ESSBIH_Modul 8.pdf

Modul 8 - Rudnici uglja3.1. Rezerve i plasman uglja u F BiH i RSSirovinska analiza uglja u BiHBosna i Hercegovina je bogata ugljem. Ugalj je nastao u raznim etapama istorijskogeološkograzvoja Zemlje i na velikom broju lokaliteta (više od 100). Tako postoje rezervekamenog uglja, uglavnom bez ekonomskog značaja u sedimentnom kompleksu mladjegpaleozoika (blizina Vlasenice), trijaskim i jurskim tvorevinama (okolina Bosanskog Grahova),te u eocenskim naslagama Hercegovine (Lastva), Majevica i Kozara. /1 /.Već se duže vrijeme u nekim dijelovima srednje i istočne Majevice (Veselinovac, Gnjica iRožanj) prognoziraju rezerve kamenog uglja do oko 30 miliona tona sa malom ekonomskomvrijednošću. /5/.Ekonomski značajna ležišta uglja u BiH nastala su tokom neogena. Ležišta mrkog uglja suobrazovana uglavnom u donjem i srednjem miocenu, a lignita u gornjem miocenu i donjempliocenu. Vrijeme i uslovi stvaranja ekonomski značajnih ležišta uglja opredijelili su njihovuvrstu i regionalni razmještaj. Ležišta mrkog uglja pojavljuju se u raznim dijelovima BiH, ubasenima ispunjenim pretežno slatkovodnim tvorevinama. U ležištima se najčešće nalaze 1-3 ekonomski značajna sloja uglja, rijetko više slojeva ima ekonomsku vrijednost. Tektonskisu poremećena, onečišćena jalovim proslojcima i imaju neujednačen kvalitet. Ležišta lignita,medjutim, javljaju se i u slatkovodnim (Gacko, Bugojno, Livno, Duvno i dr.) i u marinskimbasenima (Kreka i Stanari). Ovi drugi su vezani za sjevernu Bosnu, bliže panonskombasenu. /2/.Ugljeni baseni u BiH su već dugo poznati. Geološki su, uglavnom, detaljno istraženi. U nekimse eksploatacija vrši već preko 100 godina. Geološka istraživanja su veoma skupa, a morajuse obavljati radi dobivanja podloga za buduću eksploataciju da bi se rudarski rizik sveo nadozvoljeni stepen. Rudnici uglja posluju na granici rentabilnosti te razvojnu komponentuistraživanja zapostavljaju. U takvim uslovima nisu obezbijedjene potrebne geološke podloge.Energetski potencijal BiH u uglju sagledan je na osnovu bilansa utvrdjenih rezervi mineralnihsirovina sa 31.12.2006. godine, za koje rudnici posjeduju rješenja o odobrenim rezervama odnadležnih Ministarstava, a eksploatacione su procijenjene prema urañenoj tehničkojdokumentaciji sa kojom raspoložu rudnici.U tabeli 3.1 prikazane su sve vrste rezervi za državu BiH, FBiH i RS, a po vrstama uglja.Ukupne geološke rezerve uglja u BiH iznose oko 5,763 milijardi tona, od čega je bilansnih2,625 milijardi tona i to 1,437 milijarde lignita i 1,187 milijardi mrkog uglja. Iz ovoga se vidi dasu potrebna velika sredstva da bi se potencijalne rezerve istražile i prevele u bilansne.Bilansnih rezervi je svega 45,5 %, vanbilansnih 10,8% i 43,7% potencijalnih,a što navodi nanizak stepen istraženosti.Mrki uglja je relativno dobrog kvaliteta prosječna toplotna vrijednost čistog mrkog uglja uBosni i Hercegovini iznosi oko 16.750 kJ/kg, Medjutim, sadrži znatne količine ukupnogsumpora (2-6 %), pepela (10-45%) i vlage (10-25 %), što mu sužava područje upotrebe,naročito kada su u pitanju dug transport i zaštita životne sredine. Kod gradnje novihtermoelektrana, koje bi upotrebljavale ovaj ugalj, morat će se računati i na odsumporavanje.Lignit je visokokvalitetan, čist, toplotna je vrijednost; 7500-12600 kJ/kg, sadrži 0,2-1,0 %ukupnog sumpora, rijetko više, pepela 5-9 % i vlage 35-53 %. Ovakav kvalitet mu odredjuješiroko područje primjene, a ekonomika eksploatacije i konačna cijena opravdavali su do sadaduži transport lignita.Najznačajnije rezerve mrkog uglja se nalaze u slijedećim basenima: Srednjobosanskom(ležišta: Kakanj, Zenica, Breza i Bila), Banovićkom (Seona, Centralni basen, Djurdjevik),Ugljevičkom (Bogutovo Selo, Ugljevik-Istok, Glinje, Mezgraja, Tobut-Peljave), Miljevina iKamengradskom, a lignita u basenima Kreka, Gacko, Stanari, Bugojno, Livno i Duvno. Ovibaseni predstavljaju sadašnji i budući potencijal za termoenergetske potrebe.Final Report-Konačni izvještaj24