DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±

More documents

Recommendations

Info

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Qarabağ necə beynəlxalq problemə çevrildi?Əkrəm BƏYDƏMİRLİReal faktlara və müşahidələrə əsaslanaraq onu demək olar ki, Qarabağın beynəlxalq probleməçevrilməsi bu münaqişənin ömrünü xeyli uzadıb. Əvvəlindən Qarabağa məhəlli deyil, daha çox beynəlxalqproblem kimi baxılıb. Əgər Azərbaycan təbii sərvətlərdən məhrum, ərazisi heç tranzit layihələr üçün əhəmiyyətkəsb etməyən bir region olsaydı təbii ki, o zaman Qarabağ məhəlli problem kimi qalardı. Dağlıq Qarabağmünaqişəsinin yaranmasında və bu qədər uzanmasında beynəlxalq geosiyasi maraqlar və toqquşan mövqelərortadadır. Konfliktin həlli ilə bağlı həmsədrlərin qeyri qənaətbəxş fəaliyyəti bu gün göz qabağındadır. Əgərdünya dövlətləri, beynəlxalq təşkilatlar bu münaqişəni həll edə bilmirsə və yaxud etmək istəmirsə, onda ortalığasuallar çıxır.Bəs, Çeçenistan, Yuqoslaviya, İraq problemləri hərb yolu ilə necə həll edildi?Vaxtilə Çeçenistan milli müstəqillik uğrunda mübarizəyə qalxdı. Dünyanın ayrı-ayrı dövlətləriÇeçenistanın müstəqilik uğrunda mübarizəsini müdafiə etdi. Ancaq müəyyən zaman və məkan müstəvisindəRusiya onu daxili işi elan edərək gündəmdən çıxartdı. Silah gücünə çeçenlərin müqavimətini qıraraq tam daolmasa problemin həllinə nail oldu. İraq məsələsi gözümüzün qarşısındadır. Yuqoslaviya kimi bir dövlətindünya xəritəsindən silinməsi nəticəsində bir sıra dövlətlər yarandı. Deməli, Qarabağ məsələsinin həllinə ikilistandartlardan yanaşılmasaydı bu problemin çözülməsi mümkün idi. Dünya dövlətlərinin bu məsələdə ədalətli,yekun sözünü deməməsi, həmin ölkələrin Qarabağ problemində üst-üstə düşən və toqquşan maraqlarıdır.Təəssüf ki, neft amili də münaqişənin həlli üçün həlledici arqument ola bilmədi. Təbii ki, neft müqavilələri,xaricdən Azərbaycana cəlb olunan xarici investisiyalar Qarabağ probleminin həllində müəyyən qədər təsirgücünə malikdir. Xarici investorlar münaqişənin genişlənməsindən, müharibənin yenidən başlamasındannarahatçılıq keçirirlər. Azərbaycanın neft-qaz ehtiyatları regionun və dünyanın enerji təhlükəsizliyində nə qədərböyük rol oynadığı hamıya bəllidir. Bütün bu faktorlar Azərbaycana marağı hər zaman artırır. Digər tərəfdəndünyanın ağırlıq mərkəzi Qərbdən Şərqə keçir. Artıq Qərb Şərqə xammal bazası kimi baxmaqla səhv etdiyininfərqindədir. Maraqlı dairələrin düşünülmüş siyasəti olan Qarabağ münaqişəsi sovet siyasi sistemində başqaldırdı. O zaman Azərbaycanda bəzi şəxslər deyirdilər ki, ölkəmiz müstəqillik qazanmayana qədər bu problemhəll olunmayacaq. Lakin Azərbaycan müstəqilliyinə qovuşsa da Qarabağ konflikti həllini tapmır. Bir çox xaricidövlətlər o cümlədən Rusiya Azərbaycana təzyiq vasitəsi kimi bu problemin uzanmasında maraqlıdır. Nədənsəbu konfliktin həllini beynəlxalq təşkilatlardan gözləmək heç də doğru görsənmir. 30 ildən artıqdır İsrail-Fələstinmünaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlar aparılsa da heç bir irəliləyiş yoxdur. Beynəlxalq təşkilatların gücsüzlüyü,yalnız tövsiyə verən qurum olması şübhəsizdir. Dünyanın 19 nöqtəsində bu və digər dərəcədə münaqişə ocaqlarıvar. Təcrübə də göstərir ki, bu münaqişələrin həllinə BMT qadir olan təşkilat deyil. Yalnız Azərbaycanla bağlı 4qətnamə qəbul edilib. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi qətnamələrdə Ermənistanın işğal etdiyiAzərbaycan ərazilərinin qeyd-şərtsiz boşaldılması tələb olunsa da, bu vaxta qədər Ermənistan bu tələblərə məhəlqoymur. Ancaq bir vacib məqamı unutmamalıyıq. Gürcüstana Rusiyanın hərbi təcavüzü NATO tərəfindən sərtetirazla qarşılandı və qətnamə qəbul edildi. Bu məsələ təcavüz faktı kimi gündəmə gətirildi. AncaqErmənistanın Azərbaycana qarşı hərbi müdaxiləsi ilə bağlı NATO belə qətiyyətli mövqe ortalığa qoymur. İkilistandartlar Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin uzanmasına gətirib çıxarır. Bu yaxınlarda keçirilən NATO-nunLissabon toplantısında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması ilə bağlı önəmli qərar qəbul edilib. Lakintəcavüzkar Ermənistana qarşı daha sərt tədbirlərə əl atmağın vaxtı çoxdan çatıb. Azərbaycanın DağlıqQarabağda antiterror əməliyyatı həyata keçirməsi üçün kifayət qədər əsasları var. Necə ki, Rusiya vaxtı iləÇeçenistanı daxili məsələsi və məhəlli problemi elan edərək antiterror adı ilə əməliyyatlar həyata keçirdi. Şimalqonşumuz beynəlxalq hay-küylərə o qədərdə əhəmiyyət vermədi. Deməli, Azərbaycan da öz ərazi bütövlüyünübərpa etmək üçün Dağlıq Qarabağı məhəlli münaqişə kimi qəbul edib və orada antiterror əməliyyatlarıkeçirməyə tam haqqı və hüququ var. Təbii ki, bütün münaqişələrin həlli gec-tez mümkün olur. Sadəcə olaraqzaman məsələsi var. Problemi həll etmək üçün danışıqları davam etdirməklə bərabər ordumuzu gücləndiririk.Azərbaycanın hərbi potensialı gündən-günə artmaqdadır. Düşünürəm ki, bu çox düşünülmüş siyasətdir.Ümumiyyətlə, Cənubi Qafqazda sabitlik üçün görünür zaman lazımdır. Problemin həllində aparılan danışıqlarbir nəticə verməsə təbii ki, Azərbaycan hərb yolu ilə torpaqlarını azad etmək zorunda qalacağı şübhəsizdir.“525-ci qəzet”.-2010.-1 dekabr.-N.219.-S.2.168
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsininbeynəlxalq hüquqi aspektləri"Azərbaycan torpağında ikinci erməni dövlətinin yaradılmasına Azərbaycan dövləti və xalqı heç vaxtimkan verməyəcək. Dağlıq Qarabağa yalnız Azərbaycanın tərkibində hər hansı bir status verilə bilər".İlham ƏLİYEVAzərbaycan Respublikasının PrezidentiTarixi faktlar göstərir ki, strateji baxımdan mühüm əhəmiyyətə malik olan Azərbaycanın Qarabağbölgəsinin dağlıq hissəsinə İrandan və Türkiyədən çoxlu sayda erməni əhalisinin köçürülməsinəXIX əsrin əvvəllərində başlanmışdır. Çar Rusiyasının müstəmləkəçilik siyasətinin tərkib hissəsi olan buköçürülmə prosesi bütün XIX əsr boyunca davam etdirilmiş və nəticədə regionda demoqrafik vəziyyətətəsir göstərmişdir. Ermənilərin bu bölgədə süni surətdə çoxaldılması onların XX əsrin əvvəllərindənbaşlayaraq Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının baş qaldırmasına səbəb olmuşdur.Sovet dövründə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin dağlıq hissəsində yaşayan erməni icması bütün siyasi,iqtisadi, sosial və mədəni məsələləri əhatə edən muxtariyyətə malik olsa da, Ermənistan öz ərazi iddialarını birneçə dəfə ortaya atmış, ancaq istəyinə nail ola bilməmişdir. Lakin SSRİ-nin süqutu ərəfəsində Dağlıq Qarabağbölgəsində yaşayan ermənilərə Azərbaycandan ayrılaraq Ermənistanla birləşməyin zəruriliyini süni surətdəqəbul etdirən təcavüzkar dövlət buna nail olmaq üçün Dağlıq Qarabağdan 50 min azərbaycanlını soyqırımı vətəcavüzə məruz qoyub didərgin salmış, eləcə də Ermənistandan 250 min azərbaycanlını tarixən yaşadığıtorpaqlardan deportasiya etmişdir.XX əsrin 80-ci illərinin ikinci yarısında Sovetlər İttifaqında yenidənqurma adı altında bir sıra dəyişikliklərbaş verdi. Belə bir şəraitdə ermənilər özlərinin yaxın və uzaq xaricdəki himayədarlarının köməkliyi ilə "BöyükErmənistan" ideyasını həyata keçirmək üçün aşkarlıq və demokratiyadan istifadə edərək yenidən AzərbaycanınDağlıq Qarabağ bölgəsinə dair ərazi iddiaları irəli sürdülər.Hər dəfə Qarabağa dair ərazi iddiaları kənardan, məhz Ermənistanın təbliği, təhriki və təzyiqi ilə ortayaatılırdı. Heç şübhəsiz, ermənilərin bu ərazi iddiaları birdən-birə deyil, Yerevanda, Moskvada və Qərbdə olanhimayədarları tərəfindən hələ xeyli əvvəl diqqətlə və hərtərəfli plan əsasında hazırlanmışdı. Sovet dövründəmərkəzi hakimiyyət orqanlarının himayədarlığı ilə Azərbaycan əleyhinə məqsədyönlü şəkildə təbliğatkampaniyası aparılmış və nəticədə, mənfi ictimai fikir formalaşdırılmışdı. Erməni ideoloqları və onlarınilhamvericiləri Azərbaycanın tarixi, sosial-iqtisadi inkişafı haqqında faktları açıq-aşkar saxtalaşdıraraq bütünittifaq miqyasında yaymışdılar.1988-ci il hadisələri başlayanda ilk vaxtlar vəziyyəti son dərəcə gərginləşdirməyə, ictimai rəyi öz tərəflərinəçəkməyə çalışan erməni siyasətçiləri və onların himayədarları tərəfindən vilayətin iqtisadi geriliyi pərdəsialtında Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi üçün uzun müddətdən bəri hazırlanmış plan üzrəXankəndində və Yerevanda davamlı tətillər keçirilərək, müəssisələr dayandırılır və kütləvi mitinqlər təşkiledilirdi.Lakin baş verən sonrakı hadisələr DQMV-in sosial-iqtisadi geriliyi barədə erməni siyasətçiləri və onlarınmərkəzdəki himayədarlarının irəli sürdükləri bu saxta tezisin yalnız bəhanə, əsas məqsədin isə ErmənistanınAzərbaycana qarşı ərazi iddiasında olduğunu göstərdi. Artıq ilin ikinci yarısında vəziyyət o qədərmürəkkəbləşdi ki, DQMV-nin azərbaycanlı əhalisinə qarşı silahlı təcavüz oldu. Belə ki, avqustun axırı vəsentyabrın əvvəllərində Kərkicahan və Xocalı üzərinə ermənilərin kütləvi hücumu baş verdi. Sentyabrın 18-dəermənilər Xankəndində yaşayan 15 minə qədər azərbaycanlını şəhərdən zorakılıqla çıxardılar, onların evləriyandırıldı, özlərini isə Şuşa və ətraf rayonlara köçməyə məcbur etdilər. 1988-ci il sentyabrın 21-də DQMV-dəxüsusi vəziyyət elan edildi və qadağan saatı qoyuldu. Lakin xüsusi vəziyyətin tətbiq olunması da DQMV-də vəErmənistanda zorakılığın qarşısını ala bilmədi. Mərkəzin hadisələrə birtərəfli yanaşması nəticəsində DağlıqQarabağ və Ermənistanda yaşayan azərbaycanlılar hərbi təcavüzə məruz qalmaqla yanaşı, kütləvi şəkildə özdoğma yurdlarından çıxarıldılar.1989-cu il yanvarın 12-də SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə DQMV-də və onun ətrafındamillətlərarası münasibətlərin gərginləşməsi və bunun qarşısını alıb regionda vəziyyəti sabitləşdirmək məqsədiləDağlıq Qarabağın Azərbaycan SSR tərkibində Muxtar Vilayət statusunu saxlamaqla DQMV-də xüsusi idarəforması tətbiq edildi. Həmin fərmanla DQMV-də bilavasitə Moskvaya tabe olan Xüsusi İdarəçilik Komitəsiyaradıldı. Bu komitə "millətlərarası münasibətlərin daha da kəskinləşməsinin qarşısını almaq və bu regiondavəziyyəti sabitləşdirmək" adı altında yaradılsa da, DQMV-də vəziyyət dəyişmədi. Komitənin sədri A.İ.Volski169
Page 1 and 2:
Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 3 and 4:
Page 5:
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119: Azərbaycan Respublikası Prezident
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 223:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312:
show all

DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

DaÄlÄ±q QarabaÄ mÃ¼naqiÄ¢Ési - Prezident KitabxanasÄ±