ESSBIH_Modul 8.pdf

Modul 8 – Rudnici ugljaOvaj modul studije energetike BiH je imao prvenstveno zadatak da detaljno analizira stanje imogućnosti daljnjeg razvoja ugljarskih kapaciteta u Bosni i Hercegovini koji danas prolazekroz, vjerovatno, najtežu fazu svog razvoja, pa je neophodno osigurati, čim prije, ne samopreživljavanje nego i strateški razvoj, odnosno dugoročno osigurati dobru poziciju ovomsektoru na bosanskohercegovačkom tržištu i njegovo inkorporiranje u evropske energetsketokove. U tom cilju autori su istražili ključne segmente sadašnje i moguće buduće ugljarskeproizvodnje pri čemu je trebalo prije svega:- korigovati eksploatacione rezerve pojedinih rudnika u cilju vremenskesinhronizacije ugljarsko-ekstaktivnih kapaciteta i investicijskih zahvata uproizvodnju termoenergije,- definisati cijene koštanja proizvedenog uglja posljednjih godina po pojedinimrudnicima i njihovo učešće u proizvodnji elektroenergije,- procijeniti buduće cijene proizvedenog uglja u novim uslovima što može bitipolazna osnova za procjenu efikasnosti elektroenergetskog sektora u BiH,- predložiti „gašenje“ odreñenih ugljarskih kapaciteta iz različitih razloga(vremenski ograničene ekonomske rezerve, reducirana tražnja uglja,neekonomična tehnologija, itd.)- predložiti dodatna ulaganja po pojedinim rudnicima u cilju poboljšanja efikasnostiprivreñivanja u budućnosti itd.Da bi se odgovorilo na tako kompleksna pitanja, neophodno je bilo najprije prikupitiodgovarajuće podatke i mišljenja zaposlenih stručnih ljudi u rudnicima a zatim istražititrendove razvoja ugljarstva u visokorazvijenim industrijskim zemljama i prognozirati globalanrast i prateće globalne probleme u razvoju ugljarsko-ekstraktivnog sektora u svijetu unarednim decenijama. Iz toga su proizašli odreñeni zaključci koji se dobrim dijelom moguprimijeniti i u bosanskohercegovačkom ugljarstvu koje je u ovom radu istraživano najviše saaspekta povećanja moguće ekonomske efikasnosti u pojedinim ugljenokopima.Rezultati izvršenih istraživanja mogu se uopštiti na slijedeći način:1. Industrija uglja u industrijalizovanim zemljama bila je duže vrijeme u krizi i razvijalase u okviru dosta razvijene „strategije preživljavanja“. Dilema da li razvijati vlastitiugljarsko-ekstraktivni sektor ili ne danas se ovdje ne postavlja više na klasičan nitiekstreman način. Uglavnom se protežira takav način ugljarske privrede kojiosigurava ekonomsku efikasnost uz dosta strukturiranu finalnu energetsku potrošnju.U ovom dijelu svijeta je već završen, ili se privodi kraju, proces restrukturiranjaproizvodnje što u osnovi dovodi do konkurentnijiih i reduciranih ugljarskih kapaciteta.2. U mnogim zemljama u razvoju ugljarstvo se nalazi u završnoj fazi restrukturiranja.Taj proces je, meñutim, u mnogim slučajevima znatno usporen zbog nerazvijenostiukupne ekonomske strukture. U narednim godinama ovo može rezultirati odreñeneekonomsko-socijalne potrese jer će biti teško ostvariti osnovni cilj: konkurentnostdomaće proizvodnje u odnosu na uvoz energenata iz inostranstva.3. Tržišta uglja u svijetu su danas, manje-više, regionalizovana. Cijene zavise odponude i tražnje i proizvodnih troškova , ali i od institucionalnih i drugihneekonomskih faktora. Uvozom i izvozom uglja razvijene zemlje uglavnom održavajustabilnu vlastitu ekonomiju smirujući veće oscilacije na tržištu energenata. Zemlje urazvoju, meñutim, izvozom uglja dolaze do neophodnih sredstava za brži ekonomskirazvoj ili na taj način obezbjeñuju savremeniju tehnologiju.4. Problem ugljarske privrede u Bosni i Hercegovini su donekle identični onim u ostalimnerazvijenim zemljama. Zbog svega toga, se nameće potreba da svi ekonomski ipolitički subjekti čim prije intervenišu u pocesima proizvodnje i finalizacije sirovinskebaze uglja, odnosno iznalaženja efikasnog načina korištenja ovog resursa. Na ovajFinal Report-Konačni izvještaj300