Elektronika Praktyczna, kwiecień 2012 - UlubionyKiosk

cena: 16,00 zł (w tym 8% VAT)PRICE: 8 EUR Nakład 29000 egz.

Próbkowanie 1GSa/s, Pamiêæ 1mpunktPromocja!NOWA SERIA ZASILACZY NDNNAJWIĘKSZY WYBÓR, NAJLEPSZACENA, TRZY LATA GWARANCJI!!!Do pracy ciągłej (8h przy pełnym obciążeniu)ModelParametryNDNDF173003CNDNDF173005CNDNDF1723003DCNDNDF1723005DCNDNDF1723003TCNapięciewyjściowe 0-30V 0÷30V 2 x (0÷30V) 2 x (0÷30V) 2 x (0÷30V)LF88002 x (0÷3A)1 x (5V, 3A)NDNDF1723005TC2 x (0÷30V)2 x (0÷5A)1 x (5V, 3A)160 z³ +vatNDNDF1743003C2 x (0÷30V)2 x (0÷3A)1x(8÷15V, 1A)1x(3÷6V, 3A)Prąd wyjściowy 0-3A 0÷5A 2 x (0÷3A) 2 x (0÷5A)DokładnośćpomiaruDokładność pomiaru napięcia: ±1% + 2 cyfry, dokładność pomiaru prądu: ±2% + 2 cyfryWyświetlacz 2 x LED 4 x LEDIlość wyjść Pojedynczy Podwójny Potrójny PoczwórnyNapięciowywspółczynnikstabilizacjiCV≤1 x 10 -4 + 1mVCC≤2 x 10 -3 + 2mACV≤1 x 10 -4 +1mVCC≤2 x 10 -3 +2mACV≤1 x 10 -4 +1mV (CH1 i CH2)CC≤2 x 10 -3 +2mA (CH1 i CH2)CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH3)ObciążeniowywspółczynnikstabilizacjiTętnienia iszumyZabezpieczeniePraca szereg,równ, trackingWłącz/wyłączwyjściaOgraniczenieprądoweModelePasmoIlość kanałówPróbkowanieEkwiwalentneCzas narastaniaDługośćpamięciPodstawa czasuCzułośćMaks. nap. wej.InterfejsyCV≤1 x 10 -4 + 2mVCC≤2 x 10 -3 + 6mADS1052EDS1052D z analizatorem50MHz2 kanały + zewnętrzne wyzwalanie,16 kanałów logicznych wmodelach z analizatorem1 GSa/s (w 1 kanale)),500 MSa/s (w 2 kanałach)10 GSa/s7 ns1 Mpunkt (1 kanał) 500 MSa/s),512 kpunktów (2 kamały), 500 MSa/s)512 kpunktów/kanał (analizator)5 ns/dz ~ 50 s/dz2 mV/dz ~ 10 V/dz300 V RMS CAT I, (1 MΩ II 15 pF)USB port, USB host, RS 232, PictBridge, P/F Out5,6 cala TFT (64 k LCD kolor)320x234 punkty1052E - 1 398 zł +vatWyświetlaczPrzy zakupie DS1052ECena®w promocji PC5000a za 1zł+vatPROMOCJA!!! Generator funkcyjny DG1022-----2 kanały------DG 1022: Technologia DDS: Sygnały wyjściowe o dużej dokładności istabilności oraz małym poziomem zniekształceń • 2 kanały wyjściowe:• Częstotliwość próbkowania 100MSa/s, 14-bitowa rozdzielczość pionowa,4k-punktowa pamięć przebiegów • Intuicyjny interfejs użytkownika- łatwość obsługi nawet bez instrukcji.• 5 standardowych przebiegówwyjściowych: sinus, prostokąt, piła, impulsy, szum, • 48 przebiegów definiowanychprzez użytkownika • Szerokie możliwości modulacji różnymisygnałami: AM, FM, PM, FSK, Sweep, Burst: • Szerokopasmowy licznikczęstotliwości o dużej dokładności i zakresie do 200MHz • Port USB(Host) do współpracy z zewnętrzną pamięcią USB • Kompatybilność zoscyloskopami cyfrowymi serii DS:CV≤1 x 10 -4 +2mVCC≤2 x 10 -3 +6mACV≤0,5mVrms (5Hz-1MHz)CV≤0,5mVrms (5Hz-1MHz)CV≤20mVp-p (5Hz-1MHz)CC≤3mArmsCC≤3mArmsCC≤30mAp-pprzed przeciążeniem orazodwrotną polaryzacjąNDNDF1743005C2 x (0÷30V)2 x (0÷5A)1x(8÷15V, 1A)1x(3÷6V, 3A)CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH1 i CH2)CC≤2 x 10 -3 +1mA (CH1 i CH2)CV≤1 x 10 -4 +1mV (CH3 i CH4)CV≤1 x 10 -4 +2mV (CH1 i CH2) CV≤1 x 10 -4 +2mV (CH1 i CH2)CC≤2 x 10 -3 +6mA (CH1 i CH2) CC≤2 x 10 -3 +2mA (CH1 i CH2)CV≤1 x 10 -3 +3mV (CH3) CV≤1 x 10 -3 +3mV (CH3 i CH4)CV≤0,5mVrms (5Hz-1MHz)CC≤3mArms (CH1 i CH2)CV≤1mVrms (5Hz-1MHz)(CH3)CV≤0,5mVrms (5Hz-1MHz)CC≤2mArms (CH1 i CH2)CV≤1mVrms (5Hz-1MHz)(CH3 i CH4)przed przeciążeniem i odwrotną polaryzacją oraz ograniczenie prądowe i przeciwzwarcioweNIE TAK TAKTAK TAK TAK TAKNastawianie ograniczenia prądowego przy odłączonym wyjściuWymiary 130 x 155 x 295 mm 255 x 156 x 295 mm 255 x 160 x 305 mmCena(bez VAT) 250 275 400 450 520 570 670 690NOWOŒÆ!! ZESTAW LUTOWNICZY LF-8800 STACJA LUTOWNICZA LF-2000 i LF-1680NoWoŒÆZestaw lutowniczy LF-8800Zasilanie 220~240 VAC/50HzMoc końcówki SIA 100WDIA 100WHAP 80 WTWZ 100 WZakresSIA 150~480 o Ctemperatury DIA 300~450 o C1300 z³ + vatLF853D•••••••••••••••••1000 z³ + vatAPPA703 Mostek RLC20000/2000 Podwójny wyświetlacz46 segmentowy bargrafAutomatyczny wybór pomiatu LCRAutomatyczny dobór zakresówAutomatycznr podświetlanie0,2% dokładność podstawowa (pojemność i indukcyjność)Pomiar parametrów: L, C, R, D, Q, Θ, EsRZakres częstotliwości: 100Hz/120Hz/1kHz/10kHz/100kHzRównoległy/szeregowy tryb testowySortowanie tryb QCData HoldAutokalibracjaZewnętrzny zasilacz DC z adapterem 230VTryb zerowaniaSygnalizacja słabej baterii, automatyczne wyłączanie- oszczędność bateriiOptyczne łącze USB z oprogramowaniem + kabelPrzewody do testowania: 5-przewodowego, 2-przewodowego,elementów SMD220 z³ + vatLF-2000300 z³ + vatLF-1680Stacja LF-2000 LF-1680Zasilanie220-280V AC 50HzTyp końcówki 210 ESD SIA 108 ESD TWZ 80Moc końcówki 100 W 80 W 80 WZakres temperatur 200º- 450º C 200º- 480º C 200º- 450º CGrot (standard) 44-415404 44-510601 46-060102®02-784 Warszawa, ul. Janowskiego 15 tel./fax (22) 641-15-47, 644-42-50NoWoŒÆ800 z³ + vatPromocja!APS3003SNapięcie: 0~30VPrąd: 0~3AMoc:90WStabilność ≤ 0,1% + 5mVTętnienia iszumy:≤ 3mVrmsWymiary: 260x150x160mmhttp://www.ndn.com.pl e-mail: ndn@ndn.com.pl• Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl • Szczegó³owe informacje w Internecie na stronie www.ndn.com.pl

OD WYDAWCYEwolucja klawiszaPrenumeratanaprawdę wartoMiesięcznik „Elektronika Praktyczna”(12 numerów w roku) jest wydawanyprzez AVT-Korporacja Sp. z o.o. we współpracyz wieloma redakcjami zagranicznymi.Pomimo futurystycznych wizji wirtualnych „klawiatur” wbudowanychw powierzchnie szklane i rozwoju technik detekcji dotyku,nadal klawisze i zbudowane z nich klawiatury mechaniczne są niezastąpionew wielu aplikacjach. Wydawałoby się, że już niczego w tej materii nie możnawymyślić, że co najwyżej zostaną użyte inne materiały konstrukcyjne, aby dostosowaćstyki do nowych wymagań, ale nic bardziej mylącego niż takie przekonanie.Udało nam się dotrzeć do dwóch producentów – japońskiej firmy NKK i irlandzkiejSK Technology, które oferują bardzo ciekawe, innowacyjne rozwiązania klawiszy. Okazujesię, że dzięki zdobyczom współczesnej techniki klawisz może nie tylko łączyć obwodyelektryczne, ale również można na nim wyświetlać etykiety, obrazy, komunikaty,zmieniać jego kolor i wreszcie zastąpić wyświetlacz w systemie embedded! Zapraszamdo lektury dwóch bardzo ciekawych artykułów, z których w jednym uczymy w jaki sposóbużyć klawiszy firmy NKK z wyświetlaczem OLED we własnej aplikacji (strona 58),natomiast w drugim testujemy i opisujemy klawisze produkowane przez firmę Screen-Keys Technology (strona 51), wyposażone w wyświetlacze LCD-TFT. Naszym zdaniemto kapitalne pomysły, które pozwolą na zaoszczędzenie miejsca na panelu czołowymurządzenia i usprawnienie interakcji z użytkownikiem. Zastosowania można mnożyć,a ograniczeniem jest jedynie wyobraźnia.Obok szeregu innych, bardzo ciekawych artykułów, warto zainteresować się projektem@GSM_server opublikowanym w rubryce „projekt czytelnika”. Autor skonstruowałrodzaj domowego centrum informacyjnego, dzięki któremu nie dosyć, że możnauzyskać bieżące informacje na temat domu czy mieszkania, to jeszcze na temat… zasobnościportfela, a ściślej: stanu konta bankowego, kart kredytowych i płatniczych.A wszystko za pośrednictwem sieci GSM, a więc teoretycznie z dowolnego miejsca naświecie, gdzie tylko jest sygnał sieci telefonii komórkowej. Obojętnie czy użytkownikjest w pracy, czy na urlopie. Ten projekt to nietuzinkowy pomysł na zastosowanie nowoczesnychtechnologii do rozwiązania zwykłych problemów dnia codziennego.Na koniec chciałbym poruszyć temat, który od dawna mnie fascynuje. Na świecieaż wrze od informacji na temat nowoczesnego samochodu z napędem elektrycznymo nazwie Chevrolet Volt. Ostatnio redakcja EE Times zamieściła na swojej stronie internetowejkilka filmów o tym, jak wygląda Volt od środka (http://www.eetimes.com/design/automotive-design/4237921/We-teardown-a-Chevy-Volt--exclusive-videos-?cid=NL_Automotive&Ecosystem=automotive-design).Koncepcja auta jest zbliżona do tej stosowanejw lokomotywach spalinowych. Samochód jest wyposażony w napęd elektryczny,akumulator oraz silnik spalinowy z prądnicą. Producent Volta podaje, że do pełnegonaładowania akumulatora potrzeba 4 godzin i zasilania z sieci energetycznej 230 V. Naw pełni naładowanym akumulatorze auto może przejechać dystans od 40 do 80 kilometrów,natomiast po jego rozładowaniu płynnie (co to znaczy?) uruchamia się silnikspalinowy napędzający prądnicę. Ta wytwarza prąd elektryczny służący do zasilanianapędu auta i ten silnik tylko pośrednio bierze udział w napędzaniu samochodu. FirmaChevrolet podaje, że po załączeniu się silnika spalinowego zasięg auta wydłuża się dookoło 600 kilometrów na jednym zbiorniku paliwa. Ile może spalać taki silnik? Zapewnegdzieś około 4 litrów na 100 kilometrów. Wnętrze auta wygląda normalnie, tak jakjesteśmy przyzwyczajeni. Dźwignia zmiany biegów to zapewne tylko przełącznik lubwłącznik napędu, bo stosując silnik elektryczny niejako mamy automatyczną skrzyniębiegów „w standardzie” za pomocą PWM. Film prezentuje też płytki sterownikówzastosowanych w samochodzie. Dosłownie – auto rozebrane na części. Na stronie internetowejfirmy Chevrolet szukałem ceny samochodu, ale póki co można tam znaleźćjedynie ogólne informacje.Na łamach EP chętnie zajęlibyśmy się tematem pojazdów elektrycznych. Szukamyosób, które zbudowały już jakiś pojazd lub może są w fazie jego opracowywania.Chętnie opiszemy i pokażemy konstrukcje tego typu. Bo jak dotychczas docierają donas tylko pogłoski o tym, że „ludzie kupują małe samochody i przerabiają je na napędelektryczny”, ale nie udało nam się nigdy dotrzeć do przykładu takiego rozwiązania.Może czyta nas ktoś, kto chciałby pochwalić się takim autem lub jego prototypem nałamach EP? Zapraszamy!Wydawca:AVT-Korporacja Sp. z o.o.03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11tel.: 22 257 84 99, faks: 22 257 84 00Adres redakcji:03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11tel.: 22 257 84 49, 22 257 84 60tel.: 22 257 84 65, 22 257 84 48faks: 22 257 84 67e-mail: redakcja@ep.com.plwww.ep.com.plRedaktor Naczelny:Wiesław MarciniakRedaktor Programowy,Przewodniczący Rady Programowej:Piotr ZbysińskiZastępca Redaktora Naczelnego,Redaktor Prowadzący:Jacek Bogusz, tel. 22 257 84 49Redaktor Działu Projektów:Piotr Witczak, tel. 22 257 84 61Redaktor Działu Podzespołów i Sprzętu:Jerzy PasierbińskiSzef Pracowni Konstrukcyjnej:Grzegorz Becker, tel. 22 257 84 58Menadżer magazynuKatarzyna Wiśniewska, tel. 22 257 84 65, 500 060 817e-mail: k.wisniewska@ep.com.plMarketing i Reklama:Justyna Warpas, tel. 22 257 84 62Bożena Krzykawska, tel. 22 257 84 42Katarzyna Gugała, tel. 22 257 84 64Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60Andrzej Tumański, tel. 22 257 84 63Maja Gilewska, tel. 22 257 84 71Sekretarz Redakcji:Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60DTP i okładka:Dariusz WelikRedaktor strony internetowej www.ep.com.plMichał PieniążekStali Współpracownicy:Arkadiusz Antoniak, Rafał Baranowski, Marcin Chruściel,Jarosław Doliński, Andrzej Gawryluk, Krzysztof Górski,Tomasz Jabłoński, Krzysztof Paprocki, Krzysztof Pławsiuk,Sławomir Skrzyński, Jerzy Szczesiul, Ryszard Szymaniak,Marcin Wiązania, Tomasz Włostowski, Robert WołgajewUwaga! Kontakt z wymienionymi osobami jest możliwyvia e-mail, według schematu: imię.nazwisko@ep.com.plPrenumerata:tel.: 22 257 84 22, faks: 22 257 84 00www.avt.pl/prenumerata, e-mail: prenumerata@avt.plSklep: www.sklep.avt.pl, tel. 22 257 84 66Wy daw nic t woAVT-Kor­po­ra­cja Sp. z o.o.na leż y do Iz by Wy daw ców Pra syCopyright AVT-Korporacja Sp. z o.o.03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 11Projekty publikowane w „Elektronice Praktycznej” mogąbyć wykorzystywane wyłącznie do własnych potrzeb.Korzystanie z tych projektów do innych celów, zwłaszczado działalności zarobkowej, wymaga zgody redakcji„Elektroniki Praktycznej”. Przedruk oraz umieszczaniena stronach internetowych całości lub fragmentówpublikacji zamieszczanych w „Elektronice Praktycznej”jest dozwolone wyłącznie po uzyskaniu zgody redakcji.Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeńzamieszczanych w „Elektronice Praktycznej”.4ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Diodowy wskaźnik napięciaWskaźnik jest dopasowany do obudowy niegdyśpopularnego miernika wskazówkowego. Do jegokonstrukcji zastosowano mikrokontroler AT89C2051 orazciekawą metodę pomiaru za pomocą komparatora.strona 23Dwukierunkowy konwerter Ethernet/RS232Tani, dwukierunkowy konwerter RS232/Ethernet, którynie tylko pozwala na dołączenie do Ethernetu, ale równieżma linie I/O, dzięki którym można sterować różnymiurządzeniami lub kontrolować ich stan.strona 20Sterownik napędu bramy wjazdowejPrezentowany projekt w niczym nie ustępujefunkcjonalnością wyrobom komercyjnym. Może sterowaćbramy jedno- i dwuskrzydłowe.strona 28Moduł wzmacniacza klasy D do sprzętubateryjnegoModuł wzmacniacza mocy audio w klasie D opracowanojako zamiennik przeznaczony do wlutowania w płytkębateryjnego piecyka gitarowego AVT5323, zamiastpopularnego TDA7056. Przy zasilaniu z baterii o napięciuokoło 14 V i 8-omowym głośniku jest w stanie zapewnićokoło 12 W mocy wyjściowej, a więc ponad 4 razy więcejniż da się „wycisnąć” z TDA7056.strona 30strona 32Woltomierz cyfrowyJeśli ktoś musi mierzyć napięcie lub prąd np.w wykonanym przez siebie zasilaczu, to projekt właśniedla niego. Woltomierz cyfrowy o nieskomplikowanejbudowie na bazie mikrokontrolera PIC12F675.

ProjektyNr 4 (232)Kwiecień 2012Diodowy wskaźnik napięcia. „Wychyłowy” wskaźnik napięcia z AT89C51.....................................20Konwerter Ethernet/UART. Łatwe dołączenie mikrokontrolera do sieci cyfrowej............................23Moduł wzmacniacza klasy D. Wzmacniacz o mocy 18 W zasilany z baterii....................................28Woltomierz cyfrowy. Miernik panelowy do przyrządu warsztatowego..........................................30Uniwersalny sterownik do napędu bramy......................................................................................32MiniprojektyStereofoniczny regulator barwy dźwięku.......................................................................................38Konwerter USB/RS232 z separacją galwaniczną.............................................................................39Moduł do budowy wyświetlacza tekstowego LED.........................................................................40Automatyczna podlewaczka do kwiatów.......................................................................................42Projekty Czytelników@GSM_server. Kontrola finansów i… zdalny nadzór mieszkania...................................................43Notatnik konstruktoraObsługa scalonego barometru MPL115A2 w języku BASCOM.......................................................51PrezentacjeAtollic TrueSTUDIO od teraz dla wszystkich ARM!..........................................................................72SprzętRaspberry Pi. Komputer osobisty za 35 dolarów............................................................................74PodzespołyAnimowane przełączniki ScreenKeys,czyli jak zrobić menu ekranowe bez ekranu...................................................................................56TEMAT NUMERUPrzycisk zintegrowany z OLED i jego obsługa dla STM32...............................................................60TEMAT NUMERUPrzełączniki, przyciski, klawiatury...................................................................................................64TEMAT NUMERUKlawiatury foliowe – ochrona przed środowiskiem........................................................................66TEMAT NUMERUInteligentny przycisk NKK SmartSwitch.STM32F4: rozwiązanie dla aplikacji kryptograficznych...................................................................68KursyOrCAD i Allegro (1)........................................................................................................................76Przetwornica typu flyback krok po kroku (1).Projektowanie przetwornicy typu flyback za pomocą programu Webench....................................80Tetris na STM32Butterfly (1)...........................................................................................................85Freescale Kinetis KwikStik: ćwiczenia z Cortex-M4. Etap 2: obsługa GPIO......................................89Wprowadzenie do Linuksa embedded (7). Obsługa interfejsu SPI..................................................92Kurs programowania mikrokontrolerów PIC (11). TCPMaker – Łatwiej już się nie da.....................97IQRF – więcej niż radio (5)............................................................................................................102Automatyka i Mechatronika PraktycznaNapęd Ezi-SERVO Plus-R z programowalnym pozycjonerem (1). Parametryzacja napędu............109LabView dla praktyków (1). Akwizycja danych od podstaw.........................................................112Komunikacja pomiędzy S7-1200 i S7-300/400 przez Ethernet (2)................................................114Od wydawcy....................................................................................................................................4Niezbędnik elektronika....................................................................................................................8Nie przeocz. Podzespoły................................................................................................................10Forum............................................................................................................................................15Nie przeocz. Koktajl niusów...........................................................................................................16Ankieta..........................................................................................................................................18Prenumerata..........................................................................................................................19, 124Info..............................................................................................................................................130Oferta..........................................................................................................................................117Księgarnia wysyłkowa..................................................................................................................122Kramik i rynek..............................................................................................................................125Zapowiedź następnego numeru..................................................................................................132REKLAMA

DZIAŁ ZAWARTOŚĆ DODATKOWEJ PŁYTY DVDniezbędnikelektronika1. AtmelStudio6Zintegrowane środowisko programistyczne (IDE)do tworzenia aplikacji i debugowania procesorówz rdzeniem ARM i CortexM firmy Atmel napisanychw C / C + + lub asemblerze. Atmel Studio6 jest łatwy w obsłudze i obsługuje wszystkie 8-i 32-bitowe procesory AVR, SAM3 i SAM4.2. GEDA Gerber filesPrzeglądarka plików gerber RS-274X. Pliki te zazwyczajgenerowane są przez programy CAD PCB i sąwysyłane do producenta obwodów drukowanych.Dzięki programowi użytkownik może podejrzećpliki bez posiadania programów, w których zostałyzaprojektowane. Program działa pod systememLinux jak i Windows.3. ICEchipICEchip to narzędzie od SiliconBlue TechnologiesCorporation do programowania pamięci NVCMukładów FPGA. Aplikacja działa po systemamiWindows XP, Windows Vista i Windows 7, zarównow wersji 32- i 64-bitowej.4. iCEcube2Środowisko projektowe dla procesorów mobile-FPGA. Zawiera funkcje, które ułatwiają projektowanieaplikacji mobilnych. Program zawiera m.in.nawigator projektu, przeglądarkę obudów procesorów,kalkulator zasilania i analizator.5. LabView2011Platforma i środowisko programistyczne dla językawizualnego programowania firmy National Instruments.Program służy do rozwijania zaawansowanychprojektów, pomiarów, testowania i kontroli zapomocą graficznego interfejsu. Platforma posiadasetki wbudowanych bibliotek do zaawansowanejanalizy i wizualizacji danych.6. Measurment Studio 2010 SP1Zintegrowany zestaw narzędzi i bibliotek stworzonychspecjalnie dla programistów NET. Program jestprzeznaczony dla inżynierów i naukowców tworzącychaplikacje sterujące z wykorzystaniem VisualStudio 2005/2008/2010. Program został utworzonyspecjalnie dla środowiska Microsoft Visual Basic.NET i Visual C.7. QUCSDarmowy symulator obwodów z graficznym interfejsemużytkownika. Program jest w stanie wykonaćwiele różnych rodzajów symulacji m.in. analiza DCi AC jak i stanów nieustalonych.9. ST MicroXplorer 2.0Graficzne narzędzie umożliwiające skonfigurowaniew bardzo łatwy sposób wyprowadzeń mikrokontrolerówSTM32. Narzędzie generuje kod w języku C,który można dołączyć do własnego programu.10. Xilinx LabTools 13.4 O.87xd.3.0Zestaw narzędzi programistycznych dla układówprogramowalnych firmy Xilinx.EP 3/20121. 1-Wire PullupResistor CalculatorKalkulator do obliczaniawartości rezystorapodciągającego dlaukładów 1-Wire firmyMaxim.2. ARM CrossWorks2.1 WinŚrodowiskoprogramistyczne dlamikrokontrolerówCortex-M0, Cortex-M1,Cortex-M3, ARM7,ARM9 i Xscale.3. AVR Studio 5NET VSSZintegrowane środowiskoprogramistycznedla mikrokontrolerówAVR firmy Atmel.4. EFM32 SimplicityStudioPakiet programówdla mikrokontrolerówEFM32.5. HiTOP 5.40 ARMFunkcjonalne środowiskoprojektowe zobsługą debuggera dla32-bitowych mikrokontrolerówARM.6. Lattice DiamondProgrammer Standalonefor WindowsKompletne środowiskoprojektowe dlaukładów FPGA LatticeSemiconductor.7. Lattice ispVM Standaloneon WindowsKompletny pakietzapewniający skuteczneprogramowanieukładów Lattice zapomocą JEDEC iplików generowanychprzez Lattice Diamond,ispLEVER i PAC-Designer.8. Lattice PAC Designer6.0.1PAC-Designer tokompletny pakietprojektowy dla analogowychukładówprogramowalnych.9. MAX44000 EVK SYSAplikacja dla płytki zMAX44000. Ma łatwyw obsłudze graficznyinterfejs do konfigurowaniapłytki.10. MAXQ30 CrossWorks2.0 WinŚrodowiskoprogramistyczne dlamikrokontrolerówMAXQ20 i MAXQ30firmy Maxim.11. Microchip MPLabX1.0.0Program działającypod systememWindows, Mac lubdo tworzenia aplikacjidla mikrokontrolerówMicrochip.12. STM32 PMSM FOCSDK v3.0Oprogramowanie dającewsparcie dla mikrokontrolerówSTM32serii STM32F100x przyprojektowaniu aplikacjisterowania silnikówDC i AC.13. STMC WorkbenchDzięki dobrze zaprojektowanemuinterfejsowimożna w łatwy sposóbwygenerować kod, plikioraz skonfigurowaćbibliotekę dla ST MotorControl FW.14. Xilinx ISE Design-Suite 13.4ISE Design Suite zawierazestaw narzędziprogramistycznych dlaukładów programowalnychfirmy Xilinx.EP 2/2012Altera QuartusII11.1 SP1Najnowsza wersjaprofesjonalnego środowiskaprogramistycznegodo tworzeniaprojektów z układamifirmy Altera.AutotraxDEXProgram do projektowaniaschematówelektronicznych.Code ComposerStudio V5Najnowsza wersjaśrodowiska programistycznegofirmy TexasIntruments.CooCox CoFlashProfesjonalneoprogramowanie dlaprocesorów CortexM3i CortexM0.CooCox CoIDENajnowsze,bezpłatne środowiskoprogramistyczne dlamikrokontrolerów ARMCortexM3 i M0.CooCox CoOSWielozadanioweoprogramowanie dlaprocesorów ARMz rdzeniem Cortexserii M.CooCox CoSmartInteligentny konfiguratori narzędzie dogenerowania kodu w C.CrossWorksCcompilerARM2.1.1Zintegrowane środowiskoprogramistycznez kompilatorem C,C/C + +, Assemblerdla mikrokontrolerówARM7, ARM9, XScaleEnergyMicro Simplicity-StudioOprogramowanie dla32-bitowych mikrokontrolerówrodzinyEFM32.NXP FlashMagicAplikacja dla PCsłużąca do programowaniapamięci flashmikrokontrolerówfirmy NXP.ST STM32 CLK ConfigtoolsArkusz kalkulacyjnywspomagający skonfigurowaniezegarówmikrokontrolerówSTM32L15xx.STM32 MicroXplorerNarzędzie ułatwiająceskonfigurowanieportów STM32.STM32F4 CMSISPrzykłady i bibliotekidla procesorówSTM32F4xx.STVP 3.2.4Interfejs do programowaniamikrokontrolerówST.EP1/2012Eagle 5.91 betaNajnowsza wersjapopularnego programudo projektowania obwodówdrukowanych.GC-PowerStationProgram do projektowaniaPCB.GC-PrevueStandardDarmowy programumożliwiający przeglądanieplików gerberpłytek drukowanych.GreenFPGAdesignerW pełni funkcjonalnieśrodowisko programistycznymidla układówFPGA.HP50gProgram do edycjiobiektów HP 48/49w formacie ASCII.Lattice PACdesigner6.1Kompletne środowiskoprojektowe dla LatticeSemiconductor PowerManager, PlatformManager i ispClock.LatticeDiamond 1.3Środowisko projektowedla układów LatticeFPGA z architekturąniskiego poboru prądu.LatticeMicoSoftProcessor1.3Program służący dokonfiguracji 32-bitowychprocesorówFPGA firmy LatticeTI Code ComposerNajnowsza wersja środowiskaprogramistycznegoCode ComposerStudio przeznaczonegodla mikrokontrolerówfirmy Texas Intruments.Code Composer Studiojest oparty na platformieEclipse.EP12/2011ActiveHDLincrementalZintegrowane środowiskoprogramistyczneFPGA przeznaczonedo opracowywaniai weryfikacji projektóww VHDL, Verilog,EDIF i C.ADCproModułowe oprogramowaniefirmy TexasInstruments do ocenyADC.AmontecSDK4ARMwin32sdk4arm od Amontecjest kompletnymoprogramowaniem Ci C ++ dla procesorówARM opartym o narzędziaGNU.ArduinoŚrodowisko programistyczneoraz przykładyi biblioteki do płytkiewaluacyjnej ARDUINO.Na płycie zamieszczonodwie wersje działającepod Windows i Linux.CADstar completeProfesjonalny programdo projektowania obwodówdrukowanych.CircuitDesignSuiteEDU11.0.2Platforma projektowado tworzenia i symulacjischematów.CirrusFlexGUIInterfejs oprogramowaniastworzony dowykorzystania z płytkąewaluacyjną CirrusLogic.Freescale CalcKalkulator pozwalającyoszacowaćniezawodność układówKinetis rodziny C90TFSw oparciu o daneużytkownika.FTDI VinculumIItoolchainProgram do wspieraniarozwoju darmowychaplikacji użytkownikadla FTDI Vinculum-II(VNC2).Keil ARM MDK4.22Kompletne środowiskoprogramistyczne dlaprocesorów Cortex-M,Cortex-R4, ARM7i ARM9.konwerterów DAopartych o układy TI.Microchip CLC toolAplikacja wspomagającakonfigurację pinówI/O mikrokontrolerówPIC10F(LF)32Xi PIC1XF(LF)150X.Microchip MPideMPIDE to zmodyfikowanawersjaoprogramowaniaArduino działającaz ChipKIT.Microchip MPlabXProgram do tworzeniaaplikacji dla mikrokontrolerówMicrochip.ONsemi SignaKlaraDevice Utility forBelaSignaBelaSigna jest wysokiejjakości oprogramowaniemdla programowalnychcyfrowychprocesorów dźwiękuopartych na patencieON Semiconductor.ONsemi Stepper MotorDriver GUI InstallationWizardAplikacja dla rodzinyukładów AMIS dosterowania silnikamikrokowymi.PCB123Program doprojektowania płytekdrukowanych.PCBinvestigatorProgram do projektowaniaobwodówdrukowanych.PowerIntegrationPIexpert8.5PI Xls Designer toarkusz kalkulacyjnywspomagający dobórelementów w systemachzasilania z użyciemukładów firmyPower Integration.PulsonixPCB SCHeval7.0Najnowsza wersjaprogramu do projektowaniaPCB.QuickLogic QuickWorks2010.4.1Kompletne środowiskoprojektowe dlaukładów FPGA.RScomponentsDesign-SparkPCBBezpłatny program doprojektowania PCB.TI PowerStageDesignerNowe narzędzieod TI pomagającezaprojektować stopieńmocy zasilacza.VSideVSIDE to zintegrowanemistyczne dla 16/40bitowych procesorówVSDSP od VLSI Solution.EP11/2011Aldec ActiveHDLZintegrowane środowiskoprzeznaczonedo opracowywaniai weryfikacji projektóww VHDL, Verilog,EDIF i C.Altera QuartusII11.0SP1Profesjonalne oprogramowaniedo rozwojuurządzeń z układamifirmy Altera.ARMwizard2.0.2Aplikacja pomagającaedycję rejestrów,przerwań, timerówmikrokontrolerówARM7 rodziny LPC2xxxfirmy Philips (NXP).Atollic TrueSTUDIOSTM32Środowisko programistycznejęzyka C/C++dla systemów opartychna układach STM32.AutoTRAX DEXProgram służący doprojektowania schematówelektronicznych.Eagle 5.11 LightPopularny, darmowyprogram służący doprojektowania obwodówdrukowanych.Freescale CodeWarriorExamplesZestaw przykładówśrodowiska programistycznegoCodeWarriordla mikrokontrolerówfirmy Freescale.Freescale embeddedGUIAplikacja generującakod źródłowy w C, zezdjęć w formacie JPEG,GIF, BMP i PNG.Freescale MQXBiblioteka uruchomieniowadla aplikacjiwieloprocesorowychczasu rzeczywistego.Mentor EE7.9.2 PCBBrowser for WindowsProgram pozwalającyprzeglądanie plikówPCB tylko do odczytuwykonanych w programieMentor.Philips CalculuxProgram pomagającyprojektantom oświetleniaw wyborzei ocennie systemówoświetleniowychzbudowanych naproduktach firmyPhilips.QuickLogicPrecision-Aktualizacja programuQuickLogicPrecisionSTMStudioDiagnostyka i uruchamianieaplikacjiprzeznaczonych dlamikrokontrolerówSTM8 i STM32.SunstonePCB123Program służący doprojektowania płytekdrukowanych.EP10/2011Actel Firmware CatalogSoftware v9.1Program wspierającyActel SoftConsole,Keil i IAR Systemsdla procesorów ARMz rdzeniami Cortex-M3,Cortex-M1 i 8051.Actel SoftConsole v3.3Darmowe środowiskiemprogramistycznefirmy Actel. Ma zintegrowanydebuggeri umożliwia szybkietworzenie programóww C i C++ dlaprocesorów FPGAz rdzeniem Cortex-M3,Cortex-M1 i 8051.ActelLiberoIDE9.1SP2Aktualizacja programuLibero IDE w wersji9.1 na wersję 9.1 SP2(9.1.2.16).AT89LP DeveloperStudioZintegrowane środowiskoprogramistycznedo tworzenia aplikacjidla rodziny, innowacyjnychLP (Low Power)mikrokontrolerów8051 firmy Atmel.Atmel QTouch Library4.3.1Biblioteki do obsługiklawiatur dotykowychdla mikrokontrolerówAVR firmy Atmel.Atmel QTouch Studio4.3.1Aplikacja do wizualizacjidanych QTouchw czasie rzeczywistymwysyłanych z zestawówAtmel QTouch.CrossWorks for AVRZintegrowane środowiskoprogramistycznedo tworzenia kodu odwstępnego projektuaż po ostatecznąwersję oraz testowaniaaplikacji dla mikrokontrolerówAVR.CrossWorks forMAXQ20CrossWorks forMAXQ30OprogramowanieCrossWorks zawierakomplet narzędziprogramistycznych:C, assembler, linker,biblioteki, symulator,programator pamięciFlash oraz debuggerJTAG.CrossWorks forMSP430Kompletne oprogramowaniedla wszystkichrodzin mikrokontrolerówMSP430.dsPICworks DataAnalysisŁatwe w użyciuoprogramowanie dlaaplikacji DSP.EFM32 energyAware-SimplicityStudioZestaw dwóchnarzędzi energyAwareProfiler oraz energyAware Designer.energyAware Commanderfor EFM32Narzędzie przeznaczonedla użytkownikówSTK i DVK EFM32.EVF WorkbenchNarzędzie umożliwiającekonwersję formatuSerial Vector Format(SVF) do EmbeddedVector Format 2(EVF2).Interleaved PFC DesignToolsArkusz kalkulacyjny doobliczenia najlepszychwartości pracy orazkonfigurowaniaparametrów układuFAN9612 firmy FairchildsSemiconductor.MaximMAXIDEOprogramowanie dotworzenia aplikacji dlaprocesorów rodzinyMAXQ. Zawiera w sobiem.in. debugger,macro assembler orazinterfejs JTAG.MaximPatternConverterOprogramowanieułatwiające tworzenieniestandardowychwzorów binarnych dotestowania układówscalonych, modułówi systemów stosowanychw światłowodachitp.Mentor DC7.9.2 DesignCapture Browserfor WindowsAplikacja do przeglądaniai drukowaniaschematów, diagramówstanu i tabelprawdy utworzonychza pomocą programuCapture lub DesignerView.Mentor HyperLynxVisual IBIS EditorProgram do tworzenia,edycji, sprawdzaniaIBIS.nanoWatt XLP BatteryLife EstimatorNarzędzie służącedo oceny żywotnościbaterii w aplikacjachz wykorzystaniemmikrokontrolerów PICw technologii XLP.NS UltraLibrarian-ReaderProgram pozwalającyna czytanie plikówbinarnych, którezostały utworzonew programie UltraLibrarian.NXP LPCXpresso IDEPlatforma rozwojowafirmy NXP dla procesorówLPC.ONSemi CompCalcŁatwy w użyciuprogram symulacyjnyprzyspieszającyobliczenia przy projektowaniuzasilaczy.Power Expert for AlteraFPGAProgram narzędziowyułatwiający dobórukładów do zarządzaniazasilaniem z ofertyNational Semiconductorprzeznaczonych dlaukładów FPGA firmyAltera.QuickWorks 2010.4.1Kompletne środowiskoprojektowe dlaukładów FPGA.SDCCBezpłatny kompilatorANSI-C dla 8-bitowychmikrokontrolerówtakich jak Intel 8051,Maxim 80DS390,Zilog Z80 i Motorola68HC08.ST-Link UtilityProgram narzędziowyumożliwiający szybkieprogramowanie mikrokontrolerówrodzinySTM8 i STM32.ST-LinkV2 DriverSterowniki USB doprogramu ST-LinkXilinx ISE DS 13.2O.61xd.0.0Środowisko projektowedla układów programowalnychfirmyXilinx z rodzin Virtex-6oraz Spartan-6.EP09/2011Altera QUARTUS II SP1Oprogramowaniedo projektowaniaurządzeń z układamifirmy Altera.ARM CrossWorksKompletne środowiskoC/C++ dla układówCortex-M0, Cortex-M1,ARM9 i Xscale.Atmel AVRStudio5supportDodatek do AVR Studio5.0 rozszerzający pomocoraz bazę nowychukładów AVR XMEGAi urządzeń USB.Attolic TrueSTUDIO LiteŚrodowisko programistyczneC/C++ dlasystemów wbudowanychz STM32.CyanIDEZintegrowane środowiskoprogramistycznedla mikrokontrolerówrodziny CyanFlashMagic 5.87 NXPISP toolAplikacja dla PCsłużąca do programowaniapamięci Flashmikrokontrolerów firmyNXP za pomocą portuszeregowego.Frescale CodeWarriorSE uCCode Warrior tokompletne zintegrowaneśrodowiskoprogramistyczne dlamikrokontrolerów firmyFreescale z rodzinyRS08, HCS08, ColdFire,Kinetis i Qorivva.FTDI Vinculum IINajnowsza aplikacjaterminala dla płytkiV2-EVAL. Narzędzieumożliwia komunikacjęi sterowanie funkcjamina płytce testowejz VNC2.GNU Compiler for theARM V4.5.2Kompilator Hitex dlamikroprocesorówz rdzeniem ARMInfineon DAvE BenchPlatforma bezpłatnychnarzędziprogramistycznych dla8-bitowych mikrokontrolerówfirmy Infineonrodziny XC800.Infineon DAvE V2.2r2Narzędzie od firmyInfineon Technologiespomagające w tworzeniuaplikacji na8-, 16- i 32-bitowemikrokontrolery firmyInfineon.Infineon Keil Ccompiler XC800Kompilator C dlamikrokontrolerów8051.KeilMDK 4.21Kompletne środowiskoprogramistyczne dlaprocesorów Cortex-M,Cortex-R4, ARM7i ARM9.MDACBufferProProgram wspomaga-Linux przeznaczony i Cortex.Studio 5.1.0jący projektowanie środowisko progra-Win32kompilator języka ANSI i utrzymania modeli Cortex-M3, ARM7,8 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 12/2011

PROJEKTYDiodowy wskaźnik napięcia„Wychyłowy” wskaźnik napięcia z AT89C51AVT5337Wskaźnik jest dopasowany do obudowy popularnego niegdyśmiernika wskazówkowego używanego na przykład wewzmacniaczach i magnetofonach jako wskaźnik wysterowania.Do jego konstrukcji zastosowano mikrokontroler AT89C2051 orazciekawą metodę pomiaru za pomocą komparatora analogowego.Rekomendacje: wskaźnik będzie ciekawym uzupełnieniem zestawumuzycznego lub tablicy kontrolnej; można go użyć w miejsceuszkodzonego miernika z ustrojem elektromagnetycznym lubzastosować w zupełnie nowej konstrukcji.Znajomy poprosił mnie o wykonaniewskaźnika napięcia, który miał zabudowaćw jakimś stanowisku w miejsce wysłużonychwoltomierzy wskazówkowych. Sugerowałprzy tym zastosowanie zapomnianych dziśukładów scalonych UL1970. Niestety, okazałosię, że są one trudnodostępne w handlu. Pozatym gotowy układ miał mieć płytkę o małychwymiarach 50 mm×50 mm, stąd zrodził siępomysł na zastosowanie mikrokontrolera.Zresztą współcześnie, zupełnie inaczej niżkiedyś, należałoby postawić pytanie: dlaczegonie zastosować mikrokontrolera?Oczywiście, jest wiele mikrokontrolerówmających wbudowane w swoje strukturyprzetworniki A/D, jednak ze względu na zapasyAT89C51 zalegające w szufladzie zdecydowałemsię na jego zastosowania. Zadaniepomiarowe potraktowałem też jako okazję doprzyjrzenia się metodzie pomiaru napięcia zapomocą komparatora analogowego.Wskaźnik mierzy napięcie z zakresu od0 do 100 V DC, ale w łatwy sposób możnazmienić zakres pomiarowy.Metoda pomiaru napięciaDo pomiary napięcia zastosowałem komparatoranalogowy, w który jest wyposażonymikrokontroler AT89C2051. W metodziepomiarowej mierzy się czas narastania napięciana kondensatorze ładowanym przezznaną rezystancję. Na rysunku 1 przedstawionoogólny schemat pozwalający zrozumiećtą metodę. Przed rozpoczęciem pomiaruklucz Key jest zwarty. Wówczas napięciena kondensatorze Uc = 0 V. Napięcie Urefpodawane na dodatnie wejście komparatorajest napięciem referencyjnym ze wzorca. NaRysunek 1. Schemat wyjaśniający metodępomiaru napięciawyjściu komparatora panuje poziom wysoki.W chwili rozpoczęcia pomiaru klucz Key jestotwierany i napięcie na kondensatorze Ucrośnie wykładniczo, co pokazano na rysunku2. W chwili otwarcia klucza należy włączyćuruchomić funkcję pomiaru czasu. Kiedynapięcie kondensatora Uc będzie większeod Uref (Uc>Uref) wyjście komparatora zostaniewyzerowane, co powinno zatrzymaćstoper. Czas zmierzony przez stoper jestproporcjonalny do mierzonego napięcia wejściowegoUpom, zależny od stałej czasowejRC i wartości napięcia referencyjnego.W naszym układzie sterowaniem kluczemi pomiarem czasu zajmuje się mikrokontroler.Realizacja praktycznaSchemat ideowy diodowego wskaźnikanapięcia pokazano na rysunku 3. Napięciemierzone (wejściowe) jest doprowadzone dokondensatora C6 z pośrednictwem połączonychrezystorów R8…R15. Suma ich rezystancjiwynosi 9,5 MV. Pojemność kondensatoraC6 i rezystancja zastępcza R8…R15 decydująo stałej czasowej ładowania. Ponadto, ta rezystancjazastępcza i rezystory R3, R4 tworządzielnik napięcia wejściowego w stosunku 1/20i zapewniając wysoką rezystancję wejściowąobwodu pomiarowego (10 MV), wymaganą dlawoltomierzy.Klucz rozładowujący kondensator C6 zbudowanoz użyciem tranzystora T1. Zastosowanotranzystor N-MOS, co zapewnia jego rozładowanieniemal do 0 V. Dioda Zenera D1, włączonarównolegle z kondensatorem C6, chroni20 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Łatwe dołączenie mikrokontrolera do sieci PROJEKTY cyfrowejKonwerter Ethernet/UARTŁatwe dołączenie mikrokontrolera do siecicyfrowejAplikacje z mikrokontroleramicoraz częściej komunikująsię z różnymi urządzeniamipoprzez sieć cyfrową Ethernet.Za jej pomocą możnadostać się np. do zasobówdomowego komputera PC lubglobalnego Internetu. Niektóremikrokontrolery mają wbudowaneodpowiednie interfejsykomunikacyjne, ale zazwyczajsą one przeznaczone do niecobardziej skomplikowanych zadań,niż np. pomiar temperaturyw odległej lokalizacji, a przezto – mogą sporo kosztować.Ich użycie może przypominać„wytaczanie armaty nawróbla”, a i migracja programunapisanego dla „młodszegobrata” nie będzie łatwa.W takiej sytuacji rozwiązaniemmoże być użycie modułukonwertera, który umożliwidołączenie mikrokontrolera dosieci Ethernet za pomocą UART.Owszem, nie osiągniemy w tensposób prędkości transmisji100 Mbit/s, ale czy dołączeniewspomnianego czujnika wymagaaż tyle?Rekomendacje: prezentowanyprojekt jest tanią alternatywądla modułów dostępnych narynku, niewiele przy tymustępując im funkcjonalnością.Tanie układy scalone dla kart sieciowychjak np. RTL8019 lub RTL8201 są kłopotliwew sterowaniu oraz wymagają utworzeniaoprogramowania obsługującego stos komunikacyjnyTCP/IP. Istnieją oczywiście układytypu W3100A czy NM7010A ze sprzętowymstosem TCP/IP, ale są one dosyć kosztowne.Te sytuację zapewne zauważyła Microchipi zaoferowała układ ENC28J60. Jest tani, komunikujesię za pomocą interfejsu SPI, dziękiczemu liczba połączeń z systemem nadrzędnymjest niewielka. Producent dostarczaELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012AVT5340Przekierowanie portówJeśli chcemy komunikować się konwerterem z Internetu, a po drodze znajduje się router, należyprzekierować porty. Dla danych jest to (domyślnie) port 2101.Dla konfiguracji jest to port 80.Jeśli w sieci lokalnej jest już włączony serwer WWW, to można zmienić port WAN na np. 81.Wówczas, aby wyświetlić stronę zawierającą konfigurację konwertera, w przeglądarce należywpisać adres w postaci: http://publiczny_adres_ip:81.także biblioteki TCP/IP, dzięki czemu implementacjaukładu jest dość łatwa.Konwerter Ethernet/UART opisywanyw artykule może pełnić nie tylko rolę modułuzmieniającego standard transmisji, alerównież wyposażono go w kilka linii I/O, copozwala konwerterowi na sterowanie dołączonymiukładami lub kontrolę ich stanu.Jego opis będzie koncentrował się na budowiei obsłudze modułu przez użytkownika.Nie będziemy skupiać się na programie,chociaż udostępniam kody źródłowe. Niebędę też opisywał teorii funkcjonowania sieciEthernet i protokołów komunikacyjnych.Wszystko dlatego, że przygotowuję cykl artykułówopisujący zagadnienia komunikacjiza pomocą mikrokontrolera AVR pracującegow sieci Ethernet. Przykłady będą uruchamianena płycie ewaluacyjnej z układemENC28J60 i mikrokontrolerem ATmega128.Warto wspomnieć, że większość z nich dasię uruchomić z użyciem opisywanej płytkikonwertera.Budowa i zasada działaniaSchemat ideowy konwertera pokazanona rysunku 1. Układ scalony ENC28J60 jestdołączony do gniazda RJ45 zintegrowanegoz transformatorem separującym oraz diodamiLED. Kartą steruje mikrokontroler ATme-23

PROJEKTYModuł wzmacniacza klasy DWzmacniacz o mocy 18 W zasilany z bateriiUkład wzmacniacza mocy audiow klasie D pierwotnie powstałjako zamiennik przeznaczonydo wlutowanie w płytkę piecykagitarowego AVT5323 zamiastpopularnego układu scalonegoTDA7056. Przy zasilaniuz baterii o napięciu około14 V i 8-omowym głośniku,wzmacniacz w klasie D jestw stanie zapewnić około12 W mocy wyjściowej, a więcponad czterokrotnie więcej, niżda się „wycisnąć” z TDA7056.Rekomendacje: dzięki dużejsprawności moduł wzmacniaczadoskonale sprawdzi sięw urządzeniach zasilanychz baterii lub akumulatorów.AVT5338Poza modernizacją układu piecyka gitarowegoopisana końcówka może pełnić rolęuniwersalnego modułu wzmacniacza mocy dosprzętu zasilanego niskim napięciem, zapewniającduża mocy wyjściową, przy wysokiejsprawności i niskim napięciu zasilania. Wedługdanych producenta układ może być zasilanynapięciem od 5 do 18 V i przy zastosowaniu8-omowego głośnika w tym zakresie napięćzasilających dostarcza od 2 do 18 W mocy. Najej korzyść przemawia również to, że dziękiwysokiej sprawności układu wzmacniaczaw klasie D można budować końcówki o dużejmocy praktycznie bez potrzeby stosowaniaradiatorów. Wystarczy kilka centymetrów foliimiedzianej na płytce drukowanej, aby skutecznierozproszyć powstające ciepło.W projekcie zastosowano układ typuTDA7491MV firmy ST Microelectronics. Jestto tańsza, monofoniczna wersja podobnegoukładu bez sufiksu MV, która mimo tego madwie bardzo ważne zalety. Pierwsza jest taka,że daje się go kupić od ręki w pojedynczychsztukach i nie trzeba od razu zamawiać całejserii. Druga zaleta wynika z postępu technologii.Większość nowych wersji układów wzmacniaczyklasy D jest wytwarzana np. w miniaturowychobudowach z wyprowadzeniamiw postaci kulek umieszczonych pod spodemobudowy BGA lub w obudowach QFN, co wynikaz zakresu aplikacyjnego i ukierunkowaniado zastosowania w aplikacjach przenośnych.Niemniej, w warunkach amatorskich przylu-Rysunek 1. Schemat ideowy modułutowanie układów we wspomnianych obudowachnie jest zadaniem łatwym, dlatego układscalony mający „normalne” wyprowadzeniajest tutaj znacznie wygodniejszy w użyciu.Schemat układu wzmacniacza pokazanona rysunku 1. W zasadzie jest to prawie dokładneodwzorowanie schematu aplikacyjnegoprzygotowanego przez producenta. Najważniejszączęścią jest filtr wyjściowy wygładzającywyjściowe przebiegi PWM, składającysię z dwóch dławików i kilku kondensatorów.Został on wykonany w wartościach dopasowanychdo głośnika o impedancji 8 V. Pozafiltrem i samym układem scalonym wzmacniacza,moduł zawiera głównie kondensatoryodsprzęgające zasilanie i wewnętrzne układy28 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

PROJEKTYWoltomierz cyfrowyMiernik panelowy do przyrządu warsztatowegoJeśli ktoś musi mierzyć napięcielub prąd np. w wykonanymprzez siebie zasilaczu, toprojekt właśnie dla niego. Tenprojekt to woltomierz cyfrowyo nieskomplikowanej budowie nabazie mikrokontrolera PIC12F675.Wynik jest prezentowany na3-cyfrowym wyświetlaczu LED.Rekomendacje: miernik przydasię do zastosowania na panelukontrolnym urządzenia.Schemat ideowy woltomierza pokazano narysunku 1. Sercem układu jest mikrokontrolertypu PIC12F675 (IC2) w 8-nóżkowej obudowie.Napięcie mierzone jest podawane na wyprowadzenie5 układu. Jest ono skonfigurowane jakowejście drugie przetwornika A/C. RezystoryR16…R19 stanowią dzielnik napięcia wejściowegoo stopniu podziału 1/10 i rezystancji widzianejod strony źródła mierzonego napięciawynoszącej 10 MV. Dioda Zenera D1 zabezpieczaport mikrokontrolera przed dołączeniemzbyt wysokiego napięcia wejściowego. Wyświetlaczsiedmiosegmentowy LED jest sterowanydynamicznie, jednak dla sterowania tego typupotrzeba wielu wyprowadzeń mikrokontrolerai zastosowano rejestr z wejściem szeregowymi wyjściami równoległymi (IC1, 74164), rozszerzającyliczbę dostępnych wyjść. Katody wszystkichsegmentów wyświetlaczy są dołączone doniego, natomiast dane sterujące katodami są wysyłaneprzez mikrokontroler. Miernik ma jedenzakres pomiarowy, więc kropka drugiego segmentuwyświetlacza LED (segment DP) zostałazasilona na stałe za pomocą rezystora R9.AVT5339Sterowanie anodami wyświetlaczy jestskomplikowane z uwagi na niewielką liczbę wyprowadzeńmikrokontrolera. Jedyny wolny portmikrokontrolera GP3 jest używany do doprowadzenianapięcia programującego i sygnału zerowania.Z tych powodów może on być używanyjedynie jako wejście.Do sterowania załączaniem poszczególnychcyfr wyświetlaczy służą tranzystory T1…Rysunek 1. Schemat ideowy woltomierza tablicowego30 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

PROJEKTYUniwersalny sterownikdo napędu bramyAVT5341W handlu można często napotkać ofertę tanich modułówdo zdalnego sterowania, w których odbiornik ma naswym wyjściu jedynie przekaźnik służący do załączaniaodbiorników energii elektrycznej. Bezpośrednie użycieprzekaźnika do sterowania siłownikiem bramy byłoby małowygodne w eksploatacji. Prezentowany układ pozwala nałatwe rozszerzenie zakresu możliwości takiego kompletunadajnik – odbiornik. Funkcjonalność gotowego urządzeniazbliża się do dostępnych w handlu, wielokrotnie droższychsystemów komercyjnych.Rekomendacje: mechanizm otwierania bramy, który możeprzydać się np. do sterowania napędem bramy wjazdowejlub drzwi garażowych.Uniwersalny sterownik bramy pozwalawykonać otwieranie i zamykanie jednoskrzydłowejbramy (po dokonaniu modyfikacji– również dwuskrzydłowych) z funkcjamiwykrywaniem przeciążenia siłownika, zamykaniempo upływie określonego czasie orazsterowaniem zasilacza siłownika. Siłownikzasilany przez sterownik napędzany musibyć napędzany silnikiem prądu stałego, abyumożliwiać zmianę kierunku ruchu siłownikapo zmianie biegunowości zasilania, co naszczęście jest cechą zdecydowanej większościfabrycznych urządzeń, zarówno do bramskrzydłowych, jak i przesuwnych. Jedynymograniczeniem mocy jest prąd maksymalnyprzepływający przez styki przekaźników –w urządzeniu modelowym jest to 10 A, co jestwystarczające dla większości zastosowań.Bazą do zbudowania sterownika jestgotowy moduł z odpowiednią liczbą współpracującychz nim nadajników do zdalnegosterowania. Decyzja taka została podjętaz tego względu, że wykonanie niewielkichi estetycznych pilotów „domowym sposobem”byłoby zadaniem niełatwym, a na pewnoznacznie bardziej kosztownym od zakupugotowych. Stosując gotowy wyrób ułatwiamysobie zadanie przy jednoczesnym obniżeniukosztów całego przedsięwzięcia.Zestaw nadajnik – odbiornik powinienspełniać następujące wymagania:– zasilanie 12 V lub niższe,– oddzielne przyciski na pilocie do otwieraniai zamykania (po dokonaniu pewnychmodyfikacji można użyć jednegoprzycisku),– wyjście w postaci styków przekaźnikazwieranych chwilowo po naciśnięciuprzycisku na pilocie.Wyżej wymienione wymagania spełniazdecydowana większość takich zestawówznajdujących się na rynku. Pozostałe parametry,takie jak liczba pilotów, maksymalnyzasięg transmisji czy częstotliwość transmisjimogą zostać dostosowane indywidualnie dopotrzeb. Ceny zestawów zawierających dwapiloty zaczynają się od ok. 80 złotych, podczasgdy za tę cenę można kupić co najwyżejmoduły radiowe i mikrokontrolery z nimiwspółpracujące, nie wspominając o reszcie.Zasilacz siłownika został oddzielonyod pozostałej elektroniki, gdyż nie ma najmniejszejpotrzeby, by zasilacz o mocy rzędukilkudziesięciu watów przez cały czas byłdołączony do sieci jedynie zużywając energięi rozpraszając ją w postaci ciepła. Z tegopowodu zostaje jest on załączany jedynie naczas pracy siłownika, zaś układ zasilany zapomocą niewielkiego transformatora wlutowanegow płytkę.Schemat blokowy urządzenia pokazanona rysunku 1.Omówienie schematuSchemat ideowy sterownika zamieszczonona rysunku 2. Sercem układu jestmikrokontroler US1 typu ATmega8 wyposażonyw 10-bitowy przetwornik A/C, któryprzyda się nam w tej aplikacji. Co ważne,jest łatwy do zdobycia oraz – jak cała rodzinaAVR – wspierany przez wiele kompilatorówróżnych języków programowania. Ja zdecydowałemsię na Bascom, ponieważ pozwa-32 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Obsługa scalonego barometru NOTATNIK MPL115A2 KONSTRUKTORAw języku BASCOMObsługa scalonegobarometru MPL115A2w języku BASCOMWspółczesne układy scalone to już nie tylko struktury krzemowe, w których zaimplementowanoaktywne i pasywne elementy elektroniczne. Z użyciem technologii MEMS są tworzone miniaturoweelementy mechaniczne, dzięki którym stała się możliwa budowa scalonych przetwornikówwielkości nieelektrycznych. Szybki rozwój tej technologii zrewolucjonizował sposób pomiaru wielunieelektrycznych wielkości fizycznych, co umożliwiło implementację tego typu pomiarów naplatformach sprzętowych, dla których były one dotychczas niedostępne. Dobrym przykładem tegopostępu jest scalony, cyfrowy układ do pomiaru bezwzględnego ciśnienia atmosferycznego typuMPL115A2 produkowany przez firmę Freescale, który jest kompletnym systemem pomiarowympracującym z zastosowaniem technologii MEMS.Z definicji, ciśnienie atmosferyczne jest stosunkiem wartości siły,z którą naciska słup powietrza atmosferycznego do pola powierzchni,na jaką ten słup naciska. Wynika z tego, że dla przykładu ciśnienieatmosferyczne w górach jest niższe a na nizinach wyższe, ponieważsłup powietrza ma w tych rejonach różne wysokości. Zależność ta maw przybliżeniu charakter wykładniczy, co pokazano na rysunku 1.Wartość ciśnienia atmosferycznego dla standardowych warunkówpogodowych dla wysokości h (n.p.m.) możemy, zatem wyznaczyćz uproszczonej zależności opisanej wzorem:gdzie:p h– ciśnienie na wysokości h n.p.m. dla standardowych warunkówpogodowychp 0– ciśnienie ma poziomie morza równe 1013,25 hPah – wysokość n.p.m.Ciśnienie atmosferyczne ulega zmianom, które to są zależneod zmiany warunków pogodowych w związku z czym na podstawiezmian ciśnienia na pewnej wysokości n.p.m. możemy z dużymprawdopodobieństwem określić tendencję zmian pogody. Dla przykładu,w umiarkowanych szerokościach geograficznych powolneobniżanie się ciśnienia oznacza zbliżanie się niżu, czyli pogorszeniapogody (wystąpienie chmur, opadów, w lecie – ochłodzenia, w zimie– ocieplenia), zaś wzrost ciśnienia łączy się z poprawą pogody (ustą-pieniem mgły/zachmurzenia, osłabieniem wiatru itp.). Pomimo tych,wydawałoby się prostych zależności, przewidywanie zmian pogodyjest procesem bardzo skomplikowanym (zwłaszcza przygotowywanieprognoz długookresowych) i obarczonym pewnym błędem,jednak dla prostych aplikacji możemy posiłkować się algorytmami,z których korzysta większość elektronicznych stacji pogodowych,opartych o śledzenie zmian ciśnienia atmosferycznego. Warto podkreślićistotną różnicę pomiędzy wartością bezwzględnego ciśnieniaatmosferycznego dla danej miejscowości (ciśnienia tam panującego)a wartością ciśnienia podawanego w prognozach pogody. To ostatniejest ciśnieniem, które wystąpiłoby danego dnia w danej miejscowości,gdyby znajdowała się ona na poziomie morza, czyli de facto jestto bezwzględne ciśnienie atmosferyczne dla tego rejonu przeliczonedla poziomu morza. Tego typu konwersja ułatwia zorientowanie się,co do warunków pogodowych dla różnych wysokości n.p.m.Obsługa czujnikaPo krótkim wstępie przejdźmy do czujnika MPL115A2. Jak wspomnianowcześniej, jest on scalonym, zaawansowanym systemem pomiarubezwzględnego ciśnienia atmosferycznego charakteryzującymsię następującymi, wybranymi cechami funkcjonalnymi:– zintegrowany, 10-bitowy czujnik ciśnienia i temperatury,– kompletny zestaw współczynników korekcyjnych zapisany w nieulotnejpamięci EEPROM czujnika a służący wyznaczeniu skom-Rysunek 1. Wykres zależności bezwzględnego ciśnienia powietrzaod wysokości n.p.m.ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012Rysunek 2. Uproszczony, blokowy schemat funkcjonalny czujnikaMPL115A251

TEMAT NUMERUPRZEŁĄCZNIKI, PRZYCISKI, KLAWIATURYPODZESPOŁYAnimowane przełącznikiScreenKeys, czyli jak zrobićmenu ekranowe bez ekranuOtaczający nas świat składa się z obiektów tak małych, żetrudno je sobie wyobrazić. Nie mieszczą nam się w głowierównież te największe. Gdyby policzyć ile rzędów wielkości dzieliśrednicę Wszechświata, którą człowiek jest w stanie jako takookreślić, od najmniejszej wielkości mającej sens fizyczny, jakąjest liczba Planka, to okazałoby się, że wynik, ok. 10 63 , jest dlanas już zupełnie abstrakcyjny. Stosunek wymiarów Jumbotronu –największego na świecie wyświetlacza, do jednego z najmniejszych,potrafimy już sobie wyobrazić. Wynosi on niespełna 2000.A zastosowania? Znajdujemy je zarówno dla Jumbotronu – ekranstadionowy, jak i dla wyświetlacza najmniejszego...Mówiąc o zastosowaniach najmniejszychwyświetlaczy trudno ustrzec sięprzed okrzykami zachwytu. Drodzy Czytelnicy,to jest prawdziwa rewelacja, a nawetprawdziwa rewolucja. Nie chodzi zresztąo same wyświetlacze, w końcu nie takie rzeczypotrafimy robić. Słowa uznania należąsię inżynierom irlandzkiej firmy SK InterfacesLtd, którzy wpadli na wspaniały pomysłzastosowania miniaturowych wyświetlaczyLCD w przełącznikach mechanicznych. Coprzez to uzyskali? Nie trudno się domyślić.Zwykły przełącznik mechaniczny, a tymbardziej zespół takich odpowiednio połączonychprzełączników uzyskał jedną z najbardziejcenionych i poszukiwanych cechw układach sterowania, jaką jest interaktywność.Oczywistym jest, że sam wyświetlacztu nie wystarczy, ale jak to drzewiejmawiano, kontrolerów ci u nas dostatek,więc nie będzie problemu, w znalezieniujakiegoś odpowiedniego do kształtującej sięz wolna aplikacji.Menu ekranowe bez ekranuDochodzimy więc do sedna sprawy. SKInterfaces produkuje serię przełącznikówScreenKeys, w których tradycyjną plastiko-Rysunek 1. Budowa przełącznika Screen-Keyswą nasadkę zastąpił mały wyświetlacz LCD.Przyciski są sprzedawane w kilku wersjach:z monochromatyczną matrycą 36×24 lub32×16 i podświetlaczem RG lub RGB orazz matrycą TFT 128×128 punktów Full-co-Listing 1. Fragment programu w języku C dla grafiki przycisku//ScreenKeys//Produced by TFT ScreenKey Image Editor:// 8bit RLE compressed Image// Width: 128// Height: 33//The array structure is as follows:// Cmd byte (0x27 for 8-bit RLE compressed image)// XOR byte value for the cmd byte (0xD8)// Bytes 3/4 are the hex values of the image data size plus 4 (bytes 5/6/7/8) (MSB/LSB)// Bytes 5/6 are the X and Y positions of the top-left corner of the image when displayed on the TFT Key// Bytes 7/8 are the width and height of the image in pixels// The remaining bytes are the actual image data// The size of the array is the size of image data (image width multiplied by height).// The ‘+8’ is to account for the addition of the TFT command header.//BYTE ep[3404+8] = {0x27, 0xD8, 0x0D, 0x50, 00, 00, 128, 33,0x01, 0xA6, 0x7E, 0xCC, 0x01, 0xC8, 0x00, 0x00, 0x01, 0xCC, 0x06, 0xF6, 0x05, 0xFF, 0x05, 0xF6,0x00, 0x03, 0xFF, 0xFF, 0xFF, 0x00, 0x07, 0xF6, 0x00, 0x03, 0xFF, 0xFF, 0xFF, 0x00, 0x07, 0xF6,0x01, 0xFF, 0x01, 0xFF, 0x0A, 0xF6, 0x05, 0xFF, 0x04, 0xF6, 0x04, 0xFF, 0x15, 0xF6, 0x00, 0x03,0xFF, 0xFF, 0xFF, 0xEA, 0x07, 0xF6, 0x04, 0xFF, 0x05, 0xF6, 0x18, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x01, 0xCC,.........0xF6, 0xAF, 0x08, 0xF6, 0x04, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x01, 0xCC, 0x00, 0x00, 0x01, 0xCC, 0x01, 0xF6,0x0A, 0xFF, 0x00, 0x05, 0xF6, 0xFF, 0xFF, 0xFF, 0xF6, 0xF6, 0x10, 0xFF, 0x00, 0x06, 0xF6, 0xFF,0xFF, 0xFF, 0xF6, 0xF6, 0x07, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x01, 0xF6, 0x0B, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x07, 0xFF,0x01, 0xF6, 0x01, 0xF6, 0x0A, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x07, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x06, 0xFF, 0x00, 0x04,0xF6, 0xF6, 0xF6, 0xFF, 0x06, 0xF6, 0x07, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x01, 0xF6, 0x06, 0xFF, 0x01, 0xF6,0x01, 0xF6, 0x05, 0xFF, 0x01, 0xF6, 0x01, 0xCC, 0x00, 0x00, 0x01, 0xCC, 0x7E, 0xF6, 0x01, 0xCC,0x00, 0x00, 0x01, 0xA6, 0x7E, 0xCC, 0x01, 0xC8, 0x00, 0x00, 0x00, 0x01};56 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Animowane przełączniki ScreenKeysZestawienie wysokopoziomowych komendsterownika wyświetlacza TFT12801h – Key Mode Reset02h – Video Sub-window09h – Switch Acknowledge – not used byTFT128D Display10h – Set Orientation11h – Set Color12h – Set Cursor Position13h – Clear Display14h – Replace Color15h – Set Backlight20h – Display Text.21h – Display 256-Color Graphic22h – Display Full-Color Graphic23h – Display 16-Color Graphic24h – Draw Rectangle25h – Draw Circle26h – Set Flash27h – Display 256-Color RLE8 Graphic30h – Download Font31h – Download Color Palette Table32h – Download Graphic33h – Recall Graphic34h – Report Free Graphic Memory35h – Report Memory Contents36h – Report Product Version37h – Report Checksumlor (65536 kolorów). Budowę mechanicznątakiego przełącznika przedstawiono na rysunku1.Wyświetlacz jest sterowany komendamiprzesyłanymi interfejsem SPI. Są one dokładnieopisane w bardzo starannie opracowanejdokumentacji technicznej. I teraznajważniejsze: treść ekranu może być dynamiczniezmieniana w zależności od przebieguzdarzeń. W ten sposób jeden przyciskpełni różne funkcje. Dysponując kilkomatakimi przełącznikami bez problemu możnazbudować np. panel sterujący z kontekstowymmenu. A zastosowań takiego rozwiązaniajest bez liku. Przykładowe aplikacjeto: wyposażenie pulpitów reżyserskich audio/wideo,kas sklepowych, interaktywnychpunktów informacyjnych z wielojęzycznyminapisami, aparatury medycznej, punktówdyspozytorskich, urządzeń sterowania ruchemitp. Jedno z takich zastosowań przedstawionoschematycznie na rysunku 2. Widocznana nim klawiatura została zbudowanaprzy użyciu przełączników ScreenKeys,dla których opracowano specjalne oprogramowanie.Naciśnięcie każdego z nich zmieniakontekst, i w zależności od niego mogązmieniać się funkcje wszystkich lub tylkowybranych przycisków. W przedstawionymprzykładzie, po naciśnięciu przycisku Totalpojawiły się możliwe kwoty zapłaty orazsposoby płatności.Przełącznik, który nie przełączaStarsi czytelnicy być może pamiętajądość popularne niegdyś przełączniki typuIsostat mające nakładki na przyciski podświetlaneżarówkami tzw. telefonicznymi.Rysunek 2. Klawiatura ze zmienianymikontekstowo funkcjami przyciskówMożna powiedzieć, że były one swego rodzajuprotoplastami przełączników ScreenKeys.Mimo przepaści technologicznej, która dzieliobie konstrukcje, Isostaty miały jedną, dośćistotną zaletę – faktycznie przełączały sygnałyelektryczne i to wielosekcyjnie, czego niemożna powiedzieć o ScreenKeys. Wszystkiemodele wyrobów irlandzkiego producentasłużą jedynie jako elementy interfejsu sterującego,a ewentualne funkcje przełączającemuszą być zrealizowane za pośrednictwemprzekaźników lub kluczy elektronicznychsterowanych najczęściej przez mikrokontroler.Za to korzystniejszy dla przycisków ScreenKeysjest bilans energetyczny, chociaż zużywanejprzez nie mocy całkowicie pomijaćnie można. Przykładowo, średni prąd zasila-REKLAMAELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/201257

TEMAT NUMERUPRZEŁĄCZNIKI, PRZYCISKI, KLAWIATURYPODZESPOŁYPrzełączniki, przyciski,klawiaturyPrzełącznik, przycisk czy klawiatura to komponent, w którywyposażone jest prawie każde urządzenie zasilane energiąelektryczną. Służą one do realizacji różnych funkcji, od włącz/wyłącz, przez ustawienie parametrów, aż po wybór nawet bardzoskomplikowanych funkcji. Ich obecność jest nieunikniona, gdyż sąpodstawą i najważniejszym członem podczas komunikacji człowiekmaszyna.Obecnie na rynku jest dostępnych wieletypów przełączników, różniących się budową,kształtem, funkcją, czy parametramielektrycznymi. Każdy może swobodnie dobraćodpowiedni przełącznik do swojej aplikacjitak, aby urządzenie było jak najbardziejfunkcjonalne. Jeżeli chodzi o standardoweprzełączniki przyciskane, to na rynku dostępnychjest wielu producentów, natomiastpoza wyglądem zewnętrznym i drobnymiróżnicami „patentowymi”, większość z nichpełni te same funkcje i ma zbliżone parametry.Tę grupę można podzielić na kilka typów:• monostabilne i bistabilne,• jedno- lub wielopolowe,• z podświetleniem lub bez,• jednoukładowe lub modułowe,• nisko lub wysokonapięciowe.Dalszy podział jest możliwy ze względuna rodzaj popychacza: przełączniki tablicowe,przełączniki przyciskane, przełącznikiwandaloodporne, mikroprzełączniki, przełącznikitypu Rocker, przełączniki dźwigniowe,przełączniki dip-switch, joysticki, przełącznikikrzywkowe, przełączniki obrotowe,przełączniki suwakowe, stacyjki i zamki, zadajnikikodu, przełączniki nożne.I tak możemy otrzymać np. przełączniktypu Rocker, bistabilny z 3 pozycjami sta-bilnymi o pozycjach I-0-II, podświetlany,dwutorowy, o obciążalności styku 10 A przy250 VAC.Ta grupa produktów jest najbardziej podatnai podąża za wszechobecną miniaturyzacją.Obecnie są dostępne przełącznikii przyciski o coraz mniejszych wymiarach,przy zachowaniu dobrych parametrówelektrycznych (dużego natężenia prądówprzełączanych). Dzięki stosowaniu coraznowszych domieszek tworzyw w szybkimtempie rośnie również trwałość mechaniczna.Każdy producent, bez względu na to czyjest to produkt markowy np. Schurter, Bulgin,czy dalekowschodni no name, w danychkatalogowych podaje takie parametry jak:trwałość mechaniczna, trwałość elektryczna,temperatura pracy, znamionowe obciążeniei stopień szczelności.Obok przełączników przyciskanych,dużą wytrzymałością mogą pochwalić siętakże inne przełączniki, wszechobecnew elektronice użytkowej. Są to: przełącznikisuwakowe, przełączniki dip-switch,Dodatkowe informacje:Transfer Multisort Elektronik Sp. z o.o.,ul. Ustronna 41, 90-951 Łódź, dso@tme.pl,tel. 42-645-55-55, faks 42-645-55-00przełączniki tact, czy zadajniki kodu. W niektórychaplikacjach producenci próbują zastępowaćje elementami elektronicznymi(klucze elektroniczne), ale różnorodność wykonań,niska cena i dobra dostępność, czyniąje elementami stosowanymi powszechniei chętnie. Dla przełączników z tej grupy sądostępne różne akcesoria dodatkowe, takiejak gumowe kapturki znacznie podnosząceich szczelność od strony dźwigni czy nakładkio różnych kształtach, kolorach i gabarytach.Elementy te pozwalają znacznierozszerzyć aplikacje, w których mogą byćużyte te elementy, dotąd stosowane główniew „drobnej” elektronice.Chyba największą grupą przełącznikówsą tzw. przełączniki tablicowe, w którychnajważniejszymi i najczęściej używanymisą przełączniki standardu M16, M20 i M30.Są to elementy składające się z różnychczłonów aktywacyjnych (przycisk, kontrolka,przełącznik obrotowy, stacyjka, itd.), aleo tych samych elementów stykowych i montażowych.Ta grupa wyrobów jest stosowanagłównie w automatyce przemysłowej w różnegorodzaju urządzeniach sterujących, szafysterowniczych i operatorskich, kasetachsterowniczych, itd. Moduły te można „nabudowywać”tworząc np. w 1 przełączniku3 pozycyjnym układ 6 styków. Minusem jestfakt, iż każdy producent (np. Eaton, Schneider,Giovenzana itd.) stosuje specyficznekształty lub sposoby mocowania i np. przełącznikEatona nie będzie współpracował zestykami Schneidera i odwrotnie.Dość ciekawą grupą są tzw. mikroprzełączniki,które z powodzeniem są stosowanew wielu aplikacjach i wchodzą w skład64 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

TEMAT NUMERUPODZESPOŁYPRZEŁĄCZNIKI, PRZYCISKI, KLAWIATURYKlawiatury foliowe –ochrona przed środowiskiemKlawiatury foliowe (membranowe) montowanesą na obudowach urządzeń elektronicznych.Dobrze zaprojektowane i wykonane są doskonałąwizytówką producenta oraz w znacznym stopniuprzyczyniają się do sukcesu rynkowego urządzenia.Ponadto, pełnią jeszcze jedną istotną funkcję:chronią elektronikę przed niekorzystnym wpływemotoczenia co najmniej w takim samym stopniu jakobudowa.Klawiatura foliowa jest wykonana z kilku warstw folii poliestrowychpołączonych z sobą przy pomocy folii samoprzylepnych. Kolorowawarstwa frontowa stanowi elewację klawiatury a na pozostałychnaniesione są ścieżki przewodzące prąd elektryczny, ekrany elektrostatyczne,obwody z elementami świecącymi lub są przekładkamidystansowymi. Całość jest naklejana na obudowę urządzenia przypomocy warstwy samoprzylepnej, która całkowicie izoluje wnętrzeklawiatury od oddziaływań zewnętrznych a ponadto praktycznieuniemożliwia jej oderwanie.Klawiatura foliowa, ze względu na tę specyfikę, umożliwia wyprodukowanieurządzenia całkowicie odizolowanego od środowiskazewnętrznego, bez dodatkowych otworów w obudowie i nieszczelności.Będzie ono odporne na zanieczyszczenia mechaniczne (pyłoszczelne)oraz narażenia klimatyczne. Taka konstrukcja umożliwia uzyskaniestopnia szczelności IP-68, pod warunkiem, że pozostała częśćobudowy również spełnia takie wymagania.Dodatkowe informacje:Towarzystwo Elektrotechnologiczne QWERTYul. Siewna 21, 94-250 Łódź, tel. 42 633 32 84, 42 632 47 92,42 630 42 64, 42 639 74 50, faks 42 632 85 93email: qwerty@qwerty.pl, www.qwerty.plTabela 1. Substancje chemiczne, na które są odporne klawiaturyfoliowe (membranowe).Związki chemiczneSubstancje spożywcze i inneAcetonKawaMetyloetyloketon HerbataToluenMusztardaDwuchlorometan KetchupIzopropylenSok pomidorowyCykloheksanonSok cytrynowyOctan etyluSok winogronowyKsylenOcet winnyWodorotlenek sodowy Mleko i przetwory mleczneKwas solnyDetergentyBenzynaKrewChlorek potasuEtylobutyloglikolOdporność na narażenia chemiczne i klimatyczne jest zależnao jakości użytych materiałów. Powszechnie stosowane materiały firmyMac Dermid i 3M umożliwiają wykonanie klawiatur o bardzo wyrafinowanychwymaganiach technicznych. Umożliwiających im pracęw szerokim zakresie temperatur, przy dużej wilgotności. Są wyjątko-66 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

PODZESPOŁYSTM32F4: rozwiązanie dlaaplikacji kryptograficznychMikrokontrolery z rodziny STM32F4 dzięki rdzeniowiCortex-M4F i wysokiej częstotliwości taktowania doskonale nadająsię do stosowania w aplikacjach DSP i dowolnych innych,wymagających dużej mocy obliczeniowej, także przy obliczeniachzmiennoprzecinkowych. Dzięki bogatemu i zaawansowanemuwyposażeniu wewnętrznemu, są także doskonałym rozwiązaniem dlabardziej specyficznych aplikacji, jak na przykład kryptografii.Mikrokontrolery STM32F4 uchodzą– nie bez racji – za szybszą (168 MHz vs120 MHz) i lepiej wyposażoną wersję mikrokontrolerówSTM32F2. „Lepszość” wyposażeniapolega przede wszystkim nazastąpieniu rdzenia Cortex-M3 rdzeniemCortex-M4F (F – oznacza, że rdzeń jest zintegrowanyz FPU) co powoduje, że prawdziweaplikacje DSP stoją przed mikrokontroleramiSTM32F4 otworem. Na rysunku 1 pokazanozestawienie „obszarów” instrukcji obsługiwanychprzez wszystkie rdzenie Cortex-M:jak widać Cortex-M4 obsługuje znaczniewięcej instrukcji niż Cortex-M3, co pozwalana wykonywanie wielu złożonych operacjina danych za pomocą pojedynczych poleceńasemblerowych.Budowę mikrokontrolerów STM32F4pokazano na rysunku 2. Schemat do złudzeniaprzypomina budowę mikrokontrolerówSTM32F2. W nowych mikrokontrolerachzastosowano znany ze starszych rodzinmoduł ART (rysunek 3) pozwalający naodczyt zawartości Flash z pełną prędkościątaktowania CPU (o konieczności stosowaniawait-state’ów podczas odczytu tej pamięcina razie nic nie wiadomo, jest dośćprawdopodobne, że nie będą potrzebne),zastosowano w nich także zoptymalizowaną7-poziomową magistralę AHB (rysunek 4),dzięki której użytkownik może wpływać nasposób komunikacji niektórych, najbardziejwymagających bloków peryferyjnych z CPUi innymi blokami peryferyjnymi. Producentzapewnia, że zachowano kompatybilnośćDodatkowe materiały na CD/FTP:ftp://ep.com.pl, user: 16163, pass: 61skqs30„w dół” bloków peryferyjnych wbudowanychw STM32-F4 z peryferiami zastosowanymiw STM32-F2. Z dostępnych obecnieopisów wynika, że parametry niektórychz nich poprawiono. I tak:– timery-generatory PWM mogą być taktowanesygnałem o częstotliwości do168 MHz,– liczniki RTC zapewniają większą iż dotychczasrozdzielczość pomiaru (dziesiątei setne części sekund),Rysunek 1. Zestawienie „obszarów” instrukcji obsługiwanych przez wszystkie rdzenieCortex-M68 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

PREZENTACJEAtollic TrueSTUDIO od terazdla wszystkich ARM!W marcu 2012 do sprzedaży trafiła nowa wersja pakietuTrueSTUDIO oznaczona sufiksem ARM, która zastąpiła większośćdotychczas oferowanych wersji dedykowanych poszczególnymrodzinom mikrokontrolerów. Producent udostępnił także bezpłatnąwersję tego pakietu o nazwie TrueSTUDIO LITE, która jest bliższawersji komercyjnej niż dotychczas udostępniane bezpłatnie wersjededykowane.Tak więc TrueSTUDIO w wersji ARMstało się narzędziem dla wszystkich konstruktorówi programistów korzystającychw swoich projektach z mikrokontrolerówi mikroprocesorów wyposażonych w rdzenieopracowane przez ARM. Obsługiwanesą zarówno rdzenie z grupy „klasycznych”(ARM7, ARM9, ARM11 i im pochodne)oraz nowoczesne rdzenie z grupy Cortex.Nowe mikrokontrolery obsługiwane przezAtollic TrueSTUDIO 3.0 to m.in. należącedo rodziny LPC1000 układy z rdzeniamiCortex-M0 i M3 firmy NXP, XMC4000z rdzeniem Cortex-M4 firmy Infineon,Stellaris firmy Texas Instruments, Kinetisfirmy Freescale, rodziny SAM3x firmy Atmeloraz EFM32 firmy Energy Micro. Nowawersja środowiska obsługuje łącznie ponad800 różnych typów mikrokontrolerów, ichkompletną listę można znaleźć na stronieinternetowej firmy Atollic. Twórcy pakietuAtollic TrueSTUDIO przygotowali takżepakiety bibliotek (mini-SDK) dla najpopularniejszychzestawów uruchomieniowychi ewaluacyjnych dla poszczególnychrodzin mikrokontrolerów, co upraszczai przyspiesza przygotowywanie projektówdla zestawów.Poszerzenie listy obsługiwanych układównie zmieniło koncepcji pakietu: jestono zbudowane na frameworku Eclipse(w ostatniej wersji Indigo) oraz najnowszejOferta edukacyjna AtollicSzczegółowe informacje o ofercie edukacyjnejfirmy Atollic są dostępne u polskiegodystrybutora – w firmie KAMAMI.pl – podadresem: atollic@kamami.pl.wersji zestawu narzędzi GNU dla ARM, zastosowanom.in. poprawioną wersję kompilatora,zaktualizowano biblioteki orazserwer debugera, dodano i zmodyfikowanotakże kilka innych narzędzi konsolowych.Wśród efektownych nowości warta wspomnieniajest ponadto możliwość graficznejwizualizacji profilowania kodu za pomocąwykresów słupkowych. Twórcy pakietuNikt nie pozostanie bez opiekiWszystkim użytkownikom poprzednich wersjipakietu TrueSTUDIO, którzy posiadają ważneSUA (support and upgrade agreement –roczny upgrade i support) firma Atolliczapewnia bezpłatny upgrade posiadanegooprogramowania do wersji TrueSTUDIO ARM3.0. Użytkownicy nie posiadający SUA muszązakupić pakiet NVS (roczny upgrade i supportdla użytkowników nie posiadających SUA),który upoważnia ich do upgrade’u posiadanegooprogramowania do wersji TrueSTUDIO ARM3.0.72 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

SPRZĘTRaspberry PiKomputer osobisty za 35 dolarówDodatkowe informacje:http://www.raspberrypi.org/faqshttp://downloads.element14.com/raspberryPi1.htmlRaspberry Pi to komputer osobisty o wielkości karty kredytowej,do którego można dołączyć telewizor lub monitor komputerowyz wejściem HDMI, mysz i typową klawiaturę przeznaczone dlapecetów. Ten niewielki komputerek może wykonywać podobnezadania jak „duży” komputer PC: obliczenia na arkuszachkalkulacyjnych, edycję tekstu, obsługę gier oraz odtwarzanie plikówmultimedialnych, w tym filmów wideo zapisanych w formacieHD (o jakości BlueRay). Jednak główną ideą, która przyświecałapowstaniu Raspberry Pi była nauka programowania.Można sobie wyobrazić scenę, którąznamy bardzo dobrze z doświadczenia: kilkupanów narzeka na spadający poziom nauczaniaw Laboratorium Komputerowym naUniwersytecie Cambridge. Otóż ich zdaniemniewielu studentów osiągało poziom „A”,pomimo powszechnego zastosowania komputeróww codziennym życiu. Jednak mimopostępu techniki wykładowcy z Cambridge(bo o nich mowa) zauważyli znaczną różnicęw porównaniu do lat 90., w których rozpoczynalistudia hobbyści o sporej wiedzy,podczas gdy w roku 2000 typowy kandydatpotrafił co najwyżej posługiwać się Wordem,Excelem i wykonać nieskomplikowaną witrynęinternetową. A przecież teraz mamyw domach więcej komputerów, niż przed np.20 laty, więc może winny jest sposób interakcjiużytkownika z komputerem, który niejakogo „upośledza”?Faktycznie, gdy wspomnimy początkikomputeryzacji w latach 90., to na pewnodostrzeżemy różnicę. Typowy komputerosobisty, taki jak Commodore C64, ZX Spectrum,Atari i inne wymagały od użytkownikaznajomości poleceń języka Basic. Owszem,istniały interfejsy graficzne, jednak inaczejniż teraz, komputer miał bardzo ograniczonezasoby pamięci i każdy „rasowy” użytkownikbardzo dobrze zdawał sobie z tegosprawę, że być może interfejs graficzny wyglądaładnie, ale za to zabiera pamięć, którąmożna przeznaczyć chociażby na uruchomieniedodatkowych opcji w jakiejś grzeczy innym oprogramowaniu. Współczesnekomputery są zupełnie inne. Przeciętny dysponujezasobami i mocą obliczeniową, któresą nieporównywalne z dawnymi komputeramidomowymi. Interfejs graficzny wymagaod użytkownika tylko kliknięcia na nazwieprogram lub reprezentującej go ikonie, cojest niewątpliwym ułatwieniem, ale równieżw pewnym sensie zwalnia użytkownika odmyślenia. Jeszcze gorzej jest w wypadku konsoldo gier – tam wystarczy włożyć kasetę pamięcii nacisnąć guzik.Jeszcze innym problemem są cenywspółczesnych komputerów. Owszem,używany computer z tzw. demobilu możnakupić za stosunkowo niedużą cenę, aleproducenci sprzętu i oprogramowania niepróżnują – nie da się na nim uruchomić żadnegonowego programu. W handlu pojawiająsię coraz nowsze, coraz bardziej wydajnerozwiązania dla komputerów osobistych, zaktórymi podąża oprogramowanie, a nowoczesnatechnologia niestety sporo kosztuje.Dziś za dobry komputer PC trzeba zapłacićnawet kilka tysięcy złotych, a nie każdegostać na taki wydatek.74 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Komputer osobisty za 25 dolarówPodstawowe parametry komputerkaRaspberry Pi:Płytka drukowana o wymiarach85,6 mm×54 mm×14 mm.Zasilanie za pośrednictwem micro USB:5 V/300 mA wersja A, 5 V/700 mA wersja B.Mikrokontroler: SoC Broadcom BCM2835(CPU, GPU, DSP, and SDRAM).CPU: 700 MHz ARM1176JZF-S core (rodzinaARM11).Procesor graficzny: Broadcom VideoCore IV,OpenGL ES 2.0, 1080p30 h.264/MPEG-4AVC (możliwość odtwarzania filmów z jakościąBlueRay).Pamięć RAM: (SDRAM) 256 MB.Wyjścia sygnału wizji: Composite RCA, HDMI.Wyjścia audio: gniazdo jack 3,5 mm, HDMI.Zainstalowane gniazdo pamięci masowej:SD, MMC, SDIO (brak interfejsów ATA lubSATA).Karta sieciowa: 10/100 Ethernet RJ45 (tylko B)Oferowana w dwóch wersjach różniącychsię ceną i liczbą portów USB („A” – 25$i 1×USB, „B” – 35$ i 2×USB, 1×Ethernet).Oprogramowanie (w tym system operacyjny)zapamiętywane na kartach SD/ MMC/ SDIO.Praca pod systemami operacyjnymi Linux:Fedora (zalecany), Debian, ArchLinux i inne,którym wystarczą zasoby dostępne na płytce.Programowanie: zalecany język Python, alepłytkę można programować w dowolnymjęzyku wspieranym przez daną dystrybucjęLinuksa.Płytka nie jest wspierana przez Windows i niemożna na niej uruchamiać aplikacji x86.Opisywane wyżej problemy zostały zauważoneprzez grono wykładowców z UniwersytetuCambridge, którzy postanowilizałożyć fundację non profit i skonstruowaćtani komputer PC dla każdego, który umożliwiłbynawet dzieciom rozpoczęcie przygodyz programowaniem komputerów za niewielkącenę. Tak narodził się Raspberry Pi, komputerosobisty za 25 doloarów!Załoga na pokładzie płytkiW latach 2006 – 2008 powstało wieleróżnych wersji komputerka Raspberry.Na pokazujemy prototyp i finalny produktz 2006 roku, którego sercem była ATmega644taktowana sygnałem o częstotliwości22,1 MHz. Komputerek był wyposażonyw pamięć RAM o pojemności 512 kB przeznaczonąna dane oraz bufor obrazu. 19z 32 linii GPIO pełniło rolę szyny adresowejpamięci zewnętrznej.Funkcję jednostki centralnej współczesnegoRaspberry Pi pełni układ SoC firmyBroadcom BCM2835 zawierający procesorELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012Prototyp Raspberry i finalny produkt z 2006 roku z ATmega644 z zegarem 22,1 MHz.Komputerek był wyposażony w pamięć RAM o pojemności 512 kB, 19 z 32 linii GPIOpełniło rolę jej szyny adresowejARM1176JZFS z jednostką zmiennoprzecinkową,pracujący przy taktowaniu sygnałemo częstotliwości 700 MHz oraz procesor graficzny(GPU) Videocore IV. GPU może odtwarzaćfilmy o jakości BlueRay z użyciemkodeka H.264 o przepustowości 40 Mbit/s(profil 1080p30 H.264) oraz ma akcelerator3D kompatybilny z OpenGL ES2.0, wspieranyprzez bibliotekę OpenVG. Możliwościgraficzne komputerka są zbliżone do Xboxpierwszej generacji, porównywalne z Pentium2 taktowanym sygnałem o częstotliwości300 MHz, ale o znacznie lepszej grafice.Płytka komputera Raspberry Pi w wersji„B” jest oferowana z dwoma interfejsamiUSB i złączem Ethernet, natomiast w wersji„A” z jednym USB i bez Ethernetu. Z tegopowodu płytki różnią się wymaganiamiodnośnie do zasilania. O ile obie są zasilaneprzez złącze micro USB napięciem 5 V,o tyle wersja „B” potrzebuje zasilacza o obciążalności700 mA, natomiast wersja „A”– 300 mA. Jest to spowodowane wymaganiamiurządzeń dołączanych do złącz USB,gdyż sama płytka pobiera niewielki prąd.Do USB można dołączyć standardową klawiaturęi mysz dostępne dla komputera PC.Jeśli jest konieczność dołączenia większejliczby urządzeń, to można posłużyć się rozdzielaczemportów USB (USB-hub).Raspberry Pi w wersji „B” jest wyposażonyrównież w interfejs Ethernet o prędkości10/100 Mbit/s. Twórcy deklarują, że zajakiś czas będzie dostępna wersja zasilanapoprzez sieć Ethernet (PoE).System operacyjny komputerka RaspberryPi jest ładowany przy starcie z kartySD. Zalecanym dla niego jest Linux Fedora,ale równie dobrze można posłużyć się innądystrybucją, dla której wystarczy pamięćRAM mieszcząca 255 MB danych. Tu jednaistotna uwaga: pamięć operacyjna znajdujesię w układzie SoC, więc nie jest możliwa jejwymiana lub rozbudowa. Podstawowe parametryRaspberry Pi wymieniono w ramce.A co na to świat?Świat dosłownie oszalał na punkcieRasberry Pi. Dziś jest o nim bardzo głośnow Internecie. Zainteresowanie komputeremosobistym za 25 dolarów (w dniu oddawaniaartykułu do składu to równowartośćokoło 79 złotych netto) przekroczyło najśmielszeoczekiwania twórców. Myślę, żesą co najmniej dwa powody. Po pierwsze,na świecie nie brakuje entuzjastów Linuksai tzw. wolnego oprogramowania, a RaspberryPi daje im szansę na budowanie niepowtarzalnychurządzeń przenośnych, minikomputerów,które dotychczas bardzo trudnobyło tworzyć w warunkach domowych.Myślę, że tylko czekać, aż w Internecie dosłowniezaroi się od pomysłów na wykorzystaniepeceta o wielkości karty kredytowej.Powód drugi, to niska cena: 25 lub 35 dolarówza komputer o sporych możliwościachpracujący pod kontrolą Linuksa, to naprawdęniewiele. Takiego „malucha” można użyćw systemach automatyki domowej, do budowaniaodtwarzaczy multimedialnych czywreszcie do nauki programowania. Przecieżkoszt jego zakupu jest niższy od ceny przeciętnego,nawet używanego, dysku twardegow „dużym” komputerze PC! A jak na tęwielkość hardware, możliwości są naprawdęimponujące.Wsparciem technicznym i dystrybucjąkomputerków Raspberry Pi zajmuje się np.firma Farnell, znany naszym Czytelnikomdystrybutor komponentów elektronicznych.Gdy zaglądałem na jej stronę internetowąchcąc zamówić komputerek, to okazało się,że trwają na niego zapisy (!), a na forumelement14 aż wrze od dyskusji. Na kanaleelement14 utworzonym w serwisie YouTubemożna znaleźć liczne filmy instruktażoweopowiadające jak użyć komputerka i tworzonychdla niego aplikacji.Jacek Bogusz, EP75

Przetwornica typuflyback krok po kroku (1)Projektowanie przetwornicy typuflyback za pomocą programu WebenchKrok po koroku Kursy EPTopologia flyback jest najczęściej wybieraną dla przetwornic odizolowanych galwanicznieod źródła zasilania, ponieważ umożliwia uzyskanie wielu napięć wyjściowychz użyciem tylko jednego tranzystora kluczującego i stosunkowo niewielkiej liczbykomponentów zewnętrznych. Jednak mimo nieskomplikowanej budowy przetworniceo topologii flyback mają pewne cechy szczególne, które mogą ograniczać zakresich zastosowań, jeśli nie zostaną zrozumiane i dogłębnie przeanalizowane przez konstruktora.Posługując się matematyką oraz programem Webench w paru artykułachodkryjemy tajemnice konstrukcyjne tych przetwornic oraz podamy porady umożliwiającewykonywanie optymalnych konstrukcji.Niektóre aplikacje wymagają zastosowania zasilacza,który zapewnia separację galwaniczną pomiędzywejściem a wyjściem oraz dostarcza wielu niezależnychnapięć. Dodatkowo, odseparowanie wejścia od wyjściamoże być wymagane przez normę bezpieczeństwa lubsłużyć do dopasowania impedancji odbiornika do źródła.Zasilacze z izolacją galwaniczną nie tylko chronią użytkownikówprzed napięciem lub prądem zagrażającymich życiu, ale również mają inne zalety. Źródła zasilaniaz izolacją „chronią” klasy pomiarowe przyrządów przerywającpętle uziemienia lub masy i pozwalają na łatweuzyskanie napięcia o polaryzacji dodatniej z zasilaniao polaryzacji ujemnej, prawie bez utraty właściwościoryginalnego źródła.Topologia flyback jest tradycyjnie wybierana przezkonstruktorów dla konwerterów z izolacją galwanicznąRysunek 1. Typowa przetwornica flyback pracującaw trybie przewodzeniao mocy wyjściowej poniżej 100 W. Taki zasilacz wymagatylko jednego komponentu magnetycznego (transformatora)i prostownika wyjściowego. Zaletami tego rozwiązaniasą jego prostota i niski koszt. Łatwo jest też dodawaćwyjścia napięciowe o różnych parametrach elektrycznych.Wadami topologii flyback są: potrzeba stosowaniana wyjściach napięciowych kondensatorów o dużej pojemności,duże prądy szczytowe płynące przez elementprzełączający (tranzystor MOSFET) i wyjściową diodęprostowniczą, spore wymiary rdzenia transformatoraoraz potencjalne problemy z kompatybilnością elektromagnetyczną.Topologia flyback wywodzi się z topologii buck-boosti niestety, dziedziczy po niej główne wady: energiaze źródła jest gromadzona tylko w stanie przewodzeniatranzystora kluczującego MOSFET. A później, po zatkaniutranzystora, energia z uzwojenia pierwotnego jestdostarczana do wyjścia. To jest unikalna cecha topologiiflyback oraz buck-boost (rysunek 1).Transformator w przetwornicy flyback nie pracujejak typowy transformator, w którym prądy w uzwojeniachpierwotnym i wtórnym płyną w tym samym czasiei tylko niewielka porcja energii jest przechowywanaprzez transformator. Transformator w przetwornicy flybackbardziej przypomina wiele cewek nawiniętych natym samym rdzeniu (i pracuje w taki sposób), niż typowytransformator prądu przemiennego. Przypomnijmyz podstaw elektrotechniki, że transformator idealny niemagazynuje energii i cała energia jest transmitowanaz uzwojenia pierwotnego do wtórnego.Transformator w przetwornicy flyback jest używanyjako urządzenie magazynujące energię. Ta energiajest przechowywana w szczelinie powietrznej lubw rozproszonych szczelinach powietrznych w rdzeniupermalojowym. Dlatego cewka transformatora używanegow przetwornicy flyback powinna być opracowanaw taki sposób, aby indukcyjność rozproszenia była jak80 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Krok po koroku Kursy EPTetris naSTM32Butterfly (1)W cyklu artykułów zaprezentujemy proces tworzenia klonu gry Tetris na platformęz mikrokontrolerem 32-bitowym z rodziny STM32 firmy STMicroelectronics. W tymartykule opisujemy sposób przygotowania środowiska programistycznego oraz szablonuprojektu, opis mechanizmu gry i jego realizację w języku C.Z pewnością większość czytelników grała w jedenz klonów gry Tetris. Mimo, iż ta gra z Rosji rodem ma już27 lat to jest w niej to coś, co powoduje, że każdy kto maz nią styczność zatraca się w niej choćby na kwadrans.Czy łatwo jest napisać jej kolejny klon? Sprawdźmy…Instalacja środowiskaprogramistycznegoDo wykonania gry użyłem „motyla” pierwszej generacji,wyświetlacza z Nokii 3310 oraz programatoraZL30PRG od Kamami. Takie akurat miałem pod ręką, alenic nie stoi na przeszkodzie, aby użyć nowszych wersjitego sprzętu, tj. „motyla” 2 i ZL30PRGv2. Artykuł napisałemw taki sposób, aby każdy mógł dostosować programdo posiadanego przez siebie sprzętu.Samo przygotowanie „motyla” i jego otoczenia do pracyjest banalne. Polegać będzie na dołączeniu wyświetlaczado wyprowadzeń portu PE za pomocą tasiemki z dwomawtykami IDC10 (rysunek 1). Należy zwrócić uwagę,aby piny zasilania wyświetlacza były prawidłowo podłączonedo pinów zasilania na „motylu”. Ponadto wykorzystamyjoystick znajdujący się na płytce motyla. Nie trzebago dodatkowo konfigurować lub podłączać, od razu jestgotowy do użycia. Pozostaje nam wsadzenie płytki programatorado złącza oznaczonego JTAG.Teraz pora na konfigurację środowiska programistycznego.Wybrałem TrueSTUDIO for STMicroelectronicsSTM32 firmy Atollic w wersji Lite, bo jest darmowe i łatwedo zainstalowania. Ponadto, po zainstalowaniu niebędzie wymagało żmudnej konfiguracji.Na stronie internetowej firmy Atollic i wybieramydział Download, a tam odnajdujemy interesującą nas wersjęprogramu: http://www.atollic.com/index.php/download/downloadstm32. Zaznaczamypole I accept the License agreement, po czymklikamy przycisk Free Download. Po ściągnięciupliku instalacyjnego uruchamiamy go.W czasie instalacji zostaniemy poproszenieo zaakceptowanie warunków licencji. Natrzeciej stronie instalatora mamy możliwośćwyboru, jakie sterowniki programatorów zostanązainstalowane. Ja wybrałem tylko ST-Link GDB Server (rysunek 2), który współpracujez programatorem ZL30PRG.Kolejna strona pozwala określić lokalizacjęplików programu. W momenciejak kolejny raz naciśniemy przycisk NEXTw przeglądarce internetowej powinna otworzyć się stronaz formularzem rejestracyjnym. Rejestracja jest całkowiciedarmowa, wymaga podania swoich danych oraz adresuemail. W pole Computer ID kopiujemy zawartość okna instalatorao tej samej nazwie (rysunek 3).Teraz należy wysłać formularz rejestracyjny naciskającprzycisk Register. W ciągu kilku minut powinnadotrzeć do nas wiadomość z kluczem, który kopiujemyw puste pole okna instalatora. Jeżeli wiadomość nieRysunek 1. Sposób dołączenia wyświetlacza do płytki STM32ButterflyELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/201285

Wprowadzenie doLinuksa embedded (7)Obsługa interfejsu SPIW związku z ogromnym zainteresowaniem artykułami z cyklu „Wprowadzenie doLinuxa Embedded” oraz związanymi z nimi pytaniami o obsługę urządzeń dołączonychdo magistrali SPI, w ramach uzupełnienia cyklu opisujemy sposób obsługi SPIz poziomu jądra systemu Linuksa.Krok po koroku Kursy EPInterfejs SPI zawdzięcza swoją popularność przedewszystkim swojej niezwykłej łatwości zastosowania orazdużej szybkości działania, która może być znacznie większaod szybkości transmisji za pomocą I 2 C. Implementacjainterfejsu jest łatwa zarówno po stronie urządzeniaperyferyjnego, jak i mikrokontrolera. Dodatkowo, wymaganiewielkich zasobów sprzętowych. Może ona byćzrealizowana za pomocą specjalizowanego układu peryferyjnego,interfejsu sprzętowego mikrokontrolera lubemulowana za pomocą linii GPIO. Podobnie jak dla interfejsuI 2 C w Linuksie istnieje specjalny podsystem obsługiSPI, pozwalający używać funkcji obsługi tego interfejsuw modułach przestrzeni jądra. A dodatkowo, sterownikspidev umożliwia dostęp z poziomu aplikacji przestrzeniużytkownika.W artykule zapoznamy się z: podsystemem SPI;mechanizmem mapowania sterowników jądra do urządzeń,a w przykładzie praktycznym ze sposobem obsługiinterfejsu SPI z poziomu aplikacji użytkownikana przykładzie modułu KAMOD-MEMS2, który zawieraakcelerometr komunikujący się przez SPI. W przykładzieużyjemy modułu spidev, a rezultat działania będziemywyświetlać na standardowym wyjściu (konsoli).Rysunek 1. Model podsystemu magistrali SPIObsługa interfejsu SPI w systemieLinuxImplementacja podsystemu SPI charakteryzujesię modelem warstwowym dzięki czemu system jestbardzo elastyczny i uwzględnienia możliwości działaniawielu magistral, wielu kontrolerów magistrali, jaki wielu urządzeń podłączonych do nich. Jest jest bardzopodobny do omówionego w poprzednim podrozdzialepodsystemu dla magistrali I 2 C. Na rysunku 1 przedstawionomodel podsystemu magistrali SPI.Sercem podsystemu jest SPICORE, który z jednejstrony komunikuje się ze sterownikiem sprzętowegokontrolera magistrali SPI, zaś z drugiej udostępnia niezależneod sprzętu API, umożliwiające innym sterownikomtrybu jądra korzystanie z jednolitego API. Sterownikkontrolera magistrali SPI jest odpowiedzialny zakomunikację ze sprzętowym kontrolerem SPI, udostępniającjednolite API, które jest wykorzystywane przezSPICORE. Sterownik może stanowić moduł obsługującyspecjalizowany sprzętowy kontroler SPI (dla platformyat91 jest to atmel_spi), lub w wypadku jego braku możeto być moduł generujący sygnały magistrali SPI programowoza pomocą linii GPIO. Istnieje również możliwośćbezpośredniego dostępu do magistrali z poziomuaplikacji użytkownika, co realizuje moduł SPIDEV, któryudostępnia dobrodziejstwa API SPI trybu jądra aplikacjomprzestrzeni użytkownika. Jednak w przeciwieństwiedo omówionego wcześniej interfejsu I 2 C, z tegopowodu, że adresowanie urządzeń dołączonych do SPIodbywa się z wykorzystaniem linii sprzętowych CS orazna różne dostępne tryby pracy SPI, podsystem wymagazdefiniowania i zarejestrowania struktury platform devicew kodzie jądra, która będzie zawierać informacjęo parametrach konfiguracji SPI przypisanych do danejmagistrali oraz linii CS.Każde urządzenie SPI, przypisane do danej linii CS,będzie widoczne w przestrzeni użytkownika jako plik /dev/spiX.Y ( gdzie X to numer porządkowy interfejsuSPI, natomiast Y to numer porządkowy linii CS). Jak jużwielokrotnie wspominano we wcześniejszych odcinkach,sam interfejs SPI nie jest urządzeniem realizującymkonkretne zadanie. Poprawnym sposobem wykorzystaniaurządzenia dołączonego do SPI (oraz innychinterfejsów) jest napisanie sterownika w przestrzeni ją-92 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Krok po koroku Kursy EPKurs programowaniamikrokontrolerów PIC (11)TCPMaker – Łatwiej już się nie daAplikacje, w których sterownik zbudowany w oparciu o mikrokontroler pracuje z interfejsemEthernet i stosem TCP/IP są coraz bardziej popularne. Zaletą stosowaniatakiego rozwiązania jest zestandaryzowany interfejs fizyczny o dużej przepustowościoraz standardowe protokoły komunikacyjne. Pozwala to bez większych problemówdołączyć sterownik do lokalnej sieci Ethernet i dalej, do Internetu. Możliwośćsterowania z dowolnego miejsca na Ziemi jest nie do przecenienia, ale równie ważnajest możliwość wykorzystania jako interfejsu sterowania i nadzoru dowolnego urządzeniawyposażonego w przeglądarkę internetową.Wystarczy wyposażyć nasz sterownik w funkcjęserwera HTTP i można go kontrować za pomocą stronyinternetowej z komputera, laptopa, czy telefonu komórkowego.Gotowe są wszystkie mechanizmy zapewniająceidentyfikację w sieci i bezbłędne przesyłanie danych. Coważne, mamy również możliwość łatwego tworzenia interfejsugraficznego dla użytkownika. Prezentujemy drugączęść opisu programy TCPMaker ułatwiającego dołączeniemikrokontrolera PIC do sieci Ethernet.Program sterownikaDefiniowanie listy zmiennych i umieszczeniewszystkich elementów z palety na poszczególnychstronach kończy etap projektowania strony. Wyniktych działań można przetestować w zakładce Save,Test and Exit. Po zapisaniu projektu można przetestowaćutworzona stronę po kliknięciu na Test. Strona jestotwierana lokalnie w przeglądarce i można sprawdzićjej wygląd oraz działanie nawigacji, wszystkie funkcjeoprócz komunikacji ze sterownikiem. Przyznam się, żew trakcie pracy nad projektem wiele razy korzystałemz tej możliwości. W każdej chwili można wrócić do zakładkiLay Out Page(s) i wykonać poprawki wyglądu(rozmieszczenie elementów, ustawienia kolorów itp.).Ostatnim krokiem jest generowanie kodu źródłowegodla sterownika. Tutaj również projektanci TCPMaker’awykonali dobrą robotę. Po naciśnięciu przyciskuw zakładce step 3 przycisku Finally go back and generatecode pokazuje się ekran z wygenerowanymi plikamimtGen.c, mtGen.h i ReadMe.txt (rysunek 21). Jeżeliw oknie wyboru kompilatora wybralibyśmy więcejniż jeden kompilator, to program wygenerowałby takiepliki również dla pozostałych. W oknie z rysunku 21pokazano tylko najważniejsze pliki z punktu widzeniamodyfikacji komunikacji sterownika z komputerem, aleprogram generuje kompletny projekt dla MPLAB IDE zewszystkimi plikami źródłowymi, włączając w to stosTCP/IP.Projekt ma strukturę podobną do programów demonstracyjnychdystrybuowanych przez Microchip’a.Przed rozpoczęciem pracy nad właściwym projektemmusimy określić, którego mikrokontrolera chcemy użyć.W tym projekcie wiadomo, że jest to mikrokontrolerPIC18F67J60 z własnym PHY i MAC, a do komunikacjimusi być skompilowany z driverem ETH97J60.c Plikiźródłowe zawierają szereg komend preprocesora umożliwiającychwarunkową kompilację dla różnych platformsprzętowych: Explorer16, PICDEMnet2, PIC32 SterterKIT, Interent Radio Board itp.Wszystkich ustawień dotyczących sprzętu dokonujesię w pliku HardwareProfile.h. Tak się dobrze składa, żepredefiniowana konfiguracja modułu radia internetowego„pasuje” do naszego projektu. Na samym początkutego pliku wystarczy usunąć komentarz z definicji INTE-RENT RADIO i wszystkie definicje dotyczące konfiguracjisygnału zegarowego i wewnętrznego modułu ethernetowegosą gotowe (listing 1).Producent TCPMakera zachęca, aby pierwsze próbyprzeprowadzać z firmowymi modułami Microchip’a.Dla bardziej zaawansowanych jest przygotowana opcjaRysunek 21. Okno generowania plików źródłowychELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/201297

Tytuł4/2012 • kwiecień • Nr 4 (76)• Napęd Ezi-SERVO Plus-R zprogramowalnym pozycjonerem (1).Parametryzacja napędu• LabView dla praktyków (1).Akwizycja danych od podstaw• Komunikacja pomiędzy S7-1200i S7-300/400 przez Ethernet (2)ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 1/2009107

Napęd Ezi-SERVO Plus-R AUTOMATYKA z programowalnym I MECHATRONIKApozycjoneremNapęd Ezi-SERVO Plus-Rz programowalnympozycjonerem (1)Parametryzacja napęduFirma Fastech jest producentem napędów z wbudowanympozycjonerem, pracujących w zamkniętej pętli sprzężenia zwrotnego(Ezi-SERVO- PlusR; Ezi-SERVO-ALL). Dzięki wbudowanemuenkoderowi użytkownik ma gwarancję, że silnik nie zgubi kroku,a co za tym idzie – napęd osiąga doskonałą powtarzalność.W mniej wymagających aplikacjach dobrze sprawdzają się napędybez enkodera (Ezi-STEP-PlusR; Ezi-STEP-ALL). Warto jednakpodkreślić , że pomimo braku sprzężenia zwrotnego potrafią onewykryć utratę synchronizacji.Wszystkie omawiane napędy wyposażonow interfejs RS485, poprzez który możemysterować pracą maksymalnie 16 napędów.Dzięki ciągłej kontroli wektora prądu orazzłożonym algorytmom filtracji realizowanymprzez procesor sygnałowy sterownika udałosię uzyskać płynne obroty wału silnika (przyprędkościach powyżej 0.2 obr/min). Na rynkudostępne są dwa rozwiązania konstrukcyjne:wersja kompaktowa, w której sterownik silnikazabudowano na obudowie silnika, orazrozwiązanie tradycyjne, w którym silnik i sterownikstanowią dwa oddzielne urządzenia.Napędy wyposażone w RS485 możnasterować w trybie ciągłym przesyłając z systemunadrzędnego (np. PC lub PLC) rozkazyw postaci znaków ASCII. Specyfikacja ramkii lista rozkazów opisana jest w szczegółowejDodatkowe informacje:P.P.U.H. ELDAR, ul. Morcinka 51, 45-531Opole, tel. 77-442-04-04, 77-453-22-59, faks77-453-22-59, eldar@eldar.biz, www.eldar.bizdokumentacji. Istnieje też możliwość napisaniaaplikacji w języku C++. Potrzebnedo tego celu biblioteki DLL znajdują się napłycie dostarczanej wraz z napędem. Szczególnąuwagę przyciąga jednak fakt, że dziękiwykorzystaniu tabeli pozycji napędy mogąpracować jako zupełnie autonomiczny system(bez systemu nadrzędnego). W cyklutrzech kolejnych artykułów przedstawionezostanie jak zbudować taki właśnie systemwykorzystując napęd Fastech.Oprogramowanie Ezi-MOTION PLUS Rpracuje w środowisku Windows i jest bezpłatniedostarczane wraz z napędem. Za jegopomocą możliwa jest parametryzacja napędu,przypisanie odpowiednich funkcji wejściomi wyjściom cyfrowym oraz oczywiściestworzenie tabeli pozycji, w której zapisujemyswoją sekwencję najazdów. Tabela pozycjizapisywana jest w pamięci FLASH-ROMsterownika. Możemy ją uruchomić za pomocąinterfejsu szeregowego lub za pomocąwejścia cyfrowego. Uzyskujemy w ten sposóbpozycjoner, który może pracować bez potrzebystosowania sterownika nadrzędnego.Po uruchomieniu aplikacji Ezi-MOTIONPLUS R użytkownik jest proszony o podanienumeru portu oraz prędkości transmisji (domyślnaprędkość to 115200 bps) celem nawiązaniapołączenia z napędem. Po wskazaniuodpowiedniego portu i kliknięciu przycisku„Connect” (tzn. Połącz) łączymy się zesterownikiem przechodząc w tryb on-line.Od tego momentu dostępne stają się wszystkieprzyciski u góry ekranu.Pierwszym etapem jest parametryzacja.Po naciśnięciu przycisku „ParameterList” (lista parametrów) wyświetla się okno,w którym widoczne są wszystkie parametrynapędu (rysunek 1). Poszczególne kolumnyoznaczają: numer parametru (No), jego nazwę(Name), jednostkę w jakiej jest zapisany(Unit), zakres wartości (Field), wartość do-Rysunek 1. Lista dostępnych parametrówNapędy z rodziny Ezi SERVO Plus RELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012109

AUTOMATYKA I MECHATRONIKALabView dla praktyków (1)Akwizycja danych od podstawAkwizycja danych to proces pomiaru wartości elektrycznych, takichjak napięcie czy prąd, albo cech opisujących zjawiska fizyczne, jaktemperatura, ciśnienie lub natężenie dźwięku. W dwuczęściowymartykule przedstawiamy podstawowe cechy nowoczesnej aparaturypomiarowej. Jako przykład omawiane są modułowe produkty firmyNational Instruments.W przypadku pomiarów wykonywanychw oparciu o platformę PC, w składsystemu akwizycji danych wchodzą: sprzęto modułowej konstrukcji, oprogramowaniei komputer. O ile każdy system tego typubędzie miał swoje specyficzne cechy, dostosowanedo wymagań aplikacji, wszystkieone muszą pełnić trzy funkcje: pobierać,przetwarzać, a na koniec prezentować dane.W tym celu uzyskują informacje z otoczeniaza pomocą czujników, niekiedy poruszającsensorami z użyciem aktuatorów, a następnieprzenoszą kondycjonowany sygnał dobloku próbkującego i przetwarzają zmierzonewartości za pomocą odpowiedniegooprogramowania.czemu można do nich bezpośrednio podłączaćczujniki.3. Próbkowanie sygnałuZa próbkowanie sygnału analogowegoodpowiada układ akwizycji danych. Pozmianie sygnału na postać cyfrową, może onbyć swobodnie przetwarzany przez komputer.Do układów akwizycji danych zalicza sięwszelkiego rodzaju analogowe wyjścia, cyfrowewejścia i wyjścia, liczniki oraz obwodywyzwalające i synchronizujące.4. Sterowniki i oprogramowanieOprogramowanie pozwala na przetwarzanie,analizę i wizualizację zebranych danych.Pobrane próbki sygnałów są odbieraneprzez sterownik z urządzenia i przekazywanedo aplikacji użytkowej. Jako oprogramowaniemoże służyć zarówno specjalnie przygotowanyprogram, uruchamiany po stworzeniukompletnego systemu pomiarowego,jak i środowisko, w którym tworzy się danąaplikację pomiarową.Cztery komponenty systemupomiarowego1. Przetworniki i czujnikiPierwszym etapem pracy omawianegosystemu jest fizyczny pomiar badanegozjawiska. Mierzona może być np. temperaturaotoczenia, jasność światła, ciśnieniewewnątrz komory, siła przyłożona do wybranegoobiektu, oraz wiele innych parametrów.Za przetworzenie wartości i zamianęobserwowanego zjawiska fizycznego namierzalny sygnał elektryczny, taki jak np.napięcie lub prąd, odpowiada przetworniklub czujnik.2. Układ kondycjonowania sygnałuBywa, że sygnał pochodzący bezpośrednioz czujnika jest zbyt trudny lub niebezpiecznyw obsłudze i wymaga przetworzenia,zanim zostanie zmierzony. Sytuacjataka może mieć miejsce w przypadku pracyz wysokimi napięciami, w otoczeniu silnychzakłóceń, lub gdy poziom uzyskiwanegosygnału jest zbyt niski lub zbyt wysoki. Odpowiedniodobrany układ kondycjonowaniasygnału pozwala uzyskać maksymalną możliwąprecyzję pomiaru, przy zastosowaniuwybranych systemów akwizycji danych orazzapewnia bezpieczeństwo działania aparaturypomiarowej. Warto dodać, że niektóresystemy próbkowania sygnału posiadają zintegrowaneukłady kondycjonowania, dziękiRysunek 1. Zależność pomiędzy maksymalną szybkością próbkowania a rozdzielczościąbitową uzyskiwanych próbek w przypadku sprzętu tradycyjnego i aparatury modułowejRysunek 2. Odpowiedzi na pytanie: „Jakich pakietów programistycznych lub językówprogramowania używasz do sterowania aparaturą pomiarową?” zadane wśród czytelnikówamerykańskiej prasy fachowej. Ankietę wielokrotnego wyboru przeprowadzonow 2009 roku. Wzięło w niej udział 1381 osób. Błąd statystyczny wynosi 2,21%112 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

AUTOMATYKA I MECHATRONIKAKomunikacja pomiędzyS7-1200 i S7-300/400przez Ethernet (2)W artykule przedstawiamydalszy ciąg opisu konfiguracjikomunikacji sieciowej pomiędzysterownikami S7-1200 i S7-300na dwóch przykładach: transferudanych o stałej oraz zmiennejdługości, w konfiguracjachS7-300 z wbudowanymoraz dołączanym interfejsemsieciowym.Bloki komunikacji ethernetowej w sterownikachS7-1200 i S7-300/400 wymagająnastępujących informacji konfiguracyjnych:• adresu IP partnera,• informacji o wybranym protokole transmisji(TCP lub ISO-on-TCP),• identyfikatora punktu dostępowego (portlub TSAP).Po ich dostarczeniu, bloki komunikacyjnesą generowane przez narzędzia pomocnicze.Poniżej wyjaśniono konfigurację połączeniana przykładach programowych.W pierwszym realizowanym zadaniubloki komunikacyjne T z ręczną konfiguracjąpołączenia służą do wymiany danychpomiędzy sterownikami S7-1200 i S7-300z wykorzystaniem protokołu TCP. Informacjao połączeniu jest zapamiętywana w blokudanych i przekazywana do bloku połączeniaTCON. Każdej konfiguracji połączenia jestprzyporządkowany identyfikator ID, którysłuży do identyfikacji odpowiedniego blokudanych połączenia przez bloki komunikacyjneTSEND, TRCV oraz TDISCON.Konfiguracja parametrów połączenia postronie S7-1200 jest dokonywana w poluwłaściwości bloku połączenia TCON. Na rysunku12 pokazano konfigurację parametrówpołączenia:• Partner połączenia (S7-300 CPU) jest wybranyjako Unspecified.• W polu adresu wprowadź adres IP interfejsuS7-300 PN-CPU, który był wybranyprzy konfiguracji sprzętowej w STEP 7(w przykładzie: 192.168.0.2).• Jako typ połączenia wybierz protokółTCP.Rysunek 12. Konfiguracja parametrów połączeniaRysunek 13. Konfiguracja parametrów połączenia dla blokunadawania TSEND_C114 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Prenumeruj!za darmolub półdarmoJeśli jeszcze nie prenumerujesz Elektroniki Praktycznej, spróbuj za darmo! My damy Ci bezpłatną prenumeratę próbną od maja 2012 do lipca 2012, Ty udokumentuj swojezainteresowanie wpłatą kwoty 144,00 zł na kolejne 9 numerów EP (sierpień 2012 – kwiecień 2013). Będzie to coś w rodzaju zwrotnej kaucji. Jeśli nie uda nam się przekonać Cię doprenumeraty i zrezygnujesz z niej przed 16.07.2012 r. – otrzymasz zwrot całej swojej wpłaty.BEZPŁATNA PRENUMERATA PRÓBNA PRENUMERATA 9-MIESIĘCZNA (VAT 8%)od maja 2012 r. do lipca 2012 r. od sierpnia 2012 r. do kwietnia 2013 r.3×0,00 zł=0,00 zł 9×16,00 zł=144,00 złJeśli już prenumerujesz EP, nie zapomnij przedłużyć prenumeraty! Rozpoczynając drugi rok nieprzerwanej prenumeraty EP nabywasz prawa do zniżki.W przypadku prenumeraty rocznej jest to zniżka w wysokości ceny 2 numerów. Rozpoczęcie trzeciego roku prenumeraty oznacza prawo do zniżki o wartości 3 numerów, zaś po 3latach nieprzerwanej prenumeraty masz możliwość zaprenumerowania EP w cenie obniżonej o wartość 4 numerów. Jeszcze więcej zyskasz, decydując się na prenumeratę 2-letnią– nie musisz mieć żadnego stażu Prenumeratora, by otrzymać ją w cenie obniżonej o wartość aż 8 numerów! Więcej – po 3 latach nieprzerwanej prenumeraty upust na cenieprenumeraty 2-letniej równy jest wartości 10 numerów, a po 5 latach zniżka osiąga wartość 12 numerów, tj. 50%rocznej2-letniejCENY PRENUMERATY (VAT 8%, standardowa cena prenumearaty rocznej – 176,00 za rok)okres dotychczasowej nieprzerwanej prenumeratyrok 2 lata 3 lata lub 4 lata 5 i więcej lat160,00 zł(2 numery gratis)256,00 zł(8 numerów gratis)144,00 zł(3 numery gratis)224,00 zł(10 numerów gratis)128,00 zł(4 numery gratis)192,00 zł(12 numerów gratis)PAMIĘTAJ ! TYLKO PRENUMERATORZY: *• otrzymują 80% zniżki na równoległą prenumeratę e-wydań (zamówienia na www.avt.pl/eprenumerata)• otrzymują co miesiąc „Niezbędnik Elektronika” na CD• mogą otrzymywać co miesiąc bezpłatny numer archiwalny EP (zamawiając dowolne z dostępnych jeszcze wydań sprzed lipca 2011 r. – otrzymasz je wrazz prenumeratą; zamówienie możesz wysłać mailem na nasz adres prenumerata@avt.pl)• zostają członkami Klubu AVT-elektronika i otrzymują wiele przywilejów oraz rabatów (patrz www.avt.pl/klub)• mają prawo do upustów w sklepie www.sklep.avt.pl*) nie dotyczy prenumerat zamówionych u pośredników (RUCH, Poczta Polska i in.); nie dotyczy bezpłatnych prenumerat próbnych.CENY PRENUMERATY WERSJI ELEKTRONICZNEJ EP (VAT 23%)6-miesięcznej 12-miesięcznej 24-miesięcznejstandardowe 6×6,50 zł = 39,00 zł 12×5,70 zł = 68,40 zł 24×5,17 zł = 124,80 złdla Prenumeratorów wersji papierowej 80% zniżki = 7,80 zł 80% zniżki = 13,65 zł 80% zniżki = 24,95 złPrenumeratę zamawiamy:Najprościejdokonując wpłatyDane adresowenaszego wydawnictwaPełny adrespocztowy wrazz imieniem,nazwiskiem(ewentualnie nazwąfirmy lub instytucji)AVT – Korporacja sp. z o.o.03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 1197 1600 1068 0003 0103 0305 5153176,00sto siedemdziesiąt sześć złJan Kowalski12-345 Łódź, ul. Kosmonautów 6/789Roczna prenumerata EPod numeru 5/2012Numer konta bankowegonaszego wydawnictwaKwota zgodna z warunkamiprenumeraty podanymi powyżejOkreślenie czasu prenumeraty(roczna, półroczna,na okres od...do...);osoby prywatne chcące otrzymaćfakturę VAT prosimyo dopisanie „Proszę o FVAT” (firmyi instytucje prosimy o podanie NIP)NajłatwiejNajwygodniejwypełniając formularz w Internecie(na stronie www.ep.com.pl)– tu można zapłacić kartąwysyłając na numer 663 889 884 SMS-a o treści PREN– oddzwonimy i przyjmiemy zamówienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy)lubzamawiając za pomocą telefonu, e-maila, faksu lub listu.Dział Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa,tel.: 22 257 84 22, faks: 22 257 84 00, e-mail: prenumerata@avt.pl

Ogłoszenia i reklamy hurtowni, sklepów, importerów, producentów,dealerów, itp. są płatne. Cena podstawowego modułu (35 x 20 mm)wynosi 66 zł + VAT. Koszt minimalnej ramki dla ogłoszeń o wielkości 3modułów wynosi 198 zł + VAT. Moduły można łączyć zarówno w pionie jaki w poziomie. Maksymalna szerokość ogłoszenia to 5 modułów, wysokość12 modułów. Rabaty stosujemy wyłącznie dla reklam powyżej 8 modułów:4-6 emisji 10%, 7-11 emisji 15% i od 12 emisji 25%.Oferta specjalna:• publikacja fragmentów cennika w ramce o wielkości: 8 modułów w pionie cena 264 zł + VAT, 9 modułów w poziomie305 zł + VAT• rabat specjalny dla firm poszukujących pracowników wynosi 25% (wyłącznie dla dużych reklam).Wszelkich informacji udziela Grzegorz Krzykawski, tel. 22 257 84 60, e-mail: grzegorz.krzykawski@ep.com.pl.Reklamy do tej rubryki mogą być przygotowane przez Zamawiającego w postaci wydruku z drukarki laserowej lub plikuw formacie CDR, AI, EPS (tekst zmieniony na krzywe), PSD, PDF z próbnym wydrukiem albo pliku w dowolnym edytorzetekstu (także z wydrukiem), jeśli krój czcionek nie jest rzeczą dużej wagi. Małe reklamy mogą być przygotowane w redakcji(gratis) na podstawie odręcznego szkicu lub maszynopisu. Opracowania te nie będą jednak wówczas uzgadnianez Zamawiającym przed oddaniem do druku.Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń zamieszczonych w Elektronice Praktycznej

forum.ep.com.plmsp430.ep.com.plnixie.ep.com.pl

DZIAŁElektronika Praktyczna 5/2012Kolejne gigabajty narzędzi niezbędnych do pracykonstruktora, czyli NIEZBĘDNIK ELEKTRONIKA na DVD.Tylko dla prenumeratorów EP.Wielokanałowy multimetr do układówlampowych AMPTesterJako zapowiedź projektu przytoczymy fragment opinii jednegoz użytkowników: „Z punktu widzenia osoby naprawiającejoraz uruchamiającej wzmacniacze lampowe miernik wielokanałowyzoptymalizowany dla pomiarów napięć i prądówwystępujących w układach z lampami elektronowymi jesturządzeniem niezastąpionym. Jego główną zaletą jest możliwośćjednoczesnego obserwowania wszystkich ważnychnapięć i prądów, co czasem pozwala na zdiagnozowanie nietypowejusterki, niemożliwej do wykrycia za pomocą jednegomultimetru. […]”Efekt Fazer (Phaser)Zasada działaniatego efektupolega na sumowaniudwóchsygnałów:podstawowegoz przesuniętymw fazie. Powstajew ten sposóbciekawy efektdźwiękowy, którymoże wzbogacićbrzmienieinstrumentumuzycznego.Wzmacniacz o mocy 300 WWzmacniacze pracujące w klasie D wielokrotnie gościły nałamach Elektroniki Praktycznej, ale ten będzie wyjątkowy! Zamiesiąc zaprezentujemy wzmacniacz o mocy aż 2×300 W. Dojego budowy zastosowano układ scalony firmy Texas Instruments– TAS5630.Pięciopasmowy korektor graficznyZa miesiąc zaprezentujemy 5-pasmowy monofonicznego korektorgraficzny. Niewielkie wymiary płytki umożliwiają zastosowaniego jako modułu w mikserze audio, wzmacniaczugitarowym lub po dodaniu drugiego kanału – we wzmacniaczustereofonicznym.WYKAZ FIRM OGŁASZAJĄCYCH SIĘ W TYM NUMERZE ELEKTRONIKI PRAKTYCZNEJAKSOTRONIK.......................................129AND-TECH...........................................129ARMEL................................................125EVATRONIX...........................................41FALDRUK...............................................10FARNELL..............................................134PYFFEL.................................................129QWERTY................................................67RADIOTECHNIKA MARKETING................57ASTAT..................................................101 FERYSTER...............................................62RENEX...................................................62ATLANTEC...........................................129 FLOW CAD............................................77RK-SYSTEM............................................58BORNICO...............................................10 FREESCALE..............................................9SEMICON..............................................59BTC KORPORACJA..................................73 GAMMA................................................62CONRAD ELECTRONIC.......... KARTONIK CDCONTRANS TI........................................37CWIEME..............................................131CYFRONIKA...........................................62DELTA .................................................125EBV.........................................................9GTB SOLARIS.......................................125HORIZON TECHNOLOGIES......................57HUMA...........................................62, 128JAWO..................................................128KRISTECH.............................................125LC ELEKTRONIK......................................12SIEMENS A&D.......................................11SIGMA.................................................127ST MICROELECTRONICS...5, 21, 33, 35, 45TELMATIK............................................126TESPOL..................................................71TEXAS INSTRUMENT..............................13EGMONT INST........................................65 MASZCZYK............................................62TME......................................................27ELDAR.........................125, 126, 128, 129 MERSERWIS...........................................62TRANSFER ELEKTRONIK........................125ELFA DISTRELEC.......................................1 MS ELEKTRONIK....................................62VIR-TECH.............................................125ELMARK AUTOMATYKA...................12, 67 NATIONAL INSTRUMENTS........................7ELMAX................................................128ELPIN...................................................129ELPOD.................................................127NDN................................................3, 133PHOENIX CONTACT...............................63PIEKARZ.........................................62, 129WAGO ELWAG....................................103WG ELECTRONICS..................................49WOBIT.............................29, 62, 115, 127Reklamy stron internetowych na str. 62132 ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 4/2012

Jakość i innowacyjność w technologiach pomiarowych.Od ponad 30 lat w Niemczech, teraz również w Polsce!PONAD 800 PRODUKTÓW Z ZAKRESU TECHNIKI POMIAROWEJ, ŁADOWANIA, ZASILANIAMULTIMETRY CYFROWEMIERNIKI CĘGOWEMULTITESTERYOSCYLOSKOPY CYFROWEZASILACZE LABORATORYJNEPIROMETRYDECYBELOMIERZEANEMOMETRYLUKSOMIERZEENDOSKOPYWILGOTNOŚCIOMIERZEPEHAMETRYMIERNIKI ENERGIITACHOMETRYWAGIŁADOWARKITRANSFORMATORYWSKAŹNIKI PANELOWEDYSTRYBUCJA W POLSCE:CONRAD ELECTRONIC SP. Z O.O.UL. KRÓLOWEJ JADWIGI 14630-212 KRAKÓW WWW.VOLTCRAFT.PL