Tekstualni dio - Bar

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”1. OPŠTI DIO1.1. U V O DIzradi Detaljnog urbanistikog plana „Zeleni pojas“ pristupilo se na osnovuOdluke Predsjednika Opštine Bar, od 26.03.2008. godine. Sastavni dio Odlukeo izradi DUP-a „Zeleni pojas“ je i Programski zadatak kojim su definisanapolazna opredjeljenja lokalnog planskog dokumenta, kao i zahtjevi i potrebekorisnika prostora iskazani u Izvještaju o stanju ureenja prostora.Investitor izrade navedenog lokalnog planskog dokumenta je Opština Bar, uzeše ili mogunost ueša zainteresovanih korisnika prostora, a nosilacpripremnih poslova Sekretarijat za ureenje prostora, komunalno stambeneposlove i zaštitu životne sredine opštine Bar.Izrada DUP-a „Zeleni pojas“, nakon sprovodenog postupka javnog poziva,povjerena je D.O.O. Korak plus, iz Podgorice.DUP “Zeleni pojas“raen je na osnovu:- Zakona o planiranju i ureenju prostora („Sl. list RCG”, broj 28/05),- Statuta opštine Bar („Sl. list RCG” – opštinski propisi, broj 31/04, 22/05,28/06 i 13/07),- Programa planiranja i ureenja prostora opštine Bar („Sl. list CG – ------opštinski propisi”, broj 08/07);- Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata („Sl.list CG“ broj 51/08)- Prostornog plana Republike Crne Gore do 2020- Generalnog urbanistikog plana Bara 2020.1

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”1.2. POLOŽAJ I GRANICA OBUHVATAZona koja je obradjena na nivou Detaljnog urbanistikog plana predstavlja diopodruja naselja Šušanj, iznad željeznike pruge, zapadno od puta za Vitie.Podruje obrade lokalnog planskog dokumenta oivieno je:sa juga i jugozapada: željeznikom prugom;sa sjeverozapada: granicom DUP-a „Ratac-Zeleni pojas“;sa sjeveroistoka i istoka: granicom DUP-a „Šušanj-zona rezerve“;Granica lokalnog planskog dokumenta je precizno utvrena kordinatamaprelomnih taaka i prikazana u grafikom prilogu br.1 Katastarska podloga sagranicom plana.Površina prostora obrade iznosi 18ha, 89a 79,46 m 2 .1.3. IZVOD IZ GENERALNOG URBANISTIKOG PLANA BARAGeneralnim urbanistikim planom Bara, obuhvaeno je priobalno podrujeJadranskog mora od granice opštine Budva do granice opštine Ulcinj, ukupnepovršine 61.185.838,19 m 2 . Ovim planom se odreuju ciljevi i mjereprostornog razvoja za podruje grada Bara – kao centra opštine Bar kao i zapodruja naselja primorskog dijela opštine.Generalnim urbanistikim rešenjima odreena je osnovna koncepcija,smjernice i rešenja za izgradnju, rekonstrukciju i ureenje; projekcijaorganizacije i ureenja prostora sa orjentacionim potrebama i mogunostimakorišenja površina; osnovna namjena površina; osnova koncepcije iparametri stambene izgradnje; projekcija mreža infrastrukturnih sistema idrugih investicionih objekata; plan saobraajnica sa prikljucima nasaobraajnice šireg podruja; osnove mreže infrastrukturnih objekata; planhidrotehnikih zahvata i mreže komunalnih objekata; osnove mreže objekatajavnih funkcija, plan ureenja zelenih površina, plan rekonstrukcije, odnosnosanacije starih djelova naselja.2

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”U oblasti stanovanja, naglašena je potreba poveanja kvaliteta stambenogfonda i komunalne opremljenosti naselja, što se neposredno odnosi i naprostor ovog dokumenta. U cilju podizanja vrednosti podruja i boljekategorizacije turistikih kapaciteta, potrebno je utvrditi više standardestanbenih objekata i standarda i kvaliteta objekata namjenjenih turistikojponudi.Prema odredbama navedenog dokumenta, podruje DUP-a„Zeleni pojas“ jenamijenjeno za razvoj Šušnja kao dijela gradskog centra izgradnjom iureenjem neizgraenog graevinskog zemljišta, kao i urbanomrekonstrukcijom izgraenog graevinskog zemljišta.Fotografije 1 i 2 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”3

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”1.4. ZAHTJEVI KORISNIKA PROSTORAZahtjevi vlasnika zemljišta i korisnika prostora dostavljani su prekoSekretarijata za ureenje prostora, komunalno stambene poslove i zaštituživotne sredine Opštine Bar. Jedan broj zahtjeva upuen je u formi inicijativaza izradu lokalnog planskog dokumenta, prije donošenja odluke o izradiplana, dok su drugi dostavljani u postupku izrade Nacrta lokalnog planskogdokumenta.Ukupno je prispjelo 20 zahtjeva, kojima je traženo da se planskim rešenjempredvidi: izgradnja objekata, dogradnja objekata i legalizacija sagraenihobjekata.Pregled prispjelih zahtjeva:- Dogradnja postojeih objekata____________________ 4 zahtjeva- Izgradnja objekata ______________________________ 6 zahtjeva- Legalizacija izgraenih objekata __________________ 10 zahtjevaSvi zahtjevi i namjere korisnika prostora su evidentirani, identifikovani ipredstavljeni na grafikom prilogu, a kroz planski postupak sagledana jemogunost i nain njihove realizacije.4

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”2. POSTOJEE STANJE2.1. OSNOVNE PRIRODNE KARAKTERISTIKE1. PoložajPodruje obuhvaeno granicama DUP-a „Zeleni pojas“ nalazi se u središnjemjužnom dijelu naselja Šušanj, na nešto preko sto metara od morske obale.Južnu i jugozapanu granicu planskog podruja predstavlja željeznika pruga.2. Morfološke karakteristikePlansko podruje predstavlja potez najvee dužine oko 700 m u pravcupružanja pruge i oko 450 m širine, u pravcu uzvišenja Peranovia glavice.3. Hipsometrija terenaTeren planskog podruje je u cjelini nagnut od kopna ka moru, a razlikenadmorskih visina kreu se od 30 do 120 mnv, što celokupno podrujesvrstava u nizijske primorske terene od 50 do 200 mnv. Najvei dio terena je upojasu do 100 mnv, u kome na teritoriji opštine živi 88% ukupnogstanovništva.4. Nagib terenaNagib terna planskog podruja iznosi od 15º do 20º, koji naješe karakterišeflišne zone, od kojih su sastavljene padine iznad uvala i polja, sa nagibima donajviše 20°. U flišnim zonama nagib je promjenjiv, zbog pokrenutosti terena,pa su ove zone valovite i ispresjecane jarugama, što je na prostoru planskogobuhvata veoma izraženo.5. Eksponiranost terenaAnaliza osunanosti pokazuje da su ravniarski tereni i dijelovi padinaokrenuti moru najpovoljnije eksponirani. Cijela zona je povoljne jugozapadnei južne, manje jugoistone orjentacije. Ovakva eksponiranost uticala je, poredostalih inilaca, na veu naseljenost i izgraenost ove zone.5

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”6. Klimatske karakteristikeKlimatske karakteristike planskog podruja u okviru opštine Bar definisane supoložajem ovog prostora u okviru umjerenog klimatskog pojasa, položajemneposredno pored Jadranskog mora i Skadarskog jezera i postojanjem ismjerom pružanja planinskog vijenca sa visinom iznad 800 metara i najvišimvrhom od 1.959 metara (Rumija). Teritorija opštine Bar zahvata prostorizmeu 41°51'48" i 42°18'36" sjeverne geografske širine sa otvorenošu zamaritimne uticaje sa zapada i kontinentalne sa istoka i sjeveroistoka. Ovakavpoložaj uslovljava klimatske uticaje koji daju umjerenu, odnosno sredozemnuklimu.Otvorenost prema istoku, sjeveroistoku i sjeveru ima za posljedicu i odreeninivo kontinentalnog uticaja. Pružanje planinskog vijenca uslovljavaublažavanje maritimnih, s jedne, i kontinentalnih vazdušnih uticaja, s drugestrane.Morfodinamika planinskog vijenca utie na pojavljivanje relativno velikihrazlika vremenskih stanja na vrlo malom prostoru, pa se na relativno malojudaljenosti javljaju znatne temperaturne razlike, kao i razlike u koliinipadavina, vlažnosti i slino. Ove razlike imaju uticaj i na klimu u primorskojnajnižoj zoni, pogotovo kada se radi o padavinama i vjetrovima.Temperatura vazduhaNajvišu srednju godišnju temperaturu vazduha, sa najmanjim temperaturnimamplitudama, u okviru opštine Bar, imaju najniži dijelovi teritorije poredJadranskog mora i Skadasrskog jezera. Ta temperature na 1 mnv kraj morskeobale iznosi 16ºC. U periodu 1960 – 74. godine 23.1.1963. zabilježen jeapsolutni minimum od –7,2°C za meteorološku stanicu Bar. Najviše srednjemjesene temperature su u julu i avgustu, (23,4 i 23,1°C), a najniže u januaru ifebruaru (8,3 i 8,9°C). Apsolutni maksimum za period 1960–1974. godinezabeležen je 18. VII 1979. i iznosio je 36,8°C za meteorološku stanicu Bar.Maksimalna amplitude iznosi 44°C (od –7,2°C do 36,8°C).U priobalnim dijelovima period sa srednjom dnevnom temperaturomvazduha višom od 5°C traje cijele godine, sa temperaturom od 10ºC oko 260dana, a od 15ºC oko 180 dana.6

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Vlažnost vazduhaSrednja godišnja relativna vlažnost vazduha u uskom priobalju Jadranskogmora ima vrijednost od oko 70%. Tokom januara srednja relativna vlažnostvazduha na prostorima do oko 200 do 300 metara je nešto manje od 70%. Utoku jula srednja relativna vlažnost vazduha u primorju ima vrijednost od 65–70%.PadavineU prosjeku se u primorskom dijelu Opštine do 200 metara apsolutne visineizluuje do 1500 milimetara padavina godišnje. U toplijem periodu godine(april - septembar) izlui se oko 400 do preko 800 mm padavina, a u hladnijemperiodu (oktobar - mart) 1000 do 2000 mm padavina. Padavine se uglavnomizluuju u vidu kiše, a retko u vidu snijega (i to uglavnom na planinskimterenima). Period sa srednjim godišnjim brojem dana sa padavinama do 1,00lit /m 2 traje od 80 do 120 dana.Na podruju Bara i Sutomora se izluuje najmanja koliina padavina u okviruopštine Bar. Najvee koliine padavina izlue se u novembru i februaru, anajmanje u julu i avgustu. Ekstremne vrijednosti zabilježene su u avgustu1951. i 1962. i u oktobru 1965. i 1969. kada više od 30 dana nije pala ni kapkiše, a u novembru se izluilo ak 433 mm padavina.Fotografija 3 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”7

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”OsunanostNalazei se na krajnjem južnim djelovima Jadranskog primorja neposredno uzmore, opština Bar se odlikuje vrlo dugim trajanjem osunavanja. Na ovo, osimtoga, utie i postojei reljef u okviru Opštine Bar i reljef širih prostora južnogdijela Crne Gore. Planinski vijenac Velja Trojica-Vrsuta-Rumija-Meurjekaplanina najveim dijelom ima visinu od oko 1000 metara, što znai da suvazdušna strujanja iznad ovih visina neometana prirodnim preprekama, štoima za posljedicu manju oblanost i vee trajanje osunanosti.Ovakvi uslovi omoguavaju da se trajanje osunanosti kree preko 2500asova ili prosjeno dnevno oko 7 asova.VjetrovitostPrimorski djelovi teritorije Opštine izloženi su u veoj mjeri vjetrovima sa jugai sa Jadranskog mora. U svim djelovima Opštine osjeaju se vazdušnastrujanja iz svih pravaca, izmjenjena po pravcu i jaini postojeim prirodnimogranienjima.U primorskom dijelu Opštine najveu jainu i estinu javljanja ima levant,vjetar iz sjeveroistonog pravca. Znatno manju estinu imaju vjetrovi iz ostalihpravaca: pulenat iz pravca zapada, maestral iz pravca sjeverozapada, jugo izpravca juga i jugoistoka i tramontana (bura) iz pravca sjevera.Grad Bar se odlikuje najveom estinom javljanja vjetra iz pravca severoistokai istok - severoistoka (39%), tišina-bez vjetra (5,2%), zapadnog i zapad –jugozapadnog vjetra (15%) i sevjernog i sjever – sjeveroistonog vjetra (14%),dok su najrei vjetrovi iz pravca sjeveozapad i sjever – sjeverozapad (1,3%).Vjetrovi sa kopna prema moru eši su u zimskom periodu, a u suprotnomsmjeru u ljetnjem periodu.8

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”7. VegetacijaNa plodnim površinama na podruju GUP-a Bara najraširenije biljne vrste sušikara i makija. Iako su zemljišta barske opštine uglavnom pogodna za rastšumske vegetacije (Quercetum ilicis, Orno–Cocciferetum, Castanetum sativae,Quercetum robori – petraeae, Carpinetum orientalis, Quercetum frainetto –cerris, Queco – ostryetum carpinofoliae, Seslerio – Fagetum moesiace), mnoginepovoljni uslovi podloge, obilne padavine u vrijeme mirovanja vegetacijekada je spiranje pedološkog sloja najintezivnije, izrazit nedostatak padavina uljetnjem period, veoma strmi nagibi, slabo razvijena hidrografska mreža, uznepovoljne antropogene uticaje, utiu na teško održavanje šumske vegetacije.Usled ovakvih uslova naješe se sreu hamefite i terofite, a dominirajuzimzelene tvrdolisne šume i njihovi degradacioni oblici.Fotografija 4 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”9

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Od vrsta koje su nastale sadnjom preovladavaju prije svega visoki etinari,koji ovom prostoru daju posebnu draž i utiu na njegovu mediteranskusliku, kao što su Cupressus sempervirens , Pinus halepensis, Cupressusarizonica, Cedrus sp., Pinus maritima, Pinus nigra, a zatim i stabla visokih iniskih lišara prije svega masline – Olea europea ( uglavnom pojedinanastabla), Magnolia grandiflora, Lagerstroemia indica, Ficus carica, Allbizziajulibrissin. Žbunje je najviše zimzeleno i to: Nerium oleander, Laurocerasusofficinalis, Pitosporum tobira i razne vrste citrusa. Od listopadnog žbunja tusu Spartium junceum, koji predstavlja karakteristian autohtoni pejzaž i uvrijeme cvjetanja svojom žutom bojom ostavlja izuzetan utisak, Viburnumsp., Berberis sp. Spirea sp., Tamarix i druge. Palme koje su zastupljene suPhoenix canariensis, Waschingtonia filifera, Chamaerops humilis,Trachycarpus excelsa , a od sukulentnih biljakaAgave americana ,Aloe sp., Opuntia sp. Yucca sp. Tipine puzavice suPartenocissus sp., Wisteria sp., Hedera sp. , Tecoma sp., Bougaunvillea sp.Fotografije 4 i 5 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”10

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”2.2. GEOLOŠKE I INŽENJERSKO-GEOLOŠKE KARAKTERISTIKE1. UvodObzirom da obraivau ovog dijela planske dokumentacije nijesu bili naraspolaganju adekvatni tehniki podaci vezani za konkretnu lokaciju (jer e seistražni radovi i dalja obrada raditi kasnije), korišeni su podaci iz GUP-a Bar ipoznati podaci vezani za parametre seizmikih dejstava koji su primijenjeniprilikom izrade drugih detaljnih planova na podruju Bara.Radi se o parametrima i podacima prikupljenim analizama posle zemljotresaod 15.04.1979. Za podruje Bara utvrene su karakteristike ubrzanja tla (i todetaljno u zavisnosti od vrste tla i lokacije u Barskom polju) kao ikarakteristini spektri oscilovanja. itavo podruje je obraeno postupkomseizmike mikrorejonizacije .Kako je prema GUP-u i prilozima koje on sadrži definisano da predmetnalokacija ima i odreene specifinosti, primijenjeni su opšti poznati inženjerskiprincipi za projektovanje objekata u seizmiki aktivnim podrujima kao i zastabilizaciju i sanaciju uslovno stabilnih i nestabilnih terena.Svi podaci i preporuke koji su sadržani u daljem tekstu imaju osnov u važeojtehnikoj regulativi ( Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju objekatavisokogradnje u seizmikim podrujima, sl. list SFRJ br. 31/81, 49/82, 29/83,21/88, 52/90 , PBAB 87,)2. Geološke i inženjersko-geološke karakteristikeŠire podruje lokaliteta u seizmotektonskom smislu pripada autohtonombloku Rumije, koji se karakteriše intenzivnom seizmikom aktivnošu. Potresisa magnitudom veom od 6,5 stepeni Rihterove skale (kao 15. aprila 1979. )vezani su za dodirne take regionalnih rasjednih dislokacija prvog reda. Brojnipotresi manjeg intenziteta vezani za ukrštanje sistema rasjeda paralelnih sajadranskom dislokacijom i poprenih rasjeda drugog i treeg reda. Pored toga,na podruje lokaliteta imaju uticaj i žarišta Budve i Kotora, zatim regionaSkadarske depresije, kao i udaljena žarišta podruja priobalnog pojasaAlbanije.11

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Najvei uticaji manifestovali su se na podruju Bara i Petrovca.Obzirom na navedene uticaje, kod urbanistikog i arhitektonskograevinskogplaniranja i projektovanja naroita pažnja se mora obratiti nazaštitu od razornih uticaja zemljotresa. To e se u najveoj mjeri postiistriktnom primjenom principa i propisa za seizmiko planiranje,projektovanje i graenje.Generalnim urbanistikim planom Bara definisane su geološke i seizmološkekarakteristike lokaliteta koji je u obuhvatu ovog plana.Meutim, obzirom na specifinosti pojedinih elemenata lokacije u pogledustabilnosti, pojave klizanja tla pri odreenim uslovima (ukljuujui i seizmiku)ili opšte nestabilnosti tla na pojedinim zonama, neophodno je na svimlokacijama izvršiti geološko ispitivanje tla.Opšte ispitivanje koje se odnosi na širu lokaciju u prvom redu sadržiutvrivanje fizikih i mehanikih svojstava tla, utvrivanje pravaca dotokapovršinskih i podzemnih voda, stepen zasienosti tla , utvrivanje geološkihslojeva, dubine površinskog sloja koji je sklon klizanju, dubine i karakteristikaklizne ravni – odnosno stabilnog tla. Dubina istražnih bušotina treba da budetakva da se utvrdi da li eventualno postoji više kliznih ravni, slojeva kojiprilikom zasienja u hidrološkom maksimumu postaju nestabilni ,sastavosnovne stijene i površinskih slojeva i sl.Za sve objekte je potrebno uraditi geomehaniki elaborat koji pouzdanodefiniše sve parametre potrebne za fundiranje objekata.Generalno, temeljna spojnica objekata ne smije se formirati na sloju koji jesklon klizanju pod bilo kojim okolnostima (uticaj seizmikih sila, uticajzasienosti tla vodom, uticaj susjednih objekata ili sistema i sl.).3. Inženjersko-seizmološke osobineNa osnovu pojedinanih geomehanikih istraživanja utvrdie se pouzdanosastav osnovne stijene a time i seizmološke karakteristike tla namikrolokacijama- lokalni seizmiki uslovi.12

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”U opštem smislu mogu se pretpostaviti poznati parametri koji su definisaniprethodnim istražnim radovima i metodama na nivou regionalnih seizmikihuslova (izvod iz GUP-a).***Prouavanja jakih zemljotresa pokazala su da njihovo dejstvo na odreenoj lokacijizavisi od složenog uticaja više faktora. Najvažniji od njih su: položaj žarištazemljotresa, mehanizam generisanja seizmikih talasa u žarištima, veliinemaksimalnih dogoenih i oekivanih magnituda zemljotresa, zakonomjernostseizmike aktivnosti terena, tektonska anizotropija sredine kroz koju prolaze talasi igeotehnike osobine terena same lokacije.Seizmiki uticaji regionalnih seizmogeoloških karakteristika terena odreeni su kaoekivana prosjena maksimalna ubrzanja osnovne stijene od moguih žarištazemljotresa za povratne periode vremena od 50, 100 i 200 godina.povratni period 50 100 200ekivanaprosjenamaksimalnaubrzanja0,130 0,190 0,235Sa vjerovatnošu pojave od 67%.Geotehnike karakteristike lokacije utiu na modifikaciju amplitudnog i frekventnogsastava dejstva zemljotresa. To je predstavljeno dinamikim faktorom amplifikacijedejstva zemljotresa (DAF) koji zavisi od: debljine slojeva, brzine seizmikih talasa,perioda oscilovanja tla, zapreminske težine materijala, prigušenja kretanja itd.Dinamika reakcija geotehnikih modela analizirana je pomou vremenskih istorijaubrzanja osnovne stijene dobijenih od registrovanja ubrzanja tla zemljotresa 15.aprila1979. godine na osam akcelografa u Baru, Ulcinju i Petrovcu.Odnosom dobijenih maksimalnih ubrzanja na površini lokacija i zadatog maksimalnogubrzanja na osnovnoj stijeni za 100-godišnji zemljotres dobijeni su reprezentativnidinamiki faktori amplifikacije:13

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Geotehniki modelDinamiki faktor amplifikacije(DAF)GTM 40 1,63GTM 41 1,54GTM 42 1,50GTM 47 1,60Definisanje seizmikih parametaraParametri dejstva zemljotresa, tj. ubrzanja tla na lokaciji odreeni su na osnovuekivanih maksimalnih ubrzanja na osnovnoj stijeni za povratne periode vremena 50,100 i 200 godina, reprezentativnih faktora amplifikacije (DAF) i zapisa ubrzanja tlaod zemljotresa 15. aprila 1979 god. u Ulcinju, Baru i Petrovcu. Oekivana prosjenamaksimalna ubrzanja za povratne periode vremena od 50, 100 i 200 godina, odreenasu kao proizvod odgovarajuih ubrzanja na osnovnoj stijeni i faktora amplifikacije(DAF).Geotehniki Povratnimodel GTM period41 5010020042 5010020040 5010020047 50100200Ubrzanjeosn. stijene0,1300,1900,2350,1300,1900,2350,1300,1900,2350,1300,1900,235DAF1,541,541,541,501,501,501,631,631,631,601,601,60maksimalnoubrzanje0,2000,2930,3620,1950,2850,3530,2120,3100,3830,2080,3040,376Saglasno sa vjerovatnoom pojave ubrzanja na osnovnoj stijeni, oekivana ubrzanjana lokalitetu javie se sa istom vjerovatnoom od 67%. Kao što je pomenuto, zavremenske istorije ubrzanja tla usvojeni su realni zapisi ubrzanja tla od zemljotresa15. aprila 1979. godine, koji su zabilježeni na akcelerografima postavljenim nasledeim lokacijama:Bar: Skupština opštineUlcinj: Hotel “Albatros”, hotel “Olimpik”Petrovac: hotel “Oliva”14

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Navedeni zapisi mogu se smatrati kao reprezentativni za definisanje vremenskihistorija ubrzanja tla pri dejstvima buduih zemljotresa, a za dinamiku analizustabilnosti konstrukcija, u zavisnosti od karakteristika konstrukcija, treba od njihusvojiti one koji e obezbijediti potrebnu seizmiku stabilnost konstrukcije.Prema seizmikoj mikrorejonizaciji za opštinu Bar, oekivano maksimalno ubrzanjetla je 0.20 do 0.38 (g)Važno je istai da se na nivou ispitivanja terena ovog podruja i podataka izseizmike mikrorejonizacije javlja mogunost pojave dinamike nestabilnosti ilokalne geotehnike osjetljivosti sredine na seizmika dejstva. Zbog ovekonstatacije – odnosno lokalnih uslova – u daljem tekstu su date posebneinstrukcije za pristup ispitivanjima i projektovanju.Nije iskljuena mogunost eliminacije pojedinih lokacija u pogledu izgradnjeukoliko lokalna istraživanja pokažu da se tlo ne može pouzdano stabilizovati.Fotografija 6 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”15

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”2.3. STVORENE KARAKTERISTIKE ZONEPoložaj u blizini mora, centra Bara i lokalnog puta za Vitie i privatnovlasništvo zemljišta, uslovili su da se, na planskom podruju, spontanoformira naselje objekata individualnog stanovanja stalnog i povremenogstanovanja.Mada se na prvi pogled može stei utisak da je postojao red u parcelacijizemljišta i graenju objekata, nedostatak planskog pristupa je oigledan,naroito u dijelu saobraaja. Mada su neke saobraajnice asfaltirane, njihovaširina, pravci pružanja i nagibi su neadekvatni i predstavljaju smetnju zarazvoj zone.Izgradnja objekata koja je na ovom podruju otpoela pre oko tridesetakgodina, znatno je intenzivirana devedesetih godina prošlog vijeka, a odvija sei sada. Ogromna disproporcija izmeu podataka o objektima zvaninogkatastra nepokretnosti i ažurnog geodetskog snimka jasno ukazuje nadinamiku graenja kao i na status objekata, tj. nelegalnu i neplansku gradnju.Objekti u granicama obuhvata su relativno ujednaeno rasporeeni, sa neštoveom koncentracijom u istonom dijelu. Namjena objekata je stambena, uvelikom broju povremenog korišenja. U zoni nema komercijalnih objekata,osim jednog trgovinskog objekta, koji je u funkciji u letnjem periodu.Detaljni urbanistiki plan „Zeleni pojas“ – postojee stanjePovršina obuhvata 18 ha 89 a 79,46 m 2Površina pod objektima 6 229 m 2Indeks zauzetosti 0.03Ukupna BGP objekata 16 500 m 2Indeks izgradjenosti 0.09Ukupan broj postojeih objekata 111Postojei broj stanovnika i korisnika 355Postojea gustina stanovanja19 st/haNajvei broj parcela u istonom dijelu je površine oko 400 m 2 , dok uzapadnom dijelu preovlauju parcele od 200 do 300m 2 . Zemljište je upotpunosti u privatnoj svojini, pa ak i saobraajnnice.16

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Na prostoru obuhvata je izveden je dio infrastrukturne mreže (vodovodnamreža, elektrine i tk instalacije).2.4. OCJENA POTENCIJALA I OGRANIENJAPrema podacima iz važeeg katastra na podruju planskog dokumenta je bilo111 objekata. Broj stanovnika po popisu iz 2003. godine nije obraen na nivouurbanistikih jedinica, pa je obraiva plana broj stanovnika mogao izraunatisamo na osnovu prosjene veliine porodinog domainstva.Projekcije GUP-a za 2021. godinu govore o poveanju broja stanovnika nanivou naselja Novi Bar, iji sastavni dio predstavlja podruje DUP-a “Zelenipojas”.Meutim, projekcije broja stanovnika i ukupnih korisnika prostora date ovimlokalnim planskim dokumentom ne zasnivaju se na demografskimmetodama, niti se vezuju za dosadašnje prognoze GUP-a, ve polaze odplanirane površine parcela namijenjenih za izgradnju objekata stanovanja imogue maksimalne BGP objekata. Kao korektivni kriterijum za stanovanjemalih gustina korišena je planirana gustina stanovanja od max 120stanovnika po hektaru.Fotografija 7 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”17

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Mada je zaštitni pojas pruge jasno definisan, kao i sadržaji koji mogu bitilocirani u zaštitnom pojasu, privatnim vlasništvom zemljišta i izgraenimstrukturama, ve je definisan koridor izgradnje na manjoj udaljenosti.Pruga predstavlja jasnu fiziku barijeru i otežava dostupnost, tako da se doplanskog podruja stiže preko potpuno neadekvatnih pružnih prelaza, i kad jeu pitanji pješaki saobraaj i saobraaj motornih vozila.Uz prugu, najvei problem je kanalisanje otpadnih voda i vodosnabdijevanje,kao i komunalne službe ija efikasnost je u velikoj mjeri uslovljena rešavanjemprethodno navedenih problema.2.5. KONTAKTNE ZONEPodruje zahvata DUP-a “Zeleni pojas” granii se gotovo u cjelini sapodrujima za koja je u toku izrada planske dokumentacije: Ratac, Žukotrlica iŠušanj - Zona rezerve.U saradnji sa nadležnim opštinskim organom zaduženim za pripremneposlove na izradi planskih dokumenata, ostvarena je saradnja autorskihtimova i postignuta usaglašenost rešenja dodirnih taaka.18

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”3. PLANSKO REŠENJE3.1. KONCEPT PLANSKOG REŠENJAProstorno-urbanistiko rešenje DUP-a „Zeleni pojas“ formirano je na osnovuanalize postojeeg stanja i dostignutog stepena izgraenosti, ciljeva iopredjeljenja Generalnog urbanistikog plana, Programskog zadatka izahtjeva zainteresovanih korisnika prostora.Osnovna koncepcija planskog rešenja je razvoj ovog podruja kao dijelaprostorne zone Novi Bar koja treba da se u planskom periodu izgradi uskladu sa znaajem gradskog centra Opštine Bar. Podruje lokalnog planskogdokumenta je urbanistiki kompletirano kao dio gradskog centra sa svimprateim funkcijama.Imajui u vidu znaaj line inicijative i ostvarenja pojedinanih interesa uispunjenju postavljenih ciljeva razvoja, intencija plana je da budue fizikestrukture odredi fleksibilno, kao jasno definisane na nivou bloka, a ne nanivou pojedinanih parcela i objekata. Blokovi su definisani obodnimsaobraajnicama, prugom i vodotokovima, a u okviru tako utvrenih granicamogue su razliite forme i strukture, uz poželjno objedinjavanje postojeihcjelina, uz promjene u fizikom, oblikovnom i sadržajnom pogledu.Blok je istovremeno i jedina nepromjenjiva urbanistika parcela sa jasnoutvrenim granicama na koju je obezbijeen pristup sa gradske saobraajniceili javnog puta.Unutar bloka, odnosno urbanistike parcele definisane su manje urbanistikeparcele, kao vlasnike cjeline, koje je voljom vlasnika mogue spajati,preoblikovati, dijeliti ili na drugi nain mijenjati. Izgradnju na svakojpojedinanoj parceli ili na više parcela, kao i u bloku kao cjelini, tj. nautvrenoj lokaciji je neophodno sagledati u kontekstu cjeline, uz primjenuodreenih pravila regulacije i nivelacije, prema graevinskim linijama koje suodreene u fiksnom odnosu na regulacionu liniju (po pravilu osovinasaobraajnice) i relativnom odnosu prema susjednim lokacijama.Lokacija je mjesto izgradnje objekta i ureenja prostora na kome se izvoderadovi kojima se prostor privodi namjeni predvienoj ovim lokalnim19

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”planskim dokumentom. Lokacija može biti jedna urbanistika parcela, višeurbanistikih parcela ili dio jedne urbanistike parcele.Urbanistike zone se odreuju prema podrujima koja imaju zajednikeurbanistike karakteristike. Osnovne karakteristike urbanistike zone dajenamjena obuhvaenih površina. Unutar namjene izdvajaju se karakteristinecjeline prema položaju, nainu izgradnje, prirodnim osobenostima okruženja,morfološkoj slici, kvalitetu rada i stanovanja... Karakter namjene se odreujeprema bruto graevinskoj površini (BGP) planiranih, odnosno izgraenihobjekata u okviru jedne urbanistike zone (ukupna BGP). Namjena u okviruzone utvrena je kao pretežna, što podrazumjeva više od polovine ukupneBGP odreene namjene.3.2. ORGANIZACIJA PROSTORNOG UREENJANovoformirana urbana cjelina planirana je kao zona stanovanja malih gustinai zona stanovanja malih gustina i urbanog zelenila, valorizujui položajneprednosti: blizinu najužeg gradskog centra i turistikih sadržaja i drugih zonarada..U okviru porodinog stanovanja malih gustina mogua je izgradnjaslobodnostojeih, objekata u prekinutom i u neprekinutom nizu. Osimstambenih objekata, na površinama namjenjenim stanovanju mogo se graditiobjekti i prostori u funkciji poslovanja. Prostori za poslovne djelatnostigradie se i ureivati uz tercijerne saobraajnice. Poslovanje e se razvijatiprema selektivnim kriterijumima za izbor djelatnosti, prema pravilimaregulacije koja se utvruju u ovoj namjeni. Razvoj razliitih djelatnosti uzonama stanovanja mogu je uz poštovanje ekoloških i sanitarnih kriterijuma.U okviru mješovite namjene urbanog zelenila i porodinog stanovanja malihgustina mogua je izgradnja slobodnostojeih objekata i objekata uprekinutom nizu. Osim stambenih objekata, na površinama namjenjenimstanovanju mogu se graditi objekti i prostori u funkciji poslovanja. Prostori zaposlovne djelatnosti gradie se i ureivati uz tercijerne saobraajnice.Poslovanje e se razvijati prema selektivnim kriterijumima za izbordjelatnosti, prema pravilima regulacije koja se utvruju u ovoj namjeni.Razvoj razliitih djelatnosti u zonama urbanog zelenila i stanovanja mogu jeuz poštovanje ekoloških i sanitarnih kriterijuma.20

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Osnova urbane strukture definisana je izgraenim objektima, znaajnegraevinske vrijednosti i slobodnim pristupnim koridorima.Fizionomiju budueg naselja karakterisae objekti spratnosti do maksimalnoetiri nadzemne etaže, sa naglašenim zelenilom stambenih zajednica.Fotografija 8 sa podruja Detaljnog urbanistikog plana “Zeleni pojas”21

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”4. USLOVI ZA UREENJE PROSTORA4.1. NAMJENA POVRŠINANamjena površina je lokalnim planskim dokumentom odreena svrha za kojuse prostor može urediti, izgraditi ili koristiti na nain njime propisan.Namjena parcele definisana je kroz osnovnu namjenu objekata i krozdjelatnosti koje su pored osnovne dozvoljene u objektu uz odreene uslove.Detaljna namjena površina odreena je ovim dokumentom kao pretežnanamjena i prikazana u grafikom prilogu broj 5. Na taj nain je cjelokupnapovršina podeljena po funkcijama koje se na njoj odvijaju na: površine zaporodino stanovanje - male gustine i javne površine.U okviru porodninog stanovanja malih gustina mogua je izgradnjaslobodnostojeih objekata, objekata u prekinutom i neprekinutom nizu,prvenstveno namijenjenih stanovanju. Osim stambenih objekata, napovršinama namijenjenim stanovanju mogu se graditi i: prodavnice i zanatskeradnje koje ni na koji nain ne ometaju osnovnu namjenu i koje služesvakodnevnim potrebama stanovnika podruja, objekti za poslovnedjelatnosti koje se mogu obavljati i u stanovima, kao i ugostiteljski objekti imanji objekti za smještaj, objekti za kulturu, zdravstvo i sport i ostali objektidruštvenih djelatnosti koje služe potrbama stanovnika podruja. Navedenedjelatnosti mogu biti zastupljene i u stambenim objektima, po pravilu uprizemnim ili nižim spratnim etažama. Izuzetno, poslovni sadržaji kod kojihposeban znaaj ima ostvarivanje atraktivnih vizura, mogu se predvidjeti i nanajvišim etažama objekata.Javne površine su površine saobraajnih i drugih infrastrukturnih koridora,kao i površine namjenjene za izgradnju komunalnih objekata. Kao posebneparcele u okviru planiranih namjena su odreene i parcele za trafostanice, ijuje poziciju i formu mogue djelimino prilagoavati u postupku realizacije, uzsagledavanje prioritetnog javnog interesa.Karakter namjene se odreuje prema bruto graevinskoj površini (BGP)planiranih objekata u okviru jedne urbanistike zone (ukupna BGP). Pretežnanamjena podrazumjeva više od polovine ukupne BGP planiranih objekata.22

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”4.2. PARCELACIJAPlanirana parcelacija je izvršena na nivou bloka i na nivou parcele. Na nivoubloka parcelacija je izvršena objedinjavanjem vlasnikih parcela i definisanjemkoridora ulica, tj. preciznim odreenjem granice blokova. U okvirupojedinanih blokova kao manje urbanistike parcele identifikovane suvlasnike parcele, na osnovu parcelacije iz važeeg plana Direkcije zanekretnine i snimljenih ograda u postupku izrade ažurnih katastarkogeodetskih podloga.Granica objedinjene urbanistike parcele odreena je precizno koordinatamaprelomnih taaka i prikazana u grafikom prilogu br. 5, Namjena površina.Granice pojedinanih urbanistikih parcela unutar blokovske parcele supromjenjive, moraju se utvrditi u trenutku realizacije planskog rešenja, testoga njihova pozicija nije numeriki definisana.Blokovske urbanistike parcele su utvrene po pravilu prema regulacijisaobraajnica, koridora željeznike pruge i vodotokova, osim jedne obodneparcele koja je utvrena i prema granici planskog dokumenta.Urbanistike parcele obuhvataju više katastarskih parcela ili njihovih djelova izadovoljavaju uslove izgradnje propisane lokalnim planskim dokumentom.Blokovske urbanistike parcele u stvari predstavljaju urbanistike blokoveoiviene saobraajnicama, prirodnim barijerama ili vodenim tokovima kojizadovoljavaju uslove izgradnje propisane lokalnim planskim dokumentom.Na blokovske urbanistike parcele je obezbijedjen pristup s gradskesaobraajnice ili javnog puta. Površina i oblik formiranih blokovskihurbanistikih parcela omoguava optimalne uslove za izgradnju i korišenjeprostora u skladu sa lokalnim planskim dokumentom.Unutar bloka definisana su pravila regulacije i nivelacije za izgradnjuobjekata, kao i namjena površina odreenjem svrhe za koju se prostor možeurediti, izgraditi ili koristiti na nain propisan planskim dokumentom.Površina blokovske urbanistike parcele je odreena za svaku blokovskuurbanistiku parcelu i definisana koordinatama svih prelomnih taakaparcela.23

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Nacrt pojedinanih urbanistikih parcela je prikazan u grafikom priloguplanskog dokumenta kao dio smjernica za njihovo formiranje. Pojedinaneurbanistike parcele treba da budu precizno identifikovane vlasnike površineu trenutku realizacije, eventualno umanjene za djelove koji su lokalnimplanskim dokumentom definisani kao javne površine, po pravilu za odvijanjesaobraaja.4.3. REGULACIJA I NIVELACIJA1. LokacijaLokacija je mjesto na kome se izvode radovi kojima se prostor privodi namjeniu skladu sa urbanistiko-tehnikim uslovima i smjernicama utvrenimplanskim dokumentom.Lokacija u skladu sa ovim planskim dokumentom može biti jedna ili viševlasnikih urbanistikih parcela, ali i dio vlasnike urbanistike parcele.Regulaciona linijaRegulaciona linija je u ovom lokalnom planskom dokumentu definisanaodstojanjem od osovine saobraajnica, kao linija koja dijeli javnu površinu odpovršina predvi]enih za druge namjene.Regulaciona linija je istovremeno i granica urbanistikog bloka i granicablokovske urbanistike parcele, koja je nepromjenjiva i precizno definisanakoordinatama prelomnih taaka u grafikom prilogu br.5.2. Graevinska linijaGraevinska linija je utvrena ovim planom kao linija na, iznad i ispodpovršine zemlje, definisana grafiki i/ili numeriki, do koje je dozvoljenograenje. Grafikim prilogom plana je za sve urbanistike parcele - blokovedefinisana jedna graevinska linija, koje predstavljaju obodnu granicuizgradnje na, ispod i iznad površine zemlje. Graevinske linije premasusjednim vlasnikim parcelama su definisane opisno ili numeriki (kaoodstojanja od susjednih objekta ili granice parcele).24

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Graevinske linije ispod poršine zemlje mogu biti izvan utvrenihgraevinskih linija na zemlji, mogu se poklapati sa granicama parcele –lokacije na kojoj se gradi objekat, uz iskljuivu obavezu i odgovornostinvestitora da izvoenjem radova i upotrebom objekta ne ugrozi susjedneobjekte i parcele.Ovim planskim dokumentom graevinska linija prema javnoj površini jedefinisana u odnosu na regulacionu liniju.3. Indeks zauzetostiIndeks zauzetosti je kolinik izgraene površine objekta na odreenoj parceli(lokaciji, bloku, zoni) i ukupne površine parcele izražene u istim mjernimjedinicama. Izgraena površina je definisana spoljašnjim mjerama finalnoobraenih fasadnih zidova i subova u nivou novog – ureenog terena.4. Indeks izgraenostiIndeks izgraenosti je kolinik ukupne graevinske bruto površine objekata ipovršine parcele (lokacije, bloka, zone) izražene u istim mjernim jedinicama.Bruto graevinska površina objekta je zbir bruto površina svih nadzemnihetaža objekta, a odreena je spoljašnjim mjerama finalno obraenih zidova.U obraun bruto graevinske površine ne ulaze prilazi, parkinzi, bazeni,igrališta (djeija, sportska), otvorene terase i druge poploane površine,krovovi ukopanih i poluukopanih garaža koji nijesu viši od 1,20 m od nultekote objekta i koriste se za neku od navedenih namjena.5. Vertikalni gabaritVertikalni gabarit objekta je definisan brojem etaža. Vertikalni gabarit sedefiniše i za podzemne i za nadzemne etaže. Etaže se definišu nazivima kojiproistiu iz njihovih položaja u objektu. Podzemna etaža je dio objekta koji jesasvim ili 2/3 svoje visine ispod zemlje. Prizemlje je nadzemna etaža ija sevisina odreuje planom u zavisnosti od namjene. Sprat je svaka etaža iznadprizemlja, a ispod potkrovlja ili krova. Potkrovlje je dio zgrade ispod kosogkrova koji se koristi u skladu sa njenom namjenom i funkcijom, a ija je25

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”svijetla visina na najnižem mjestu 150 cm. Tavan je prostor ispod krova koji semože koristiti samo za odlaganje stvari.Visinska regulacija definisana je spratnošu svih objektata gdje se jedna etažarauna u prosjenoj vrijednosti od približno 3 m, odnosno do 5 m za nivoprizemlja ako se u njemu planiraju poslovni sadržaji.4.4 IZGRADNJA OBJEKATA1. Urbanistiko – tehniki uslovi za izgradnju objekata porodinogstanovanja male gustineNovi objekti se se mogu graditi na svim blokovskim urbanistikim parcelama ilipojedinanim urbanistikim parcelama, na neizgraenim površinama, umjestopostojeih objekata ili intrpolacijama izmeu izgraenih struktura. Na navedenimparcelama mogu se graditi i objekti namijenjeni drugim sadržajima koje ni na kojinain ne ometaju osnovnu namjenu i koje služe svakodnevnim potrebama stanovnikapodruja.Položaj objekata na parceli, gabariti objekata, unutrašnji kolsko pješakisaobraaj, slobodni prostori, parkinzi i zelene površine bie definisani daljomrazradom.Objekti mogu biti postavljeni na gradevinskoj parceli: u neprekinutom nizu - objekat na parceli dodiruje obje bone linijegradevinske parcele; u prekinutom nizu - objekat dodiruje samo jednu bonu linijugradevinske parcele; kao slobodnostojei - objekat ne dodiruje ni jednu liniju gradevinskeparcele.Oblik i površine objekata e se definisati u skladu sa potrebama investitora, uzobavezu da se poštuje sledee:predvieni pravila i pokazatelji;regulacione i graevinske linije i propisana udaljenost od susjednihparcela;26

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”meusobna udaljenost novih objekata je najmanje polovinu visinevišeg objekta. Udaljenost se može smanjiti na etvrtinu ako objekti nanaspramnim bonim fasadama ne sadrže sobne otvore. Ovaudaljenost ne može biti manja od 4,00 m ako jedan od zidova objektasadrži otvore za dnevno osvjetljenje.optimalna veliina urbanistike parcele odnosno lokacije od 300 do400m 2 površine, a širina ulinog fronta parcele 10 do 20 m.gustina naseljenosti predviena planom višeg reda.Izgradnja podruma i suterena je dozvoljena, ali nije obaveza. Etaže ispod koteprizemlja tretiraju se kao suterenski i podrumski prostori i ne ulaze uproraun dozvoljene bruto površine objekta, ukoliko se u njima planirajugaražni, podrumski ili instalacioni prostori.Horizontalni gabarit podzemnih etaža može biti vei od gabarita objekta, alipod uslovom da se njihovom izgradnjom ne ugrožavaju susjedni objekti niparcele. Ukoliko je krov podzemne garaže do 1.2 m iznad nivoa terena,ozelenjen i parterno ureen, njen gabarit ne ulazi u proraun procentazauzetosti parcele, ve se smatra ureenom zelenom površinom.Za zone namjenjene porodinom stanovanju malih gustina planirana brutogustina stanovanja je do 120 stanovnika po hektaru.Gabariti objekata i razvijena bruto graevinska površina odreena jekumulativnom primjenom pravila (površina lokacije, regulacioni pojas ivisina objekta) i pokazatelja (indeks izgraenosti i indeks zauzetosti). Ukolikozbog karakteristika stanja, oblikovnih i drugih razloga dolazi do odstupanja,mjerodavni pokazatelj je indeks izgraenosti. Za urbanistike parcele –blokove porodinog stanovanja malih gustina, maksimalni indeksizgraenosti je 1.0. Gustina naseljenosti koristi se kao korektivni kriterijum uokviru bloka – urbanistike parcele i u okviru lokacije.Vertikalni gabariti objekata porodinog stanovanja malih gustina se utvrujuu svakom pojedinanom sluaju u skladu sa kapacitetom lokacije, tj. naosnovu zadatih pravila i pokazatelja. Maksimalna planirana spratnostobjekata porodinog stanovanja malih gustina je etiri nadzemne etaže.Horizontalni gabariti objekata porodinog stanovanja malih gustina se takoeutvruju u svakom pojedinanom sluaju na osnovu kapaciteta lokacije i27

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”zadatih pravila i pokazatelja, a jasno su uslovljeni graevinskom linijom ikoeficijentom zauzetosti urbanistike parcele. Za urbanistike parcele–blokoveobjekata porodinog stanovanja malih gustina, maksimalni indeks zauzetostije 0,50.Za iskazivanje pokazatelja raunaju se gabariti, odnosno razvijene brutoizgraene površine nadzemnih etaža objekata. Prilazi, parkinzi, bazeni,igrališta (djeija, sportska), otvorene terase i druge poploane površine,krovovi ukopanih i poluukopanih garaža koji nijesu viši od 1,20 m od nultekote objekta i koriste se za neku od navedenih namjena, ne ulaze u obraunpokazatelja.Minimalna udaljenost objekata od granice susjedne parcele je 2 metara.Izuzetno, objekat može biti postavljen na manjoj udaljenosti ili na samojgranici parcele, ako postoji obostrani interes vlasnika parcela.Uslovi i smjernice ureenja zelenih površina u okviru urbanistikih parcela iu okviru lokacija su dati u posebnom prilogu, sa detaljnim preporukama zaprojektovanje.Parkiranje ili garažiranje putnikih vozila i vozila za obavljanje djelatnostiobezbjeuju se po pravilu, na parceli, odnosno lokaciji, izvan javnih površina,i realizuju istovremeno sa osnovnim sadržajem na parceli, odnosno lokaciji.Broj mjesta za parkiranje koji treba ostvariti na parceli utvruje se ponormativu: stanovanje 1 – 1.2 PM po 1 stambenoj jedinici; trgovina 20-40 PMna 1000 m²; poslovanje – 10 PM na1000 m².Realizaciju ovog lokalnog planskog dokumenta vršiti kroz izradu idejnihrješenja za pojedinane lokacije, kao dijela odgovarajue tehnikedokumentacije, uz detaljnu provjeru urbanistikih parametara.2. Urbanistiko – tehniki uslovi za izgradnju objekata u zoni porodinogstanovanja male gustine i zelenilaNovi objekti se se mogu graditi na blokovskoj urbanistikoj parceli ili pojedinanimurbanistikim parcelama. Na navedenim parcelama mogo se graditi i objektinamjenjeni drugim sadržajima koje ni na koji nain ne ometaju osnovnu namjenu ikoje služe svakodnevnim potrebama stanovnika podruja.28

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Položaj objekata na parceli, gabariti objekata, unutrašnji kolsko pješakisaobraaj, slobodni prostori, parkinzi i zelene površine bie definisani daljomrazradom.Objekti mogu biti postavljeni na gradevinskoj parceli: u prekinutom nizu - objekat dodiruje samo jednu bonu liniju gradevinskeparcele; kao slobodnostojei - objekat ne dodiruje ni jednu liniju gradevinskeparcele.Oblik i površine objekata e se definisati u skladu sa potrebama investitora, uzobavezu da se poštuje sledee: predvieni pravila i pokazatelji; regulacione i graevinske linije i propisana udaljenost od susjednihparcela; meusobna udaljenost novih objekata je najmanje polovinu visine višegobjekta. Udaljenost se može smanjiti na etvrtinu ako objekti nanaspramnim bonim fasadama ne sadrže sobne otvore. Ova udaljenost nemože biti manja od 4,00 m ako jedan od zidova objekta sadrži sobne otvoreza dnevno osvetljenje. optimalna veliina urbanistike parcele odnosno lokacije od 300 do 400m 2površine, a širina ulinog fronta parcele 10 do 20 m. gustina naseljenosti predviena planom višeg reda.Izgradnja podruma i suterena je dozvoljena, ali nije obaveza. Etaže ispod koteprizemlja tretiraju se kao suterenski i podrumski prostori i ne ulaze uproraun dozvoljene bruto površine objekta, ukoliko se u njima planirajugaražni, podrumski ili instalacioni prostori.Horizontalni gabarit podzemnih etaža može biti vei od gabarita objekta, alipod uslovom da se njihovom izgradnjom ne ugrožavaju susjedni objekti niparcele. Ukoliko je krov podzemne garaže do 1.2 m iznad nivoa terena,ozelenjen i parterno ureen, njen gabarit ne ulazi u proraun procentazauzetosti parcele, ve se smatra ureenom zelenom površinom.Za zone namijenjene porodinom stanovanju malih gustina planirana brutogustina stanovanja je do 120 stanovnika po hektaru.29

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Gabariti objekata i razvijena bruto graevinska površina odreena jekumulativnom primjenom pravila (površina lokacije, regulacioni pojas ivisina objekta) i pokazatelja (indeks izgraenosti i indeks zauzetosti). Ukolikozbog karakteristika stanja, oblikovnih i drugih razloga dolazi do odstupanja,mjerodavni pokazatelj je indeks izgraenosti. Za urbanistike parcele –blokove porodinog stanovanja malih gustina, maksimalni indeksizgraenosti je 1.0. Gustina naseljenosti koristi se kao korektivni kriterijum uokviru bloka – urbanistike parcele i u okviru lokacije.Vertikalni gabariti objekata porodinog stanovanja malih gustina se utvrujuu svakom pojedinanom sluaju u skladu sa kapacitetom lokacije, tj. naosnovu zadatih pravila i pokazatelja. Maksimalna planirana spratnostobjekata porodinog stanovanja malih gustina je etiri nadzemne etaže.Horizontalni gabariti objekata porodinog stanovanja malih gustina se,takoe, utvruju u svakom pojedinanom sluaju na osnovu kapacitetalokacije i zadatih pravila i pokazatelja, a jasno su uslovljeni graevinskomlinijom i koeficijentom zauzetosti urbanistike parcele. Za urbanistikeparcele–blokove objekata porodinog stanovanja malih gustina, maksimalniindeks zauzetosti je 0,30.Za iskazivanje pokazatelja raunaju se gabariti, odnosno razvijene brutoizgraene površine nadzemnih etaža objekata. Prilazi, parkinzi, bazeni,igrališta (djeija, sportska), otvorene terase i druge poploane površine,krovovi ukopanih i poluukopanih garaža koji nijesu viši od 1,20 m od nultekote objekta i koriste se za neku od navedenih namjena, ne ulaze u obraunpokazatelja.Minimalna udaljenost objekata od granice susjedne parcele je 2 metra.Izuzetno, objekat može biti postavljen na manjoj udaljenosti ili na samojgranici parcele, ako postoji obostrani interes vlasnika parcela.Uslovi i smjernice ureenja zelenih površina u okviru urbanistikih parcela i uokviru lokacija su dati u posebnom prilogu, sa detaljnim preporukama zaprojektovanje.Parkiranje ili garažiranje putnikih vozila i vozila za obavljanje djelatnostiobezbjeuju se po pravilu, na parceli, odnosno lokaciji, izvan javnih površina,30

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”i realizuju istovremeno sa osnovnim sadržajem na parceli, odnosno lokaciji.Broj mjesta za parkiranje koji treba ostvariti na parceli utvruje se ponormativu: stanovanje 1 – 1.2 PM po 1 stambenoj jedinici; trgovina 20-40 PMna 1000 m²; poslovanje – 10 PM na1000 m².Realizaciju ovog lokalnog planskog dokumenta vršiti kroz izradu idejnihrešenja za pojedinane lokacije, kao dijela odgovarajue tehnikedokumentacije, uz detaljnu provjeru urbanistikih parametara.4.5. REKONSTRUKCIJA POSTOJEIH OBJEKATAPredmetno podruje karakteriše u velikom dijelu znaajna izgraenost novimobjektima razliite veliine, kvaliteta i formalno pravnog statusa. Stoga se neekuje da e urbana rekonstrukcija biti est oblik intervencija na prostoruizgraenog graevinskog zemljišta.Kako su dogradnja i nadogradnja objekata, intrvencije koje esto narušavajuizgled objekata pa i naselja, dovodei i do znaajnijih umanjenja vrijednostiprostora, posebno je važno ostvariti skladnost u oblikovnom, estetskom ifuncionalnom pogledu postojeih i novostvorenih fizikih struktura.Rekonstrukcija postojeih objekata, kao i rekonstrukcija sa dogradnjom inadogradnjom je mogua ako: objekti svojim položajem na parceli, površinama i spratnošu ne izlazeiz okvira planom odreenih pravila (površina lokacije, regulacionalinija, visina objekta) i pokazatelja (indeks zauzetosti i indeksizgraenosti); izvršena provjera postojeeg konstruktivnog sistema i primijenjenihmaterijala kroz izradu odgovarajue tehnike dokumentacije pokazujemogunost realizacije planirane intervencije; se ostvari skladnost i ujednaenost ambijenta, materijala i formeSvi postojei objekti, za koje se ustanovi da, iz konstruktivnih ili drugihrazloga, ne mogu biti nadograeni ili dograeni, mogu biti zamijenjeninovim, uz poštovanje svih urbanistikih parametara.31

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Za postojee objekte koji su prekoraili planom definisane urbanistikeparametre mogu se dozvoliti samo radovi na obnovi, sanaciji i zamjeniošteenih i dotrajalih konstruktivnih i drugih djelova objekta i krova upostojecim gabaritima, zatim izrada prikljuaka na komunalnu infrastrukturui rekonstrukcija svih vrsta instalacija, kao i radovi na izradi potpornih zidovaradi sanacije terena (klizišta). Izuzetno, može se odobriti i funkcionalnaprenamjena djelova objekta pod uslovom da novoplanirana namjena nepogoršava stanje životne sredine i ne utie na zdravlje ljudi u okolnimprostorima.Kod postojeih objekata koji su u okviru planom predvienih pokazatelja, inalaze se u okviru utvrene regulacione linije, mogu se odobravatirekonstrukcije i dogradnje objekata, tako što se ostala pravila regulacije iparcelacije mogo prilagoavati zateenom stanju.4.6. RUŠENJE OBJEKATAIntencija planskog dokumenta je da se zadrži što vei broj zateenih objekata,a za rušenje ili uklanjanje su predvieni samo oni objekti koji predstavljajusmetnju izgradnji saobraajnica.Na planiranim koridorima saobraajnica, prema ažurnom geodetskomsnimku, nalazi se 25 objekata, 12 objekata u zoni trotoara i 13 objekata u zonikolovoza.Objekti koji su predvieni za uklanjanje mogu se koristiti u postojeem stanju,uz neophodno tekue održavanje i sanaciju. Rekonstrukcija, dogradnja inadgradnja navedenih objekata nije dozvoljena.Objekti koji svojim položajem na parceli, površinama ili spratnošu izlaze izokvira planom odreenih pravila (površina lokacije, regulacioni pojas, visinaobjekta) i pokazatelja (indeks zauzetosti i indeks izgraenosti), ili koji zbogtehnikih karakteristika ne ispunjavaju uslove za rekonstrukciju, bieuklonjeni ili zamijenjeni novim, na inicijativu vlasnika ili korisnika, u skladusa planskim rešenjem.32

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Objekti koji se nalaze u koridoru planiranih saobraajnicanamjena spratnost broj u zonitttt trotoarau zonittttkolovozagaraža P 1 xgaraža P 5 xstambeni P 3 xstambeni P 3 xstambeni P+1 6 xstambeni P+1 3 xstambeni P+1+Pk 1 xstambeni P+2 1 xstambeni P+2 2 xukupno 25 12 134.7. SMJERNICE URBANISTIKOG I ARHITEKTONSKOGOBLIKOVANJAUrbanistikoo i arhitektonsko oblikovanje prostora treba da uvažavakarakteristini ambijent podruja, te da istovremeno doprinosi stvaranju slikeureenog turistikog mjesta.Rešenje graevinskih struktura u oblikovnom i likovnom pogledu mora daodgovara klimatskim karakteristikama podruja.U projektovanju objekata je mogue koristiti savremene i tradicionalnematerijale, vodei rauna o usaglašenosti likovnog izraza i ambijenta.Za spoljnu obradu objekta-fasadu, preporuuju se savremeni materijali kojidaju mogunost za orginalna arhitektonska rješenja, a istovremeno su dobrazaštita objekata.Zavisno od arhitektonskog rješenja, od prirodanih materijala prednost datikamenu i drvetu.Krovove objekata predvidjeti kao kose, malih nagiba, sa pokrivaem odcrijepa, ili ravne, sa svim potrebnim slojevima izolacije.33

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Boje fasada uskladiti sa projektovanom formom i ambijentom, imajuiistovremeno u vidu hromatski tretman okolinih struktura.Za ograde, oluke, okove i sline elemente koristiti nekorozivne materijale.Ureenje terena prilagoditi namjeni objekata, ambijentu i klimatskimuslovima. Razliitom obradom izdiferencirati namjensku podjelu partera, saciljem da se obezbjedi spontano korišenje i prijatan doživljaj u prostoru.Posebnu pažnju posvetiti zastupljenosti i obradi zelenih površina u skladu sauslovima i smjernicama iz odgovarajueg priloga plana (pejzažnaarhitektura).Kod obrade trotoara i pješakih staza ostvariti upotrebnu funkciju(odgovarajue širine, ravne površine, mali nagibi i sl.) i zadovoljiti estetskekriterijume primjenom materijala za završnu obradu (kamene ploe, bojenibeton, behaton elementi, kamene kocke i drugo).4.8. USLOVI ZA NESMETANO KRETANJE LICA SA POSEBNIMPOTREBAMALica sa posebnim potrebama u prostoru su djeca, stari, hendikepirani iinvalidna lica.Zbog velike denivelacije terena, plansko podruje je veoma neuslovno zasamostalno kretanje invalidnih lica. Na mjestima gdje je to mogue potrebnoje prilagoditi pješake staze, trotoare i sve pristupe objektima javnih sadržajanjihovim potrebama.Površine po kojima se kreu lica sa posebnim potrebama u prostoru, prijesvega trotoari, pješake staze i pješaki prelazi treba da su meusobnopovezani i sa nagibima koji ne mogu biti veci od 5%, a izuzetno 8,3%, sanajveim poprenim nagibom upravno na pravac kretanja od 2%.Sve denivelisane površine u parteru koje se normalno savladavajustepenicama moraju imati i rampe nagiba maksimalno do 10%.34

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Širina ulinih trotoara i pješakih staza treba da iznosi najmanje 150 cm, aizuzetno 120 cm, radi nesmetanog kretanja lica u invalidskim kolicima, apovršina vrsta, ravna i otporna na klizanje.U koridoru osnovnih pješakih kretanja ne treba postavljati stubove, reklamnepanoe ili druge prepreke, a postojee prepreke je potrebno vidno obilježiti.Balkoni, erkeri, visei reklamni panoi i sline prostorne barijere koje se nalazeneposredno uz pješake koridore, treba da budu najmanje 250 cm iznadpovršine po kojoj se pješak kree.Pri realizaciji pješakih prelaza, za potrebe savladavanja invalidskim kolicimavisinske razlike trotoara i kolovoza, predvidjeti izgradnju rampi poželjnognagiba do 5%, maksimum do 8,5%, ija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30m. Mjesto pješakog prelaza oznaiti tako da se jasno razlikuje od podlogetrotoara.4.9. USLOVI ZA RACIONALNU POTROŠNJU ENERGIJEU cilju racionalizacije potrošnje energije izmeu razliitih mogunosti kojimase može doprinjeti smanjivanje utrošene energije, lokalnim planskimdokumentom se preporuuje:adekvatna toplotna izolacija objekta, koncept oblikovanja objekata prilagoenih za korišenje suneveenergije,korišenje alternativnih, odnosno obnovljivih izvora energijepromocija štednje energije.Prilikom arhitektonskog projektovanja potrebno posebnu pažnju posvetitienergetskim aspektima objekta. Uvoenjem energetske komponente uarhitektonsko projektovanje treba težiti postizanju optimalnih odnosa izmeuarhitekture i potrebne energije objekta. Racionalnoj potrošnji energije može sedoprinjeti kroz:orijentaciju i dispoziciju objekta,oblik objekta,35

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”nagib krovnih površina,boje objekta,toplotnu akumulativnosti objekta,raspored i odnos stambenih i fasadnih površina,ekonomske debljine termoizolacije,nain grijanja, ventilacije, klimatizacije i rasvjeteupotrebu obnovljivih izvora energije.Racionalizacija potrošnje energije je potrebno predvidjeti u trenutkurekonstrukcije, prilikom tekueg održavanja fasada, krovova i slino, ali zbognajboljih rezultata koji se postižu primjenom adekvatnih mjera u postupkuizgradnje objekta, naroito je važno dati smjernice za racionalno korišenjeenergije u sklopu urbanistiko tehnikih uslova za izgradnju objekata.4.10. SMJERNICE ZA ASEIZMINO PLANIRANJE I PROJEKTOVANJE1. Urbanistiko planiranje i projektovanjeRezultat izvršenih ispitivanja u regionu i na razmatranom lokalitetu, odnosnoseizmiki parametri navedeni u prethodnim poglavljima, pokazuju da e iubudue ovaj prostor biti izložen jakim zemljotresima. Oekivane vrijednostimaksimalnih ubrzanja za razliite vremenske periode kreu se u dijapazonuod 0,20-0,38 (g). Ovim vrijednostima odgovara seizmiki intenzitet IXº skaleMCS iz ega proizilaze i odgovarajue zakonske i druge obaveze da prilikomurbanistikog planiranja budu primijenjeni principi zemljotresnoginženjerstva tj. da se što više smanji seizmiki rizik odnosno maksimalnoublaže posledice zemljotresa.Kako je planska izgradnja na ovom prostoru otpoela poslije aprilskogzemljotresa 1979. godine, opšti principi aseizmikog projektovanja i planiranjasu u velikoj mjeri primjenjivani. Primijenjen je otvoreni sistem izgradnje, sa dosta zelenih površina, štouz povoljnu gustinu naseljenosti, umanjuje mogunost posrednih šteta odzemljotresa i omoguava brzu intervenciju i prilaz pojedinim objektima iomoguava privremeni smještaj stanovništva u sluaju katastrofalnogzemljotresa.36

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas” sistem saobraaja je takav da omoguava prilaz objektima sa više stranai obezbjeuje komuniciranje i u najkritinijim momentima spratnost objekata je razliita, a najvea je P+7. Objekte sa najveomplaniranom spratnošu treba koncentrisani na lokalitetima koji su stabilni ipovoljni u pogledu seizmike, kao i koji imaju niži nivo oekivanihmaksimalnih ubrzanja . primijenjeni su optimalni konstruktivni sistemi: arm. betonski okviriukrueni platnima, panelni arm. bet. sistemi i eline konstrukcije.2. Arhitektonsko-graevinsko planiranje i projektovanjeProces planiranja i projektovanja seizmiki otpornih objekata je osnov zaizgradnju u podrujima izloženim dejstvu seizmike. U tom smislu podaci ipreporuke koji su dati u daljem tekstu, predstavljaju smjernice za razraduplanske i projektne dokumentacije odnosno za konkretizaciju urbanistikihplanova i projekata za objekte visokogradnje.Objekti visokogradnjeU procesu projektovanja aseizmikih objekata posebnu pažnju treba obratitina pitanje dopuštenog stepena ošteenja za razliita seizmika dejstva. Ovopitanje je direktno vezano sa važnošu odnosno znaajem objekata ( na tomosnovu je i tehnikom regulativom definisan nain prorauna ). Ograniavajui sena standardne objekte ( I i II kategorije ) koji su na ovom lokalitetu zastupljeni ipolazei od opšte prihvaenog nivoa seizmikog rizika i principa uzemljotresnom inženjerstvu, konstrukcije se projektuju na sledei nain: da slabije i umjerene zemljotrese objekat primi elastinim radom, bez ošteenjakonstrukcije i sa eventualnim malim ošteenjima nenoseih elemenata da se kod jakih zemljotresa jave programirana konstruktivna ošteenja, tj. dakonstrukcija radi neelastino koristei svoju duktilnost i razvijajui histerezisnoabsorbovanje energije, uz vea ošteenja nekonstruktivnih elemenata. Nivo ošteenjatreba da bude takav da sanacija bude ekonomski isplativa kod najveeg brojagraevina. da izuzetno jake – katastrofalne - zemljotrese graevine izdrže bez rušenja, pocijenu velikih ošteenja, pa i kasnijih namjernih rušenja usled neupotrebljivosti. “Pravilnik o tehnikim normativima za izgradnju objekata visokogradnje useizmikim podrujima” (Sl. list SFRJ 11/80 i dr.) ne propisuje seizmike sile raznihnivoa koje bi odgovarale naprijed navedenoj gradaciji zemljotresa, ali vodi rauna o37

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”važnosti graevina razvrstavajui ih u etiri kategorije i specijalne objekte vankategorija. Obzirom da u okviru plana nijesu predvieni objekti van kategorija, proraunkonstrukcija može se vršiti saglasno “ Pravilniku o tehnikim normativima zaizgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujima ”, odreivanjemekvivalentne horizontalne proraunske seizmike sile:S = K o x K s x K d x K p x Ggdje je:S – ukupna horizontalna seizmika silaG – ukupna težina objektaK o – koeficijent kategorije objektaK s – koeficijent seizminostiK d – koeficijent dinaminostiK p – koeficijent duktiliteta i prigušenjaKoeficijent seizmikog intenziteta (K s ), zavisno od seizmike mikro zone-ispitivanogpodruja (a minimalno se mora usvojiti K s =0.10 ) može se odrediti premamaksimalnim oekivanim horizontalnim ubrzanjima koja se oekuju u odgovarajuemperiodu vremena.Koeficijent seizmikog intenziteta (K s ) se raunski odreuje iz sledeeg izrazaK s = max * max / g * gdje je: max – maksimalno ubrzanje za odgovarajui vremenski period max – maksimalna vrijednost reprezentativnog spektra reakcije apsolutnihakceleracijag – ubrzanje zemljine teže – ekvivalentni duktilitetAko se usvoji : max = 2 (kriva 3 za slabo tlo) i ekvivalentni duktilitet = 4 uobiajenza armirano betonske konstrukcije, zavisno od ubrzanja, dobijaju se sledee vrijednostikoeficijenta seizminosti (K s ):38

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Zona Povratni period maksimalnoubrzanjeC2 500,201000,292000,36C3 501002000,210,310,38K s0,100,150,180,110,160,19Uporeujui dobijene vrijednosti koeficijenta seizminosti sa vrijednostimakoje propisuje “Pravilnik...”, (K s = 0,10) proizilazi da se za projektni zemljotresmože usvojiti onaj sa povratnim periodom od 50 godina.“Studija seizmike povredljivosti (vulnerabiliteta) objekata i prihvatljivog seizmikogrizika”, uraena u okviru usvojenog GUP-a za opštinu Bar, daje nešto veevrijednosti koeficijenta seizminosti sraunata na osnovu nedostajueotpornosti objekata. Ove vrijednosti su, orijentaciono, izmeu vrijednostidobijenih za 50-godišnji i 100-godišnji zemljotres.Projektni keoficijent seizminosti KsZona a b cC2 0,100 0,100 0,130C3 0,100 0,105 0,135a – po “Pravilniku( 1 )”, za IXº zonu skale MCSb – prema izrazu K s = max* max / g* , za 50-godišnji zemljotresc – prema studiji vulnerabilitetaProjektanti konstrukcija objekata mogu, prema sopstvenom nahoenju,zavisno od tipa konstrukcije, naina prorauna, znaaja objekta itd. usvojitivrijednosti projektnog koeficijenta seizminosti (K s ).Vrijednosti ostalih koeficijenata (K o , K p i K d ) potrebnih za proraun projektneseizmike sile mogu se usvojiti direktno iz “Pravilnika o tehnikim normativimaza izgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujima ” ( 1 ).Ovakav, uprošen, nain prorauna zasnovan na spektru odgovora vodirauna o nekim dinamikim osobinama zgrade, prije svega o veliini periodaslobodnih oscilacija. U spektar je ukljueno i odreeno prigušenje viskoznogtipa, što takoe odreuje nain odgovora na zemljotres.39

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Gore navedeno ne znai da nije preporuljivo, u odreenim sluajevima,konstrukciju sraunati direktnom dinamikom analizom za stvarna seizmikadejstva. Takvim nainom prorauna bolje se optimizuje krutost, vrstoa ižilavost konstrukcije i definiše kriterijum sigurnosti u zavisnosti od tipakonstrukcije, seizminosti terena, karakteristika materijala, uslova odfundiranja itd.U proraun konstrukcije obavezno ukljuiti i vertikalnu komponentuseizmike sile, koja može biti naroito izražena na pojedinim vrstama tla,odnosno kombinacijama osnovne stijene i površinskog tla.Ne upuštajui se u detaljnije razmatranje problema dinamike analizekonstrukcija, (što je stvar samog prorauna konstrukcije) treba napomenuti da seza ovakvu vrstu prorauna mogu usvojiti: za projektni zemljotres parametri koji odgovaraju 50-godišnjemzemljotresu za maksimalni zemljotres parametri koji odgovaraju 200-godišnjemzemljotresuNavedene mogunosti prorauna aseizmikih konstrukcija same po sebi nemogu obezbijediti dovoljnu sigurnost objekata, ukoliko se pri izboru ikoncipiranju konstrukcije ne primijene principi aseizmikog projektovanja, odkojih e se neki osnovni pomenuti u daljem tekstu.Izbor osnove objekataŠto više treba težiti da se projektuju objekti sažetih i simetrinih osnova. Kakose zbog težnji ka arhitektonski složenim objektima moraju pojaviti inesimetrine zgrade, treba pokušati da se osnova kontruktivno rastavi na nizprostih i simetrinih dionica.Ukoliko je to nemogue treba težiti da se rasporedom konstruktivnihelemenata što više približe centar krutosti i centar mase (težište).40

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Vertikalna dispozicijaOd posebnog znaaja je ravnomjerna distribucija krutosti i masa po visiniobjekata. Nagla promjena krutosti i težine po visini, a naroito tzv."fleksibilna prizemlja" (što se naješe dešava zbog namjenskih potreba),mogu prouzrokovati teška ošteenja konstrukcije ili rušenja objekata poddejstvom zemljotresa.Ukoliko je objektu dograen (ili mu po projektu pripada ) dio razliite visine ikarakteristika, treba ga dilatacijom odvojiti što je i inae neophodno da bi seizbjeglo neravnomjerno slijeganje.Dobrim izborom konstrukcije, materijala, dobrom opštom koncepcijom ipažljivo obraenim detaljima mogu se razni konstruktivni sistemi uinitiotpornim na dejstvo zemljotresa.Na ovom podruju ne preporuuje se primjena istih skeletnih sistema odarmiranog betona, i to iz sledeih razloga: Skeletni sistemi zbog svoje relativno male mase i vee fleksibilnosti"navlae" manju seizmiku silu, ali zato imaju i relativno malu nosivost. Zbog velike horizontalne pomjerljivosti mogu postati osjetljivi na uticajedrugog reda u stubovima. Iz istog razloga su podložni mnogo veim ošteenjima od krutih zgrada,naroito u pogledu pregradnih zidova i zidova ispune. Uticaj ispuna na skeletjoš uvijek nije dovoljno ispitan i može imati i pozitivno i negativno dejstvo. Veoma su osjetljivi na nekorektno konstruisane i izvedenekonstruktivne detalje: postoji opasnost od pojave krtog loma u sluajevimavelike normalne sile, prearmiranja presjeka usled slabog izbora betonskogpresjeka ili formiranja kratkih stubova (pojava transverzalne sile). Tip zemljotresa kakav je bio onaj 1979. godine ( koji je logino oekivati iu budue ), a koji po svom frekventnom sastavu pokriva široki dio spektra iima nepovoljan akcelerogram dugog trajanja sa vrlo izraženim ekstremima uspektrima odgovora i dugim periodama (oko 0,5 sek), veoma je nepovoljan zafleksibilne sisteme. Periodi sopstvenih oscilacija ovih sistema su blizupredominantnih perioda oscilacije tla, što objekat može izložiti efekturezonancije (rezonanse).Dakle, kod objekata kod kojih je primijenjen ist skeletni sistem sa zidanomispunom, mora se raunati sa visokim stepenom ošteenja, a time i visokom41

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”cijenom opravke poslije nekog jaeg zemljotresa. U zemljotresu 1979. godinenajvea razaranja pretrpjeli su baš oni objekti kod kojih je primijenjen skeletnisistem (mada su i bili izvedeni neprincipijelno u veini sluajeva pa generalizacijasamo na osnovu sistema nije osnovana ).Zbog svega navedenog, prilikom projektovanja, na prostoru u granicamaDUP-a, preporuuje se primjena kruih, odnosno manje fleksibilnih sistemaod armirano betonskih zidova i skeleta ukruenih armiranobetonskimzidovima ili jezgrima od armiranog betona koji preuzimaju u najveem dijeluuticaje od horizontalnih seizmikih sila.Ovakvi sistemi, zbog svoje vee krutosti i vee težine (kod panelnih sistema),indukuju vee seizmike sile, ali je i njihova nosivost znatno vea, pa seindukovane sile mogu obino bez veih teškoa prihvatiti. Zbog manje deformabilnosti, ovakve konstrukcije su mnogo manjepodložne ošteenjima nekonstruktivnih elemenata i instalacija. Periodi sopstvenih oscilacija su manji, pa je manja i opasnost od pojavemehanike rezonance. Aksijalne sile u noseim zidovima od gravitacionog optereenja uvijeksu pravilnije rasporeene i dovoljno male, što u sluajevima kada su zidovipravilno armirani podužnom armaturom, sa osiguranim prekidima u betonu,daje povoljnu duktilnost, to jest smanjenu opasnost od krtog loma. Nedostatak sistema ukruenih skeleta je teškoa oko fundiranja zidovaza ukruenje, koji nemaju veliku sopstvenu težinu i imaju relativno maleuticaje normalnih sila (vertikalnih reakcija), a treba da prime velike momentesavijanja.Ovo se rešava primjenom posebno projektovanih temelja sa poveanimmomentom inercije u osnovi. Kod sistema sa armiranobetonskim dijafragmama, koji se esto ( zbogprimjene ravanske oplate) rade sa poprenim noseim zidovima, javlja seproblem konstruisanja neoptereenih podužnih zidova, malobrojnih ioslabljenih mnogim otvorima. Podužna krutost objekata je uglavnomproblematina ali se mogu konstruisati unutrašnji podužni armiranobetonskizidovi, koji bolje funkcionišu ako su povezani sa poprenim, tako da seformira složeni presjek u kojem uestvuju oba pravca zidova.(moraju imatimin po 1.5% površine osnove – po oba pravca). Nekonstruktivne elemente projektovati od što lakših materijala. Bez obzira na izbor vertikalne konstrukcije, posebnu pažnju trebaposvetiti meuspratnim konstrukcijama. One moraju biti monolitne i42

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”adekvatno povezane sa vertikalnim sistemom, odnosno sposobne da prenesuinercijalne sile i rasporede ih na vertikalne elemente.Seizmike dilatacione razdjelniceŠirina razdjelnica meu nazavisnim konstrukcijama treba da je dovoljnovelika da ne doe do njihovog sudaranja tokom oscilovanja izazvanihzemljotresom pri pomjeranju u suprotnim pravcima. To znai da širinarazdjelnica mora biti pouzdano vea od zbira maksimalnih pomjeranjarazdvojenih objekata.Ako se pomjeranja konstrukcije raunaju na bazi elastinog rada zazamjenjujua statika optereenja data Pravilnikom o tehnikim normativima zaizgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujima , onda tako dobijenapomjeranja treba pomnožiti sa faktorom duktiliteta konstrukcije:- za panelne sisteme µ = 4- za ukruene skelete µ = 5Ako se pomjeranja ne raunaju, širina razdjelnica se može nai iz izraza: > 3 + ( H – 5 ) / 3 (cm) – za H > 5,00 mZatvaranje razdjelnica mora biti površinsko (višedjelnim limenim opšivima)ili pjenastim materijalom koji ne daje otpor oscilovanju konstrukcije.TemeljiNa širem lokalitetu DUP-a,prema generalizovanim podacima, radi se ostišljivom tlu, relativno male dopuštene nosivosti ( pretpostavljeno oko 120kN/m² ), kod koga se mogu oekivati relativno velika i neravnomjernaslijeganja pod temeljima.U seizmološkom smislu spada u slabo tlo koje može da amplifikuje ubrzanjeosnovne stijene i kod koga treba raunati na uticaj interakcije tlo – objekat.Zbog toga , generalno, kod temeljenja objekata treba primijeniti temeljne ploena nabijenom šljunanom tamponu, ili krute temeljne roštilje (roštiljekontragreda). Kod ovih drugih je veoma povoljno izvesti i krute armiranobetonske podne ploe. Iskustva iz zemljotresa 1979. godine pokazuju da suak i relativno slabi objekti fundirani na pomenuti nain imali zadovoljavajueponašanje.43

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas” Za potrebe detaljnog prorauna i dimenzionisanja konstrukcije moraju se zasvaki objekat izvršiti geomehanika istraživanja terena.Kako je generalnim planom definisano da se dio podruja u obuhvatu ovogdetaljnog plana nalazi u zoni uslovne stabilnosti ili nestabilnosti tla pri dejstvuseizmike (dinamike nestabilnosti) , kao i da je u predmetnoj zoni i aktivnoklizište ,posebnu pažnju obratiti na sledee naelne instrukcije : Za pojedinane kritine lokacije prethodno moraju biti uraena detaljnageološka i geomehanika istraživanja i elaborati. Na osnovu istih pojedinezone mogu biti i iskljuene što se tie izgradnje. Posebnu pažnju prilikomistražnih radova obratiti na eventualno prisustvo i pravce kretanja podzemnihvoda i njihovo dejstvo na stabilnost tla. Pravilnik o tehnikim normativima zaizgradnju objekata visokogradnje u seizmikim podrujima predvia posebnoispitivanje mogunosti izgradnje na tlu koje ima dinamiku nestabilnost. Ukoliko geomehanike analize pokažu da se radi o tlu koje je podložnolikvefakciji, intenzivnom slijeganju, klizanju ,rasijedanju i sl., takve lokacijetreba iskljuiti što se tie izgradnje objekata . Za sluaj izgradnje posebnih iinženjerskih objekata- koji se moraju graditi i na takvim mjestima potrebno jeutvrditi posebne uslove i preduzeteti posebne mjere . Inženjerski objekti , objekti I kategorije i eventualno objekti vankategorije proraunavaju se u pogledu konstrukcije prema posebnimuslovima definisanim Pravilnikom o tehnikim normativima za izgradnju objekatavisokogradnje u seizmikim podrujima. Prilikom konstruisanja takvih objekatapotrebno je primjenjivati savremena dostignua , saznanja i standarde . Na osnovu konkretnih geotehnikih istraživanja potrebno jeprojektovati objekte u kaskadnim zasjecima, koji se fundiraju i izvode dostabilnog tla – ispod klizne ravni. Potporne zidove fundirati ispod klizne ravni, u zaleu zidova obaveznopostaviti drenažne cijevi koje se prikljuuju na poseban kanalizacioni sistem. Zasijecanje kosina vršiti od gornjeg dijela prema donjem, nikako nezasijecati prvo nožicu padine. Obavezno izvršiti regulaciju površinskih voda koje gravitiraju kritinimzonama. Prilikom projektovanja obavezno izvršiti regulaciju atmosferskih vodasa svih izgraenih i neizgraenih površina , primijeniti sistem otvorenih izatvorenih kanala sa revizionim šahtovima. Regulacija se mora izvršitigeneralno za kompletno pripadajue podruje (prema nivelacionom planu) ane za pojedinane objekte. Logino je, a i sagledava se iz topografskih podloga44

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”i opštih uslova , da je sistem drenaže i regulacije od vitalnog znaaja zapojedine lokacije i kao takav predstavlja dio javne infrastrukture.Objekti infrastrukture i saobraajaVisoka seizminost ovog podruja nalaže potrebu posebne pažnje kodprojektovanja infrastrukture (elektrinih, vodovodnih i kanalizacionihinstalacija, parovoda, rezervoara za gorivo...). Smanjivanjem mogunosti zaošteenje ovih objekata poboljšavaju se uslovi za eventualno efikasno pružanjepomoi nastradalima, kao i za otklanjanje posledica zemljotresa. Samim timsmanjuje se i broj eventualnih žrtava i nesrenih sluajeva poslije zemljotresa,kao i mogunosti za izbijanje eksplozija i požara.Za ove objekte se preporuuje sledee : Pri projektovanju objekata infrastrukture, a naroito glavnih dovodapotrebno je posebnu pažnju posvetiti inženjersko-geološkim i seizmološkimuslovima tla. Snabdijevanje vodom treba da je gravitacionim sistemom, sa mrežomzatvaraa pomou kojih se mogu iskljuivati pojedini djelovi vodovodnemreže i dovoljno gustom mrežom požarnih hidranata. Preporuuje se primjena cirkulacionih sistema sa veim brojemmeusobnih veza. Pri projektovanju infrastrukture pridržavati se uslova koje propisujePravilnik o tehnikim normativima za projektovanje i proraun inženjerskih objekatau seizmikim podrujima . Za izradu vodova infrastrukture treba koristiti fleksibilne konstrukcijekoje mogu da slijede deformacije tla. Izbjegavati upotrebu krtih materijala (nearmirani beton, azbestcementne cijevi - koje su inae zabranjene za upotrebu uvodovodnoj mreži i sl. ) Elektine instalacije treba snabdjeti ureajima za brzo prikljuivanjeelektrinih mašina i alata u sluaju potrebe. Podzemne elektrine instalacije treba obezbjediti ureajima zaiskljuivanje pojedinih djelova mreže. U sistemu saobraaja potrebno je obezbijediti paralelne saobraajnicetako da u sluaju da jedna postane neprohodna postoji mogunost da se prekodruge obezbijedi nesmetano odvijanje saobraaja, prilaz eventualnorazrušenim zgradama i pružanje pomoi u sluaju potrebe. Dimenzijesaobraajnica u pogledu širine moraju odgovarati standardima, a u pogledu45

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”slobodnog prostora oko same saobraajnice moraju biti projektovane u skladusa principima planiranja u seizmiki aktivnim podrujima. Obezbijediti da kanalizaciona mreža u pogledu funkcije i kapacitetazadovoljava, ako postoji mogunost bujice. Na kritinim mjestima uraditiposebno dimenzionisane kolektore.Pored navedenih preporuka podrazumijevaju se opšte poznati konstrukterskiprincipi vezani za projektovanje konstrukcija otpornih na seizmika dejstva:detalji veza vertikalnih i horizontalnih elemenata, uzengije sa preklopom pokraoj strani, adekvatne dužine sidrenja armature, dimenzionisanje presjekana lom po armaturi a nikako na tzv.«krti lom«, dimenzionisanje presjekastubova u skladu sa Pravilnikom o tehnikim normativima za izgradnju objekatavisokogradnje u seizmikim podrujima, principi vezani za dopuštena mjestapojave plastinih deformacija i td.Primjenom naunih metoda, iskustva steenog u projektovanju i izgradnjiseizmiki otpornih objekata i primjenom savremenih tehnoloških rešenjamogu se na adekvatan nain riješiti zadaci koji se postavljaju predkonstruktorima objekata na podrujima koje imaju karakteristike kao širazona opštine Bar.4.11. MJERE ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINEUrbanistiki planovi po svojoj suštini u cjelini treba da predstavljaju sistemmjera za zaštitu i unapreenje životne sredine i optimalno korišenjeprirodnih i stvorenih resursa i potencijala.Prostor DUP-a “Zeleni pojas” obuhvata dijelom izgraeno podruje, tako daplaniranom izgradnjom nee biti zauzete nove znaajne površine prirodnesredine. U okviru planiranih površina porodinog stanovanja malih gustina, anaroito u zoni mješovite namjene zelenila i porodinog stanovanja malihgustina, u postupku izgradnje i ureenja parcela, potrebno je sagledatikvalitet postojeeg rastinja i sauvati sva vrednija stabla prirodne i kulturnevegetacije.Planskim rešenjem hidrotehnikih instalacija predvieno je obezbjeenjepotrebne koliine vode za pie, kao i adekvatna odvodnja upotrebljenih Iatmosferskih voda.46

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Za sve objekate je planirano prikljuenje na fekalnu kanalizacionu mrežu imetreba da se doprinese smanjenju zagaenja priobalnog mora i površinskihtokova.Adekvatnim rešenjem odvodnje atmosferskih voda riješie se problemnastajanja bujica i smanjiti rizik od pojave klizišta.Potrebno je završiti zapoete regulacije vodotoka i revitalizovati one koji suugroženi dosadašnjim nedozvoljenim aktivnostima.Primjenom principa energetske efikasnosti i održive gradnje smanjie seemisija štetnih gasova, uz poboljšanje kvaliteta objekata i poveanje standardaživljenja u njima.Ureenjem visokog zelenila, doprinijeti stvoranju ugodnijih uslova zaboravak na otvorenom i zaštiti od visokih temperature.Primjena tehnikih propisa i normativa pri projektovanju graevinskihstruktura, uz uslove i ogranienja iz elaborata mikroseizmike reonizacije,predstavljae osnov zaštite predmetnog podruja od destruktivnih dejstavazemljotresa.Prostornom organizacijom stvoreni su uslovi koji omoguavaju lakuintervenciju u sluaju požara i njihovu lokalizaciju. Planiranim rešenjeminfrastrukture i planiranim nivoom tehnike opremljenosti prostoraupotpunie se sistem i mjere protivpožarne zaštite.Kod planiranja infrastrukture prihvaeno je rješenje koje obezbjeujefunkcionalnost pojedinih cjelina. To se odnosi na obezbjeenje vode, napajanjeenergijom, zaštitu koridora kod važnijih saobraajnica, i drugo koje seobezbjeuje iz više pravaca.U cilju stvaranja preduslova za odgovarajue upravljane otpadom izdomainstava, objekata turistikog stanovanja, ugostiteljskih i slinih objekata,projektima sobraajnica i projektima ureenja terena treba predvidjetipunktove za separaciju otpada na mjestu sakupljanja. Istovremeno trebanastojati de se postepeno uvede separacija na mjestu nastanka otpada -primarno sortiranje.47

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”U cilju zaštite od buke treba kroz projektovanje i izgradnju objekata i ureenjeterena predvidjeti odgovarajue mjere za smanjenje buke, naroito za lokacijeu blizini željeznike pruge.48

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”5. BILANS PLANIRANIH REŠENJA5.1. DEFINICIJA IZRAZAOznaka bloka: obilježena je slovnom oznakom S1, S2, S3, S4 i S5 unutar blokastanovanja malih gustina i S6 unutar bloka zelenila i stanovanja malih gustina.Navedene oznake predstavljaju i oznaku blokovske urbanistike parcele.Oznaka pojedinanih (vlasnikih) urbanistikih parcela: oznaava brojparcele u bloku i obilježena je arapskim brojevima od 1 do n. Ovaj podatak jeupisan u svakoj urbanistikoj parceli.Namjena parcele: planirana svrha za koju se prostor može izgraditi i urediti.U grafikom prilogu ovaj podatak je predstavljen šrafurom.Površina parcele: ukupna površina urbanistike parcele izražena m 2 . Površineparcela date su u priloženim tabelama.Maksimalna površina pod objektom: podatak predstavlja najveu vrijednostpovršine pod objektima na parceli i izražen je u m 2 .Maksimalan broj etaža: maksimalan broj nadzemnih etaža objekta.BGP (bruto graevinska površina): zbir bruto graevinskih površina svihnadzemnih etaža objekta na parceli, izraženo u m 2 .Broj stanova: ovi podaci su dobijeni na osnovu procjene bruto površine stanaili smještajne jedinice i prosjene veliine porodice. Kao korektivni kriterijumkorišena je planirana gustina stanovanja.Površina poslovnih prostora: kao površina poslovnih prostora predvieno je10% neto površine prizemlja planiranih stambenih objekata.Korisnici prostora: zaposleni49

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Broj zaposlenih: dobijen preko površine poslovnog prostora i predvienepovršine od 20m 2 po zaposlenomProsjena veliina porodinog domainstva - 3,2Indeks zauzetosti - površina pod objektom / površina parceleIndeks izgraenosti - bruto graevinska površina / površina parceleGustina stanovanja - broj stanovnika / površina (ha)5.2. BILANSI NA NIVOU LOKALNOG PLANSKOG DOKUMENTABilansi na nivou lokaalnog planskog dokumenta188979.46Površina zahvata planam 2Površina pod prizemljem objekata 60054m 2Bruto graevinska površina BGP 161813m 2Saobraajne površine 18422m 2Koridor željeznike pruge 8745m 2Broj planiranih stambenih jedinica 612Ukupan broj stanovnika 1955Gustina stanovanja120 st / haUkupan broj korisnika - zaposlenih 44550

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”BILANSI ZONE STANOVANJA MALIH GUSTINABlokovska urbanistika parcelaS1Površina urbanistike parcele 19095m 2Površina pod objektima 7161m 2BGP( max) 19095m 2Pretežna spratnost (max) 4 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.50Blokovska urbanistika parcelaS2Površina urbanistike parcele 55695m 2Površina pod objektima 20886m 2BGP( max) 55695m 2Pretežna spratnost (max) 4 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.50Blokovska urbanistika parcelaS3Površina urbanistike parcele 41377m 2Površina pod objektima 15516m 2BGP( max) 413775m 2Pretežna spratnost (max) 4 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.50Blokovska urbanistika parcelaS4Površina urbanistike parcele 34623m 2Površina pod objektima 12984m 2BGP( max) 34623m 2Pretežna spratnost (max) 4 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.5051

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Blokovska urbanistika parcelaS5Površina urbanistike parcele 4756m 2Površina pod objektima 1784m 2BGP( max) 4756m 2Pretežna spratnost (max) 4 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.50BILANSI ZONE ZELENILA I STANOVANJA MALIH GUSTINABlokovska urbanistika parcelaS6Površina urbanistike parcele 6267m 2Površina pod objektima 1723m 2BGP( max) 6267m 2Pretežna spratnost (max) 7 etažaII (indeks izgraenosti) 1,00IZ (indeks zauzetosti) 0.3052

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”6. SAOBRAAJNO RJEŠENJEPOSTOJEE STANJESve postojee ulice imaju veoma oskudne elemente situacionog i nivelacionogplana a izgraeni objekti onemoguavaju poboljšanje navedenih elemenata.Ovo se posebno odnosi na širinu izgraenih saobraajnica kao i na nagibenivelete.Stacionarni saobraaj je rješavan neplanski a parkiranja se obavljaju uzpostojee ulice.Pješaka kretanja se odvijaju uz postojee saobraajnice, pa je stoga potrebnoplanirati trotoare uz saobraajnice, obostrano ili jednostrano.Od postojee uline mreže pojedinim saobraajnicama, koje su paralelneJadranskoj magistrali, dat je prioritet i one su planirane za nesmetanoodvijanje dvosmjernog saobraaja.PLANIRANO RJEŠENJEPlanirano rješenje se uglavnom odnosi na rekonstrukciju najprometnijihsaobraajnica ime bi se poveao njihov kapacitet i poboljšala bezbjednostsaobraaja.Pojedine saobraajnice nemogue je rekonstruisati a da se bitno ne narušipostojee stanje što bi ukljuivalo i uklanjanje pojedinih objekata.Poseban problem predstavljaju poprene veze dotinih paralelnihsaobraajnica.Poprenim vezama bi se cjelokupna saobraajna mreža uinilamnogo kvalitetnijom.Problem predstavljaju ekstremno veliki nagibi nivelete poprenih ulica i nanjih se ne može bitno uticati.Ako bi se poprene ulice više prilagodile terenuto bi bilo veoma teško ostvarljivo obzirom na postojeu izgraenost.53

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Elementi situacionog planaSAOBRAAJNICADUŽINA[m]ŠIRINA KOLOVOZA[m]“I” 151.56 2×2.75=5.50“N” 715.09 2×2.75=5.50“G” 292.00 2×3.00=6.00“Q” 417.68 2×2.75=5.50“U” 835.72 2×2.75=5.50“H” 317.28 2×3.00=6.00“V” 228.97 2×2.75=5.50“W” 101.49 2×2.25=4.50TROTOARobostranš=1.50mobostranš=1.50mobostranš=1.50mjednostranš=1.50mobostranš=1.50mobostranš=1.50mjednostranš=1.50mobostranš=1.50m„Y“ 62.01 2×2.50=5.00 -tabela 1. Prikaz osnovnih karakteristika saobraajnicaU tabeli su date karakteristike svih novoizgraenih i rekonstruiasanihsaobraajnica obuhvaenih ovim planom.Koordinate tjemena i ostali elementi situacionog plana dati su tabelarno ugrafikom prilogu Plan regulacije.Minimalni radijus horizontalne krivine iznosi Rhmin = 25.00m a maksimalniradijus je Rhmax = 1000.00m. Upotrebljeni radijusi krivina zahtjevajuproširenje kolovoza u krivinama, pri izradi glavnih projekata.U svim krivinama radijusa manjih od Rh = 25.00m proširenje kolovozapotrebno je posebno oblikovati korišenjem krive tragova, odnosnozamjenjujue trocentrine krivine kako bi se obezbjedila prohodnost vozila prikretanju istih kroz te krivine, uz minimalno zauzimanje prostora.U ostalimkrivinama radijusa od 25.00m do 200.00m proširenja kolovoza treba izvesti uskladu sa propisima.Prilikom izrada saobraajnica potrebno je odgovarajuom projektnomdokumentacijom definisati javnu rasvjetu i horizontalnu i vertikalnu54

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”saobraajnu signalizaciju.Takoe je neophodno definisati sve potrebne ulineinstalacije i izvesti ih prije izvoenja radova na izgradnji saobraajnica.Elementi nivelacionog planaNagibi nivelete svih saobraajnica nalaze se u dozvoljenim granicama, izuzevna saobraajnici „H“ koja na jednom dijelu dostiže nagib od oko 13%, a štoneznatno prelazi dozvoljenu vrijednost.Popreni nagibi saobraajnica kreu se u granicama od ip = 2.00 – 4.00%.Nagibi trotoara iznose ip = 1.50% i usmjereni su ka kolovozu.Stacionarni saobraajPotrebe za parkiranjem zadovoljavae se na urbanistikim parcelama,poštujui navedene normative iz GUP-a, izgradnjom parking garaža namjestima velike denivelacije ili u sklopu arhitektonskog rješenja objekta.Ukoliko se pokaže potreba za dopunskim kapacitetima za parkiranjem vozilaiste treba rješavati podzemnim garažama u okviru urbanistikih parcela.Pješaki saobraajSve pješake komunikacije obavljae se planiranim trotoarima. Svesaobraobraajnice imaju planirane obostrane trotoare širine 1.50m. Izuzetakine saobraajnica „V“ koja ima jednostran trotoar i saobraajnica „Y“ kojanema trotoar.Uslovi za kretanje invalidnih licaZbog velike denivelacije terena, obraivana zona je veoma neuslovna zasamostalno kretanje invalidnih lica. Na mjestima gdje je to mogue potrebnoje prilagoditi pješake staze, trotoare i sve pristupe objektima javnih sadržajanjihovim potrebama. U tom smislu neophodno je obratiti pažnju nadefinisanje posebnih rampi na trotoarima i prilazima javnim objektima.Minimalna širina rampe mora biti 0.90m, ne raunajui kose strane, aprepouje se širina od 1,20m. Sve rampe izvoditi sa max nagibom od 1:12.Takoe, u okviru objekata javnog sadržaja potrebno je obezbjediti i odreenbroj parkirnih mjesta za osobe sa invaliditetom. Najmanja širina ovog parkingmjesta iznosi 3,60m.55

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Kolovozna konstrukcijaKolovoznu konstrukciju potrebno je dimenzionisati za odvijanje lakog dosrednje teškog saobraaja.Na djelovima saobraajnice sa velikim uzdužnim nagibom planirati izgradnjuhabajueg sloja od od agregata eruptivnih svojstava kako bi se izbjegloklizanje i proklizavanje pneumatika vozila u nepovoljnim vremenskimuslovima.56

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”7. HIDROTEHNIKA INFRASTRUKTURA1.UVODZona koja se obradjuje na nivou Detaljnog urbanistikog plana predstavlja diopodruja naselja Šušanj, na ulazu u grad, neposredni nastavak zoneŽukotrlica, i željeznike pruge.Podruje obrade planskog dokumenta oivieno je :*sa sjevera – naselje Vitii –prostor Gornjeg Šušanja;*sa istoka – Zona rezerve Šušanj ;*sa juga – željeznikim kolosjekom ;* sa zapada – prostorom Ratac.Zona zahvata je površine 16,29 ha.Urbanistiki pokazatelji upotrebe prostora DUP-a Zeleni pojas :-----------------------------------------------------------------------------------------Stanovanje malih gustinaUP162984 m2broj stanovnika 2736broj korisnika ( poslovni prostor ) 445-----------------------------------------------------------------------------------------2. POSTOJEE STANJE2.1.VODOVODS obzirom da je u planskom prostoru realizovana nezakonita izgradnjaindividualno stambenih objekata sa slabo formiranim ulicama (širina, nagib,podloga), vodovodna mreža je na adekvatan nain pratila navedenuizgradnju, tako da na planskom prostoru imamo vodovodnu mrežu malihprofila i trasama cjevovoda kroz privatne parcele.U vodovodnoj mreži predmetnog prostora zastupljeni su profili: DN < 50mm ,DN 80 mm, DN 100 mm, što nije dovoljno za uredno snabdijevanje vodom.Prostor neposredno iznad željeznike pruge, nije pokriven saobraajnicama,što je otežavalo izgradnj vodovodne mreže.57

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”U vodovodnoj mreži, cjevovodi su izvedeni: manji profili od PC materijala,PEHD, PVC.Planskim prostorom je trasiran postojei elini cjevovod C DN 300 mm, sakojeg je izveden PVC cjevovod DN 150 mm i prikljuni cjevovodi profila DN50 mm D 80 mm koji snabdijevaju postojee stambene objekte planskogprostora. Postojei glavni cjevovod DN 300 mm je u dosta lošem stanju(starost cjevovoda, uticaj željeznikog kolosjeka i neadekvatna zaštita iagresivan materijal).U dijelu planskog zahvata, su trasirani glavni cjevovodi R.Golo Brdo –R.Šušanj (PEHD i C 2 x DN 400 mm) koji do danas nijesu bili u funkcijipunjenja rezervoara Šušanj 1.Planski zahvat je podruje sa visinskim kotama terena od 30,0 mnm do 150,0mnm, što u tehnikom smislu vodosnabdijevanja mreže, predstavlja prvu,drugu i treu visinsku zonu vodosnabdijevanja ( 0,0 – 150,0 mnm).Zbog specifinosti vodovodnog sistema (položaj i izdašnosti izvorišta tokomgodine), u zimskom i ljetnjem periodu planski prostor se snabdijeva vodom saizvorišta Brca, preko potisnog cjevovoda C DN 300mm.Generalno, preko cjevovoda C DN 300 mm, C DN 200 mm i PVC DN 150mm, koji su trasirani kroz planski prostor, snabdijevaju vodom sam planskiprostor i prostor Šušanja - Zona rezerve.Tokom zimskog perioda trea visinska zona prostora, nema urednosnabdijevanje vodom, dok u ljetnjem periodu uopšte nema dotoka.2.2. FEKALNA KANALIZACIJAU planskom prostoru su parcijalno izvedeni odvodni kolektori upotrebljenihvoda, gdje su prikljueni postojei objekti.S obzirom da su kanalizacionu mrežu upotrebljenih voda uglavnomfinansirali sami gradjani, izvedena je dosta improvizovano, sa trasama prekoprivatnih parcela i malih profila, tako da predstavlja mrežu koju trebarekonstruisati.Planski prostor, u treoj visinskoj zoni, kao i u zoni koja s granii sa prostoromRatac, nije pokriven kanalizacionom mrežom. Odvodjenje upotrebljenih voda58

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”iz objekata je riješen na improvizovan nain – izgradnjom upojnih jama samogunošu direktnog upijanja zemljišta i sanitarnog ugrožavanja idevastiranja okolnog prostora. Kod ovakvog naina riješavanja zastupljena jepojava odvodjenja prelivnih upotrebljenih voda u otvorene vodotoke sarecipijentom u more. Pojava je evidentna tokom itave godine, a posebno jeizražena u ljetnjem periodu kada za posledicu ima direktno ugrožavanjeprostora Morskog dobra.Svi gravitacioni odvodni kolektori planskog prostora su prikljueni napostojee odvodne kolektore prostora Žukotrlice koji transportuju vode uglavni obalni kolektor AC DN 250 mm, sa promjenom profila duž kanalisanetrase do prostora Luke Bar.Kao što smo naveli, postojei odvodni kanali su trasirani privatnimkatastarskim parcelama, a dio postojeim saobraajnicama, sa profilima DN100 mm, DN 125 mm, DN 150 mm, DN 200 mm.Mrežu ine odvodni kolektori koji su izvedeni uglavnom od azbestcementa(mali procenat) i u zadnje vrijeme od PVC i PEHD materijala.Generalno zapažanje kod postojee fekalne mreže je i pojava prikljuenja iodvodjenja površinskih voda sa istom, što predstavlja dodatno optereenjepostojeih profila, koji su i te kako malih dimenzija. Preoptereenje malihprofila ima za posledicu kompletno optereenje glavnog obalnog kolektora iobjekata na njemu, prema Luci Bar i samom recipijentu.Postojea reviziona okna su, veim dijelom u lošem stanju, nedostupna(privatne parcele) i sa neadekvatnim održavanjem. Liveno-željezni poklopcina postojeim revizionim oknima su neadekvatni, ugradjivani su poklopci zamala optereenja-laki tip.2.3. ATMOSFERSKA KANALIZACIJAU planskom prostoru ne postoji gradska atmosferska kanalizaciona mreža.Odvodjenje površinskih voda se dijelom, kako smo naveli odvodi prekogradske fekalne kanalizacione mreže i direktno optereuje felalni odvodnisistem sa objektima na njemu (crpne stanice), a dijelom preko postojeihotvorenih neregulisanih povremenih vodotoka sa prolazima ispod željeznikepruge i glavne saobraajnice M 2.4 Bar-Petrovac, sa recipijentom u more.59

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”U veini sluajeva kod postojeih vodotoka u njihovom gornjem tokuplanskog prostora su uzurpirani , tako da su prekinuti dotoci voda sa njihovihslivnih površina , što za posledicu ima promjena toka vodotoka i pojavaklizišta , koja su danas evidentna..2.4. PRIRODNI VODOTOCIU planskom prostoru gravitiraju prirodni neregulisani povremeni vodotoci, saizvedenim propustima ispod željeznike pruge i magistralnog pravca M2.4Bar-Petrovac. Naješe je improvizovano regulisan nizvodni potez kod samogrecipijenta, što je primjer na ovom planskom prostoru. Regulisani propustiispod željeznike pruge su uzurpirani i pretvoreni u kolske i pješake puteve.Na planskom prostoru postoje tri povremena neregulisana vodotoka.Vodotoci su u lošem stanju i ne održavaju se. U veini sluajeva kodpostojeih vodotoka u njihovom gornjem toku su uzurpirani, tako da suporemeeni prirodni kolektori površinskih voda, što za posledicu ima pojavuklizišta, a koja su danas evidentna na planskom prostoru.3. PLANIRANO STANJE3.1.VODOVODKod planiranja vodovodne mreže neophodno je ispuniti uslove Generalnogriješenja vodosnabdijevanja opštine Bar .Od glavnih tranzitnih cjevovoda koji prolaze ili tangiraju planski prostor,znaajno je navesti postojee cjevovode C - PEHD DN 400 mm (dovod -odvod) rezervoara Šušanj 1, koji u planiranom stanju ostaju u funkcijinapajanja vodom. Pstojei elini cjevovod DN 200mm sa postojeom trasom istepenom ošteenja i dotrajalosti ne može biti u funkciji snabdijevanja vodomplanskog prostora.Planski prostor sa svojim položajem i visinskim kotama ( 30,0 mnm – 150,0mnm) pripada prvoj, drugoj i treoj visinskoj zoni vodosnabdijevanja.Prema Generalnom riješenju vodosnabdijevanja prva visinska zonaplaniranog prostora , snabdijevati e se preko postojeeg rezervoara prve60

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”visinske zone Šušanj1 , zapremine V = 2400 m3 i visinskim položajem: Kd =66,0 mnm i Kp = 71,0 mnm.U ljetnjem periodu sa potrebnom koliinom vodaiz Regionalnog vodovoda , u zimskom periodu iz lokanog izvorišta „Zupci“koje se planira kaptirati.Regionalni cjevovod, južni krak, C DN 700 mm sa trasom postojeesaobraajnice M2.4 Bar-Petrovac, je u toku izvodjenja. Gavni prikljuak naRegionalnom cjevovodu, DC DN 400 mm planiran je kod poslovnog objekta„BB“, sa trasom kroz planski prostor postojee i planirane saobraajnice,prema planiranom rezervoaru Šušanj 2, zapremine V = 1200 m3 i visinskimpoložajem: Kd =122,0 mnm; Kp = 126,0 mnm.Vodovodna mreža druge visinske zone (50,0 mnm – 100,0 mnm), snabdijevaese vodom iz planiranog rezervoara druge visinske zone, Šušanj 2, zapremineV = 1200,0 m3 , i visinskim položajem: Kd = 122,0 mnm i Kp = 126,0 mnm.U ljetnem periodu sa potrebnim koliinama iz Regionalnog vodovoda, prekorezervoara Šušanj 2, zimskom periodu preko rezervoara druge visinske zonesa vodama iz lokalnog gravitacionog izvorišta Zupci.Trea visinska zona planskog prostora, snabdijevat e se vodom iz rezervoaradruge visinske zone Šušanj 2, preko planirane hidrostanice.U ljetnjem periodu sa vodom iz Regionalnog vodovoda, u zimskom periodusa vodom gravitacionog izvorišta „Zupci“ .Cjevovodi u mreži planskog prostora, ije su trase u profilu saobraajnice,prenika 100 mm i više i od savremenih materijala se zadržavaju uplaniranom stanju.Generalno planiranim saobraajnicama su predvidjeni cjevovodi profila DN100 mm, DN 150 mm i DN 200 mm , materijala PEHD i Duktila zavisno odprofila (< DN 100 mm, PEHD; > DN 100mm, Duktil).U planiranoj vodovodnoj mreži , planirani su nadzemni protivpožarnihidranti ( min DN80 mm), na propisanim rastojanjima.Trase projektovanih cjevovoda su postojee i planirane saobraajnice-pješakestaze.61

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Osnovni parametri kod dimenzionisanja profila prikljunih cjevovoda nagradsku vodovodnu mrežu su broj korisnika sa usvojenom specifinompotrošnjom i potrebe za protivpožarne hidrante.Podaci i proraun potrošnje:Br. urb.parceleUPS1 –S6Površina(m²)162984NamjenaStanovanjePoslovni prostorBr. smještaj.jedinicaBr.Ležajabrojkorisnika855 2736445Spec. potrošnja(l/s/dan)250100Ukupno(m³/dan)684,0044,50Ukupno 162984 728,50Maksimalna dnevna potrošnja:Qmax,dn = 728,50 m3/dan = 8,43 l/sMaksimalna asovna potrošnja:Qmax,as=Qmax,dn x K = 8,43 x 1,50 = 12,65 l/s3.2. FEKALNA KANALIZACIJARaun rashoda upotrebljenih vodaPrema Master planu razvoja kanalizacionog sistema Crnogorskog primorja,date su norme oticaja otpadnih voda po kategorijama korisnika.Za stanovanje malih gustina, po korisniku ---------- 200 l/st/danUz pridržavanje stavova o potrošnji vode, što je iznijeto kod odredjivanjapotreba u vodi, za jedinine rashode otpadne vode možemo usvojiti sljedeekoliine i parametre (raunajui sa 20% infiltracije u kanalizacionu mrežu i80% upotrebljene vode)62

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Maksimalni dnevni oticaj Q max,dn = 12,65 l/sMaksimalni asovni oticaj Q max,as = 12,65 x 2,5 = 31,62 l/sTehniko riješenje planiranog stanja odvodjenja upotrebljenih voda jeuslovljeno topografijom terena i planiranim saobraajnicama.Kod planiranog stanja kanalizacione mreže, postojei fekalni kolektori profilaDN 200, DN 250 mm sa trasama postojeih i planiranih saobraajnica suzadržani.Shodno postojeem stanju kanalizacione mreže i planiranih saobraajnicaneophodna je rekonstrukcija veeg dijela kanalske mreže u planskomprostoru.Planirani materijal, prema uslovima J.P.Vodovod.Kod trasa postojeih odvodnih kolektora, koji se zadržavaju, potrebno jeodredjenim interventnim mjerama eliminisati prikljuke površinskih voda ipoveanu infiltraciju.Minimalni profili planiranih odvodnih kolektor su DN 200 mm.Izvodi izobjekata, u daljoj razradi planskog dokumenta planirati, profila DN 150 mm.Na trasi planiranih odvodnih kanala predvidjena su tipska reviziona okna,koja e se u daljoj razradi dokumenta adekvatno odrediti.Hidrauliki elementi:-minimalna brzina vode je Vmin = 0,8 m/s ,-maximalna brzina vode je Vmax = 3,0 m/s ,-minimalni profil je DN = 200 mm ,-minimalni i maximalni nagib je u funkciji brzine teenja u kanalu ,- izbor cijevnog materijala , prema uslovima J.P.Vodovod.3.3.ATMOSFERSKA KANALIZACIJAZa prihvat atmosferskih-površinskih voda sa objekata, uredjenih i slobodnihpovršina planskog prostora planirana je mreža atmosferske kanalizacije.63

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”S obzirom da postojei prostor nema atmosfersku kanalizaciju, planirana jepotpuno nova mreža atmosferske kanalizacije.Na planskom prostoru, postoje tri prirodna neregulisana vodotoka, kojiprihvataju površinske vode preko kolektora atmosferske kanalizacije.Planirani kolektori atmosferske kanalizacije su profila min.DN 250 mm i DN300 mm.Atmosferski kanali planirani su u profilu postojeih i planiranih saobraajnicasa tipskim revizionim kanalizacionim oknima. Površinske vode se u odvodnekanale sakupljaju, sistemom ulinih etvrtastih i linijskih slivnika.Neposredno prije ispuštanja površinskih voda u prirodne vodotoke,neophodno je na završetcima kolektora planirati adekvatne uredjaje zaotklanjanje ulja i raznih masnoa.Sve površinske vode planskog prostora se preko kanalizacione mreže iregulisanih vodotoka odvode u more kao recipijenta.Za sve proraune sistema atmosferske kanalizacije u Baru, mjerodavne su kišeinteziteta 120 lit/sec/ha.Primjenom koeficijenata oticanja za pojedine vrste površina oticanja, zaplanski prostor je 0,45 % .Ukupna koliina površinskih voda sa planskog prostora je :Q = F x i x , gdje je :Q - specifino oticanje sa lokacijeF - površina oticanja - 16,29 hai - intezitet kiše – usvojen 130 l/s/ha - koeficijent oticanja - prosjeno za prostor 0.45Q = 16,29 x 130,0 x 0,45 = 952,96 l/sQ = 0,95 m3 / secNavedeni prorauni okvirno služe za detaljne analize i dimenzioniranjeodvodnih kanala provest e se u narednoj fazi projektovanja.64

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”3.4. PRIRODNI VODOTOCIKod postojeeg stanja, naznaili smo prirodne vodotoke, koji su dijelomregulisani, kamenim i betonskim zidovima. Sami tok je regulisan nepotpunimkamenim i betonskim podlogama.Ni jedan od navedenih vodotoka nije dimenzioniran i izveden u skladu satehnikim propisima za ovu vrstu djelatnosti.Za planski prostor, s obzirom da se granii sa postojeom željeznikomprugom, kao i položaj glavnog recipijenta-more, karakteristini su izvedenipropusti, koji su na pojedine vodotoke pretvoreni u pješake i kolske prolaze adrugi uzurpirani raznim instalacijama. Za posledicu imamo promjenu tokovapovršinskih voda na okolnom prostoru, pojave klizišta koji ugrožavajunajznaajnije objekte infrastrukture (glavnu magistralu, željezniku prugu).Sve postojee vodotoke u planskom zahvatu treba posebno obradititehnikom dokumentacijom gdje bi se ispoštovali svi hidrološki, hidrauliki istatiki parametri.65

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”PREDMJER I PREDRAUN RADOVAHIDROTEHNIKE INSTALACIJEI. VODOVOD1.1. Runi i mašinski iskop kanalskog rova , u mate-Rijalu IV , V i VI kategorije , odvoz viška materijala, zasipanje pijeska oko cijevi u pripremljenkanalski rov , i zatrpavanje kanala sa materijalomiz iskopa i novim materijalom do potrebnezbijenosti.Obraun po m izvedenog kanalskog rova.m 3.570,0 x 40,00 = 142.800,001.2.Nabavka , transport i montaža vodovodnih cijevi ,od Duktila ili PEVG ( uslovi J.P.Vodovoda ) ,sa svim potrebnim armaturama i fazonskim komadima za radne pritiske PN 10 bara, ispiranje , dezinfekcija i ispitivanje na probni pritisak.Obraunpo m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 100 mm; m 720,0 x 30,00 = 21.600,00DN 150 mm; m2.150,0 x 40,00 = 86.000,00DN 200 mm; m 700,0 x 50,00 = 35.000,001.3.Izrada rezervoara pitke vode , zapremineV = 100,0 m3 .U cijenu uzeti svi potrebnizemljani , betonski , montažni i zanatski radovi.1.4.Izrada crpnog postrojenja , potrebnog kapacitetasa svim potrebnim gradjevinskim , montažnim i zanatskim radovima.-----------------------------------------------------------------UKUPNO: 285.400,0066

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”II.FEKALNA KANALIZACIJA1.1.Runi i mašinski iskop kanalskog rova , sa odvozomna deponiju , planiranje dna kanalskog rova,zasipanje pijeskom ( 0-4 ) ispod i iznad cijevi ,zatrpavanje sa materijalom iz iskopa i novim materijalomdo potrebne zbijenosti.U cijenu je uraunataizrada tipskih revizonih AB okana prema grafi-kom detalju.Obraun po m izvedene kanalske trase.m 3.300,0 x 70,00 = 231.000,00Nabavka , transport i montaža kanalizacionih cijeviod PVC , PE ili poliester materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) u pripremljen kanalski rov , sa probnimispitivanjem.Obraun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 200 mm ; m 2660,0 x 30,00 = 79.800,00DN 250 mm ; m 640,0 x 40,00 = 25.600,002.3.Nabavka , transport i montaža biološkog uredjajaza preišavanje upotrebljenih voda , za 500 korisnika , horizontalnog tipa sa dvije posude ( mehanikai biološka faza ). U cijenu uraunati svi pripremni ,gradjevinski i hidromašinski radovi .Obraun po komadu izvedenog uredjaja.2.4.Nabavka , transport i montaža tipske fekalne prepumpnestanice sa adekvatnim montažnim oknom i hidromašinskomi elekto opremom.Obraun po komadu izvedene stanice.-------------------------------------------------------------UKUPNO: 336.400,0067

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”III.ATMOSFERSKA KANALIZACIJA3.1.Runi i mašinski iskop kanalskog rova u materijaluIV ,V i VI kategorije ,sa planiranjem , odvozom viška materijala na deponiju , zasipanjem ispod i iznadcijevi sa pijeskom ( 0-4 ) i zatrpavanjem kanala samaterijalom iz iskopa i novim materijalom do potrebne zbijenosti.U cijenu je uraunata izrada tipskihrevizionih okana od AB betona.Obrau po m izvedene kanalske trase.m 4.800,0 x 70,00 = 336.000,003.2.Nabavka , transport i montaža kanlizacionih cijeviod PE materijala ( uslovi J.P.Vodovod ) , sa pripadajuim fazonskiim komadima .U cijenu su uraunatii pripadajui slivnici sa taložnikom.Obraun po m izvedenog i ispitanog cjevovoda.DN 250 mm , m 2900,0 x 40,00 = 116.000,00DN 300 mm ; m 640,0 x 50,00 = 32.000,00---------------------------------------------------------------UKUPNO: 484.000,00REKAPITULACIJAI. VODOVOD --------------------------- 285.400,00II .FEKALNA KANALIZACIJA ------------- 336.400,00III.ATMOSFERSKA KANALIZACIJA ----- 484.000,00--------------------------------------------------------------------------UKUPNO:1.105.800,00 eura68

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”8. ELEKTROENERGETIKAELEKTROENERGETIKA8.1. POSTOJEE STANJEZa konzumno podruje ED Bar napojna taka je TS 110/35 “Bar” kV. Ugraeni transformatori (T1,T2) su po 40 MVA.Od znaaja za DUP “Zeleni pojas” (Plan ) navode se postojei objekti primarne elektroenergetske infrastukture i to TS35/10 kV, nadzemni i podzemni vodovi 35 kV:TS 35/10. kVsnaga MVAprojektovanoizvedenojednovremenooptereenje(MVA)Topolica 2x8 8+8 15Rade Konar 2x8 8+8 10Sutomore 2x8 4+8 8od - dovodovi 35 kVkarakteristikeopteret.( A )l( km )godinaizgradnjeTS 110/35 Bar - Topolica 4x(XHP 1x150) 350 1.4 1979TS 110/35 Bar - Rade Konar 4x(XHP 1x150) 350 1.4 1984Topolica - Rade Konar 4x(XHP 1x150) 350 1.3 1984TS 110/35 Bar - Sutomore AlFe 3x95/15 290 9.978 1978Trafostanica 10/0,4 kV u zahvatu Plana nema. Isporuka elektrine energije postojeem konzumu obavlja se prekotrafostanice 10/0.4 kV “Bazen” , 630 kVA.TS 10/0.4 kV “Bazen” se napaja radijalno kablovskim vodom 10 kV tipa XHP 81-A 3x150 mm 2 , sa TS 10/0.4kV “Prekookeanska”. Kod normalnog uklopnog stanja napon 10 kV se uspostavlja sa postrojenja 35/10 kV"Topolica".Sigurnost napajanja nije obezbjeena, što kod havarijskih stanja dovodi do dugih prekida u napajanjupotrošaa Plana.Postoji mogucnost, ograniene prenosne moi da trafostanica “Bazen” bude napajana iz postrojenja TS35/10 kV "Sutomore", posredstvom nadzemnog voda 10 kV, preko TS 10/0,4 kV “Ineks”.Kroz južni dio zahvata Plana prolazi nadzemni vod 10 kV Bar – Sutomore. Za postojei nadzemni vod 10 kV sezadržava koridor u širini od 10, 00 m, u kome bi bila onemoguena gradnja do uklanjanja.Podruje karakterišu, tokom veeg dijela kalendarske godine relativno dobre naponske prilike (zbog malogbroja stalnih stanovnika), dok u toku turistike sezone naponske prilike mogu da se opišu kao loše satendencijom pogoršavanja.Na slici 1. je dat prostorni prikaz postojeih TS 10/0,4 kV i mreže 10 kV:69

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”BAZEN, 630slika 1.Mreža niskog napona je radijalna, pretežno nadzemna, izvedena na drvenim i betonskim stubovima,posredstvom AlFe užeta i samonosivog kablovskog snopa. Objekti se u veini prihvataju na mrežuposredstvom KPK (kablovskih prikljunih kutija), a ima i nešto nadzemnih prikljuaka. Kablovski vodovi suuglavnom PP00 konstrukcije, razliitog materijala i presjeka.Planovi višeg reda, kontaktni planovi i naseljaOd planova višeg reda, koji su obavezujueg znaaja za Plan su Prostorni plan Crne Gore i GUP Bar.Kontaktiraju sledei DUP-ovi: Ratac, Žukotrlica, Šušanj – zona rezerve.Sjeverno od Plana postoje naselja Vitii i Karadovii, za koje nisu donete Odluke o izradi planske dokumentacije, a pokonfiguraciji terena velikim dijelom se naslanjaju na ovaj Plan. Kako je naselje Vitii blisko, predviena rješenja Planasu uzimala u obzir optereenje istog (ovo podruje se takoe napaja sa MBTS 10/0.4 kV “Bazen”).Za napajanje podruja Plana od znaaja predviena rješenja po GUP-u, se daju u citatu:• Sa izgradnjom TS Popovii treba otpoeti do 2010. a Ratca i industriske do 2015. godine. TS projektovati zasnagu 2x8 MVA, a u I fazi ugraivati jedinice od 4 MVA;• Do 2010. godine u TS Sutomore trafo jedinicu od 4 zamijeniti sa 8 MVA, u TS anj 1,6 sa 4 MVA a u TSVeliki Pijesak 2,5 sa 4 MVA. Ve 2015. godine u TS u anju i Velikom Pijesku treba poveati snage naprojektovane, 2x8 MVA. Ovim bi TS anj, TS Veliki Pijesak, i TS Sutomore, uz rastereenje optereenja kojabi preuzela TS Ratac, mogle zadovoljiti potrebe konzuma do planskog perioda 2020. godine;• Pojedinano, kablovi, za prikljuak svih TS 35/10 kV treba da su presjeka adekvatni prenosnoj moi kabla sabakarnim provodnicima preseka 150mm 2 koji trajno podnose strujno optereenje od 310 A;• TS Ratac treba prikljuiti na DV 35 kV Bar - Sutomore njegovim presjecanjem po principu ulaz-izlaz.TS Ratacpreuzela bi optereenja:”Inex”,”Ivan Milutinovi”, Brca do “Korala” i time rasteretila TS Sutomore na koju ese, u I fazi, prikljuiti novi objekti na podruju Maljevika;Na slici 2. je data šema povezivanja TS 110/35 i TS 35/10 kV i mreže 35 kV predviena za 2015. godinu:70

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”slika 2.8.2. POTREBE ZA JEDNOVREMENOM ELEKTRINOM SNAGOMEnergetski bilans potrebne elektrine snage za podruje uradie se shodno strukturi korisnika, na osnovupodataka o buduem sadržaju naselja.8..2.1. Procjena maksimalne jednovremene snage je vršena za• domainstva - preko Rusck-ove formule, gdje je za ulazni parametar vršna snaga domainstva, uzetapreko simulacije instalisane snage istog;• ostalu potrošnju - pomou usvojenog specifinog optereenja po jedinici aktivne površine objekta;• javnu rasvjetu - obraun se vrši procentualno u odnosu na cjelokupnu jednovremenu snagu (1,5%).Simulacija instalisane i jednovremene snage stanovaStanovi koji e se graditi u zahvatu plana mogu imati instalisanu i jednovremenu snagu po sledeoj tabeli:Za podruje zahvata Plana koji je opredijeljen zastanovanje, usvaja se kao srednje maksimalnojednovremeno optereenje stana P jmsr =14,21 kW(trosobni stan, visoki standard, grijanje(klimatizacija) i priprema tople vode je pretežnoelektrinom energijom).Napomena: kod odreivanja maksimalnejednovremene snage korišen je dijagram4000035000Pi3000025000200001500010000500000.4 0.5 0.6 0.7 0.8odnos instalisane snage ifaktora potražnjef j71

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Trosobni stanPotroša instalisano (W)Rasvjeta 1500Šporet 9000TAP-klima 6000Bojler 2500VM 3000Grijalica 2000Pranje sua 3500Kuh.bojler 2000Ureaji 3000P i (kW)= 32.50f j = 0.4372P jm (kW)= 14.21Maksimalno jednovremeno optereenje grupe objekatastambeni sadržajiNa osnovu srednjeg maksimalnog jednovremenog optereenja stana odredie se faktor potražnje grupe stanova, koji sedobija na osnovu izraza1f p fgdje je• f p – faktor potražnje jednog domainstva;• f – faktor jednovremenosti za beskonaan broj stanova;fnFaktor jednovremenosti zabeskonaan broj stanovapreuzimamo iz dijagramaP jmsr15131197530.18 0.21 0.24 0.27f ooodnos faktora beskonanosti i vršnogoptereenjamaksimalna jednovremena snaga svih stambenih jedinica jePjmfp Pjmsrnodnosno perspektivnogdje je• – oekivani prirast (3 %);P• x – godine (5);pjm fp Pjmsr n 1100x72

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Za maksimalnu projekciju naseljenosti (stalni i povremeni stanovnici) od 1952 stanovnika, proizilazi, pourbanistikim normativima koje se odnose na gustinu stanovništva kod predviene namjene, da je moguamaksimalna izgraenost oko 610 prosjenih stambenih jedinica, što na nivou zahvata iznosin= 610f OO = 0.1855P jmsr = 14.21fp= 0.2185P jm (kW)= 1894kW/n= 3.10p (%)= 3x= 5P jm perspektivno (kW)= 2195kW/n perspektivno = 3.60odnosno po Zonama (blokovima)NamjenaBlokzahvat(ha)stanovastanovnikastanovnika/haP jm f f p P jmstSTANOVANJEstanovanje malihgustinaS 1 1.86 76 243 130 14.21 0.1855 0.279 301.21S 2 5.68 209 669 118 14.21 0.1855 0.242 718.16S 3 4.21 155 496 118 14.21 0.1855 0.251 552.61S 4 3.18 130 416 131 14.21 0.1855 0.257 474.59S 5 0.69 17 54 78 14.21 0.1855 0.383 92.53S 6 0.62 23 74 118 14.21 0.1855 0.355 116.13UKUPNO 16.26 610 1952 120 14.21 0.1855 0.218 1893.57Procjena maksimalne jednovremene snage za ostalu potrošnjuobraun se vrši direktnim postupkom, pomou usvojenog specifinog optereenja po jedinici aktivne površineobjekta (izmjerenog na objektima istog tipa) odgovarajue djelatnosti, a pomou izrazaPjmos Pjmost Sob10 3gdje je• P jmos - prognozirana maksimalna jednovremena snaga (kW);• P jmost - specifino optereenja za odreenu djelatnost (W/m 2 );• S ob – površina objekta u kojoj se obavlja djelatnost (m 2 ).U tabeli je prikazano specifino optereenje sektora “ostala potrošnja”Pdjelatnost jmost (W/m 2 )od doTrgovine 25 60Usvojena je prosjena vrijednost specifinog optereenja za sadržaje ugostiteljstvo, trgovina, zanatstvo i sl.:50 W/m 2i iznosi73

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”NamjenaBlokNRPposlovni(Pk m 2 )stanovnikaP jmosSTANOVANJEstanovanje malihgustinaS 1 608 243 30.40S 2 1672 669 83.60S 3 1240 496 62.00S 4 1040 416 52.00S 5 136 54 6.80S 6 184 74 9.20UKUPNO 4978 1952 248.88Procjena maksimalne jednovremene snage za javnu rasvjetuObraun se vrši procentualno, u odnosu na cjelokupnu jednovremenu snagu, i usvaja se:2 %odnosnoNamjenaBlokstanovnikaP jmjrSTANOVANJEstanovanje malihgustinaS 1 243 6.63S 2 669 16.04S 3 496 12.29S 4 416 10.53S 5 54 1.99S 6 74 2.51UKUPNO 1952 42.858.2.2. Procjena jednovremene snage na nivou Plana(za maksimalnu izgraenost)Ukupna jednovremena snaga se dobija zbirom dobijenih jednovremenih snaga za posmatrane kategorijepotrošaa (faktor jednovremenosti izmeu pojedinih vrsta potrošaa ne uzima se u obzir)P P P P (1893, 57 +248, 88 +42, 85 )vjmstjmosi na nivou Plana približno iznosi:P v 2.185, 00 kWPretpostavljajui gubitke u distributivnoj mreži do 10%, neophodnu rezervu od 10%, kao i faktor snage cos =0,95,Pv G Ronda je prividna jednovremena snaga na nivou zahvata Svcosodnosno, po naponskim nivoimajmjrS v = 2.760, 00 kVAS vnaponski nivona 0,4 kV u TS 10/0,4 kV 2760trasa kabla 10 kV za više TS 10/0,4 kV 2305na TS 35/10 kV 2132na TS 110/35 kV 203674

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Procjenjena maksimalna jednovremena prividna snaga na nivou zonase daje u tabeli i tematski na sl. 3.NamjenaSTANOVANJEstanovanje malihgustinaBlokstanovastanovnikaP jmS jmkVAgustinaoptereenjakVA/ha(UP)S 1 76 243 338 427 229S 2 209 669 818 1033 182S 3 155 496 627 792 188S 4 130 416 537 678 213S 5 17 54 101 128 184S 6 23 74 128 161 259UKUPNO 610 1952 2185 2760 170S 5S 4S 6S 3S 1S 2Sjm (kVA)1281614276787921,033slika 3.5.3.2.3. Potrebna maksimalna jednovremena snaga(za period za koji se donosi Plan)Obzirom da se Plan donosi za period od 5 godina, nije realno oekivati njegov potpun razvoj.Kod ove procjene imali su se u vidu postojei objekti, kao i obim i mikrolokacije podnesenih inicijativaKako je približan broj potrošaa (domainstava) 350 (1120 stalnih i povremenih stanovnika), proizilazi da je trenutnaizgraenost stambenih sadržaja oko 57 % (u smislu broja stambenih jedinica, ali evidentno ne i optimalne površinestana), slika 4.75

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”18A-5A-1A-4580103A-8A-613336A-2A-7procijenjen broj stanova0183658103133slika 4.A-3odnosno, primjenjujui istu metodologiju prorauna, za iste je potrebno obezbjediti približno 2036 kVA (2,94 kW/dom),dok su stvarni instalisani kapaciteti ispod 630 kVA (1,54 kW/dom), te proizilazi da je potrebna hitna izgradnja novih TS10/0.4 kV, 630 kVA (2-3).Ukupno u zahvatu Plana, trenutne potrebe u instalisanoj snazi, kod koeficijenta optereenja trafo stanicePvr 75%1 Ptsza izgradnjom novih elektroenergetskih objekata suS v = 2240, 00 kVAU skladu sa iskazanim zahtjevima i namjerama investitora (sl.5.)S 5S 4S 6S 3S 1S 2ZahtjeviLEGALIZACIJA (6)LEGALIZACIJA, DOGRADNJA (3)LEGALIZACIJA, DOGRADNJA, NOVI OBJEKAT (1)NOVI OBJEKAT (4)slika 5.proizilazi da je za period Plana maksimalno oekivano:• dogradnja i izgradnja novih objekata stambene namjene (stalni i povremeni stanovnici, oko 40 prosjenihstanova površine po 120 m 2 , odnosno 128 stanovnika)76

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”• stvaranje konfortabilnosti stanovanja kroz poveanje stambene površine, dogradnjom postojeih stanova.smatramo za realno da je kod predvienog scenarija razvoja Plana oekivano maksimalno jednovremeno optereenjeS v = 2480, 00 kVA(cos =0,95 i G+R=20%)odnosno da je uveanje jednovremenog optereenja na nivou mreže 0.4 kV Plana zaS v = 240, 00 kVAOvakav obim razvoja je u skladu sa demografskom projekcijom po drugoj varijanti prirasta stanovništva.U odnosu na postojee stanje izgraenost se uveava za 10,3 %, dok je realizacija izgraenosti Plana 64 % odmaksimalne.Predviena rješenja elektrodistributivne mreže stvaraju osnov za realizaciju Plana, nezavisno od lokacije na kojoj sebude razvijao, do svog vremenskog obzorja.8.3. PLANIRANA ELEKTRODISTIBUTIVNA MREŽA8.3.1. Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 110 kVPlanom razvoja energetike Crne Gore (Master plan) je predviena izgradnja TS 110/10 kV Bar 2, 2x20 MVA, poslije2020. do 2025. godine.8.3.2. TS 35/10 kV RatacPlanirana dinamika razvoja elektroenergetskih objekata (GUP) predvia izgradnju TS 35/10 Ratac do 2015. godine (upoetku sa dvije trafo jedinice od po 4 MVA), kao preduslov za razvoj kako predmetnog Plana, tako i šire. Izgradnjomiste postigla bi se visoka sigurnost napajanja elektrinom energijom Plana kao i rastereenje postojeih TS 35/10 kVTopolica i Konar, što bi omoguilo oslobaanje energetskih kapaciteta za dalji nesmetani razvoj novih turistikih,stambenih i drugih sadržaja.Plan, u cjelosti, prirodno gravitira izvoru TS 35/10 kV Ratac, ali do izgradnje iste napajanje je sa TS 35/10 kV Topolica.Potrebno je uložiti vanredne napore da bi se napajanje TS 10/0.4 kV Prekookeanska (i preko iste Plana) obezbjedilodirektnim vodom sa TS 35/10 kV Konar, kao i sigurnost napajanja iz pravca naselja Vitii (sa ZTS 10/0.4 kV Šušanj 4- Kopitovi).Granica napajanja u budunosti se odreuje u skladu sa razvojem elektroenergetskih objekata primarne i sekundarnetehnike infrastukture predmetnog i okolnih podruja.8.3.3. Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10 kVPlaniranje elektrodistributivne mreže 10 kV je vršeno na osnovu pokazatelja o gustini optereenja, i za zone ista sekree oko 180 - 260 kVA/ha, odnosno 170 kVA/ha na nivou Plana Na slici 6. je tematski prikazana gustina optereenjaa date su i potrebe za snagom u mreži 0,4 kV.77

832/140Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”S 5, 184A-5A-1A-4S 4, 213S 6, 259S 3, 188A-8A-6S 2, 182oznaka TSTS 10/0.4 kV (kVA)S 1, 229A-2A-7630 (8)potrebna snaga Zona (kW)gustina optereenja (kVA/ha)182184188213229259A-3Slika 6.Postojei nadzemni vod 10 kV (sl.7.) se zadržava u okviru Plana u sigurnosnom “status quo” koridoru širine do 10, 00 m,u kome se onemoguava gradnja do njegovog uklanjanja.823/25823/171823/3110823/2810823/27823/2181810823/21823/431082 3/25110823/2910823/20823/57823/628 23 / 1 35823/6310823/30823/1 6823/22823/12823/27823/14819823/6825/33823/2910823/16P288532.41825/195825/31823/5010823/9A-1825/188825/183110825/48825/189825/35825/163825/164825/17020011P288650.55825/19411825/32825/3610825/3810825/581 0825/42825/1928 25 / 1 65825/11825/17120 0128 25 /2 05825/381P288435.34825/3710825/491110825/401825/78110825/371825/16110825/4110825/39P285760.55825/3910825/50825/731825/40825/176825/8820013 10825/2310825/361 082 5/2 41111825/160210825/3510825/34825/156825/17310825/52825/125825/1798 25 /1 7210825/51825/16710825/53110825/1010825/212110825/26825/1431082 5/4511110825/27111825/70P2856 2 64.94 825/841 18 25 / 1 782825/118P288363.9810825/551825/1558 25 / 1 47825/168825/152110054825/110825/111110825/25 110825/2210825/202825/119825/1261 0825/548 25 / 1 8210825/12825/15410825/4410825/13825/71111P289780.371 1110825/281P289088.48110825/29825/8110825/33182 5/110825/19825/96825/199825/831825/98825/1231825/136825/148825/5611825/2038 25 /1 24825/1088 25 / 1 011825/13310825/46S 1825/102825/105825/131825/137825/13510825/56110825/910825/14825/501825/153825/18825/117825/6010825/578 25 / 1 87825/688 25/ 1 30825/121825/1041825/62825/21825/171825/2210825/1810825/3010825/31P285569.68825/46825/4810049832/73A-41825/132825/49832/93832/72832/741832/1731S 310825/321S 2825/16832/113832/75P288244.64825/20825/61832/94832/9110825/8825/1510825/17832/114100471 08 2 5/1 610825/15832/61832/132832/61832/11283 2/95832/111832/36832/47832/48832/11510046832/283 2/462200141A-8832/111A-2832/142S 4832/5832/131832/116P285460.26832/14110045832/37P288985.63832/49832/60832/130832/110832/96832/9083 2/35832/45832/50 110832/72slika 7.832/71832/76P288133.00832/77Trafostanice 10/0,4kV :Potrebna snaga za urbanistike zone (blokove) dale su pokazatelje za izbor TS 10/0,4 kV. Opredjeljenje kod izbora jetipizacija elemenata koji su optimalni za zahvat, a ujedno su naješi u Baru (TS 10/0,4 kV, 630 kVA), što doprinosilakšem i efikasnijem održavanju distributivnog sistema.U tabeli je prikazan broj i osnovne karakteristike TS 10/0,4 kV.78

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”r.br. oznakainstalisanasnaga(kVA)vodnapolja10 kV1 A-1 630 32 A-2 630 33 A-3 630 34 A-4 630 35 A-5 630 46 A-6 630 37 A-7 630 38 A-8 630 2Sve trafostanice treba da budu u skladu sa važeom preporukom Tp1b EPCG.Predviene su urbanistike parcele za TS 10/0,4, kao osnov za izuzimanje zemljišta, a time i stvaranja uslova zarealizaciju Plana.10 kV podzemna mrežaPlanirane TS10/0,4kV su ukljuene u zamkasti sistem napajanja – koncept otvorenih prstenova (u pogonskom stanju kaoradijalna mreža) uz njihovo napajanje, iz dva vorišta: planirane TS 35/10 kV Ratac i postojee TS 35/10 kV Konar.Napojne vodove iz TS 35/10 kV na glavnim pravcima izvjesti jednožilnim kablovima sa izolacijom od umreženogpolietilena tipa 4 x ( XHE 49-A 240/25 mm 2 ), 12-20 kV , dok ostalo 3 x (XHE 49-A 150/25 mm 2 ).Na slici 8. su prikazani kablovski vodovi po presjekuS 5A-5A-1A-4S 4S 6S 3A-8A-6S 2oznaka TSTS 10/0.4 kV (kVA)S 1A-2A-7630 (8)podzemni vodovi 10kVtip i presjek4 x (XHE 49-A 240/25) (8)3 x (XHE 49-A 150/25) (13)slika 8.A-3U tabeli je prikazan broj, dužina i karakteristike potrebnih novih podzemnih vodova 10 kV.79

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”r.br. ID trasa tip l (m)1 3 A-1 - A-2 4 x (XHE 49-A 240/25) 4032 14 A-1 - A-4 3 x (XHE 49-A 150/25) 2363 4 A-2 - A-3 4 x (XHE 49-A 240/25) 2594 13 A-2 - A-8 3 x (XHE 49-A 150/25) 3825 15 A-3 - A-7 3 x (XHE 49-A 150/25) 2776 10 A-4 - A-5 3 x (XHE 49-A 150/25) 2647 9 A-5 - A-6 3 x (XHE 49-A 150/25) 2658 17 A-5 - nova 2 (zona rezerve) 3 x (XHE 49-A 150/25) 1699 8 A-5 - nova 2 (zona rezerve), van Plana 3 x (XHE 49-A 150/25) 12410 20 A-5 - Vitii (Ratac, Konar) 4 x (XHE 49-A 240/25) 8011 21 A-5 - Vitii (Ratac, Konar), van Plana 4 x (XHE 49-A 240/25) 7012 16 A-6 - A-7 3 x (XHE 49-A 150/25) 20113 7 A-6 - A-8 3 x (XHE 49-A 150/25) 19114 18 Bazen - A-7 3 x (XHE 49-A 150/25) 7915 19 Bazen - A-7 (van Plana) 3 x (XHE 49-A 150/25) 12016 11 C-4 (Ratac) - A-4 3 x (XHE 49-A 150/25) 8817 12 C-4 (Ratac) - A-4 (van Plana) 3 x (XHE 49-A 150/25) 6818 6 Konar (Prekookeanska) - A-3 4 x (XHE 49-A 240/25) 11219 5 Konar (Prekookeanska) - A-3 (van Plana) 4 x (XHE 49-A 240/25) 17520 2 Ratac - A-1 4 x (XHE 49-A 240/25) 10521 1 Ratac - A-1 (van Plana) 4 x (XHE 49-A 240/25) 1499Mogue je vršiti prilagoenja u smislu trase i tipa podzemnih vodova 10 kV, a u skladu sa stvorenim uslovima na terenu,sinhronizovano sa periodinim i godišnjim programima lokalne Uprave, kao i planovima Operatora distribucije. Ovakveizmjene se ne smatraju izmjenom plana.Na slici 9. je dat raspored u mreži trafostanica, kao i šeme njihovog povezivanja u planiranom rješenjuslika 9.Ovakvim rješenjem obezbijeeno je pouzdano napajanje trafo stanica u zoni zahvata tako što je primijenjen konceptotvorenih prstenova.Niskonaponska mrežaKompletna niskonaponska mreža, ukljuujui spoljašnje i unutrašnje kablovske prikljuke mora biti kablovska(podzemna) .Trase kablovskih vodova niskonaponske mreže predvidjeti uz saobraajnice, i to tako što e se uz sve saobraajnicerezervisati koridor za polaganje kablova NN mreže. Koridor predvien za elektroenergetske instalacije je širine 0.7 m,udaljen najmanje 1m od saobraajnice. Preporuuje se da bude lociran ispod zelene površine pored trotoara.80

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”NN kablove po mogunosti polagati u zajednikom rovu na propisanom odstojanju , uz ispunjenje uslova dozvoljenenogstrujnog optereenja po pojedinim izvodima.Broj niskonaponskih izvoda e se definisati glavnim projektima trafostanica.Shodno Tehnikim preporukama EPCG (TP – 2) predvidjeti razvoj niskonaponske mreže na dva naina:• Kao zamkaste izvode (iz iste ili susjedne TS), koji su pogonski radijalni, na KRO (kablovske razvodne ormare),a odatle prema grupi objekata posredstvom SS-PMO (slobodno stojeeg prikljuno mjernog ormara);• Kao zamkaste izvode prema objektima (iz iste ili susjedne TS), koji su u pogonu radijalni, i koji dozvoljavajupromjene granice napajanja radi optimizacije rada sistema. Mreža prihvata objekte po principu ulaz – izlazposredstvom SS-PMO koji se postavlja na regulacionoj liniji.8.3.4. USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATAIzgradnja trafostanica 10/0.4kVNove trafostanice su predviene kao slobodnostojei, tipski objekti, i moraju biti u skladu sa važeom tehnikompreporukom TP 1b, donesenom od strane EPCG..Graevinski dio predvidjeti kao montažno betonski objekat (MBTS), koja u pogledu dispozicije postrojenja u potpunostizadovoljava zahtjeve Tehnike preporuke TP-1b EPCG .TS po konceptu konfiguracije srednjenaponske mreže trebaju da budu pretežno vorne (NDTS).U pogledu pristupa postrojenju objekat treba da bude sa sa manipulativnim hodnikom, kod kojih se rukovanjepostrojenjem obavlja unutar objekta.Srednjenaponsko postrojenje 10 kV sastoji se od vodnih (broj po specifikaciji datoj u tabeli za TS10/0.4 kV) i jednogtransformatorskog polja. Srednjenaponski sklopni blok je gasom SF6 izolovano, potpuno oklopljeno i od opasnognapona dodira zaštieno razvodno postrojenje tipa "Ring Main Unit". Transformatorsko polje za transformatore snage do630 kVA je opremljeno tropolnom rastavnom sklopkom sa visokouinskim osiguraima i zemljospojnikom. Rastavnasklopka u transformatorskom polju mora da ima mogunost automatskog tropolnog iskljuenja pri pregorijevanjunajmanje jednog visoko-uinskog osiguraa, kao i pri djelovanju osnovne zaštite od unutrašnjih kvarova utransformatoru -Buchholz i preoptereenja- kontaktni termometar ( termoprotektor kod transformatora bezkonzervatora).Niskonaponski blok je konstruktivno slobodnostojei ormar ili panel i sastoji se od tipskog NN bloka (dovodno –transformatorsko polje, polje niskonaponskog razvoda). Polje niskonaponskog razvoda ima najmanje osam kablovskihniskonaponskih izvoda opremljenih izolovanim osigurakim letvama.Svim trafo stanicama, obezbjediti kamionski pristup, širine najmanje 3 m.Izgradnja podzemne mreže 10 kVKablove polagati slobodno u kablovskom rovu, dubine 80 cm, a širine na dnu 40 cm (za jedan kablovski vod u rovu).Na dionici trase kablova, ispod kolovoza saobraajnice - prilaza, kablovi se položu kroz kablovsku kanalizaciju.Kablovska kanalizacija se izrauje od PEHD cijevi prenika 110 – 160 mm, Mjesta prelaza saobraajnica su oznaenana prilogu Planirano stanje. Na svim prelazima 10 kV kablovskih vodova, predvidjeti i odgovarajui broj PEHD cijeviistog presjeka za prolaz niskonaponskih kablova. Broj cijevi se odreuje projektima trafostanica.Zajedno sa kablom (na oko 40 cm dubine) u rov položiti traku za uzemljenje, FeZn 25x4 mm, te tako stvarati ipoboljšavati združeni uzemljva.Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje oznaavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase, mjesta kablovskihspojnica, poetak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelna voenja kabla sa drugim kablovima iostalim podzemnim instalacijama.Pri izvoenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštte radnika, graana i vozila, a zaštitnim mjerama omoguitiodvijanje pješakog i motornog saobraaja.Izgradnja podzemne mreže 0,4 kVNove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišenje kablova tipa PP00 (ili XP00,zavisno od mjesta i naina polaganja), odnosno po uslovima Operatora distribucije.Što se tie izvoenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi navedeni pri izgradnji kablovske 10 kVmreže.81

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Tehniki uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji prikljuka objekata na niskonaponskimrežu definisani su Tehnikom preporukom TP-2 EPCG.Pri polaganju kablova voditi rauna da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili paralelna voenja kablova sa drugimpodzemnim instalacijama budu izvedena u skladu sa važeim propisima i preporukama.• Meusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7 cm, pri paralelnom voenju,odnosno 20 cm pri meusobnom ukrštanju.• Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti moraju biti odvojeni opekama, aminimalni meusobni razmak mora iznositi 10 cm.• Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili razliitog naponskog nivoa razmak izmeu energetskih kablova trebada iznosi najmanje 20 cm.• Nije dozvoljeno paralelno voenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi (osim pri ukrštanju).Horizontalni razmak izmeu kabla i vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosi najmanje 0, 40 m.• Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi, uz rastojanje od 0, 3m.• Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti kroz zaštitnu cijev.• Pri paralelnom voenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji dozvoljeni horizontalni razmakiznosi 0, 5 m.• Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz meusobni razmak od 0, 50 m, s tim što seenergetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla. Ugao ukrštanja treba da bude bliži 90 , ali ne manjeod 45 .• Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od najmanje 30 cm. Ako poredzgrade postoji trotoar onda kabal mora da bude van trotoara.Izgradnja javnog osvetljenjaIzgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraajnica obezbjediti fotometrijske parametre datemeunarodnim preporukama.Kao nosae svetiljki koristiti metalne dvosegmentne i trosegmentne stubove, predviene za montažu na pripremljenimbetonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati, a napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski, uzprimjenu standardnih kablova PP00 3(4)x16-25mm 2 ; 0,6/1 kV.Sistem osvjetljenja treba da bude cjelononi. Pri izboru svetiljki voditi rauna o tipizaciji u cilju jednostavnijegodržavanja.Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kod izvedene instalacijemoraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od elektrinog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). Utom cilju, mora se izvesti polaganje zajednikog uzemljivaa svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake FeZn25x4 mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitukompletnog napojnog voda i pojedinih svetiljki.Obezbjediti mjerenje utrošene elektrine energije. Komandovanje ukljuenjem i iskljuenjem javnog osvjetljenjaobezbjediti preko uklopnog sata ili foto elije.Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova.82

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”8.3.5. PREDRAUN ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATA(aproksimacija)Isporuka objekata i izvoenje montaže pripadajuih postrojenja 10 i 0.4 kV.Isporuka i postavljanje kablovskih vodova 10 kV , sa ugradnjom kablovske kanalizacijena potrebnim lokacijama (prelaz ispod puteva, ukrštanje instalacija).Aproksimacija kablovskih vodova 0.4 kV, kao i pripadajuih kablovskih razvodnih ormara.Aproksimacija za javnu rasvjetu.U cijenu su uraunati svi gradjevinski radovi.1. Isporuka MBTS 10/0.4 kV 630 kVA, sa pripadajuim poljima 10 i 0.4 kV, mjernim garniturama,zaštitnom i signalnom automatikom.Postrojenja su u skladu sa važeim preporukama elektroprivrede TP 1b.Izvoenje montažnih radova na postrojenju do puštanja u pogon.U cijenu se uraunava plaanje zemljišta za lokaciju.Plaa se po postrojenju.kom 8 x 52,450.00 = 419,600.003. Isporuka materijala i izvoenje kablovske mreže 10 kV kablovima slino tipa4x( XHE 49-A 240/25 ), 12-20 kV sa ugradnjom pratee opreme ( FeZn traka, štitnici,pozor traka, oznake). U cijenu se uraunavaju svi zemljano-gradjevinski radovi,završnice vodova, kao i geodetska obrada radi formiranja katastra podzemnih instalacija.Plaa se po dužnom metru kablovske mreže.m 2703 x 60.00 = 162,180.004. Isto kao prethodno, samo kablovima tipa 3x( XHE 49-A 150/25 )m 2464 x 53.00 = 130,592.005. Nabavka i montaža razvodnih ormara KRO - 4-8 sa osiguraimaosnove 400 A i brzotopljivim patronima po potrebi.Plaa se po postrojenju.kom 16 x 2,500.00 = 40,000.006. Isporuka materijala i izvoenje kablovske mreže 0.4 kV kablovima tipa P(X)P00-A 3x150-240,sa ugradnjom pratee opreme ( FeZn traka, štitnici, oznake).U cijenu se uraunavaju svi graevinski radovi, kao i završnice vodova.Plaa se po dužnom metru kablovske mreže.m 3200 x 40.00 = 128,000.007. Isporuka materijala i izvoenje kablovske mreže javne rasvjete,kablom tipa PP-00 4x16-25 mm 2 .m 3000 x 15.00 = 45,000.008. Isporuka materijala i izvoenje rasvjetnih tijela 1-2x125, VTF javne rasvjete,kandelaberskog - parkovskog tipa (postavljaju na razdaljini od cca 25 m)Komplet za materijal i rad:kom 100 x 700.00 = 70,000.009. Troškovi pripremnih i završnih radova (geodetska mjernja na lociranju predviene trase isnimanju izvedenog stanja, izrada projektne dokumentacije, pribavljanje neophodnihsaglasnosti i dozvola, izmjestanje i uklapanje ostale infrastukture, troškovi nadzora,potrebnih certifikata…).Predvia se procentualno u odnosu na investicionu vrijednost predmetnog objekta.5.00% x 995,372.00 = 49,768.60SVE UKUPNO: € 1,045,140.6083

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”9. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA1. POSTOJEE STANJEZona DUPa ZELENI POJAS predstavlja dio podruja naselja Šušanj, iznad željeznikepruge, zapadno od puta za Vitie.Podruje obrade lokalnog planskog dokumenta oivieno je:sa juga i jugozapada: željeznikom prugom;sa sjeverozapada: granicom DUP-a „Ratac-Zeleni pojas“;sa sjeveroistoka i istoka: granicom DUP-a „Šušanj-zona rezerve“;Postojee stanje površina DUPa „Zeleni pojas“ je prikazno u sledeoj tabeli:Površina obuhvata 18 ha 89 a 79,46 m 2Površina pod objektima 6 229 m 2Indeks zauzetosti 0.03Ukupna BGP objekata 16 500 m 2Indeks izgradjenosti 0.09Ukupan broj postojeih objekata 111Postojei broj stanovnika i korisnika 355Postojea gustina stanovanja 19 st/haFiksni telekomunikacioni saobraaj na podruju DUPA ZELENI POJAS , obavlja se u okvirukompanije Crnogorski Telekom, tj u okviru Telekomunikacionog Centra Bar, kao njeneorganizacione jedinice.Pretplatnici fiksne telefonije u zoni DUPA ZELENI POJAS trenutno imajutelekomunikacione prikljuke sa telekomunikacionog vora RSS ŠUŠANJ ( kapacitet (kapacitet 1152 pretplatnika ), sa mogunošu proširenja.Navedeni telekomunikacioni vor se nalazi na udaljenosti od oko 400 metara od graniceplana .Telekomunikacioni vor RSS Šušanj ima direktne tk prikljuke i omoguava lako ijednostavno proširenje , u sluaju potrebe za istim.I ovaj telekomunikacioni vor, kao i ostali na podruju Bara, vezan je sa matinimtelekomunikacionim vorom LC Bar, optikim kablom, što omoguava kvalitetno obavljanje84

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”telekomunikacionog saobraaja i pružanje savremenih telekomunikacionih usluga fiksnetelefonije i širokopojasnog prenosa podataka ( ISDN , ADSL , IPTV itd. ).U zoni DUPA ZELENI POJAS, koji je predmet ovog posmatranja, postoji izgradjenatelekomunikaciona kanalizacija i fiksna telekomunikaciona pristupna mreža.Obradjiva ove faze je priložio grafiki prikaz postojeeg stanja na posmatranom podrujuDUPa ZELENI POJAS, sa detaljima koji prikazuju aktuelno stanje telekomunikacioneinfrastrukture na ovom podruju .Postojea Tk okna su zidana ili betonska i raena su u skladu sa važeim propisima ipreporukama ZJ PTT .Tk kanalizacija je izgraena od 2 pvc cijevi fi 110mm .Tk mreza u zoni DUP-a i u kontaktnoj zoni je raena u skladu sa važeim propisima ipreporukama ZJ PTT iz ove oblasti .Postojei telekomunikacioni kapaciteti nijesu dovoljni za zadovoljavanje narastajuihpotreba novih korisnika.Pojedini postojei objekti prikljueni su na pristupnu mrežu kablovima položenim direktno urov, bez izgraene kablovske kanlizacije, pa e se te trase morati napustiti i predvidjeti noviprikljuci kroz planiranu kablovsku kanalizaciju.U dijelu mobilne telefonije, u zoni Studije Pješine, tj. U širem podruju anja, prisutan jesignal sva tri mobilna operatera : T-Mobile , ProMonte i M-Tel .85

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”2.PLANIRANO STANJEProstor obuhvata plana je podruje namijenjeno za stambenu izgradnju manjih gustina ,bgp = cca 162984m2 i dato je tabelarno:STANOVANJE MALIH GUSTINABLOKUP(m²)BGP( (m²)Posnove( (m²)Srednje vrijednostibr.stanova br.stanovnika***Pposl.prost. br.korisnikaS1 20192 20192 7572 106 339 530 53S2 55698 55698 20887 292 935 1462 162S3 41339 41339 15502 217 694 1085 109S4 34730 34730 13024 182 583 912 91S5 4757 4757 1784 25 80 125 13S6 6268 6268 2351 33 105 165 17ukupno 162984 162984 61120 855 2736 4279 445Planirano stanje telefonske mreže je uslovljeno postojeom kablovskom kanalizacijom iraspoloživom rezerevom u pristupnoj mreži.Planom se predvia, u skladu sa planovima razvoja Crnogorskog Telekoma, izgradnjanove telekomunikacione kanalizacije , gdje je to neophodno , kako bi se omoguiloprovlaenje novih tk kablova i stvaranje uslova za prikljuenje oko 3000 novih tkpretplatnika u zoni na planirane tk kablove .Planirana telekomunikaciona kanalizacija u zoni DUP-a, gradie se sa 4 xPVC cijevi110 mm u ukupnoj dužini od oko 1500 metara i sa 2 PVC cijevi o 110 mm u ukupnoj dužini odoko 1000 metara.Planira se i gradjenje 36 telekomunikacionih okna sa lakim poklopcem .Planiranim rješenjima u dijelu telekomunikacione kanalizacije, ona se logino veže na postojeukanalizaciju, tako da se dobija njen logiki nastavak do postojeeg telekomunikacionog voraRSS Šušanj.Kapacitet telekomunikacione kanalizacije je definisan na nain što je projektant moraovoditi rauna o eventualnom planiranju i izgradnji novih tk pristupnih mreža, distribucijižine kablovske televizije ( KDS operateri ), te potreba daljeg održavanja svih navedenih86

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”sistema, pri emu se strogo moralo voditi rauna o važeim zakonskim propisima ipreporukama planova višeg reda za oblast telekomunikacija .Planira se i izgradnja telekomunikacionih kablovskih okana, u skladu sa planiranimobjektima u zoni obuhvata, a planirano je i proširenje postojeih tk okna i proširenjepostojee i izgradnja nove telekomunikacione kanalizacije na potezu odtelekomunikacionog vora RSS ŠUŠANJ .Trase planirane telekomunikacione kanalizacije potrebno je, gdje god je to mogue, uklopitiu budue trotoare ulica i zelene površine, jer bi se u sluaju da se telekomunikaciona oknarade u trasi saobraajnice ili parking prostora , morali ugraditi teški poklopci sa ramomPlaniranje telekomunikacione kanalizacije i telekomunikacionih okana, uskladjeno je usvemu sa važecim propisima i preporukama bivše ZJ PTT za ovu oblast, kao i sa važeimpropisima Crne Gore i preporukama iz planova višeg reda .Projektant još jednom naglašava da je jednu PVC cijev 110 mm predvidio iskljuivo zapotrebe žine kablovske televizije ( KDS operatera ) .U skladu sa rješenjima projektovanim DUP ZELENI POJAS, glavnim projektima zapojedinane objekte planirati izgradnju telekomunikacione kanalizacije i telekomunikacionepristupne mreže, koja e omoguavati korištenje servisa fiksne telefonije, broadbandinterneta, televizije i dr .Obavza investitora svih planiranih objekata u planiranoj zoni jeste da, u skladu sarješenjima iz DUPa i Tehnikim uslovima koje izdaje Crnogorski Telekom, tjTelekomunikacioni Centar Bar, od planiranih telekomunikacionih okana, projektima zapojedinane objekte u zoni obuhvata, definišu plan i nain prikljuenja svakogpojedinanog objekta.Tk kanalizaciju pojedinanim projektima treba predvidjeti do samih objekata.Kunu tk instalaciju treba izvoditi u tipskim ormariima ITO LI, lociranim u ulazu u objekteili u Tehnikim prostorijama, na propisanoj visini.Na isti nain treba izvesti i ormarie za koncentraciju instalacije za potrebe kablovskedistribucije TV signala .Kunu tk instalaciju u svim prostorijama izvoditi sa provodnikom UTP ili Iy(St)Y ili drugimkablovima slinih karakteristika i provlaiti kroz PVC cijevi , sa ugradnjom odgovarajuegbroja razvodnih kutija, s tim da u svakom poslovnom prostoru treba predvidjeti minimalnopo 4 tk instalacije, a u stambenim jedinicama minimalno po 2 tk instalacije.U sluaju da se trasa tk kanalizacije poklapa sa trasom vodovodne kanalizacije i trasomelektro instalacija, treba poštovati propisana rastojanja , a dinamiku izgradnje vremenskiuskladiti.87

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”3. TEHNIKI USLOVI ZA IZGRADNJU TELEKOMUNIKACIONEKABLOVSKE KANALIZACIJE1. KOPANJE ROVA: Pošto se obilježe mjesta za kablovska okna i izvrši odredjivanjepravca kanalizacije, pristupa se kopanju rova. Ukoliko se prilikom kopanja rova naie naneki podzemni objekat ili instalacije paziti da se ne oštete. Dimenzije rova zavise od mjestaugradnje, broja cijevi, naina slaganja i slino. Rov treba da bude toliko dubok da najmanjerastojanje od površine zemlje do tjemena cijevi iznosi 50 cm za cijevi postavljene utrotoaru, a 80 cm za cijevi postavljene u kolovozu. Dubina rova zavisi od debljine podlogeod pijeska, broja redova cijevi i rastojanja izmeu redova.Širina rova zavisi od broja cijevipo jednom redu, rastojanja izmeu cijevi i prostora potrebnog za manipulaciju od cijevi doobije strane rova (sl.A1). Poslije kopanja rova pristupa se nivelisanju njegovog dna.Obraiva projekta je iskustveno predvidio treu i etvrtu kategoriju zemljišta za iskop rovana itavom prostoru koji ovaj projekat obrauje odnosno gdje se vrši iskop. Ukoliko sekategorije zemljišta budu razlikovale od predvienih ovim projektom, korekcije e se unijetiu izvokom projektu i projektu izvedenog stanja. Saglasnost na eventualne izmjene moradati predstavnik investitora, izvoa i nadzorni organ.Radi obezbjedjenja prilaza,poslovnim objektima i privatnim kuama postaviti drvene mostove nad rovom. Za rad ukolovozu obavezno obezbijediti odgovarajue saobraajne znake, a nou gradilište trebada bude objeleženo posebnim znacima.2. POLAGANJE CIJEVI: Na dno rova postavlja se podloga od pijeska debljine 10 cm, kojatreba da se izravna i lagano nabije. Ako postoji opasnost da pijesak odnesu podzemnevode, podloga se izrauje od mješavine cementa i pijeska u razmjeri 1:20. Istommješavinom se tada oblažu i cijevi. U zemljištu male nosivosti pravi se armirana podlogadebljine 10 cm. Posebno treba pripremiti rov odnosno njegovu podlogu na mjestima gdje sevrši prelaz preko ulica.Tada podlogu treba dobro nabiti,i ako je potrebno brzo zatrpati rov,cijevi se umjesto sitnim pijeskom oblažu mješavinom cementa i pijeska u razmjeri 1:6.Cijevi se postavljaju na nivelisanu podlogu, a njihovo meusobno rastojanje od 3 cmodržava se pomou PVC držaca rastojanja (ešlja). ešljevi se postavljaju na rastojanju1,5 m kod zasipanja cijevi pijeskom i 3m kod oblaganja cijevi sa mješavinom cementa ipijeska.Kod polaganja cijevi u pravoj liniji upotrebljavaju se cijevi spoljašnjeg precnika 110mm, a debljine zida 3,2 mm, dok se za kune privode upotrebljavaju PE cijevi spoljašnjegprenika 60mm, a debljine zida 1,8mm.Nastavljanje cijevi vrši se pomou PVC spojnica ili upotrebom cijevi sa proširenjem (sl.A5).Kod nastavljanja cijevi sa proširenjem lijepkom se namažu unutrašnje strane proširenogkraja i spoljna strana neproširenog kraja cijevi, dok se kod nastavljanja cijevi pomouspojnice unutrašnje površine spojnice premazuju lijepkom.U novije vrijeme spajanje cijevise vrši pomou gumenih dihtunga.88

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Ako kanalizacija nije pravolinijska, potrebno je vršiti savijanje cijevi. Na mjestu krivineupotrebiti što duze cijevi, a broj nastavaka treba da bude što manji. Savijanje treba da idepolako i ravnomjerno. Savijene cijevi se privrste koima, a izmedju cijevi se postavljajuešljevi. Dozvoljeni poluprecnik krivine pri temperaturi vecoj od 5C za cijevi spoljašnjegprenika 110mm i debljine zida 3,2mm iznosi 5m, a za cijevi spoljašnjeg prenika 70mm idebljine zida 1,8mm 2,3m.Postavljanje ostalih redova cijevi se vrši na isti nacin kao i postavljanje prvog reda.Razmak izmedju redova cijevi je 3 cm i odrzava se pomou ešljeva. Iznad najgornjeg redacijevi postavlja se sloj pijeska debljine 10cm (sl.A1). Nakon nabijanja sloja pijeska iznadcijevi vrši se zatrpavanje rova zemljom u slojevima od (20-30)cm koji se takoe dobronabiju.Iznad ovako pripremljenog sloja se polaže upozoravajua traka sa posebnimoznakama.Ako je rastojanje od površine zemlje do najgornjeg reda cijevi manje od 50cm za trotoar,odnosno 80cm za kolovoz primenjuju se zaštitne mjere, cijevi deblj. zida 5,3mm. PVC cijevise uvode u kab.okna pomou spojnica za okna koje se postavljaju neposredno u bonezidove okna i betonirajaju.3. RASTOJANJE OD DRUGIH PODZEMNIH INSTALACIJA: Radi zaštite mora se voditirauna o rastojanju izmeu TK kanalizacije od PVC cijevi i drugih podzemnih kanalizacija iinstalacija. Najmanje rastojanje izmeu kanalizacije od PVC cijevi i podzemnih elektrinihinstalacija (kablovi i sl.) treba da iznosi 0,3m bez primjene zaštitnih mjera i 0,1m saprimjenom zaštitnih mjera. Zaštitne mjere se moraju preduzeti na mjestima ukrštanja ipribližavanja ako se vertikalna udaljenost od 0.3 m ne može održati. Zaštitne cijevi zaelektroenergetske kablove treba da budu od dobro provodnog materijala a zatelekomunikacione kablove od neprovodnog materilala.Za napone preko 250 V premazemlji, elektroenergetske kablove treba uzemljiti na svakoj spojnici dionice približavanja.Ako se telekomunikacione i elektroinstalacije ukrštaju na vertikalnoj udaljenosti manjoj od0.3m ,ugao ukrštanja, po pravilu ,treba da bude 90 stepeni, ali ne smije biti manji od 45stepeni.4.KABLOVSKO OKNO: Prema položaju u mreži i broju PVC cijevi u profil kablovske tkkanalizacije odabira se vrsta kablovskog tt okna. Dimenzije okna zavise od broja cijevi kojese ukrštaju u istom.Kablovska tk okna mogu se raditi u dvije varijante i to:I VARIJANTA:Zidanje okna Prema položaju u mreži i broju cijevi u profilu kablovske kanalizacije odabirase vrsta kablovskog okna. Normalna dubina iskopa jame iznosi 2.0m. Kopanje jame zaokno vršiti uporedo sa kopanjem rova za kanalizaciju. Prvo raditi donju betonsku plou sa89

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”mješavinom šljunka i cementa u odnosu 7:1 debljine 15 cm za okno u trotoaru, a 20cm zaokno u kolovozu. Radi cijeenja vode ploi dati pad prema sredini okna. Na sredini ploeostaviti otvor velicine 20x20 ispod koga treba napraviti prostor veliine 60x60x60cm iispuniti ga krupnim šljunkom.Zidove okna zidati od cigle u cementnom malteru miješajuci cement i pijesak u odnosu 1:4.Debljina zida okna treba da je 12,5cm za okno u trotoaru, a 25cm za okno u kolovozu.Gornju betonsku plou praviti od armiranog betona debljine 15cm, ako je okno u trotoaru, a20cm ako je okno u kolovozu.Armiranje se vrši pomou profilnog i okruglog gvoža.Gvozdene šipke ravnomjerno rasporediti tako da razmak izmeu pojedinih bude desetaksantimetara (Sl.A3). Na sredini betonske ploe ostaviti otvor velicine 60 x 60cm zagvozdeni poklopac. Mješavina cementa i šljunka treba da bude u odnosu 1:3, a skidanjeoplate izvršiti poslije 8 dana. Za to vrijeme izraditi prikljucak PVC cijevi za kablovsko okno,i cijevi obraditi cementnim malterom, koji se pravi od cementa i pijeska u odnosu 1:2.Ugraditi po dvije konzola (nosai L profila) na rastojanju od 40cm u visini ulaska svakogreda PVC cijevi u okno. Unutrašnje strane okna malterisati malterom spravljenim odcementa i pijeska u odnosu 1:2. Livene poklopce (Sl-A4), postaviti tako da njihova gornjapovršina bude 0,5cm iznad nivoa trotoara ili kolovoza, odnosno 1cm iznad nivoa zemljeako je površina zemljana. Okna moraju biti zaštiena za itavo vrijeme izvoenja radova saodgovarajuim saobraajnim znacima i daskama preko otvora rupa.MATERIJAL: - upotrebljavati iskljuivo portland cement, koji nije ležao po magacinima duzeod 30 dana.-upotrebljavati isti rijeni šljunak veliine zrna 3-20mm-upotrebljavati rijeni sitni pijesak velicine zrna 0,15-33mm, i to potpuno ist bez ikakvihorganskih materija.-upotrebljavati sve vrste betonskog gvoža prema zahtjevu i opisu i slici i to tipiziranihdimenzija. Prije upotrebe po potrebi željezo oistiti od svih prljavština (masnoe, re i dr.)-za zidanje okana upotrebljavati mašinski raenu punu ciglu dim. (25x12,5x6,5)cm.II VARIJANTA:Izrada betonskog kablovskog tt okna, sa iskopom zemlje planiranjem dna okna ,izgradnjom donje betonske ploe sa drenažom, šalovanjem, armiranjem i izlivanjem zidovai izradom gornje betonske ploe, sa postavljanjem armature INP nosaa i rama sapoklopcem, obradom ulaza cijevi, postavljanjem i farbanjem montažno-demontažnihkonzola, malterisanjem okna sa gletovanjem, išenjem okna i razvozom suvišnogmaterija.90

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”3. PREDMJER I PREDRAUN MATERIJALA I RADOVATELEKOMUNIKACIJEJED.NAZIVMJERE KOLIINA CIJENA UKUP1. PVC CIJEV Ø110 mm / 6m /3,2mm / 6bara kom 1500 1218000.002. Drža rastojanja za dvije cijevi 110/2 kom 1000 1 1000.003. Drža rastojanja za etiri cijevi110/4 kom 1500 1.5 2250.004. Gumena brtva m 1500 0.5 750.005. Upozoravajua PTT traka m 2500 0.1 250.006. Ram za telefonsko okno sapopklopcem-laki kom 39 120 4680.007. Iskop rova dimenzija 0.40x0.80mu zemljištu III i IVkategorije, polaganje2xpvc Ø110 mm cijevi, brtvi i držaarastojanja, nasipanje posteljice odsitnog pijeska,granulacije 0,15-3mmd=10cm prije i d=10cm posle polaganjacijevi , postavljanje trake,zatrpavanjerova m 1000 8 8000.008. Iskop rova dimenzija 0.40x0.80mu zemljištu III i IV kategorije, polaganje4xpvc Ø110 mm cijevi, brtvi i držaarastojanja, nasipanje posteljice odsitnog pijeska,granulacije 0,15-3mmd=10cm prije i d=10cm posle polaganjacijevi , postavljanje trake,zatrpavanjerova m 1500 1015000.009. Izrada proboja postojeeg TT oknaza uvoenje 2xpvc fi110mm ili 4 x pvcfi110mm u okno kom 10 60 600.0010. Izrada TT okna unutrašnjihdimenzija 180x150x190cm od betonasa armirano betonskom ploom ,konzolom i malterisanjem unutrašnjihzidova do punog sjaja kom 39 50019500.0011. Isporuka i monataža konzola ukablovskim oknima kom 100 6 600.0012. Troškovi prevoza materijala iradne snage kom 1 2000 2000.00UKUPNO:72,630.0091

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”10. PEJZAŽNO UREENJEOsnovni ciljeviPlaniranje, izgradnja i rekonstrukcija zelenih površina mora biti usmjerena karazvoju sistema zelenih površina koji prožima itavu gradsku strukturu ipostaje njen neodvojivi dio. Sistem zelenih površina predstavlja prirodu ugradu, njen nastavak, koji vodi ka humanizaciji prostora i poboljšanju uslovaživota ovjeka u gradu. Razvoj sistema zelenih površina se temelji naosnovnim principima pejzažne arhitekture:- Korišenje postojeih zelenih površina i pojedinanih biljnihprimjeraka (izražene vitalnosti i funkcionalnosti) u novim planskimi projektantskim rješenjima;- uvanje autentinih prirodnih pejzaža, kao dio izvorne prirode uneposrednoj blizini urbane zone;- Ukupnu koliinu zelenila uskladiti sa brojem stanovnika, odnosnopribližiti usvojenim i predloženim standardima (m²zelenila/br.st.);- Izbor biljnih vrsta i kompoziciono rješenje prilagoditi ekološkimuslovima sredine i namjeni prostora;- Planirati zelene pojaseve u funkciji zaštite životne sredine od raznihnegativnih uticaja (saobraajnice, industrijski objekti) sa pozitivnimuticajem na cjelokupnu sliku pejzaža;- Poštovanje estetskih principa pri izboru materijala , boja i oblika, saciljem stvaranja što prijatnijih uslova za boravak ovjeka na zelenimpovršinama;- Mora se uzeti u obzir i vremenski faktor koji igra važnu ulogu umogunostima uticaja zelenila tj. treba da proe odreenivremenski period da jedna novopodignuta zelena površinadostigne svoju punu funkcionalnost.92

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Postojee stanjeZa postojee stanje zelenih povrsina obuhvata DUP-a „Zeleni pojas“ se možeuopšteno reci da pokazuje jednolinu sliku planski neureenih zelenihpovršina, sa potpunim odsustvom javnih zelenih površina.U okviru ovog plana na prvi pogled, nailazimo na tri dijela pejzaža:- Niske šume, nastale od prirodnih šumskih asocijacija koje supripadale svezi QUERCION ILICIS, danas zauzimaju malu površinuovog plana (uglavnom se provlae kroz borovu šumu). Ovu kategorijušuma predstavljaju degradirane sastojine hrasta, jasena, crnog i bijeloggraba, drijena, klena i dr.;- Šuma borova ( Pinus halepensis), nastala pošumljavanjem, velikevitalnosti i izrazito pozitivnog uticaja na doživljaj itavog prostora;- Karakteristian antropogeni pejzaž predstavljaju okunice sapristupnim putevima nastale na mjestu krenja šume, veliine iureenosti prilagoene željama i mogunostima vlasnika. Uglavnom seradi o površinama koje nijesu ureene na principu vrta i predvrta,naješe iz neznanja, ali i zbog objektivnih razloga, velikog nagiba imale veliine parcele .Od vrsta koje su nastale sadnjom preovladavaju prije svega visoki etinari,koji ovom prostoru daju posebnu draž i utiu na njegovu mediteranskusliku, kao što su Cupressus sempervirens , Pinus halepensis, Cupressusarizonica, Cedrus sp., Pinus maritima, Pinus nigra, a zatim i stabla visokih iniskih lišara prije svega masline – Olea europea ( uglavnom pojedinanastabla), Magnolia grandiflora, Lagerstroemia indica, Ficus carica, Allbizziajulibrissin. Žbunje je najviše zimzeleno i to: Nerium oleander, Laurocerasusofficinalis, Pitosporum tobira i razne vrste citrusa. Od listopadnog žbunja tusu Spartium junceum, koji predstavlja karakteristian autohtoni pejzaž i uvrijeme cvjetanja svojom žutom bojom ostavlja izuzetan utisak, Viburnumsp., Berberis sp. Spirea sp., Tamarix i druge. Palme koje su zastupljene suPhoenix canariensis, Waschingtonia filifera, Chamaerops humilis,Trachycarpus excelsa , a od sukulentnih biljaka93

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Agave americana ,Aloe sp., Opuntia sp. Yucca sp. Tipine puzavice suPartenocissus sp., Wisteria sp., Hedera sp. , Tecoma sp., Bougaunvillea sp.Planirano stanjePredlog planiranog stanja zelenih površina DUP-a „Zeleni pojas“ uraen je naosnovu odredbi GUP-a, planiranom urbanistikom koncepcijom i venavedenim osnovnim ciljevima pejzažne arhitekture.Planirano uredjenje ovog prostora obuhvata dvije kategorije zelenih površinau odnosu na nacin njihovog korišenja i funkciju:A/ Objekti pejzažne arhitekture ogranicenog nacina korišenja;B/ Objekti pejzažne arhitekture specijalne namjene;A/ Zelene površine ogranienog naina korišenja su zelene površineplaniranih objekata sa individualnim stanovanjem i zelene površineindividualnih objekata i zelenila, sa razlikom u uravnoteženijem odnosuizmeu zelenila i stanovanja, odnosno veih površina pod zelenilom kada seradi o mješovitoj namjeni: zelenilo i stanovanje malih gustina.Zelene površine individualnog stanovanjaOvaj oblik zelenila ovdje je mahom ”kostruisani” vrt koji u svom sastavu imaterase i stepenice. Ove zelene površine, koje zauzimaju najvecu površinuplana treba planirati, ako je mogue, po principu predvrta i vrta.- Ulazni, prednji dio vrta treba da ima prije svega estetski znacaj, savrstama visoke dekorativnosti i dobro održavanim travnjakom, sakolskim prilazom i osvjetljenjem, i da bude u skladu sa ogradom iarhitekturom zgrade.- Zadnji dio vrta rjesavati slobodno, kao nastavak dnevnog boravka,prostor za odmor i druzenje i zavisno od velicine planirati odreenibroj stabala visokih lišara koji e u toku ljetnih mjeseci pružitipotrebnu sjenku, pergolu, vocnjak, prostor za igru djece, mjesto zarostilj, cesmu, bazen...94

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”- itav prostor dvorista, ako je moguce, treba da bude izolovan odsusjeda, intiman, sa interesantnim vizurama, stazama od materijalakoji odgovaraju arhitekturi objekta i kompozicionom rješenju.- Pri samom projektovanju ovog oblika zelenila mora se razmišljati io samom položaju parcele, njenom gradskom ili prigradskomkarakteru, blizini saobraajnice.Jedna dobro ureena parcela od velikog znaaja je vlasniku, ali i samomgradu, naroito ako je u pitanju turistiki centar kao što je Bar.B/ Objekti pejzazne arhitekture specijalne namjene su zelene povrsine safunkcijom zastite individualnih stambenih objekata od buke i primarnihaerozagaivaa sa željeznike pruge, koja predstavlja južnu i jugozapadnugranicu plana. Pojas je širine 10 m.Zaštitne zelene površineObzirom na zadatak koji ova kategorija zelenih površina mora izvršiti upejzažu, ona mora biti pažljivo isplanirana:- Biljni sklop mora biti potpun, kao neka vsta tampona, sa tri nivoaprema izvoru zagaivanja: najniže biljke, žbunje i visoka stabla.Žbunje mora u potpunosti da pokriva prostor izmeu stabala i dabude one vrste koja dobro podnosi sjenku.- Odabrane vrste moraju biti one koje najbolje podnose negativneuticaje sa saobraajnice, starosti oko 10 god., izražene vitalnosti iguste krošnje sa velikom lisnom masom.- Poželjno je, ako je to mogue, ovaj pojas nastaviti ili poveati zelenivolumen u okviru individualnih parcela, jer bi na taj nainpozitivan uticaj bio znaajno vei.Opšti predlog biljnog materijalaNaprijed navedeni sadni materijal predstavlja samo smjernice , dok jedefinitivan izbor na projektantu uz poštovanje ovih uslova.95

Opština BarDetaljni urbanistiki plan “Zeleni pojas”Visoko i nisko lišarsko drvee:Qercus ilexMagnolia purpureaMagnolia grandifloraAlbizzia julibrissinMelia azedarachOlea europaeaLagerstroemia indicaetinarsko drvee:Cupressus sempervirensPinus pineaPinus maritimaAbies pinsapoCedrus atlanticaCupressus arizonicaCedrus libaniiŽbunaste vrste:Pitosporum tobiraLaurocerasus officinalisRusmarinum officinalisCamelia japonicaCalistemon sp.Viburnum tinusLaurus nobilisJuniperus sp.Nerium oleanderJasminum sp.Myrtus communisPalme i sukulente:Phoenix canariensisWashingtonia filiferaCycas revolutaChamaerops humilisAgave americanaAloe sp.Opuntia sp.Na kraju treba reci da osnovu svakog uspjesnog planiranja prostoranamijenjenog zelenim povrsinama, predstavlja poznavanje tehnike pejzaznogoblikovanja, kao i principa Odrzivog razvoja koji ima za cilj stvaranjedugotrajno kvalitetne i humane sredine za zivot covjeka.96