Mars 2010 - Gazeta "Korça"

5 -Korça-mars 2010ATDHEU, SHQIPËRIA ËSHTË LARG, POR MALLIQENDRON NDEZUR NË ZEMRA, SI ZJARR I PASHUAR...Njeriu, sidomos artisti, krijuesinë veçanti, në momente tëveçanta, të rëndësishme të jetëssë vet ndjehet i dyzuar përballëngjarjeve dhe situatave, faktevereale kokëforta me të cilëtndeshet përgjatë jetës së tij. Atiji behet sikur ndodhet në mesine një urë të madhe metalike, ecila qëndron e varur, e fiksuarvetëm në dy brigje, e lëkundshme,me zhurmë shurdhueseprej erërave të forta, furtunave,që e rrahin dhe e shkundinvazhdimisht. Kjo urë lidh dybrigjet e jetës... Njeriu,aq mëshumë krijuesi, i shtyrë, imbërthyer nga vrulli i detyruarnga forca të brendshme dhe tëjashtme, nga motive shpirtërore,por sidomos nga kushtetekonomike, sociale, politike.Prej zhgënjimit të madh, ëndrrëssë përmbysur, ankthit tëshpallur, vështron i hutuarpërtej. Përnjëmend ngrenë kryedëshirat e fshehura në skutat ememories. Dëshirat e fashitura,të përçudnuara nga presioni ikohës. Ky njeri pranon pakompromis shkundjen, vrullin eimponuar, kërcimin, shkëputjenqenësore për të lënë mbas veteshelmin e derdhur dhe shijen ehidhur. Drithërimën e madhe qëtronditi dhe rrëqethi brezni.Zërat dhe zhurmat e ndjekin happas hapi njeriun, të cilat e kanëmbajtur gjallë, shkundur dhengrehur gjithë jetën. Në tënjëjtën kohë ndjehet imbërthyer prej vargonjve tëpërmbytur nga mjegulla edendur. Të gjitha këto janë tëlidhura pazgjidhshmërish meurën metalike, e cila lëkundetpandërprerë me rrapëllimë prejerërave të marra.Askush nuk mund të thotë, setë gjithë të ikurit, të mërguarit usulën kokë pingulthi drejt tëpanjohurës së afërt dhe tëNga: KRISTAQ TURTULLI (Toronto-Kanada)largët. Gjithçka ndodhi nëmomente dhe vitet e para tëmosdijës dhe vrapimit marramendësdrejt etjes për të nxënëtë panxënën. Me kalimin e vitevegjykimi dhe vëzhgimi mori formëmë të kthjellët, ndryshe se mëparë. Njeriu u përpoq tëanalizonte gjithçka që ndodhterreth vetes, situatat kushtet nëtë cilën ndodhej ai, familja dheshoqëria.Përsëri pasiguria ekzistonte,mbante ngrehur antenat epërgjimit. Guximi,kuturisja,përmbys gjithçka, të gjithahamëndësitë, nostalgjitë, pasionetdhe marrëzitë. Njeriu bënshkëputjen e madhe, me rrënjëte shkulura dhunshëm, të hapura,lënë jashtë, të përcëlluara ngaerërat e forta kryeneçe dhehakmarrëse.I ikuri, mërgimtari merr mbi vetetë gjitha përgjegjësitë eshkruara dhe të pa shkruara.Detyrën ndaj familjes, fëmijëvepër të mbijetuar në një botë tëhuaj. Besën e rëndë të breznive,ku qëndrojnë ngrehur zërat dhezhurmat, për të ruajtur vlerat eqenësishme, mbi të cilat kanëmarrë formë, trashëguar, rriturbrumosur gjeneratat. Ndoshtakëto dëshira janë lënë nxitimthinë sirtarin e madh të shtëpisë,diku ne dhomën e madhe, temiqve. Fjalë të gdhendura në gurdhe në memorie. Apo njëvrundull ere e fortë e cila tështyn përpara, e nëse ktheheshbie në gjunjë, pastaj gremisesh.Gjithnjë, kohëzgjatja dhemundësitë e kthimit janë përherëtë pa përcaktuara, të ndërvaruranga rezistenca fortësia e urësmetalike të jetës që lidh dy brigje.Si të gjithë të ikurit, emigrantët etjerë, të njëjtën gjë provova dheunë, këtu dhe dhjetë vjet mëparë. Truri ynë ishte i mbështjellë,i rënduar nga mendimet.Shikimi ishte i lodhur, topiturdhe qepallat lëviznin mekanikisht.Ishte dimër i madh.Qyteti im i dashur mbanteveshur qyrkun e rëndë të borëssë madhe. Bulevardet dhe rrugëte kalldrëmta ishin rënduar ngaakulli i trashë. Dëbora zintedëborën dhe akulli akullin.Ne tërhiqnim të shqetësuar ngamendimet valixhet e rënda kuishte futur rrëmujshëm e gjithëpasuria jonë drejt furgonit qëqëndronte buzë trotuarit tëbulevardit përballë, pranë hotelturizmit. Vështronim njëri tjetrin,i trembeshim shkarjes se papritur,rrëzimit dhe dëmtimit në akullin efortë të rrugës. U ulëm nëpërndenjëse dhe u përpoqëm tengroheshim. Rrotat e makinësishin të siguruara me zinxhirë.Makina lëvizi ngadalë, akulli u çadhe kërciti nën të, shoferi preutimonin drejt daljes prej qytetittim të lindjes, të rritjes dhepjekurisë...Dëbora dhe akulli na shoqëroideri në të dalë të qytetit tëPogradecit, Frynte erë e ftohtëpor dëbora ishte më e rrallë dheTorontorrugët ishin më të hapura. Mbasdisa orësh mbërritëm në Tiranë.Koha ishte e kthjellët por e ftohtë.Lëvizjet tona kryheshin nëmënyrë mekanike. Ne po merrninnjë barrë të madhe mbi supe,fëmijët na vështronin ngulazi nësy, ata ishin të vegjël.Mbas disa orësh shkuam nëAeroportin e vogël të Rinasit dhehipëm në avion. Fluturuam meorë të tëra mbi re drejt tëpanjohurës. Vallëzimi i reve ishtei pafund, tutje në sfond shkëlqimiverbues i diellit. Na lëbyreshinsytë nga vezullimi diellor, nadhembnin. Donim të dremitnim,të flinim, nuk mundnim, gjumiishte arratisur prej syve tanë.Avioni mbarte në vete pengun emadh.Mbas nëntë a dhjetë orëshmbërritëm në qytetin e Torontos.Ishte natë. Qyteti i madhvezullonte nga dritat. Dukej si njëdet i përmbytur nga xixëllonjat.Avioni i madh bëri një rrotullimtë gjatë dhe u ul ngadalë, ushkund, rrotat prekën tokë. Neishim të mpirë dhe shkelëm mekujdes në tokën e huaj.Edhe ky qytet na priti me mottë ftohtë, dëborë të madhe dhengricë, veçse me një ndryshim,rrugët, bulevardet, autostradatishin të pastruara, nuk kishtegjurmë dëborë në to. Këtapërdorin kripë industriale. Nemërdhinim, e ftohta ishte ehidhet. U mbështollëm mirëdhe rendëm të gjenim taksi.Njohuritë tona nuk vleninkurrgjë në jetën e re. Kishte tëtjera gjëra, duhej tu nënshtrohesherregullave të lojëssë vendit të huaj dhe të ri. Nenuk ishim të vetmit emigrantë,si ne kishte plot, nga shumëvende të botës së tretë, Azia,Afrika, si dhe nga lindja emesme.Me patjetër duhej të merrjenjohuri dhe eksperiencëkanadeze, ndërkohë lekët tonatë mbledhura me mund, djersëdhe kursim, si dhe nga shitja eshtëpisë po treteshin si kripanë ujë. Leku shqiptar ishtetmerrësisht i zhvleftësuar.Vetëm të paguaje qiranë mujoretë shtëpisë duheshin tetë qindmijë, deri një milion lekëshqiptare. Me patjetër duhej tëgjeje punë çfarëdo, për tëndalur rrjedhjen e madhe tëlekëve të shtrenjta. Ne e kishimpranuar pa mëdyshje sakrifikimpër të realizuar një mundësi mëtë mirë.Brezi ynë në të vërtetë ështëbrez i humbur, mbasi provoi mbisupe të gjitha vështirësitë.Krizën ekonomike të vendit nënkomunizëm, kur mbetem vetëmsi një ishull te vetmuar ne mes teoqeanit. Na shkoi jeta neperzbore ushtarake, neper radhët egjata për një kile presh, një pllakëbukë, një litër gaz. Vonë ndodhirrëzimi i monumenteve dhepërmbysja e sistemit. Gatuamëndrra te bukura për demokracidhe zhvillim. Ndërkohë ugjendem nën plogështinë dhetrazirat e mëvonshme postkomuniste. Së fundi emigrimin elargët, mbijetesën e përshtatjes.Por shpresa dhe besimi të shtyntë ecësh përpara, të mos ngeleshnë vend, përndryshe përnjëherështë shtyp, të presarënrrjedha e pandalshme e jetës.Filluam të çapiteshim me këmbëttona, por pa bërë ndonjë hap tëmadh. Fëmijët i futëm në shkollë.Muajt dhe vitet nisën të rridhninme shpejtësi. Ne habiteshim mengutjen marramendëse të kohës.Punonim me këmbëngulje, pa ivene rëndësi në ishte ditë aponatë, dëborë e ftohtë, ciknë, apodiell i nxehte. Përshtatja me jetëne re, në kontinentin e ftohtë ishtedomosdoshmëri...Toronto është qyteti më i madh ishtetit Kanadez, shtrihet pranëliqenit të madh të Ontarios, i cilikufizohet me Shtetet e Bashkuaratë Amerikës. Torontoështë kryeqendra e provincës sëOntarios, me popullsi multietnike,rreth 3 milion banorë, megjithë rrethinat popullsia shkonderi në 5 milion banorë. Fillimete para të qytetit i përkasin rrethviteve 1750- 1800. Ardhësit eparë evropianë, kryesishtfrancezë e më vonë anglezë,skocezë, irlandezë, ndërtuankasollet e para me trungje pranëujërave të qeta të liqenit, si burimi domosdoshëm ushqimi.Por fizionominë e plotë si qytetme pamje evropiane Totonto emori ne mesin e shekullit të 19-të. Nga shumë shtete të Evropësnisën të vijnë emigrantë të cilëtkërkonin punë dhe mjeteelementare jetese. Me hapa tëshpejta u ndërtuan rrugë të gjëra,godina, si dhe qendra e qytetit,diku pranë u ngritën fabrikat epërpunimit të letrës, mbasi pyjekishte me shumicë, gjithashtuedhe fabrika dhe punishte tëtjera. U shtrinë shinat e para. Ulartësuan godinat e bankave.Diku pranë u hapën shkollat.Zhvillimi ishte i vrullshëm, vendikishte nevojë për punonjës tëkualifikuar, u ngritën godina dheu hapën kolegje. Disa vite mëvonë u hap Universiteti.Tranvajat lëviznin zhurmshëmnëpër rrugë, çonin dhe merrninpunëtorët e lodhur.Nga viti në vit fluksi i emigrantënuk reshte. Ata vinin emigrantëtë turbulluar,dërmuar nga dallgëte detit, me një trastë pëlhure nësup, nga të gjitha skajet e botës.Qyteti nga viti në vit u shtri uzgjerua në hapësirën e pamat. Undërtua rruga e Jangut, rruga mee gjatë dhe më e drejtë në botë.Kjo rrugë i bie qytetit mes përmes dhe vazhdon tutje në veri.Tani qyteti i Torontos ka disauniversitete. Qendra shkencorestudimore, muze, pika të ndryshmeturistike. Toronto ështëqyteti më i madh industrial iKanadasë. Në qytetin e Torontosështë ngritur një nga kullatmë të larta në botë. Jo shumë largqytetit të Torontos gjendetujëvara e Niagarës, një ngamrekullitë natyrore të botës.Në qytetin e Torontos ka njëkomunitet shqiptar prej me se 30mijë vetësh kryesisht ngaShqipëria, Maqedonia dheKosova, të cilët prej vitesh janëintegruar ne jetën kanadeze.Kryesia e komitetit shqiptar nëToronto, në bashkëpunim medrejtorinë e arsimit, ka hapur disaklasa të ulëta ku mësohet gjuhashqipe, për fëmijët e vegjël. Nëçdo njëzet e tetë nëntor, përparagodinës madhështore tëndërtuar në gur të kuq, sëqeverisë së provincës sëOntarios ngrihet flamuri ynë dhekëndohet himni shqiptar.Gjithashtu në ceremoni merrpjesë dhe një përfaqësues ishtetit kanadez.Atdheu i dashur Shqipëria ështëshumë larg, mijëra dhe mijërakilometra, por malli qëndronndezur si zjarr i pashuar nëzemrën e çdo të mërguari...