AKAIDI dhe KELAMI - El-Hikmeh

Po qe se ecën shtrembas, kalemi shkruan shtrembër, po qe se ecën drejt, lind lumturi!Kur një polic zuri një hajdut në faj e sipër, hajduti i tha:"Zotëri, puna që bëra, është e shkruar nga Zoti. Unë s'kam ndonjë faj!"Dhe polici iu përgjegj:"Posi, zotëri, edhe puna që po bëj unë, është e shkruar nga Zoti! Si kështu? Edhe bëj faj,edhe ia le kaderit! Arsyeja s'ta pranon këtë!"Shkurt, puna është kështu: Shejtani i mëson njeriut të keqen, kurse engjëlli, të mirën. Po tëmos ishte mundësia për të zgjedhur, pse do të mundoheshim kot?Tek ne ka një vullnet të fshehtë e të padukshëm, domethënë, mundësia që të bëjmë si tëduam. Shihni si hyn në mes kjo mundësi kur në mendje na shfaqen dy mendime të ndryshme,domethënë dy ide të kundërta! Atëherë ti mendon: "Cila, vallë, është e dobishme për mua?" Dhevendos për njërën. Dhe askush nuk të drejtoi ty te kjo për të cilën vendose. A kështu kishte për tëndodhur po të mos ishe i lirë për të zgjedhur?T'i besosh fatit (fatalizmit), është një gjë që s'ta pranon arsyeja. Kush i beson fatit, do të thotëse e mohon edhe ndjenjën e vet. Ndërsa fatalisti bën gjithato punë në këtë botë duke përdorurarsyen, e si ngrihet dhe e mohon arsyen? Po qe se te njeriu s'do të kishte vullnet dhe zgjedhje, ado të dilnin në shesh këto cilësime si "kjo gjë është e mirë", "ajo gjë është e keqe", "kjo gjë ështëe bukur, kurse ajo gjë është e shëmtuar", etj? O mik! Edhe kafsha kupton me aq sa e kamundësinë për të kuptuar! Sigurisht, ta kuptosh thelbin e kësaj është gjë e hollë!Po qe se njerëzve nuk do t'u ishte dhënë mundësia për të zgjedhur, a nuk do të duhej qëshërimin ta kërkonin jo prej mjekut por drejtpëdrejt prej Zotit? Sa bukur ta vërteton ty sëmundjalirinë e vullnetit!Në se thua që s'kam mundësi zgjedhjeje, ç'janë, atëherë, gjithë këto plane që s'dinë tëmbaruar që bën ti duke thënë "nesër ta bëj këtë e atë e të mos e bëj këtë e atë"? A mund t'i bëjëkëto plane ai që nuk ka liri zgjedhjeje?Pastaj ktheu e shih nga bota jote vetiake. Po qe se liri zgjedhjeje nuk ka tjetërkush veçAllahut, pse zemërohesh me hajdutin që të ka rrëmbyer mallin? Pse i quan disa armiq dhe mprehdhëmbët kundër tyre natë e ditë? Si ndodh që u vë vulën e fajtorit dhe mëkatarit atyre që s'kanëliri vullneti? Domethënë se liri vullneti ka! Ndryshe ç'nevojë do të kishte për burgje?Njeriu është zotërues vullneti. Ky vullnet apo kjo fuqi i është dhuruar atij prej Allahut.Ndërsa në çdo akt është vullneti i Allahut, pëlqimi i Tij është vetëm për të mirën. Qëllimi i njëmësuesi është që nxënësi i tij të pajiset me njohuri e të kalojë klasën. Por po qe se nxënësi nukpërpiqet, mësuesi s'ka ç'të bëjë!129