Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────göstərməyəcək və əhalinin 3/4 hissəsini təşkil edən müsəlmanları himayəsiz və müavinətsiz qoyacaqdır” (yenəorada, s.491).Qarabağda da demoqrafik vəziyyət təxminən belə idi. Qarabağın Rusiyanın tərkibinə daxil olması haqqındaKürəkçay müqaviləsini 1805-ci ildə Rusiya tərəfindən knyaz Pavel Sisyanov, Qarabağ tərəfdən şuşalıİbrahimxəlil Xan imzalamışdır (traktatın mətni ilə tanış olmaq üçün bax: http://azeri.ru/az/karabakh/412/). Onunerməni etnosuna mənsub olmasını güman etmək çətin idi. 150 ildən sonra ermənilər “Qarabağ ermənilərininRusiyanın tərkibinə könüllü daxil olması” haqqında mif yaradacaqlar. Bu, “Zaporojye Seçi ermənilərinin Rusiyaimperiyasının tərkibinə könüllü daxil olması” kimi absurd səslənir.Bununla bərabər, Rusiya statistik məlumatlarına görə həmin dövrdə Qarabağın əhalisi 12.000 ailədən, ocümlədən 9.500 türk-müsəlman (azərbaycanlı) və 2.500 erməni ailəsindən ibarət olmuşdur (bax: Акты,собранные Кавказскою археографическою комиссиею. Архивъ главного управления намъстникаКавказского, том IV. Изданъ под редакциею председателя комиссии дсс. А.Д.Берже (Тифлисъ:Типография главного управления намъстника Кавказского, 1870), Документ № 37, с. 38-39.). Adətənmüsəlman ailələrində üzvlərin sayı erməni ailələrindən daha çox olduğunu nəzərə alsaq, ermənilərin və türklərin(sonradan rahatlıq üçün onları azərbaycanlı adlandırmağa başlamışlar) say nisbəti mütləq mənada türklərinxeyrinə idi.“Müstəqil erməni dövlətçiliyinin son parçasının” və “milli azadlıq mübarizəsinin episentrinin” (yəni,Qarabağ ermənilərinin) yaxın tarixi ilə bağlı faktlar belədir. A.S.Qriboyedovun uzaqgörənliklə xəbərdarlıqetdiyi kimi onlar “müvəqqəti buraxıldığı torpaqlara həmişəlik sahib olmaq” üçün əllərindən gələni edirdilər”(bax: Грибоедов А.С. «Записка о переселении армян из Персии в наши области». http://febweb.ru/feb/griboed/texts/piks3/3_4_v3.htm).Bu faktların çoxu akademik Ramiz Mehdiyevin bu yaxınlardaçapdan çıxmış “Gorus-2010: absurd teatrı mövsümü” kitabında yer almışdır. Bu kitab 2010-cu ilin payızındaGorus şəhərində Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanın irqçi çıxışına layiqli cavab olmuşdur.Əgər Bako Saakyan “o vaxta qədər tarixdə heç vaxt mövcud olmamış dövlət” deyəndə həqiqətən 1918-ciildə yaradılmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini (AXC) nəzərdə tutursa, o, nədəsə haqlıdır – istər XIX əsrdə,istər XVIII əsrdə, istər Miladdan əvvəl AXC olmamışdır. Hərçənd, 1918-ci ilə qədər Ermənistan Respublikasıda olmamışdır. Bir kiçik sirr açaq: 1922-ci ilə qədər tarixdə Sovet İttifaqı da olmamışdır, XX əsrin ortalarınaqədər Misir Respublikası da olmamışdır. Nə edəsən ki, bizim eradan əvvəl müasir Misir ərazisində heç birrespublika olmamışdır!Azərbaycan Respublikası 1918-ci ildə, Ermənistan Respublikası ilə eyni gündə doğulmuşdur. AmmaSaakyanın özünü “prezident” hesab etdiyi “respublika” hələ də doğulmamışdır və heç vaxt doğulmayacaqdır.REGNUM informasiya agentliyinin oxucularının nəzərinə çatdırırıq ki, Osmanlı imperiyası AXC-ni“yaratmamış”, onu (onunla birlikdə isə bütün qardaş Azərbaycan xalqını, habelə tat, xınalıq, ləzgi, kürd və talışxalqlarını) cəllad Stepan Şaumyan başda olmaqla daşnak-bolşevik banditlərin bütün Şərqi Zaqafqaziyamüsəlmanlarına qarşı başladığı, sözün hərfi mənasında soyqırımından xilas etmişdir. Buna görə cəsur generalNuru Paşanın xatirəsi qarşısında baş əyirik!Bako Saakyanın təfəkkürünün məhdudluğu, onun əyalət səviyyəsində düşünməsi hətta tarixi hadisələriprimitiv interpretasiya etməsində də görünür: işə baxın ha, belə çıxır ki, əvvəlcə Osmanlı imperiyasıAzərbaycanı “yaradır”, sonra isə Azərbaycan dərhal elə həmin Osmanlı imperiyası ilə quru sərhədi yaratmaqüçün bütün qonşulara ərazi iddiaları “irəli sürməyə başlayır”. Bako Saakyanın ağlına gəlmir ki, əgər Osmanlıimperiyası Azərbaycanı “yaratmış olsaydı”, o, öz “övladı” ilə onun arasında quru sərhədi olmasının qeydinəhansı şəkildəsə qalardı. Bu, müasir erməni təbliğatının miskinliyinin nümunələrindən biridir.Bako Saakyan onu da bilməli idi ki, onun təbirincə desək, “Osmanlı Türkiyəsi tərəfindən yaradılmış” AXC1920-ci il yanvarın 12-də Millətlər liqası tərəfindən de-fakto tanınmışdır və bu faktiki tanıma Qarabağ,Naxçıvan və Zəngəzur da daxil olmaqla AXC-nin bütün ərazisinə şamil edilirdi. AXC-nin de-yure tanınmasına1920-ci ilin aprelində, yəni AXC-nin formal baxımdan tanınmasına dair millətlər liqasında təyin edilmişsəsvermə tarixinə qədər 11-ci Qızıl Ordu tərəfindən işğal edilməsi mane oldu. AXC-nin Millətlər Liqasıtərəfindən de-yure tanınmamasının yeganə səbəbi bu olmuşdur. Öz xəritələrinə ucsuz-bucaqsız və nəzarətetmədiyi əraziləri özbaşına daxil etmiş Ermənistan Respublikası isə onun iki nümayəndə heyəti göndərdiyi Parissülh konfransında rəğbətlə qarşılanmadı və onun ərazi iştahası dəstəklənmədi.Erməni diplomatlar bunun əvəzinə avropalılardan gözlənilməz bir şapalaq aldılar: 1919-cu ilin aprel ayındamüttəfiq dövlətlər AXC hökuməti tərəfindən 1919-cu ilin yanvarında təsis edilmiş və mərkəzi Şuşa şəhərindəolmaqla Şuşa, Cavanşir, Cəbrayıl və Zəngəzur qəzalarının daxil olduğu Qarabağ general-qubernatorluğunutanıdılar. Azərbaycanın yurisdiksiyası altında yaradılmış bu qurumun qubernatoru Xosrov bəy Sultanov idi. Bufakt mübahisəsiz olaraq təsdiq edir ki, 1918-1920-ci illərdə Qarabağ, Zəngəzur və Naxçıvan AXC-nin tərkibinədaxil idi və müttəfiqlər tərəfindən Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanınmışdır. General-qubernatorluqQarabağın bütün ərazisinə səmərəli nəzarət edirdi. Nəticə etibarilə ermənilər özləri də bunu etiraf etməyə192