DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Şuşa qəzası yeni yaradılmış Şamaxı quberniyasına (1859-cu ildən Bakı) tabe oldu. 1867-ci ildə Yelizavetpol(Gəncə) quberniyası yaradıldıqda Şuşa qəzası onun tərkibinə verilir və ərazisi bölünərək burada daha üç qəza -Zəngəzur, Cavanşir və Cəbrayıl qəzaları da təşkil olunur. Bununla, Şuşa qəzası da vahid inzibati-siyasi idarəsiniitirir. Belə bir inzibati-ərazi bölgüsü xüsusi məqsədlə həyata keçirilmişdi. Bu islahatlar ermənilərin idarəsistemində daha geniş təmsil edilməsinə hərtərəfli imkanlar açdı. Çarizm Şimali Azərbaycan torpaqlarını işğaletdikcə, bu torpaqlarda möhkəmlənmək üçün həm də əhalinin erməniləşdirilməsi siyasətini də həyata keçirirdi.1828-ci il Türkmənçay müqaviləsindən sonra bu hal daha müntəzəm və məqsədyönlü xarakter alır. Ermənilərinİrandan Şimali Azərbaycana köçürülməsi həmin müqavilənin XV maddəsi ilə təsdiq olunurdu. 1829-cu ilƏdirnə müqaviləsi ilə Osmanlı imperiyasından da ermənilərin yenicə işğal olunmuş Şimali Azərbaycantorpaqlarına köçürülməsi həyata keçirilməyə başlayır.Ermənilərin köçürülməsinin əsas istiqamətlərindən biri Qarabağ ərazisi idiErmənilərin köçürülməsinin əsas istiqamətlərindən biri Qarabağ ərazisi idi. Bu antlaşma ilə 84.000erməni Qarabağ və ətraf rayonlara köçürülmüşdür. Rəsmi məlumatlara əsasən, 1828-1830-cu illər arasında, yənicəmi 2 il ərzində, Şimali Azərbaycana, o cümlədən Qarabağa İrandan 1825-1826 tarixləri arasında 18.000,1828-dən sonra 50.000, Osmanlı imperiyasından isə 84 min erməni köçürüldü. Qeyri-rəsmi erməni köçkünləriilə birlikdə onların sayı 200 mini ötmüşdü. Köçürülmədən sonra Qarabağın etnik tərkibində ermənilərin sayıartmağa başladı.Bu köçlər nəticəsində Çar I Nikolay İrəvan və Naxçıvan xanlığı torpaqlarında bir ermənibölgəsi qurdu. XIX yüzilin 30-cu illərindən sonra da ermənilərin kütləvi surətdə Şimali Azərbaycantorpaqlarına, o cümlədən Qarabağa köçürülməsi davam etdirilirdi. Rus qafqazşünası N.Şavrov yazırdı:"Zaqafqaziyadakı 1,3 mln erməninin 1 mln-dan çoxu gəlmədir". Bunlara baxmayaraq 1832-ci ildə Qarabağın64,4 faizi Azərbaycan türkü, 34,8-i faizi erməni idi. Köçürülüb gətirilən ermənilərin Qarabağın dağlıqhissəsində – onlarla eyni dindən olan yerli əhalinin (qriqorianlaşmış və erməniləşmiş albanların) yaşadığıərazidə məskunlaşdırılması daha geniş hal almışdı. Aparılan siyasət nəticəsində, XX əsrin ortalarındanbaşlayaraq ermənilər sayca Dağlıq Qarabağda üstünlük təşkil etməyə başladılar. 1990-cı ildə əhalisi 192,000-əçatmışdı. Əhali tərkibi ermənilərdən (76%), azərbaycanlılardan (23%), kürdlərdən, ruslardan ibarət idi. MərkəziXankəndi, başqa böyük şəhəri isə Şuşadır.Sovet hakimiyyəti - ermənilərin əsas hamisi kimiSovet hakimiyyətinin ilk illərində Qarabağ ətrafındakı hadisələrin yeni mərhələsi başlandı. DağlıqQarabağın bir tərəfdən, Azərbaycanın tarixi torpaqları kimi onun tərkibində saxlanması və bununla da digərAzərbaycan torpaqları ilə tarixi bağlılıq ənənələrini davam etdirməsi, digər tərəfdən, Dağlıq Qarabağ MuxtarVilayətinə Azərbaycanın göstərdiyi xüsusi qayğı, bu diyarın sovet hakimiyyəti illərində sosial-siyasi və iqtisadiinkişafı üçün müstəsna şərait yaratdı. Lakin 1980-ci illərin sonlarında Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan ayırmağıqarşılarına məqsəd qoymuş erməni «ideoloqları» və onların himayəçiləri bunu açıq-aşkar inkar etməyəbaşladılar.Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Dağlıq Qarabağa muxtariyyət verildikdən sonra da istərDağlıq Qarabağ, istər Ermənistan, istərsə də bu hüdudlardan kənardakı ermənilər separatçılıq fəaliyyətinidayandırmadılar. Erməni «siyasətçilərinin» susduqları dövrdə yazıçılar, şairlər və başqa zümrədən olanlarseparatçılığın daşıyıcılarına çevrildilər, daha doğrusu, «siyasətçilər» onları qabağa verdilər. Hətta, 1960-cıillərdə SSRİ-də antitürkiyə kampaniyasının gücləndiyi şəraitdə yenidən bu problemi ortaya atdılar. 1965-ci ildəDağlıq Qarabağın Ermənistana ilhaq edilməsi barədə 45 min nəfərin «imzaladığı» petisiya Moskvaya təqdimedilmiş, lakin bu iddialar təmin edilməmişdi. 1984-cü ildə İrəvanda Z. Balayanın «Ocaq» kitabının çapedilməsi, onun Qarabağın tarixinə və müasir dövrünə dair məqsədyönlü təhrifləri, millətçi-separatçı çağırışlarıehtirasları yenidən qızışdırdı. Bu əhvali-ruhiyyə erməni millətçiləri tərəfindən əhatə olunmuş M.S. Qorbaçovunelan etdiyi «aşkarlıq və yenidənqurma» şəraitində sovet rəhbərliyində (M.S. Qorbaçovun timsalında!) böyükdəstək qazandı və yeni mərhələyə qədəm qoydu. Moskvadan hərtərəfli dəstək alan erməni separatçıları vəterrorçuları tərəfindən idarə olunan Dağlıq Qarabağ 1920-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründəolduğu kimi, yenə də Azərbaycan xalqına qarşı xəyanət yolunu tutdu. 1987-ci ilin noyabrında Qorbaçovunkomandasına daxil olan erməni akademik A.Aqanbekyan Parisdə Dağlıq Qarabağ barədə sovet rəhbərliyinətəklif verildiyini, yenidənqurma və demokratiya şəraitində bu problemin həllini tapacağına ümid etdiyinibildirdi. Əvvəllər gizli fəaliyyət göstərən erməni «Qarabağ Komitəsi», onun Dağlıq Qarabağ MuxtarVilayətindəki separatçı-terrorçu təşkilatı «Krunk» (Durna) açıq işə keçdi, «Miatsum» (Birləşmə) hərəkatıformalaşdırıldı. Bu hərəkat Ermənistan, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti, Moskva rəhbərliyi, SSRİ və dünyaermənilərinin potensialına arxalanırdı. Hadisələr 1988-ci ilin fevralından daha aqressiv məcraya yönəldi. Fevral226
Azərbaycan Respublikası <strong>Prezident</strong>inin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────günlərində İrəvanda və Xankəndində (Stepanakert) separatçılar və erməni millətçilərinin mitinqlər dalğasıbaşladı. Hadisələrin sonrakı inkişafı isə bəllidir.Hazırladı:Azər NURİYEVMaterial KİVDF-nin dəstəklədiyi layihə çərçivəsində hazırlanıb“Kaspi”.-2011.-4 avqust.-№137.-S.12.227
Page 1 and 2:
Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 3 and 4:
Page 5:
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 223: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312:
show all

DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±