Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi - Prezident Kitabxanası

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsininPREZİDENT KİTABXANASI──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────12 may - Atəşkəs haqqında Saziş qüvvəyə minmişdir.9-10 iyun - Şimali Atlantika Şurasının nazirlər səviyyəsində müşavirəsi Deklarasiya qəbul etmişdir. Nazirlər"Razılaşmışlar ki, münaqişənin tədricən həll edilməsinə doğru aparan addım-addım sülh prosesi, o cümlədənmünaqişənin yayılmaması və qoşunların işğal edilmiş ərazilərdən çıxarılması və köçkünlərin BMTTəhlükəsizlik Şurası qətnamələrinə müvafiq olaraq öz yerlərinə qaytarılmasından ötrü zəruri şərait yaradılmasıüçün səmərəli atəşkəs və kompromis ruhunda kostruktiv danışıqlar aparılması vacibdir"5-6 dekabr - ATƏT-in Budapeşt Sammiti. "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə ATƏT-in fəaliyyətininintensivləşdirilməsi haqqında " qərar qəbul edilmişdir. Bu sənədə müvafiq olaraq "Silahlı münaqişənindayandırılması baradə siyası saziş bağlanılması üçün çevik danışıqlar aparılmasına dair Minsk Konfransınınhəmsədrlər təssisatı yaradılmışdır. Bu danışıqlar münaqişənin bütün tərəflər üçün doğulduğu əsas nəticələriazaldar və Minsk Konfransını çağırmağa imkan verər. Beləliklə Budapeşt Sammiti tənzimləmə prosesi üçün ikimərhələli hüquqi hədlər müəyyən etmişdir: 1) birinci mərhələ- sazişin yerinə yetirilməsi yolu ilə silahlımünaqişənin nəticələrinin azaldılması, yəni işğal olunmuş ərazilərin tam azad edilməsi və zorla köçürülmüşşəxslərin öz yerlərinə qaytarılması; 2) İkinci mərhələ- münaqişənin tam və hərtərəfli tənzimlənməsi üçün MinskKonfransının çağrılması ". Budapeşt Sammiti həm də siyasi saziş bağlanandan sonra ATƏT-in sülhyaratmaişinin təsis olunması haqqında qərar qəbul etmişdir.1995-ci ilMünaqişəyə son qoyulmasına dair sazişin hazırlanması ilə bağlı danışıqlar aparılmışdır.1996-cı il2-3dekabr - ATƏT-in Lissabon Sammiti. ATƏT-in sədri tərəfindən verilmiş bəyanat Ermənistan müstəsnaolmaqla ATƏT-in üzvü olan bütün 53 dövlət tərəfindən dəstəklənmişdir. Bəyanat Ermənistan və Azərbaycanarasında münaqişənin tənzimlənməsinin 3 prinsipinə aiddir: 1) Ermənistan Respublikasının və AzərbaycanRespublikasının ərazi bütövlüyü; 2) Dağlıq Qarabağın hüquqi statusu Dağlıq Qarabağa Azərbaycanın tərkibindəən yüksək dərəcədə muxtariyyət verən öz müqəddəratını təyin etmək əsasında sazişlə müəyyən edilir; 3) DağlıqQarabağın və onun bütün əhalisinin təhlükəsizliyinə təminat verilir, o cümlədən tənzimləmənin şərtlərinə bütüntərəflərin riayət etməsinin təmin olunması barədə qarşılıqlı öhdəliklər götürülür.1997-ci il22 aprel - Avropa Şurasının Parlament Assambleyası Zaqafqaziyada münaqişələrə dair 1119 №-li qətnaməqəbul etmişdir. Qətnamədə göstərilir ki, regiondakı münaqişələrin tənzimlənməsi 1975-ci il Helsinki yekunaktında və 1990-cı il Paris xartiyasında müəyyən edilmiş prinsiplər əsasında həyata keçirilməlidir: Sərhədlərintoxunulmazlığı; münaqişənin əhatə etdiyi ərazilərdəki bütün insanlar üçün təhlükəsizliyə təminat, o cümlədənbeynəlxalq sülhyaratma qüvvələrindən istifadə edilmiklə təminat verilməsi; Abxaziya və Dağlıq Qarabağ üçüngeniş muxtariyyət statusu münaqişələrə cəlb edilmiş bütün tərəflər arasında danışıqlar yolu ilə müəyyənedilməlidir; Qaçqınların və məcburi köçkünlərin öz yerlərinə qayıtmaq hüququ və onların insan hüquqlarıbaxımından reinteqrasiyası.1 iyun - Həmsədr münaqişənin tənzimlənməsi üçün "Kompleks plan" təqdim etmişdir. Bu təklifin əsas ideyasıqarşıdurmanın iki əsas məsələsi barədə paralel danışıqlar aparılmasından ibarətdir: Silahlı qüvvələrin işğaledilmiş regionlardan çıxarılması və Dağlıq Qarabağın statusunun müəyyən edilməsi. Bu plandan imtina edənErmənistandan fərqli olaraq Azərbaycan həmin planı bəzi qeyd-şərtlərlə qəbul etmişdir.19 sentyabr - Həmsədr münaqişənin "addım-addın tənzimlənməsi" planını təqdim etmişdir. Bu plana əsasənmünaqişənin aşağıdakı sxem üzrə iki mərhələdə tənzimlənməsi nəzərdə tutulurdu. Birinci mərhələdə işğalçısilahlı qüvvələr keçmiş DQMV ərazisində yerləşən altı rayondan (Laçın rayonu müstəsna olmaqla) çıxarılmalı,mülki əhali öz yerlərinə qaytarılmalı və komminikasiya əlaqaləri bərpa edilməli; İkinci mərhələdə DağlıqQarabağın statusu, eləcə də Laçının və Şuşanın statusu müəyyən edilməlidir.116