ESSBIH_Modul 8.pdf

Modul 8 – Rudnici uglja6.4. Investiciona ulaganja u rudnike uglja u BiHUgljarska aktivnost u Bosni i Hercegovini se danas realizuje u 12 različitih horizontalno ivertikalno integrisanih te tržišno i infrastukturno nepovezanih preduzeća pri čemu neka odnjih upravljaju sa više ugljenokopa. Ugljarski kapaciteti u Ugljeviku i Gacku su od početkainkorporirani u sukcesijske termoelektrane dok su ostali rudnici organizacijski odvojeni odnjih odnosno posluju isključivo kao rudnici uglja.U rudnicima uglja u BiH je 2005. godine proizvedeno cca 9,2 miliona tona uglja (od čega cca5,8 miliona tona otpada na rudnike FBiH, a cca 3,4 miliona tona na rudnike RS) štopredstvalja tek oko 50% ostvarene proizvodnje u uglja u 1990. godini. Efektivna tražnjatermoelektrana je dobrim dijelom regulator proizvodnje ugljarskog sektora obzirom da onaapsorbira cca 85% ukupno proizvedenog uglja. Ostatak se realizuje u industriji i širokojpotrošnji dok se neznatne količine izvoze.Proizvodni proces se u rudnicima uglja u BiH u 2005. godini realizovao sa stalnimsredstvima po sadašnjoj vrijednosti od cca 1,64 milijarde KM krajem te godine. Podaci uekonomskoj analizi bosanskohercegovačkog ugljarstva ukazuju na veoma visoki stepenotpisa odnosno starost raspoloživih osnovnih sredstava. Primjera radi, stepen otpisaopreme u rudnicima uglja FBiH iznosio je čak 93% krajem 2005. godine.Bosanskohercegovačko ugljarstvo zapošljavalo je krajem 2005. godine 16.185 radnika (odčega 13.668 otpada na radnike u FBiH a 2.517 na radnike RS). Zajedničke karakteristikeradne snage u svim bosanskohercegovačkim rudnicima su prije svega visoka starosnastruktura, nepovoljna struktura zaposlenih prema radnom stažu, veliki broj invalida rada, itd.Produktivnost rada u rudnicima uglja u BiH je u komparaciji sa globalnim ugljarskimnormativima veoma niska mada meñu njima postoje značajne razlike.Analizirajući troškovnu strukturu proizvodnje uglja u BiH uočilo se da su tu dominantnitroškovi radne snage (preko 40%) a zatim slijede energenti, amortizacija, itd. To su osnovnitroškovi o kojima se obavezno mora voditi računa kada se definišu aktivnosti na sniženjucijene koštanja proizvodnog uglja. Inače, sadašnje cijene koštanja uglja (2005.) su kodvećine rudnika u FBiH (izuzetak su Rudnik „Gračanica“, Rudnik „Banovići“ i Rudnik„ðurñevik“) znatno više od prodajne cijene uglja (4,5 KM/GJ) i kreću se 4,69 KM/GJ (Rudnik„Kakanj“) do 8,11KM/GJ (Rudnik „Breza“). Cijene koštanja uglja u istom periodu (premapodacima stručnih službi termoelektrana) u Ugljeviku i Gacku su znatno niže od ovih i kaošto je već navedeno direktno su inkorporirane u cijene koštanja elektroenergije.Pored direktnih i indirektnih troškova poslovanja na poslovnu situacijubosanskohercegovačkih rudnika veoma mnogo utiče i visoki nivo zaduženosti u komedominiraju neizmirene obaveze po doprinosima (PIO, zdravstvo, itd.) i obaveze premabankama. Rješenje ovog problema je jedan od ključnih zadataka u budućem procesurestrukturiranja ugljarstva u BiH.Iz svega naprijed navednog i onog šire prezentiranog u ekonomskoj analizi ugljarskogsektora u BiH proizilazi da je današnja situacija u bosanskohercegovačkom ugljarstvuveoma kompleksna i da je karakterišu ekonomska i ekološka neracionalnost koja se uočavaprije svega kroz:- tehnološko zaostajanje i kontunuirani pad produktivnosti,- nekonkurentnost u komparaciji sa svjetskim ugljarskim standardima,- kontinuirani gubitci u poslovanju,- hroničan nedostatak kapitala za investicije,- nepovoljna struktura zaposlenosti, itd.Final Report-Konačni izvještaj264