Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────"Dağlıq Qarabağda 1991-ci ildəkiqeyri-qanuni referendumun nəticələrinin tanınması mümkün deyil"“Azərbaycan vəziyyəti hərbi əməliyyatlara çatdırmadan, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağmünaqişəsinin sülh yolu ilə nizamlanmasına və Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq səviyyədə tanınandövlət sərhədlərinin sülh yolu ilə bərpasına tərəfdardır". Bu fikirləri Azərbaycan Prezidenti AdministrasiyasınınSiyasi təhlil və informasiya təminatı şöbəsinin müdiri Elnur Aslanov Trend-ə Ermənistan prezidenti SerjSarkisyanın "Exo Moskvı" radiostansiyasına müsahibəsi zamanı bəyanatını şərh edərkən deyib. Onun sözlərinəgörə, bunun üçün Ermənistan silahlı qüvvələrinin ümumilikdə dövlətimizin ərazisinin 20 faizini təşkil edənAzərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindən - Dağlıq Qarabağ və ona bitişik yeddi rayondan çıxarılması tələbolunur.Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yolları haqda danışan Sarkisyan deyib ki,"münaqişənin yeganə nizamlanma üsulu sülh üsuludur və yeganə yol Dağlıq Qarabağda referendumunkeçirilməsi və ya 1991-ci ildə Sovet İttifaqının qanunvericiliyinə və beynəlxalq hüquqa tam uyğun keçirilənreferendumun nəticələrinin tanınmasıdır".Elnur Aslanovun sözlərinə görə, 1991-ci il dekabrın 10-da Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionundaqeyri-qanuni və özbaşına keçirilən qondarma "referendum"un nəticələrinin tanınması qeyri-mümkündür. Beləki, hüquqşünasların ekspert rəyinə görə, o, SSRİ qanunvericiliyini pozaraq keçirilib, heç bir hüquqi bazayamalik olmayıb, bu halda beynəlxalq hüquqa "uyğunluqdan" söhbət belə, gedə bilməz: "Yeni səsverməninkeçirilməsi də qanunvericiliyə zidd olmamalıdır. Əks halda, o, mənasız olacaq və hüquqi əhəmiyyəti olmayaraqanaloji şəkildə tanınacaq. Bundan başqa, yeni səsvermənin suveren Azərbaycanın ərazisinin davam edən işğalıvə Dağlıq Qarabağ regionunun əhalisinin üçdə birinin qaçqın olması şəraitində keçirilməsi qeyri-mümkündür.Avropa Şurasının və ATƏT-in üzvü olan dövlətlərin ərazisində referendumu belə keçirmirlər. Bu ciddi maneələraradan qaldırılacağı halda, Azərbaycan Konstitusiyasına zidd olmayan səsvermənin keçirilməsi mümkündür".Onun sözlərinə görə, Azərbaycan Ermənistanın ərazi bütövlüyünü və onun dövlət sərhədlərini tanıyır vəbu məsələdə ondan analoji yanaşmanı gözləyir, lakin təəssüf ki, bunu görmür: "Ərazi bütövlüyü hallanmır vəmüxtəlif formaları yoxdur, halbuki xalqların öz müqəddəratını təyin etməsi kontekstdən asılı olaraq, müxtəlifnövdə - həm daxili, həm də xarici olur. ATƏT-in Minsk qrupunun Madrid təklifləri bu iki prinsipin bir arayasığışdırılmasını nəzərdə tutursa, bu, məntiqə görə, suveren dövlətin ərazi bütövlüyünün pozulmasına aparmayanöz müqəddəratını təyinetmə formasının seçilməsi deməkdir. Bu iki prinsipin bir araya sığışdırılmasının yeganəforması sülh prosesinin, əsas kimi qəbul edilən 1975-ci il Helsinki Yekun Aktının VIII maddəsinə uyğun olaraq,ərazi bütövlüyü çərçivəsində öz müqəddəratını təyinetmədir. Yəni bu, daxili öz müqəddəratının təyinedilməsidir. Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkibindən çıxarılmasına aparan öz müqəddəratını təyinetmə ərazibütövlüyünü pozur və deməli, ilk növbədə Madrid prinsiplərinin məntiqinə ziddir. Buna görə də belə sxemiqəbul edən Azərbaycanın mövqeyi tam həcmdə kompomislidir. Burada sizə öz müqəddəratını təyinetmə imkanıverən ərazi bütövlüyü və ərazi bütövlüyünü pozmayan öz müqəddəratını təyinetmə var"."İlk növbədə Ermənistan maksimalist mövqe tutaraq, işğal etdiyi Dağlıq Qarabağ üçün faktiki digərprinsipin üstündən xətt çəkən öz müqəddəratını təyinetmə formasını tələb edir, - o qeyd edib. - Məhz busəbəbdən Ermənistanın danışıqlar prosesindəki indiki mövqeyini qeyri-konstruktiv adlandırırlar. Bu mövqekompromislər qurmur, əksinə, onu dağıdır, yəni o, konstruksiyaya deyil, destruksiyaya aparır. Məhz burada"Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyi" anlayışı yer alır", - deyə Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasınınşöbə müdiri əlavə edib. Onun fikrincə, Azərbaycanın öz müqəddəratını təyinetmə məsələsinə baxmağa vəmüzakirə etməyə hazır olması faktı öz-özlüyündə böyük kompromisdir, belə ki, öz müqəddəratını təyinetməCənubi Sudanda olduğu kimi, dövlətlərdaxili münaqişələrin həlli mexanizmidir, halbuki Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi açıq-aydın görünən dövlətlərarası mübahisədir: "Dövlətlərarası münaqişələrin həllisuveren dövlətlərin ərazi bütövlüklərinə riayət etməyə əsaslanır və bu növ münaqişələrdə öz müqəddəratınıtəyinetmə yersizdir, belə ki, dövlətlərarası münaqişələrdə tərəflər onların ayrıca əyalətləri deyil, artıq özmüqəddəratlarını təyin edən müstəqil dövlətlər olur".Elnur Aslanovun sözlərinə görə, Azərbaycan kompromisə gedərək, öz Dağlıq Qarabağ regionunun ikiicmadan ibarət əhalisinin öz müqəddəratını təyinetmə məsələsinə baxmağa hazır olduğunu bəyan edib. Lakinəlbəttə ki, öz ərazi bütövlüyünə xələl gətirmədən: "Bu, Azərbaycanın işğal edilmiş ərazisində, o cümlədənDağlıq Qarabağ regionunda Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin yerləşməsi faktının mübahisəsizliyini nəzərəalaraq, böyük güzəştdir. Münaqişənin dövlətlərarası olmaması üçün Ermənistan öz qoşunlarını Azərbaycanınərazisindən çıxarmalıdır. Və onda ərazi bütövlüyü mövzusu bağlanacaq və məsələ vətəndaşların əlverişli özmüqəddəratlarını təyin etməsi formasının müəyyənləşdirilməsi məqsədilə paytaxt və əyalət arasında dialoqmüstəvisinə keçəcək. Lakin Yerevan "öz müqəddəratını təyinetmə" anlayışında Azərbaycanın iki hissəyə186