TRGOVINA ŽIVOM STOKOM I PERSPEKTIVE RAZVOJA ...

Perspektive stočarske proizvodnje u Republici SrbijiNa osnovu istraživanja utvrđeno je da preko 50 % anketiranih farmera smatra da ćeu biljnoj i stočarskoj proizvodnji farme u njihovom regionu nastaviti delatnost unarednih 10-15 godina. Prema mišljenju farmera verovatnoća opstanka ratarskih farmiiznosi 55,8%, dok se perspektive stočarskih farmi ocenjuju nešto nepovoljnije, iverovatnoća opstanka iznosi 51,9%.Republika Srbija se opredelila da postane članica EU. Za poljoprivredne proizvođačepredstoje veliki izazovi u smislu prilagođavanja i povećanja konkurentnosti. Trenutnojedan poljoprivrednik u Republici Srbiji proizvodi hranu za 6 stanovnika, dok jeproduktivnost farmera u EU na znatno višem nivou (na primer farmer u Nemačkojproizvodi hranu za 35 stanovnika, u Francuskoj za 35, u Italiji za 22, a u Bugarskoj za16 stanovnika) 4 .Prema podacima RZS ukupan broj junadi u Srbiji ima laganu tendenciju rasta i uperiodu 2000 - 2008 u proseku iznosi 160.000 grla. Istovremeno broj priplodnih krava ijunica ima blagu tendenciju pada. U 2009. godini ukupno je izvezeno 65.232 grla, dokse u 2010. očekuje blagi pad izvoza 5 .Ukupna potrošnja mesa u Srbiji po stanovniku je opala sa 65 kg tokom osamdesetihgodina prošlog veka na približno 40 kg u prethodnim godinama, ponajviše zbog padastandarda. Od ukupne potrošnje goveđeg mesa domaća potrošnja iznosi oko 95%, aostatak od nekih 5% se izvozi. U periodu 2000–2010. potrošnja goveđeg mesa postanovniku iznosi 12,15 kg 6 .Izvore daljeg rasta proizvodnje treba prvenstveno tražiti u rastu inostrane tražnje. EUje Srbiji obezbedila preferencijalni tretman u izvozu junećeg mesa u obliku kvota, kojaje u 2006. godini iznosila 9.975 tona. Zbog malog obima izvoza, većina kvote je ostalaneiskorišćena, što je za posledicu imalo njeno smanjenje u narednom periodu, tako da jeu 2008. iznosila 8.700 tona. U ovoj situaciji se radi o problemima na strani ponude.Povećanje domaće ponude, a time i izvoza, se može ostvariti ukoliko se razumevertikalni lanac plasmana proizvoda i otklone prepreke koje sprečavaju boljefunkcionisanje. Položaj primarnih proizvođača se može popraviti boljim marketingom.Većih izgleda za uspeh u ovoj oblasti imaju specijalizovaniji proizvođači u odnosu naone proizvođače koji imaju tek nekoliko grla stoke.Budući da je nastojanje Srbije priključenje EU, može se očekivati promena struktureponude, pri čemu će u vertikalnom lancu, od primarnog proizvođača, preko klaničara,prerađivača, trgovine na veliko i na malo, doći do primene propisa koji omogućujusledljivost proizvoda (Gorton, M. / Lowe, P. / Quarrie, S. Zarić, V. (2009.4)). Osimtoga, obaveza vođenja evidencije na gazdinstvima će pružiti jasniju sliku o trgovinskimtokovima živih životinja i proizvoda životinjskog porekla.Na osnovu navedenih tvrdnji mogu se očekivati promene kako u trgovini stokom,tako i u proizvodnji. U vertikalnom lancu se može očekivati jače interesno povezivanje,dok će u primarnoj proizvodnji doći do strukturnih promena i specijalizacijeproizvodnje.4 Pajević, M. urednik (2008): Ekonomsko – privredni vodič kroz Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju,ISAC Fond, Beograd str. 455 Bilansi Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije.6 Isto.269