13.07.2015 Views

Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin beynəlxalq hüquqa və milli maraqlarımıza uyğun həlliAzərbaycanın xarici siyasətində əsas prioritetdirAnar TURANErmənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həlliƏliyevin xarici siyasətində başlıca yer tuturdu.ümummilli lider HeydərUlu öndərin 1993-cü ildə hakimiyyətə tarixi qayıdışından sonra münaqişənin aradan qaldırılmasına nailolmaq üçün dövlət başçıları və nümayəndə heyətləri ilə ikitərəfli və çoxtərəfli danışıqlarda, beynəlxalqforumlarda, ATƏT-in zirvə görüşlərində, Minsk qrupunun həmsədrləri ilə aparılan müzakirələrdə, həmçininErmənistan prezidenti ilə təkbətək söhbətlərdə göstərdiyi ardıcıl səylər bu böyük siyasətçinin üzərinə götürdüyümissiyanın mühüm hissəsini təşkil edirdi. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tarixi vəmahiyyəti, onun törətdiyi nəticələr dünya birliyinə yaxşı məlumdur.Bu münaqişə əzəli Azərbaycan torpağı olanDağlıq Qarabağı Azərbaycandan qoparıb özünə birləşdirməyə çalışan Ermənistanın ölkəmizə ərazi iddialarınəticəsində yaranmışdır.Beynəlxalq birlik bu münaqişəyə lazımi diqqəti hələ ayırmasa da, yaxşı bilir ki, bu torpaqlar əzəliAzərbaycan torpaqlarıdır.Sadəcə, 1988-ci ildə münaqişə başlananda keçmiş Sovet İttifaqı rəhbərliyinin Azərbaycana qarşı ədalətsiz vəqərəzli mövqeyi, problemin vaxtında qarşısını almaq istəməməsi nəticəsində münaqişə dərinləşərək müharibəyəçevrildi. Bundan əlavə, SSRİ rəhbərliyinin M. Qorbaçov başda olmaqla ermənilərə tərəfkeşlik etməsi düşmənindaha da əl-qol açmasına zəmin yaratdı. 1991-1992-ci illərdə hərbi əməliyyatlar geniş vüsət almağa başladı.Erməni silahlı birləşmələri ən müasir silahlardan istifadə edərək 1992-ci ilin fevral ayında Azərbaycanın DağlıqQarabağ bölgəsində Xocalı soyqırımını həyata keçirdi. 1992-ci ilin mayında isə bu hücumlar Şuşanın, sonra daLaçının süqutu ilə nəticələndi. Beləliklə, erməni silahlı qüvvələri Dağlıq Qarabağın ətrafındakı rayonların daişğalına başladı. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 822, 853, 874, 884 nömrəli qətnamələrində erməni silahlıbirləşmələrinin Azərbaycan torpaqlarından dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılması və qaçqınların öz doğma yerlərinəqaytarılması tələb olunsa da, bu sahədə beynəlxalq ictimaiyyətin səylərinə və çağırışlarına məhəl qoymayanerməni silahlı birləşmələri Azərbaycan rayonlarını işğal etməkdə davam etdi. 1993-cü ilin aprelindən başlayaraqbir neçə ay ərzində Kəlbəcər, Ağdam, Cəbrayıl, Qubadlı, Füzuli, Zəngilan işğal olundu. Onu da qeyd etməklazımdır ki, Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq siyasəti beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən pislənsə də,Ermənistan faktiki olaraq heç bir dövlət tərəfindən təcavüzkar kimi tanınmadı. Yalnız 1993-cü ilin aprel ayındaPakistanın Kəraçi şəhərində İslam Konfransı Təşkilatının 21-ci konfransında Ermənistanın təcavüzkar dövlətolduğu bəyan edildi. Bir tərəfdən, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulması, torpaqların işğal olunmasını,digər tərəfdən, ölkənin parçalanması təhlükəsi qarşısında qaldığını görüb buna dözmək istəməyən xalqın çağırışıilə hakimiyyətə qayıdan Heydər Əliyev ölkədə baş qaldırmış separatçı qüvvələri, Azərbaycan dövlətçiliyinə,müstəqilliyinə, ərazi bütövlüyünə qəsdlər törədən cinayətkar qrupları zərərsizləşdirdi, ölkədaxili ictimai-siyasisabitliyi, dövlət ilə xalqın birliyini, yekdilliyini təmin etdi. Azərbaycanın müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünüqorumaq, ölkədə ictimai-siyasi sabitliyə nail olmaq istiqamətində təxirəsalınmaz vəzifələrdən biri davametməkdə olan Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə bağlı qəti addımlar atmaqdan ibarət idi. Heydər Əliyevinhakimiyyətə gəlişindən sonra Milli Ordumuzun formalaşdırılması, onun döyüş qabiliyyətinin yüksəldilməsi,torpaqlarımızın müdafiə olunması üçün genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində hərbiqarşıdurmada tarazlıq yarandı. Cəbhə bölgələrindəki yeni vəziyyət erməni tərəfini atəşin dayandırılması barədəciddi düşünməyə vadar etdi. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə, onun qətiyyəti, əzmkarlığı və uzaqgörənliyinəticəsində 1994-cü il mayın 12-də atəşkəs haqqında razılaşma əldə olundu, beş ildən artıq davam edən hərbiəməliyyatlar dayandırıldı, münaqişənin sülh yolu ilə aradan qaldırılması üçün ilkin şərait yarandı. Məhzatəşkəsə nail olduqdan sonra problemlərin həlli üçün geniş imkan və şərait yaranmış oldu və bu sahədəki işlərinvüsəti xeyli artdı. Heydər Əliyev məsələnin sülh yolu ilə həll olunmasına tərəfdar olduğunu bildirdi və onungərgin fəaliyyəti nəticəsində ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində intensiv sülh danışıqları aparıldı.ATƏT-in 1994-cü il Budapeşt, 1996-ci il Lissabon və 1999-cu il İstanbul sammitlərində münaqişənin dinc vəsiyasi yollarla həlli istiqamətində bir sıra mühüm təkliflər irəli sürüldü. Xüsusilə 1996-cı ildə ATƏT-inLissabon Zirvə görüşü zamanı böyük siyasətçi Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi və müdrikliyi nəticəsindəAzərbaycanın mövqeyi Ermənistan istisna olmaqla, dünyanın 53 dövləti tərəfindən qəbul edildi və müdafiəolundu.294

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!