Pokaż cały numer - FPN - Farmaceutyczny PrzeglÄ d Naukowy

Nr 7-8 / 2008WstępRyc. 1Ryc. 2copyright © 2008 Grupa dr. A. R. KwiecińskiegoISSN 1425-5073Roztocze stanowią jedną z największych i najbardziejzróżnicowanych biologicznie grup pajęczaków. Natomiastmianem roztoczy kurzu domowego określa się roztoczewystępujące w kurzu pochodzącym z łóżek, mebli tapicerowanychoraz podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych. Typowymiprzedstawicielami tej grupy są roztocze z rodzinyPyroglyphidae głównie takie gatunki jak Dermatophagoidespteronyssinus (Ryc. 1), D. farinae (Ryc. 2), D. microcerasoraz Euroglyphus maynei, które są najczęściej i najliczniejznajdowane w próbach kurzu domowego. Wymieniane sąrównież wśród najważniejszych, z alergologicznego punktuwidzenia, czynników chorobotwórczych środowiska wewnątrzmieszkalnego.Są one głównym źródłem alergenóworaz najczęstszą przyczyną uczulenia na kurz domowy.Dlatego więc uczulenia wywołane przez te roztocze zostałynazwane alergią na roztocze kurzu domowego. W latach1990-1991 około 100 milionów mieszkańców naszego globucierpiało z powodu tego typu alergii na kurz domowy[1]. Odkryto dotąd 20 grup alergenów roztoczowych [4];najważniejsze z nich przedstawia tabela nr I.Źródłem alergenów w kurzu domowym są głównie drobinykału roztoczy oraz ich ciała, wylinki, wydzieliny, produktyrozrodcze oraz grudki pokarmu otoczone tak zwanąmembraną perytroficzną. Ustalono, że pojedynczy okaz roztoczawydala w ciągu swojego życia około 250 kulek kału,o średnicy 10-40 µm (w zależności od stadium rozwojowego),w którym zawarte jest nawet do 90% głównego alergenukurzu domowego (Der p 1, Der f 1, Der m 1, lub Eurm 1) [2, 3]. Najsilniejsze ekstrakty alergenów grupy 1 i 3uzyskano z podłoża hodowlanego D. pteronyssinus, D. farinaei E. maynei, natomiast ekstrakty alergenów grupy 2z oczyszczonych ciał tych roztoczy.Alergia na roztocze kurzu domowego stanowi poważnyproblem kliniczny we wszystkich rejonach świata. Wynikato z faktu, iż nie istnieje możliwość skutecznej profilaktyki.Nie można bowiem przerwać kontaktu pacjenta z kurzem,można go jedynie ograniczyć. Istnieją również trudnościterapeutyczne. Zauważono, że po ograniczeniu liczby roztoczyw mieszkaniu dochodzi do złagodzenia objawów chorobowychu pacjentów uczulonych na roztocze kurzu domowego.Na przykład zredukowanie liczby roztoczy do 1/50powoduje wydatną poprawę zdrowia u astmatyków [5].Podobne efekty jak ograniczenie liczby roztoczy daje stałeusuwanie kurzu w mieszkaniach [2]. Zarówno ilość kurzu,poziom alergenów, jak też liczbę roztoczy można ograniczaćpoprzez regularne sprzątanie [1, 2, 6].Kolonizacja budynku przez roztoczekurzu domowegoRoztocze kurzu domowego znajdowane są przede wszystkimw domach, w których panują korzystne dla nich warunkiśrodowiskowe, szczególnie odpowiednia wilgotnośćwzględna powietrza i temperatura. Najliczniej występująw sypialniach. W badaniach przeprowadzonych w Szwecjinajwiększą liczebność roztoczy w próbkach kurzu zbieranychw mieszkaniach stwierdzono w kurzu pochodzącymz sypialni (50%) oraz z salonu (40%). Liczebność roztoczywzrastała w domach o wysokiej wilgotności względnejpowietrza [7]. Podobne wyniki uzyskano w Polsce [Solarz2001a, b, 2003, 2004; 8, 9, 10, 11].Wewnątrz pomieszczenia, roztocze kurzu domowegorozprzestrzeniają się z prądami powietrza, podczas słaniałóżek i manipulacji z pościelą. Przenoszone są też na drodzeforezji przez ludzi (na odzieży, skórze, we włosach, z dobytkiem,w walizkach, z meblami, etc.) lub zwierzęta domowe[12, 13]. Prawdopodobnie całkowita kolonizacja nowychdomów przez roztocze kurzu domowego zajmuje więcej niżrok, a ich liczba ciągle wzrasta przez kolejne 10 lat z powoduakumulacji kurzu [13]. Mulla i wsp.[14] zauważyli dodatniąkorelację pomiędzy wiekiem domu, a liczbą roztoczyw materacach. Hunter i wsp. [15] zanotowali większą ilośćroztoczy w starszych dywanach, chociaż związek pomiędzywiekiem i rozmiarem populacji nie został jeszcze ustalony.Z drugiej strony, Hart i Whitehead [16] oraz Solarz [17] pokazali,że nie istnieje żadna korelacja pomiędzy wiekiemdywanów a liczbą obecnych w nich roztoczy. Dla przykładu,Hart i Whitehead [16] znaleźli w materacu mającym 6 miesięcypopulację roztoczy złożoną z 318 osobników w 0,1gkurzu, podczas gdy, materac mający 25 lat zawierał tylkojednego osobnika w 0,1g kurzu. Różnice pomiędzy liczebnościąroztoczy w materacach i dywanach mogą być związanez ich wiekiem, ale również wpływ na liczbę roztoczymają inne czynniki, takie jak temperatura pomieszczenia,wilgotność względna powietrza, częstość i efektywność odkurzaniaoraz rodzaj materacy i dywanów [13].FarmaceutycznyPrzegląd Naukowy13