Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

jego działaniu [39]. Jednak taka strategia działania możebyć skuteczna tylko w środowisku o ciepłym klimacie i wdomach, w których dywany można łatwo usunąć z podłógi poddać działaniu światła słonecznego. W Szwajcarii pościeljest tradycyjnie wietrzona, wystawiana za okno sypialniw ciągu dnia. Taka ekspozycja pościeli na światło słonecznema taki sam wpływ na redukcję liczby roztoczy, jakiuzyskano w przypadku dywanów [13, 35].16 FarmaceutycznyPrzegląd Naukowy2. Utrzymywanie czystości pomieszczeń – sprzątanie,odkurzanie, pranie pościeliJedną z podstawowych metod zmniejszenia liczby roztoczyw mieszkaniu jest regularne sprzątanie. Nie wystarczyjednak zwykłe mycie z użyciem wody i mydła, ponieważroztocze Dermatophagiodes wytrzymują całkowite zanurzeniew wodzie z mydłem przez 1-2 doby [5]. Wprawdzienajlepszym rozwiązaniem byłoby pozbycie się z mieszkańdywanów, mebli tapicerskich, ciężkich zasłon, żaluzji, narzuti innych przedmiotów gromadzących kurz i roztocze,nie zawsze jest to jednak możliwe. Zasłony i żaluzje możnazastąpić roletami z antyelektrostatycznego materiału. Jeślinatomiast zasłony muszą być nadal używane, powinny byćmożliwie jak najczęściej prane. Meble tapicerskie możnazastąpić plastykowymi lub drewnianymi albo też zaopatrzyćsię w kanapy i fotele pokryte skórą. Zalecane jest równieżczęste odkurzanie podłóg, dywanów, wykładzin podłogowych,mebli tapicerskich, łóżek oraz innych miejsc dospania, regularne trzepanie i wietrzenie dywanów, kołder,poduszek, koców, prześcieradeł, a nawet materaców łóżek.Odkurzanie posłania pozwala na usunięcie pyłu wraz z roztoczami,ich kałem i wylinkami. Taki zabieg przed słaniemłóżek obniża liczbę elementów unoszonych w powietrzuo 7/8 i stanowi znaczną ochronę przed wdychiwaniem alergenów[2]. Podczas odkurzania materacy należy zwrócićszczególną uwagę na rogi oraz okolice guzików materacy[31]. Odkurzanie przynosi korzyści nie tylko dzięki temu,iż usuwane zostają żywe roztocze, ale również dlatego, żeusunięta zostaje biomasa, w której skład wchodzą ciała martwychroztoczy, alergeny zawarte w ich odchodach, naskórekludzki i zwierzęcy oraz inna materia organiczna, stanowiącaich pokarm [31]. Do odkurzania nie powinno używaćsię zwykłych odkurzaczy, ponieważ powodują one jeszczewiększe rozpylenie kurzu i alergenów. Alergeny roztoczynależące do grupy 1 i 3 unoszą się w powietrzu w postacikulek fekalnych, natomiast alergeny grupy 2 zawarte sąw ciele roztoczy i mogą być też związane z dużymi, szybkoopadającymi cząstkami. Ponieważ zawartość alergenóww tych cząstkach jest dość duża i cząstki te szybko opadają,staje się to przyczyną gwałtownych zmian stężenia alergenówroztoczy w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych.Jest to również nierozerwalnie związane z aktywnościąmieszkańców. W pomieszczeniach, w których panuje spokój,stężenie to jest bardzo niskie i nie przekracza 1 ng/m 3powietrza. Z kolei w czasie sprzątania i innych czynnościsprzyjających unoszeniu się kurzu, wzrasta gwałtownie do5-200 ng/m 3 , po czym w warunkach spokoju obniża sięszybko do poziomu wyjściowego[21, 32, 33]. Dlatego teżzdecydowanie bardziej efektywne są odkurzacze wyposażonew system filtrów HEPA („high – efficiency particulate air”filtration system), który zatrzymuje wszelkie drobiny zawar-Nr 7-8 / 2008te w kurzu, nawet o średnicy mniejszej niż 10 µm. Bardzoważny jest szczelny system tak, aby całe powietrze przechodząceprzez filtr było całkowicie przez niego oczyszczane.Podczas odkurzania powietrze wraz z kurzem dostaje się nafiltr. Tam na porach filtru zatrzymywane są cząstki, w tymrównież alergeny roztoczy. Powoduje to, że alergeny nie sąrozpylane, a z odkurzacza wydostaje się czyste powietrze.Nie należy zapominać o regularnym wymienianiu filtrów.Wątpliwą korzyść daje stosowanie odkurzaczy wyposażonychw filtry wodne lub rozpylających parę wodną. Pomimo,iż skutecznie usuwają one roztocze i ich odchody, tojednak wyraźnie zwiększają wilgotność względną powietrzawewnątrz pomieszczenia, a to z kolei sprzyja rozwojowipopulacji roztoczy [2]. Bez względu na rodzaj używanegoodkurzacza, należy pamiętać o tym, że podczas odkurzaniawzbija się chmura kurzu. Dlatego też osoby uczulonena roztocze powinny unikać odkurzania, opróżniania odkurzacza,ewentualnie do takich czynności zakładać specjalnemaseczki ochronne. Kurz z mebli drewnianych i plastikowychpowinien być ścierany nawet 2 razy dziennie, wyłączniena wilgotno, aby zapobiec jego unoszeniu się. Odkurzaniejest użyteczne tylko do oczyszczania powierzchni.Aby przynosiło efekty musi być regularnie wykonywane.Stosowane jako jedyna metoda ochrony przed alergenamiroztoczy kurzu domowego nie jest na tyle efektywne, abyusunąć roztocze lub kurz z całych dywanów, materacy lubtapicerowanych mebli [31]. Takie metody wydają się byćjednak skuteczniejsze w ograniczaniu ilości alergenów kałowych,aniżeli w redukcji liczebności populacji samychroztoczy [2]. Jak ustalono odkurzanie powierzchni 1 m 2w ciągu 2 minut pozwala na zebranie jedynie około 2-10%populacji roztoczy, w zależności od klasy odkurzacza. Abyusunąć około 20% populacji roztoczy, należałoby odkurzaćtę powierzchnię przez 40 minut [2].Mc Donald i Tovey [38] wykazali, że pranie bielizny pościelowejw temperaturze 55°C zabija obecne w niej roztoczew ciągu 10 minut, podczas gdy zmniejszenie temperatury do50°C zabija tylko połowę populacji. W tych temperaturachwypłukiwane i denaturowane są również ich alergeny jednaknie wszystkie. Alergeny grupy 2 całkowitej denaturacjiulegają dopiero w temperaturze powyżej 100°C [2, 3, 21].Większość gospodarstw domowych w krajach wysoko rozwiniętychnie posiada pralek piorących w gorącej wodzielecz w zimnej. Jednak nawet wypranie pościeli w zimnejwodzie jest wystarczające jeśli jest ona suszona na słońcu.3. Zmiana warunków wewnątrz pomieszczeń mieszkalnychProwadzone były również badania wpływu zmian temperaturyi wilgotności na ograniczenie liczebności roztoczy.Wykazano, iż skuteczne jest obniżenie wilgotności do 40-50% i temperatury poniżej 20°C [34, 35]. Jednym ze sposobówna ograniczenie roztoczy w kurzu materacowymokazało się używanie koców elektrycznych. W ten sposóbobniża się wilgotność w łóżkach, a to z kolei powodujezmniejszenie liczby roztoczy o 40-80%. Ogrzewanie łóżekkocami elektrycznymi przez 8 godzin każdego dnia w ciągumiesiąca powoduje spadek liczby roztoczy o połowę [29, 30].W ciągu 3 godzin od włączenia koca elektrycznego temperaturawzrasta do 26°C, zaś wilgotność obniża się poniżej 24% [35].copyright © 2008 Grupa dr. A. R. KwiecińskiegoISSN 1425-5073