Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

piło zróżnicowanie ich czynności. Somatotropina ludzkawykazuje aktywność wzrostową ok. 2 j.m. 1 /mg i laktogenowąok. 12 j.m./mg. Natomiast prolaktyna ludzka wykazuje1/30 aktywności wzrostowej somatotropiny ludzkiej, a jejaktywność laktogenowa jest wyższa i wynosi 30 j.m./mg.Aktywność hormonalna i immunologiczna obu hormonówjest trwała w szerokim zakresie wartości pH i w podwyższonejtemperaturze (lecz działającej krótko). Badania fizyko-chemicznewykazały, że u obu hormonów pod wpływemkwaśnego roztworu zawierającego mocznik następuje zmianawłaściwości optycznych i hydrodynamicznych.Wywodzenie się hormonu laktogenowego i wzrostowegood ewolucyjnie wspólnego genu, wywołuje ich zbieżnąaktywność biologiczną. Owcza prolaktyna po podaniuu człowieka ma działanie typowe dla somatotropiny np. hyperkalcemia.Natomiast u gołębia podwyższa poziom cukruwe krwi, zwiększa zasoby glikogenu i tłuszczu w wątrobie,u jaszczurek powoduje przyrost masy ciała. Wykazano również,że wołowa somatotropina może pełnić funkcje prolaktynyw zespole hormonów wywołujących wzrost gruczołumlecznego i laktogenezę u myszy i w hodowli tkankowej.Somatotropina wykazuje również działanie hypo- i hyperglikemiczne.Fragment peptydu o sekwencji 44-77 ma właściwościhyperglikemiczne, a peptyd sekwencji 177-191działanie diabetogenne. Podobny peptyd został wyizolowanyz przysadek bydlęcych i jest bliski prolaktynie [3].W 1971 roku wyizolowano z przysadek wołowych innyizomer prolaktyny – laktosomatotropinę (m.cz. 20 kDa)posiadającą podobnie jak ludzka somatotropina aktywnośćwzrostową (tibia test) i laktogenową (test stymulacji wolagołębia). Wykazano jej duże podobieństwo do prolaktynywołowej [8,9]. Wydajność tego hormonu wynosi 800 j.m./kg, przy aktywności wzrostowej 0,9 j.m./mg i laktogenowej8 j.m./mg. Od prolaktyny laktosomatotropina różni sięaktywnością (PRL – 20-25 j.m./mg) i sekwencją reszt aminokwasowychw pozycjach 40,73,77-79,107,164,187,189 i193 na ogólną ilość 197 [3].Funkcje prolaktynyProlaktyna pełni w ustroju wiele funkcji. Pobudza rozwójgruczołu sutkowego, inicjuje i podtrzymuje laktacjęu ssaków, stymuluje instynkt macierzyński, hamuje wydzielaniehormonów gonadotropowych i ich działanie na gonady(prawdopodobnie w ten sposób hamuje owulację), ponadtoodpowiada za osmoregulację u ryb, zagnieżdżenia u ptaków,pobudza wzrost tkanek wola u niektórych ptaków (np. gołębi,pingwinów cesarskich) i wytwarzanie w nim wydzielinysłużącej do odżywiania piskląt, odpowiada za wzrost metamorfozyu płazów, uczestniczy w metabolizmie węglowodanówi lipidów [1,5,7].Znany jest związek pomiędzy układami: nerwowym,dokrewnym i odpornościowym. Dowiedziono, że jednymz hormonów mogącym modyfikować odpowiedź immunologicznąmoże być prolaktyna poprzez znajdujące się swoistereceptory błonowe (PRL-R) zlokalizowane w różnych miejscachukładu immunologicznego (komórki pnia, komórki Ti B, monocyty, makrofagi, komórki NK 2 , neutrofile, komórki1 j.m. – jednostka międzynarodowa2 komórki NK – główna grupa komórek układu odporno-50 FarmaceutycznyPrzegląd NaukowyNr 7-8 / 2008nabłonkowe grasicy). Prolaktyna pobudza wydzielanie przezkomórki immunoglobulin i cytokin np. IL-1β, IL-6, czynnikamartwicy nowotworów (TNF) i interferonu-γ [4,8,9]. Badaniawykazały, że cytokiny prozapalne (IL-1, IL-2, IL-6)po podaniu dożylnym zwiększają stężenie PRL w surowicykrwi. Może to świadczyć o związku między układamiimmunologicznym i neurohormonalnym. Prawdopodobnyjest udział PRL w patogenezie różnych chorób autoimmunologicznychnp. w układowych chorobach tkanki łącznej,w tym tocznia rumieniowatego układowego (TRU), reumatoidalnegozapalenia stawów (RZS), zespołu Sjögrena, seronegatywnychzapaleń stawów [4,9]. U chorych z aktywnymTRU zaobserwowano prolaktynę o masie cząsteczkowej 11kDa i 60 kDa. Natomiast stężenie PRL o masie 130 kDabyło 10-krotnie wyższe u pacjentów z TRU nieaktywnymniż u pacjentów z aktywną postacią choroby. Prawdopodobnieprolaktyna bierze udział w patogenezie objawów ze stronyobwodowego układu nerwowego (OUN) u chorych naTRU. Podwyższone stężenie prolaktyny zwiększa równieżryzyko rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).Zachorowania na RZS wzrasta w okresie poporodowymi podczas karmienia piersią, czyli w okresie hiperprolaktynemi(HPRL). Aktywność RZS zmniejsza się w okresieciąży i terapii antagonistami dopaminy hamującymi wydzielaniePRL [4,9,10].Prolaktyna bierze udział w regulacji ilości snu REM 3 poprzezjego stymulację. Zależność tą zaobserwowano u kotów,królików i szczurów. U szczurów prolaktyna zamieniasen REM tylko w fazie świetlnej. Szczury z hiperprolaktynemiąpo przeszczepie komórek przysadki wykazują wzrostilości snu REM i niewielki wzrost ilości snu NREM 4 w ciągudnia. Podczas długotrwałego podawania prolaktyny zaobserwowanowzrost ilości snu NREM, efekt podobny do tegojaki wywołuje hormon wzrostu. Ilość snu REM i NREMwzrasta u samic szczurów z hiperprolaktynemią, będącychw ciąży urojonej. Wewnątrz-mózgowa prolaktyna stymulujesen REM w warunkach fizjologicznych, natomiast przysadkowaprolaktyna dodatkowo stymuluje sen podczas stresu.Ważnym mediatorem snu REM, oprócz PRL, jest równieżwazoaktywny peptyd jelitowy (VIP). Podanie przeciwciałanty-PRL blokuje sen REM powodowany przez PRL, natomiastpodanie w postaci iniekcji VIP wywołuje fazę REMi wydzielanie PRL mRNA w podwzgórzu [11].Tak szerokie spektrum działania prolaktyny możliwe jestdzięki temu, iż występuje ona w kilku odmianach molekularnych.Powstają z posttranslacyjnych modyfikacji oraz dziękiczynnikom genetycznym (różne warianty genu wynikająz występowania więcej niż jednej kopii lub alternatywnegoskładnika genu) [2,5,12].Analiza chromatograficzna surowicy krwi i wyciągówprzysadkowych ujawniła trzy formy PRL:- mała prolaktyna (little PRL) – m.cz. 22-25 kDa- duża prolaktyna (big PRL) – m.cz. 40-50 kDa- bardzo duża, zagregowana prolaktyna (big big PRL) –m.cz. > 50 kDaściowego odpowiedzialna za zjawisko naturalnej cytotoksyczności3 REM – faza snu, w której występują marzenia senne4 NREM – faza snu głębokiegocopyright © 2008 Grupa dr. A. R. KwiecińskiegoISSN 1425-5073