<strong>Gjendja</strong> e <strong>Mjedisit</strong> në Kosovë <strong>2008</strong>-<strong>2010</strong>/Raport1.3. Profili i KosovësPozita Gjeografike- Kosova gjendet në pjesën qendrore të gadishullit Ballkanik. Shtrihet në mes të 41°50’58”dhe 43°51’42” të gjerësisë gjeografike veriore dhe 20°01’30” dhe 21°48’02” të gjatësisë gjeografike lindore.Kosova ka sipërfaqe prej 10.908 km 2 . Sipas rezultateve paraprake nga regjistrimi preliminar te realizuar nga ESKne vitin 2011, Kosova ka 1.73 milion banorë dhe dendësi mesatare prej 159 banor në km² (ne regjistrim nukjanë përfshirë komunat Leposaviq, Zubin Potok dhe Zveçan) 4 . Kufizohet me Shqipërinë (në jugperëndim), meMaqedoninë (në juglindje), me Serbinë (në lindje, veri dhe verilindje) dhe me Malin e Zi (në perëndim). Gjatësiae përgjithshme e kufirit të Kosovës me vendet fqinje është rreth 700.7 km².Relievi- Kosova është vend malor dhe me ultësira, i përbërë nga Fusha e Kosovës (me lartësi mbidetare 510-570 m) dhe Rrafshi i Dukagjinit (lartësia mbidetare 350-450 m). Lartësia mesatare mbidetare e Kosovës është810m. Pika me e ulët është 270 m, ndërsa më e larta 2656 m (Gjeravica). Në aspektin hipsometrik sipërfaqe nën300m lartësi mbidetare përfshinë vetëm 16.4 km² ( 0.2 % ) deri 1000 m shtrihen 8754 km² ( 80.7 %), prej 1000deri 2000 m 1872.3 km² ( 17 % ) dhe mbi 2000 m deri 250.6 km² ( 2.3 %). Format kryesore në relievin e Kosovësjanë: malet me 63 % dhe fushëgropat 37%.Klima - Klima është e mesme-kontinentale, me ndikim mbizotërues të klimës adriatiko-mesdhetare nëRrafshin e Dukagjinit, përmes luginës së Drinit të Bardhë, si dhe me ndikim më të vogël të klimës së ndryshuaradriatiko-egjeniane në Fushën e Kosovës. Të reshurat mesatare vjetore 596 mm. Temperaturat mesatare vjetoretë Kosovës janë 10 O C, me temperaturën e arritur minimale -27,2 dhe maksimale 39,2 5 . Faktorët lokal kryesorëqë ndikojnë në klimën e Kosovës janë: relievi, ujërat, trualli dhe bimësia.Hidrografia- Vlerësohet se Kosova ka vetëm 1600 m 3 /ujë/vit për kokë banori. Ujërat e Kosovës ndahen në 4Pellgje Lumore: Drini i Bardhë, Ibri, Morava e Binçës, dhe Lepenci. Nga territori i Kosovës në vitin me lagështimesatare rrjedhin përafërsisht 3.8 x 10 9 ujë, përkatësisht 121.2 m 3 /sec. Potenciali për energji ujore në Kosovëështë shumë i vogël dhe deri më tani shfrytëzimi i saj është mjaft modest. Kushtet topografike për ndërtimin erezervuarve artificial për mbledhjen e ujit nuk janë të përshtatshme.Rezervat e ujërave nëntokësore janë të kufizuara dhe gjenden kryesisht në pjesën perëndimore të Kosovës,ku edhe rezervat e ujërave sipërfaqësore janë më të mëdha, në krahasim me pjesën lindore me rezerva të paktadhe pjesën jug-lindore, ku nevojat për ujë janë shumë të mëdha. Kosova ka numër të vogël të liqeneve natyrore.Liqene artificiale janë Batllava, Gazivoda, Radoniqi, Përlepnica dhe Badovci, si dhe një numër i liqeneve të voglapër ujitje.Lëvizja e numrit të përgjithshëm të popullsisë dhe parashikimet- Kosova për një periudhë të gjatë kohore (mbi 25 vjeçare) ballafaqohet me mungesë të dhënave statistikore për popullsinë, kështu që përcaktimi i numrittë popullsisë bëhet kryesisht në bazë të vlerësimeve dhe parashikimeve. Numri i përgjithshëm i popullsisë sëKosovës edhe përkundër shpërnguljeve dhe trysnive të shumta ndaj saj, vazhdimisht është rritur në periudhën epas Luftës së Dytë Botërore me ritme të ndryshme. Gjatë periudhës 63 vjeçare (1948-2011) popullsia e Kosovëskishte një rritje prej 138.2%.Tabela 1: Lëvizja e numrit të përgjithshëm të popullsisë në Kosovë 1948-2011 6Viti Nr.i banorëve Komentet1948 727820 Regjistrimi1961 963988 Regjistrimi1971 1243693 Regjistrimi1981 1584440 Regjistrimi1991 1956196 Vlerësimi2002 1985000 Vlerësimi2011 1733872 Regjistrim preliminar4 Regjistrimi i popullsisë, ekonomive familjare dhe banesave në Kosovë, Rezultatet paraprake ESK 20115 Instituti Hidrometrologjik i Kosovës, <strong>2008</strong>6 Statistikat e lindjeve në Kosovë <strong>2008</strong>, ESK 200914 © Agjencia për Mbrojtjen e <strong>Mjedisit</strong> të Kosovës/AMMK
<strong>Gjendja</strong> e <strong>Mjedisit</strong> në Kosovë <strong>2008</strong>-<strong>2010</strong>/Raport250000020000001500000100000050000001948 1961 1971 1981 1991 2002 2011Nr.i banorëveFigura 2: Lëvizja e numrit të përgjithshëm të popullsisë në Kosovë 1948-2011Në bazë të projeksioneve të popullsisë së Kosovës numri i përgjithshëm do të vazhdon të rritet edhe në 50vitet e këtij shekulli, edhe pse me ritme dukshëm më të ngadalshme krahasuar me vitet e ‘60, ’70 dhe ’80 tëshekullit të kaluar.Rritja e numrit të përgjithshëm të popullsisë ka ndikim në mjedis në shumë aspekte, prej të cilave më tërëndësishmet janë: ndikimi në shkallën e prodhimit, shfrytëzimin e resurseve, në mënyrën e shfrytëzimit të tokëssi dhe krijimin e mbeturinave dhe ndotjen e mjedisit.Lidhja në mes popullsisë dhe ndikimit në mjedis në shikim të parë është: më shumë njerëz harxhojnë mëshumë produkte, potencial natyror, shkaktojnë më shumë dëme dhe prodhojnë më shumë mbeturina.Shtimi natyror i popullsisë- Popullsia e Kosovës ritmin më të shpejtë të rritjes e ka pasur gjatë viteve ’60-ta,kur shkalla e shtimit natyror ishte më e larta në periudhën e pas Luftës së dytë Botërore me 29.9‰ (lindshmëria44.1‰ kurse vdekshmëria 14.2‰).Tabela 2: Lindshmëria, vdekshmëria dhe shtimi natyror i popullsisë së Kosovës 1948-<strong>2010</strong> 7Viti Lindshmëria Vdekshmëria Shtimi natyror1948 27792 10324 174681961 40561 11759 288021971 47060 10312 367481981 48111 9677 384341991 52263 8526 437371996 46041 8392 376492002 36136 5654 304822003 31994 6417 255772004 35063 6399 286642005 37491 7207 302842006 34187 7479 267082007 33122 6681 26431<strong>2008</strong> 34399 6852 275472009 34240 7030 27210<strong>2010</strong> 33751 7234 265177 Statistikat e vdekjeve në Kosovë <strong>2010</strong>, ESK, Prishtinë 2011© Agjencia për Mbrojtjen e <strong>Mjedisit</strong> të Kosovës/AMMK15