ESSBIH_Modul 8.pdf

Modul 8 – Rudnici ugljaNeusklañenost ponude i tražnje uglja, kao rezultat ekonomskih ili neekonomskih faktora,izaziva veće ili manje oscilacije cijena što može da uspori čitav proces reprodukcije, ukolikocijena, dobijena prodajom ugljarske robe nije dovoljna da nadoknadi sve elemente robe. Tomože rezultirati veće ili manje poremećaje procesa reprodukcije u pojedinim zemljama iliregionalnim razmjerama. Zbog toga se ekonomska politika u ugljarstvu, kao segmentukupne ekonomske politike, mora jasno formulisati na dugi rok i kontinuirano pratiti njenarealizacija. Na taj način se lakše dugoročno mogu predvidjeti cijene uglja, a ponekad i cijeneu proizvodnim granama koje su u slijedećoj ekonomskoj sukcesiji.U pravilu bi cijene uglja iz vlastite ugljene osnove trebale biti uglavnom niže od uvoznihcijena. U suprotnom, kompleksna ekonomska valorizacija ovog mineralnog resursa krozsuplementarne djelatnosti mora kompenzovati eventualne ekonomske nedostake primarneeksploatacije. To su ekonomski principi koji u razvijenom tržišnom mehanizmu diktirajuekonomski racionalnu alokaciju faktora proizvodnje. Meñutim, bar djelimično se moramosložiti i sa uvriježenim mišljenjem da je cijena uglja odavno prestala da bude samoekonomska kategorija. Ona se, naime, sve više socijalizira i politizira, pa čak i u onimzemljama koje još uvijek u dobroj mjeri u ekonomskom životu upražnjavaju klasične tržišneprincipe, zakone tržišta i slobodnu konkurenciju. No, bez obzira na to, ekstrakcija uglja izvlastite mineralne osnove je najčešće dio dugoročne razvojne strategije, te je uspostavljanjeravnoteže izmeñu ekstraktivne aktivnosti i prerañivačkih kapaciteta važan segment politikerazvoja.Osnovni cilj svake razvojne politike je racionalno i optimalno korištenje mineralne osnoveuglja, te obezbjeñenje dovoljnih i jeftinih ugljarskih inputa iz izvoza, ukoliko je vlastitipotencijal nedovoljan ili skup. Pošto ugalj, nije značajni predmet meñunarodne razmjene,često su pri formiranju cijena prisutni i tzv. marginalni pristup, elementi nacionalnesuverenosti ili čak razne strateške konsideracije.Savremena proizvodnja uglja u mnogim zemljama je u krizi što je uzrokovano, izmeñuostalog, i sve prisutnijom novom tehnološkom revolucijom. Nove tehnologije su nametnuleproblem transformacije skoro svih tradicionalnih djelatnosti i opadanje mineralno sirovinskeintenzivnosti mnogih grana industrije. Proces redukcije potrebne količine uglja za odreñenikvantum ekonomskog outputa sve više je prisutan u mnogim zemljama uz značajaneposljedice za njihov ugljarsko-proizvodni sektor. Promjene u ovom sektoru zahtijevaće inovi, savremeniji, pristup ugljarstvu kao tradicionalnoj ljudskoj djelatnosti najprije sa aspektamodernizacije i automatizacije ekstrakcije i primarne prerade kao i u ekosferi proizvodnje.Sve će to svakako imati odgovarajući odraz i u području tržišta i cijena uglja i na početkuovog stoljeća, što će se ogledati u slijedećem:- Dinamika svjetskog ugljarskog outputa biće, po našem mišljenju, rezultirana najprijedaljim tehonološkim unapreñenjima ekstraktivnih i ekoloških procesa. Ovo će svakakoreducirati 3 najvažnije ograničavajuće komponente ugljarskog biznisa: kapitalnuintenzivnost, fiksnost troškova (sticanje prava nad rudnikom, istraživanje, amortizacijurudarskih objekata) i energointenzivnost.-Globalno posmatrano, razvoj svjetske ugljarske proizvodnje pokazao slijedeće:U posljednjih 100 godina ostvaren je pad cijena uglja (sa izuzetkom ciklusa)usljed ogromnog rasta proizvodnje, mada je posljednjih decenija svjetski kvalitetprodukcije znatno opao pri čemu je, meñutim, ostvarena obrnuta proporcionalnostizmeñu troškova proizvodnje i ostvarenog kvaliteta.Tržište se pokazalo kao najvažniji regulator kvantiteta ekstrakcije jer jenarasla tražnja uzrokovala i značajan rast ekonomskih rezervi u svijetu uz viši nivoekonomske ekstrakcije. Rast tražnje uglja je u posljednjim decenijama pratioposlovni ciklus a ponekad uzrokovao i neelastičnost cijena.Današnje poimanje uglja kao faktora razvoja znatno se razlikuje od onog u eribrze industrijalizacije. Došlo se, naime, do saznanja da je on limitiran po svojojveličini ali ne uzrokuje globalno značajnija ograničenja privrednog rasta. Tehničko-Final Report-Konačni izvještaj274