Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────XVIII əsrdə Qarabağın mərkəzi şəhəri Şuşada Qarabağ xanlığının baş vəziri şair Molla Pənah Vaqif və özşeirləri ilə Qarabağın mənəvi həyatını əks etdirən şeirlər müəllifi şair Molla Vəli Vidadi yaşayıb yaratmışlar."Şükürnameyi-Şahənşah" və "Təzkire-yi-Məhəmmədşah" əsərlərinin müəllifi Bəhmən Mirzə Qacarömrünün son dövrlərində Qarabağda (Bərdə və Şuşada) yaşayıb yaratmış, öz vəsiyyəti ilə sağlığında Bərdədə özzövqü ilə tikdirdiyi türbədə dəfn edilmişdir.Qarabağlı Mir Möhsün Nəvvab öz dövrünün qabaqcıl bədii yaradıcılığın müxtəlif sahələrində fəaliyyətgöstərən ziyalılarından idi. O, həm şair və ədəbiyyatçı, rəssam və xəttat, həm də dövrünün görkəmli maarifçisi,alimi və sənətkarı olmuşdur. O, "Məclisi Fəramuşan" şairlər məclisinin təşkilatçısı və rəhbəri olmuş, Qarabağşairlərinə həsr etdiyi "Təskireyi Nəvvab", klassik Şərq musiqisi haqqında "Vüzuhul-ərqam", astronomiya elminəaid "Kifayət-ül-Ətfal" və s. elmi və ədəbi-bədii əsərlər yazmışdır.Qarabağ Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli ədibləri olan Qasım bəy Zakir, Xurşudbanu Natəvan,Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Nəcəf bəy Vəzirov, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Süleyman Sani Axundov kimigörkəmli mütəfəkkirlərin vətənidir.Qarabağda aşıq-şairlər - Xəstə Qasım, Valeh, Haqverdi, Məmmədağa, Şamil, Qəmbər, Nəcəfqulu,Abbasqulu, həmçinin hikmətli söz ustası, hazırcavablığı ilə tanınmış Abdal Qasım kimi yaradıcı şəxslərolmuşdur. Məşhur müğənnilər- Hacı Hüsü, Kərbəlayı Hüsü, Abdulbagi Hilalov, Ələsgər Fərzəliyev, CabbarQaryağdıoğlu, Keçəçi oğlu Məhəmməd, peşəkar musiqiçilər - Sadıqcan, Malıbəyli Həmid, Ata Bağdaguloğlu,Qurban Pirimovun Qarabağın musiqi mədəniyyəti tarixində xüsusi yeri vardır. Qarabağda XIX-XX əsrlərdəmuğam və mahnıların Zabul Qasım, Segah İslam, Bülbül, Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Zülfü Adıgözəlov,Rəşid Behbudov və Arif Babayev kimi məşhur ifaçıları olmuşdur.Qarabağ dünya mədəniyyəti tarixinə ensiklopedik biliyə, yüksək istedada malik olan və müsəlmanaləmində operanın banisi Üzeyir bəy Hacıbəyli kimi dahi, Zülfüqar bəy Hacıbəyli, Zakir Bağırov, FikrətƏmirov, Soltan Hacıbəyli, Niyazi, Süleyman Ələsgərov, Əfrasiyab Bədəlbəyli kimi böyük bəstəkarlar bəxşetmişdir.Qarabağ təkcə Azərbaycan musiqi aləmində deyil, bütövlükdə Şərq dünyasının çox yerində tanınmış,həmçinin Qərb dünyası musiqi meydanlarına ayaq açmış, öz milli xüsusiyyətlərinə görə səs salmış "Qarabağşikəstəsi", "Rast", "Segah", "Cahargah" kimi muğamların, "Sarı gəlin", "Apardı sellər Saranı" kimi qədimmahnıların ana vətənidir.Təsadüfi deyil ki, müstəqilliyimizin möhkəmləndirilməsi tədbirlərini davam etdirən AzərbaycanRespublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev Azərbaycan muğam sənətinin inkişafına xüsusi diqqət yetirərəkpaytaxt Bakı şəhərində nəhəng Muğam evi ucaltdı. Belə bir muğam evinin yaradılması məsələsindəPrezidentimizlə yanaşı xüsusi rolu olan YUNESKO-nun, İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, millət vəkili, HeydərƏliyev Fondunun prezidenti, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə açılması ayrıcavurğulanmalıdır. Bu möhtəşəm saray Azərbaycan xalqının, bütün muğamsevərlərin ixtiyarına verildi. Muğammərkəzi muğam sənətimizi davam etdirən mötəbər xanəndələrin - xalq artistləri Arif Babayevin, ƏlibabaMəmmədovun, Qədir Rüstəmovun, Canəli Əkbərovun, Sabir Mirzəyevin, Mənsum İbrahimovun və digərmuğam ustalarının fəaliyyət meydanına çevrildi.2009-cu ildə dünya musiqisinin şah əsəri olan muğamın beynəlxalq festivalının Azərbaycanın paytaxtıBakı şəhərində keçirilməsi də, muğam ifasına görə "Qran Pri" mükafatının əslən qarabağlı olan TəyyarBayramova nəsib olması da təsadüfi deyildir.Bu gün Azərbaycanın muğam beşiyi Qarabağ bölgəsinin bir sıra şəhərlərində tikilmiş muğam-musiqievlərinin inşası Qarabağın indi işğal altında olan ərazilərində - vaxtilə bütün dünyada Cənubi QafqazınKonservatoriyası kimi tanınmış Şuşada da davam etdiriləcəyinə heç bir şübhəmiz yoxdur.Beləliklə, tədqiqatlar Qarabağın maddi və mənəvi mədəniyyətinin Azərbaycan xalqına məxsus maddi vəmənəvi mədəniyyət olduğunu aydın şəkildə göstərir və bu barədə əks fikirlərin əsassız olduğunu sübut etməyəəsas verir.Təəssüf ki, iki yüz ildən artıqdır Azərbaycanın türk-müsəlman xalqı erməni şovinist-millətçi ünsürlərininAzərbaycana Dağlıq Qarabağla bağlı ərazi iddiaları, soyqırım və etnik təmizləmə siyasəti ilə üz-üzədir. Bumüddət ərzində yerli xalq - azərbaycanlılar amansız hücumlara məruz qalmış, öz doğma ocaqlarındanqovulmuş, qaçqın və köçkünə çevrilmişlər.XIX əsrin əvvəllərində Rusiyanın Qafqazı ələ keçirmək üçün Osmanlı dövləti və İranla apardığımüharibələr Azərbaycan torpaqlarının iki hissəyə bölünməsi ilə nəticələndi, 1828-30-cu illərdə İrandan (40 minnəfər), Osmanlı Türkiyəsindən (84 min nəfər) ermənilər Azərbaycan ərazisinə köçürüldü. Rus ordusununköməyi ilə Qarabağın müsəlman-türk kəndlərinin boşaldılması, erməni ailələrinin yerləşdirilməsi sonrakıfaciələrin əsasını qoydu. Qafqaza köçürülmüş ermənilərin hesabına demoqrafiq vəziyyət dəyişdirildi,ermənilərin yerli türk-müsəlman əhalisindən sayca üstünlüyü süni surətdə təmin edildi. Türk-müsəlman yurdu201