Syntezatory. Poradnik dla każdego - UlubionyKiosk

38, 50 zł (w tym 5% VAT)164STRONYPROFESJONALNYCH KURSÓW+ WSZYSTKIE MATERIAŁY AUDIONA DOŁĄCZONEJ PŁYCIEDVDnakład 8.000 egz.Kursy obsługi syntezatorów,wraz z prezentacjami na DVDPrzeznaczone dla początkującychi zaawansowanychOpisywane oprogramowaniedostępne na dołączonej płycie DVDOPRACOWANE PRZEZ REDAKCJĘ MAGAZYNU

SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGOWydanie specjalne magazynu Estrada i StudioNumer indeksu: 279358ISSN 1427-0404Nakład: 8.000 egz.Cena detaliczna: 38,50 zł (w tym 5% VAT)WYDAWNICTWOAVT Korporacja Sp. z o.o.ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawatel. 22-257-84-99, fax 22-257-84-00e-mail: avt@avt.plwww.avt.plDYREKTOR WYDAWNICTWAWiesław MarciniakREDAKCJARedaktor naczelny: Tomasz Wróblewski, wroblewski@eis.com.plSekretarz redakcji: WojciechChabinka, chabinka@eis.com.plWSPÓŁPRACATomasz Hajduk, Teresa Staniecka, Daniel Aleksander, Scot Solida, Tim Cant, Alex Williams,John Lehmkuhl, Oz Owen, Andy Jones, Declan McGlynnREKLAMASzef Działu Reklamy: Agnieszka Iwacyk, tel. 22-257-84-39, reklama@eis.com.plSzef Pionu AVT Online: Marta Zaczek, tel. 22-257-84-76, marta.zaczek@avt.plPRENUMERATAKierownik Działu: Herman Grosbart, tel. 22-257-84-22, prenumerata@avt.com.plwww.UlubionyKiosk.plDTP i PRODUKCJAKoordynacja produkcji: Daniel Aleksander, Tomasz Wróblewski, wroblewski@eis.com.plLICENCJAFuture Publishing LimitedWydawca: Rob Last, rob.last@futurenet.comDyrektor wydawniczy: Mia Walter, mia.walter@futurenet.comDyrektor wykonawczy: Mark WoodPrawa autorskie do artykułów oraz materiałów zamieszczonychna płycie DVD, opublikowanych w niniejszym numerze wydaniaspecjalnego „Estrada i Studio”, a pochodzących z miesięczników„Computer Music” należą do Future Publishing Limited, UK 2013.Wszystkie prawa zastrzeżone. Więcej informacji na tematmagazynów publikowanych przez Future Publishing Limited znajdziesz nastronie internetowej www.futureplc.com.Wydawnictwo AVTKorporacja Sp. z o.o.należy do IzbyWydawców PrasyWydawnictwo AVT oraz redakcja magazynu Estrada i Studio nie ponosząodpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam, ogłoszeń, anonsówi płatnych materiałów promocyjnych. Wszystkie nazwy produktówwykorzystane w części redakcyjnej magazynu należą do ich prawnychwłaścicieli i zostały użyte wyłącznie w celach informacyjnych. Wszystkie cenypodane w części redakcyjnej magazynu są rekomendowanymi cenamidetalicznymi brutto, chyba że zaznaczono inaczej. Przedruk, reprodukcjai powielanie materiałów opublikowanych w magazynie, na płycie DVD oraz nawitrynie www.eis.com.pl bez pisemnej zgody wydawcy zabronione.© Future Publishing Limited 2010. All rights reserved. No part of this magazine may be used orreproduced without the written permission of the publisher. Future Publishing Limited (companynumber 2008885) is registered in England and Wales. The registered office of Future PublishingLimited is at Beauford Court, 30 Monmouth Street, Bath BA1 2BW. All information contained in thismagazine is for information only and is, as far as we are aware, correct at the time of going to press.Future cannot accept any responsibility for errors or inaccuracies in such information. Readers areadvised to contact manufacturers and retailers directly with regard to the price of products/servicesreferred to in this magazine. If you submit unsolicited material to us, you automatically grant Future alicence to publish your submission in whole or in part in all editions of the magazine, includinglicensed editions worldwide and in any physical or digital format throughout the world. Any materialyou submit is sent at your risk and, although every care is taken, neither Future nor its employees,agents or subcontractors shall be liable for loss or damage.WstępSyntezatory zmieniły oblicze muzyki – co do tego nie mażadnych wątpliwości. Dzięki nim powstały nowe kierunki,style, gatunki i prądy. Jedne syntezatory lepiej sprawdzają sięw muzyce progresywnej, inne w muzyce dance, a jeszcze innew eksperymentalnej elektronice.W dzisiejszych czasach zdecydowana większość produkcjimuzycznej opartej na syntetycznym brzmieniu powstajew środowisku komputerowym. Nie zmienia to faktu, że ryneksyntezatorów sprzętowych ma się świetnie i doskonale sięrozwija, czego przykładem są choćby najnowsze syntezatoryanalogowe, takie jak Arturia Mini Brute czy Moog Sub Phatty.Dużym zainteresowaniem użytkowników cieszą się też tzw.keyboardy oraz stacje robocze, głównie jednak ze względu naich wygodę i uniwersalność w trakcie występów na żywo.Prawdziwa rewolucja ma miejsce jednak wśródsyntezatorów wirtualnych. Firmy takie jak u-he, Sonic Charge,Native Instruments, Spectrasonics czy LinPlug wprowadzająna rynek instrumenty o takim poziomie kreatywności, którypotrafi natchnąć muzyków do tworzenia zupełnie nowychdźwięków. Dzięki nim współczesna muzyka brzmizdecydowanie inaczej niż dziesięć czy więcej lat temu.Materiał, który znajdziecie w niniejszym Poradniku dlakażdego jest kompilacją artykułów, jakie na przestrzeniostatnich dwóch-trzech lat ukazały się na łamachwspółpracującego z naszą redakcją brytyjskiego magazynuComputer Music. Od strony redakcyjnej zostały jednak istotnieprzez nas przetworzone, aby dopasować je do naszych realiówi do wymagań polskiego Czytelnika. Większość z nich mapostać porad, w których krok po kroku omawiamy kolejneczynności zmierzające do uzyskania różnego typu brzmień.Staramy się też w sposób przystępny wyjaśnić wszystkieniuanse różnego typu metod syntezy, ich cechycharakterystyczne i pole potencjalnych zastosowań. Znajdą tucoś dla siebie zarówno osoby początkujące, jak i bardziejzaawansowane. Wiele artykułów ma swoje prezentacjew postaci materiałów na dołączonej płycie DVD. Tam teżznajdziecie zdecydowaną większość oprogramowania,z którego korzystamy w niniejszym poradniku.Życzę miłej lekturyTomasz Wróblewski, redaktor naczelnySYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 3

spis treściPodstawy syntezy10 PODSTAWY SYNTEZYPrzyjrzymy się bliżej zagadnieniu syntezy i wyjaśnimy,czym ona jest16 OSCYLATORYKażdy dźwięk skądś musi brać swój początek,a w przypadku syntezatora tym początkiem jest oscylator22 FILTRYFiltr definiuje charakter zarówno instrumentu,jak i Twojego brzmienia26 OBWIEDNIEBez generatorów obwiedni, nawet najbardziej złożonei skomplikowane przebiegi byłyby nieciekawe30 LFOLFO, czyli generatory wolnych przebiegów, nadajądźwiękom intrygujące, pulsujące brzmienie34 KREOWANIE PROSTYCH BRZMIEŃW tym rozdziale zajmiemy się tworzeniem brzmieńw oparciu o przyswojoną wiedzę teoretyczną40 SYNTEZA MODULARNASystemy modularne dają możliwość jeszcze głębszegowejścia w opcje związane z syntezą dźwięku46 SYNTEZA FMDLA POCZĄTKUJĄCYCHCzęsto uważana za tajemniczą, ta metoda syntezy nie jestwcale taka trudna, jak to sugeruje jej reputacja52 SYNTEZA ADDYTYWNADLA POCZĄTKUJĄCYCHSynteza addytywna to bardzo wydajna technika,choć sprawiająca wrażenie skomplikowanej58 SYNTEZA WAVETABLEDLA POCZĄTKUJĄCYCHBazując na samplach jako przebiegach dla oscylatora tenrodzaj syntezy jest kluczem do wielu wspaniałych brzmień64 SYNTEZA GRANULARNADLA POCZĄTKUJĄCYCHSynteza granuralna to coś, co z małych fragmentówpozwala utworzyć duże dźwięki4 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

Syntezatorydla wtajemniczonych84 SUPER SYNTEZAKorzystając z naszego poradnika wyciśnieszze swojego instrumentu każdy bit dźwięku90 SYNTEZA PERKUSYJNASynteza to nie tylko basy, pady i brzmienia solowe owe– syntezatory pozwalają też stworzyć znakomitebrzmienia perkusyjne98 ORYGINALNE SZTUCZKIOmawiamy 18 klasycznych brzmień, które możeszusłyszeć w największych przebojach muzykielektronicznej i dance115 KREOWANIE OBWIEDNIWspółczesne syntezatory oferują funkcjonalnośćw zakresie obwiedni daleko wykraczającą pozastandardowy model ADSR121 ODRODZENIE X0X-BOKSÓWUrządzenia Roland z serii x0x wciąż królują w studiachnagrań i definiują brzmienie muzyki tanecznej – terazw wersji wirtualnejKUPUJONLINE!Magazyn Estrada i Studio orazwszelkie inne wydania specjalnemożesz kupić w wersjistandardoweji elektronicznej na stronieUlubionyKiosk.pl71NAJLEPSZESYNTEZATORY DLAPOCZĄTKUJĄCYCHW naszym artykule postaramy sięzaprezentować najciekawsze opcjedla osób początkującychPytania i odpowiedzi – praktyczny przewodnik128 Zakręcony bas (Reason)129 Bas electro (Z3TA+)130 Bas w stylu jump-up131 Offbitowy bas Makina (Albino 3)132 Bas a la Giorgio Moroder (Reason)133 Bas Ying Yang Twins (Massive)134 Linia basu w stylu Herve135 Bas funky house (Albino 3)136 Transowe arpeggio (Moog Modular V)137 Zabrudzony bas w stylu Rusko (Reason)138 Początek pracy z Ableton Operator139 Brzmienie syntezatora w stylu Kaskade140 Bas DnB w stylu Phace141 Masywne brzmienie podkładowe (Helix)142 Brzmienia Super8 typu tab (ZebraCM)143 Brzmienie Reese DnB (Sylenth 1)144 Gruby, oldskulowy bas w stylu Noisia145 Bas fidget house w stylu Jack Beats (Massive)146 Bramkowany efekt w stylu Smash TV (Massive)147 Mocna barwa solowa148 Brzmienie Boys Noize (Reason)149 Brzmienie solowe w stylu Jordana Rudessa150 Brzmienie solowe w stylu Crystal Method151 Brzmienie „wokalowe” (Z3TA+)152 Arpeggio i lead w stylu Duran Duran153 Brzmienia przecinaków Wippenberga154 Klasyczne efekty dźwiękowe lat 60.155 Syntezator w stylu Fumblestealth156 Bas dubstep (Albino i Live)157 Lead electro (Massive)158 Rezonujący lead w stylu Underworld159 Lead w stylu Chuckie160 Bas w stylu Stefano Noferini (Sylenth 1)SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 5

na dysku / zawartość płyty dvdna400 MB wyjątkowych sampli z oficyny Time+Space, mnóstwowtyczek syntezatorów i efektów oraz wszystkie pliki z przykładamiodnoszącymi się do artykułów zamieszczonych w PoradnikuWTYCZKISTUDIO (PC/MAC)Potężna kolekcja instrumentów i efektów, któreco miesiąc dołączane są do stale zwiększającejsię biblioteki zamieszczanej na płytachdołączonych do magazynów Computer Musicoraz Estrada i Studio. Znajdziemy tu wtyczkiw specjalnych wersjach CM stworzone przeznajbardziej znanych deweloperów, w tymLinPlug, u-he, Sugar Bytes, Vengeance-Sound,Audio Damage i wielu innych. Są tospecjalistyczne i emulujące klasyczneurządzenia syntezatory, a także wszelkiego typuefekty – od kompresorów do symulatorówbrzmienia wzmacniaczy. Większość tychwtyczek działa na komputerach Mac i PC, aleniektóre z nich funkcjonują tylko na pecetach.OPROGRAMOWANIE DEMO (PC/MAC) C)Na płycie zamieściliśmy osiem staranniewybranych syntezatorów w wersjidemonstracyjnej, od takich producentów jakLennarDigital, Sonic Charge oraz Image-Line.Pośród nich znajdziecie np. unikalny syntezatorSynplant, o niespotykanym wśród innychinstrumentów interfejsie użytkownikai sposobie obsługi. Są też syntezatory Predatori SubBoomBass opracowane przez Roba Papena,charakteryzujące się znakomitym brzmieniem.Tu także są dostępne wersje dla komputerówMac i PC, ale użytkownicy maków mająmożliwość wypróbowania znakomitegozestawu AudioEase Nautilus Bundle.6 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

PodstawySPIS TREŚCI10 Podstawy syntezy16 Oscylatory22 Filtry26 Obwiednie30 LFO34 Kreowanie podstawowych brzmień40 Synteza modularna46 Synteza FM52 Synteza addytywna58 Synteza wavetable64 Synteza granularna71 Najlepsze syntezatory dla początkującychJeśli dopiero zaczynasz swoją przygodęz syntezatorami, znajdziesz tutaj wszystko copotrzebujesz, aby zapoznać się z różnymimetodami syntezy. Opisujemy syntezęsubtraktywną, FM, addytywną, wavetablei granularną. Jeśli natomiast jesteś ekspertemw tematyce syntezatorów, to również wartozapoznać się z kolejnymi stronami tegoPoradnika – nie zaszkodzi bowiem przypomniećsobie jak to wszystko wygląda od podstaw.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 9

Podstawy syntezyDzięki syntezie, możesz skierować swoje brzmienie w nieznanedotąd obszary. Najpierw jednak konieczna jest znajomośćpodstaw – czym zatem jest synteza i jak ona działa?NA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawySyntezatory są wszędzie. Telewizja, radio, reklamy, kino –świat pełen jest ścieżek dźwiękowych wypełnionychcharakterystycznymi elektronicznymi barwami.Syntezatory przeniknęły do naszej świadomości i pojawiłysię w kreatywnych mediach w sposób głębszy niż jakikolwiekinny instrument. A dzięki instrumentom bazującymna samplach, możecie słyszeć inne instrumenty,nawet nie wiedząc o tym, że są grane przez syntezatory...Dysk twardy każdego „komputerowego” muzykaprawdopodobnie pełen jest syntezatorów różnejmaści, począwszy od darmowych, a kończąc na tych,kosztujących małą fortunę. Dla wielu twórców instrumentyte są czymś więcej niż zbiorem inspirującychpresetów fabrycznych. Choć dla większości osób owepresety mogą się okazać wystarczające, ale nie da sięw tym wypadku nie zauważyć wielkiego marnowaniapotencjału syntezatorów. Wykorzystując wszystkieich funkcje mamy możliwość budowania własnegobrzmienia od podstaw, aż po ostateczny efekt końcowy.Dlaczego więc mielibyśmy być usatysfakcjonowanijedynie wyborem następujących po sobie ustawieńfabrycznych, jeśli możemy kształtować barwękażdej nuty z osobna? Taką szansę dają użytkownikomsyntezatory.Sam fakt trzymania przez Ciebie, drogi Czytelniku,w ręku tego kompendium świadczy, że i Ty zdecydowałeśsię wybrać w podróż po świecie kreacji własnegobrzmienia, znacznie wykraczającym poza możliwościoferowane Ci przez fabryczne presety. Bezwzględu na to, czy chcesz „wycisnąć” jeszcze więcejz istniejących już barw, aż te z łatwością ułożą sięw Twoim miksie, czy też chcesz budować od zerazbiór własnych brzmień, bardzo ważne jest zrozumieniepodstaw syntezy. Nie ma się jednak czegoobawiać – wbrew pozorom nie jest to nic trudnego.Nasz poradnik da Ci pełne spojrzenie na tematykęsyntezy, począwszy od wiecznie młodych analogówtypu vintage, aż po bardziej technologicznie zaawansowanetechniki addytywne i FM, czy też ROMplery.Pomimo ogromu dostępnych na rynku syntezatorów,nie istnieją dwa dokładnie takie same produkty.Już sama ilość rodzajów syntezy i użytych technologiipotrafi przyprawić nowicjusza o ból głowy. Wielez nich ma ze sobą jednak więcej wspólnego niż napierwszy rzut oka mogłoby się wydawać. Pomimo, żejedne nazywane są syntezatorami analogowymi,inne addytywnymi, a jeszcze inne określane są jakoFM, większość z nich ma sporo wspólnych cech.Poznanie ich, pozwoli na zrozumienie pozostałychtypów syntezatorów.Dla przykładu: każdy syntezator ma źródła modulacjizwane generatorami obwiedni (do tych pojęćjeszcze wrócimy), które są wspólnym elementemwszystkich syntezatorów – bez względu na to, czymamy do czynienia z emulacją klasycznego instrumentuanalogowego, czy też nowoczesnym cyfrowymurządzeniem. Cechy tego kluczowego komponentusą różne w poszczególnych syntezatorach, jednakjego główna rola jest zawsze identyczna. Wiedzao tym, co dokładnie robi generator obwiedni, pozwalaużytkownikowi zdecydowanie poprawić efektywnośćnauki obsługi każdego syntezatora.Zdecydowana większość syntezatorów jest zbudowanana znanej od lat metodzie syntezy subtraktywnej.Są, oczywiście, od tego wyjątki, jednakże niewystępują one w zatrważającej ilości. Nawet takietechnologie jak synteza addytywna czy FM bywająłączone z syntezą subtraktywną, tworząc instrumentyhybrydowe.Klasyczne syntezatory analogowe są instrumentamisubtraktywnymi, tak samo jak większość samplerówi ROMplerów. O instrumentach bazujących nazbiorach próbek (wavetable), możecie dowiedzieć sięwięcej na następnych stronach naszego Poradnika –choć źródłem dźwięku nie są w nich czyste przebiegiwytwarzane przez oscylatory, to one również wykorzystująsyntezę subtraktywną.Im mniej, tym więcejCo definiuje instrument subtraktywny? Przedewszystkim obecność filtru. Syntezator subtraktywnyma jeden lub kilka oscylatorów, z których każdymoże wytwarzać przebieg o zróżnicowanym stopniuzaawansowania. Przebieg może być wytworzonyprzez oscylator sterowany napięciem (VCO), modułodtwarzania sampli lub też skomplikowany, zdefiniowanyprzez użytkownika generator. Następnie przebiegjest przetwarzany przez filtr – może to być np.prosty filtr dolnoprzepustowy, który odcina wysokieczęstotliwości, albo bardzo precyzyjny filtr środkowozaporowy,który tłumi jedynie wąski zakrespasma. Tutaj opcji związanych z filtracją jest mnóstwo.Ta metoda syntezy nazywana jest subtraktywną(czasem zwaną też subtrakcyjną), gdyż filtr używanyjest do kształtowania częstotliwości wcześniejwygenerowanego, złożonego dźwięku poprzez odejmowaniejakiegoś pasma (subtrakcję).Filtracja jest tylko jednym ze wspólnych elementówtechniki syntezy. Wiele jest również podobnychźródeł modulacji, występujących w zasadzie wewszystkich syntezatorach. Źródło modulacji to automatyczniefunkcjonujący algorytm, który pozwala nazmianę wartości innego parametru w funkcji czasulub jest wynikiem pewnego działania podczas gry nażywo. Przykładowo, może to być odczytanie wartościsiły uderzenia w klawisz i zastosowanie jej do amplitudy– powiemy wtedy, że instrument używa siły/szybkości uderzenia w klawisze (Velocity) jako źródłamodulacji amplitudy.Większość syntezatorów wyposażonych jestw przynajmniej jeden wcześniej wspomniany generatorobwiedni i przynajmniej jeden oscylator niskichczęstotliwości (LFO – low-frequency oscillator). Natemat tych elementów będziemy jeszcze pisać w dalszychczęściach Poradnika – na tę chwilę warto jedyniezapamiętać, że są one częścią składową większościsyntezatorów.Oprócz źródeł modulacji i ich celów (parametrówpoddawanych modulacji) będziesz też miałdo dyspozycji szereg manipulatorów/kontrolek,którymi można przełączać, łączyć różne elementyi zmieniać wartości parametrów. Najczęściej będąto przełączniki, gałki lub suwaki (sprzętowe lubwirtualne). Możesz też spotkać się z syntezatoramimodularnymi, w których poszczególne bloki łączymyw odpowiedni sposób używając kabli sygnałowychi sterujących. Bardzo często w syntezatorachznajdują się też matryce modulacji (modulationmatrix), za pomocą których użytkownik możeprzypisać źródła do celów i kontrolować zakreszaaplikowanych modulacji. Można tam też znaleźćwiele parametrów związanych z użytkowanieminstrumentu na żywo (odnoszących się do kółkamodulacji, pitchbendera czy samej klawiatury)oraz możliwości przypisania ich do wybranychparametrów syntezatora. Stosowanie większościz nich definiuje standard MIDI, który daje możliwośćkonkretnej selekcji kontrolerów i celów(z których każdy przypisany jest do innego komunikatuMIDI CC – Control Change). Inne z kolei dająszansę ominięcia tego ograniczenia i pozwalają napełną dowolność w kwestii przypisywania komunikatówMIDI, dzięki funkcji Learn (wybieramy parametr,który chcemy zmieniać, a następnie ruszamygałką, która ma nim sterować).Wiele syntezatorów daje też możliwość dodatkowegoprzetwarzania sygnału wychodzącego z syntezatora.Niektóre oferują jedynie prosty chorus, innez kolei mają potężne procesory z wieloma różnegorodzaju efektami.10 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

OSCYLTam się wszystko zaczynaSygnał każdego syntezatora zaczyna się odoscylatorów. Jest tak zarówno wśródinstrumentów analogowych, jak i tych, którebazują na innych metodach syntezy. Dlatego teżnależy bliżej przyjrzeć się temu elementowi.Dla przykładu, syntezatory addytywne mogądysponować nawet setkami oscylatorów dlakażdego głosu, z których każdy generuje tylkonajprostsze przebiegi. W syntezatorachaddytywnych przebiegami bazowymi są prosteprzebiegi sinusoidalne, w syntezatorachanalogowych będą to przebiegi kwadratowe,piłokształtne czy prostokątne, ale spotkamy się teżz instrumentami, w których będą generowanepróbki prawdziwych instrumentów akustycznych,elektrycznych czy elektronicznych. Ponieważwiększość instrumentów wykorzystuje syntezęsubtraktywną, przebiegi generowane przezoscylatory mają wielkie znaczenie w kontekściekońcowego brzmienia.“Jakość i charakter oscylatorówpotrafi upiększyć lub zepsućbrzmienie syntezatora”Jednym z największych wyzwań dlapoczątkującego użytkownika syntezatorów, jestzrozumienie oscylatorów i ich przebiegów orazświadomość, który z nich będzie najbardziejodpowiedni dla uzyskania interesującej nas barwy.Jak brzmi fala prostokątna? Dla których dźwiękówbędzie brzmiała korzystnie? Co zrobić, aby prosty,statyczny przebieg brzmiał intrygująco? Nawszystkie te pytania, oraz wiele innych, spróbujemyodpowiedzieć na kolejnych stronach.Przyjrzymy się głównie syntezie subtraktywnejoraz roli, jaką odgrywają w niej oscylatory. W trakcielekcji będziemy też odchodzić od tego tematu, abyumożliwić poznanie innych rodzajów oscylatorów,które również można spotkać w wieluinstrumentach.Wszystko, co będziemy starali się pokazać nanastępnych stronach, ma formę samouczków(tutoriali) „Krok po kroku”, oraz porad i wskazówek.Dlatego więc, nawet jeśli masz już wiedzę na tematoscylatorów, warto zapoznać się z tym artykułem odpoczątku do końca – będziemy bowiem wracać doniektórych informacji, które tu się pojawią. W tymartykule wykorzystujemy również pojęcia i definicje,które znalazły się w poprzednim artykuleo podstawach syntezy, dlatego zalecamy się z nimzapoznać. Po tym może nieco przydługim wstępie,czas wreszcie przyjrzeć się oscylatorom.Podstawowe przebiegi analogowePiłokształtnyKwadratowySinusoidalnyTrójkątny16 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

ATORYOscylator jest podstawą każdego syntezatora. Aby umieć dobrzewykorzystać dany instrument, konieczna jest umiejętność rozpoznawaniaróżnych przebiegów, takich jak piłokształtne czy sinusoidalnePodstawy: przebiegi analogoweJakość i charakter oscylatorów potrafi upiększyć lubzepsuć brzmienie syntezatora. Istotna jest ilość i jakośćdostępnych przebiegów – jeśli skłaniasz się w stronęmuzyki typu trance, syntezator jaki potrzebujesz, musimieć szereg zaawansowanych oscylatorów z funkcjąwytwarzania fali piłokształtnej i możliwość zestawianiaich z opcją odstrojenia każdego ze źródeł tego typuprzebiegów. Jeśli z kolei lubujesz się w brzmieniachsymulujących barwy instrumentów akustycznych,dobrym pomysłem będą syntezatory z funkcjąodtwarzania próbek emulujących barwy naturalne.W instrumentach subtraktywnych powinny sięznaleźć co najmniej przebiegi piłokształtnyi prostokątny. Przebieg piłokształtny ma wieleparzystych i nieparzystych harmonicznych, brzmi jasnoi szeroko. Przykład znajdziesz w pliku Sawtooth.wavna naszej płycie DVD. Przebieg kwadratowy brzmidość konturowo i złożony jest jedyniez nieparzystych harmonicznych. Nazywa siękwadratowym, ponieważ ma wypełnienie 50%, czylidługość odcinka dodatniego i ujemnego jest takasama (na płycie SquareWave.wav). Przebiegimpulsowy to przebieg prostokątnyz aperiodycznym wypełnieniem (różne długościodcinków dodatniego i ujemnego). Brzmienieprzebiegu impulsowego zmienia się w zależności odwypełnienia, czyli proporcji między wcześniejwspominanymi długościami.Przebieg sinusoidalny, (na płycie Sine.wav), jestnajprostszą formą przebiegu, zawierającą jedyniedźwięk podstawowy – nie pozwoli on wykazać sięfiltrom, ale jest przydatny jako źródło modulacji.Przebieg trójkątny (Triangle.wav) jest jednie trochębardziej złożony niż sinusoidalny. Wieleinstrumentów wyposażono w niedoskonałe,vintage’owe wersje różnych przebiegów, oferującdzięki temu brzmienie w stylu retro.Większość oscylatorów wyposażona jest w szeregnarzędzi, umożliwiających wydajną pracę.Prawdopodobnie znajdziemy w nich możliwośćodstrojenia; za pomocą zgrubnego odstrojenia(coarse tuning) możemy stroić nasz dźwiękw odstępach półtonowych, natomiast dziękiprecyzyjnemu odstrojeniu (fine tuning) możemypodnosić lub obniżać dźwięk o setne części półtonu.Odstrojenie jednego oscylatora od drugiego pozwalauzyskać tłustsze brzmienie. Często możemy też znaleźćopcję podniesienia lub obniżenia dźwięku o jedną lubwięcej oktaw, czy też funkcje związane ze stronąwykonawczą – takie jak portamento i funkcjaręcznego odstrojenia (pitchbend).> Krok po kroku Szerokość impulsu1Ustawianie szerokości impulsuprzebiegu prostokątnego to dobrysposób na pogrubienie brzmienianaszego instrumentu. Potrzebujemy w tymcelu syntezatora, oferującego możliwośćmodulacji szerokości impulsu – dobrymprzykładem będzie tutaj TAL-Elek7ro, któryznajduje się na płycie DVD. Załaduj go doswojego sekwencera (my użyliśmyenergyXT2), otwórz preset Defaulti zapoznaj się z jego brzmieniem.2Preset ten bazuje na pojedynczymoscylatorze, którzy brzmi głębokoi w sposób bliski analogowym instrumentom.Oscylator wytwarza jednak falę piłokształtną.Zwróć uwagę, czy w mikserze otworzonowejście dla oscylatora 1. Kliknij przycisk Pulsetego oscylatora, aby uzyskać przebiegimpulsowy. Po zagraniu kilku dźwięków, odrazu usłyszysz różnicę. Przebieg impulsowynie ma parzystych harmonicznych, przez cobrzmi dość konturowo.3Pokrętło PW to właśnie regulatorszerokości impulsu. Przytrzymaj dowolnyklawisz i przekręcaj kontrolkę z minimum namaksimum. Dlaczego dźwięk jest taki samw obu skrajnych położeniach? Ponieważ falao 10-procentowym wypełnieniu przebiegiemdodatnim ma takie samo brzmienie jak falao 10-procentowym wypełnieniu przebiegiemujemnym, a jedyna różnica to odwróconabiegunowość. Nasz przykład znajduje sięw pliku PulseWidthMod.wav.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 17

FILTRYFiltr jest sercem i duszą każdego syntezatora subtraktywnego. To właśnieon definiuje charakter zarówno instrumentu, jak i Twojego brzmieniaSynteza subtraktywna oparta jest na ideiużywania filtrów do kształtowaniaczęstotliwości wytwarzanych przez jeden lubwięcej oscylatorów. Podczas gdy każdy instrumentma swój własny zestaw manipulatorów (takich jakobwiednie czy LFO), wiele źródeł modulacji możezostać połączonych z filtrem, aby kształtowaćczęstotliwości w funkcji czasu.Filtr dolnoprzepustow występuje w każdymsyntezatorze. Jego zadanie jest bardzo proste– filtruje wysokie częstotliwości, jednocześnieprzepuszczając niższe. Odcinane częstotliwościdefiniowane są parametrem częstotliwości odcięcia(Cutoff – zwanym niekiedy częstotliwością filtru). Każdysygnał o wyższej częstotliwości będzie w mniejszymlub większym stopniu tłumiony. Częścią składowącharakteru instrumentu jest nachylenie filtru. Imwiększe nachylenie, tym bardziej dokładny jest filtr.Filtry o nachyleniu 24 dB na oktawę (4-pole, czwartegorzędu – każdy kolejny „rząd filtru” to 6 dB/oktawę) sądwukrotnie bardziej precyzyjne od filtrówo nachyleniu 12 dB na oktawę (2-pole, drugiego rzędu).Oprócz parametru częstotliwości odcięcia, wielefiltrów oferuje również kontrolę rezonansu, częstozwaną Q lub emphasis (dobroć filtru). Parametr tenodpowiada za poziom wzmocnienia wobecczęstotliwości bezpośrednio otaczającychczęstotliwość odcięcia. To właśnie ten elementodpowiada za charakterystyczny gwizd filtracji,często słyszany w elektronicznych barwach.Przykładem tego brzmienia znajdziecie nadołączonej do tego Poradnika płycie DVD w plikuResonantBlip.wav.> Krok po kroku Filtr dolnoprzepustowy1Lekcję o filtrach zaczniemy od filtrudolnoprzepustowego, ponieważ jest onnajczęściej spotykanym filtremw syntezatorach. Jeszcze raz uruchom TAL-Elek7ro – prosty wirtualny analog z dośćstandardowym zestawem parametrów.Następnie załaduj program Default.2Sam preset nie jest zbyt ciekawy – składasię z pojedynczego przebiegupiłokształtnego. Dla filtru, którego za chwilęużyjemy, jest to wystarczające. Zagraj kilkadźwięków, jednocześnie kręcąc kontrolkąCutoff, czyli częstotliwości odcięcia, przeciwniedo ruchu wskazówek zegara. Zauważ, w jakisposób filtrowane są częstotliwości, kiedyparametr Cutoff jest zmniejszany.3Ustaw Cutoff na godzinę 10, a następniezagraj serię dźwięków, rozpoczynając odniskich, kończąc na najwyższych. Filtr w TAL-Elek7ro ma funkcję „podążania” za dźwiękamiz klawiatury. Ustaw regulator Key na godzinę2 i ponownie zagraj tę samą serię dźwięków.Łatwo usłyszeć, że wyższe dźwięki są mniejfiltrowane – pozwala to lepiej odwzorowaćzachowanie instrumentów akustycznych.4Podczas grania, zmieniaj wartośćparametru Reso, po czym pozostaw go napoziomie maksymalnym. Spójrz teraz nafunkcję obwiedni filtru. Pozostaw regulatorKey w aktualnej pozycji, wartość Cutoff ustawna minimum, a Contour na maksimum.Nazwa Contour wywodzi się od nazwyobwiedni, używanej w starszychsyntezatorach Moog.5Po zagraniu kilku dźwięków, szybkozorientujesz się, że coś jest niew porządku. Dlaczego? Obwiednia wciążpracuje na swoich domyślnych ustawieniach.Ustawienia obwiedni znajdują się w dolnejpołowie sekcji filtrów. Czas wprowadzić kilkazmian – ustaw Decay na godzinę 10, a Sustainna minimum. Łatwo usłyszeć, że dźwięk jestteraz dużo lepszy. I brzmi dość znajomo!6Na sam zajmiemy się poziomemnachylenia filtru. TAL-Elek7ro wyposażonyjest w funkcję przełączania między12-decybelowym filtrem w stylu Oberheim,a 18-decybelowym filtrem w stylu TB-303.Przełączaj ten parametr podczas regulacjiczęstotliwości odcięcia, wielkości Resonancei ustawień obwiedni, aby przekonać się, czyjesteś w stanie usłyszeć różnicę. Jest onasubtelna, ale dość łatwa do wychwycenia.22 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

filtry / podstawy Krok po kroku Filtr górnoprzepustowy1Nie każdy syntezator ma filtrgórnoprzepustowy. Skupmy się zatem nainstrumencie, który został w niegowyposażony – LinPlug AlphaCM oferujebardzo wygodną sekcję filtrów. Pouruchomieniu AlphaCM, załaduj preset Z_Initi zapoznaj się z jego brzmieniem.2Ponieważ korzystamy z filtrugórnoprzepustowego, warto wybraćprzebieg bogaty w wysokie częstotliwości. Dotakich należą przebiegi piłokształtnyi kwadratowy/prostokątny; fale sinusoidalnei trójkątne są pod tym względem bardzoubogie. Do Osc 1 załaduj falę Spectra1, a doOsc 2 falę Spectra4. Ustaw zakresy na,odpowiednio, 4” i 2”.3W sekcji filtrów zmień tryb z 12 dB naoktawę na HP. Następnie zagraji przytrzymaj dowolny dźwięk, jednocześniepowoli zmieniając częstotliwość odcięcia ażdo maksimum.4Czy słyszysz, co się stało z dźwiękiem? Jestto dokładna odwrotność zastosowaniafiltru dolnoprzepustowego. Pozostaw wartośćCutoff w pozycji, w jakiej jest teraz, regulatorReso ustaw na godzinę 2, a Depth, czyligłębokość, na godzinę 9.5Od parametru Depth zależy w jaki sposóbobwiednia filtru wpływa na dźwięk.Chcemy, aby zmniejszyła częstotliwośćodcięcia, dlatego ustawiliśmy regulator Depthna wartość ujemną. Następnym krokiem jestustawienie parametrów Attack oraz Decaydla obwiedni filtru na godzinę 2, parametruSustain na połowę wartości, a Release nagodzinę 3.6Po zagraniu dźwięku, usłyszysz jakczęstotliwość odcięcia filtru zmienia sięz wysokiej na niską. Zmienimy teraz ustawieniaobwiedni wzmacniacza, aby dopracować naszebrzmienie. Ustaw regulator Attack na godzinę10, Release na godzinę 2, Decay na nieco ponadpołowę wartości, a Sustain na maksimum. Po tejoperacji możesz już dowolnie testować brzmienieswojego padu. Nasz znajdziesz na dołączonejpłycie DVD – nazywa się AlphaHPPad.fxp .SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 23

OBWIEDNIEBez generatorów obwiedni, nawet najbardziej złożone i skomplikowane przebiegi byłybynieciekawe. Dzięki naszemu poradnikowi, uda Ci się tchnąć nowe życie w Twoje presetyDo tej pory mówiliśmy dużo o filtrach,oscylatorach i przebiegach. Choć są to bardzoważne elementy, to poruszając się tylko w ichobrębie, nie bylibyśmy w stanie stworzyćinteresujących dźwięków. Nie pozwalają onebowiem kształtować brzmienia w czasie.Gdyby go nie było generatorów obwiedni, dźwiękrozpoczynałby się nagle po naciśnięciu klawiszai pozostałby na najwyższym poziomie głośności ażdo momentu zwolnienia klawisza, kiedy to zanikłbyrównie szybko, jak się pojawił. Generator obwiedni„mówi” wzmacniaczowi, aby dźwięk był stopniowo(lub nagle) zgłaśniany i jak głośny powinien być stałypoziom. Generator obwiedni również definiujeszybkość, z jaką następuje wybrzmiewanie pozwolnieniu klawisza.Fazy obwiedniGeneratory obwiedni opisuje się liczbą faz (lubsegmentów). Najprostsza obwiednia może składaćsię jedynie z fazy narastania oraz zanikania. Tapierwsza mówi, jak długo zajmuje obwiedni dotarciedo maksymalnej głośności. Zanikanie to czaswybrzmiewania nuty po zwolnieniu klawisza (lubwysłaniu odpowiedniego komunikatu sterującego).Najczęściej w syntezatorach znajdują się czteryfazy obwiedni. Są to tzw. obwiednie ADSR, którepoza wcześniej wspomnianymi, oferują opadanie(decay) oraz wybrzmiewanie (sustain). Faza opadaniamówi obwiedni jak długo powinno zająć przejściew fazę wybrzmiewania po zakończeniu fazynarastania. Regulator wybrzmiewania określawłaściwy poziom sygnału podczas trwania dźwięku.> Krok po kroku Proste kształtowanie głośności w obwiedni ADSR1W tym samouczku przedstawimygenerator obwiedni, który powinno siębardzo dokładnie poznać – czterofazowyADSR. Ponownie uruchom TAL-Elek7roi załaduj domyślny preset. Zalecamy zagraćkilka dźwięków, aby oswoić się z barwąoferowaną przez to ustawienie.2Do nauki użyjemy domyślnego przebiegupiłokształtnego. Będziemy kształtowaćdźwięk za pomocą generatora obwiedni, takwięc sygnał wytwarzany przez oscylator niejest szczególnie istotny. Po znalezieniu sekcjiobwiedni (envelopes), zlokalizuj w niejregulatory obwiedni ADSR. Ustaw pokrętłoAttack na godzinę 11.3Uderz i podtrzymaj nutę – dźwiękpowinien stopniowo zwiększać swójpoziom, a potem brzmieć aż do momentuzwolnienia klawisza. Dźwięk brzmi z pełnągłośnością, ponieważ gałka Sustain ustawionajest na maksimum. Teraz ustaw Sustain nagodzinę 11, po czym zagraj i przytrzymaj nutę.Dźwięk stopniowo robi się coraz głośniejszy,a następnie gwałtownie się ścisza.4Dzieje się tak dlatego, że poziom Sustainzostał ustawiony poniżej maksymalnegopoziomu, do którego prowadzi fazanarastania. Faza opadania natomiast określaczas między poziomem szczytowyma poziomem wybrzmiewania. RegulatorDecay był dotychczas ustawiony naminimum – spróbujmy go teraz ustawić napołowę wartości.5Teraz dźwięk płynnie przechodzi międzymaksymalnym poziomem narastaniaa poziomem stałym określonym ustawieniempokrętła Sustain. Czas teraz zająć sięregulatorem zanikania, czyli Release. Ustawgo na godzinę 1, a po czym uderzi przytrzymaj dowolną nutę, a następnie jązwolnij. Efekt łatwo przewidzieć – dźwiękstopniowo zanika.6TAL-Elek7ro dysponuje dodatkowądwufazową obwiednią, znajdującą się tużpod tą, której do tej pory używaliśmy.Domyślnie jest ona nastawiona na kontrolęwysokości dźwięku oscylatora pierwszego.Ustawmy teraz regulator Attack tej obwiednina godzinę 8, a Decay na godzinę 10. Czypotrafisz określić, co dzieje się z dźwiękiem potych zmianach?26 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

obwiednie / podstawy Krok po kroku Zaawansowana obsługa obwiedni ADSR1Syntezatory z prostymi generatoramiobwiedni typu ADSR mogą częstooferować zaawansowane możliwości, którepozwolą maksymalnie wykorzystać tenczterofazowy schemat. Posłużymy sięsyntezatorem ZebraCM. Korzystać będziemyz domyślnego ustawienia tego syntezatora(Default).2Ustaw regulator Cutoff na maksimum,a Env2 na godzinę 12. Będziemypracować wyłącznie na obwiedni pierwszej,która połączona jest z amplitudą ZebraCM.Ustaw pokrętła Sustain i Release dlapierwszej obwiedni na minimum, a Decayi Velocity odpowiednio na 38.00 i 0.00.3Zazwyczaj długość każdego elementuobwiedni będzie wartością bezwzględną,choć niekiedy możesz wybierać międzyużyciem linii prostej, a krzywej wykładniczej.ZebraCM daje Ci więcej opcji – możesz wybraćnp. różnego typu czasową linię bazową dlasegmentów obwiedni. Kliknij menuTimebase, gdzie znajdziesz wszystkie opcje.4Zostawmy pole Timebase na wartości8sX – oznacza to, że każda faza będziemiała długość do ośmiu sekund. Użytkownikma do wyboru trzy różne tryby. Aktualniewybrano tryb Quadric, który jest podobny docharakterystyki wykładniczej. Jest też trybLinear. W trybie V-Slope możesz samodzielnieustawiać kształt krzywej obwiedni. Kliknijmenu Mode i zaznacz V-Slope.5Jak ustawić przebieg? Musimy w tym celuużyć panelu Envelope, któryprzywołujemy wybierając zakładkę More Envtuż pod sekcją obwiedni. Znajdziemy tu wielezaawansowanych regulatorów, przy którychmożna spędzić sporo czasu.6Zagraj kilka dźwięków. Powinieneś słyszećopadanie dźwięku po kilku sekundach.Znajdź gałkę Slope (v-slope) dla obwiednipierwszej i ustaw ją na maksimum (wartość100.00). Ponownie zagraj kilka dźwięków –teraz brzmią one znacznie dłużej. Następnieustaw regulator Slope na minimum (wartość-100.00) – spowodowało to znacząceskrócenie długości granych dźwięków.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO/ 27

LFOLFO, czyli generatory wolnych przebiegów, są kolejnym niesłychanie istotnym elementemsyntezatorów. To właśnie one nadają im bardzo ciekawe, pulsujące brzmienieGeneratory wolnych przebiegów znaleźć można,podobnie jak generatory obwiedni, prawiew każdym syntezatorze. Skrót LFO pochodzi od lowfrequencyoscillator, a w języku polskim nazywa sięje generatorami wolnych przebiegów. Ten rodzajoscylatora może generować przebiegi o niskich,niesłyszalnych częstotliwościach.LFO, tak jak prawie wszystko co sprawia, że naszesyntezatory brzmią interesująco, jest źródłemmodulacji. Widzieliśmy już oscylator, który może byćmodulowany przez inny oscylator w słyszalnymzakresie – właśnie tak działa synteza FM. Ale jeśliczęstotliwość modulującego oscylatora zostajezmniejszona, fala staje się wolnym, okresowymźródłem modulacji, która przypomina kształt tegoprzebiegu. Pomyślmy o wibrato pulsującym raz nasekundę. To samo możemy uzyskać za pomocą LFOwytwarzającego falę sinusoidalną – należy jedyniezaaplikować ją do częstotliwości naszego docelowegooscylatora. Tremolo jest podobnym efektem, jednakaby go uzyskać, należy przypisać generator wolnychprzebiegów do ogólnego poziomu głośności.Generatory wolnych przebiegów mają równieżwiele innych zastosowań. Mogą zostać użyte dointrygujących rytmicznie dźwięków, oryginalnychefektów specjalnych, lub po prostu do urozmaiceniadanego brzmienia.Na następnych stronach postaramy się pokazać,w jaki sposób wykorzystać sekcję LFOw syntezatorach, aby uzyskać interesujące barwy.> Krok po kroku Efekt wibrato z użyciem LFO1W tym samouczku spróbujemyutworzyć prosty efekt wibrato zapomocą generatora wolnych przebiegóww AlphaCM. Korzystamy z syntezatoraw programie Logic, jednak może to byćkażda inna aplikacja DAW. Zaraz pouruchomieniu, załaduj preset Z_Init. Dotego zadania musimy słyszeć jedyniepierwszy oscylator, dlatego ustaw regulatorMix maksymalnie w lewo.2Aby użyć LFO syntezatora AlphaCM douzyskania efektu wibrato, czyliregularnego wahania wysokości dźwięku,musimy go zastosować do modulowaniawysokości dźwięku naszego oscylatora.Kliknij wykropkowaną linię po lewej stronienajwyższego slotu w matrycy modulacjii wybierz LFO 1 jako źródło modulacji.Następnie kliknij wykropkowaną linię poprawo i wybierz Osc 1 Pitch jako cel.3Nasz syntezator musi wiedzieć, w jakimzakresie ma odbywać się modulacja.Ustaw wartość pomiędzy źródłem a celemmodulacji na 1:50. Po zagraniu dźwiękuusłyszysz, że zdecydowanie nie brzmi to takjak powinno – nasze wibrato jest za wolnei zsynchronizowane z tempem hosta. Wyłączsynchronizację, klikając na polu, gdzieobecna wartość to 1/8 i wybierz Off.WskazówkaWiele syntezatorów domyślnie mazainstalowane setki różnego rodzajupresetów, jednak często nazywane sąone patchami. Określenie to pochodziz czasów, gdy powszechne byłysyntezatory modularne – były tow pełni analogowe maszynyz modułami sterowanymi napięciem.Nie miały predefiniowanych torówsygnału i nie wydawały żadnegodźwięku, dopóki moduły nie zostałyodpowiednio połączone kablami.Ponieważ połączenia odbywały się zapomocą kabli krosujących (ang.– patch cords), każda barwa stworzonana takim syntezatorze określana byłamianem patch (w wolnymtłumaczeniu jest to zestaw połączeń).Pomimo że nieczęsto widujemy jużtakie instrumenty, to nazwa pozostałai jest powszechnie stosowanaw instrumentach wirtualnych.4Ustaw regulator Freq dla modułu LFOna godzinę 1. Teraz brzmi już dużolepiej, lecz nie chcemy bez przerwy słyszećnaszego wibrato. Wróć zatem do matrycymodulacji i użyj drugiego slotu. Tym razemwybierz Modulation Wheel jako źródłomodulacji i Matrix Depth 1 jako cel. Zakresmodulacji dla slotu pierwszego powinienbyć ustawiony na 0:00.5Na koniec ustaw zakres modulacjidrugiego slotu na ok. 1:14. Następniezagraj i przytrzymaj dźwięk, jednocześniestopniowo zwiększając wartość kołemmodulacji. Powoli zaczniesz słyszeć efekt, doktórego dążyliśmy. Po uzyskaniusatysfakcjonującego brzmienia zapisz swójpreset. Nasz znajdziesz na dołączonej płycieDVD pod nazwą SimpleVibrato.fxp.30 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

lfo / podstawy Krok po kroku Sample-and-hold1Efekty S&H usłyszeć można praktyczniew każdej produkcji o tematyce sciencefiction, bywają też używane do symulowaniabrzmienia dzwonków i karylionów. W tymsamouczku pokażemy jak uzyskaćrozpoznawalne brzmienie z wykorzystaniemsample-and-hold. Użyjemy syntezatoraAlphaCM firmy LinPlug – uruchom go,a następnie przywołaj preset Z_Init.2Domyślnie ustawione przebiegioscylatora oraz balans między nimipozostaw bez zmian. W sekcji z filtramiwybierz tryb HP, czyli filtr górnoprzepustowy,a następnie ustaw regulator Cutoff namaksimum – odfiltruje to znaczną częśćnaszego dźwięku. Zagraj kilka dźwięków,aby zapoznać się z aktualnym brzmieniem.3Teraz zastosujemy trochę modulacji.W matrycy modulacji w pierwszymslocie wybierz z listy rozwijanej LFO 1 jakoźródło modulacji. Jak łatwo się domyślić,będziemy modulować parametr Cutofffiltru, czyli częstotliwość odcięcia – przypiszgo zatem jako cel modulacji na pierwszymslocie.4Nasz regulator Cutoff jest już ustawionyna maksimum, więc musimyzdefiniować zakres modulacji jako wartośćujemną – niech będzie to -1.0000. Zagraji przytrzymaj dowolny dźwięk. Różnica jestbardzo słyszalna, jednak to nie jest jeszczebrzmienie, którego szukamy. Przejdź dosekcji LFO i wybierz z listy przebiegSam&Ho, czyli sample-and-hold.5Znów zagraj i przytrzymaj dowolnydźwięk. Jeśli chcesz, możesz zmienićszybkość, jednak aktualnie wybrane 1/8brzmi w porządku. Naszemu brzmieniuzdecydowanie przydałoby się trochęrezonansu – ustaw pokrętło Resonance dlafiltru mniej więcej na godzinę 2. Wróć dosekcji modulacji i przypisz LFO właśnie doparametru Resonance z wartością -0.6065.6Teraz nieznacznie odstroimy naszdźwięk. Ustaw pokrętło Release dlaobwiedni Amp na godzinę 1. Uzyskamyciekawsze brzmienie, jeśli nasze LFO będziestopniowo zgłaśniane, dlatego w sekcji LFOustaw parametr Att niemal na maksimum.Zagraj i przytrzymaj dowolny dźwięk – o towłaśnie chodziło! Zapisz swój nowy preset.Nasz nazwaliśmy CMSampleHold.fxp.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 31

KREOWANIE PODSTAWOWYCH BRZMIEŃTeraz, kiedy już zdobyłeś wiedzę na temat poszczególnych elementów, z którychskłada się syntezator, czas wykorzystać ją do tworzenie własnych brzmieńW poprzednich rozdziałach naszegowydawnictwa zamieściliśmy wiele informacjina temat podstaw syntezy, a tym samymzrobiliśmy pierwszy krok w kierunku jejpraktycznego wykorzystania. Teraz zajmiemy siętworzeniem brzmień w oparciu o przyswojonąwiedzę teoretyczną.Zdecydowaliśmy się na wybór kilku częstoużywanych brzmień znajdujących zastosowaniew muzyce elektronicznej i omówimy ich tworzeniepunkt po punkcie. Informacje znajdujące się napoprzednich stronach tego magazynu bardzo sięprzydają, dlatego często będziemy się do nichodwoływać. W opisach poszczególnych procedurzałożyliśmy, że posiadłeś już odpowiednią wiedzę,a zatem nie będziemy do tych tematów wracać.Większość z nich stanie się teraz dla Ciebie jasnai oczywista, zwłaszcza gdy usłyszysz, jakie efektyprzynosi zmiana określonych parametrów. Dziękitemu będziesz w stanie budować własne brzmieniaod podstaw lub modyfikować wybrane presety.Być może nie staniesz się od razu specjalistą odprogramowania barw, ale niewątpliwie zdobędzieszjuż swoje pierwsze doświadczenia w tym zakresie.Przy odrobinie praktyki będziesz w stanie stworzyćpraktycznie każde brzmienie syntetyczne, jakie Cięinteresuje. Jeśli korzystasz z innych instrumentów niżte, które opisujemy na następnych stronach, będzieszmusiał „przetłumaczyć” dokonywane czynności nafunkcje swojego instrumentu. Staraliśmy się jednakwybrać takie syntezatory, by były darmowei oferowały jak największe możliwości w zakresiekreowania brzmień w danym gatunku. Po przejściucałego „kursu” będziesz już w stanie stworzyć całkiempokaźną kolekcję gotowych ustawień, z których bezkompleksów skorzystasz w swojej muzyce.> Krok po kroku Łagodny trance1Szaleństwo na punkcie brzmień typu„supersaw” zaczęło się od Rolanda i jegosyntezatora JP-8000. Ten mocny, energetycznyi przestrzenny dźwięk bardzo szybko stał sięmodny w kręgach twórców muzyki trance.Aby uzyskać podobną barwę nie potrzebujeszsyntezatora z próbkami supersaw – wystarczykilka oscylatorów i odrobina odstrojenia. Donaszej prezentacji użyliśmy TAL-Elek7ro.Uruchom go i wybierz preset Default.2Oryginalny supersaw był stworzony przezszereg połączonych fal piłokształtnychdających w efekcie charakterystyczny dźwięk.W tym instrumencie nie mamy dostępu dotego typu przebiegu, ale możemy wykorzystaćdwa oscylatory TAL-Elek7ro oraz sub-oscylator.Upewnij się, że oscylatory 1 i 2 włączone sąw tryb wytwarzania fali piłokształtnej i otwórzOsc 2 w sekcji miksera. Zagraj kilka dźwięków.3Efekt nie jest szczególnie porywający,prawda? To po prostu zwykła, dość głośnapiła. Istotnym elementem brzmień typu trancejest odstrojenie poszczególnych fal. Na naszeszczęście większość porządnych instrumentówma opcję precyzyjnego odstrajania oscylatorówi TAL-Elek7ro nie jest tu wyjątkiem. W każdymoscylatorze znajduje się gałka Tune. W Osc 1ustaw ją nieznacznie w lewo, a w Osc 2nieznacznie w prawo, o podobną wartość.4Zagraj teraz kilka dźwięków. Pojawiła sięta różnica, o którą nam chodziło –a wystarczyło tylko odrobinę ruszyć gałkami!I to jest właśnie tajemnica wielu transowychbrzmień syntetycznych. Naszą barwę możemypogrubić włączając do akcji sub-oscylator.Przejdź do sekcji miksera i zwiększ poziom dlaOsc 3.5Teraz, gdy grają już wszystkie trzyoscylatory, może pojawić się problemz przesterowaniem, a zatem trzeba będziezmniejszyć główny poziom głośności nawyjściu sekcji miksera. Możesz też uzyskać tensam efekt zmniejszając głośnośćposzczególnych oscylatorów. Jeśli chcesz graćakordami, wówczas należy włączyć przyciskPoly.6Popracujmy teraz nad obwiedniąwzmacniacza w sekcji Envelope. Naszdźwięk raptownie się kończy z chwilą zdjęciapalców z klawiatury, a zatem zwiększ czasRelease w obwiedni Amp. W tym momenciemasz już klasyczny dźwięk, który bardzoprzypomina brzmienia rodem z syntezatorówanalogowych. Nasz preset zamieszczony napłycie DVD nosi nazwę CMTrance.fxp.34 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

kreowanie podstawowych brzmień / podstawy Krok po kroku Ślizgające akordy1Tak jak to opisano w sekcji Oscylatory(strona 14), portamento jest nazwąefektu, w którym jedna nuta płynnieprzechodzi w inną. To jeden z efektówstosowanych przez klawiszowców grającychmuzykę progresywną, a teraz coraz częściejpojawiający się we współczesnych prądachmuzycznych. Zobaczymy, w jaki sposóbmożna go uzyskać. Uruchamiamy syntezatorTAL-Elek7ro i włączamy preset Default.2Chcemy otrzymać brzmienie typuportamento, ale jednocześnie zależy namna tym, by było ono polifoniczne(wielogłosowe). Do tego celu musimyzastosować pewien wybieg. Będziemypotrzebować dwóch oscylatorów TAL-Elek7ro,a zatem otwórz Osc 2 w sekcji miksera.3Zagraj teraz kilka dźwięków. Na razie nicsię nie dzieje – dźwięk jest tylkogłośniejszy z niewielkim przesunięciemw zakresie brzmienia. Wynika to z faktu, że obaoscylatory generują ten sam przebieg. Zostawbez zmian Osc 1 i zacznij pracować nad Osc 2.Na początek wybierzemy inny przebieg, niechto będzie np. Pulse.4Teraz znów zagraj kilka nut na klawiaturzeMIDI. Brzmienie jest zupełnie inne i o towłaśnie nam chodziło. Pamiętasz, że wcześniejwspomnieliśmy o pewnym „wybiegu” w celuuzyskania akordów? Zrobimy to zmieniającwysokość dźwięku jednego oscylatorawzględem drugiego. Kręć gałką Semi w Osc 2tak, aż uzyskasz odległość pięciu półtonówpowyżej Osc 1.5Jeśli masz problem z ustawieniemodpowiedniego interwału zawsze możeszprzejść do sekcji miksera, ściszyć Osc 2,aktywować w niej tryb Poly i zagraćodpowiednie akordy używając wyłącznieoscylatora numer 1. Jeśli jednak umieszustawić odpowiedni interwał, to wyłącz trybPoly i znów wróć do odpowiedniej głośnościdla oscylatora numer 2.6W naszym przypadku odległość międzydźwiękami wynosi kwartę. Zagraj kilkadźwięków. Powinieneś słyszeć terazdiatoniczne akordy za każdym razem, gdywciśniesz klawisz. W sekcji obwiedniwzmacniacza warto zwiększyć czaswybrzmiewania Release. Ustaw przypisaną doniego gałkę na godzinę 11 i zagraj kilkadźwięków. Teraz brzmi to znacznie lepiej.7Przechodzimy do sekcji filtru. Kliknijprzycisk 12/18 dB i zmniejsz poziomustawienia gałki Cutoff na godzinę 10. Costało się z naszym dźwiękiem? Zastosujemyobwiednię filtru, aby odpowiednioukształtować rozkład jego pracy w funkcjiczasu. Przekręć gałkę Contour na godzinępierwszą. Teraz znów zagraj kilka dźwięków.Już jest ciekawiej.8Dobrym pomysłem jest uzyskanie„plumkającego” brzmienia, a zatemwróćmy do ustawień obwiedni filtru. Przekręćgałkę Decay na godzinę 10. Teraz zmieńustawienie kontrolki Sustain na godzinę 11.Tak samo należy postąpić z parametremzanikania Release, również ustawiając go nagodzinę 11.9Na sam koniec włączamy efektportamento. W mikserze przekręć gałkęSlide do połowy zakresu regulacji. Służy ona doustawienia czasu portamento, ale jej działanianie usłyszymy, dopóki nie włączymy samegoportamento. Możesz to zrobić korzystającz rozwijanego menu tuż obok przycisku MIDIL.Z listy wybierz opcję On. Zagraj teraz kilka nuti odpowiednio do potrzeb skoryguj czas Slide.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 35

SYNTEZAMODULARNAdla początkującychChoć może to wyglądać na rzecz dość skomplikowaną – i niekiedytak właśnie jest – ale systemy modularne dają możliwość jeszczegłębszego wejścia w opcje związane z syntezą dźwiękuNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawySyntezatory modularne zazwyczaj kojarzą sięz wielkimi urządzeniami wyposażonymi w setkigałek i gniazd połączonych mnóstwem przewodów,o zastosowaniach głównie akademickich lubbędące na wyposażeniu bardzo bogatychmuzyków. Jednak to tylko stereotyp – w praktycerzecz może wyglądać nieco inaczej.Syntezator modularny. Już sama nazwa sprawia, żemamy przed oczyma obrazy znane z pierwszychkoncertów Tangerine Dream i Kraftwerk, albo zdjęciaz pracowni ośrodków akademickich zajmujących sięsyntezą pod kątem naukowym. Kable, gałki, suwaki,przełączniki, gniazda, wskaźniki i migające lampki –jak się w tym wszystkim poruszać?Syntezatory modularne rzeczywiście były (i te,które pozostały do dziś, wciąż są) bardzo drogiei ekskluzywne. W ostatnich latach jednak dziękitwórcom oprogramowania i producentom wtyczekmamy dostęp do instrumentów tego typu. Wprawdzietylko na ekranie, a nie w postaci rzeczywistychurządzeń, ale zawsze to coś. Niektóre z nich dostępnesą całkowicie za darmo (znajdziecie je np. nadołączonym krążku DVD w folderze CM Studio). I choćsyntezatory modularne to znakomita pomocnaukowa przydatna w poznawaniu podstaw syntezy,“Uwalniając nas od tyranii znanych wszystkimdoskonale syntezatorów o niezmiennej konfiguracjisyntezatory modularne dają nam zupełnie nowemożliwości w zakresie kreowania brzmień”to jednak ich rola nie ogranicza się tylko do takichzastosowań. Dzięki temu, że instrumenty tego typuwystępują w postaci wirtualnej można je zainstalowaćna swoim laptopie i np. zabrać ze sobą na scenę.Mimo to już na wstępie należy zaznaczyć, że pracaz syntezatorami modularnymi nie jest dla osóbo słabych nerwach. Uwalniając nas od tyranii (a takżewygody) znanych wszystkim doskonale syntezatorówo niezmiennej konfiguracji syntezatory modularnedają nam zupełnie nowe możliwości w zakresiekreowania brzmień. Można je w nieskończonośćrozbudowywać i konfigurować. To Ty decydujesz, ileoscylatorów zamierzasz wykorzystać, ile filtrów,wzmacniaczy i źródeł modulacji chcesz mieć, a takżeokreślasz sposoby, w jaki je połączysz.Kiedy dokonasz konfiguracji wszystkichelementów składowych to praca nad brzmieniem natym się wcale nie kończy. Dopiero teraz możesztworzyć barwy, dla uzyskania których zaprojektowałeścały system wytwarzania dźwięku. Poszczególnekonfiguracje syntezatorów modularnych mogąwykorzystywać wszystkie dostępne Ci modułyi możliwości ich współpracy, ale mogą też być bardzoproste, składając się z pojedynczego oscylatoraprzesyłającego sygnał do wzmacniacza. W tymzakresie nie ma żadnych ograniczeń, zakładającoczywiście, że posiadany przez Ciebie programpozwala Ci na stworzenie syntezatora Twoich marzeń.Przyznacie, że wszystko to brzmi szalenieekscytująco, prawda? Na kolejnych stronachzaprezentujemy kilka systemów modularnych,z których możesz skorzystać, a także pokażemy, w jakisposób można zbudować za ich pomocą konkretnebrzmienia.40 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

synteza modularna / podstawy Krok po kroku Tworzenie podstawowego brzmienia w KarmaFX SynthArturia Moog Modular V to instrument, który jest wirtualnąwersją jednego z najbardziej znanych syntezatorówmodularnych na świecie.Połączenia135Ogo KarmaFX Synth (karmafx.net) oferujecałą gamę różnego typu modułów, któremożna dość swobodnie ze sobą zestawiać.Ponieważ występuje on w postaci wtyczki VSTmusisz otworzyć go pod kontrolą programunadrzędnego (hosta, DAW). Domyślnebrzmienie jest w pełni funkcjonalnymsyntezatorem, ale naszym celem jestzbudowanie czegoś nowego od podstaw.W menu New Patch wybierz Empty Patch.Pojawia się moduł o nazwie Generator1.Listwa nagłówkowa pokazuje Osc 1 jakotyp Generatora. Potrzebujemy filtru, którypozwoli nam ukształtować barwę oscylatora(z falą piłokształtną), a zatem znów klikamyprawym klawiszem myszy na tle i z menuAdd Module wybieramy filtr. Użyjemyklasycznego modelu filtru Mooga.Nasza konfiguracja wciąż nie pozwala namna uzyskanie jakiegokolwiek dźwięku.Wynika to z tego, że nie podłączyliśmy modułuOutput. Za chwilę się tym zajmiemy, ale najpierwdodamy moduł wzmacniacza (Amplifier).Dokonuje się tego tak, jak w dwóch poprzednioopisanych przypadkach. Następnie kliknijprawym klawiszem myszy na tytułowej listwiewzmacniacza i jako wejście wybierz Filter1.246Jak zapewne zauważyłeś, po stworzeniunowej konfiguracji większość różnego typumodułów zniknęła i pozostał tylko„obowiązkowy” moduł Output. Każdysyntezator potrzebuje oscylatora, a zatem odniego właśnie zaczniemy. Dodawanie modułówjest proste – należy kliknąć prawym klawiszemmyszy w oknie KarmaFX Synth i z otwierającegosię menu wybrać Add Module. W naszymprzypadku będzie to Osc 1 z menu Generator.Teraz łączymy oscylator z filtrem. Kliknijprawym klawiszem myszy na tytułowejlistwie Filtru i z menu Input wybierzGenerator1. Po wskazaniu wejścia, oscylatori filtr zostaną połączone wirtualnym kablem.Na kablu tym znajduje się strzałka, pokliknięciu na której możemy poprzezprzeciąganie zmieniać wartość sygnałuprzesyłanego z jednego modułu do drugiego.Teraz musimy dodać moduł Controllera.Mamy tu kilka opcji do wyboru, ale namzależy na module NotePitch Controller. Włączgo między wzmacniacz a wyjście. Od tegomomentu możesz już wyzwalać dźwiękiz klawiatury, zakładając, że taką masz. Jeślinie, wówczas możesz wyzwalać dźwiękiz poziomu Twojego sekwencera MIDI.Co sprawia, że syntezator jest „modularny”i czym się różni od innych do tego stopnia, żepostrzegany jest jako zupełnie inny instrument?W zasadzie syntezator modularny tourządzenie/oprogramowanie, w którymużytkownik samodzielnie definiuje ścieżkęsygnałową. Większość syntezatorów maustaloną na stałe strukturę i to ich twórcydecydują, ile ma się w nich znaleźć oscylatorów,filtrów, obwiedni i LFO, a także określają sposób,w jaki mogą one współpracować. W ramachtego typu syntezatorów może być też pole domanewru (można np. zmieniaćprzyporządkowanie LFO czy obwiedni), aleużytkownik nie może całkowicie przebudowaćsystemu czy włączyć do niego jakiegośdodatkowego oscylatora.Tak jak już pisaliśmy wcześniej, niektóreinstrumenty – np. Green Oak Crystal – sąokreślane mianem półmodularnych, co oznacza,że masz kontrolę nad ścieżką sygnałową, ale niemasz wpływu na liczbę i funkcjonalnośćposzczególnych modułów. Instrumenty tegotypu do połączeń między elementaminajczęściej wykorzystują matrycę modulacji.W pełni modularna architektura jest jakpusta kartka papieru, na której możeszumieszczać różnego typu komponentysprawiające, że całość zamienia się w syntezator(lub procesor efektów). Można je dowolniełączyć, zmieniać kolejność, wzajemnemodulacje, sterowania i decydowaćo przepływie sygnału. Niektórzy twórcywirtualnych instrumentów tego typu nawiązujądo sprzętowych wzorców, z graficznymodwzorowaniem ich wyglądu w postaci rakaz oddzielnymi modułami. Możemy je następniełączyć wykorzystując wirtualne okablowanie,włączając i wyłączając wtyczki kabli metodąprzeciągnij i upuść. Przykłady tego typuinstrumentów to P-Soft Void czy doskonały OgoKarmaFX Synth. Podobna jest też Arturia MoogModular V, choć w jej przypadku liczbadostępnych modułów jest ograniczonasprawiając, że mamy tu raczej do czynienia zestrukturą półmodularną. Instrumenty tego typumają już wstępnie skonfigurowane modułyz zestawem gałek i przełączników dlaodpowiednich parametrów oraz gniazd dopodłączenia wirtualnych kabli.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 41

SYNTEZAFM dla początkującychCzęsto uważana za tajemniczą, ta metoda syntezy nie jest wcale taka trudnado zrozumienia, jak to sugeruje jej reputacja. Nawet osoby początkujące sąw stanie wykreować doskonałe barwy z użyciem syntezatorów FMNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawyDo cyfrowej syntezy FM przylgnęła opiniamało intuicyjnej. Nawet sama wzmianka na jejtemat podnosi włos na głowie analogowympurystom i zwolenników analogów wprawiaw zakłopotanie, ponieważ pozwala na szybkieprzywoływanie ustawionych wcześniej presetów.Niektórzy wciąż jeszcze mają w pamięci takienadużywane brzmienia jak barwy piana Rhodesz Yamahy DX7 (słychać je chyba w każdej piosencenagrywanej z okazji Świąt Bożego Narodzenia...)lub wszelkiego typu dzwonki dźwięczącew uszach, z konsekwencją godną lepszej sprawyużywane w wielu utworach z czasów świetnościtego legendarnego instrumentu.Ale jeśli ktoś przyjrzy się temu tematowi bliżej toszybko odkryje, że synteza FM daje możliwości,jakich nie jest w stanie zaoferować żadna metodaanalogowej syntezy dźwięku. Choć wieluużytkowników preferuje wykorzystanie akustycznychbrzmień oferowanych przez różnego typu sampleryi ROMplery, to jednak nic nie zastąpi iskrzących,prawdziwych dźwięków z syntezatorów FM, którepotrafią odwzorować temperament grającego nainstrumencie muzyka.Poza tym synteza FM może być stosowana dootrzymywania nietypowych barw, które trudno jestuzyskać w jakikolwiek inny sposób. To świetne źródłoewoluujących, tryskających i świszczących efektów.Co zatem sprawia, że synteza FM jest takinteresująca i oryginalna? Jedną z przyczyn jest fakt,że w sposób znaczący różni się od analogowejsyntezy subtraktywnej. Skrót FM oznacza FrequencyModulation (modulacja częstotliwości) – i jest to tensam typ przetwarzania sygnału, który stosowany jestw transmisji radiowej. Jak wkrótce zobaczymy polegaona na tym, że jeden oscylator jest modulowanyprzez drugi, co w efekcie daje nowe, interesująceprzebiegi. Synteza FM nie jest subtraktywna – niepotrzebuje filtrów do tego, aby pozwolić nauzyskanie całej gamy różnych brzmień. Na początkusynteza FM została zaprezentowana jako taka, którawymaga bardzo niewielkiej ingerencji użytkownikaw brzmienie i dlatego uważana była za dającą małemożliwości kreacji dźwięków. Łatwo kojarzono jątakże z wykonawcami pojawiającymi się w MTVw najlepszych czasach tej stacji, czyli w latach 80.,z których niemal każdy występował z tego typuinstrumentem i brzmiał bardzo podobnie.Ale ocena syntezy FM na tej właśnie podstawiebyłaby poważnym błędem. Tak, można za jej pomocąuzyskać całą gamę brzmień i tak, wymaga niecoinnego spojrzenia na kwestię tego, jak powstająbrzmienia i w jaki sposób można je edytować, byuzyskać najlepsze efekty. Nagrodą za nasz trudbędzie jednak wykreowanie ekscytujących barw,które nie są takie łatwe (albo w ogóle niemożliwe douzyskania) za pomocą innych metod wytwarzaniadźwięków.Na kolejnych stronach tego artykułu przyjrzymysię bliżej syntezie FM, jednak nie ma powodów doobaw – nasze samouczki poprowadzą Was jak posznurku przez wszystkie jej zakamarki.46 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

synteza fm / podstawy Krok po kroku Analogowa synteza FM1Jednym z najlepszych sposobówrozpoczęcia pracy z syntezą FM jestużycie syntezatora analogowego, któryoferuje modulację częstotliwości. W naszymprzypadku będzie to bezpłatny TAL-Vintager– prosty, zbudowany na bazie dwóchoscylatorów instrument w stylistyce retro,który znajdziesz na naszym krążku DVD.Potrzebujemy też analizatora, który będziewyświetlał przebieg. Nasz wybór padł nabezpłatny Smartelectronix s(M)exoscope.2Użyj dostępnej w oscyloskopie funkcjiTime do powiększenia przebiegu.W mikserze syntezatora ustaw naminimum gałkę Sub Osc. Dla obu oscylatorówwybierz przebieg sinusoidalny (sin). UstawTune w Osc 2 na godzinę 12, a następnieprzekręć gałkę Osc 1/Osc 2 całkowiciew stronę Osc 1. Zagraj kilka dźwiękówi obserwuj wskazania oscyloskopu. Wypróbujtego samego, ale w odniesieniu do Osc 2.Oba generują proste przebiegi sinusoidalne.3Upewnij się, że w mikserze ustawionyjest tylko Osc 2 – to on będzie naszą„nośną”, a Osc 1 będzie pełnił funkcję„modulatora”. Trzymając dźwięk naklawiaturze przekręć w Osc 2 gałkę FM.Pojawiają się tony dodatkowe, których niebyło w oryginalnym przebiegu. Czy niebyłoby dobrze mieć pełną kontrolę nad tymitonami dodatkowymi? I do tego właśniesłuży synteza FM.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 47

SYNTEZAADDYTYWNAdla początkującychDla tych, którzy chcą czegoś więcej, suma zawsze będziewiększa niż różnica czy wartości poszczególnychelementów. Synteza addytywna to bardzo wydajnatechnika, choć sprawiająca wrażenie skomplikowanejNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawyAnalogowe to, analogowe tamto. Od bliskodwóch dziesięcioleci możemy zaobserwowaćwzrost zainteresowania syntezą analogową. Niema w tym nic zdrożnego. Zasada jej działania jestprosta do zrozumienia, obsługa bardzo prostai dokonywana w czasie rzeczywistym, a przyodrobinie wiedzy praktycznie każdy może uzyskaćdobre (jeśli nie znakomite) i bardzo zróżnicowaneefekty brzmieniowe.Możemy też spotkać inne typy syntezy, spośródktórych większość bazuje na próbkach. Oferują onewiększe możliwości w zakresie dostępnychprzebiegów ale ich mniejsza liczba dostępnychw czasie rzeczywistym parametrów nie zachęcaspecjalnie do eksperymentów.Problem polega na tym, że większośćsyntezatorów bazuje na syntezie subtraktywnej. Totrochę tak, jak dać malarzowi do dyspozycji płótnojuż zamalowane różnymi kolorami, a następnie kazaćzdrapywać mu wybrane fragmenty, by w efekcieuzyskać końcowy obraz. Dobrzy artyści oczywiściebez trudu dadzą sobie radę nawet w takiej sytuacjii uzyskają ciekawe efekty, ale ich możliwości sąjednak w pewnej mierze ograniczone. Choć nie maw tej sprawie pełnego konsensusu to jednak patrząc“Synteza addytywna bazuje na idei, że każdy dźwięk – bezwzględu na to, jak bardzo skomplikowany – tworzony jestz wielu prostych fal sinusoidalnych, z których każdazmienia się i ewoluuje nieznacznie w funkcji czasu”na sprawę pod różnymi kątami widzenia syntezasubtraktywna nie jest do końca doskonała.Synteza subtraktywna pojawiła się nieznaczniewcześniej niż inne alternatywy, jednak np. korzeniesyntezy addytywnej sięgają kilku stuleci wstecz, choćnawet dziś postrzegana jest jako wyjątkowoezoteryczna metoda kreowania brzmień.Niedoceniana, jest jednak jedną z najbardziejkreatywnych metod tworzenia dźwięków,pozwalającą budować je od samego początku.Synteza addytywna bazuje na idei, że każdydźwięk – bez względu na to, jak bardzoskomplikowany – tworzony jest z wielu prostych falsinusoidalnych, z których każda zmienia sięi ewoluuje nieznacznie w funkcji czasu. Syntezatoryaddytywne dają użytkownikowi możliwość kontroliwszystkich tych elementów składowych,a w konsekwencji finalnego brzmienia w bardzoprecyzyjny i dokładny sposób.Intrygujące? Niewątpliwe. Ale wszystko ma swojącenę. Tworzenie brzmień z wykorzystaniem syntezysubtraktywnej jest skomplikowane, zajmuje sporoczasu i nie jest tak intuicyjne jak w przypadku syntezysubtraktywnej. Wymaga skupienia, planowaniai odrobiny cierpliwości, a więc wszystkiego tego, zaczym nie przepadają współcześni muzycy głównegonurtu (co innego eksperymentatorzy).Od kiedy pojawiły się pierwsze syntezatoryaddytywne do dzisiaj zmieniło się bardzo dużo. Czasukosztownych, najwyższej klasy addytywnychsyntezatorów marzeń odeszły i teraz współcześnidźwiękowi rzeźbiarze mają dostęp do niedrogichinstrumentów i zaawansowanych technik, takich jakresynteza, które znacznie upraszczają życie.52 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

synteza addytywna / podstawy Krok po kroku Prosta synteza addytywna1Potrzebny nam będzie syntezatoranalogowy, który wytwarza falęsinusoidalną w szerokim zakresie częstotliwościz możliwością uruchomienia wielu instancjitego instrumentu. W naszym przypadku jest topochodzący z Reasona Subtractor. Załadujbarwę SimpleSine z naszego krążka DVD.2Zagraj jakiś dźwięk. Trudno o coś bardziejprostszego! Teraz włącz siedem kolejnychinstancji Subtractora. W każdej z nich ustawinną oktawę dla pierwszego oscylatora (Osc1): w drugiej instancji 2 oktawę, w trzeciej 3oktawę, i tak dalej aż do 8.3Połącz sygnał z Subtactoróww Combinatorze. Teraz po zagraniudźwięku usłyszysz wszystkie sygnały. Brzmitrochę jak organy, które są jednym z prostszychinstrumentów addytywnych. Zmniejsz poziomkażdego instrumentu oprócz pierwszego.W ten sposób uzyskałeś syntezator addytywny!SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 53

SYNTEZAWAVETABLEdla początkującychPróbki dźwiękowe to znakomity i bardzo inspirujący materiał dotworzenia brzmień – szczególnie, gdy używamy ich w ramachnarzędzi syntezy wyposażonych w modulacjęNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawySpore grono miłośników syntezatorówtwierdzi, że głównym elementem decydującymo charakterze danego instrumentu są filtry. Innibędą się upierać, że najważniejsze są oscylatory.W rzeczywistości wszyscy mają rację i zapewnepodobne zdanie na temat wykorzystania próbek,jako podstawowego źródła do poszukiwańdźwiękowych. Metoda syntezy, o której mowaw artykule polega właśnie na użyciu sampli, któreprzetwarza się w specjalny sposób. Syntezatablicowa – wavetable dała początek wieluinstrumentom zwanym ROMplerami, ale i samaw sobie jest niezwykle potężnym, wszechstronnymnarzędziem do kreacji brzmień.W końcu, czemu nie? Od dziesięcioleci, a takżei obecnie, w opiniach osób „wiedzących lepiej”oldskulowy „analog” dzierży miano najpopularniejszejmetody syntezowania dźwięków. Jednak syntezatoryanalogowe oferują tak naprawdę tylko najprostszez przebiegów, z których można budować brzmienia.Czy nie było by bardziej sensownym sięgnąć po“Synteza wavetable dała początek wieluinstrumentom zwanym ROMplerami,ale i sama w sobie jest niezwyklepotężnym, wszechstronnymnarzędziem do kreacji brzmień”znacznie ciekawsze, bogatsze harmonicznie źródładźwięku, czyli próbki? Dla wytrwałych poszukiwaczybrzmień ta droga będzie znaczne ciekawszymwyjściem, dającym znacznie więcej możliwości.Wśród bystrych ludzi, którzy obrali taki kierunekbył Wolfgang Palm – postać odpowiedzialna zapojawienie się w latach 80. przełomowychinstrumentów wavetable: PPG Wave. Palm działaw branży do dzisiaj, pomagając wdrażać swojeniezwykłe pomysły technologiczne w rozmaitychinstrumentach wirtualnych XXI wieku.Ideę Wolfganga Palma podchwycili (i, niestety,zaprzepaścili) producenci sprzętu, których działaniaprzyniosły światu niezbyt ekscytujące instrumentytypu ROMpler – w instrumentach tego typupodstawowe narzędzia syntezy połączone są zestatycznym mechanizmem do odtwarzania próbek.W branży syntezatorowej ROMplery zyskały mianoinstrumentów uniwersalnych, do wszystkiego.Idealnie sprawdzają się na przykład zawsze tam,gdzie potrzebna jest najnowsza, oparta na multipróbkachbarwa fortepianu. Nie pozwalają jednakw pełni sięgnąć do możliwości, jakie dają „właściwe”syntezatory wavetable. Na szczęście, zarównomuzycy jak i producenci na nowo odkryli technologięwavetable implementowaną na samym początkuw instrumentach PPG zaprojektowanych przez Palma.Na kolejnych stronach przedstawiamy, jakinteresujące rezultaty można osiągnąć za pomocąsyntezy wavetable. Pokażemy Ci najlepszeinstrumenty tego typu i podpowiemy jak ich używać,aby tworzyć brzmienia, których wcześniej nie słyszałeś.58 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

synteza wavetable / podstawy Krok po kroku Poznaj tablicę z próbkami1Hermann Seib (www.hermannseib.com)jest ekspertem w temacie PPG. WaveSim towirtualna kopia 1:1 prawdziwego instrumentu.Instrument jest darmowy, ale pomyśl o dotacjidla twórcy, gdy syntezator Ci się spodoba. Barwadomyślna to dobry punkt wyjścia. Na wyświetlaczukursor znajduje się pod PROG: 1. Za pomocąprzycisków numerycznych wprowadź 05.2Jak słyszysz, z dźwiękiem dzieje się cośniezwykłego. Tablica próbek zmienia sięw sposób dynamiczny. Użyj klawiszykierunkowych na klawiaturze numeryczneji ustaw kursor na wyświetlaczu podWAVETB:17. Wprowadź inny numer, np. 00.Nastąpi zamiana fal – wybrałeś inną tablicępróbek – wavetable. Teraz wpisz 63.3W każdej tablicy wavetable znajduje sięinny zestaw przebiegów. Przekręć gałkęEnvelope > Waves całkowicie w dół,a uzyskasz brzmienie bez obwiedni modulacji.Teraz zagraj dźwięki zmieniając położeniegałki Waves-Osc. Możesz odkręcićpotencjometr Cutoff do oporu, aby lepiejsłyszeć zmiany.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 59

SYNTEZAGRANULARNAdla początkującychSynteza granularna to dosyć modne w ostatnich czasach pojęcie. Jednakten rodzaj syntezy dźwięków znany jest już od kilku dziesięcioleci.Sprawdźmy w praktyce, co ukrywa się pod tą nieco tajemniczą nazwą...NA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/PodstawyZupełnie jak znudzone nastolatki w deszczowydzień, tak my, entuzjaści syntezatorów, częstonarzekamy, że „nic się nie dzieje”. Każda wizytaw pobliskim salonie muzycznym jeszcze bardziejnas w tym utwierdza, a do tego rodzi sentymenty.Najwięksi producenci sprzętu rok w rokwypuszczają tylko oparte na próbkach ROMplery,w międzyczasie pakując podobną garść„wirtualnej analogii” w coraz to nowszeopakowania, dodając gałki, przełącznikii nieodzowny zasilacz zewnętrzny. Tak jestw świecie sprzętowym, ale czy producencioprogramowania na pewno proponują nam cościekawszego? Niestety, rzut oka na zawartośćdysku tylko nasila uczucie znudzenia, bowiemgromadzi się na nim coraz większa liczbasamplowanych fortepianów i programowychreplik sprzętu retro.Gdzie są wszystkie innowacje? Jeszcze niedawnotechnologiczni giganci przemysłu muzycznegoprześcigali się w tym, kto załatwi konkurencję“Jeśli należysz do tych twórcówmuzyki, których inspirują dźwiękowechmury i pulsujące w przestrzenicząsteczki soniczne, na kolejnychstronach znajdziesz dla siebie cośwyjątkowo interesującego”prezentując światu Coś Zupełnie Nowego. Obecnie tesame firmy zadowalają się miejscem w szereguParady Aktualizacji – proponując nam kolejnepoprawki do swoich znanych produktów – alborozmyślnie drepczą po sprawdzonym terytorium.Jeżeli ktoś jest w stanie zmienić i podnieść standardyw temacie wynalazków i badań nad nowymirozwiązaniami, będzie to ktoś nieznany – niezależnydeweloper, który może pracować nad narzędziamiprzyszłości bez presji w postaci przyszłych zysków zesprzedaży i często ważniejszych od samegoproduktu, marketingowych zabiegów.Być może dlatego syntezą granularną, tak sięprzynajmniej wydaje, zajmują się wyłącznie grupymało znanych programistów. Wielcy gracze niezawracają sobie głowy technologią, której nazwa–ziarnista – brzmi, no cóż, trochę dziwacznie.Oczywiście, zgoda, narzędzia granularne możnaznaleźć w paru słynnych instrumentach, główniew samplerach. Jednak prawdziwa akcja rozgrywa siętam na dole, w garażach i sypialniach, gdzie koszty sąniskie, entuzjazm nieustannie rozpala ogniskakreatywności, a zyski pochodzą z darowizn.Wyjątkowo eksperymentalna i zupełnieelektroniczna synteza granularna to kiepski przepisna komercyjny sukces. Ta dekonstruktywna technikajedną nogą tkwi w samplingu, drugą nogą wchodzina terytorium syntezy addytywnej. Zrodzona z fizykii przejęta do świata awangardy synteza granularnajest intrygującym zjawiskiem.Jeśli należysz do tych twórców muzyki, którychinspirują dźwiękowe chmury i pulsującew przestrzeni cząsteczki soniczne, na kolejnychstronach znajdziesz dla siebie coś wyjątkowointeresującego.64 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

NA PŁYCIE DVDNa naszej płycie znajdzieszbezpłatne syntezatoryomówione w tymartykule, a także wersjepróbne instrumentówkomercyjnychNajlepszesyntezatorydla początkującychNa rynku znajdziemy mnóstwo różnego typu instrumentów. Jak wśród nichwybrać ten, który najlepiej się sprawdzi? W naszym artykule postaramy sięzaprezentować najciekawsze opcje dla osób początkującychObecnie masz do swojej dyspozycji wszelkiegotypu programowe instrumenty do realizacjikażdego zadania, w każdym stylu muzycznym.Znajdziemy setki instrumentów do muzykitanecznej, wiele wspaniałych syntezatorów dowytwarzania atmosferycznych podkładów i muzykielektronicznej, a także całą gamę „wirtuali”,emulujących oryginalne instrumenty sprzętowesprzed lat.Nie wszystkie z tych syntezatorów są prostew obsłudze i jeśli zaczniesz poszukiwania tego, którynajbardziej Ci odpowiada, może się okazać, żestracisz sporo czasu. Jest wiele różnych typówsyntezatorów wirtualnych, a towarzysząca imterminologia też nie ułatwia wyboru. Wirtualnieanalogowe, FM, wavetable, ADSR, VCO, LFO, filtry,rezonans... można bardzo długo wymieniaćwszystkie te nazwy, za którymi kryją się różnetechnologie i rozwiązania mające w ostatecznymrozrachunku przełożenie na łatwość obsługii dźwięk, jaki wydobywa się z instrumentu. Ale niema powodów do zmartwień – w naszymprzewodniku pokażemy Ci wszystkie stosowaneobecnie typy syntezy i wskażemy te syntezatory,których możesz potrzebować do tworzenia swojejwłasnej muzyki.Na następnych dziesięciu stronach znajdzieszopisy rekomendowanych przez nas najlepszychbezpłatnych i komercyjnych syntezatorów, któredoskonale sprawdzą się w przypadku osóbpoczątkujących w zakresie produkcji muzycznej lubkorzystania z syntezy. Jeśli wszystko jest dla Ciebienowością, to specjalnie pod tym kątemprzygotowaliśmy też krótkie samouczki, w którychpokazujemy, jak można uzyskać określone typybrzmień.Kryteria, jakimi kierowaliśmy podczas naszegowyboru były proste: syntezatory powinny być łatwew obsłudze i, co jest nie mniej ważne, powinnyświetnie brzmieć. Zaprezentowane tu instrumentyprzeznaczone są praktycznie dla każdegoi sprawdzają się w każdej sytuacji, nawet wtedy, gdybędą nam służyły jako „pomoc naukowa” podczaszdobywania pierwszych szlifów w zakresie kreowaniabrzmień. Wszystkie te syntezatory łączą dwie rzeczy:możesz bardzo szybko opanować podstawy ichobsługi i stworzyć za ich pomocą znakomiciebrzmiącą muzykę.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 71

podstawy / najlepsze syntezatory dla początkującychFabFilterTwin 2 £109Format VST/RTAS/AUWWW www.fabfilter.comWymagania PC: procesor obsługujący SSE, Windows98/XP/Vista/7. Mac: G4/G5 Intel, OS X 10.4.3 lubnowszy.Za futurystycznie wyglądającym interfejsemużytkownika FabFilter Twin 2 kryje się stosunkowoprosty wirtualny analogowy syntezator półmodularny.Znajdziemy tu wszystkie te standardowesekcje, z jakimi mamy do czynienia w większościinstrumentów VA – tym razem trzy oscylatory,imponującą sekcję filtru i całą gamę opcji modulacji.Jednym z najciekawszych aspektów tego interfejsu –choć być może też najbardziej mylącym – jest to, żekażdemu brzmieniu towarzyszy inny wyglądinterfejsu. Jest to spowodowane tym, że widzimytylko te elementy, które zostały wykorzystanew danej barwie. To daje temu instrumentowi pewnąpłynną naturę, a jednocześnie daje pełen wglądw strukturę brzmienia.W dolnej części znajdziemy sekcję modulacji,w której będziemy dokonywać najwięcej prac – tonie jest obszar dla osób początkujących, ale kiedyjuż zrozumiesz koncepcję, na jakiej oparto działanietej części instrumentu, to okaże się, że tego typumatryca jest bardzo efektywna w obsłudze,zwłaszcza jeśli chodzi o jej funkcjonalnośćw zakresie przeciągnij-i-upuść, którą zajmiemy sięw naszym samouczku.FabFilter Twin 2, jak większość syntezatoróww tym zestawieniu, bardzo dobrze emulujeanalogowe brzmienia, a jego filtry oferują większązadziorność i bardziej przypominają oryginały niżw większości innych instrumentów. Są też trochęnieprzewidywalne – co jest bardzo dobrą rzeczą –przypominając pod tym względem starszerozwiązania syntezatorów analogowych.Mając na pokładzie 11 typów filtrówi wspomniane trzy oscylatory, FabFilter Twin 2oferuje olbrzymi potencjał brzmieniowy, o czymmożna się przekonać przesłuchując dostępnepresety. Jest ich aż 1600 i możemy zagwarantować,że wiele z nich zrobi na Tobie znakomite wrażeniedo tego stopnia, że powiesz: „o, jakie świetnebrzmienie, muszę coś stworzyć z jegowykorzystaniem”. Inspirujący, niesamowityi świetnie brzmiący – ten instrument potrafi tchnąćżycie nawet w najbardziej nudne i pozbawione życiakompozycje, zwłaszcza jeśli chodzi o brzmienia typusekwencyjnego.SEKCJA OSCYLATORÓWMasz do dyspozycji trzy oscylatory,każdy z opcją wyboru jednegoz sześciu przebiegów. Po kliknięciu naprzebiegu pojawiają się odpowiednieparametry.FILTRYSą tu cztery filtry wielofunkcyjne: dwa pracujące pooscylatorach i dwa w ramach sekcji efektów. Każdyoferuje 11 charakterystyk pracy.PRESETY/COFNIJTutaj można się przełączać między presetami klikając lewą lub prawąstrzałkę albo klikając na nazwie, by otworzyć menu. Możesz też cofaćedycje i porównywać brzmienia.MASTER TUNEI PORTAMENTOTutaj określamy ogólnystrój dla wszystkichoscylatorów a takżedefiniujemy czasi sposób, w jaki dźwiękprzechodzi płynniez jednego w drugi.SEKCJA DELAYZ wykorzystaniem tej sekcjimożna uzyskać wieleciekawych brzmień –zarówno aplikującpogrubiający barwęchorus jak i delay, któryswoimi powtórkamipodkreśla rytmiczną naturędanej barwy.SEKCJA PRESETÓWMała ikona dysku wydajesię mało istotna, alepozwala ładowaći zapisywać takie rzeczyjak np. Twoje ulubioneustawienia oscylatorai delaya, abyś mógł jeaplikować do innychbrzmień.WYBÓR ŹRÓDEŁ I MODULACJAW tej sekcji widać jak połączono poszczególne moduły w FabFilter i jakoddziałują na siebie. Więcej na ten temat na następnej stronie.STEROWANIE GŁÓWNETutaj definiujemy takie nadrzędne parametry jak ogólna głośność, polifonia,rozszerzenie barwy w stereo czy funkcja MIDI Learn.76 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

najlepsze syntezatory dla początkujących / podstawy Krok po kroku Modulacja w FabFilter Twin 21Modulacja jest mocną stroną syntezatoraFabFilter Twin 2, i choćby z tego względuwarto się jej bliżej przyjrzeć. Jest to procesmanipulacji podstawowym sygnałemz wykorzystaniem narzędzi modulujących,które potrafią dodać więcej charakteru dodźwięku. W naszym opisie postaramy się tobliżej wyjaśnić. Otwórz Twin 2 i załadujdowolny preset.2Poeksperymentuj z poziomą belką SourceSelection. Znajdziesz w niej różnego typuźródła modulacji, takie jak LFO i obwiednie,które można przyporządkować do innychmodułów. Gdy zajmiemy się stroną praktycznąbardzo szybko zrozumiesz jak to działa i jakiepozwala uzyskać efekty. W tym momenciekliknij tę sekcję od lewej do prawej i zauważ,w jaki sposób pojawiają się na dole w postaciwiększych modułów.3Z folderu Basic załaduj preset Square. Jakłatwo można zauważyć bazuje on ma falikwadratowej generowanej przez jedenoscylator oraz na obwiedni ADSR – i towszystko. To jeden z najprostszych dźwięków,jaki można uzyskać, ale po użyciu modulacjimożna go będzie znacznie wzbogacić.4W sekcji wyboru źródła kliknij ikonę + zeznajdującym się obok tekstem AddSource. Wybierz z rozwijanego menu NewXLFO. Użyjemy tego modułu LFO domodulacji naszej fali kwadratowej, aby w tensposób ożywić dźwięk i sprawić, by byłbardziej interesujący.5Kliknij i przytrzymaj żółtą ikonę tarczy.Interfejs nieco ściemnieje, tak jak widać nailustracji, a kiedy przeciągniesz myszką,wówczas pojawi się wirtualny kabel, którymożesz podłączyć do innych podświetlonychbloków Twojego syntezatora. Wyjście z tegoLFO może współpracować z dowolnymmodułem. Połącz je z gałką Master Tune.6Powinieneś teraz usłyszeć jak dźwiękzwiększa i zmniejsza swą wysokość,zgodnie z częstotliwością ustawioną w LFO.Ustaw Glide w LFO – teraz poziom odstrojeniabędzie mniej lub bardziej wyrazisty. KontrolkąFrequency zmieniasz częstotliwośćzachodzących zmian. Przy ustawieniu 1 Hz,nuta będzie zmieniała wysokość raz nasekundę – przy wyższych ustawieniachFrequency szybkość zmian wzrośnie.7Teraz zaprezentujemy sposób, w jakimożesz modulować dźwięki zapośrednictwem kontrolerów MIDI, takich jakkółko modulacji w Twojej klawiaturzesterującej czy szybkość wciśnięcia klawisza(Velocity). Jeszcze raz kliknij przycisk + w belceSource Selection i tym razem dodaj New MIDISource. Kliknij ikonę połączenia.8Przeciągnij wirtualny kabel do gałkiMaster Tune. Kliknij Mod Wheel, cospowoduje otworzenie listy menu z sześciomaopcjami. Wybierz Pitch Wheel i używająckółka modulacji w Twojej klawiaturze MIDI(jeśli takowe masz) zmieniaj wysokośćgranego dźwięku. My wybraliśmy opcjęVelocity, co oznacza, że grane dźwięki będązmieniały swą wysokość w zależności od tego,jak mocno naciśniemy klawisz klawiatury.9Może nie brzmi to rewelacyjnie, ale terazmożesz już zobaczyć, jak dwa prosteźródła modulacji mogą oddziaływać nadźwięk. Mając do dyspozycji całą gamę źródełi celów modulacji można tworzyć dużobardziej rozbudowane struktury. Jeśli chceszzobaczyć jak to może wyglądać w praktyce,otwórz preset Chirpper TEK i przyjrzyj sięzastosowanej tam konfiguracji.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 77

podstawy / najlepsze syntezatory dla początkującychImage-LineSawer $99Format VST/AUWWW flstudio.image-line.comWymagania PC: 2 GHz, Windows XP/Vista/7.Mac: 2 GHz, 512 MB RAM, OS X 10.4 lub nowszy.Sawer jest wirtualnym syntezatorem analogowym,którego konstrukcja bazuje na rzadko spotykanymsyntezatorze rosyjskim Polivoks. Oryginał miał sporoproblemów jeśli chodzi o utrzymanie stroju, co z koleipowodowało, że – jak wiele syntezatorów z tamtejepoki – miał dość charakterystyczne brzmienie, dziśczęsto cenione za swoiste bogactwo i „mięsistość”barwy. Twórcy wirtualnego syntezatora zadbali teżo to, aby dodać więcej basu i nieco przyjemnegow odbiorze szumu, który słyszalny jest w atakuniektórych dźwięków. Generalnie rzecz ujmując toświetnie brzmiący syntezator w stylistyce retro.Sawer ma dwa oscylatory oferujące wyłącznieprzebieg piłokształtny (saw) – tak jak wskazuje na tojego nazwa – ale do dyspozycji mamy też szeregróżnego typu parametrów, które pozwalają uzyskaćzróżnicowane i bardzo dynamiczne brzmienia. Jestwśród nich prosta sekcja modulacji, porządniebrzmiący filtr, arpeggiator oraz kilka efektów. Podobniejak jego sowiecki wzorzec, Sawer charakteryzuje sięunikalnym brzmieniem, ale jednocześnie jest jednymIstnieje opinia, że unikalne, bogate brzmienie syntezatoraSawer jest wynikiem błędu w kodowaniu, który sprawił,że postanowiono zbudować bazujący na tym syntezator.z łatwiejszych syntezatorów, jeśli chodzi o obsługę,zwłaszcza w kwestii rozmieszczenia poszczególnychelementów interfejsu graficznego. Jeśli poszukujeszprostego i „charakternego” instrumentu, to trudnobędzie znaleźć lepszą ofertę.Future Audio WorkshopCircle €149Format VST/RTAS/AUWWW www.futureaudioworkshop.comWymagania PC: Pentium/Athlon XP 1,4 GHz, 512 MBRAM, Windows XP/Vista/7. Mac: Intel Core Duo1,66 GHz, 768 MB RAM, OS X 10.3 lub nowszy.Na nasze uznanie zasługuje każdy, kto podejmujetrud stworzenia syntezatora innego niż wszystkiepozostałe. Prezentowaliśmy już wcześniej Synplant,i choć Circle z firmy Future Audio Workshop nie jest takwymyślny jak organiczny syntezator Sonic Charge, tojednak jest wyjątkowy, zwłaszcza jeśli weźmiemy poduwagę fakt, że tak skomplikowany syntezator dało się„obudować” przyjaznym interfejsem użytkownika.Circle bazuje na czterech oscylatorach z całą gamąróżnego typu przebiegów, co oznacza, że jest onczymś znacznie więcej niż wirtualnym analogiem.Niektóre z jego presetów brzmią wręcz bardzocyfrowo, co nie jest akurat żadną wadą. Do wyborumasz 109 kształtów przebiegów, mogąc mieszać dwaw pojedynczym oscylatorze. Jest tu zatem bardzoduże pole do manewru jeśli chodzi o źródło dźwięku.Do tego trzeba jeszcze dodać sekcję filtru, dwa blokiefektów i całą gamę możliwości modulacji sygnału.W tym ostatnim przypadku mamy do czynieniaz łatwą obsługą typu przeciągnij-i-upuść.Brzmienia fabryczne charakteryzują się dużymzróżnicowaniem i są dobrze zaprogramowane, choćJedną z największych zalet syntezatora Circle jest jego łatwyw obsłudze interfejs, za którym kryje się złożony strukturalniesyntezator.trzeba przyznać, że Circle jest jednym z tychsyntezatorów, który pełnię swych możliwościpokazuje dopiero wtedy, gdy zaczniemy dokonywaćedycji. W pracy pomaga atrakcyjny, przejrzystyi bardzo prosty interfejs graficzny, dający pełnąkontrolę nad tym, co robimy z naszym dźwiękiem.Ichiro TodaSynth1 bezpłatnyFormat VSTWWW www.geocities.jp/daichi1969/softsynth/Wymagania Windows 98/2000/XPTrudno o prostszy syntezator niż ten; poza tym niema też możliwości, by jakikolwiek był tańszy... Synth1jest jednym z najbardziej popularnych syntezatorówwirtualnych na świecie, i to nie tylko dlatego, że jestdarmowy. To wtyczka VSTi dla komputerów PC, i choćna takową nie wygląda, jest bardzo bliskospokrewniony z doskonale brzmiącym sprzętowymsyntezatorem Clavia Nord Lead 2.Synth1 ma typowy interfejs graficzny, i nawet jeślijesteś osobą początkującą, ale przeczytasz uważnienasz Poradnik, powinieneś bardzo szybko odnaleźćna nim wszystkie niezbędne do pracy elementy:oscylator, filtr, wzmacniacz i moduł LFO. Synth1 jestprostszy niż większość syntezatorów, które tutajomawiamy, ale to nie znaczy, że jest od nich gorszy.Mając do wyboru cztery typy przebiegów na jedenoscylator, można uzyskać bardzo szeroki zakresróżnego typu brzmień. Sekcja filtrów jest prostai łatwa w obsłudze, a sekcja LFO rozwiązana jestbardzo przejrzyście.Jeśli nie chcesz inwestować pieniędzy i dysponujesz starszymkomputerem PC (np. jakimś używanym laptopem) wówczasSynth1 jest znakomitym wyborem.Od strony brzmieniowej Synth1 oferuje pełnyi bogaty dźwięk, a do tego można znaleźć w Interneciemnóstwo bezpłatnych banków brzmień przygotowanychspecjalnie dla niego. To syntezator, który zawsze wartobrać pod uwagę, zwłaszcza dla starszych komputerów.78 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

Dla wtajemniczonychSPIS TREŚCI84 Super synteza90 Synteza brzmieńperkusyjnych98 Oryginalne triki115 Kreowanie obwiedni121 Programowe odrodzeniex0x-boksówNadszedł czas, aby zająć się bardziej zaawansowanymii kreatywnymi aspektami syntezy. W tym dzialebędziemy starali się sprawić, aby nasze programowesyntezatory brzmiały tak bogato i mocno jakprawdziwe instrumenty, zajmiemy się synteząbrzmień perkusyjnych, zbudujemy od podstawklasyczne barwy oraz opanujemy skomplikowaneaspekty obwiedni.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 83

NA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/Synteza dlazaawansowanychSyntezatory programowe to obecnie najpopularniejszenarzędzia do tworzenia dźwięków. Jednak ich sprzętoweodpowiedniki mają wiele cech, które sprawiają, żeinstrumenty te są nadal bardzo pożądane. W naszymprzewodniku postaramy się wrócić do „tego” brzmieniaW czasach, kiedy nie było jeszcze instrumentówwirtualnych, które wywróciły świat produkcjimuzyk do góry nogami, używanie syntezatoraoznaczało kontakt z realnym urządzeniem.Zarówno gdy mowa o instrumentach analogowych,cyfrowych lub obu po trochu, syntezatory dostępnebyły pod postacią różnej wielkości skrzynek,z klawiszami lub bez. Nie chcemy Cię zaskoczyć, alebrzmiały one trochę inaczej niż dzisiejszesyntezatory programowe – tak, nawet gdy mówimyo instrumentach cyfrowych.W tym miejscu zaznaczmy, że nie chodzi nam o to,aby po raz n-ty debatować nad tym, czy wtyczkipotrafią zabrzmieć tak dobrze syntezatory sprzętowe.Uważamy, że jak najbardziej mogą. W rzeczywistości,często potrafią zagrać lepiej – brzmią czyściej, mająwięcej interesujących funkcji i można uruchomić tylekopii instrumentu, ile udźwignie nasz PC lub Mac.Chodzi raczej o to, że w przypadku syntezatorówsprzętowych znaczący wpływ na brzmienie końcowema to, co dzieje się z dźwiękiem po wyjściuz instrumentu. Przewody, którymi podłącza się go domiksera, a potem konsoleta w specyficzny sposóbzabarwiają i degradują dźwięk, co w finale dajekorzystny efekt. Żyjemy jednak w czasach, gdy ludzieprzywykli już do dźwięków z syntezatorówwtyczkowych i ich jaskrawego brzmienia. Możnapodejrzewać, że gdyby programiści tworzyli zbytwierne emulacje oryginałów, wszyscy uznaliby ichbrzmienie za mało efektowne.Powodem, dla którego większość z nas sięga posyntezatory programowe jest to nowe,„dopieszczone” brzmienie i wygoda użycia tychdźwięków w miksie. Co ciekawe, zewsząd nieustanniesłychać głosy, że ciepłego brzmienia „starychanalogów” nic nie zastąpi. Dlatego w tym artykuleprzedstawiamy sztuczki, za pomocą których możnaodtworzyć prawdziwy charakter brzmienia zestawusprzętowego. Tutaj uwaga: jeśli zauważysz, żepakujesz się w kłopoty przy każdej nowej ścieżce,którą nagrasz, może to stać się niebezpieczne. Możeteż oznaczać, że samo tworzenie muzyki nie daje Ciwystarczającej satysfakcji i lepiej byłoby dlawszystkich, gdybyś za dnia zajął się rozwiązywaniemświatowego kryzysu energetycznego, a wieczoramitrenował sobie umysł obliczając z ołówkiem w rękuwartość Pi do dziesiątej cyfry po przecinku. Pamiętaj,że Cię ostrzegaliśmy...84 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

super synteza / dla wtajemniczonych Krok po kroku Postarzamy brzmienie za pomocą wtyczekSYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 85Dobrze znana technika w trakcie produkcjimuzyki polega na częstym porównaniu w trybieA/B sygnału z włączonym efektem i bez.Najważniejsze, aby zawsze porównywaćsygnały na wyrównanym poziomie.W trakcie tworzenia naszych supersyntetycznychbarw zauważyliśmy, jak ważnejest ustawienie równych poziomów przedporównaniem. Mając to na uwadze, sugerujemyCi odrobinę wysiłku – stwórz kopię swojejścieżki syntetycznej, abyś miał jedną ścieżkęz efektami, drugą bez efektów. Dokładniewyrównaj poziom sygnału na obu ścieżkach. Tojedyna droga, aby obiektywnie porównaćprzetworzone i nieprzetworzone dźwięki.Z jakichś powodów istoty ludzkie odbierajągłośniejszy sygnał jako bardziej atrakcyjny odsygnału cichszego. Więc jeśli wtyczki podnosząpoziom sygnału, to po ich wyłączeniu mamywrażenie spadku jakości dźwięku, chociaż wcaleto nie musi być prawda.Nie chodzi o sam poziom sygnału – dynamikai „odczuwana głośność” także mają sporeznaczenie. Ludzkie ucho nie wychwytuje takdobrze krótkich impulsów sygnału o wysokimpoziomie, jak radzi sobie z sygnałem o stałympoziomie, trwającym dłużej (powiedzmy kilkasekund), nawet jeśli w tym stałym sygnalemamy niższe poziomy szczytowe niż w krótkichimpulsach.Na tym polega różnica między poziomemRMS (Root Mean Squared) a poziomem Peak,które to oznaczenia znajdziesz w wieluwtyczkach kompresji. Nie musisz rozumieć tegood strony naukowej, ale w skrócie RMS oznaczaśredni poziom sygnału na danym odcinkuczasu, podczas gdy Peak to pomiarszczytowych, najwyższych wartości sygnału.Analogicznie: wiesz, że możesz szybko zanurzyći wyjąć rękę w bardzo gorącej wodzie, jednaknawet jeśli temperatura wody odrobinęspadnie, nie wsadzisz tam swojej dłoni nadłużej. Wygląda na to, że człowiek musi jeszczetrochę ewoluować, aby udoskonalić swojenarzędzia percepcji...

NA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/Synteza dlazaawansowanychSYNTEZABRZMIEŃPERKUSYJNYCHTworzenie od podstaw własnych, syntetycznych brzmieńperkusyjnych nie musi kojarzyć się tylko podróżą w czasie,do krainy retro. Przeciwnie, w ten sposób można ciekawiewzbogacić brzmienie kompozycji i miksówPrzed wynalezieniem maszyn perkusyjnych– analogowych, cyfrowych czy też bazującychna próbkach – brzmienia elektronicznej perkusji,jeśli chcieliśmy ich użyć w utworze, trzeba byłotworzyć zupełnie do zera. Wielogigabajtowebiblioteki próbek i proste w użyciu sekwenceryprogramowe z funkcją przeciągnij-i-upuść tozupełnie inny świat w porównaniu z tym, czymdysponowali pionierzy elektroniki tworzącywłasne barwy perkusyjne.Pierwsze automaty perkusyjne były urządzeniami,ułatwiającymi organistom utrzymać równetempo gry. W erze pierwszych beatboxów jednymz liderów w tej dziedzinie była, założona przezIkutaro Kakehashi, firma Ace Tone Industries. Niecopóźniej, w roku 1972 Mr Kakehashi powołał dożycia słynną firmę Roland Corporation. A Rolandstworzył dwa najsłynniejsze automaty perkusyjnewszech czasów: TR-808 i TR-909. Chociaż brzmieniaperkusji, jakie wydawały z siebie te maszyny trudnonazwać realistycznymi, urządzenia zyskały ogromnąpopularność. Głównie dlatego, że automatyoferowały dobre brzmienia stopy (kick), miały funkcjęstrojenia dźwięków i swój wyjątkowy, analogowycharakter. Oba modele są niezwykle popularne dodzisiaj i używane w takich gatunkach muzycznych jakhip-hop, house, techno, drum’n’bass, a nawet pop.Przetworzone rytmyMożna sądzić, że w wraz z pojawieniem się maszynperkusyjnych wykorzystujących próbki, analogoweurządzenia ze swoim mało realistycznymbrzmieniem i retro-charakterem szybko odejdąw niepamięć. Jednak cały urok syntetycznej perkusjitkwi we wszechstronności. Za pomocą syntezatorasubtraktywnego można nie tylko tworzyć barwyperkusyjne, ale też je stroić, kształtować i modulowaćna wiele sposobów. Syntetyczne brzmienie bębnamożesz dostroić do wybranej częstotliwości.Ponieważ dzieje się to w czasie rzeczywistym, niedoświadczysz zakłóceń, jakie pojawiały się przystrojeniu sampli w maszynach perkusyjnych typuLinndrum i MPC60. Pozwala to programującymbarwy uzyskać niezwykle głębokie, niskiei wyrównane brzmienie stopy sub-basowej – m.in.z tego właśnie słynie model TR-808.Na kolejnych kilku stronach pokażemy Ci jak,wykorzystując tylko syntezator, stworzyć brzmieniestopy (kick), werbla (snare), tomów i hi-hatu. W tymprzypadku będzie to ES2 z programu Apple Logic,w którym użyliśmy tylko podstawowych funkcji,więc to samo można zrobić w innym syntezatorzewirtualnie analogowym wyposażonym w dwaoscylatory i funkcję modulacji częstotliwości. Oprócztego pokażemy Ci jak miksować te brzmieniaw utworach i połączyć z brzmieniamisamplowanymi.90 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

synteza brzmień perkusyjnych / dla wtajemniczonych Krok po kroku Syntetyczna stopaWskazówkaOto próbka stopy (kick) z TR-808,pochodząca z biblioteki sampli TheA Class Series Planet Drum Machinesw Audacity. Jak widzisz, przypominazanikającą falę sinus. Nie jest to czystysinus, jednak dobrze obrazuje to, do czegozmierzamy zaczynając pracę nad naszasyntetyczną stopą.Chcemy, aby brzmienie stało się bardziejperkusyjnie. Za pomocą Env3, zmniejszparametr Sustain do 0, następnie ustaw Decayna 200 ms i Release na ok. 30 ms. WartośćAttack zostaw na 0. Tak uzyskasz krótką, ostrąfalę sinus.Stwórz jakieś nuty w MIDI – najlepiej niskidźwięk C0. Powinieneś usłyszeć wysokidźwięk – to dlatego, że Sustain w obwiedniwysokości dźwięku (pitch) jest na maksimum.Ściągnij ten parametr do 0, a usłyszyszwłaściwe brzmienie swojej nowej stopy.Wypróbuj różne poziomy parametru Decayi dostrój dźwięk oscylatora według uznania.24Odtworzymy próbkowane brzmienieza pomocą syntezatora ES2 z Logic’a.Uruchom ten instrument lub inny syntezatorwirtualnie analogowy. Wyjściowe ustawienieES2 jest zbyt skomplikowane, więc użyjemyprostego przebiegu sinus, który znajdujesię na DVD – jego nazwa to Pure Sine WaveES2.pst (Materialy Dodatkowe\Syntezadla zaawansowanych\Synteza brzmienperkusyjnych).W akustycznych bębnach, im mocniejszeuderzenie, tym wyższy dźwiękpodstawowy. Odtworzymy to zjawisko zapomocą modulacji ES2. W pierwszym okienkumodulacji wybierz Pitch 1 jako Target(parametr docelowy) i Env2 jako Source(źródło modulacji), a potem ustaw poziomAmount na 1.00.>Dostrojenie stopyJedną z większych zalet korzystaniaz syntetycznego brzmienia bębna typukick, jest możliwość dostrojenia stopydo tonacji utworu. Znacznie łatwiej sięmiksuje, gdy stopa i bas – dostrojonew najniższym zakresie częstotliwości– nie kolidują za sobą. Te instrumentymają się uzupełniać. Nawet, gdyużywasz brzmień z próbek, do stopyz sampla możesz dołożyć drugą:syntetyczną i odpowiednio nastrojoną.W ten sposób zaoszczędzisz kilkagodzin w na etapie miksowania.Charakterystyczne wybrzmienie talerzy można syntetycznieuzyskać wykorzystując obwiednie.Rzeźba w brzmieniuZabierając się za tworzenie własnych dźwiękówperkusyjnych pomyśl, jak zachowują się ichfizyczne odpowiedniki w prawdziwym świecie.Dźwięki perkusji, w swej naturze, zaczynają sięnagle i wybrzmiewają, zależnie od tego, czy mamydo czynienia z zamkniętym hi-hatem czy talerzemcrash, bardzo krótko lub długo i swobodnie.W świecie syntezy do ustawienia czasu trwaniadźwięku używa się obwiedni amplitudy.Kształtowanie dźwięku za pomocą obwiedniamplitudy polega na manipulacji poziomemgłośności w czasie. Najczęściej mamy doczynienia z obwiednią ADSR, nazwaną tak odczterech parametrów: Attack, Decay, Sustaini Release, co oznacza atak, zanikanie, podtrzymaniei wybrzmienie. Attack określa czas, w którymdźwięk osiąga pełny swój poziom – np. pojawiającsię z zupełnej ciszy. Dla brzmień perkusyjnych,prawie zawsze ustawia się ten parametr na zero,aby dźwięk pojawiał się nagle, bardzo szybko.Decay określa czas, w jakim poziom dźwiękuosiągnie wartość ustaloną parametrem Sustain.Dla brzmień bębnów czas Decay jest istotnymparametrem. Ustawia się bardzo krótki czas dlazwartych dźwięków, średni dla tomów, i dłuższydla talerzy oraz pokrewnych instrumentów.Parametr Sustain nie ma dużego znaczeniaprzy kształtowaniu barw perkusyjnych, gdyżinstrumenty tego typu nie wybrzmiewają długo– ich dźwięk najczęściej zanika z taką samąprędkością, jak się pojawia. Wyjątkiem mogąbyć patie bębnów grane miotełkami, lub partietalerzy uderzanych filcowymi pałkami.Ostatni parametr Release określa to, w jakimczasie dźwięk będzie wybrzmiewał do ciszyod momentu, gdy oprogramowanie odczytakomunikat MIDI Note Off. W świecie realnymparametru Release nie bierze się pod uwagę, alew świecie syntezy tak, gdyż z końcem granej lubzapisanej nuty-komunikatu, dźwięk nagle znika.Można temu zaradzić dwojako: wydłużającdługość komunikatu MIDI do początku kolejnejnuty, lub odpowiednio dopasować czaswybrzmienia. Naturalne brzmienie otrzymaszprzy ustawieniu Release 40 ms, bez koniecznościzwiększania ustawień Decay.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 91

OryginalnesztuczkibrzmienioweNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/Synteza dlazaawansowanychZnudziły Ci się sample i gotowe brzmienia w postaci presetów?Chcesz przejąć pełną kontrolę nad własnym brzmieniem?Stwórz z nami od zera 18 klasycznych i jakże przydatnych barwsyntezatorowych. Pokażemy Ci jak zaprogramować te wszystkie,niesamowite brzmienia: począwszy od tłustego basu donieziemskich barw przestrzennych, które możesz wykorzystaćw partiach intro i jako efekty specjalne, oraz dużo, dużo więcej.099 Efekty z białego szumu100 Akord electro house101 Efekty w stylu gier wideo101 Zakręcony efekt w stylu Dub102 Przebijający się bas103 Polysynth w stylu French house104 Barwa lead o charakterze wokalnym104 Ekstremalnie w stylu acid106 Ostra stopa z dostrojeniem107 Pompujący pad107 Ekstremalne efekty auto-tune108 Potężny bas108 Bas typu Reese109 Bas FM110 Wobble bas ze zmianą prędkości110 Złowieszczy pad do intro111 Rave hoover w stylu house112 Minimalistyczny bit techno98 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

oryginalne sztuczki brzmieniowe / dla wtajemniczonych Krok po kroku Efekty z białego szumu1Efekty z białego szumu dobrze sprawdzająsię w przejściach miedzy różnymi sekcjamiutworu. Możesz je tworzyć przy pomocysyntezatora z generatorem białego szumu –w przykładzie wykorzystaliśmy instrumentZebraCM (znajdziesz go na DVD). Uruchomsyntezator w programie DAW. Wycisz sygnałz obu oscylatorów – nie interesują nas,ponieważ użyjemy tylko generatora szumu.2Zwiększ wartość Volume w sekcji Noise.Teraz, gdy zagrasz nutę, usłyszysz białyszum, ale – takie jest ustawienie w barwiedomyślnej – tłumiony za pomocą filtrudolnoprzepustowego. Aby to zmienić ustawparametr Env2 w sekcji filtru na 0.00 i Cutoffw pozycji maksymalnej 150.3Teraz możesz zautomatyzować funkcjęCutoff, co da efekt wznoszenia i opadania.Efekt tego typu to pestka – ale można zrobićz nim znacznie więcej ciekawych rzeczy. Napoczątek spróbuj ustawić wartośćmaksymalną dla parametru Res (rezonans)i zmieniać ustawienia Cutoff, aż usłyszyszbardziej drastyczne efekty.4Ruszamy dalej z naszymi efektami. Sięgnijpo inne rodzaje filtru w menu. Podobniejak z rezonansem, spróbuj zniekształcić dźwiękpodnosząc wartość Drive/Vow. Manipulująctymi parametrami możesz uzyskać dużowariacji dla efektu z białym szumem. Uwaga,wysoki rezonans i duże zniekształcenia mogąbardzo podbić poziom sygnału, więc lepiej byćostrożnym!5Aby poszerzyć brzmienie uruchamiamypokładowe efekty ZebraCM. Dwukrotniekliknij na pola ModFX1, Delay1 i Rev1w lewym dolnym rogu interfejsu. Możeszzmienić kolejność efektów przeciągając jew górę i w dół, lub użyć ich jako efektówwysyłkowych przeciągając do kolumnyz prawej strony.6Typowy efekt białego szumu otwiera siępowoli przed zatrzymaniem lub przejściemdo kolejnej części utworu – wykorzystaj dotego parametr Cutoff filtru. Inna sztuczkapolega na stłumieniu dźwięku – szybkieobniżenie częstotliwości Cutoff – przedwejściem partii. Kluczowane (Side-Chain)białego szumu ścieżkami stopy i werblapomoże Ci zachować równowagę w miksie,a także wywoła przyjemny efekt pompowania.Wskazówka>Każdy się musiwyszumieć7Obok głównego filtru możesz użyć teżFiltru 1 i Filtru 2 z sekcji Noise. To prostefiltry dolno- i górnoprzepustowy przypisanedo generatora szumu. Płynnie zmieniając ichparametry uzyskasz jeszcze bardziej złożoneefekty przemiatania.8Za pomocą białego szumu można takżewzbogacić brzmienie innych dźwiękówopartych na szumie, na przykład werbla.Brzmienie werbla z białego szumu stworzyszprogramując filtr na szybkie zamknięcie, lubprzez nagłe obniżenie poziomu za pomocąobwiedni lub automatyki. Sprawdź jak brzminasza barwa – znajdziesz ją na DVD(White noise FX.fxp).Szum biały się przydaje, alew generatorze szumu możesz teżwybrać szum różowy, cyfrowy albotrzaski. Nie sprawdzą się tak dobrze jakszum biały w efektach przejścia, alemogą ciekawie urozmaicić Twojebrzmienie. Przepuść szumy przez filtryw sekcji Noise, by uzyskać różneodmiany tego efektu. Tak jak każdyz parametrów w ZebraCM, ustawieniaparametrów w sekcji Noise możnapoddać zmianie za pomocą narzędzimodulacji ulokowanych powyżej, i tymsposobem uzyskać wiele kolejnychzłożonych i wyrazistych dźwięków.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 99

dla wtajemniczonych / oryginalne sztuczki brzmieniowe> Krok po kroku Tworzenie minimalistycznego bitu techno1Stworzymy minimalistycznie brzmiący bittechno za pomocą sampli legendarnegoRolanda TR-808. W katalogu 808 Hits na naszejpłycie umieściliśmy wybrane sample tegosyntezatora. Wszystkie próbki można pobrać zestrony trashaudio.com/2010/01/roland-tr-808-sample-pack.2Do stworzenia bitu możesz użyćdowolnego programu DAW i samplera. Myużywamy Reapera i zawartego w nimReaSamplOmatic 5000. Zacznij od stworzenianowej ścieżki z samplerem i przeciągnij na niąplik 808 hits/KickDrum0001.aif.3Próbkę tę odtworzysz za pomocą dźwiękuoktawę niższego od dźwięku bazowego(C4 jeśli korzystasz z ReaSamplOmatic).Umieść w takcie cztery ćwierćnuty. Zagraniestopy tak nisko oznacza wiele niskichczęstotliwości w miksie – obetnij zatemwszystko poniżej 30 Hz, aby uniknąćniepotrzebnego dudnienia.4Stwórz kolejną ścieżkę z samplerem. Tymrazem załaduj do niego plik ClosedHihat0004.aif. W samplerze powiększ obszarpróbki na samym początku i zaznacz fragmentlewym klawiszem myszy, tak jak pokazano nailustracji powyżej. Dzięki temu próbka będzietylko krótkim uderzeniem, a nie dłuższym,wybrzmiewającym dźwiękiem hi-hatu.5Zaprogramuj wyzwalanie tej próbkiw rytmie offbitowym, tak jak pokazano nailustracji, ponownie oktawę niżej od dźwiękupodstawowego. Jak zapewne słyszysz, naszrytm brzmi inaczej niż to, co można uzyskaćz 808. Osiągnęliśmy to korzystając z dośćpodstawowych technik – nic przesadnieskomplikowanego.6Dodamy teraz konga. Ponownie stwórznową ścieżkę z samplerem. Załaduj na niąHi Conga0001.aif. Ustaw odtwarzany regionna pierwsze 0,1 s i skopiuj schematprzedstawiony na powyższej ilustracji.7Teraz zajmiemy się werblem. Stwórzkolejną ścieżkę z samplerem i skorzystajz pliku SnareDrum0001.aif. Odtwarzanyregion powinien mieć długość 0,08 s licząc odpoczątku próbki. Znów będziemy wyzwalaćsampla dźwiękiem oktawę niższym od dźwiękupodstawowego – tym razem będzie to jednaszesnastka.8Mamy już jednotaktowy rytm. Skopiuj goi stwórz z pętlę złożoną z dwóch taktów,a następnie dodaj kolejną ścieżkę z samplerem.Teraz wczytaj plik Clap.aif. Tu również użyjemytylko fragmentu tej próbki, zaczynającego sięprzy 0,07 s i trwającego 0,05 s.9Wyzwól tę próbkę jedynie na czwartejćwierćnucie drugiego taktu. Pozwoli tołatwo zmienić kontekst całej partii rytmicznejz jednego zapętlonego taktu na bit złożonyz dwóch taktów.112 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

KREOWANIEOBWIEDNIWspółczesne syntezatorywirtualne oferują funkcjonalnośćw zakresie obwiedni dalekowykraczającą poza standardowymodel ADSR. Korzystającz naszego przewodnikazdobędziesz więcej informacjina temat tego elementu, którypotrafi ożywić każde, nawetnajbardziej statyczne brzmienie.Artykułowi towarzyszy film(w angielskiej wersji językowej),zamieszczony na dołączonymdo tego Poradnika krążku DVDNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/Synteza dlazaawansowanychJesień 2000 roku to był szczególnymoment w historii syntezy, dziękipojawieniu się niesamowitegoinstrumentu Absynth, którego autoremjest Brian Clevenger, a który obecniesprzedawany jest przez firmę NativeInstruments. Absynth wniósł dużowięcej do świata wirtualnej syntezy niższereg nowości w kwestii strukturyinstrumentu, ale poza tym był wówczaspierwszym syntezatorem, w którymregulowane w czasie rzeczywistym,wieloelementowe obwiednie miały takduże znaczenie. Możliwość decydowaniao kształcie wieloelementowej, dowolniekreowanej obwiedni podczas grysprawiła, że Absynth wywołałprawdziwą rewolucję.Twórca brzmienia nie był jużograniczony standardową strukturąobwiedni (zaczynając od prostej ADSR dobardziej złożonych, ale wciąż„stacjonarnych” rozwiązań). Absynthpozwalał bowiem tworzyć dowolnekształty i, korzystając z wygodnegointerfejsu graficznego, swobodniedodawać punkty, kształtować segmentyoraz edytować charakterystyki. Nagletworzenie pulsujących, zmieniających sięi dowolnie zaprogramowanych rytmiczniestruktur brzmieniowych stało się dostępnedla każdego, bez żmudnegoprogramowania parametrów z poziomuhostów czy dedykowanych arpeggiatorów.Proces ten nie zawsze przebiegał szybko,ale w syntezatorach zaczęła się nowa era:„stwórz cokolwiek, o czym tylko pomyślisz”.Zmieniające się obwiednieRok po pojawieniu się na rynku Absynthakolejny niezależny deweloper, Green OakSoftware, zaprezentował bezpłatnyinstrument Crystal, w którym takżezastosowano dodatkowe rozszerzenie podpostacią wieloelementowej, swobodniekształtowanej obwiedni. Dużym krokiemdo przodu były też takie funkcje, jaksynchronizacja obwiedni do tempaprodukcji i przypisywanie unikalnychkształtów do oddzielnych segmentów.Wkrótce też inne firmy zaczęły powielać terozwiązania i aplikować je w swoichproduktach.W 2007 roku Native Instrumentswprowadził na rynek zupełnie nowysyntezator o nazwie Massive, któryoferował jeszcze inne podejście doprogramowania rytmicznych paternów.Zamiast użycia obwiedni Massive miałźródło modulacji o nazwie Performer. To onpozwolił użytkownikom kreować pulsującekształty używając do tego myszy i bankugotowych segmentów, które można byłoregulować pod względem poziomu. W tensposób tworzenie skomplikowanychpaternów rytmicznych stało się wyjątkowoproste, co bardzo szybko znalazło swojeodbicie w wielu nowych stylach muzykielektronicznej, i nie tylko.Kolejny rozwój koncepcji obwiedni miałmiejsce za sprawą zaprezentowanegow 2010 roku flagowego instrumentu firmySpectrasonics, jakim jest Omnisphere(w wersji 1.3). Tworzenie własnych,złożonych struktur rytmicznych jestobecnie tak proste, jak przeciąganie plikówMIDI z pulpitu do okna Envelope. To, cokiedyś zajmowało całe godziny pracy terazmoże się odbywać w czasie rzeczywistym.Wszystko, co może być jakąkolwieksekwencją, teraz można błyskawicznieprzekształcić w rytmiczną obwiednię.W tym artykule pokażemy Ci kilkasposobów, z wykorzystaniem którychmożesz tworzyć rytmiczne paternybazujące na obwiedniach, używając dotego kilku najlepszych syntezatorówobecnie dostępnych na rynku.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 115

dla wtajemniczonych / kreowanie obwiedniObwiednie i coś więcejJedną z najważniejszych rzeczy związanychz wykorzystaniem wieloelementowych obwiednijest myślenie o nich jak o czymś więcej niż tylkozwykłych obwiedniach. Dla przykładu, jeśliprogramujesz wieloelementową obwiednięz szeregiem segmentów o narastającymi opadającym poziomie (i włączoną funkcjązapętlania obwiedni), wtedy masz do czynieniaz czymś, co można określić, jako indywidualniewykreowane LFO. Jeśli zaś tworzysz pulsujące rytmyz synchronizacją do tempa hosta i wtedy zapętlaszobwiednię, wówczas dobrym skojarzeniem będziemyślenie o niej jak o arpeggiatorze lub sekwencerzekrokowym. Linia pomiędzy LFO, generatoramiobwiedni (EG) i arpeggiatorami z funkcjąsekwencera coraz bardziej się rozmywa, i trzebaprzyznać, że zjawisko to nie jest niczymniekorzystnym.We współczesnych syntezatorach możemy łatwowyczarować dowolne przebiegi obwiednii przypisać je tak, jak robimy to z LFO. Z tym, żew przypadku LFO mamy do czynienia z regularnymprzebiegiem, a tutaj możemy modyfikowaćsegmenty obwiedni na szereg różnych sposobów.Taki poziom dowolności w zakresie tworzeniakształtów nie jest możliwy przy korzystaniuz gotowych przebiegów LFO.Czas na atakPoczątkowa faza każdego syntetycznego dźwięku(czas ataku – Attack) jest bardzo ważna, ponieważpierwsze 250 ms to ten odcinek, który pozwalawychwycić indywidualne brzmienie każdej partiisolowej lub basowej. Jest to też kolejna płaszczyzna,na której wieloelementowe obwiednie pozwalająnam uzyskać znakomite efekty.Jedną z technik jest maksymalne powiększenie nasamym początku obwiedni i dodanie tam trzech lubwięcej punktów. Poprzez umiejętne stworzeniekształtów o charakterze piły możesz dodać do atakuswojego brzmienia sporo zadziorności i charakteru,dzięki czemu dana partia stanie się bardziej czytelnaw miksie. Jeśli do tego zastosujemy obwiednię domodulacji panoramy (od lewej do prawej) orazpoziomu (w dół i w górę), to będziemy mogliwprowadzić więcej ruchu do naszego dźwięku.Niektóre syntezatory oferują wiele gotowychkształtów, które można przypisać do każdegosegmentu obwiedni. W Spectrasonics Omnispherei Trilian mamy dostęp do dziewięciu różnych kształtów,wliczając w to trzy i czterosegmentowe elementy,które można zastosować do łatwego tworzenia bardzozłożonych sekcji ataku. Tego typu segmenty przydająsię przy budowaniu dopracowanych partii rytmicznych.> Krok po kroku Rytmiczne obwiednie w Absynth 51Załaduj syntezator Absynth 5(www.native-instruments.com) doTwojego programu DAW. Przełącz panelw górnej środkowej części na tryb Patch i, odlewej do prawej, wybierz New Sound, abyprzywołać czysty preset z brzmieniemsinusoidalnym.2W okienku OSC A kliknij na napisie Sine,co da Ci dostęp do menu z przebiegami.Z listy wybierz Saw_smooth. Kliknij OKw dolnej części okna wyboru przebiegu. Terazkliknij małe okienko z widokiem schodów, abywygładzić linię. Zabieg ten przełącza oscylatorw tryb wysokiej rozdzielczości, aktywującprecyzyjniejsze brzmienie.3Teraz przełącz się do panelu Envelopei zmień tryb na Loop. Kliknij Sync, abyzsynchronizować obwiednię do tempaprojektu. Zauważysz, że przy dwóchsegmentach obwiedni pojawił się czerwonysymbol. Czerwone c to znacznik Loop Start,a czerwony + to znacznik Loop End.4Z menu Transform wybierz Generate ARPulse.... W ten sposób otworzysz oknoedytora, w którym wybierasz takie typyregularnych, pulsujących obwiedni, odktórych chcesz zacząć. W tym miejscupodpowiedź: na znajdującej się po lewo liścieAvailable Envelopes możesz zaaplikować tensam kształt do każdego generatora obwiednina danej liście.5Teraz zmodyfikuj pulsacje, aby stworzyćwłasne kształty. Beat dur to czaspomiędzy każdym impulsem – 0.5000 jestósemką, a 0.2500 jest szesnastką. Jeśli Minamp ustawiono na 0.000, wówczas niesłychać żadnego wybrzmienia (sustain). Slopeto nachylenie każdego impulsu – czymmniejsza wartość tym ostrzejszy atak i krótszyimpuls. Gdy już ustawisz taki kształt, jaki Ciodpowiada, wtedy kliknij OK.6Włącz siatkę Grid, co spowodujekwantyzację wszystkich segmentów (1/8,1/16 lub 1/32). Funkcja Lock blokuje pozycjęsegmentów, a Slide pozwala je przesuwać. Nakoniec przejdź do menu Edit, w którymznajdziesz funkcje Copy i Paste, odnoszące siędo obwiedni. Spróbuj zaaplikować swojąobwiednię do różnych parametrów Absytha(kliknięcie +new). Czeka na Ciebie wielemożliwości w zakresie kreowania barw!116 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

Programowe odrodzeniex0x-boksówJeszcze nie tak dawno wszelkiego typu urządzenia Roland z seriix0x królowały w studiach nagrań i definiowały brzmienie muzykitanecznej. Przyjrzymy się programowym emulacjom tych klasykówNA PŁYCIE DVDWszystkie materiałyzwiązane z tym artykułemznajdziesz na DVDw folderze Materiałydodatkowe/Synteza dlazaawansowanychCzy jest firma bardziej zasłużona dlatechnologii muzycznej niż Roland? Ichsyntezatory TB-303, TR-909 czy TR-808 obrosłyjuż legendą, a ich brzmienie, pomimo upływuprawie trzydziestu lat, wciąż ma wpływ nadzisiejsze produkcje. Nic dziwnego, biorąc poduwagę ogromną ilość wspaniałej muzykistworzonej dzięki tym właśnie urządzeniom.Zacznijmy od TB-303 – najważniejszegojednogłosowego syntezatora z jednym oscylatorem.Początkowo miał on jedynie wprowadzać basowyakompaniament dla koncertujących gitarzystów(TB jest skrótem od Transistorized Bass, czyli basutranzystorowego), jednak jego koncepcja zostałaznacząco rozwinięta. Oczywiście w dalszym ciągumożna było go używać do zapewnienia sobiemocnego i dobrze brzmiącego podkładubasowego, ale jego możliwości sięgały dalekoponad to. Aby się o tym przekonać, wystarczyłoustawić dowolne z jego sześciu pokręteł na więcejniż „jedynkę” i cieszyć się niespotykanym dotądbrzmieniem.Tam gdzie 303 dodaje niesamowicie brzmiący basi brzmienia typu lead, TR-909 znakomicie gouzupełnia swoimi brzmieniami perkusyjnymi orazbębnami. Początkowo 303 miał współpracowaćz TR-606, jednak okazało się, że to właśnie 909 nastałe zadomowił się wśród producentów housei techno.Poczuj rytmNie można oczywiściepominąć TR-808, czylimaszyny perkusyjnejodpowiedzialnej za bardzowiele sekcji rytmicznych i podkładów dla muzykielektronicznej czy też hip-hopowej. 808 oferowałmocne bębny i ostre brzmienia perkusyjne.W dalszej części tego artykułu przyjrzymy się tymmaszynom bliżej i postaramy się odpowiedzieć napytanie, dlaczego w latach osiemdziesiątych byłyone tak powszechne. Stworzymy również utwórz wykorzystaniem różnych programowychreinkarnacji tych syntezatorów.“808 oferował mocne bębnyi ostre brzmienia perkusyjne.”SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 121

dla wtajemniczonych / programowe odrodzenie x0x-boksówTR-909 nie pozwala nazbytnią ingerencjęw brzmienie. Pomimo tegobył kluczowym elementemw rewolucji związanejz nadejściem muzykihouse i techno.Mocne bity: TR-909TR-909 to maszyna perkusyjna, którapowstała w 1983 roku. Talerze i hi-hatbazują na próbkach, podczas gdywszystkie inne elementy, jak stopa,werbel, tomy czy klaśnięcia sąwytwarzane na drodze syntezy.Użycie syntezy dla użytkownikaoznacza umożliwienie pewnejmodyfikacji w zakresie brzmienia. Mówisię również, że z powodu niewielkichróżnic napięcia w układzie syntezatora,każdy następny wydobywany dźwiękbrzmiał odrobinę inaczej niż poprzedni.Dźwiękom bazującym na próbkach możnabyło jedynie zdefiniować parametrzanikania, a w przypadku talerzydochodziła też możliwość strojenia.909 został również wyposażonyw bardzo prosty, 16-krokowysekwencer, który umożliwiałnieskomplikowane zabawy rytmiczne.Funkcje Flam i Accent pozwalająurozmaicić nieco brzmienie.Nie zważając na ograniczeniaPomimo wszystkich ograniczeń tegosprzętu, nadejście muzyki housei techno w drugiej połowie latosiemdziesiątych i spadek cenyspowodowany nadejściem bardziejrozbudowanych maszyn perkusyjnychopartych na próbkach, spowodowały, że909 stał się ulubioną zabawką muzykóweksperymentujących i producentów.TR-909 wciąż jest uważany za jednoz najważniejszych urządzeń dla scenyhouse i techno. Nie dziwi więcdostępność na rynku wielu świetnychprogramowych emulacji. My będziemykorzystać z dwóch – Drumazonautorstwa polskiej firmy D16 Group(www.d16.pl), będącego wiernąrekreacją oryginalnego 909 z wielomadodatkowymi funkcjami, oraz ADM odAudioRealism (www.audiorealism.se),dzięki któremu wszystkiecharakterystyczne brzmienianowatorskich modułów perkusyjnychRolanda zostały zebrane pod postaciąjednej wtyczki. Nasz projekt zaczniemyod stworzenia mocnego bitu.> Krok po kroku Bębny z TR-909 z wykorzystaniem ADM1Przede wszystkim potrzebujemy mocnąstopę w metrum 4/4. Dodaj więc naścieżce ADM i utwórz w sekwencerze MIDI(Ableton Live) typowy dla 909 format,w którym stopa uderza na pierwszej,drugiej, trzeciej i czwartej ćwierćnucie. Jestto trzon naszego utworu, więc musi brzmiećnaprawdę mocno.2Użyjemy trochę kompresji, abywyciągnąć z brzmienia to co najlepszei nadać mu charakter. Dodaj do ścieżkiwtyczkę Compressor i ustaw parametrAttack na około 10 ms, Decay na 150 ms,a Ratio na 5:1. Następnie obniż poziomThreshold do momentu, aż usłyszysz, żestopa brzmi wystarczająco mocno.3Na kolejnej ścieżce umieść jeszcze jedenADM – tym razem dodaj kilka tomów nakoniec taktu. To również jest bardzo typowedla 909. Aby nasze dźwięki dobrze brzmiały,będziemy potrzebować kilku wtyczek Live’a:Compressor, Overdrive i Filter Delay.Wskazówka>Szorstki dźwięk4Na powyższej ilustracji możeszzobaczyć ustawienia wszystkich trzechefektów. Kompresji używamy, abybrzmienie naszych tomów było ciaśniejsze.Przesterowanie za pomocą wtyczkiOverdrive sprawia, że dźwięk jestostrzejszy, a Filter Delay wprowadza echow metrum 3/16.5Umieścimy teraz w naszym projekcietrochę rimshotów w stylu 909. Dodaj jena tej samej ścieżce, na której są tomy napierwszej, czwartej, siódmej, dziesiątej,dwunastej i szesnastej szesnastce. Późniejdodamy odrobinę różnorodności, jednak narazie to nam wystarczy.Dawniej, aby brzmienie byłobardziej szorstkie, wystarczyłoprzesterować sygnał za pomocąanalogowego miksera. Dodaje todźwiękowi pewną surowąi ciekawie brzmiącą kompresję.Umieszczenie różnych dźwiękówna tej samej ścieżce, tak jak torobimy z naszą pętlą 808,i podpięcie ścieżki do efektu typuoverdrive, pozwoli zróżnicowaći lekko przesterować nawetnajcichsze dźwięki.122 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

Pytaniai odpowiedzipraktyczny przewodnikKażdego miesiąca Czytelnicy przysyłają do nas oraz do redakcjiwspółpracującego z EiS magazynu Computer Music swoje pytaniazwiązane z syntezatorami. Odpowiedzi udzielają zawodowi kreatorzybrzmień i osoby na co dzień pracujące z syntezatorami. Przedstawiamywybór najciekawszych pytań z ostatnich lat i odpowiedzi dotycząceszerokiego zakresu brzmień i stylów.SPIS TREŚCI128 Zakręcony bas (Reason)129 Bas electro (Z3TA+)130 Bas w stylu jump-up131 Offbitowy bas Makina (Albino 3)132 Bas a la Giorgio Moroder (Reason)133 Bas Ying Yang Twins (Massive)134 Linia basu w stylu Herve135 Bas funky house (Albino 3)136 Transowe arpeggio (Moog Modular V)137 Zabrudzony bas w stylu Rusko (Reason)138 Początek pracy z Ableton Operator139 Brzmienie syntezatora w stylu Kaskade140 Bas DnB w stylu Phace141 Masywne brzmienie podkładowe (Helix)142 Brzmienia Super8 typu tab (ZebraCM)143 Brzmienie Reese DnB (Sylenth 1)144 Gruby, oldskulowy bas w stylu Noisia145 Bas fidget house w stylu Jack Beats (Massive)146 Bramkowany efekt w stylu Smash TV (Massive)147 Mocna barwa solowa148 Brzmienie Boys Noize (Reason)149 Brzmienie solowe w stylu Jordana Rudessa150 Brzmienie solowe w stylu Crystal Method151 Brzmienie „wokalowe” (Z3TA+)152 Arpeggio i lead w stylu Duran Duran153 Brzmienia przecinaków Wippenberga154 Klasyczne efekty dźwiękowe lat 60.155 Syntezator w stylu Fumblestealth156 Bas dubstep (Albino i Live)157 Lead electro (Massive)158 Rezonujący lead w stylu Underworld159 Lead w stylu Chuckie160 Bas w stylu Stefano Noferini (Sylenth 1)SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 127

pytania i odpowiedziPytanie Jak stworzyć brzmienie w stylu Boys Noize w Reason?1Kluczem do uzyskania tego typubrudnego brzmienia electro jak np. u BoysNoize, Justice czy SebastiAn jestzniekształcenie. Reason ma wyjątkowy modułzniekształcający w Scream 4, który może byćużyty w różnych syntezatorach do stworzeniafantastycznych, brudnych brzmień. Zacznij odotworzenia w raku syntezatora Thor.2Kliknij prawym klawiszem myszy nainstrumencie i wybierz Initialize Patch. Jużwiemy, że chcemy uzyskać zniekształconebrzmienie, więc dodajmy Scream 4 od razu –kliknij prawym klawiszem na syntezator Thori wybierz Create > Scream 4 Distortion.3Ustaw w Scream 4 tryb Tube. Chcemy, bybrzmienie było monofoniczne, więc ustawKeyboard Mode na Mono Retrig. To oznacza,że możemy zagrać tylko jedną nutę w jednymmomencie, z obwiednią rozpoczynającą sięwraz z każdym nowym dźwiękiem. Włącz trybPortamento, by uzyskać dostęp do suwakapłynnego przestrajania pomiędzy nutami.4Kliknij Show Programmer w syntezatorzei skopiuj przedstawione na ilustracjiustawienia częstotliwości odcięcia(Frequency) oraz rezonansu (Resonance).W Scream 4 ustaw gałkę Damage Control namaksimum. To połączenie rezonansui zniekształcenia daje brzmienieprzypominające wokal.5Możemy uzyskać jeszcze większy efektprzełączając krzywą oscylatoraz piłokształtnej na kwadratową. Ciekawszypoczątek dźwięku otrzymamy zwiększającczas Filter Envelope Attack (np. do 30 ms)– wówczas to częstotliwość rezonansowa filtrupodnosi się zanim wejdzie w fazę zanikania,a potem znów zmniejsza się.6By uzyskać duże, pompujące brzmienie,użyjemy kompresji Side-Chain.Potrzebujemy impulsu wyzwalającego, więcstwórzmy podstawowy rytm stopy i werblaużywając Redrum Hip Hop Kit 03. Umieść slot1 na każdej ćwiartce (jak na ilustracji)i zmniejsz jego długość do pozycji godziny 1.Następnie umieść slot 7 werbla na każdymuderzeniu stopy i ustaw Level na maksimum.7 8 9Chcemy mieć możliwość skierowaniatego bitu w dwa różne miejsca: domiksera, byśmy mogli go słyszeć, oraz nawejście Side-Chain w kompresorze. Możemyto zrobić za pomocą Spider Audio Merger& Splitter. Przy okazji otwórz MClassCompressor, by użyć jego funkcji Side-Chain.Obróć rak (przyciskiem Tab) i skierujwyjście Redrum na wejście Spider Audio.Jedno wyjście Splittera skieruj na wejście Side-Chain kompresora, a kolejne do miksera.Połącz wyjście Scream 4 do wejścia audioCompressora oraz wyjście audio Compressorado miksera.Wróć do przedniego widoku rakai zobaczysz pojawiającą się redukcjęwskaźnika Gain na kompresorze występującąrazem z każdym uderzeniem. Możesz terazużyć kontrolek Threshold oraz Ratio, byustawić głębokość kompresji – dla bardziejagresywnego efektu zmniejsz w kompresorzeczas Release.148 / SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO

pytania i odpowiedzi Sztuczkiz kluczowaniem7Ustaw kontrolkę Cutoff na 40, a Env2 na70. W ten sposób uzyskasz niecosubtelniejsze działanie filtru niż w domyślnympresecie. Z tego powodu grając lub samplującto brzmienie powinno się stosować bardzokrótkie dźwięki.8By nasze brzmienie było bogatsze,aktywuj efekty Chorus i Delay. Kliknijdwukrotnie na ModFX1 oraz Delay1FXw panelu komutacji na dole po lewej stronie.Jeśli aktywujesz pogłos to pamiętajo zmniejszeniu poziomu Wet do 14, byzachować subtelny ambient.W przełamaniu utworu Pong usłyszyszw partii akordów dobrze Ci znaneefekty pompowania w stylistyce house.Uzyskano je poprzez ustawieniekompresora na partii akordów, któregowejście Side-Chain jest sterowanesygnałem stopy. Taka konfiguracjasprawia, że akord jest wyciszanydźwiękiem stopy. Jeśli stopa akurat niegra, użyj jej duplikatu, wyłączając gojednocześnie z toru master. Nie będziewówczas słyszalny w miksie, ale będziewykonywał swoją pracę polegającą nasterowaniu kompresora.SYNTEZATORY: PORADNIK DLA KAŻDEGO / 153