Tu można pobrać program konferencji w formacie "pdf" - Uniwersytet ...

VII Ogólnopolska Konferencja NaukowaSekcji Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego„Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza”Zakopane, 15-17 maja 2009PROGRAMSTRESZCZENIA WYSTĄPIEŃOrganizatorzy:Sekcja Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa PsychologicznegoZakład Psychologii Zdrowia i Jakości ŻyciaInstytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

Szanowni Pań stwo!Mamy zaszczyt i przyjemność powitać Państwa na VII Ogólnopolskiej KonferencjiNaukowej Sekcji Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, któraodbywać się będzie pod hasłem: „Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza”.Ideą konferencji jest pokazanie szerokiej perspektywy usytuowania problematykipsychologii zdrowia w różnych kontekstach teoretycznych i aplikacyjnych oraz wpowiązaniu z innymi dyscyplinami naukowymi. Idea ta wynika z wymogów, jakienakładają na poznanie naukowe procesy cywilizacyjne, w tym dynamika przyrostuwiedzy w różnych dziedzinach. Powodują one konieczność odniesienia się do dwóchzadań, ważnych dla rozwoju psychologii zdrowia. Pierwsze z nich to elastycznedookreślanie specyfiki psychologii zdrowia, przy zachowaniu jej dyskursywnejczytelności i odrębności – co wymaga zogniskowania analiz i pogłębiania istniejących,uznanych koncepcji i kierunków badań. Drugie zadanie to uwrażliwienie oraz otwarciena potencjalnie znaczące dane, pochodzące zarówno z pokrewnych, jak i pozornieniespokrewnionych dyscyplin naukowych, które mogą stać się nie tylko inspiracją, ale iźródłem analiz istotnych dla przedmiotu psychologii zdrowia.Celem konferencji jest stworzenie dogodnej płaszczyzny dla wymiany, konfrontacjii konsolidacji informacji i – w rezultacie – wzbogacenie i doprecyzowanie obszaru badańi refleksji teoretycznej w ramach psychologii zdrowia. Biorąc pod uwagę rozległośćtematyki, proponowanej przez uczestników konferencji, która odzwierciedla się w jejprogramie, jak również merytoryczną jakość przedstawionych propozycji można miećuzasadnioną nadzieję, że cel ten zostanie zrealizowany.Życzymy wszystkim uczestnikom Konferencji pozytywnych i stymulującychpoznawczo doświadczeń intelektualnych, będących źródłem inspiracji dla przyszłychbadań i analiz w zakresie psychologii zdrowia oraz przyjemnego pobytu w Zakopanem.W imieniu Komitetu Naukowego oraz Komitetu OrganizacyjnegoProf. UŚ dr hab. Małgorzata Górnik-Durose3

VII Ogólnopolska Konferencja NaukowaSekcji Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego„Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza”Zakopane, 15-17 maja 2009KOMITET NAUKOWYProf. UŚ dr hab. Małgorzata Górnik-Durose – przewodniczącaDr Joanna Mateusiak – sekretarz naukowyProf. dr hab. Irena HeszenProf. dr hab. Helena SękProf. dr hab. Zygfryd JuczyńskiProf. dr hab. Kazimierz WrześniewskiProf. UŁ dr hab. Eleonora Bielawska-BatorowiczProf. UP dr hab. Helena Wrona-PolańskaDr Barbara MroziakDr Dorota WłodarczykDr Tadeusz M. OstrowskiKOMITET ORGANIZACYJNYProf. UŚ dr hab. Małgorzata Górnik-Durose – przewodniczącaDr Ewa Gwozdecka-Wolniaszek – sekretarzDr Renata Kleszcz-Szczyrba – sekretarzDr Anita GałuszkaDr Maciej JanuszekDr Teresa SikoraDr Patrycja Stawiarska4

SPIS TREŚ CIWprowadzenie 3Komitet Naukowy i Komitet Organizacyjny Konferencji 4Program Ramowy 7Szczegółowy program konferencji 8Streszczenia wystąpień 17Indeks autorów 1075

P R O G R A M R A M O W YPIĄ TEK 15 MAJA 200912.00 - 15.00 Rejestracja uczestników konferencji13.00 – 15.00 Obiad15.00 - 16.00 Otwarcie konferencjiWykład plenarny I: Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza16.00 - 16.30 Przerwa na kawę/herbatę16.30 - 18.00 Sesja referatowa ISesja referatowa IIPsychologia zdrowia w relacjachinterdyscyplinarnych18.30 Kolacja20.00 Spotkanie Zarządu Sekcji Psychologii Zdrowia PTPJakość życia - konceptualizacja i pomiarSOBOTA 16 MAJA 20099.00 – 10.00 Wykład plenarny II: O potrzebie edukacji zdrowotnej w systemie kształceniaogólnego i przygotowania nauczycieli10.15 – 11.15Sesja referatowa IIICzynniki istotne w pomaganiu innym -walory osobowe i kompetencje wynikającez roli zawodowejSesja referatowa IVW poszukiwaniu zasobów istotnych dlazdrowia i jakości życia11.15 – 11.30 Przerwa na kawę/herbatę11.30 – 13.00Sesja referatowa VRadzenie sobie w chorobach układukrążeniaSesja referatowa VIDeficyty zdrowia psychicznego –perspektywa empiryczna i terapeutyczna13.00 – 14.00 Obiad14.00 – 15.00 Sesja plakatowa I Sesja plakatowa II15.00 – 16.30 Sesja referatowa VIISesja referatowa VIIIRadzenie sobie z chorobą somatyczną Jakość życia w zdrowiu i chorobie16.30 – 17.00 Przerwa na kawę / herbatę17.00 – 18.00 Sesja referatowa IXSesja referatowa XStres w pracy a zdrowieZachowania zdrowotne młodzieży19.30 Uroczysta kolacja – Bąkowa Zohylina WyżnioNIEDZIELA 17 MAJA 20099.00 – 10.30 Sesja referatowa XISesja referatowa XIIZachowania związane ze zdrowiem –uwarunkowania indywidualne iśrodowiskoweCzłowiek wobec sytuacji trudnej10.30 – 11.00 Przerwa na kawę/herbatę11.00 – 12.30 Dyskusja panelowa: Psychologia zdrowia – nowe wyzwania12.30 Zakończenie konferencji13.00 Obiad7

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM KONFERENCJIPIĄ TEK 15 MAJA 200912.00 - 15.00 Rejestracja uczestników konferencji13.00 - 15.00 Obiad15.00 - 16.00 Otwarcie konferencjiWYKŁAD PLENARNY IPsychologia zdrowia: konteksty i pograniczaMałgorzata Górnik-Durose16.00 - 16.30 Przerwa na kawę/herbatęSESJA REFERATOWA I: Psychologia zdrowia w relacjachinterdyscyplinarnych(prowadzący: Helena Sęk)16.30 - 16.45 Psychologia zdrowia w kontekście medycyny i edukacjiHelena Wrona-Polańska16.45 - 17.00 Psychologia i socjologia wobec współczesnych przejawów promocji zdrowiaKrzysztof Puchalski17.00 - 17.15 Socjosomatyka - odzyskana siostra psychosomatyki... czyli o tym, co psychologia zdrowiamożne uzyskać od socjologii zdrowia i chorobyDominika Łęcka17.15 - 17.30 Psychologia zdrowia a starzenie się. Możliwość wykorzystania teorii i praktyki psychologiizdrowia do optymalizacji procesu starzenia sięEleonora Bielawska-Batorowicz17.30 - 17.45 Psychologia aktywności ruchowej - bliżej psychologii zdrowia czy psychologii sportu?Monika Guszkowska17.45 - 18.00 Psychologia chirurgii - ani świnka, ani morska - wyjaśnienie pojęciaTomasz StefaniakSESJA REFERATOWA II: Jakość życia - konceptualizacja i pomiar(prowadzący: Irena Heszen)16.30 - 16.45 W kierunku wyznaczników poczucia jakości życia u dzieci i młodzieżyMaria Oleś16.45 - 17.00 Wyznaczniki jakości życia osób starszych - wyniki modelowania równań strukturalnychMaria Finogenow17.00 - 17.15 Salutogenetyczny wymiar poczucia sensu życia w ujęciu augeretycznymTadeusz M. Ostrowski17.15 - 17.30 Kręte ścieżki pomiaru zdrowia. Badanie nad trafnością Kwestionariusza Percepcji ZdrowiaEwa Gwozdecka-Wolniaszek, Maciej Januszek*, Joanna Mateusiak17.30 - 17.45 Linia życia jako sposób pomiaru dobrostanu psychicznego - kontekst teoretycznyIrena Jelonkiewicz17.45 - 18.00 Linia Życia jako narzędzie pomiaru subiektywnego dobrostanu: właściwości psychometrycznew badaniach pilotażowychMarek Zwoliński*, Irena Jelonkiewicz18.30 Kolacja20.00 Spotkanie Zarządu Sekcji Psychologii Zdrowia PTP8

SOBOTA 16 MAJA 200909.00 - 10.00 WYKŁAD PLENARNY IIO potrzebie edukacji zdrowotnej w systemie kształcenia ogólnego i przygotowania nauczycieliEwa SyrekSESJA REFERATOWA III: Czynniki istotne w pomaganiu innym - waloryosobowe i kompetencje wynikające z roli zawodowej(prowadzący: Tadeusz M. Ostrowski)10.15 - 10.30 Komu ufamy w chorobie? (z badań nad relacją lekarz-pacjent)Irena Heszen*, Olga Waszkiewicz10.30 - 10.45 Analiza potrzeb w zakresie umiejętności motywacyjnych pracowników ochrony zdrowiaEwa Wilczek-Rużyczka10.45 - 11.00 Struktura roli zawodowej a syndrom wypalenia zawodowego u lekarzy i pielęgniarekPatrycja Stawiarska*, Ewa Wojtyna11.00 - 11.15 Empatia, asertywność i stres u osób profesjonalnie szkolących psy do dogoterapiiAnna BilskaSESJA REFERATOWA IV: W poszukiwaniu zasobów istotnych dlazdrowia i jakości życia(prowadzący: Lucyna Golińska)10.15 - 10.30 Intencjonalne aspekty doświadczenia komunikacyjnego w postrzeganiu własnego losuWaldemar Tłokiński10.30 - 10.45 Świadomość dialogowa - implikacje dla zdrowiaPiotr Oleś10.45 - 11.00 Nadzieja i jej zasoby jako czynnik dobrostanu w perspektywie życia człowiekaRenata Stefańska-Klar11.00 - 11.15 Zastosowanie koncepcji prężności (resielience) w badaniach osób z zaburzeniamipsychicznymi - doniesienie z pierwszego etapu badańAleksandra Kuhn-Dymecka11.15 - 11.30 Przerwa na kawę/herbatęSESJA REFERATOWA V: Radzenie sobie w chorobach układu krążenia(prowadzący: Helena Wrona-Polańska)11.30 - 11.45 Style radzenia sobie ze stresem a jakość życia kobiet i mężczyzn po zawale sercaKazimierz Wrześniewski*, Dorota Włodarczyk, Jolanta Kołodziejek11.45 - 12.00 Choroba niedokrwienna serca a osobowość i poczucie skutecznościKatarzyna Olszewska*, Barbara Bętkowska-Korpała, Swetłana Mróz, Piotr Jankowski, JózefKrzysztof Gierowski12.00 - 12.15 Ciekawość-cecha a jakość życia pacjentów po zawale serca: czy strategie radzenia sobie zestresem pełnią rolę mediatora?Dorota Włodarczyk*, Kazimierz Wrześniewski, Jolanta Kołodziejek12.15 - 12.30 Objawy depresji czy nieefektywny coping? - poszukiwanie pierwszeństwaAleksandra Kroemeke12.30 - 12.45 Doświadczanie dobrostanu emocjonalnego a wsparcie społeczne. Badania empiryczne osóbpo zawale sercaJustyna Mróz12.45 - 13.00 Wskazania psychologiczne dla zespołów leczących w oparciu o analizę badań dwóch różnychgrup chorych somatycznie9

Bożena Gulla, Piotr Słowik*SESJA REFERATOWA VI: Deficyty zdrowia psychicznego – perspektywaempiryczna i terapeutyczna(prowadzący: Zygfryd Juczyński)11.30 - 11.45 Osobowość typu D a zachowania ryzykowne dla zdrowiaNina Ogińska-Bulik11.45 - 12.00 Problematyczne Używanie Internetu - nowe wyzwanie dla psychologii zdrowiaRyszard Poprawa12.00 - 12.15 Osobowe i sytuacyjne korelaty używania substancji psychoaktywnych przez studentówMaria Mikołajczyk12.15 - 12.30 Sposób wyrażania własnego Ja poprzez ekspresję gniewu a zaburzenia psychosomatyczne udziewczątJoanna Wrzosek*, Paulina Rosińska12.30 - 12.45 Zaburzenia funkcji poznawczych u osób z chorobą afektywną dwubiegunową w różnychokresach choroby: depresji i hipomanii lub maniiJulita Świtalska*, Alina Borkowska12.45 - 13.00 Specyficzny objaw psychosomatyczny jako sygnał restymulacji traumy - perspektywapsychoterapeutycznaRenata Kleszcz-Szczyrba13.00 - 14.00 Obiad14.00 - 15.00 SESJA PLAKATOWA I (prowadzący: Joanna Mateusiak)1 Rozwój ku dorosłości - znaczenie aktywności, dojrzałości i dobrostanuBogusław Stelcer2 Percepcja czasu a jakość życia osób w podeszłym wiekuKatarzyna Popiołek, Agata Chudzicka-Czupała*3 Polska adaptacja General Motivation Scale (GMS): próba oceny zastosowania w psychologiizdrowiaJolanta Życińska, Magda Augustyniak*, Edyta Daniluk, Małgorzata Grzegorzewska, PaulinaSzynkowska, Małgorzata Węglińska, Aleksandra Włodarska vel Głowacka4 Przekonania i oczekiwania oraz przystosowanie się do choroby a jakość życia osób chorychna łuszczycęJoanna Miniszewska5 Umiejscowienie kontroli zdrowia a zachowania jedzeniowe kobiet chorych na cukrzycęSylwia Szymańska*, Jolanta Chanduszko-Salska6 Ekspresja emocjonalności w procesie leczenia hemodializamiBarbara Zawadzka*, Barbara Bętkowska-Korpała, Swetłana Mróz, Józef Krzysztof Gierowski7 Osobowość a przystosowanie psychiczne do choroby nowotworowejKamilla Komorowska, Paweł Izdebski*8 Osobowość a rozwój pourazowy u pacjentów onkologicznychPaweł Izdebski*, Emilia Piskorz9 Kompetencje społeczne młodzieży kończącej leczenie nowotworoweBogna Kędzierska*, Marta Znajmiecka-Sikora*, Agnieszka Głusińska10 Mindfulness jako techniki wspomagające proces zdrowienia w chorobie nowotworowejŻaneta Ewa Żukowska11 Terapia strategiczno-strukturalna a subiektywna ocena zdrowia i styl radzenia sobie zestresem pacjentów uzależnionych od alkoholuEwa Gwozdecka-Wolniaszek*, Joanna Kluczewska10

14.00 - 15.00 SESJA PLAKATOWA I (prowadzący: Joanna Mateusiak) - c. d.12 Narzędzia do pomiaru sprężystości osoby: właściwości psychometryczne polskiej wersji wbadaniach pilotażowychMarek Zwoliński13 Ocena skuteczności edukacyjnego programu prewencji wypadków dzieci jako pieszych"Akademia Misia Ratownika"Anna Leśniak, Marta Malinowska-Cieślik*14 Telewizor i komputer w domu - możliwość negatywnego wpływu na dzieci i młodzieżAgnieszka Koster*, Małgorzata Bujak14.00 - 15.00 SESJA PLAKATOWA II (prowadzący: Teresa Sikora)1 Własna skuteczność czy wsparcie społeczne - co lepiej wpływa na utrzymanie aktywnościfizycznej?Magdalena Mazurkiewicz*, Aleksandra Łuszczyńska2 Psychologiczna ocena lokalizacji poczucia kontroli i tożsamości płciowej u kobietuprawiających dwie różne dyscypliny sportowePatrycja Sroka-Oborska*, Agata Wężyk*3 Wpływ jednorazowych zajęć ruchowych na stany emocjonalne kobiet w ciążyMarta Płaczkiewicz4 Aktywność fizyczna, jej poznawcze predyktory, wizerunek ciała i jakość życia: Badaniapodłużne wśród osób aktywnych fizycznie i pacjentów chirurgii plastycznejRenata Gil5 Choreoterapia jako forma aktywności ruchowej stosowana w celach leczniczych irozwojowychAlicja Lizurej*, Aneta Bartnicka6 Osobowość kobiet ćwiczących hatha-jogęAgnieszka Zaremba7 Powiązania między typem wzoru osobowości a sposobem odżywiania sięRyszard Braczkowski, Anna Grudzińska*8 Style przywiązania a poczucie koherencji i kompetencje społeczne młodzieżyMagdalena Jelińska9 Wzorce więzi emocjonalnych a nadzieja na sukces ludzi młodych oraz style radzenia sobie zestresem ich matekMagdalena Jelińska10 Emocje w pracy a sposoby radzenia sobie ze stresemBeata Basińska11 Poziom wsparcia społecznego w miejscu pracy a wypalenie zawodowe wśród pielęgniarekhospicyjnych i położnychJoanna Chylińska*, Marta Kalicińska12 Poczucie zagrożenia brakiem/utratą pracy a zdrowie psychiczne osób kończących studiaBarbara Mroziak*, Ewa StępieńSESJA REFERATOWA VII: Radzenie sobie z chorobą somatyczną(prowadzący: Kazimierz Wrześniewski)15.00 - 15.15 Co daje człowiekowi siłę do zmagania się z chorobą zagrażającą życiu?Zygfryd Juczyński15.15 - 15.30 W poszukiwaniu psychologicznych uwarunkowań efektów leczenia. Poczucie kontroli zdrowiaa współpraca w procesie terapeutycznym u młodzieży z cukrzycą i nadciśnieniem tętniczymAnna Jakubowska-Winecka*, Joanna Pietrusińska, Marta Biernacka11

SESJA REFERATOWA VII: Radzenie sobie z chorobą somatyczną(prowadzący: Kazimierz Wrześniewski) - c. d.15.30 - 15.45 Rola zasobów osobistych w radzeniu sobie ze stresem kobiet chorych na cukrzycęJolanta Chanduszko-Salska*, Sylwia Szymańska15.45 - 16.00 Temperament jako predyktor radzenia sobie z chorobą somatycznąZuzanna Kwissa-Gajewska16.00 - 16.15 Poczucie sensu życia a strategie radzenia sobie w chorobie nowotworowej w zależności odspostrzeganego wsparciaŻaneta Ewa Żukowska16.15 - 16.30 Mediacyjna rola przekonań o własnej skuteczności w radzeniu sobie z traumąRoman Cieślak*, Charles C. BenightSESJA REFERATOWA VIII: Jakość życia w zdrowiu i chorobie(prowadzący: Eleonora Bielawska-Batorowicz)15.00 - 15.15 Poczucie własnej skuteczności a jakość życia w chorobie reumatycznejHelena Sęk*, Maria Frydrychewicz15.15 - 15.30 Krótkoterminowa grupowa Racjonalna Terapia Zachowania a jakość życia chorych nanowotworyEwa Wojtyna*, Iwona Nawara, Urszula Lesicka15.30 - 15.45 Ryzyko występowania depresji u kobiet w okresie menopauzyKarolina Janicka15.45 - 16.00 Realne korzyści wirtualnego wsparcia - spostrzegane wsparcie społeczne a dobrostan wśródgraczy internetowych gier MMORPGŁukasz Kaczmarek*, Michał Ziarko16.15 - 16.30 Co nowego wnosi psychologia integralna AQAL Wilbera w zrozumienie ewolucyjnegocharakteru rozwoju ludzkiej psychiki?Przemysław Koberda*, Urszula Stodolska-Koberda16.30 - 17.00 Przerwa na kawę/herbatęSESJA REFERATOWA IX: Stres w pracy a zdrowie(prowadzący: Nina Ogińska-Bulik)17.00 - 17.15 Pracoholizm jako wyznacznik oceny stresu zawodowego oraz pozytywnego i negatywnegoafektuLucyna Golińska17.15 - 17.30 Użyteczność stosowania zasady triangulacji w badaniach stresu w pracyIrena Leszczyńska*, Maria Jeżewska17.30 - 17.45 Analiza wsparcia społecznego i symptomów posttraumatycznych u funkcjonariuszy MSWiApoddanych kompleksowej pomocy profilaktycznejKatarzyna Guzińska*, Beata Pastwa-Wojciechowska17.45 - 18.00 Wpływ stresu na stan zdrowia u pracowników umysłowych i fizycznych. Przedstawieniewyników badań z realizacji tematu statutowego Zakładu Czynników Społecznych w InstytucieMedycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w SosnowcuAnna Guziejewska*, Agnieszka Lewandowska, Piotr Gruenpeter*12

SESJA REFERATOWA X: Z a c h o w a n i a z d r o w o t n e m ł odzież y(prowadzący: Aleksandra Łuczyńska)17.00 - 17.15 Poczucie kontroli oraz style zachowań interpersonalnych a wzorce funkcjonowaniaprozdrowotnego młodzieżyKrzysztof Gerc*, Anna Ziółkowska*17.30 - 17.45 Przekonania i zachowania zdrowotne a samoocena własnego ciała u licealistów i licealistekaktywnych i nieaktywnych fizycznieMarcin Krawczyński17.45 - 18.00 Psychospołeczne uwarunkowania stosowania kasku rowerowego przez młodzież gimnazjalnąJoanna Chacia, Marta Malinowska-Cieślik*19.30 Uroczysta kolacjaNIEDZIELA 17 MAJA 2009SESJA REFERATOWA XI: Zachowania związane ze zdrowiem –uwarunkowania indywidualne i środowiskowe(prowadzący: Dorota Włodarczyk)09.00 - 09.15 Efektywność interwencji psychologicznych służących wzrostowi aktywności fizycznej:metaanaliza badań eksperymentalnychAleksandra Łuszczyńska09.15 - 09.30 Promocja zdrowia w społeczności lokalnej - strategiczne planowanie prozdrowotnej zmianyAgnieszka Rosińska09.30 - 09.45 Odżywianie psychiki - czyli środowisko życia a zdrowie psychiczne człowiekaAgnieszka Wilczyńska-Kwiatek09.45 - 10.00 Aktywność ruchowa a stany emocjonalne kobiet ciężarnychMonika Guszkowska10.00 - 10.15 Rola zmiennych psychologicznych w formułowaniu intencji poddania się operacjirekonstrukcyjnej piersi przez kobiety po mastektomii z przyczyn nowotworowychJolanta Życińska*, Ewa Wojtyna10.15 - 10.30 Zaawansowanie zespołu uzależnienia od alkoholu a deklarowane przez pacjentów celezdrowienia - doniesienie z badań longitudinalnych realizowanych w latach 2008-2011Barbara Bętkowska-Korpała*, Jacek Kasprzak, Jolanta Ryniak, Joanna Nolbrzak-Drozd, JózefKrzysztof GierowskiSESJA REFERATOWA XII: C z ł owiek wobec sytuacji trudnej(prowadzący: Piotr Oleś)09.00 - 09.15 Jak pomóc mojemu choremu dziecku? - sytuacja niedoborów w polskiej służbie zdrowia adziałania rodzicówAgnieszka Koster09.15 - 09.30 Ocena satysfakcji z życia i wybrane parametry funkcjonowania psychicznego rodziców dziecichorych na mukopolisacharydozę i choroby rzadkieAnna Jakubowska-Winecka*, Marta Biernacka*09.30 - 09.45 Lęk przed wystąpieniami publicznymi u kobiet i mężczyzn - rola zmiennych osobowościowychi zasobów osobistychJan Chodkiewicz09.45 - 10.00 Niekorzystne sytuacje w życiu studentówIrena Jelonkiewicz*, Katarzyna Kosińska-Dec13

SESJA REFERATOWA XII: C z ł owiek wobec sytuacji trudnej(prowadzący: Piotr Oleś) - c. d.10.00 - 10.15 Poczucie koherencji i lęk-cecha a stan emocjonalny w sytuacji zadaniowej. Eksploracjaredundancji miar konstruktów wyjaśniającychEwa Gruszczyńska10.15 - 10.30 Postawa motocyklistów wobec transplantacji allogenicznej ex mortuo oraz dawstwa organówa poczucie bezpieczeństwa i prężność egoMarta Kucharska10.30 - 11.00 Przerwa na kawę/herbatę11.00 - 12.30 DYSKUSJA PANELOWAPsychologia zdrowia – nowe wyzwania(prowadzący: Irena Heszen, Helena Sęk)Uczestnicy: Ewa Gruszczyńska, Małgorzata Górnik-Durose, Łukasz Kaczmarek, AleksandraŁuszczyńska, Tadeusz M. Ostrowski12.30 Zakończenie konferencji13.00 Obiad14

STRESZCZENIA WYSTĄPIEŃ *(porządek alfabetyczny wg pierwszego autora)* Przed tytułem wystąpienia zaznaczono literami "W", "R" i "P" rodzaj wystąpienia; odpowiednio - wykład,referat lub plakat.15

Beata Basińska 11 Politechnika Gdańska, GdańskWydział Zarządzania i EkonomiiP Emocje w pracy a sposoby radzenia sobie ze stresemCelem pracy była ocena związków pomiędzy emocjami doświadczanymi w miejscu pracy asposobami radzenia sobie ze stresem. W badaniu podłużnym dwufazowym zastosowano Skalę Sposobówradzenia Sobie Urant i Czapińskiego oraz Job-Affective Welbeing Scale Spectra i in. Dominującą grupębadanych stanowiły kobiety (87%) oraz osoby ze stażem pracy do 5 lat (70%). W sytuacji pracydominowały emocje pozytywne. Za pomocą serii analiz regresji wielokrotnych stwierdzono, że wyłączniestosowanie instrumentalnego radzenia sobie ze stresem w fazie 1 sprzyjało przyrostowi pozytywnychemocji w fazie 2. Natomiast emocje negatywne w fazie 1 redukowały zadaniowe radzenie sobie.17

Barbara Bętkowska-Korpała 1 , Jacek Kasprzak 2 , Jolanta Ryniak 3 , JoannaNolbrzak-Drozd 3 , Józef Krzysztof Gierowski 41 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówWydział Lekarski, Zakład Psychologii Lekarskiej Katedry Psychiatrii2 SPZOZ Zakład Lecznictwa Odwykowego, Czarny Bór3 NZOZ Krakowskie Centrum Terapii Uzależnień, Kraków4 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówZakład Psychologii LekarskiejR Zaawansowanie zespołu uzależnienia od alkoholu a deklarowane przezpacjentów cele zdrowienia - doniesienie z badań longitudinalnychrealizowanych w latach 2008-2011U pacjentów z problemem używania alkoholu, zgłaszających się do placówki leczenia uzależnień, wpierwszym etapie pomocy przeprowadzana jest diagnoza uzależnienia. W ustalaniu warunków kontraktu iplanu terapii ważne jest określenie celów zdrowienia.Cel: Analiza celów zdrowienia deklarowanych przez pacjenta w odniesieniu do zaawansowaniauzależnienia od alkoholu.Materiał i metodyka: Badanie przeprowadzono u 120 osób (śr. wieku: 40 lat) kolejno zgłaszającychsię do SPZOZ Zakładu Lecznictwa Odwykowego w Czarnym Borze i N ZOZ Krakowskiego Centrum TerapiiUzależnień w Krakowie. Badani byli informowani o celach badania naukowego i proszeni o pisemnązgodę na ich przeprowadzanie.Pacjenci w pierwszym miesiącu leczenia byli diagnozowani z powodu uzależnienia od alkoholu ispecjalista psychoterapii uzależnień wypełniał skalę autorstwa Kasprzaka, określając od 0 do 4 nasilenie6 objawów opisanych w klasyfikacji ICD-10. Osoba badana samodzielnie wypełniała ankietę, którazawiera 12 celów zdrowienia zaznaczając przy każdym ich znaczenie dla siebie na skali od 0 do 6.Wyniki: Średnia nasilenia objawów związanych z zaawansowaniem uzależnienia wynosi 18(10-24)w całej grupie badanej. Analiza wskazała, że podstawowym deklarowanym celem leczenia jestutrzymanie abstynencji oraz możliwość życia w zgodzie ze swoimi wartościami. Korelacja rangSpearmana wykazała, że im bardziej zaawansowane uzależnienie, szczególnie objawy zawężeniarepertuaru zachowań związanych z piciem, zmiany tolerancji, picie pomimo wiedzy o szkodliwości orazobecność objawów zespołu abstynencyjnego, tym silniej badani oczekują od leczenia poprawy relacjirodzinnych, stanu zdrowia, sytuacji zawodowej i materialnej oraz radzenia sobie z sytuacjami trudnymi.Wnioski:1. Oczekiwania badanych wobec leczenia są zgodne z celami zakładanymi w programie terapiiuzależnień.2. Badanym zależy na poprawie tych obszarów funkcjonowania, które szczególnie ulegajązaburzeniu w związku z rozwojem uzależnienia.18

Eleonora Bielawska-Batorowicz 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Psychologia zdrowia a starzenie się. Możliwość wykorzystania teorii i praktykipsychologii zdrowia do optymalizacji procesu starzenia sięDane demograficzne wskazują na wyraźne wydłużanie się przeciętnego trwania życia orazzwiększającą się w krajach rozwiniętych liczbę osób starszych. Skutki tego zjawiska mają licznekonsekwencje, które należy uwzględniać tak w polityce społecznej, jak i w organizacji służby zdrowia.Psychologia odpowiada na zjawisko starzenia się społeczeństw dwojako: poprzez powstaniegeropsychologii – dyscypliny opisującej psychologiczne aspekty procesu starzenia się – oraz poprzezpróby stosowania osiągnięć innych dyscyplin do analizy starzenia się i jego konsekwencji. Przykładdrugiego rozwiązania mogą stanowić psychologia pozytywna, w której analizowane jest zjawiskopozytywnego starzenia się, oraz psychologia zdrowia. Referat ma na celu prezentację możliwościzastosowania dorobku psychologii zdrowia do analizy zdrowia (i choroby) w okresie starzenia się, a takżedo optymalizacji procesu starzenia się. Zostaną w nim przedstawione następujące zagadnienia: 1)zastosowanie podejścia rozwojowego do badań nad zdrowiem, 2) poczucie kontroli nad zdrowiem w tokużycia, 3) zasoby sprzyjające zdrowiu i ich zmiany związane ze starzeniem się, 4) zasadność i możliwośćmodyfikacji zachowań zdrowotnych ludzi starszych, 5) perspektywy badań uwzględniających starzeniesię w ramach psychologii zdrowia.19

Anna Bilska 11 Stowarzyszenie Młodzieży i Osób z Problemami Psychicznymi, Ich Rodzin i Przyjaciół"POMOST" , ŁódźR Empatia, asertywność i stres u osób profesjonalnie szkolących psy dodogoterapiiDogoterapia jest młodą dziedziną wspomagania rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Podejmujesię pierwsze próby oceny efektywności tej metody i ustalenia jej miejsca wśród innych metodpomagania.Istotą pracy jest porównanie poziomu empatii, asertywności i stresu osób posiadających psywykorzystywane do działań terapeutycznych; osób, które posiadają psa dla towarzystwa i osób, które nieposiadają żadnych zwierząt domowych. Celem badania było sprawdzenie czy stały kontakt z psemterapeutąróżnicuje w sposób istotny natężenie wspomnianych zmiennych w badanych grupach.Należy dodać, że ze względu na specyficzny charakter pracy dogoterapeutów – działają oni wramach wolontariatu – jako grupę kontrolną dobrano wolontariuszy kilku organizacji pozarządowych wŁodzi, którzy nie zajmują się dogoterapią.Prezentowane badania dowodzą istnienia istotnych różnic między badanymi grupami:- dogoterapeuci cechują się wyższym poziomem empatii (przy czym istotną rolę odgrywa tuzmienna płci) niż osoby nie zajmujące się dogoetrapią;- dogoterapeuci odznaczają się niższym poziomem stresu niż osoby z grup kontrolnych.Dodatkowo udało się wykazać w badaniu, że dogoterapeuci samodzielnie szkolący swoje psy dodogoterapii cechują się silniejszą tendencją do przyjmowania cudzego punktu widzenia (poznawczyskładnik empatii) niż dogoterapeuci, którzy szkolili psa z czyjąś pomocą. Ponadto, dogoterapeuci zdłuższym stażem pracy (ponad 3 lata) odznaczają się wyższym poziomem asertywności niżdogoterapeuci pracujący krócej.20

Ryszard Braczkowski, Anna Grudzińska 11 Centrum Leczenia Otyłości, KrakówP Powiązania między typem wzoru osobowości a sposobem odżywiania sięLiczne badania dowiodły, że wzory zachowania mogą być powiązane ze skłonnością do zapadaniana niektóre choroby. Zgodnie z koncepcją pól zdrowia LaLonda styl życia jest najważniejszym czynnikiemdeterminujący stan zdrowia człowieka. Jednym z elementów stylu życia jest sposób odżywiania się. Wniezdrowych nawykach żywieniowych upatruje się dziś źródła wielu chorób. Bardzo interesujące wydajesię rozważenie sposób odżywiania się jest w jakiś sposób powiązany ze wzorem zachowania. Jak do tejpory niewielkie było zainteresowanie tym zagadnieniem.Zbadanie zależności między typem wzoru zachowania A i B a sposobem odżywiania było celem tejpracy.Materiał i metody badań.Aby przeprowadzić badanie posłużono się sporządzonym w formie elektronicznejkwestionariuszem, który składał się z 3 części:1) ankiety badającej sposób odżywiania się2) testu Typ A Framigham3) metryczki badanegoAnkieta będąca własna konstrukcją składała się z 26 pytań jedno i wielokrotnego wyboru orazpytań otwartych, które odnosiły się zarówno do preferowanych produktów żywnościowych jak iorganizacji i planowania posiłków.Formularz zbudowany z opisanych wyżej części umieszczony został na stronie internetowej, a linkdo strony drogą elektroniczną rozesłany do respondentów. W badaniu wzięły udział 202 osoby. Zbadania wykluczono 10 osób, które stosowały dietę leczniczą lub odchudzającą. Liczebność grupy, którazostała wzięta pod uwagę w opracowaniu wyników wynosiła 192( 118 kobiet i 74 mężczyzn) wynikibadań zostały sprawdzone pod względem istotności statystycznej. Przy pomocy programu Excelzastosowany został test Chi kwadrat umożliwiający sprawdzenie zmiennych jakościowych.WynikiWykazano istotne różnice w rodzaju spożywanych posiłków sposobie ich przyrządzania ispożywania pomiędzy osobami zakwalifikowanymi jako typ wzorca osobowości A i B.21

Joanna Chacia, Marta Malinowska-Cieślik 11 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówInstytut Zdrowia PublicznegoR Psychospołeczne uwarunkowania stosowania kasku rowerowego przezmłodzież gimnazjalnąCelem pracy była ocena psychospołecznych determinant zakładania kasków rowerowych przezmłodzież gimnazjalną. Zastosowano model przekonań zdrowotnych.Metodą badania był sondaż diagnostyczny techniką ankiety środowiskowej przy zastosowaniusamodzielnie opracowanego kwestionariusza. Badanie przeprowadzono w 2 celowo wybranychgimnazjach: w Krakowie i w Skale w powiecie krakowskim. Grupę badaną byli uczniowie klasy I (N=109)oraz III klasy (N=103) gimnazjum. W sumie zbadano 212 nastolatków.Tylko 9% badanej młodzieży stosowało kask w czasie jazdy na rowerze. Dzieci rodziców zwyższym statusem zawodowym częściej zakładały kask niż dzieci rodziców ze średnim lub niskimstatusem. Związana z zakładaniem kasku była ocena osobistego narażenia (tau c=0,10), ocenazachowania ryzykownego (tau c= -0,10), spostrzegane skutki jazdy bez kasku: problemy z pamięcią (tauc=0,09), niepełnosprawność fizyczna (tau c=0,09) oraz poczucie własnej skuteczności pomimo bariertypu: brzydki wygląd w kasku (tau c=0,12), niewygoda (tau c=0,17), rówieśnicy nie zakładający kasku(tau c=0,11). Zakładanie kasku było związane z poczuciem bezpieczeństwa (tau c=0,10) i sportowymwyglądem (tau c=0,10), a negatywny związek miał brzydki wygląd (tau c= -0,14), niewygoda (tau c= -0,07) i zbyt wysoka cena (tau c= -0,08). Edukacja o kasku w szkole w ramach kursu na kartę rowerowąoraz wcześniejszy uraz z powodu wypadku rowerowego u znajomego lub u siebie różnicowały badanągrupę w zakładaniu kasku. Wpływ na zakładanie kasku miała opinia rodziców (tau c=0,23) orazzakładanie kasku przez rówieśników (tau c=0,01).Aby zwiększyć liczbę młodzieży stosującej kask, szczególnie z rodzin o niskim i średnim statusiezawodowym, należy zaplanować działania edukacyjne, które podkreślać będą jego skuteczność wochronie przed poważnym urazem głowy w razie wypadku. Ważne jest zaplanowanie metodzwiększających spostrzeganie zagrożenia niepełnosprawnością fizyczną oraz problemami z pamięcią iuczeniem się oraz przekonanie o osobistym narażeniu. Ponadto podkreślanie sportowego wyglądu orazosłabienie przekonania o brzydkim wyglądzie i niewygodzie. Należy zaplanować metody rozwijającepoczucie własnej skuteczności w zakładaniu kasku. Istotne jest zaplanowanie metod wzmacniającychpozytywny wpływ ze strony rówieśników i rodziców.22

Jolanta Chanduszko-Salska 1 , Sylwia Szymańska 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Rola zasobów osobistych w radzeniu sobie ze stresem kobiet chorych nacukrzycęCukrzyca jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, w której stres może stanowić czynnik negatywniewpływający na efektywność leczenia w sposób bezpośredni, jak i pośrednio poprzez uruchamianiesposobów radzenia sobie niekorzystnie wpływających na kontrolę metaboliczną ustroju. W badaniachuwzględniono preferowane style radzenia sobie ze stresem oraz ich związek z wybranymi zasobamiosobistymi i odczuwanym stresem kobiet chorych na cukrzycę. Zbadano 37-osobową grupę kobietchorych na cukrzycę typu 2 ( średnia wieku M= 50,86; SD=11,43), z podwyższoną masą ciała (średniaBMI=35,19, SD=4,92). Grupę kontrolną stanowiło 69 kobiet (średnia wieku M=43,88; SD=12,35) znadmierną masą ciała (średnia BMI=31,06, SD=5,08) bez objawów cukrzycy. W badaniachwykorzystano następujące narzędzia pomiaru: Kwestionariusz CISS Endlera i Parkera; SkalęOdczuwanego Stresu PSS Cohena i wsp.; Skalę Uogólnionego Poczucia Własnej Skuteczności GSESSchwarzera i wsp.; Skalę Poczucia Własnej Wartości RSES Rosenberga; Test Orientacji Życiowej LOT-RScheiera i wsp. oraz Kwestionariusz Kontroli Działania Kuhla. Analiza wyników wykazała, że poziomodczuwanego stresu w grupach kobiet z nadwagą i otyłością chorych na cukrzycę i zdrowych jestpodobny. Jednak pacjentki z cukrzycą istotnie rzadziej w sytuacji stresu stosują style zadaniowy orazunikowy (p

Jan Chodkiewicz 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Lęk przed wystąpieniami publicznymi u kobiet i mężczyzn - rola zmiennychosobowościowych i zasobów osobistychLęk przed wystąpieniami publicznymi uważany przez wielu autorów za najczęściej spotykaną formęlęku społecznego dotyka wielu osób istotnie utrudniając im osiąganie ważnych celów życiowych.Poznanie uwarunkowań tego lęku wydaje się być szczególnie ważne w obecnych czasach, w którychwystępuje wyraźna tendencja do eksponowania siebie i promowania swoich pomysłów, mocnych stron,poglądów i osiągnięć.W wystąpieniu zaprezentowane zostaną wyniki dwóch badań dotyczących uwarunkowań lękuprzed wystąpieniami publicznymi. Osobami badanymi byli studenci V roku prawa oraz V roku medycyny(łącznie 211osób). W obydwu badaniach zastosowano Kwestionariusz Lęku przed WystąpieniamiPublicznymi A. Spitznagla. Zastosowano również Kwestionariusz TCI R.Cloningera (badanie pierwsze)oraz Wielowymiarowy Inwentarz Radzenia Sobie (COPE) - Ch.S.Carvera i wsp., Skalę Poczucia WłasnejWartości M.Rosenberga, Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności – R. Schwarzera i wsp. oraz InwentarzStanu i Cechy Lęku (STAI) – C.D.Spielbergera (badanie drugie).Wyniki wskazują, iż badani mężczyźni i kobiety nie różnią się istotne osobowościowymiuwarunkowaniami lęku przed wystąpieniami publicznymi, znaczące różnice dotyczą natomiast rolizasobów osobistych.24

Joanna Chylińska 1 , Marta Kalicińska 21 Warszawski Uniwersytet Medyczny, WarszawaZakład Psychologii Medycznej2 Uniwersytet Warszawski, WarszawaWydział PsychologiiP Poziom wsparcia społecznego w miejscu pracy a wypalenie zawodowe wśródpielęgniarek hospicyjnych i położnychWypalenie zawodowe jest jedną z możliwych reakcji jednostki na chroniczny stres emocjonalnyzwiązany z pracą w zawodach wymagających ciągłego kontaktu z człowiekiem (Ogińska – Bulik, Kaflik –Pieróg, 2006). Jedną z grup zawodowych, których problem ten dotyka są pielęgniarki. Literaturawskazuje, iż jednym z istotnych czynników modyfikujących poziom wypalania się w tej grupie jestmiejsce wykonywania pracy (Sęk, 1996) oraz poziom wsparcia społecznego (Ogińska-Bulik i Kaflik-Pieróg, 2006; Maslach, 2000). Celem przeprowadzonego badania było sprawdzenie, w jaki sposóbwsparcie społeczne uzyskiwane w miejscu pracy (ze strony współpracowników oraz pracodawców) wiążesię z poziomem wypalenia zawodowego w grupie wysokiego ryzyka – tj. wśród pielęgniarek hospicyjnychoraz położnych należących do grupy o niższym ryzyku. W badaniu uczestniczyło 57 pielęgniarek (29położnych oraz 28 pracujących w hospicjum). Poziom wsparcia społecznego ze strony współpracownikówi pracodawców mierzono za pomocą kwestionariusza Psychospołeczne Warunki Pracy (PWP) (Cieślak iWiderszal-Bazyl, 2000), zaś poziom wypalenia za pomocą Kwestionariusza Wypalenia Zawodowego(Maslach Burnout Inventory, MBI; Maslach i Jackson, 1982). Analizy przeprowadzono w każdej z grupzawodowych osobno pozwalają sądzić, iż wsparcie społeczne odgrywa bardziej znaczącą rolę w procesiewypalania się wśród położnych. Uzyskane wyniki wskazują także, iż różnice w poziomie wypaleniazawodowego między położnymi a pielęgniarkami hospicyjnymi pojawiają się dopiero gdy osoby badanezróżnicujemy ze względu na poziom deklarowanego wsparcia społecznego – położne uzyskujące niskiewsparcie ze strony współpracowników są istotnie bardziej wypalone niż pielęgniarki hospicyjne. Różnicete nie zaznaczają się zaś, gdy badane deklarują wysoki poziom wsparcia. Analogiczne zależności pojawiłysię przy podziale ze względu na poziom wsparcia ze strony pracodawców25

Roman Cieślak 1 , Charles C. Benight 21 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaWydział PsychologiiUniversity of Colorado at Colorado SpringsTrauma, Health and Hazards Center and Department of Psychology2 University of Colorado at Colorado SpringsTrauma, Health and Hazards Center and Department of PsychologyR Mediacyjna rola przekonań o własnej skuteczności w radzeniu sobie z traumąZaprezentowane zostaną wyniki dwóch badań testujących rolę przekonań o własnej skutecznościw radzeniu sobie z traumą (tzw. coping self-efficacy) w procesie zdrowienia po doświadczeniu skrajnegostresu. Zarówno wyniki badań przekrojowych nad dorosłymi ofiarami przemocy seksualnej w dzieciństwie(N = 66), jak i podłużnych badań nad poszkodowanymi w wypadkach samochodowych (N = 70)wskazują, że przekonania o własnej skuteczności w radzeniu sobie z traumą mediują efekt negatywnychprzekonań o sobie i o świecie na symptomy stresu pourazowego. Ponadto badania nad poszkodowanymiw wypadkach samochodowych dowodzą, że przekonania o własnej skuteczności w radzeniu sobie ztraumą mierzone miesiąc po wypadku (tura II badań) mediują efekt symptomów stresu pourazowegomierzonego tydzień po wypadku (tura I) na symptomy tego stresu mierzone 3 miesiące po wypadku(tura III). Wyniki wskazują także, że zmiana w przekonaniach o własnej skuteczności obserwowanamiędzy I i II turą badań jest istotnym predyktorem symptomów stresu pourazowego mierzonego w IIIturze badań, nawet po kontroli zmiennych demograficznych, wczesnych symptomów stresupourazowego (tura I) oraz innych uznanych predyktorów stresu pourazowego u ofiar wypadkówsamochodowych, takich jak odpowiedzialność za wypadek, uczestniczenie w procedurach prawnych, czysymptomy dysocjacyjne. Oba badania dostarczają informacji o roli przekonań o własnej skuteczności wradzeniu sobie z traumą i wskazują na możliwe mechanizmy, poprzez jakie zmienna ta wpływa nanasilenie symptomów stresu pourazowego. Wiedza na temat tych mechanizmów może być przydatnaprze planowaniu psychologicznych interwencji dotyczących efektywnego radzenia sobie z traumą.26

Maria Finogenow 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Wyznaczniki jakości życia osób starszych -strukturalnychwyniki modelowania równańCelem przeprowadzonych badań było ustalenie psychologicznych predyktorów zadowolenia z życia(poznawczego i emocjonalnego) osób starszych z uwzględnieniem zachodzących między nimi interakcji.Przebadano 240 osób (120 kobiet i 120 mężczyzn) w wieku 55-70 lat. Do pomiaru zmiennychzależnych wykorzystano: Skalę Satysfakcji z Życia LSI Dienera i wsp., Skalę Emocje Wojciszke i wsp. Dopomiaru zmiennych niezależnych wykorzystano: Inwentarz Osobowości NEO-FFI Costy i McCrae, SOC-29Antonovsky’ego, Skalę Poczucia Własnej Wartości Rosenberga, Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności– GSES Schwarzera i Jerusalema, Test Orientacji Życiowej – LOT-R Scheiera i wsp., Listę ObjawówSomatycznych Cofty.W oparciu o wyniki modelowania równań strukturalnych wykazano odmienne uwarunkowaniakażdego z wyróżnionych aspektów zadowolenia z życia.Najsilniejszy wpływ na satysfakcję z życia posiada poczucie zaradności (składnik poczuciakoherencji). Bezpośredni związek zachodzi również między satysfakcją z życia a poczuciem własnejwartości i poczuciem własnej skuteczności. Dla emocji pozytywnych największe znaczenie ma poczuciesensowności (składnik poczucia koherencji). Bezpośredni wpływ wykazano również w przypadkuekstrawersji i poczucia własnej skuteczności. Najsilniejszy wpływ na poziom emocji negatywnychodgrywa neurotyczność. Wykazano także bezpośredni wpływ poczucia zaradności, nasilenia objawówsomatycznych, poczucia własnej wartości i ekstrawersji.Wymiary osobowości wyróżnione w Modelu Costy i McCrae wpływają na zadowolenie z życiazarówno bezpośrednio, jak i pośrednio poprzez modyfikowanie poziomu innych zmiennychpsychologicznych. Większość czynników bezpośrednio decydujących o zadowoleniu z życia w tym okresienależy do czynników plastycznych, poddających się stymulacji i modyfikacji na skutek oddziaływańśrodowiskowych. Wskazują one zarazem na obszary oczekiwanego wsparcia i pomocy psychologicznejmającej na celu poprawę jakości życia osób starszych.27

Krzysztof Gerc 1 , Anna Ziółkowska 11 Uniwersytet Jagielloński, KrakówInstytut Psychologii StosowanejR Poczucie kontroli oraz style zachowań interpersonalnych a wzorcefunkcjonowania prozdrowotnego młodzieżyCharakterystyka funkcjonowania współczesnej młodzieży jest obecnie zasadniczą determinantąoddziaływań i analiz wielu środowisk: lekarzy, psychologów, nauczycieli, a także rodziców. Wzorcezachowań prozdrowotnych oceniane są według różnie wyznaczonych kryteriów, często wniewystarczającym stopniu uwzględniających specyfikę uwarunkowań psychologicznych okresuadolescencji. Ocena funkcjonowania ucznia, dokonywana w placówkach edukacyjnych, koncentruje sięna wymiarze informacyjnym, pomija natomiast często te aspekty, które sygnalizują pierwotny charakterniekorzystnych zmian rozwojowych, wymagający interwencji.Wewnętrzne lub zewnętrznie umiejscowione poczucie kontroli jest nierozerwalnie związane zprzyjmowaniem lub odrzucaniem odpowiedzialności za swoje zachowanie. Często jest ono modelowaneprzez rodziców i osoby znaczące w życiu młodego człowieka. Style funkcjonowania interpersonalnegostają się z czasem charakterystyczne i utrwalają w postaci najczęściej przyjmowanych postaw izachowań w relacjach interpersonalnych.Niniejsza praca badawcza dotyczyła wpływu umiejscowienia kontroli i preferowanych stylówfunkcjonowania interpersonalnego na obecność konkretnych wzorców zachowania uczniów gimnazjum iliceum. Do empirycznej weryfikacji postawionych hipotez badawczych zostały użyte następującenarzędzia badawcze: Skala Ustosunkowań Interpersonalnych (SUI), Kwestionariusz do Badania PoczuciaKontroli (KBPK) oraz wywiad ustrukturyzowany, test zdań niedokończonych oraz ankieta własnegoopracowania. Pozyskane wyniki świadczą o braku istotnych zależności pomiędzy poczuciemumiejscowienia kontroli a ogólnie ocenianym zachowaniem ucznia. Istnienie zależności potwierdzononatomiast w odniesieniu do deklarowania przez młodzież konkretnych form zachowań prozdrowotnych.Interesujące okazało się to, w jaki sposób korelują ze sobą style funkcjonowania interpersonalnego orazpoczucie kontroli. Uczniowie, którzy generalnie nie wykazują poczucia własnego wpływu na to, co im sięprzydarza częściej przejawiają w swoich zachowaniach elementy agresji i wrogości.28

Renata Gil 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we WrocławiuWydział PsychologiiP Aktywność fizyczna, jej poznawcze predyktory, wizerunek ciała i jakość życia:Badania podłużne wśród osób aktywnych fizycznie i pacjentów chirurgiiplastycznejBadanie miało na celu określenie zależności pomiędzy utrzymywaniem aktywności fizycznej aspostrzeganą własną skutecznością (specyficzną dla aktywności fizycznej i faz zmiany zachowania orazodnoszącą się do wpływu na własny wygląd), aspektami składającymi się na wizerunek ciała (bodyimage; za: Cash, 2000) oraz intencją zmiany masy ciała (kierunek: wzrost/spadek). Analizowano takżeróżnice pomiędzy kobietami czynnie uczestniczącymi w różnych formach aktywności fizycznej (Grupa 1)a kobietami zgłaszającymi się na zabieg chirurgii plastycznej (Grupa 2), pod względem wzorcówzachowań z zakresu aktywności fizycznej oraz zmian w ocenie zadowolenia z wyglądu i poczucia jakościżycia. Przebadano osoby uczęszczające do klubów fitness (n = 144) oraz osoby poddające sięchirurgicznej operacji plastycznej (n = 15). Zastosowano podłużny schemat badania, z odstępem trzechtygodni pomiędzy pierwszym (T1) a drugim pomiarem (T2), przy czym w grupie z zabiegiemchirurgicznym T1 miał miejsce przed operacją, T2 po operacji. Wyniki wskazały, iż własna skuteczność wograniczaniu nawrotów oraz ocena wydolności sprawnościowej były predyktorami utrzymywaniaaktywności fizycznej. Stwierdzono efekt interakcji płci i intencji zmiany masy ciała dla częstościwykonywania intensywnych ćwiczeń. Najwyższym poziomem intensywnej aktywności fizycznejcharakteryzowali się mężczyźni pragnący przybrać na wadze. W odniesieniu do różnic, pomiędzy Grupą 1i Grupą 2 w zakresie angażowania się w aktywność fizyczną, kobiety z Grupy 2 rzadziej podejmowałytego typu działania niż kobiety z Grupy 1. Zaobserwowano pozytywne zmiany w zakresie zadowolenia zwyglądu i oceny stanu zdrowia, zarówno w wyniku systematycznego wykonywania ćwiczeń fizycznych,jak również, w przypadku poddania się operacji plastycznej. Efekt ten był istotnie większy w Grupie 2.Poprawę jakości życia wykazano dla Grupy 1, natomiast w Grupie 2 zanotowano pogorszenie jakościżycia.29

Lucyna Golińska 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Pracoholizm jako wyznacznik oceny stresu zawodowego oraz pozytywnego inegatywnego afektuPracoholizm traktowany jest jako psychiczne uzależnienie (Oates1971; Robinson 1998; Golińska2008), czego wyrazem jest przymus pracy mimo braku zadowolenia (Spence i Robbins 1992). Robinson(1998) definiuje pracoholizm „jako kompulsywną potrzebę pracy, mimo braku zewnętrznej presji, comanifestuje się poprzez wymagania stawiane sobie, niemożliwość do regulowania nawyków pracy, orazprzesadne przyzwolenie na pracę kosztem wykluczenia innych form życiowych aktywności” (s.7).Zgodnie z wiedzą o uzależnieniach (Mellibruda, 2006) praca staje się wówczas głównym sposobemregulacji emocji.Celem badań było sprawdzenie roli pracoholizmu oraz doświadczanego konfliktu praca- rodzina irodzina - praca w determinowaniu afektu pozytywnego i negatywnego oraz oceny stresu zawodowego.Badana grupa to 526 osób (341 kobiet i 156 mężczyzn w wieku 19-58 lat reprezentujących różneprofesje.Metody: Do pomiaru pracoholizmu wykorzystano WART (Robinson 1998, w adaptacji K, Wojdyłooraz SZAP (Golińska, 2008), a także Skale do Badania Konfliktu Praca-Rodzina (P-R) i Rodzina –Praca (R-P) (Netemeyer 1996; w adaptacji A, Zalewskiej, Skalę afektu (Wojcieszke i Baryła 2004), a także SkalęStresu Zawodowego (Dudek).Rezultaty badań: Badane relacje między pracoholizmem i afektem, a także konfliktem P-R i R-P sąodmienne dla kobiet i mężczyzn. Kobiety wykazywały wyższy poziom nasilenia pracoholizmu niżmężczyźni, doświadczają także niższego poziomu afektu pozytywnego oraz większego nasilenia konfliktuR-P. Głównym predykatem negatywnego afektu doświadczanego przez kobiety jest pracoholizm, podczasgdy wśród mężczyzn pozytywny i negatywny afekt jest wyznaczony priorytetowo konfliktem Praca-Rodzina oraz wtórnie pracoholizmem.Także ocena stresu zawodowego pozostaje w istotnym związku z pracoholizmem.Generalna konkluzja z przeprowadzonych badań to potwierdzenie roli pracoholizmu w wyznaczaniuafektywnego aspektu poczucia dobrostanu.30

Małgorzata Górnik-Durose 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Jakości ŻyciaW Psychologia zdrowia: konteksty i pograniczaWykład ma na celu wyjaśnienie i doprecyzowanie hasła konferencji: „Psychologia zdrowia:konteksty i pogranicza”. Zarysowuje on zarówno teoretyczne, jak i aplikacyjne konteksty empirycznychanaliz w obszarze psychologii zdrowia. Wskazywane konteksty teoretyczne to meta-perspektywa modelubiopsychospołecznego, zagadnienia stresu i radzenia sobie, paradygmat salutogenetyczny oraz – wodniesieniu do rozważań na temat kształtowania zachowań zdrowotnych i promocji zdrowia –zagadnienia kształtowania i zmiany postaw, wpływu społecznego, podejmowania decyzji. Za kontekstaplikacyjny psychologii zdrowia uznano natomiast problematykę szeroko rozumianej jakości życia. Wodniesieniu do obszarów pogranicznych psychologii zdrowia, obok tradycyjnych punktów stycznych ztakimi naukami jak medycyna, socjologia i pedagogika, w wykładzie wskazywana jest potrzebazwrócenia uwagi na formalno-organizacyjne oraz ekonomiczne konteksty zachowań zdrowotnych orazopieki medycznej i tym samym na związki psychologii zdrowia z jednej strony z problematyką zdrowiapublicznego, a z drugiej z psychologią organizacji i zarządzania oraz psychologią ekonomiczną. W tymostatnim przypadku ważne jest zwrócenie uwagi na zachowania konsumenckie, mających wyraźneodniesienia zdrowotne, z uwagi na postępującą komercjalizację nie tylko usług medycznych, ale równieżzdrowia jako takiego, oraz zacierania się granic pomiędzy istotą zdrowia a standardami urody (głównie wobszarze chirurgii kosmetycznej lub stomatologii) i efektywności społecznej.31

Ewa Gruszczyńska 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaWydział Psychologii, Instytut Psychologii Klinicznej, Katedra Psychologii ZdrowiaR Poczucie koherencji i lęk-cecha a stan emocjonalny w sytuacji zadaniowej.Eksploracja redundancji miar konstruktów wyjaśniającychCelem badania było sprawdzenie hipotezy o redundancji miar poczucia koherencji i lęku-cechy wwyjaśnianiu dynamiki stanu emocjonalnego w zetknięciu z wymaganiami sytuacji, na które nie magotowej odpowiedzi adaptacyjnej.Zbadano 150 osób, które zostały losowo przydzielone do grupy eksperymentalnej i kontrolnej.Zadaniem wykonywanym w grupie eksperymentalnej było układanie trójwymiarowej kostki. Dodatkowomanipulowano poziomem stresu poprzez podanie treści zagrażających samoocenie osób badanych. Pozakończeniu procedury wyjaśniono zastosowaną decepcję, zgodnie z zasadami debriefingu.Stan emocjonalny osób badanych szacowano trzykrotnie przy pomocy Kwestionariusza StanuEmocjonalnego Heszen i współpracowników: przed zadaniem, po zakomunikowaniu jego treści oraz pojego zakończeniu. Otrzymywano odrębne wskaźniki nasilenia emocji pozytywnych i negatywnych.Poczucie koherencji (SOC) i lęk-cechę mierzono raz, wraz z pierwszą ewaluacją stanu emocjonalnego, zapomocą – odpowiednio - SOC-29 i STAI-X2,.Jak oczekiwano, uzyskano silną ujemną korelację między miarami SOC a lęku. Każdorazowopomiędzy relacjami obu tych zmiennych ze wskaźnikami stanu emocjonalnego nie uzyskano istotnychróżnic: współczynniki nie różniły się siłą, a wyłącznie znakiem, według zasady lustrzanego odbicia.Ponadto SOC wyjaśniało wyższy procent wariancji emocji negatywnych niż pozytywnych. Wreszciezaobserwowano identyczną dynamikę zmian średniego nasilenia emocji negatywnych w zależności odmomentu pomiaru i poziomu SOC lub lęku, przy czym niskie SOC odzwierciedlało oddziaływanie silnegolęku i na odwrót. Sugeruje to zatem wyraźną analogię tych zmiennych dyspozycyjnych w regulacji emocjiw sytuacji zadaniowejTym samym przesłanki te wspierają obecną od dawna w literaturze przedmiotu tezę o wysokiejwariancji wspólnej obu miar, co sugeruje nie wystarczająca trafność teoretyczną narzędzia do pomiarupoczucia koherencji jako konstruktu salutogenetycznego.32

Bożena Gulla 1 , Piotr Słowik 11 Uniwersytet Jagielloński, KrakówInstytut Psychologii StosowanejR Wskazania psychologiczne dla zespołów leczących w oparciu o analizę badańdwóch różnych grup chorych somatycznieW referacie zostanie dokonana analiza psychologiczna dwóch grup pacjentów chorych somatyczniepod kątem radzenia sobie ze stresem wywołanym poważną chorobą somatyczną. W sumie zbadano 180pacjentów, pierwszą grupę stanowili pacjenci z kardiomiopatią mięśnia serca oczekujący natransplantację serca (90 osób), a drugą pacjenci z miażdżycą zarostową tętnic (90 osób). W badaniachposzukiwano m.in. zależności pomiędzy niektórymi zasobami psychologicznymi jednostki, a przeżywanymlękiem oraz radzeniem sobie. Na podstawie przeprowadzonych badań została podjęta próba znalezieniapewnych ogólniejszych zależności, które mogą ułatwić zespołom leczącym zrozumienie zachowańchorego oraz podjęcie działań umożliwiających uzyskanie współpracy w procesie leczenia.33

Monika Guszkowska 11 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, WarszawaZakład PsychologiiR Aktywność ruchowa a stany emocjonalne kobiet ciężarnychW okresie ciąży istotnie zmniejsza się aktywność fizyczna kobiet, pomimo iż współcześnie zalecasię, aby zdrowe kobiety ciężarne podejmowały systematyczne ćwiczenia fizyczne o umiarkowanejintensywności. Istnieje potwierdzony wynikami badań związek między aktywnością fizyczną isamopoczuciem psychicznym, korzyści w sferze emocjonalnej obserwuje się już po jednej sesji zajęćruchowych. Celem prezentowanych badań było określenie zmian zachodzących po jednorazowychćwiczeniach fizycznych w stanach emocjonalnych kobiet ciężarnych oraz ustalenie ich osobowościowychuwarunkowań.Badaniami objęto 39 kobiet w wieku 20-35 lat uczestniczących w zajęciach ruchowych dlaciężarnych „Aktywne 9 miesięcy”. Zastosowano standardowe kwestionariusze psychologiczne: InwentarzStanu i Cechy Lęku, Profil Nastrojów (POMS) diagnozujący siedem stanów nastroju, InwentarzOsobowości NEO-FFI oraz ankietę własną. Pomiaru stanów emocjonalnych dokonywano bezpośrednioprzed i po zajęciach ruchowych.Wyniki wskazują na istotną poprawę samopoczucia psychicznego w zakresie wszystkichmierzonych stanów emocjonalnych, zwłaszcza stanu lęku i napięcia. Cechy osobowości pozwalająprzewidywać wielkość zmiany stanów emocjonalnych; głównym czynnikiem determinującym wielkośćzmiany jest skłonność do reagowania lękiem. Ćwiczenia fizyczne mogą stanowić skuteczny sposóbpoprawy samopoczucia psychicznego kobiet ciężarnych.34

Monika Guszkowska 11 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, WarszawaZakład PsychologiiR Psychologia aktywności ruchowej - bliżej psychologii zdrowia czy psychologiisportu?Celem prezentacji jest przedstawienie podstaw i ram teoretycznych, problemów badawczych iimplikacji praktycznych psychologii aktywności ruchowej (ang. psychology of physical activity; exercisepsychology), traktowanej najczęściej jako subdyscyplina psychologii sportu oraz jej znaczących związkówz psychologią zdrowia. Psychologia aktywności ruchowej stanowi samodzielną dyscyplinę naukową, w jejpoczątkach najbliżej związaną z psychologią sportu. Dyscyplina ta zajmuje się psychologicznymimechanizmami leżącymi u podstaw rekreacyjnej aktywności ruchowej oraz czynnikami warunkującymi jejpodejmowanie oraz wpływem ćwiczeń fizycznych na sferę psychiczną. Aspekty praktyczne dotycząsposobów podnoszenia poziomu aktywności ruchowej poprzez interwencje ukierunkowane zarówno najednostki jak i całe społeczności. Ze względu na istotne różnice między treningiem sportowym a tzw.treningiem zdrowotnym w opisie tej formy aktywności ruchowej bardziej przydatne okazują się teorie imodele zaczerpnięte z psychologii zdrowia niż psychologii sportu. Aktywność ruchowa jest przecieżistotną składową prozdrowotnego stylu życia. W prezentacji zostaną przedstawione związki psychologiiaktywności ruchowej zarówno z psychologią sportu jak i psychologią zdrowia.35

Anna Guziejewska 1 , Agnieszka Lewandowska 1 , Piotr Gruenpeter 11 Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, SosnowiecZakład Czynników SpołecznychR Wpływ stresu na stan zdrowia u pracowników umysłowych i fizycznych.Przedstawienie wyników badań z realizacji tematu statutowego ZakładuCzynników Społecznych w Instytucie Medycyny Pracy i ZdrowiaŚrodowiskowego w SosnowcuCelem badań prowadzonych przez Zakład Czynników Społecznych było sprawdzenie związkupomiędzy stresującymi warunkami pracy, stylem radzenia sobie ze stresem, a stanem zdrowia upracowników fizycznych i umysłowych. Wyniki zostały uzyskane za pomocą następujących narzędzibadawczych: kwestionariusza Warunków Miejsca Pracy (własnego autorstwa), CISS, GHQ12 oraz ankietypozwalającej na uzyskanie informacji o stanie zdrowia badanego, ilości zwolnień lekarskich i metryczki(własnego autorstwa). Uzyskane wyniki badań pozwoliły wyciągnąć istotne wnioski. Pracownicyumysłowi przywiązują większą wagę do własnego stanu zdrowia niż pracownicy fizyczni, dlatego teżczęściej korzystają z konsultacji lekarskich, pomimo że liczba dni na zwolnieniu lekarskim w badanychgrupach nie różni się istotnie. Różne stresory w miejscu pracy powodują specyficzne dolegliwościzdrowotne związane z określonymi czynnikami stresującymi. Istotną rolę w kształtowaniu optymalnychwarunków miejsca pracy i zachowań zdrowotnych pracowników odgrywa pracodawca. Inwestowanieorganizacji w programy prewencyjnego zarządzania stresem mają korzystny wpływ zarówno nasamopoczucie pracowników jaki i poprzez zmniejszenie ich absencji na dochody firmy.36

Katarzyna Guzińska 1 , Beata Pastwa-Wojciechowska 11 Uniwersytet Gdański, GdańskWydział Nauk Społecznych, Instytut PsychologiiR Analiza wsparcia społecznego i symptomów posttraumatycznych ufunkcjonariuszy MSWiA poddanych kompleksowej pomocy profilaktycznejCel badań. Analiza funkcjonalna poznawczych/ behawioralnych wymiarów wsparcia społecznego inatężenia symptomów posttraumatycznych u funkcjonariuszy MSWiA z uwzględnieniem formy pomocyprofilaktycznej (sanatoryjna/ szpitalna) oraz formacji (Policja/ Państwowa Straż Pożarna/ StrażGraniczna). Materiał i metody. Badaniami objęto łącznie 153 funkcjonariuszy MSWiA, w tym 108uczestniczących w sanatoryjnym turnusie antystresowym oraz 45 hospitalizowanych. Zastosowanonastępujące narzędzia badawcze: Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (Berlin Social Support Scales,BSSS) w adaptacji Łuszczyńskiej; Ankietę kontrolowanych zmiennych istotnych dla rozwoju zaburzeniapo stresie traumatycznym (post traumatic stress disorder, PTSD) w opracowaniu własnym. Wyniki.Analizowane wymiary wsparcia społecznego: spostrzegane dostępne wsparcie; zapotrzebowanie nawsparcie; poszukiwanie wsparcia- różnicują w zakresie natężenia symptomów posttraumatycznychfunkcjonariuszy MSWiA z uwzględnieniem podziału na formacje. Wnioski. Otrzymane rezultaty badańpozwalają na racjonalizację działań profilaktycznych adresowanych do grupy wysokiego ryzykazdrowotnego, zależnie od podmiotowych i sytuacyjnych wyznaczników kompetencji zaradczych. Słowakluczowe. Wsparcie społeczne, zaburzenie po stresie traumatycznym, grupa wysokiego ryzykazdrowotnego, kompleksowa pomoc profilaktyczna.37

Ewa Gwozdecka-Wolniaszek 1 , Maciej Januszek 1 , Joanna Mateusiak 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Jakości ŻyciaR Kręte ścieżki pomiaru zdrowia. Badanie nad trafnością KwestionariuszaPercepcji ZdrowiaCel. Konfrontacja pojęcia zdrowia pozytywnego ze znanymi konstruktami z obszaru psychologiizdrowia oraz reanaliza struktury czynnikowej narzędzia do subiektywnej oceny zdrowia - KwestionariuszaPercepcji Zdrowia (KPZ).Metoda. Przyjęto następujące kierunki realizacji celu badań:1. Sprawdzono współzależność podskal KPZ wyodrębnionych wcześniej w badaniach pilotażowych(afirmacja życia, kondycja psychiczna, kondycja fizyczna, wrażliwość na innych, codziennaaktywność) z wybranymi zmiennymi z obszaru psychologii zdrowia (poczucie koherencji,optymizm, ocena stresu, zachowania zdrowotne, styl i sposoby radzenia sobie ze stresem,umiejscowienie kontroli zdrowia, samoskuteczność). Aby tego dokonać zestawiono wynikizebrane w kilku niezależnych próbach, obejmujących osoby zdrowe i chore, z uwzględnieniemodmiennej przestrzeni zmiennych.2. Przeprowadzono analizę czynnikową w wersji eksploracyjnej i konfirmacyjnej oraz hierarchicznąanalizę skupień na wynikach pochodzących z całej próby (N=728).3. Opracowano nowy klucz i powtórnie sprawdzono współzależności między KPZ i w/w zmiennymi.4. Podjęto próbę oceny trafności metody.Wyniki. Badania ujawniły, że podskale KPZ najsilniej korelują z poczuciem koherencji i jegokomponentami, strategiami radzenia sobie z chorobą nowotworową (zaabsorbowaniem lękowym iduchem walki), stylem zaradczym skoncentrowanym na zadaniu oraz poszukiwaniu kontaktówtowarzyskich.Analiza czynnikowa wykazała tylko częściową zgodność nowo wyodrębnionych czynników zestrukturą KPZ, czego efektem była rekonstrukcja klucza. Zmiana przyporządkowania niektórych pozycjido podskal nie miała radykalnego wpływu na obraz interkorelacji z innymi zmiennymi. Porównaniastruktur KPZ uzyskanych za pomocą odmiennych metod statystycznych są dyskutowane w kontekścieteoretycznym i metodologicznym.Wniosek. Wyniki wskazują na użyteczność przeprowadzania poszerzonych analiz trafnościnarzędzia, w tym rekonstrukcji klucza narzędzia w oparciu o docelowe grupy badawcze.38

Ewa Gwozdecka-Wolniaszek 1 , Joanna Kluczewska1 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Jakości ŻyciaP Terapia strategiczno-strukturalna a subiektywna ocena zdrowia i styl radzeniasobie ze stresem pacjentów uzależnionych od alkoholuCel: Badania koncentrowały się na ocenie skuteczności terapii strategiczno-strukturalnej w zakresiezmian w subiektywnym poczuciu zdrowia i stylu radzenia sobie ze stresem u pacjentów uzależnionych odalkoholu.Metoda: Badania miały charakter podłużny i składały się z dwóch etapów. I pomiar miał miejsceprzed terapią i obejmował 78 osób, II pomiar, przeprowadzony po zakończeniu terapii (po 8 tygodniach),obejmował 64 osoby. Do badania subiektywnego poczucia zdrowia posłużył Kwestionariusz PercepcjiZdrowia (w opracowaniu), do badania stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych - kwestionariuszCISS N. S. Endlera i J. D. A. Parkera.Wyniki: Badania wykazały istotne zmiany zarówno w globalnej ocenie własnego zdrowiapacjentów, jak i w zakresie poszczególnych jego wymiarów, po ukończeniu programu terapii. Ubadanych wzrósł poziom dobrostanu psychicznego, w subiektywnym odczuciu poprawiła się ich kondycjapsychiczna i fizyczna, ponadto pacjenci lepiej ocenili swoją wrażliwość na innych oraz sprawność wwykonywaniu codziennych obowiązków. Podobnie, istotne różnice zaobserwowano w zakresie wymiarówstylu radzenia sobie ze stresem. U pacjentów wzrosła tendencja do posługiwania się stylemskoncentrowanym na zadaniu oraz poszukiwaniu kontaktów towarzyskich, spadła natomiast tendencjado stosowania radzenia sobie skoncentrowanego na emocjach oraz na odwracaniu uwagi od problemuprzez angażowanie się w czynności zastępcze.Wnioski: Strukturalno-strategiczna terapia uzależnienia może modyfikować styl radzenia sobie zestresem, powodując zmiany w najbardziej zaburzonych sferach funkcjonowania, przy jednoczesnymwzroście subiektywnej oceny różnych aspektów własnego zdrowia. Kwestionariusz Percepcji Zdrowia jestobiecującym narzędziem, pozwalającym badać efektywność różnych form oddziaływań na zdrowie.39

Irena Heszen 1 , Olga Waszkiewicz 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaInstytut Psychologii KlinicznejR Komu ufamy w chorobie? (z badań nad relacją lekarz-pacjent)Cel badań. Celem badań było określenie czynników związanych z lekarzem ważnych dla zaufaniapacjenta, w zależności od źródła oceny (lekarz czy pacjent), stopnia ciężkości choroby i zmianzachodzących w systemie opieki zdrowotnej.Metoda. W badaniach uczestniczyli lekarze i dorośli pacjenci, kobiety i mężczyźni w wieku od 18 do76 lat. Pacjenci reprezentowali trzy poziomy ciężkości choroby. Stosowano specjalnie skonstruowanąmetodę typu kwestionariuszowego, składającą się z dwóch części. Pierwsza część służyła do opisu cechlekarza budzącego zaufanie i zawierała ponad 20 pytań zamkniętych. Druga część miała na celuokreślenie preferencji ośmiu cech i polegała na ich rangowaniu. Oryginalne badania wykonała w 1983roku magistrantka Uniwersytetu Śląskiego Sonia Lasak, uczestniczyło w nich 50 lekarzy i 180 pacjentów.Replikację badań wykonała w 2008 roku magistrantka SWPS Olga Waszkiewicz, z udziałem 30 lekarzy i90 pacjentów.Wyniki. W badaniach wykonanych w 1983 roku lekarze w większym stopniu niż pacjenci uważali zacechy ważne dla zaufania: intuicję lekarza, poruszanie tematów pozazdrowotnych, zdecydowanie istanowczość lekarza, jego czystość i elegancję, odwoływanie się w leczeniu do osiągnięć medycynyzagranicznej, a w mniejszym stopniu: skrupulatność, okazywanie pacjentowi uczuć, powstrzymanie sięod obietnic, dzielenie się z pacjentem swoimi wątpliwościami, pełnego informowania pacjenta o staniezdrowia. W 2008 roku na podstawie analizy czynnikowej uzyskano cztery czynniki: cechy ekspresywne,komunikacja, bezpośredniość i cechy instrumentalne. W porównaniu z pacjentami, lekarze uważali zaważniejszą dla zaufania komunikatywność, a za mniej ważne – cechy ekspresywne i bezpośredniość. Wbadaniach wykonanych w 2008 roku stwierdzono więcej różnic uwarunkowanych powagą choroby, wporównaniu z badaniami z 1983. Zarówno w 1983 roku, jak i w 2008 roku nie stwierdzono różnic międzypacjentami a lekarzami w preferencji cech instrumentalnych w stosunku do ekspresywnych.40

Paweł Izdebski 1 , Emilia Piskorz 11 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, BydgoszczInstytut PsychologiiP Osobowość a rozwój pourazowy u pacjentów onkologicznychBadanie dotyczy tematyki rozwoju pourazowego po doświadczeniu tak traumatycznegowydarzenia, jakim jest choroba nowotworowa. Dopiero od niedawna zwraca się uwagę na to, że tegorodzaju traumatyczne doświadczenie może mieć również pozytywne skutki np. w postaci rozwojupotraumatycznego (posttraumatic growth – PTG). Termin potraumatycznego wzrostu (rozwoju)wprowadzili R. Tedeschi i L. Calhoun (1996) do opisu pozytywnych zmian życiowych, które pojawiają sięw wyniku podejmowanych prób radzenia sobie z następstwami traumatycznych wydarzeń.Podstawowym celem badania było ustalenie zależności między osobowością a rozwojempourazowym. Próbowano także ustalić czy istnieje związek pomiędzy poziomem przezywanego PTG, acharakterystykami pozaosobowościowymi (rodzaj nowotworu, rodzaj leczenia, wiek osób, płećwykształcenie).Badanych było 30 osób z rozpoznaniem choroby nowotworowej przy pomocy kwestionariuszaosobowości NEO-PI-R (w adaptacji Siuty) i Kwestionariusza Rozwoju Potraumatycznego.zaadaptowanego do warunków polskich przez zespół profesora Juczyńskiego.Przeprowadzone analizy statystyczne wykazały zależności istniejące między cechami osobowościmierzonymi przy pomocy NEO- PI R a poziomem wzrostu urazowego mierzonego przy pomocyKwestionariusza Rozwoju Potraumatycznego.41

Anna Jakubowska-Winecka 1 , Joanna Pietrusińska 1 , Marta Biernacka 11 Instytut "Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka"Zakład Psychologii ZdrowiaR W poszukiwaniu psychologicznych uwarunkowań efektów leczenia. Poczuciekontroli zdrowia a współpraca w procesie terapeutycznym u młodzieży zcukrzycą i nadciśnieniem tętniczymPrzekonanie o możliwości sprawowania kontroli nad zdarzeniami jest czynnikiem, który pozwalaosobie przezwyciężać doświadczane trudności. Istnieją podstawy do przypuszczenia, że wewnętrzneumiejscowienie kontroli zdrowia, wpływa korzystnie zarówno na aktywność chorego wobec własnegozdrowia jak i na jakość współpracy z lekarzem, a tym samym na efekty leczenia.Cel badania:Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie czy dyspozycja jaką jest umiejscowienie kontroli zdrowia, maznaczenie dla zaangażowania młodzieży przewlekle chorej w procesie leczenia, dla współpracy zlekarzem i dla parametrów leczenia: wysokości ciśnienia tętniczego i poziomu glikemii.Metoda badania:Osoby badane: W badaniu wzięła udział 107 osobowa grupa młodzieży przewlekle chorej w wiekuod 12 do 18 lat(M=15,2; SD=1,5. 40 dziewcząt i 67 chłopców).52(49%) osoby z nadciśnieniemtętniczym pierwotnym(NT)i 55(51%) z cukrzycą typu 1(insulinozależną(C).Procedura: Badanie przeprowadzono w Zakładzie Psychologii Zdrowia IPCZD w Warszawie.Osobami badanymi byli pacjenci Kliniki Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i Transplantacji Nerek orazKliniki Chorób Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii. Sytuacja badawcza obejmowała wypełnieniekwestionariusza przez osobę badaną oraz wypełnienie ankiety przez lekarza prowadzącego danegopacjenta.Narzędzia badawcze: Do badania umiejscowienia kontroli zdrowia użyto skali The Health Locus ofControl Scale(HLC) dla dzieci, w polskiej adaptacji Z. Juczyńskiego(2001).Do oceny stopnia współpracy i efektów leczenia przygotowano 4-itemową ankietę, którą wypełniałlekarz prowadzący.Wyniki:Szczegółowe wyniki zostaną zaprezentowane podczas konferencji.1.Uzyskane wyniki generalnie potwierdzają model teoretyczny wskazujący na korzystne znaczeniewewnętrznego umiejscowienia poczucia kontroli zdrowia dla efektów leczenia.2.Uzyskane związki okazały się bardziej zróżnicowane niż zakłada model teoretyczny, zależne odrodzaju choroby, płci i wieku badanych.42

Anna Jakubowska-Winecka 1 , Marta Biernacka 11 Instytut "Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka"Zakład Psychologii ZdrowiaR Ocena satysfakcji z życia i wybrane parametry funkcjonowania psychicznegorodziców dzieci chorych na mukopolisacharydozę i choroby rzadkieBycie rodzicem dziecka z przewlekłą chorobą metaboliczną stanowi ogromne obciążenieemocjonalne i wpływa na różne aspekty funkcjonowania rodziny. Z jednej strony rodzice są dla dzieckaogromnym źródłem wsparcia, z drugiej jednak to na nich spoczywa nieustanna opieka i radzenie sobie zwszelkimi konsekwencjami jakie niesie ze sobą przewlekła choroba. Celem badań była ocena jakościżycia rodziców dzieci chorych na mukopolisacharydozę i choroby rzadkie, w aspekcie ogólnej satysfakcji zżycia, psychicznego stanu zdrowia oraz w aspekcie funkcjonowania emocjonalnego.Metoda badaniaOsoby badane: W badaniu wzięły udział 54 osoby, 38 K i 16 M, w wieku od 25 do 54 lat, rodzicedzieci chorych na mukopolisacharydozę ( MPS) i choroby rzadkie.Narzędzia badawcze: Do oceny zadowolenia z życia wykorzystano polską adaptację SkaliSatysfakcji z Życia (SWLS). Umiejętność kontroli emocji była oceniana za pomocą Skali Kontroli Emocji (CECS). Adaptacji obu skal dokonał Z. Juczyński (2001). Do oceny stanu zdrowia psychicznegozastosowano Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ 28 Davida Goldberga. Do oszacowanianastroju wykorzystano Przymiotnikową Skalę Nastroju (UMACL) w adaptacji E. Goryńskiej ( 2005).Wyniki: Wyniki badań poddano analizie statystycznej wykorzystując test t – Studenta dla jednejpróby, korelację r – Pearsona oraz dwuczynnikową analizę wariancji z powtarzanymi pomiarami(ANOVA). Badani rodzice mieli istotnie niższe subiektywne odczucie satysfakcji z życia w porównaniu ześrednią w populacji. Osoby z wyższym poziomem satysfakcji z życia miały słabszą dyspozycję do kontroliemocji, ujawniły mniej problemów zdrowia psychicznego. Prezentowały wyższy poziom odczuwaniaprzyjemności, większą energię do działania i mniejszy poziom lęku. Stabilność-zmienność nastroju byłauwarunkowana natężeniem objawów psychopatologicznych oraz stopniem tłumienia emocji.Szczegółowe wyniki zostaną zaprezentowane na konferencji.43

Karolina Janicka 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Ryzyko występowania depresji u kobiet w okresie menopauzyCelem badań było określenie zależności pomiędzy objawami menopauzalnymi, a objawamidepresyjnymi.Zbadano 60 kobiet (średnia wieku 56,5 lat), pacjentek Poradni Menopauzy Instytutu CentrumZdrowia Matki Polki, w Łodzi.Częstość i intensywność objawów menopauzalnych mierzono Skalą J.G. Greena i KwestionariuszemZdrowie Kobiet (WHQ) M. Hunter. Do pomiaru symptomów depresyjnych użyto Inwentarza Depresji(IDB) A. Becka.Analiza uzyskanych wyników wykazała występowanie zależności pomiędzy objawamimenopauzalnymi a objawami depresyjnymi u badanych kobiet. Większe nasilenie objawówmenopauzalnych wiąże się z większym nasileniem objawów depresyjnych. Łagodzenie objawówmenopauzalnych może chronić przed depresją i tym samym przyczyniać się do lepszego funkcjonowaniekobiet w tym okresie.44

Magdalena Jelińska 11 Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, WarszawaInstytut PsychologiiP Style przywiązania a poczucie koherencji i kompetencje społeczne młodzieżyRozwijane przez człowieka wzorce więzi zaliczane są do najistotniejszych czynnikówdeterminujących jego życie. Wywierają one istotny wpływ na rozwój psychiczny i społeczny jednostki, atakże na jej kondycję zdrowotną. Ich jakość jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowaniaczłowieka w biegu życia.Celem prezentowanego badania była analiza zależności między wyróżnionymi przez Ainsworth(1978) pozabezpieczanymi stylami przywiązania a poczuciem koherencji i kompetencjami społecznymimłodzieży. Przyjęto założenie, że jednostki charakteryzujące się odmiennymi stylami przywiązania doswoich matek – tj. lękowo-ambiwalentnym lub unikającym – będą różnić się zarówno nasileniempoczucia koherencji, jak i poziomem kompetencji społecznych. Oczekiwano, że wraz ze wzrostemnasilenia każdego ze stylów przywiązania obniżeniu ulegać będą poszczególne komponenty poczuciakoherencji oraz umiejętności radzenia sobie w sytuacjach społecznych.W badaniu zastosowano Kwestionariusz Przywiązania do Rodziców w Dzieciństwie KPRD, wpolskiej adaptacji Marchwickiego (2002), który określa retrospektywnie style przywiązania – odrębnie –do matki i do ojca w dzieciństwie, a także Skalę SOC–13 (Zwoliński, 2001), mierzącą siłę poczuciakoherencji u młodzieży oraz Kwestionariusz Kompetencji Społecznych (Matczak, 2001) oceniającyumiejętności jednostki decydujące o efektywności radzenia sobie przez nią w różnych sytuacjachspołecznych. Przebadano osoby w wieku 16 – 23 lata (średnia wieku wynosiła 18.9 lat), pochodzące zrodzin pełnych.Otrzymane wyniki w znacznym stopniu okazały się zgodne z oczekiwaniami. Na ich podstawiewyciągnięto wnioski dotyczące oddziaływania stylów przywiązania (w tym także bezpiecznego wzorcawięzi) na jakość funkcjonowania i zdrowie człowieka.45

Magdalena Jelińska 11 Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, WarszawaInstytut PsychologiiP Wzorce więzi emocjonalnych a nadzieja na sukces ludzi młodych oraz styleradzenia sobie ze stresem ich matekStyle przywiązania powstają w najwcześniejszym okresie rozwoju człowieka pod wpływem jegorelacji z rodzicami (zwłaszcza z matką). Silnie oddziałują na rozwój psychiczny i społeczny jednostki wbiegu życia. Od jakości rozwiniętych przez człowieka więzi zależy jego prawidłowe funkcjonowanie.Prezentowane badanie miało na celu przeanalizowanie związku między wyróżnionymi przezAinsworth (1978) pozabezpiecznymi stylami przywiązania a nadzieją na sukces ludzi młodych orazstylami radzenia sobie ze stresem ich matek. Założono, że osoby o lękowo-ambiwalentnym i unikającymstylu przywiązania do swoich matek będą różnić się siłą nadziei na sukces. Odmienne będzie teżnasilenie poszczególnych stylów radzenia sobie ze stresem u ich matek. Oczekiwano, że nasileniekażdego ze stylów przywiązania wiązać się będzie z obniżeniem poszczególnych wymiarów nadziei nasukces oraz natężeniem odmiennych stylów radzenia sobie ze stresem u matek. Sprawdzono też, wjakim stopniu style radzenia sobie ze stresem matek mogą determinować wzorce więzi ludzi młodych.W badaniu posłużono się Kwestionariuszem Przywiązania do Rodziców w Dzieciństwie KPRD, wpolskiej adaptacji Marchwickiego (2002), retrospektywnie określającym style przywiązania oddzielnie dokażdego z rodziców w dzieciństwie. Wykorzystano także Kwestionariusz Nadziei na Sukces KNS (Łaguna,Trzebiński i Zięba, 2005) służący do pomiaru siły oczekiwania pozytywnych rezultatów z podejmowanychprzez siebie działań oraz Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS, w polskiejadaptacji Szczepaniaka, Strelaua i Wrześniewskiego (2005). Przebadano osoby w wieku 16 – 23 lata(średnia wieku wynosiła 18,9 lat) oraz ich matki.Uzyskane wyniki w znacznej mierze okazały się zgodne z oczekiwaniami.46

Irena Jelonkiewicz 1 , Katarzyna Kosińska-Dec 21 Instytut Psychiatrii i Neurologii, WarszawaZakład Psychologii i Promocji Zdrowia Psychicznego2 Uniwersytet Warszawski, WarszawaWydział PedagogicznyR Niekorzystne sytuacje w życiu studentówCel – przegląd literatury oraz wyniki badań własnych wskazują na to, że w przebiegu całego życialudzie stykają się z wieloma doświadczeniami życiowymi, a pomyślne pokonanie niekorzystnychdoświadczeń skutkuje zachowaniem zdrowia fizycznego i psychicznego. Proces dostosowania (adaptacji)do niekorzystnych doświadczeń życiowych zależy m.in. od właściwości psychologicznej nazywanejresilience – sprężystość, która umożliwia elastyczne reagowanie na zmieniające się sytuacyjnewymagania. Inna szersza definicja mówi, że jest to efektywne radzenie sobie i adaptacja mimodoznawania straty, trudności i przeciwności.W ramach szerszego projektu badawczego opracowano narzędzie do pomiaru częstości i sposobuadaptacji do niekorzystnych sytuacji we własnym życiu. Odwołano się do tradycji badańwykorzystujących skale wydarzeń życiowych oraz analizowano możliwe efekty procesu adaptacjiwynikające z koncepcji sprężystości.Metoda – w 2008 r. w badaniach wzięło udział 84 studentów warszawskiej uczelni wyższej.Zastosowano kwestionariusz „Niekorzystne sytuacje w moim życiu” (autorzy: I. Jelonkiewicz, A. Kühn-Dymecka, M. Zwoliński), w którym zapytano badanych: a) które z 14 opisywanych sytuacji wystąpiły wich życiu w ciągu ostatnich 12 miesięcy, b) jak oceniają sposób uporania się z daną sytuacją.Wyniki – wpływ 6 najczęściej występujących sytuacji był oceniany jako dość duży. Średnia w7-stopniowej skali wynosiła od 4,58 (sytuacja 1 – nacisk ze strony innych na osiągnięcie sukcesu) do 5,9( w sytuacji 10 – choroba w rodzinie). Dla badanych najtrudniejsza była sytuacja 10 (choroba w rodzinie)– najwyżej oceniano jej wpływ na własne życie i najniżej oceniono własny wpływ na uporanie się z nią.Spośród 4 możliwych stanów psychologicznych, które były odpowiedzią na niekorzystną sytuację -prawie równo często wybierano odpowiedzi świadczące o lepszym (35 razy) i gorszym (33 razy)funkcjonowaniu. Rzadziej wybierano odpowiedzi świadczące o odporności (25 razy) i wyzdrowieniu (19razy).Wnioski – przedstawiane narzędzie pozwala w dość wyczerpujący sposób opisać powiązaniemiędzy niekorzystnymi sytuacjami życiowymi a podmiotowym udziałem jednostki w poradzeniu sobie ztakimi doświadczeniami.47

Irena Jelonkiewicz 11 Instytut Psychiatrii i Neurologii, WarszawaZakład Psychologii i Promocji Zdrowia PsychicznegoR Linia życia jako sposób pomiaru dobrostanu psychicznego - kontekstteoretycznySpośród wielu technik pomiaru dobrostanu psychicznego wybrano jedną - o charakterzenarracyjnym, która została wykorzystana w obecnie realizowanym temacie badawczym. Celem pracy jestprzedstawienie tła teoretycznego tzw. linii życia - jednego ze sposobów pomiaru dobrostanupsychicznego.Według współczesnych definicji dobrostan psychiczny określa się jako poznawczą i emocjonalnąocenę własnego życia (Diener i wsp.,2004; Lucas i wsp.1996). Jest to zarówno doświadczanieprzyjemnych emocji, rzadkie występowanie negatywnego nastroju, jak i zadowolenie z własnego życia.Poziom dobrostanu psychicznego jest względnie stały w miarę upływającego czasu (chociaż większa jeststabilność negatywnego afektu, a mniejsza pozytywnego afektu i satysfakcji). Składniki dobrostanu sąwzględnie oddzielnymi zmiennymi (Lucas i wsp.,1996.) Subiektywny dobrostan (subjective well-being -SWB) jest uważany za wskaźnik jakości życia, zdrowia psychicznego (Shmotkin, 2005).Shmotkin uważa, że SWB można opisać poprzez 4 moduły: doświadczeniowy, (empiryczny),deklaratywny, różnicujący i narracyjny. Moduł narracyjny opowiada historię sposobu, w jaki subiektywnydobrostan jednostki zmienia się w trakcie życia: w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Donarracyjnego przedstawienia SWB zaadaptowano technikę linii życia (life graphs). Technika ta byłastosowana już w latach 70 XX wieku przez wielu autorów (Rakowski, Bourque, Back). Osoby badaneprosi się o narysowanie ich życia na poziomej linii reprezentującej kontinuum czasu w odniesieniu dopionowej linii reprezentującej poziom SWB (zadowolenie lub szczęście). Jest to przynamniej jednatrajektoria (ciągła lub przerywana), która określa osobisty wzór kierunku SWB. Shmotkin przedstawiłciekawą klasyfikację trajektorii SWB, wyróżniając 9 rodzajów wykresu i opisując znaczenie przekazu,który jest ukryty w graficznym zapisie. Klasyfikacja ta była inspiracją dla opracowania wynikówuzyskanych w badaniu pilotażowym wykorzystującym Linię życia.48

Zygfryd Juczyński 11 Wyższa Szkoła Edukacja Zdrowotnej, ŁódźKatedra PsychologiiUniwersytet Kazimierza Wielkiego, BydgoszczInstytut PsychologiiR Co daje człowiekowi siłę do zmagania się z chorobą zagrażającą życiu?Najprostszą odpowiedzią na tak postawione pytanie byłoby stwierdzenie, że decyduje o tym chęćdo życia, co tak naprawdę niczego nie wyjaśnia. Z medycznego punktu widzenia, uwzględniającegoprzebieg choroby, najważniejsze jest pomyślne rokowanie. Odpowiedź znacznie się komplikuje, gdymamy do czynienia z chorobą nieuleczalną, przewlekłą, osobą w wieku podeszłym.Referat ma głównie charakter teoretyczny, lecz odwołuje się do licznych badań, w tym równieżwłasnych. Przedmiotem zainteresowania są różne czynniki psychologiczne, społeczne i cechy specyficznieludzkie, mobilizujące człowieka do walki z chorobą, przede wszystkim własną, lecz również dziecka czywspółmałżonka49

Łukasz Kaczmarek 1 , Michał Ziarko1 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, PoznańInstytut PsychologiiR Realne korzyści wirtualnego wsparcia - spostrzegane wsparcie społeczne adobrostan wśród graczy internetowych gier MMORPGWsparcie społeczne to jeden z najważniejszy zasobów w radzeniu sobie ze stresem i jedna znajsilniejszych determinant zdrowia. Wśród źródeł wsparcia społecznego coraz większą rolę odgrywająrelacje za pośrednictwem Internetu. Internetowe społeczności komunikują się poprzez fora, czaty, gry.Jedną z tych społeczności tworzą osoby grające w internetowe gry fabularne MMORPG, któreumożliwiają komunikowanie się na bieżąco z innymi graczami.Celem badań było poznanie społecznego aspektu gier MMORPG w kontekście dobrostanu iwsparcia społecznego: 1. eksploracja determinant długości czasu spędzanego w grze MMORPGobejmująca motywację społeczną do gry oraz wsparcie (zapotrzebowanie, poszukiwanie, spostrzeganadostępność), 2. Testowanie hipotezy głoszącej, że spostrzegane wsparcie ze strony innych graczyzwiększa subiektywny dobrostan.850 ochotników (93% mężczyzn, zgodnie ze strukturą populacji graczy MMORPG) po 16 r. ż. (wiek16-49, śr. 20) zachęconych ogłoszeniem na forach MMORPG, wypełniło internetowe kwestionariusze:Inwentarz Motywacji w Grach MMORPG (Yee, 2006), Skalę Szczęścia Steen (Kaczmarek i in., 2006) iBerlińskie Skale Wsparcia Społecznego (Łuszczyńska i in. 2002) zmodyfikowane do pomiaru wsparcia wgrze i poza grą.Wg analizy regresji predyktory czasu spędzonego w grze to: motywacja na relacje w grze(Beta=0,19, p

Bogna Kędzierska 1 , Marta Znajmiecka-Sikora 2 , Agnieszka Głusińska1 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut Psychologii2 Stowarzyszenie Rozwoju Kadr, ŁódźP Kompetencje społeczne młodzieży kończącej leczenie nowotworoweChoroby nowotworowe u dzieci oraz związany z nimi proces leczenia, analizowane są jakoszczególnie silny, długotrwały stres wpływający na ogólny rozwój psychospołeczny(Landolt et al., 2003).Wyniki badań nie są jednak jednoznaczne - wcześniejsze potwierdzają różnego rodzaju trudności wfunkcjonowaniu społecznym i osobistym, po przebytym leczeniu onkologicznym. Jednak aktualnewskazują, że w sytuacjach pełnego wspomagania medycznego i psychologicznego choroba może stawaćsię czynnikiem wzrostowym, inicjującym rozwój psychospołeczny (Samardakiewicz M. Kowalczyk J.,1997). Celem prezentowanych badań jest analiza poziomu kompetencji społecznych młodzieży kończącejleczenie nowotworowe (są to badania pilotażowe szerszych badań dotyczących psychospołecznegofunkcjonowania dzieci chorych onkologicznie i tych, które zakończyły leczenie). Badaniami objęto 26dzieci chorych onkologicznie (od 12 do 18 roku życia). Grupę kontrolną stanowiły dzieci bez problemówzdrowotnych, dobrane ze względu na wiek i płeć. W badaniach wykorzystano KwestionariuszKompetencji Społecznych –KKS, A. Matczak (2001). Analiza wyników wskazuje na brak różnic w ogólnympoziome kompetencji społecznych w obu badanych grupach. Jednak dzieci chore osiągnęły niższestatystycznie wyniki w poziomie kompetencji warunkujących efektywność w sytuacjach intymnych oraz wsytuacjach ekspozycji społecznych.51

Renata Kleszcz-Szczyrba 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Jakości ŻyciaPolski Instytut Ericksonowski (filia Katowice)R Specyficzny objaw psychosomatyczny jako sygnał restymulacji traumy -perspektywa psychoterapeutycznaJedną z przyczyn nagłego pojawienia się specyficznego objawu somatycznego może byćdoświadczona przed laty trauma. W momencie jej trwania jednostka może uruchamiać szeregnieświadomych mechanizmów obronnych służących emocjonalnemu poradzeniu sobie, co możeprowadzić do reakcji dysocjacyjnej, która zapewnia względnie trwałą adaptację posttraumatyczną.Aktualne ważne wydarzenia życiowe, nieświadomie (silnie) skojarzone z przeszłą traumą, mogądoprowadzić do jej restymulacji, co na zewnątrz może objawiać się jedynie w postaci niewyjaśnionejmedycznie dolegliwości somatycznej. Wówczas często poszukiwane są przyczyny psychologiczne izalecana psychoterapia.W referacie powyższy mechanizm zostanie omówiony w aspekcie temporalnym oraz popartydwoma studiami przypadków z praktyki psychoterapeutycznej autorki (psychoterapii pacjenta z katarempsychogennym oraz psychoterapii pacjentki z jąkaniem psychogennym). W obu przypadkachterapeutyczne przepracowanie traumy (jaką w odniesieniu do pacjenta było doświadczone przed latyzaginięcie, a w odniesieniu do pacjentki doświadczona przed laty przemoc seksualna) doprowadziło dotrwałego ustąpienia objawów psychosomatycznych.52

Przemysław Koberda 1 , Urszula Stodolska-Koberda 21 partner psychologicznej firmy doradczo-szkoleniowej "ProFirma", Sopot2 Gdański Uniwersytet Medyczny, GdańskKlinika Chorób OczuR Co nowego wnosi psychologia integralna AQAL Wilbera w zrozumienieewolucyjnego charakteru rozwoju ludzkiej psychiki?Ostatnie kilkanaście lat jest okresem dynamicznego rozwoju jednego z najbardziej interesującychpozauniwersyteckich nurtów filozoficznych, łączącego holistyczne i ewolucyjne podejście do zmianzachodzących w rozpoznawalnej przez nas rzeczywistości, którego twórcą jest amerykański teoretyk KenWilber. Na tej bazie powstała psychologia integralna AQAL, uznająca, że proces myślenia i ludzkaświadomość są wynikiem długiego łańcucha ewolucyjnych przemian zapoczątkowanych tworzeniemmaterii nieożywionej i obejmujących powstawanie coraz bardziej złożonych form życia, poczynając odorganizmów jednokomórkowych a na ssakach kończąc. Kontynuacją tego procesu jest ewolucjazachodząca wewnątrz ludzkiej świadomości oparta na tzw. poziomach rozwojowych (levels), którychpionierskie opisy można znaleźć w pracach Maslowa, Piageta, Kohlberga oraz innych psychologówrozwojowych. Podejście integralne uwidacznia ważną rolę, jaką pełnią aspekty zewnętrzne działania ciałai mózgu (ćwiartka GP, badane przez nauki kognitywne i psychologię ewolucyjną) oraz aspektywewnętrzne w obrębie umysłu i świadomości (GL, opisywana przez psychologie wnętrza). Obie górnećwiartki są zakotwiczone w swoich odpowiednikach w liczbie mnogiej, czyli realiach kulturowoświatopoglądowych(DL, wnętrze zbiorowe) i obiektywnej społeczno-organizacyjnej rzeczywistości (DP,zewnętrze zbiorowe). Każda z tych czterech perspektyw zawiera ważne elementy opisu rzeczywistości iżadna z nich nie powinna być pominięta lub redukowana do pozostałych. Połączenie wszystkichperspektyw i poziomów rozwojowych (AQAL -All Quadrants, All Levels) ukazuje – po raz pierwszy whistorii tworzenia wyobrażeń o budowie i rozwoju świata - przestrzenny model ewolucyjnych zmianzachodzących w ludzkiej psychice, zarówno w ujęciu antropologiczno-kulturowym jak i rozwojowymjednostki, co prawdopodobnie będzie miało konsekwencje w dalszych dokonaniach poznawczych naukhumanistycznych oraz praktycznych zastosowaniach w psychologii i medycynie.53

Kamilla Komorowska 1 , Paweł Izdebski 11 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, BydgoszczInstytut PsychologiiP Osobowość a przystosowanie psychiczne do choroby nowotworowejCelem pracy było porównanie cech osobowościowych pacjentów chorych onkologicznie orazocenienie zależności współwystępujących między siłą woli, umiejscowieniem kontroli zdrowia istrategiami radzenia sobie z chorobą nowotworową. Badana próba składała się z 30 pacjentów zrozpoznaniem nowotworu w trakcie leczenia chemioterapią. Pacjenci odpowiadali na pytaniaKwestionariusza NEO-FFI (mierzący cechy osobowości), Mini-MAC (oceniający poziom przystosowaniapsychicznego do choroby nowotworowej), MHLC (umiejscowienie kontroli zdrowia). Kwestionariusz Kuhla- ASC-90 (oceniający siłę woli). Wyniki osób badanych porównano z normami dla kwestionariuszy, którebyły wcześniej znormalizowane. Obliczono także współczynniki korelacji pomiędzy poszczególnymiskalami mierzącymi osobowość i strategie radzenia sobie z chorobą nowotworową. Na podstawieuzyskanych wyników zaprezentowane zostaną wnioski pozwalające na lepsze zrozumienie psychiki osóbchorych na nowotwór.54

Agnieszka Koster 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju i WychowaniaCentrum Pediatrii, SosnowcuR Jak pomóc mojemu choremu dziecku? - sytuacja niedoborów w polskiej służbiezdrowia a działania rodzicówW badaniach, przeprowadzonych w latach 2006/2007 na terenie Centrum Pediatrii w Sosnowcupodjęto próbę określenia strategii radzenia sobie rodziców chorych dzieci z ograniczonym dostępem doświadczeń medycznych w specyficznej, organizacyjno-prawnej sytuacji polskiej służby zdrowia.Wykorzystując model podejmowania decyzji konsumenckich J.F. Engela, R.D. Blackwella i D.T. Kollataulokowano rodzica w roli konsumenta usług medycznych, analizując poszczególne etapy jego działań.Wyniki przeprowadzonych badań empirycznych ujawniły powszechność stosowanych przez rodzicówstrategii radzenia sobie z ograniczeniami oraz nakreśliły charakter relacji pomiędzy personelemmedycznym a rodzicami. Pokazały też, w jaki sposób choroba dziecka wpływa na funkcjonowanie całejjego rodziny. Szczegółowa analiza statystyczna pozwoliła określić uwarunkowania prezentowanychzachowań, poziom i determinanty satysfakcji z leczenia oraz jej wpływ na dalsze procesy decyzyjne.Otrzymane wyniki jasno pokazały, iż rodzice wciąż nie uzyskują prawdziwego statusu konsumenta usługmedycznych.55

Agnieszka Koster 1 , Małgorzata Bujak 21 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju i WychowaniaCentrum Pediatrii, Sosnowcu2 Centrum Pediatrii, SosnowiecP Telewizor i komputer w domu - możliwość negatywnego wpływu na dzieci imłodzieżCelem niniejszej pracy było wzbudzenie zainteresowania lekarzy, pedagogów i rodziców możliwymiwpływami programów telewizyjnych i komputerowych na zdrowie i zachowanie dzieci. W przebadanejgrupie 320 dzieci w wieku 1 – 17 lat zaobserwowano liczne zaburzenia funkcjonowania w sferachpsychologicznej i somatycznej, które nie miały w opinii lekarzy przyczyn chorobowych, a które ustąpiłylub zdecydowanie zmniejszyły się po radykalnym ograniczeniu ekspozycji monitorów. Dokładny wywiadpsychologiczny ujawnił, iż każde z badanych dzieci spędzało dziennie 4 lub więcej godzin przed ekranemtelewizora lub/i komputera. Ponad połowa starszych dzieci zgłaszała bóle i zawroty głowy. Równiepowszechne były zaburzenia lękowe we wszystkich grupach wiekowych. Szczególny niepokój wzbudziłyzaburzenia zachowania u najmłodszych dzieci. Trudności w relacjach społecznych narastały w kolejnychgrupach wiekowych. Wyniki badań jasno pokazały, iż telewizor i komputer w środowisku domowymzaczynają spełniać rolę opiekunki i tzw. zastępczego rodzica, zastępując inne możliwości rozwojupsychospołecznego dzieci i młodzieży, równocześnie wpływając negatywnie na stan ich zdrowia.56

Marcin Krawczyński 11 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu, GdańskAteneum - Szkoła Wyższa w GdańskuR Przekonania i zachowania zdrowotne a samoocena własnego ciała u licealistówi licealistek aktywnych i nieaktywnych fizycznieProblematyka zdrowia współczesnej młodzieży jest przedmiotem wielu badań, wśród którychzagadnieniami ciała interesują się od dawna przedstawiciele różnych nauk –sztuki, medycyny, kulturyfizycznej, filozofii, socjologii, pedagogiki, psychologii, czy zdrowia publicznego. Zarówno w przeszłości jaki dzisiaj poszukuje się optymalnego modelu zdrowotnego, wzorców cielesnej urody, wskazuje nazagrożenia zdrowia np. wynikające z braku aktywności fizycznej itd. W prezentowanych badaniachpodjęto próbę odpowiedzi na pytania: jak aktywni i nieaktywni fizycznie uczniowie i uczennice liceumogólnokształcącego oceniają swoje ciało, czy istnieją różnice charakteryzujące badanych w zakresieprzekonań i zachowań zdrowotnych? W badaniach wykorzystano polską, eksperymentalną wersjęamerykańskiego kwestionariusza „Skala Oceny Ciała”, Skalę Przekonań Zdrowotnych (PZ) Heleny Sękoraz kwestionariusz ankiety charakteryzujący różne aspekty zachowań zdrowotnych. W świetleprzedstawionych wyników badań można zauważyć, że osoby aktywne fizycznie pozytywniej oceniająswoje ciało niż osoby nieaktywne, preferują odmienne zachowania zdrowotne, chociaż elementem, którynależy uwzględniać jest zmienna płci.57

Aleksandra Kroemeke 11 Centrum Pomocy Psychologicznej i Rozwoju, GliwiceR Objawy depresji czy nieefektywny coping? - poszukiwanie pierwszeństwaDepresja sprzyja stosowaniu mało adaptacyjnych sposobów radzenia sobie. Z drugiej strony, tonieefektywne wysiłki zaradcze mogą prowadzić do załamania zdrowia i rozwoju objawówpsychopatologicznych. Celem badań było określenie pierwszeństwa w związku depresji i nieefektywnychsposobów radzenia sobie ze stresem u osób po zawale serca. Badaniami objęto 173 osoby (K = 52; M =121) w wieku 27 – 67 lat (M = 52,92; SD = 7,153) po pierwszym, nie powikłanym zawale mięśniasercowego. Pomiaru zmiennych dokonano trzykrotnie: kilka dni po zawale serca, a następnie miesiąc i 6miesięcy później. Zastosowano Kwestionariusz CISS-S (pomiar strategii zaradczych) oraz InwentarzObjawów Depresji Beck’a. Otrzymano dodatnie umiarkowane korelacje objawów depresji ze strategiamizorientowanymi na emocje. Istotnych związków z zadaniowym radzeniem sobie nie stwierdzono. Napodstawie analizy ścieżek i estymacji efektów pośrednich uznano, że doświadczanie objawów depresjibezpośrednio po zawale serca motywowało respondentów do radzenia sobie ukierunkowanego naemocje miesiąc i pół roku później, a rezultatem tych zachowań było wzmocnienie depresyjnego nastrojuw okresie poszpitalnym. Wydaje się zatem, iż przeciwdziałanie depresji i jednoczesna edukacja wzakresie skutecznych form radzenia sobie z chorobą powinny stanowić główny przedmiot oddziaływańpsychologicznych wśród chorych somatycznie.58

Marta Kucharska 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Postawa motocyklistów wobec transplantacji allogenicznej ex mortuo orazdawstwa organów a poczucie bezpieczeństwa i prężność egoCelem badania było określenie zależności pomiędzy postawą wobec transplantacji allogenicznej exmortuo a poczuciem bezpieczeństwa i prężnością ego. Udział w badaniu wzięło 147 osób w wieku od 18do 61 lat. Spośród badanych wyszczególniono grupę motocyklistów jeżdżących na motocyklachsportowych, grupę motocyklistów jeżdżących na motocyklach typu cruiser oraz grupę kontrolną, którąstanowiły osoby niejeżdżące motocyklem oraz deklarujące, że nie uprawiają innych sportówekstremalnych. W celu określenia poziomu poczucia bezpieczeństwa oraz prężności ego, użytoKwestionariusza Poczucia Bezpieczeństwa i Prężności Ego (KPB-PE) Z. Uchnasta. Stosunek wobectransplantacji oraz dawstwa organów mierzono specjalnie w tym celu skonstruowanym Wywiadem dobadania postaw wobec transplantacji allogenicznej ex mortuo. Wyniki badań wskazują na występowaniew obu grupach motocyklistów zależności między postawami transplantacyjnymi a prężnością ego orazokreślonymi czynnikami składającymi się na poczucie bezpieczeństwa. Niska stabilność, potrzebabliskości oraz wysoka prężność ego sprzyjają aprobacie zabiegów transplantacyjnych oraz przychylnemuustosunkowaniu wobec dawstwa narządów po śmierci.59

Aleksandra Kuhn-Dymecka 11 Instytut Psychiatrii i Neurologii, WarszawaZakład Psychologii i Promocji Zdrowia Psychicznego, Pracownia Psychologii Klinicznej.R Zastosowanie koncepcji prężności (resielience) w badaniach osób zzaburzeniami psychicznymi - doniesienie z pierwszego etapu badańW ostatnich latach zwiększa się zainteresowanie nurtem psychologii pozytywnej. Psychologiapozytywna, której początki sięgają końca XX wieku pojawiła się jako przeciwwaga zaistniałejnierównowagi w doborze tematyki badań w psychologii klinicznej. Dotychczasowe badania psychologiiklinicznej koncentrowały się głównie na negatywnej stronie życia tj. chorobie, zaburzeniach. Wpsychologii pozytywnej nie chodzi o zaprzeczenie roli stresujących aspektów życia, pominięciu patologii,czy dysfunkcji, ale o podkreślenie tego co w życiu najlepsze, wzmacnianiu ludzkich potencjałów. Ludzkiemocne strony, pozytywne nastawienia jednostek są obszarem badań psychologii pozytywnej. Tewłaściwości decydują m.in. o ludzkiej odporności na stres i są czynnikami ochronnymi dlapsychologicznego i fizycznego zdrowia. Istotnym wskaźnikiem zdrowia psychicznego, a także czynnikiemochronnym jednostki przed rozwojem nieprzystosowania takich jak zaburzenia lękowe, fobia społecznadepresja jest prężność (resilience). Resilience oznacza zdolność jednostki do oderwania się odnegatywnych doświadczeń i elastycznego przystosowania się do ciągle zmieniających się wymagańżyciowych. Ze względu na wyraźny związek prężności ze zdrowiem wzrosło zainteresowanie i znaczenietego konstruktu, a także podkreśla się powszechność jego występowania. Badania nad prężnością wgrupie osób z zaburzeniami psychicznymi pokazują, że osoby te mogą być prężne. Wykazano, żeprężność koreluje ze zmniejszeniem symptomów chorobowych, zmniejszeniem liczby hospitalizacji i jestściśle połączona z wyzdrowieniem. Badania Friborga wykazały, że osoby prężne są bardziej elastyczneniż wrażliwe. W radzeniu sobie z trudnościami używają zasobów ochronnych własnych i środowiskowych.Prężność nie chroni przed negatywnymi zdarzeniami życiowymi, ale osoby prężne ze stresem radzą sobiebardziej funkcjonalnie i elastycznie. Prężność jest ważnym potencjałem wpływającym na jakośćzdrowienia.60

Zuzanna Kwissa-Gajewska 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaInstytut Społecznej Psychologii KlinicznejR Temperament jako predyktor radzenia sobie z chorobą somatycznąCel. Celem pracy było określenie roli temperamentu przy uwzględnieniu stanu emocjonalnego wradzeniu sobie z chorobą u osób z cukrzycą II typu po wprowadzeniu insulinoterapii.Metoda. Zbadano 279 osób (K=148; M=131) w wieku 20-60 lat (M=50,06; SD=9,787) chorych nacukrzycę II typu, którzy miesiąc wcześniej rozpoczęli leczenie insuliną. Do pomiaru właściwościtemperamentu (żwawości, perseweratywności, wrażliwości sensorycznej, wytrzymałości, aktywności)zastosowano Kwestionariusz FCZ-KT Zawadzkiego i Strelaua. Nasilenie emocji negatywnych (EN) ipozytywnych (EP) oceniano przy pomocy PANAS Watsona, Clarka i Tellegena w polskim przekładzie P.Brzozowskiego. Natomiast CHIP Endlera i Parkera w wersji przygotowanej przez Wrześniewskiego służyłdo oszacowania radzenia sobie instrumentalnego (CHIP IN) oraz skoncentrowanego na regulacjinegatywnych emocji (CHIP EN).Wyniki. Miesiąc po wprowadzeniu insulinoterapii chorzy doświadczali więcej EN niż EP (t=-7,389;p=0,000). EN korelowały istotnie z CHIP EN (rp=0,66; p

Irena Leszczyńska 1 , Maria Jeżewska1 Akademia Medyczna, GdańskMiędzywydziałowy Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Klinika Chorób Zawodowych i Wewnętrznych, Pracownia Psychologii PracyR Użyteczność stosowania zasady triangulacji w badaniach stresu w pracyZałożenia. Najczęściej stosowana praktyka w metodologii badania stresu w pracy opiera się nawłasnych relacjach pracowników. Trafność danych opartych na samoopisie jest kwestionowana wzwiązku z problematyką negatywnej afektywności, która może być zmienną zakłócającą. W badaniachdotyczących problematyki stresu w pracy postuluje się stosowanie zasady triangulacji, polegającej nastosowaniu miar odwołujących się do co najmniej trzech różnych typów dowodów. Dowody powinnyuwzględniać procesualny charakter stresu: prekursory stresu, percepcja i odczuwanie stresu (czynnikimoderujące), następstwa bezpośrednie- stan zdrowia. W ujęciu Coxa są to odpowiednio: zagrożeniazwiązane z pracą- stres- szkoda, w ujęciu Kristensena: stresory- stres - choroba. W celu sprawdzeniaużyteczności zasady triangulacji przeprowadzono badania na platformach wiertniczych gdzie pracaodbywa się w warunkach szczególnie trudnych (ekstremalne warunki środowiska determinowane siłaminatury i procesami technologicznymi) co może wywoływać silny stres wśród pracowników.Metoda. Przebadano 150 pracowników platform wiertniczych, których podzielono na trzy grupy. Wkażdej grupie dokonano prognoz prawdopodobieństwa obciążenia stresem w pracy, wykorzystująckolejne, różne rodzaje danych, zgodnie z zasadą triangulacji:1 grupa - wykorzystano tylko dane dotyczące subiektywnego obciążenia czynnikamibiologicznymi, chemicznymi, fizycznymi (informacje z przeprowadzonych audytów naplatformie) i psychospołecznymi w pracy2 grupa - tylko dane dotyczące subiektywnego odczuwania stresu i percepcji w pracy oraz cechosobowościowo- temperamentalnych jako czynników moderujących3 grupa - tylko dane dotyczące bezpośrednich następstw zdrowotnych ( subiektywnesamopoczucie i wyniki badań lekarskich).Zastosowano następujące narzędzia badawcze: 1. Wyniki z audytów dotyczące tzw.„obiektywnego” stresu, 2. Psychospołeczne Warunki Pracy (Widerszal-Bazyl, Cieślak), Stres w Pracy(Dudek, Waszkowska), Profil Nastrojów POMS (adaptacji Dudka i Koniarka), NEO-FFI (Costa, Mc Crae),PTS (Strelau), CISS ( Ender, Parker w adaptacji Wrześniewskiego), 3. Pomiar zachowań pracowników wstosunku do pracy oraz ich kondycji fizycznej i zdrowotnej.Wyniki. Uzyskane wyniki różnicują trzy badane grupy pod względem prawdopodobieństwaobciążenia stresem w pracy. Jeżeli do szacowania używane jest tylko jedno źródło informacji (nieuwzględniające procesualnego charakteru stresu), uzyskane wyniki dotyczące prognoz obciążeniastresem w pracy nie przedstawiają pełnego obrazu. Wykazano znaczący wpływ zmiennychindywidualnych na obciążenie stresem w pracy.Wnioski. Uwzględnienie interakcji trzech rodzajów miar (prekursory stresu, stres, szkoda) daje wmiarę obiektywny obraz obciążenia stresem w pracy. Zastosowanie zasady triangulacji umożliwiaopracowanie sensownego, zindywidualizowanego programu promocji zdrowia w zakresieprzeciwdziałania skutkom stresu zawodowego dla pracowników platform wiertniczych.62

Anna Leśniak 1 , Marta Malinowska-Cieślik 21 HTA Consulting, Kraków2 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówInstytut Zdrowia PublicznegoP Ocena skuteczności edukacyjnego programu prewencji wypadków dzieci jakopieszych "Akademia Misia Ratownika"Celem badania była ocena skuteczności edukacyjnego programu prewencji wypadków dzieci jakopieszych „Akademia Misia Ratownika” dla klas I-III SP.Zastosowano model pomiaru po programie w grupie eksperymentalnej i kontrolnej. Ocenionowiedzę, postawy i zachowania związane z bezpieczeństwem drogowym oraz znajomość telefonówalarmowych. Dane zebrano metodą sondażu diagnostycznego techniką ankiety środowiskowej. Grupęeksperymentalną (n=69) i kontrolną (n=58) stanowili uczniowie klas III dwóch szkół z Krakowa.Wyniki grupy eksperymentalnej pokazały wysoką wiedzę na temat bezpieczeństwa drogowego:zasady przechodzenia przez jezdnię (87%), znajomość znaków (91%), koloru świateł (94%), zasadporuszania się po drodze (55%). Nie wykazano różnic w poziomie wiedzy dotyczącej tych zagadnieńmiędzy grupami, oprócz znajomości znaków (69% vs 45%, p

Alicja Lizurej 1 , Aneta Bartnicka1 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaWydział PsychologiiP Choreoterapia jako forma aktywności ruchowej stosowana w celach leczniczychi rozwojowychChoreoterapia to metoda psychoterapeutyczna, która wykorzystując właściwości ruchu zwiększamotoryczną i psychiczną integrację jednostki, co przekłada się na jakość jej funkcjonowania. Praca zciałem to praca zarówno terapeutyczna, jak i rozwojowa. Zgodnie z koncepcją Boadella (1992)opiera sięna założeniu, że rozwijając potencjał ruchowy osoby oddziałujemy jednocześnie na pozostałe sfery jejfunkcjonowania: emocjonalną, poznawczą, fizjologiczną i estetyczną (Koziełło 2002). Referat składa się zdwóch części: w pierwszej zostanie zaprezentowany przegląd technik choreoterapeutycznych służącychpoprawie jakości życia w trzech grupach ludzi:- w pełni sprawnych fizycznie, pragnących zwiększyć swoją świadomość ciała;- u osób, które straciły możliwość satysfakcjonującego poruszania się;- u osób z zaburzeniami psychicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem schizofrenii.Druga część referatu obejmuje doniesienia z badań przeprowadzonych na Oddziale DziennymRehabilitacji Psychiatrycznej w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Badanie dotyczyłyefektów stosowania technik choreoterapeutycznych u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi oraz różnicw zakresie stosowania strategii samokontroli emocjonalnej u osób uczestniczących w terapii tańcem i wgrupie kontrolnej. Użyto następujących narzędzi pomiaru: Skal Bermonda-Vorsta Alex 40, Lista emocji L.Golińskiej, Skala Emocjonalnej Samokontroli autorstwa: Golińskiej, Kuśmierczyka, Kalinowskiej.Badaniami objęto 123 osoby. Wyniki badań zostaną omówione pod kątem funkcji terapeutycznej irozwojowej choreoterapii, której centrum stanowi człowiek - zmierzający ku lepszemu, pragnący zmiany,szukający dobrostanu. Psychicznego i fizycznego.64

Dominika Łęcka 11 Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ToruńInstytut SocjologiiR Socjosomatyka - odzyskana siostra psychosomatyki... czyli o tym, copsychologia zdrowia możne uzyskać od socjologii zdrowia i chorobySocjosomatyka to dziedzina wiedzy wyrosła na bazie antropologii medycznej i socjologii medycyny.Model ten został przedstawiony przez Arthura Kleinmana. Przyjmując założenie, że zdrowie zależy oddobrostanu w zakresie 3 elementów: "soma", "psyche" i "socio" stanowi ona uzupełnienie istniejącegojuż połączenia dwóch pierwszych pod postacią psychosomatyki. Dotąd elementy społeczne stanowiłyjedynie element różnicujący, a wszelkie analizy oparte były na porównywaniu stanu zdrowia ze względuna różne zmienne demograficzne. Pojawiały się też głosy, że elementy społeczne/kulturowe mogąprzyczyniać się do wywoływania chorób - także somatycznych. Takie stanowisko bardzo mocnopodkreśla podejście systemowe. Czy jednak elementy społeczne mogą być bezpośrednią przyczynąchorób? Czy istnieją choroby socjosomatyczne? Czy mają one jakiś związek z podejściempsychosomatycznym? Gdzie jest możliwa współpraca? Czym różnią się te dwa podejścia? Jak mógłbywyglądać model psychosocjosomatyczny? Wystąpienie te będzie próbą przedstawienia socjosomatykioraz możliwości współpracy socjologów zdrowia i choroby z psychologami zdrowia.65

Aleksandra Łuszczyńska 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we WrocławiuR Efektywność interwencji psychologicznych służących wzrostowi aktywnościfizycznej: metaanaliza badań eksperymentalnychCelem metaanalizy badań była ocena efektywność interwencji psychologicznych mających na celupodniesienie aktywności fizycznych osób dorosłych oraz wyodrębnienie moderatorów odpowiadającychza skuteczność oddziaływań. Przeprowadzono systematyczny przegląd badań eksperymentalnych,przeprowadzonych z randomizacją i grupą kontrolną, opublikowanych w latach 1989-2008 wczasopismach anglojęzycznych z 8 baz danych (m.in. Medline, Psychinfo, Healthsource: NursingAcademic). Przeanalizowano 2152 abstrakty, z których w metaanalizie uwzględniono k = 137 badań (N= 34041). Metaanaliza wykazała, że przeciętny efekt interwencji miał średnią wielkość (ważone średnie r= 0,27, p < 0,001, 95% CI: 0,17-0,39). Następujące zmienne były istotnymi moderatorami efektywnościinterwencji (p < 0,05) i wiązały się z jej większym wpływem: wykorzystanie teorii społeczno-poznawczejjako teoretycznej podstawy oddziaływania, tzw. wielowymiarowy tailoring (m.in. dopasowywanieinterwencji do przekonań zdrowotnych uczestnika), częstotliwość kontaktów eksperymentatora zuczestnikami, płeć i wiek uczestników (młodszy wiek i płeć męska), indeks masy ciała uczestników(grupy osób o zróżnicowanym indeksie, nie wyłącznie dla osób otyłych), brak przewlekłych choróbzwiązanych w etiologii niskim poziomem aktywności fizycznej (np., cukrzyca, syndrom metaboliczny), iin.. Uzyskane wyniki są dyskutowane w kontekście wcześniej opublikowanych systematycznychprzeglądów badań, oceniających efektywność określonych typów interwencji (służących intensyfikacjiaktywności fizycznych), tj. oddziaływań indywidualnych, grupowych, opartych o Internet, drukowanychmateriałów, interwencji prowadzanych przez telefon, przeznaczonych dla różnych populacji (osoby zcukrzycą, nadwagą, pacjenci podstawowej opieki zdrowotnej, osoby starsze, studenci, rodziny,społeczności lokalne).66

Magdalena Mazurkiewicz 1 , Aleksandra Łuszczyńska 21 Uniwersytet Warszawski, WarszawaWydział Psychologii2 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we WrocławiuP Własna skuteczność czy wsparcie społeczne - co lepiej wpływa na utrzymanieaktywności fizycznej?Celem badań jest sprawdzenie czy i w jaki sposób zmienne społeczno-poznawcze takie jakspecyficzna własna skuteczność oraz wsparcie społeczne mogą ułatwić utrzymanie regularnej aktywnościfizycznej wśród polskich internautów – osób aktywnych fizycznie.Zaprezentowany zostanie etap badania, w którym wzięło udział 100 osób. Badanieprzeprowadzono za pomocą internetu. Zastosowano dwie różne interwencje. Pierwsza miała na celupowiększenie sieci wsparcia społecznego poprzez jego poszukiwanie, druga dotyczy zwiększeniapostrzegania własnej skuteczności. Sprawdzono również efekt występowania obu interwencjijednocześnie. Pomiaru efektywności interwencji dokonano poprzez ocenę zmian w aktywności fizycznejinternautów, pomiar ich własnej skuteczności oraz spostrzeganego wsparcia społecznego.Badania są w trakcie realizacji i ich wyniki zostaną zaprezentowane na konferencji.Słowa kluczowe: własna skuteczność, wsparcie społeczne, aktywność fizyczna67

Maria Mikołajczyk 11 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, WarszawaKatedra Nauk Humanistycznych, Zakład PsychologiiR Osobowe i sytuacyjne korelaty używania substancji psychoaktywnych przezstudentówKontynuując badania rozpoczęte w roku 2005 z inicjatywy Sieci Uczelni Wolnych od Uzależnieńzbadano 582 studentów AWF w Warszawie. Narzędziem był obszerny kwestionariusz umożliwiającydiagnozę rozmiarów zjawiska i wzorców używania substancji psychoaktywnych oraz pomiar wieluzmiennych osobowych i sytuacyjnych, które mogą być powiązane z piciem alkoholu, paleniem tytoniu,przyjmowaniem narkotyków i leków bez wskazań medycznych. Do grupy zmiennych osobowychzaliczono między innymi zaufanie do ludzi, samoocenę, uogólnioną motywację osiągnięć, poczuciekontroli, style radzenia sobie ze stresem oraz wiedzę na temat objawów przyjmowania narkotyków iocenę uzależniających właściwości różnych substancji psychoaktywnych. Sytuacyjny kontekst używaniaprzez studentów tych substancji stanowi postrzegana przez nich sytuacja w uczelni - natężenie trudnościw kontaktach z kolegami, wykładowcami i władzami uczelni, zachowania nieetyczne i patologiczne,dostępność narkotyków, postrzegane wsparcie.Zostaną pokazane zależności między wymienionymi czynnikami i natężeniem zachowańryzykownych zdrowotnie.68

Joanna Miniszewska 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźWydział Nauk o Wychowaniu, Instytut PsychologiiP Przekonania i oczekiwania oraz przystosowanie się do choroby a jakość życiaosób chorych na łuszczycęŁuszczyca należy do najczęstszych schorzeń dermatologicznych – szacuje się, że choruje na niąokoło 2% populacji (w Polsce choruje na nią około 800 tys. ludzi). Jest to przewlekła choroba skórycharakteryzująca się naprzemiennymi rzutami i remisjami, stwarzająca wiele problemów, zarówno naturypsychologicznej, jak i społecznej.Celem prezentowanych badań było ustalenie zależności występujących między jakością życia awybranymi przekonaniami i oczekiwaniami oraz przystosowaniem się do choroby. W badaniachuwzględniono również nasilenie zmian łuszczycowych oraz wybrane zmienne socjodemograficzne.Zastosowano następujące metody: Kwestionariusz SKINDEX (Chren), Skalę PASI (Fridriksson,Petersson), Skala Radzenia Sobie z Chorobą Dermatologiczną - SRS-DER (Miniszewska), Skalę AkceptacjiChoroby - AIS (Felton i wsp.), Test Orientacji Życiowej - LOT-R (Scheier i wsp.), Wielowymiarową SkalęUmiejscowienia Kontroli Zdrowia - MHLC (Wallston i wsp.), Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności -GSES (Schwarzer i wsp.).Badaniom poddano 168 osób z łuszczycą (w tym 56 kobiet i 112 mężczyzn).Uzyskane wyniki wskazują na występowanie wielu istotnych zależności między większościąbadanych zmiennych. M.in. z pozytywna ocena jakości życia wiąże się dyspozycyjnym optymizmem,poczuciem własnej skuteczności oraz mobilizacja do walki z chorobą. Z kolei wiara we wpływ innych ludzina zdrowie wiąże się z gorszą oceną funkcjonowania emocjonalnego, psychospołecznego i oceną ogólnejjakości życia. Również wiek różnicuje badanych pod względem oceny jakości życia.69

Barbara Mroziak 1 , Ewa Stępień 21 Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa2 Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UWP Poczucie zagrożenia brakiem/utratą pracy a zdrowie psychiczne osóbkończących studiaW pracy poszukiwano odpowiedzi na pytanie, jak silne jest poczucie zagrożenia utratą/brakiempracy u młodych dorosłych, oraz czy (i w jaki sposób) wiąże się ono z ich funkcjonowaniempsychospołecznym na różnych poziomach: obecnej aktywności życiowej, zasobów psychicznych(poczucia własnej skuteczności i optymizmu), oraz problemów w zakresie zdrowia psychicznego. Wlatach 2007-2008 przy użyciu kwestionariuszy „Twoje życie i zdrowie”(Stępień, 2007) oraz GHQ-12Goldberga zbadano 225 osób (73% kobiet) w wieku 20-29 lat (średni wiek 23,2), kończących studia wróżnych warszawskich uczelniach. Obawa o brak/utratę pracy okazała się istotnie silniejsza u kobiet niż umężczyzn. Także u kobiet więcej zmiennych istotnie korelowało z poczuciem zagrożenia, które tylko ukobiet wiązało się z klinicznymi i nie-klinicznymi wskaźnikami pogorszenia zdrowia psychicznego. U obupłci silniejsze poczucie zagrożenia bezrobociem było istotnie skorelowane z negatywną postawą wobecstudiów, silniejszym poczuciem alienacji i osamotnienia, także z mniejszą satysfakcją z życia i mniejszymoptymizmem. Analiza różnic między podgrupami o różnym poziomie spostrzeganego zagrożeniabezrobociem (ANOVA) wykazała, że wszystkie wskaźniki pogorszenia zdrowia psychicznego były istotniewyższe u kobiet z silnym poczuciem zagrożenia. Poczucie zagrożenia bezrobociem u mężczyzn(generalnie niższe) wiązało się z płytszymi zmianami w dwóch obszarach: obecnego funkcjonowania izasobów psychicznych, zaś u kobiet z ogólnie silniejszymi niekorzystnymi zależnościami we wszystkichtrzech obszarach, zwłaszcza w zakresie zdrowia psychicznego. Wysunięto przypuszczenie, że może tobyć zależność o charakterze błędnego koła: osoby o słabszym zdrowiu psychicznym mają silniejszepoczucie zagrożenia, które z kolei pogarsza ich zdrowie psychiczne. Sprawdzenie tej hipotezy, istotnejdla możliwych interwencji praktycznych, wymagałoby dalszych badań podłużnych.Słowa kluczowe: zdrowie psychiczne, obawy, bezrobocie, młodzi dorośli70

Justyna Mróz 11 Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego, KielceInstytut Pedagogiki i PsychologiiR Doświadczanie dobrostanu emocjonalnego a wsparcie społeczne. Badaniaempiryczne osób po zawale sercaDobrostan emocjonalny (DE) jest afektywnym komponentem subiektywnego dobrostanupsychicznego (subjective well-being), na który składa się ocena nastrojów i emocji. W skład DE wchodząpozytywny i negatywny afekt, które definiowane są jako się jako dwie niezależne dymensje (Bradburn,1969). Ponadto należy zwrócić uwagę na bilans emocjonalny PA – NA) oraz integralną wartość stanuafektywnego (PA+NA) (Fredrickson, Losada, 2005). DE ma niewątpliwie wpływ na proces zdrowieniaoraz na akceptację choroby.W referacie zostaną przedstawione wyniki badań dotyczące zależności występujących pomiędzydoświadczaniem dobrostanu emocjonalnego a wsparciem społecznym. W badaniu wzięły udział osoby,które doświadczyły zawału serca. Wszystkie osoby były pacjentami oddziału kardiologii SzpitalaUzdrowiskowego w Busku – Zdroju. W badaniu wzięło udział 39 osób (10K, 29M), średnia wieku – 58,1;średni okres po zawale to 3 miesiące.Do oceny DE wykorzystano Skalę Emocji i Uczuć Egzystencjalnie Znaczących (SEiUEgZ) K.Popielskiego: ocena afektu pozytywnego, afektu negatywnego, bilans oraz integralna wartośćemocjonalna. Do zbadania wsparcia społecznego użyto Skalę Wsparcia Społecznego (wsparcieemocjonalne, instrumentalne, informacyjne, wartościujące) K. Kmiecik – Baran, z uwzględnieniem trzechźródeł wsparcia: rodzina, przyjaciele, lekarze/pielęgniarki.Wyniki pokazują zależności pomiędzy DE a różnymi rodzajami wsparcia, zwłaszcza wsparciememocjonalnym. Zależność jest sprzężona i trudno stwierdzić jednoznacznie czy to osoby, któredoświadczają silniejszego pozytywnego afektu przyciągają do siebie innych, którzy ich chętniej wspierajączy może dzięki wsparciu odczuwamy silniej pozytywny nastrój a nie negatywny. Wyniki pokazują takżespecyfikę doświadczania DE u osób po zawale serca.71

Nina Ogińska-Bulik 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Osobowość typu D a zachowania ryzykowne dla zdrowiaOsobowość typu D, obejmująca dwa główne wymiary, tj. negatywną emocjonalność orazhamowanie społeczne, traktowana jest jako czynnik ryzyka chorób somatycznych, a przede wszystkimchorób układu krążenia. Ten typ osobowości wydaje się być także istotnym czynnikiem sprzyjającympodejmowaniu zachowań niekorzystnych dla zdrowia, m. in. takich, jak palenie tytoniu, nadużywaniealkoholu, czy sięganie po środki narkotyczne.Celem prezentacji jest wykazanie – w oparciu o badania własne – związku między typem D azachowaniami ryzykownymi związanymi z zażywaniem substancji psychoaktywnych (nikotyna, alkohol,narkotyki) oraz zachowaniami, takimi jak hazard, pracoholizm, nadmierne angażowanie się w Internet,zakupy czy jedzenie.Badania przeprowadzono w kilku niezależnych grupach, obejmujących osoby o różnym stopniunasilenia zachowań ryzykownych, dotyczących palenia tytoniu, picia alkoholu, zażywania środkównarkotycznych oraz wykazujących skłonności do patologicznych zachowań związanych z hazardem,kupowaniem, jedzeniem, pracą i użytkowaniem Internetu. W badaniach, oprócz narzędziidentyfikujących stopień nasilenia w/w zachowań, zastosowano skalę DS14 – do pomiaru osobowościtypu D.Uzyskane wyniki badań potwierdziły istotny związek osobowości typu D z analizowanymizachowaniami ryzykownymi dla zdrowia, związanymi przede wszystkim z zażywaniem substancjipsychoaktywnych. Spośród pozostałych analizowanych zachowań najsilniej z typem D wiąże sięskłonność do pracoholizmu.72

Maria Oleś 11 Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, LublinInstytut Psychologii, Katedra Psychologii KlinicznejR W kierunku wyznaczników poczucia jakości życia u dzieci i młodzieżyWedług WHO jakość życia to „postrzeganie przez jednostkę swojej pozycji w życiu w kontekściesystemów wartości i kultury, w których żyje oraz w odniesieniu do jej celów, oczekiwań, standardów izainteresowań”. Poczucie jakości życia stanowi subiektywną, globalną ocenę funkcjonowania i możliwościw danych warunkach środowiskowych oraz odniesienie człowieka do świata, innych ludzi i samegosiebie. Celem referatu jest wykrycie wyznaczników poczucia jakości życia u dzieci i młodzieży. W związkuz tym sformułowano pytanie badawcze: z jakimi zmiennymi psychologicznymi i socjodemograficznymi(wiek, płeć, status materialny) i w jakim stopniu wiąże się poczucie jakości życia. Przebadano grupęN=120 nastolatków w wieku 11-18 lat, uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej, gimnazjum i szkołyśredniej. Do oceny jakości życia zastosowano Skalę Jakości Życia dla Młodzieży - polską wersję YQOL-RTopolski i in., i Kwestionariusz Jakości życia dla Dzieci i Młodzieży, adaptację kwestionariusza dladorosłych Schalocka i Keitha. SJŻM pozwala określić wskaźniki subiektywnej jakości życia: globalny i wobrębie obszarów: Ja, Relacje Interpersonalne, Środowisko i Ogólna jakość życia u osób w wieku 11-18lat. KPJŻ-DiM ujmuje jakość życia w sferach: Zadowolenie, Umiejętności/Kompetencje, Możliwośćdziałania/Samodzielność, Przynależność do grupy/Integracja z grupą oraz Jakość życia wzdrowiu/chorobie. Oszacowano też szereg zmiennych psychologicznych, jak: poczucie własnej wartości,cechy osobowości w modelu 5-czynnikowym, poczucie własnej skuteczności, poczucie wsparciaspołecznego, umiejętności psychospołeczne, stany i cechy lęku, złości, depresji i ciekawości, lękspołeczny, poczucie osamotnienia, pesymizm oraz strategie radzenia sobie ze stresem; przeanalizowanoich związek z subiektywną jakością życia.73

Piotr Oleś 11 Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, LublinInstytut PsychologiiR Świadomość dialogowa - implikacje dla zdrowiaDialogowa organizacja świadomości oznacza reprezentację wielu punktów widzenia w umyśleczłowieka i aktywność psychiczną polegającą na ich wzajemnej konfrontacji. Autorefleksyjna aktywnośćczłowieka opiera się na dialogach wewnętrznych, podobnie jak konieczna w przystosowaniu społecznymzdolność do symulowania stanów psychicznych innych ludzi. Rozważania, wsparte wynikamiempirycznymi, zmierzają do odpowiedzi na pytanie, jakie rodzaje dialogów wewnętrznych pełnią funkcjeprorozwojowe i przystosowawcze, a jakie nie sprzyjają rozwojowi i mają nieadaptacyjny charakter oraz,czy i jak często pojawiają się „głosy patologiczne” w ramach dialogowego Ja. O wartościprzystosowawczej wewnętrznej aktywności dialogowej świadczą jej korelacje z cechami osobowości(neurotyczność, otwartość, ekstrawersja), samooceną, czy cechami afektywnymi (lęk, depresja, złość,ciekawość). Szczególne znaczenie mają dwa rodzaje dialogów: ruminacyjne i temporalne.74

Katarzyna Olszewska 1 , Barbara Bętkowska-Korpała 2 , Swetłana Mróz 2 ,Piotr Jankowski 1 , Józef Krzysztof Gierowski 21 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówI Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego2 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówZakład Psychologii LekarskiejR Choroba niedokrwienna serca a osobowość i poczucie skutecznościChoroba niedokrwienna serca (ChNS) wymaga aktywności pacjenta w leczeniu. Czynnikipsychologiczne są istotne w etiologii jak i przebiegu choroby. Poczucie własnej skuteczności jestwskaźnikiem zachowań prozdrowotnych.Analizowano czynniki osobowości i spostrzegany własny wpływ w sytuacjach trudnych u osób zChNS w postaci zawału serca lub dusznicy bolesnej.Kryterium kwalifikacji, 59 osób (śr. 59 lat) hospitalizowanych z powodu ChNS, było rozpoznaniezawału serca (ZS; n= 40) lub dusznicy bolesnej (DB; n= 19). Badani w czasie hospitalizacji wypełnialiInwentarz Osobowości NEO-FFI i Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności GSES. Dane o medycznymrozpoznaniu choroby uzyskano z historii choroby.Przeprowadzono analizę wariancji ANOVA oraz korelację rang Spearmana. Stwierdzono różnice wczynnikach osobowości pomiędzy osobami z ZS a DB. Osoby z ZS w porównaniu do osób z DB uzyskaływyższe wyniki w czynnikach: S (x ZS= 34,88, x DB=30,72; p

Tadeusz M. Ostrowski 11 Uniwersytet Jagielloński, KrakówInstytut Psychologii StosowanejR Salutogenetyczny wymiar poczucia sensu życia w ujęciu augeretycznymW psychologii zdrowia duże znaczenie ma identyfikacja procesów i mechanizmów psychicznych,które maja znaczenie salutogenetyczne. Aby stwierdzić, czy należy do nich poczucie sensu życia,przeprowadzono badania 168 zdrowych osób, w tym 115 kobiet i 53 mężczyzn w wieku od 18 do 64 lat.Ponieważ pojęcie - sens życia, określono zgodnie z ujęciem Frankla, powstał problem odniesienia się dojego teorii egzystencji człowieka, w której wyróżnia istnienie sfery duchowej, odrębnej od psychicznej isomatycznej. Podejście psychologów do sfery duchowej jest bardzo zróżnicowane, od negacji jejistnienia, po badanie przejawów życia duchowego, jako odrębnej kategorii egzystencji człowieka. Wieluautorów zgodnie stwierdza, że wyrażenie fenomenów życia duchowego w kategoriach psychologicznychjest bardzo trudne, o ile w ogóle możliwe. Ujęcie augeretyczne pojęć psychologicznych stanowi próbęuwzględnienia w badaniach psychologicznych sfery duchowej, w odwołaniu do antropologii Frankla.Zgodnie z podejściem augeretycznym zdefiniowano podstawowe w referowanych badaniach pojęcia,takie jak: poczucie sensu życia, osobowa niezależność oraz wrażliwość wobec wartości. W związku zposzukiwaniem salutogenetycznego wymiaru sensu życia wprowadzono do badań zmienną – zdrowiesubiektywne. Każdemu z wymienionych pojęć teoretycznych odpowiada kwestionariusz, spełniającystandardy metody psychologicznej. Na podstawie analizy wyników wykazano, że podmiotowaniezależność oraz wrażliwość wobec wartości pośrednio, a poczucie sensu życia bezpośrednio, stanowiąpredyktory subiektywnej oceny stanu zdrowia. Im głębsze jest poczucie sensu życia, tym lepiej jestoceniane własne zdrowie. Podobnie większa niezależność osobowa sprzyja pozytywnej ocenie zdrowia.Zależność pomiędzy wrażliwością wobec wartości a subiektywną oceną stanu zdrowia ujawniła się wprzypadku badanych, którzy za wartość istotną i pozytywną w ich życiu uważają swój rozwój – zależnośćdodatnia oraz własną chorobę – zależność z oceną zdrowia ujemna. Relacje pomiędzy osobowąniezależnością oraz wrażliwością wobec wartości, a zdrowiem postrzeganym subiektywnie,przedstawiono w modelu przestrzennym, określonym jako libertalno-waloryczny.76

Marta Płaczkiewicz 11 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, WarszawaWydział wychowania Fizycznego Zakład PsychologiiP Wpływ jednorazowych zajęć ruchowych na stany emocjonalne kobiet w ciążyWSTĘPOdpowiednio dobrany i dozowany wysiłek fizyczny jest ważny w każdym etapie życia kobiety,również w okresie ciąży. Wyniki wielu badań (Guszkowska 2000, 2004) świadczą o istnieniu tzw. ostregoefektu ćwiczeń fizycznych, który opisuje wpływ jednorazowego wysiłku fizycznego na psychikę. Efekty tepolegają między innymi na obniżeniu poziomu stanu lęku oraz zmniejszeniu skłonności do jegoodczuwania. W badaniach sprawdzam jak poszczególne stany emocjonalne u ciężarnych zmieniają się pouczestnictwie w zajęciach ruchowych. Zakładam, że poziom negatywnych stanów emocjonalnych ulegniezmniejszeniu.METODYBadaniami objęto grupę kobiet ciężarnych – uczestniczących systematycznie w czasie ciąży wzajęciach ruchowych (n=30) Zastosowano autorską ankietę na temat sytuacji rodzinnej i materialnejoraz Profil Nastrojów McNaira, Lorra i Dropplemana. Osoby badane proszono tuż przed rozpoczęciemzajęć „Aktywne 9 miesięcy” oraz zaraz po ich zakończeniu, by określiły swoje aktualne samopoczucie.DYSKUSJA WYNIKÓWPo dokonaniu analizy widzimy, iż następują pewne zmiany w ocenie swojego samopoczucia popodjęciu wysiłku fizycznego. Spada poziom przygnębienia wśród ćwiczących. Zaobserwować możnarównież wyraźny spadek napięcia, co może być spowodowane rozładowaniem energii podczas ćwiczeń irozluźnieniem całego organizmu. Przeprowadzone badania wskazują także na istotne zmiany w poziomiegniewu. Kobiety deklarują niższy poziom tej negatywnej emocji tuż po zakończeniu zajęć niż przed ichrozpoczęciem. Można wnioskować, iż zajęcia ruchowe mogą być wykorzystywane jako niefamakologicznyśrodek poprawiający nastroje kobiet w ciąży.77

Katarzyna Popiołek 1 , Agata Chudzicka-Czupała 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Zakład Psychologii OgólnejP Percepcja czasu a jakość życia osób w podeszłym wiekuBadania dotyczą związków między sposobem doświadczania czasu przez ludzi w podeszłym wiekua jakością ich życia. Celem badań było znalezienie odpowiedzi na pytanie o rolę percepcji czasu życiacodziennego przez osoby w starszym wieku dla podejmowanych przez nie form aktywności służącychzachowaniu dobrego zdrowia.Badania przeprowadzono w latach 2006 i 2007 wśród 124 słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku(Uniwersytet Śląski w Katowicach). W badaniach posłużono się dwoma autorskimi metodami orazmetodami standaryzowanymi.Wyniki omawianych badań wskazują, że na stopień aktywności i, tym samym, na stan zdrowiastarszego człowieka wpływają następujące czynniki: wzorce rodzinne, utrzymywanie pozytywnychkontaktów społecznych (poczucie bycia potrzebnym drugiemu, uzyskiwane od innych wsparcie),posiadane przez człowieka pokłady nadziei i transgresja. Oprócz wspomnianych zmiennych społecznych ipsychologicznych czynnikiem tłumaczącym różny poziom zaradności osób starszych jest stosunekczłowieka do czasu. Osoba zadowolona ze sposobu spędzania i organizowania sobie czasu, ze skutkówwłasnego działania, żyje aktywniej i chętniej podejmuje się kolejnych zadań. Orientacja temporalna,sposób spostrzegania czasu, jest istotną zmienną wyznaczającą organizację działań człowieka,determinantem jego subiektywnego poczucia szczęścia oraz niezbędnym warunkiem zdrowia.78

Ryszard Poprawa 11 Uniwersytet Wrocławski, WrocławInstytut PsychologiiR Problematyczne Używanie Internetu - nowe wyzwanie dla psychologii zdrowiaInternet został stworzony po to, aby poprawić jakość życia ludzi i generalnie właśnie temu służy.Jednakże coraz więcej danych klinicznych i empirycznych wskazuje, że pewna część użytkownikówInternetu angażuje się w jego używanie w sposób wskazujący na zaburzenia zachowania o cechachuzależnienia, lub zaburzeń kontroli nawyków i popędów. W oparciu o analizę literatury przyjęto kryteriadiagnostyczne zaburzenia i określono je jako Problematyczne Używanie Internetu (PUI). Przeprowadzonobadania własne, aby rozpoznać i scharakteryzować ten problem wśród polskich internautów, szacując, żedotyczy on ok. 6% z nich. Badania wskazują, że PUI można wyjaśniać w ramach ogólnej poznawczobehawioralnejteorii zachowania się i teorii radzenia sobie ze stresem, ze szczególnym uwzględnieniemroli zasobów radzenia sobie i dobrego przystosowania. Teorie te ujmują PUI jako efekt procesów uczeniasię oczekiwania regulacyjnych i kompensacyjnych efektów danej aktywności, która staje się i pełnifunkcję strategii radzenia sobie. Podstawę tego procesu stanowią deficyty zasobów radzenia sobie zwymaganiami własnymi i otaczającego świata, oraz deficyty umiejętności właściwej samoregulacji idobrego społecznego przystosowania. Są to m.in.: niskie poczucie koherencji, niska samoocena isamoakceptacja. Deficyty te ściśle powiązane są z pewnymi predyspozycjami osobowościowymi. Dużadostępność i wysoka wartość gratyfikacyjna określonych aplikacji internetu, głównie interaktywnych iinterpersonalnych, wykorzystywanych w celu radzenia sobie, przy określonych osobowościowychpredyspozycjach i deficytach zasobów, prowadzi do nadużywania tych aplikacji i pogłębianapodmiotowych deficytów, zaburzając mechanizmy samokontroli. W referacie wskazuje się też na szeregproblemów i kontrowersji wymagających rozstrzygnięcia.79

Krzysztof Puchalski 11 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, ŁódźKrajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu PracySzkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaInstytut SocjologiiR Psychologia i socjologia wobec współczesnych przejawów promocji zdrowiaCelem pracy jest analiza zróżnicowanych perspektyw badawczych i aplikacyjnych przyjmowanychw naukach społecznych związanych z promocją zdrowia (PZ), a następnie skonfrontowanie ich zprocesami żywiołowego rozwoju PZ w „społecznej codzienności”. Ma za zadanie ukazać też społecznekonsekwencje akceptacji niektórych perspektyw poznawczych, w tym ich skutki dla PZ. Jest ponadtogłosem w dyskusji nad tożsamością i możliwościami współpracy dwóch subdyscyplin: psychologii orazsocjologii PZ.PZ wzbudza uwagę psychologii w trzech głównych aspektach: 1) normatywno-postulatywnym (cozawiera projektujące pojęcie PZ i co może wnieść psychologia do aplikacji tej koncepcji?), 2)ewaluacyjno-teoriotwórczym (jakie efekty uzyskano w kontrolowanych wdrożeniach PZ i co z tegowynika dla teorii zachowania?), 3) psychotechnicznym (jakie są skuteczne sposoby realizacji celów PZ –zwłaszcza zmiany zachowań zdrowotnych?). Marginalizuje analizę tego, co „realnie” dzieje się w ramachPZ we współczesnym społeczeństwie, w jego „codziennym” funkcjonowaniu – poza modelowymiujęciami i naukowo kontrolowanymi wdrożeniami.Socjologia wypracowała dwa podejścia do PZ: „socjologia w PZ” i „socjologia o PZ”. Pierwszaprowadzi badania utylitarne dla potrzeb PZ, często podporządkowane wartościom właściwym medycynie.Druga analizuje PZ jak każde inne zjawisko społeczne, przyjmując zazwyczaj perspektywę krytyczną,bada przejawy PZ w społecznej codzienności, konfrontując je z założeniami i kluczowymi wartościami PZ.Pyta m.in., jakie są skutki różnych form praktyki PZ dla osób i społeczeństwa oraz jakie sąuwarunkowania działań podejmowanych pod szyldem PZ?Czy w kontekście aktualnych przemian społeczeństwa jest potrzeba i szansa rozwoju „psychologii oPZ”, jakie przejawy PZ miałaby ona badać, czy i pod jakimi podpisać się wartościami? Czy „socjologia oPZ”, z jej analizami medykalizacji i krytyką społeczeństwa późnej nowoczesności, może być inspiracją lubpartnerem dla psychologii zdrowia?80

Agnieszka Rosińska 11 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, PoznańInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Psychologii KlinicznejR Promocja zdrowia w społeczności lokalnej - strategiczne planowanieprozdrowotnej zmianyReferat prezentuje możliwości tworzenia i wdrażania strategii oraz projektów promujących zdrowiew społecznościach lokalnych. Organizowanie się społeczności i wspólnot jest procesem stwarzającymszerokie pole dla prozdrowotnych interwencji. Aktywni liderzy i animatorzy, tworzące się grupy iorganizacje to podmioty mające znaczący wpływ na zachowania związane ze zdrowiem w swoimśrodowisku. Współczesna polityka Unii Europejskiej wobec jednostki wyraźnie odnosi się do społecznościi siedliska wskazując na znaczenie budowania gotowości do zmiany zanim zostanie rozpoczęte wdrażaniekonkretnych projektów. Jednym z elementów tej polityki jest promowanie diagnozy i długofalowegoplanowania zrównoważonego rozwoju. Działania te z założenia powinny przebiegać w uspołecznionymprocesie tworzenia lokalnych strategii rozwojowych. Pozwala on na rozpoznanie potencjałów i zagrożeńw danym środowisku, sformułowanie problemów przez samych mieszkańców a następnie wytyczeniecelów i długofalowe planowanie ich realizacji. W referacie zawarto odniesienia tego procesu do idei,celów i metod promocji zdrowia i psychologicznej prewencji. Uwzględniono tu także możliwościpraktycznego zastosowania wiedzy z zakresu psychologii zdrowia w interdyscyplinarnych projektach dlarozwoju podmiotu i otaczającej go społeczności.81

Helena Sęk 1 , Maria Frydrychewicz 21 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy we WrocławiuUniwersytet im. A. Mickiewicza, PoznańWydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Psychologii Klinicznej2 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, PoznańWydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Psychologii KlinicznejR Poczucie własnej skuteczności a jakość życia w chorobie reumatycznejReumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jako choroba przewlekła z okresami zaostrzeń i remisjiniesie ze sobą konsekwencje somatyczne, psychiczne i społeczne. Wymaga ona aktywnego udziału wprocesie leczenia, utrzymywania zdrowia i w przebiegu rehabilitacji.Istotną rolę odgrywa uczenie się w toku zmagania z chorobą własnej skuteczności. W badaniachzastosowano koncepcję Bandury (1977, 1994) i jej modyfikację w odniesieniu do zachowań zdrowotnych(Łuszczyńska, 2007) oraz konkretyzację związaną opanowaniem objawów reumatycznych(Frydrychewicz, 2008).Zakładano, że wymiary poczucia własnej skuteczności są istotnymi predyktorami jakości życiapacjentów. Do pomiaru jakości życia zastosowano Skalę Zadowolenia z Życia Dienera i KwestionariuszSatysfakcji w Życia Czapińskiego. Poczucie własnej skuteczności mierzono polską wersją Arthritis Self-Efficacy Scale. Zbadano 30 osób chorych na RZS, 22 kobiety, 8 mężczyzn; średnia wieku 53,3.Analizy przeprowadzono w odniesieniu do danych ogólnych i pozycji poszczególnych skal.Uzyskano tym samym wgląd w badane zjawiska. Stwierdzono, że poczucie własnej skutecznościzwiązane zwłaszcza z poziomem sprawności i ogólnego funkcjonowania pozwala przewidywać wyższewyniki w pomiarach jakości życia. Badani najtrudniej radzili sobie z opanowywaniem bólu i stąd tazmienna obniża jakość życia chorych. badania obejmują także wyznaczniki jakości życia. Badania mająwyraźne implikacje praktyczne polegające na uzupełnieniu interwencji leczniczych wskazaniamipsychologicznymi.82

Patrycja Sroka-Oborska 1 , Agata Wężyk 21 Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa2 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiP Psychologiczna ocena lokalizacji poczucia kontroli i tożsamości płciowej ukobiet uprawiających dwie różne dyscypliny sportoweObecność kobiet w sporcie, a zwłaszcza ich udział w tak zwanych męskich dyscyplinachsportowych (do których niewątpliwie można zaliczyć piłkę ręczną) wciąż jeszcze budzi szeregkontrowersji, stając się tym samym ważnym problemem społecznym, którego nie należy pomijać.Istotą pracy jest psychologiczna ocena zjawisk życia psychicznego, jakimi są lokalizacja poczuciakontroli oraz tożsamość płciowa. Badania zostały przeprowadzone wśród kobiet uprawiających sport,bowiem świat sportu jest doskonałym obszarem badawczym w interesującym nas zakresie zmiennych.Brak istotnych statystycznie różnic w nasileniu stopnia męskości, kobiecości oraz w poziomie LOCw przebadanej grupie siatkarek i piłkarek ręcznych może świadczyć o tym, iż sam fakt uprawiania sportuprzez przebadane kobiety różnicuje je znacznie w porównaniu z kobietami z populacji generalnej.Natomiast jeśli chodzi o populację zawodniczek sport może je czynić podobnymi do siebie, niezależnie odrodzaju uprawianej dyscypliny sportowej.Przeprowadzone w ramach niniejszej pracy badania:- przyczyniają się do wzbogacenia wiedzy o profilu osobowościowym kobiety zawodniczki;- dostarczają danych, które mogą okazać się pomocne w doborze strategii działania na poluuprawianej dyscypliny sportowej;- potwierdzają przyjęte w literaturze przedmiotu założenie, iż uprawianie sportu wpływa nakształtowanie się zewnętrznego poczucia kontroli (objęte programem badań kobiety cechuje bardziejwewnętrzne poczucie kontroli, a niżeli kobiety z populacji ogólnej), tym samym wskazując na pozytywnywpływ sportu na osobowość jednostki ;- pokazują, iż w populacji objętej badaniami najczęściej występuje typ androgyniczny tożsamościpłciowej, co oznacza, że uprawianie sportu przez kobiety pozwala im nabywać zachowania męskie, bezjednoczesnej utraty kobiecości. Oznacza to, iż już sam fakt uprawiania sportu przez kobiety czyni ichrepertuar cech szerszym. Zatem mają większe możliwości efektywnego działania, a niżeli kobiety nieuprawiające sportu.83

Patrycja Stawiarska 1 , Ewa Wojtyna 12 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut PsychologiiR Struktura roli zawodowej a syndrom wypalenia zawodowego u lekarzy ipielęgniarekBadania dotyczyły związku pomiędzy strukturą roli zawodowej a poziomem wypalenia zawodowegowśród lekarzy i pielęgniarek różnych specjalności. Zróżnicowanie ze względu na strukturę pełnionej rolizawodowej opierało się przede wszystkim na stopniu decyzyjności i możliwości sprawowania kontrolioraz ambiwalencji i konfliktowości roli. Podział grup wynika z założeń teoretycznych badań. Zakładano, iżstopień decyzyjności i sprawowanej kontroli oraz konfliktowość i ambiwalencja pełnionej roli będąróżnicować grupy w kontekście doświadczania i nasilenia wypalenia zawodowego i poszczególnych jegokomponentów. Łącznie badaniami objęto 232 osoby, w tym: pielęgniarki chirurgiczne (n=35),pielęgniarki neurologiczne (n=35), lekarzy rezydentów (n=36), lekarzy specjalistów (n=34), dentystów(n=32)i lekarzy pracujących w hospicjach (n=60). W badaniach wykorzystano kwestionariusz MaslachBurnout Inventory (MBI) do zbadania poziomu wypalenia zawodowego. Uzyskano następujące wyniki.Lekarze rezydenci i lekarze specjaliści okazali się bardziej wyczerpani emocjonalnie w porównaniu dopielęgniarek. W zakresie depersonalizacji wyniki były podobne, lekarze rezydenci i specjaliści uzyskaliwyższy wskaźnik niż pielęgniarki, dentyści i lekarze hospicyjni. Osoby na kierowniczych stanowiskachwykazywały niższy stopień depersonalizacji w porównaniu z podwładnymi. Lekarze specjaliści mająwyższe poczucie osiągnięć osobistych w porównaniu do pielęgniarek; interesujący jest natomiast fakt, iżnajwyższe poczucie dokonań osobistych wykazali lekarze hospicyjni. Uzyskane wyniki badań wskazują, iżstruktura roli zawodowej (stopień sprawowanej kontroli, możliwość podejmowania decyzji, konfliktowośći ambiwalencja roli zawodowej) może mieć związek z poziomem wypalenia zawodowego wśród lekarzy ipielęgniarek i różnicuje badane grupy w zakresie poszczególnych jego komponentów.84

Tomasz Stefaniak 11 Akademia Medyczna, GdańskKlinika Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i TransplantacyjnejPomorska Fundacja Rozwoju ChirurgiiR Psychologia chirurgii - ani świnka, ani morska - wyjaśnienie pojęciaChoć na pozór mariaż psychologii i chirurgii to całkowity mezalians, niemniej po głębszej analizieokazuje się, że dla obu stron może on przynieść bardzo wiele korzyści tak na polu naukowym, jak iklinicznym. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie relacji pomiędzy psychologia a chirurgią,włączając w to wyniki badania zespołu Laboratorium Psychologii Chirurgii i Psychosomatyki (LOPSAP)Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Transplanatacyjnej Akademii Medycznej wGdańsku. Opisane zostaną interakcje pomiędzy czynnikami biopsychopsołecznymi w najczęściejleczonych chorobach chirurgicznych, z uwzględnieniem doświadczeń własnych, jak i najnowszychdoniesień światowych.85

Renata Stefańska-Klar 11 Uniwersytet Śląski, KatowicePaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, RacibórzR Nadzieja i jej zasoby jako czynnik dobrostanu w perspektywie życia człowiekaNadzieja jest od pewnego czasu traktowana jako istotny element sfery ludzkiego zdrowia ipozytywnego prosperowania w różnych okresach życia. Definiuje się ją zarówno w kategoriach stanu lubprocesu, jak i trwałej cechy o charakterze poznawczym, emocjonalnym lub wielomodalnym, poszukujączależności przyczynowych pomiędzy jej cechami formalnymi i treściowymi a funkcjonowaniem,radzeniem sobie oraz dobrostanem człowieka. Tematem wystąpienia są zasoby nadziei, rozumiane jakoosobiste źródła, sposoby i mechanizmy podtrzymywania, generowania i/lub przywracania nadzieisytuacyjnej, jak również odpowiedzialne za nadzieję rozumianą jako trwała kompetencja podmiotu.Zakłada się, że ilość i jakość takich zasobów, a także aktywne ich używanie ma wpływ na poziomadaptacji i efektywność działania podmiotu oraz poziom jego satysfakcji z życia. Można równieżoczekiwać, że „bogactwo” zasobów nadziei będzie mieć związek z dobrostanem podmiotu we wszystkichsferach jego życia, a więc także i w sferze zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego.Badania empiryczne, przeprowadzone przez autorkę w ciągu ostatnich kilku lat dostarczyły obiecującegodowodu na potwierdzenie tych przewidywań. W wystąpieniu zostaną przedstawione wyniki uzyskanemin. za pomocą autorskiego kwestionariusza SPES do badania zasobów nadziei, pozwalającego zarównona globalne ich oszacowanie ilościowe, jak i na analizę treściową. W badaniach próbowano odpowiedziećna pytania dotyczące związku pomiędzy formalnymi i treściowymi aspektami nadziei a różnicami wjakości funkcjonowania psychospołecznego i poziomem dobrostanu psychospołecznego osób w różnymokresach życia. Omówione zostaną również badania nad związkiem nadziei z funkcjonowaniem dzieci imłodzieży. W kontekście uzyskanych wyników ważnym staje się pytanie o rozwój zasobów nadziei wontogenezie i o możliwość ich kształtowania, a także świadomego zarządzania nimi przez podmiot,zarówno w procesie radzenia sobie, jak i realizacji życiowych celów.86

Bogusław Stelcer 11 Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, PoznańZakład Psychologii KlinicznejP Rozwój ku dorosłości - znaczenie aktywności, dojrzałości i dobrostanuTeorie rozwoju psychospołecznego zwracając uwagę na etap dorosłego życia, podkreślająznaczenie aktywnego sposobu bycia. W prezentowanym referacie autor przyjmując perspektywę lifespandevelopment, skupił się na uwarunkowaniach i kontekstach faz życia dorosłego. W celu lepszegozrozumienia czynników wzmacniających potencjał rozwojowy i optymalizację starzenia konieczne jestskoncentrowanie wysiłków badawczych na zjawiskach pozwalających na wzrost osobowy i osiągnięciesatysfakcji z życia niźli skupiać się na przyczynach chorób i źródłach strat. Staudinger zauważa, że ludziestarzy zachowują dobrostan duchowy wbrew licznym stratom.Kontynuując myśl tej badaczki, w niniejszym referacie szeroko zostaną omówione uwarunkowaniarozwoju osobowego i subiektywnie odczuwanego dobrostanu psychicznego. Podejmowanie zobowiązańrozwojowych właściwych dla dorosłości oznacza między innymi życie aktywne, które oznacza posiadanie iodpowiedzialne ukierunkowanie następnego pokolenia, jak też tworzenie produktów materialnych, wświecie idei zaś tworzenie nowych poglądów. Życie aktywne więc ściśle wiąże się subiektywnymdobrostanem.Treścią referatu, stawiającego więcej hipotez i pytań niż odpowiedzi, będzie próba przedstawieniazależności pomiędzy aktywnym życiem, odczuwanym dobrostanem jako podstawowymi zmiennymiokreślającymi dojrzałego człowieka.87

Ewa Syrek 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Pedagogiki, Katedra Pedagogiki Społecznej, Zakład Pedagogiki ZdrowiaW O potrzebie edukacji zdrowotnej w systemie kształcenia ogólnego iprzygotowania nauczycieliWykład podejmuje zagadnienie miejsca i statusu edukacji zdrowotnej w aktualnej podstawieprogramowej kształcenia ogólnego w polskiej szkole w nawiązaniu do teoretycznych podstaw edukacjizdrowotnej i promocji zdrowia oraz dokumentów WHO i celów Narodowego Programu Zdrowia.Uwzględnia aktualną strategię wdrażania edukacji zdrowotnej w szkole, oraz zarysowuje jejnajważniejsze obszary tematyczne niezbędne w kształceniu młodzieży z uwzględnieniem kształtowaniapodstawowych umiejętności życiowych umożliwiającychjednostce pozytywne przystosowanie iefektywne radzenie sobie z trudnościami życia codziennego. W wykładzie podjęto także zagadnienieprzygotowania nauczycieli do realizacji edukacji zdrowotnej, zwracając uwagę na ich metodyczneprzygotowanie uwzględniające przede wszystkim aktywizujące metody nauczania.88

Sylwia Szymańska 1 , Jolanta Chanduszko-Salska 11 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiP Umiejscowienie kontroli zdrowia a zachowania jedzeniowe kobiet chorych nacukrzycęW cukrzycy przestrzeganie przez pacjenta zaleceń dietetycznych w istotny sposób wpływa naefekty leczenia. Sformułowano następujące pytania badawcze: 1) Czy istnieją różnice w zachowaniachjedzeniowych oraz umiejscowieniu kontroli zdrowia między kobietami chorymi na cukrzycę a zdrowymi ozwiększonej masie ciała? 2) Czy istnieje związek między umiejscowieniem kontroli zdrowia azachowaniami jedzeniowymi kobiet z cukrzycą i zdrowych? Zbadano 37-osobową grupę kobiet chorychna cukrzycę typu 2 (średnia wieku M=50,86; SD=11,43), z podwyższoną masą ciała (średniaBMI=35,19, SD=4,92), wśród których 20 osób z nadwagą (BMI >=25) oraz 17 z otyłością (BMI>=30).Grupę kontrolną stanowiło łącznie 69 kobiet bez objawów cukrzycy (średnia wieku M=43,88; SD=12,35)z nadmierną masą ciała (średnia BMI=31,06, SD=5,08), w tym 53 kobiety z nadwagą i 17 z otyłością. Wbadaniach posłużono się Kwestionariuszem „Moje Zwyczaje Żywieniowe” Ogińskiej-Bulik i Putyńskiegooraz Wielowymiarową Skalą Umiejscowienia Kontroli Zdrowia MHLC Wallstona i wsp. Porównania międzygrupami kobiet chorych na cukrzycę i zdrowych wykazały istotne różnice w dwóch typach zachowańzwiązanych z jedzeniem. Pacjentki diabetologiczne istotnie rzadziej nawykowo przejadają się (p

Julita Świtalska 1 , Alina Borkowska1 Uniwersytet Łódzki, ŁódźInstytut PsychologiiR Zaburzenia funkcji poznawczych u osób z chorobą afektywną dwubiegunową wróżnych okresach choroby: depresji i hipomanii lub maniiWystąpienie stanowi doniesienie z badań nad obecnością i specyfiką zaburzeń funkcji poznawczychw różnych fazach choroby afektywnej dwubiegunowej: hipomanii lub manii i depresji. Celemprzeprowadzonych badań była odpowiedź na pytanie, czy deficyty poznawcze zmieniają się w zależnościod fazy choroby (depresja czy hipomania lub mania) i czy są dla niej specyficzne (porównanie z grupąkontrolną osób zdrowych). Przedmiotem badania są funkcje wykonawcze i pamięć operacyjna, gdyżdeficyty w tym zakresie wydają się podstawowe dla choroby afektywnej dwubiegunowej. Zbadano 60osób z chorobą afektywną dwubiegunową, 30 osób w fazie hipomanii lub manii i 30 osób w faziedepresji. Otrzymane rezultaty porównano z wynikami 30 osób zdrowych dobranych pod względemwieku, płci i liczby lat edukacji do grupy klinicznej. Natężenie objawów maniakalnych oszacowano zapomocą skali Younga, natomiast do oceny nasilenia objawów depresyjnych zastosowano skalęHamiltona. Do badania funkcjonowania poznawczego zastosowano: Test Sortowania Kart z Wisconsin(WCST), test Stroopa, test N-back, Test Łączenia Punktów, test fluencji słownej (FAS). U chorychbędących w fazie depresyjnej można stwierdzić obecność wyraźnych deficytów poznawczych w zakresieróżnych aspektów pamięci operacyjnej i fluencji słownej. Nie zaobserwowano natomiast zaburzeń wzakresie funkcji wykonawczych mierzonych testem WCST. U chorych będących w fazie manii lubhipomanii można stwierdzić wyraźną obecność zaburzeń w zakresie różnych aspektów pamięcioperacyjnej i funkcji wykonawczych. Porównanie funkcjonowania poznawczego pacjentów będących wróżnych okresach choroby: depresji i manii lub hipomanii ujawniło różnice jedynie w zakresie funkcjiwykonawczych mierzonych testem WCST, które są wyraźnie zaburzone u pacjentów w fazie manii lubhipomanii, odmiennie niż u pacjentów w fazie depresji. Pacjenci z chorobą afektywną dwubiegunowąujawniają deficyty w zakresie funkcji poznawczych bardziej nasilone w okresie manii niż depresji.90

Waldemar Tłokiński 11 Uniwersytet Gdański, GdańskAteneum - Szkoła Wyższa w GdańskuR Intencjonalne aspekty doświadczenia komunikacyjnego w postrzeganiuwłasnego losuPoczucie jakości życia jako podstawa rozumienia statusu zdrowia człowieka ściśle związane jest zmechanizmem postrzegania własnego losu, co akcentuje psychologia egzystencji. W tej perspektywieczłowiek powiązany jest ze światem osobistych znaczeń, przez co określa swą intencjonalność działań. Wpracy definiuje się pojęcie doświadczenia komunikacyjnego obejmującego zarówno ilość dotychczasodbytych aktów komunikacyjnych jak i ich zawartość semiotyczną. Autor zwraca uwagę na potrzebęwidzenia w sformułowaniu świata osobistych znaczeń metafory dotyczącej nie tyle semantyki ilesemiotyki związanej z sensami interpretowanych komunikatów. Komunikaty językowe uczestniczące wbudowaniu się indywidualnego doświadczenia językowego nabierają ostatecznego kształtuinterpretacyjnego w oparciu i kontekst i konsytuację. Zinterpretowany sens staje się tworzywemdoświadczenia komunikacyjnego zawierając w sobie intencjonalność bądź adaptacyjną, bądźwoluntarystyczną bądź transcedentalną. Owa intencjonalność jest ważną charakterystyką sposobu życiaczłowieka. Indywidualne doświadczenie komunikacyjne jest zarówno realizacją określonejintencjonalności człowieka jak i jej rozwojowym modyfikatorem, wiążąc jednostkę ze społeczeństwem ikształtując jej osobową tożsamość.91

Ewa Wilczek-Rużyczka 11 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówWydział Nauk o ZdrowiuR Analiza potrzeb w zakresie umiejętności motywacyjnych pracowników ochronyzdrowiaMotywacja jest tak ważnym czynnikiem uruchamiającym celowe działanie człowieka, że należykształcić profesjonalistów w tej dziedzinie i wzbogacać programy edukacyjne o te treści. Czynnikimotywacyjne mogą działać na poziomie świadomym lub być nieuświadomione, czyli takie, z którychjednostka nie zdaje sobie sprawy. U osób będących odbiorcami informacji, istotną rolę pełni zarównomotywacja wewnętrzna, jak i zewnętrzna. Jest ona związana z potrzebą samookreślenia (poczucie, żeprzyczyna działania leży w jednostce) oraz z potrzebą skutecznego działania (poczucie kompetencji iskuteczności). Musimy pamiętać, że motywacja do wprowadzenia zmiany jest kluczowym zagadnieniemw promocji zdrowia. Nie jesteśmy w stanie nic zrobić, jeżeli ludzie nie zechcą zmienić czegoś w swoimżyciu. Stąd wzbudzenie motywacji do zmiany zachowania to podstawa naszych działań w promowaniuzdrowia. Prezentowane opracowanie to ocena potrzeb w zakresie umiejętności motywacyjnychwykonana na grupie 261 pracowników oraz studentów w placówkach ochrony zdrowia południowejPolski w ramach projektu Leonardo da Vinci „Motivational Skills Training in Health & Social Care”. Wbadaniach wykorzystany został kwestionariusz opracowany we współpracy z partnerami z WielkiejBrytanii i Hiszpanii w ramach wspomnianego projektu. Kwestionariusz składa się z 20 twierdzeńdotyczących ogólnej motywacji i potrzeb w zakresie rozwijania umiejętności motywacyjnych. Wynikibadań wskazują na potrzebę rozwijania tych umiejętności a także potwierdzają wpływ motywacjibadanych do pracy na ich stosunek do motywowania pacjentów do zmian zachowania.92

Agnieszka Wilczyńska-Kwiatek 11 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii, Katedra Psychologii Społecznej i ŚrodowiskowejR Odżywianie psychiki - czyli środowisko życia a zdrowie psychiczne człowiekaW ostatnich latach obserwujemy wzrost zachorowań psychicznych w wielu populacjach na całymświecie. Zdrowie jest rozumiane obecnie nie tylko jako wartość indywidualna, ale jako zasób, któregoposiadanie pozwala realizować aspiracje, zaspokajać potrzeby i tworzyć dobra. WHO definiuje zdrowiejako pozytywny stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej. Lalonde wykazał w swoichbadaniach, że aż w 50 % zależy ono od stylu życia a tylko w 20 % jest uzależnione od medycyny.Naukowcy coraz częściej udowadniają, że zachorowania psychiczne a także sprawność funkcjimózgu mają związek ze środowiskiem życia i stylem funkcjonowania jego mieszkańców. Depresja jestklasyfikowana przez Polaków na trzecim miejscu w kategorii środowiskowych zagrożeń zdrowiaczłowieka, tuż po zachorowaniach nowotworowych i związanych z układem krążenia.Jak pokazują liczne wyniki badań światowych, istnieją zaawansowane prace nad wpływemelementów pożywienia na psychiczne zdrowie człowieka.Referat prezentuje wyniki najnowszych badań ukazujących związek pomiędzy środowiskiem życiaczłowieka - w szczególności odżywianiem się a funkcjonowaniem psychicznym jednostki. Pokazuje ichrolę w leczeniu zaburzeń psychicznych takich jak depresja, zaburzenia dwubiegunowe i schizofrenia atakże w przeciwdziałaniu agresji oraz poprawie funkcji kognitywnych.Prezentowany materiał ma również na celu podkreślenie wagi interdyscyplinarnego podejścia wleczeniu i profilaktyce zaburzeń psychicznych.93

Dorota Włodarczyk 1 , Kazimierz Wrześniewski 2 , Jolanta Kołodziejek 31 Warszawski Uniwersytet Medyczny, WarszawaZakład Psychologii Medycznej2 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaKatedra Psychologii Zdrowia3 Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej, ŁódźR Ciekawość-cecha a jakość życia pacjentów po zawale serca: czy strategieradzenia sobie ze stresem pełnią rolę mediatora?Ciekawość jest zagadnieniem podejmowanym w różnych obszarach psychologii, jednak rzadkobyła przedmiotem badań w psychologii zdrowia. Ciekawość związana jest motywacją do odkrywanianowych sposobów rozwiązywania problemów i doświadczaniem pozytywnych stanów emocjonalnych, aw konsekwencji do skutecznej adaptacji w zmieniającym się świecie. Może być rozpatrywana z dwóchperspektyw: sytuacyjnie – jako reakcja na zmianę (nowość) i dyspozycyjnie - jako cecha osobydotycząca gotowości do preferowania nowości i zmian (C-c).Celem prezentowanych badań było sprawdzenie związku między C-c a jakością życia (Jż) chorychpo zs (uwzględniono dwa wskaźniki: subiektywny stan zdrowia i satysfakcję z życia). Sprawdzano także,czy strategie radzenia sobie po zs pełnią rolę mediatora w tej relacji. Zależności te były testowaneoddzielnie dla mężczyzn i dla kobiet.W badaniu wzięli udział pacjenci po zs uczestniczący w poszpitalnej rehabilitacji sanatoryjnej: 122mężczyzn i 55 kobiet. Były to osoby, które przebyły niepowikłany zs oraz zabieg angioplastyki jako formęleczenia.Do badania C-c zastosowano kwestionariusz STP Spielberegera, natomiast subiektywny stanzdrowia i satysfakcja z życia były badane za pomocą NHP Hunta i wsp. i SWLS Dienera i wsp. Strategieradzenia sobie mierzono kwestionariuszem CHIP Endlera i wsp.Okazało się, że zarówno u kobiet, jak i u mężczyzna C-c wiąże się z lepszą subiektywną ocenązdrowia i wyższą satysfakcją z życia (związki silniejsze u kobiet). Charakter korelacji ze strategiamiradzenia sobie był różny u obu płci. Strategia polegające na odwracaniu uwagi pełniła u kobiet rolęmediatora w relacji C-c a satysfakcja z życia. Natomiast u mężczyzn strategia polegająca na koncentracjina emocjach negatywnych była mediatorem relacji C-c a satysfakcja z życia i C-c a subiektywny stanzdrowia. Badania wskazują, że rola C-c może ujawniać się w inny sposób u mężczyzn i kobiet. Inna teżjest rola poszczególnych strategii radzenia sobie w relacji C-c a Jż.94

Ewa Wojtyna 1 , Iwona Nawara 2 , Urszula Lesicka 31 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut Psychologii2 Uniwersytet Jagielloński, KrakówStowarzyszenie Wspierania Onkologii UNICORN, Kraków3 Stowarzyszenie Wspierania Onkologii UNICORN, KrakówR Krótkoterminowa grupowa Racjonalna Terapia Zachowania a jakość życiachorych na nowotworyJakość życia wiąże się z przekonaniami jednostki na temat wykorzystywania własnych możliwości,samorealizowania się, a także zaspokajania swoich potrzeb. Tymczasem choroba nowotworowa częstopowoduje znaczne pogorszenie się funkcjonowania fizycznego i psychospołecznego pacjentów. Celempracy było zbadanie wpływu grupowej Racjonalnej Terapii Zachowania (RTZ), należącej do nurtupoznawczo-behawioralnego, na jakość życia chorych na nowotwory.Metody:W badaniu wzięło udział 359 chorych na nowotwór (251 kobiet i 108 mężczyzn) w wieku 22-80 lat(M=57,15). Grupę eksperymentalną stanowiło 279 pacjentów uczestniczących w tygodniowej grupowejRTZ. Grupę kontrolną stanowiło 80 chorych nie korzystających z psychoterapii. Badanie miało charakterpodłużny i obejmowało dwa pomiary: przed rozpoczęciem terapii i po 8 tygodniach od jej zakończenia.W pracy wykorzystano kwestionariusz SF-36 do badania jakości życia związanej ze stanem zdrowia.Wyniki:Pomiar początkowy nie wykazał różnic w zakresie jakości życia pomiędzy badanymi grupami. Wpomiarze drugim w obu grupach zaobserwowano poprawę jakości życia w skalach funkcjonowaniaemocjonalnego, bólu fizycznego, zdrowia psychicznego oraz funkcjonowania społecznego. W grupie RTZpoprawa nastąpiła również w zakresie witalności i ogólnego stanu zdrowia. Porównując obie grupy zesobą w dwa miesiące po zakończeniu psychoterapii w grupie RTZ zaobserwowano istotnie wyższą niż wgrupie kontrolnej jakość życia w skalach: funkcjonowania fizycznego w rolach życiowych (F=5,34;p

Helena Wrona-Polańska 11 Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, KrakówZakład Psychologii Zdrowia Katedry PsychologiiR Psychologia zdrowia w kontekście medycyny i edukacjiMedycyna i edukacja to bardzo ważne konteksty psychologii zdrowia poszukującejpsychologicznych mechanizmów zdrowia/choroby. Zdrowie w ujęciu holistyczno-funkcjonalnym jestfunkcją twórczego, a zarazem skutecznego, dostosowanego do charakteru problemu, radzenia sobie zestresem i funkcją zasobów (Wrona-Polańska 2003). Nieskuteczne radzenie sobie ze stresem i deficyty wzasobach prowadzą do utraty zdrowia czyli do choroby, zgodnie z teorią stresu Lazarusa i Folkman iteorią salutogenezy Antonovsky`ego. Nie wystarczy zatem tylko leczyć choroby, ale im przeciwdziałać izapobiegać właśnie poprzez edukację. Na wzajemne związki medycyny i edukacji już w latach 70-tychzwracał uwagę Profesor Julian Aleksandrowicz (1974), co znalazło wyraz w sentencji znajdującej się przywejściu do Kliniki Hematologii Akademii Medycznej w Krakowie, którą kierował 28 lat: ”Klinika nie tylkoleczy, ale uczy jak żyć, aby zachować zdrowie”.W celu promowania zdrowia i zapobiegania chorobom ważne jest włączenie w ten proces rodzicówi nauczycieli, których edukacyjna rola powinna polegać na zwiększaniu świadomości zdrowia w zakresiejednostkowym i społecznym, kształtowanie zdrowia behawioralnego i rozwijania zasobów podmiotowych,które jak wynika z literatury przedmiotu i badań własnych, są skutecznym antidotum na stres. Zwzajemnego przenikania się tych dyscyplin wynikają zadania dla psychologii zdrowia – teoretyczne iaplikacyjne, zmierzające do odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób kształcić młodych adeptów sztukimedycznej i pedagogicznej – lekarzy i nauczycieli XXI wieku, aby w sposób holistyczno-funkcjonalnypodchodzili do zdrowia i byli jego kreatorami u siebie oraz swoich uczniów i pacjentów?Słowa kluczowe: psychologia zdrowia, medycyna, edukacja, zdrowie, stres, zasobyAleksandrowicz J. (red.) (1974), Rewolucja naukowo-humanistyczna, Warszawa, WiedzaPowszechnaWrona-Polańska H. Zdrowie jako funkcja twórczego radzenia sobie ze stresem. Kraków,Wydawnictwo Naukowe AP96

Kazimierz Wrześniewski 1 , Dorota Włodarczyk 2 , Jolanta Kołodziejek 31 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaKatedra Psychologii Zdrowia2 Warszawski Uniwersytet Medyczny, WarszawaZakład Psychologii Medycznej3 Ośrodek Rehabilitacji Kardiologicznej, ŁódźR Style radzenia sobie ze stresem a jakość życia kobiet i mężczyzn po zawalesercaIstniejące dane empiryczne sugerują, że jakość życia (HRQoL) kobiet po zawale serca jest gorszaniż mężczyzn. W prezentowanych badaniach szukając psychologicznych uwarunkowań tych różnicskoncentrowano się na stylach radzenia sobie ze stresem (SRSS). Celem badań jest określenie roli SRSSw HRQoL u kobiet i mężczyzn po zawale serca. Zbadano 170 chorych, w wieku 38-58 lat, w tym 52kobiet i 118 mężczyzn. Chorzy ci, w związku z przebytym pierwszym zwałem serca poddani bylirehabilitacji w Ośrodku Kardiologicznej Rehabilitacji Poszpitalnej. SRSS badano za pomocąkwestionariusza CISS Endlera, Parkera, HRQoL za pomocą NHP McEwena, Hunt i McKenny. Chorzywypełniali NHP przed i pod koniec rehabilitacji, CISS przed rehabilitacją.Otrzymane wyniki wskazują, że kobiety różnią się od mężczyzn SRSS. Kobiety mają większątendencję do koncentracji na emocjach i unikaniu. Wykazano także, że zarówno przed, jak i pod koniecrehabilitacji jakość życia kobiet jest gorsza w porównaniu z mężczyznami na wszystkich wymiarach NHP,z wyjątkiem społecznej izolacji. Stwierdzono, że style radzenia sobie ze stresem odgrywają odmiennąrolę w jakości życia kobiet i mężczyzn. U kobiet styl skoncentrowany na zadaniu związany był zwymiarami zaburzenia snu i społecznej izolacji HRQoL, a styl skoncentrowany na unikaniu i stylskoncentrowany na emocjach wiązały się z wymiarem zaburzenia snu. Natomiast u mężczyzn tylko stylskoncentrowany na emocjach wiązał się z wymiarem zaburzenia snu HRQoL. Otrzymane wyniki mająpewną wartość poznawczą i aplikacyjną.97

Joanna Wrzosek 1 , Paulina Rosińska 21 Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, WarszawaInstytut Psychologii2 Uniwersytet im. A. Mickiewicza, PoznańInstytut Psychologii, Zakład Psychologii Zdrowia i Psychologii KlinicznejR Sposób wyrażania własnego Ja poprzez ekspresję gniewu a zaburzeniapsychosomatyczne u dziewczątPunktem wyjścia prezentowanych badań jest założenie, że sposób wyrażania gniewu może miećzwiązek z różnymi zaburzeniami psychosomatycznymi. W badaniach uczestniczyło 80 dziewcząt w wieku16-17 lat, mieszkających na terenie Warszawy. Do pomiaru ekspresji gniewu zastosowano Skalęekspresji gniewu (SEG) N. Ogińskiej -Bulik i Z. Juczyńskiego, badającą gniew kierowany na zewnątrz igniew kierowany do wewnątrz. Natomiast występowanie zaburzeń psychosomatycznych badanoKwestionariuszem zaburzeń psychosomatycznych J. Tylki. Do wskaźników zaburzeń psychosomatycznychzalicza się: właściwości psychiczne, symptomy wegetatywne, fizyczne dolegliwości, symptomypsychosomatyczne, dysfunkcje psychiczne. Uzyskany materiał badawczy został poddany analiziestatystycznej. Uzyskano ciekawe wyniki, potwierdzające, że sposób wyrażania własnego gniewupozostaje w zależności z występowaniem zaburzeń psychosomatycznych, a więc również ze stanemzdrowia. Ponadto zbadano, że to, w jaki sposób wyrażamy swoje emocje, w tym również gniew mazwiązek z tym jak jesteśmy odbierani i spostrzegani przez innych. Zjawisko to wymaga dalszych badań,ponieważ zaburzenia psychosomatyczne są przede wszystkim konsekwencją zaburzeń emocjonalnych.Natomiast przewlekłe zaburzenia funkcji organizmu w wielu przypadkach doprowadzają z czasem dozmian strukturalnych w narządach. Wyniki uzyskanych badań są bardzo dobrym argumentem na to, że wramach edukacji szkolnej powinny być organizowane zajęcia z zakresu radzenia sobie z własnymiemocjami, radzenia sobie ze stresem, czy szeroko pojęte zajęcia z zakresu psychosomatyki prowadzoneprzez odpowiednio do tego przygotowaną i przeszkoloną kadrę dydaktyczną.98

Agnieszka Zaremba 11 Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, WarszawaP Osobowość kobiet ćwiczących hatha-jogęCelem badań było określenie profilu osobowości kobiet ćwiczących hatha-jogę oraz jegozróżnicowania w zależności od stopnia zaawansowania. Poszukiwano także różnic w wybranych cechachosobowości między kobietami uprawiającymi jogę na poziomie początkującym i zaawansowanym, akobietami nieaktywnymi ruchowo. W powyższych celach przebadano mieszkanki Warszawy w wieku 15-69 lat, wyodrębniając trzy grupy: zaczynających regularne ćwiczenia hatha-jogi (n=17), ćwiczącychhatha-jogę dłużej niż pół roku, co najmniej 2-3 razy w tygodniu (n=17) oraz grupę kontrolną kobietniepodejmujących aktywności ruchowej (n=20). Narzędziami badawczymi były: Inwentarz OsobowościNEO-FFI P. Costy i R. McCraea, Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI C.D. Spielbergera i współautoróworaz Test Orientacji Życiowej LOT-R M.F. Scheiera, Ch.S. Carvera i M. W. Bridgesa. Nie stwierdzonoistotnych różnic pomiędzy badanymi kobietami początkującymi a zaawansowanymi, toteż psychologicznacharakterystyka dotyczyła badanych kobiet ćwiczących jogę. Następnie porównano kobiety ćwiczące iniećwiczące pod względem rozpatrywanych właściwości psychicznych. Wyniki poświadczyły o istotnychróżnicach pomiędzy kobietami nieaktywnymi ruchowo a początkującymi tylko w otwartości. Kobietypoczątkujące ujawniły większą otwartość niż niećwiczące. Pomiędzy kobietami zaawansowanymi a grupąkontrolną zanotowano tę różnicę jedynie na poziomie tendencji. Porównanie kobiet zaawansowanych zpoczątkującymi nie wykazało żadnych istotnych statystycznie różnic. Wykazano zależności dwóchbadanych cech osobowości z wiekiem. Im osoby są młodsze, tym większe nasilenie ekstrawersji, amniejsze ugodowości obserwujemy. Stwierdzono także związki między cechami osobowości aoptymizmem i skłonnością do reagowania lękiem. Poszukiwano także predykatorów przynależności dogrupy, jedynym istotnym okazała się otwartość na nowe doświadczenia.99

Barbara Zawadzka 1 , Barbara Bętkowska-Korpała 2 , Swetłana Mróz 2 ,Józef Krzysztof Gierowski 21 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówWydział Nauk o Zdrowiu, Instytut Zdrowia Publicznego, Zakład Polityki Zdrowotnej i Zarządzania2 Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum, KrakówZakład Psychologii LekarskiejP Ekspresja emocjonalności w procesie leczenia hemodializamiPrezentowane badania są pilotażem większego projektu. Ich celem jest zbadanie zależności międzyczasem leczenia a akceptacją choroby i wyrażaniem emocji przez chorych na tle zmieniającej sięrzeczywistości leczenia.Grupę pacjentów Kliniki Nefrologii w Krakowie przebadano dwoma skalami Z. Juczyńskiego: CECS iAIS. Dane poddano analizie statystycznej przy użyciu dekompozycji efektywnych hipotez. W celuocenienia w sprawdzanym modelu predyktorów jakościowych były one kodowane przy użyciuparametryzacji z sigma-ograniczeniami dla późniejszego zastosowania w ogólnej regresji krokowej.Analiza wyników badania wykazała zmian w zakresie tłumienia wyrażania emocji w zależności odczasu leczenia dializami. Bardziej otwarte wyrażanie negatywnych emocji dotyczy pacjentów leczonychpowyżej 6 miesięcy do 24.Niskie wyniki w tej skali charakteryzują całą grupę jako słabo akceptującą ograniczenia. Cechuje jąbrak umiejętności znalezienia zastępczych działalności i obniżone poczucie własnej wartości. Niestwierdzono zależności między akceptacją choroby a czasem trwania leczenia.Próby uzyskania dodatkowych powiązań między badanymi zmiennymi skłaniają do stwierdzenia, żeadaptacja do leczenia w przewlekłej chorobie jest procesem dynamicznym, w którym sposób wyrażaniaemocji ulega zmianie niezależnie od stopnia akceptacji choroby.100

Marek Zwoliński 1 , Irena Jelonkiewicz 11 Instytut Psychiatrii i Neurologii, WarszawaR Linia Życia jako narzędzie pomiaru subiektywnego dobrostanu: właściwościpsychometryczne w badaniach pilotażowychCelem studium było sprawdzenie możliwości zastosowania znanej od przeszło 30 lat technikiwykresu linii życia (np. Bourque i Back 1977) do badania subiektywnego dobrostanu na wymiarachszczęścia i zadowolenia z życia w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Metoda. W ramach badań pilotażowych nowych narzędzi adaptowanych dla potrzeb programu„Proces adaptacji do doświadczeń życiowych a zdrowie” przebadano 84 studentów pedagogiki zestawemkwestionariuszy obejmującym m.in. Linię Życia (2 wykresy: szczęścia i zadowolenia z życia „kiedyś”,„teraz” i „w przyszłości”), skale nastroju Wojciszke i Baryły, depresyjności Groba, zadowolenia z życia isprężystości (RSA). Wykresy były klasyfikowane wspólnie przez trójkę sędziów.Wyniki. Wszystkie wykresy, poza jednym, można było scharakteryzować poprzez kształt linii i jejkierunek (wznoszenie, równoległość do osi czasu, opadanie). Zidentyfikowano 19 typów linii życia.Najczęstszym była prosta wznosząca (linia szczęścia – 21%, linia zadowolenia – 27%), potem spiralawznosząca i siodło (typy te są jakościowymi wskaźnikami optymistycznych oczekiwań). Wśródilościowych wskaźników spostrzeganego lub oczekiwanego dobrostanu najłatwiejszymi do oszacowaniaich trafności teoretycznej były wskaźniki wysokości (w mm) szczęścia lub zadowolenia w teraźniejszości iw przyszłości. Korelacje wysokości szczęścia i zadowolenia w teraźniejszości z nastrojem pozytywnym idepresyjnością były zgodne z hipotezami. Korelacje wysokości szczęścia i zadowolenia w przyszłości znastrojem optymistycznym, zadowoleniem szacowanym na skali, percepcją siebie aktualnego iprzyszłego mierzoną za pomocą RSA nie do końca były zgodne z oczekiwaniami.Wniosek. Linia Życia prawdopodobnie jest dostatecznie trafnym narzędziem do badania aktualnegosubiektywnego dobrostanu i być może oczekiwań i percepcji przeszłości w tym zakresie. Niestety, bezdodatkowych badań nic nie można powiedzieć o rzetelności.101

Marek Zwoliński 11 Instytut Psychiatrii i Neurologii, WarszawaP Narzędzia do pomiaru sprężystości osoby: właściwości psychometrycznepolskiej wersji w badaniach pilotażowychPoszukiwano narzędzi do badania sprężystości (resilience) ujmowanej jako względnie trwałazdolność jednostki do określonych relacji z trudnymi sytuacjami. Z opartej na eklektycznej koncepcjisprężystości jako konstruktu wielowymiarowego, obejmującego „czynniki ochronne” (w tym zasobyosobiste i społeczne), „procesy i mechanizmy, które mimo doświadczeń ze stresorami niosącymiudowodnione ryzyko rozwoju psychopatologii, przyczyniają się do dobrego wyniku” (Hjemdal i in. 2006)Skali Sprężystości dla Dorosłych (RSA; Friborg i in. 2005) wybrano podskale siły (kompetencji) osobistej(percepcji siebie i własnej przyszłości), stylu ustrukturowanego i kompetencji społecznej. Z opartej nakoncepcji sprężystości ego jako trwałej zdolności do modulacji kontroli ego, Ego-Resiliency Scale (ER89;Block i Kremen 1996), wybrano te pozycje, których treść wskazywała, że respondent spostrzega siebiejako osobę ogólnie zdolną „do elastycznej i pomysłowej adaptacji do zewnętrznych i wewnętrznychstresorów” (Klohnen 1996).Cel: wstępne sprawdzenie właściwości psychometrycznych naszej adaptacji narzędzi pomiarusprężystości.Metoda. Badania pilotażowe 84 studentów pedagogiki m.in. Skalą Sprężystości (RSA), SkaląSpostrzeganej Sprężystości Ego (6 pozycji z ER89), Linią Życia (2 wykresy: szczęścia i zadowolenia zżycia) i skalami nastroju.Wyniki. Konfirmacyjna analiza czynnikowa RSA nie potwierdziła struktury norweskiego oryginału,ale analiza eksploracyjna nie ujawniła jednoznacznie odmiennej struktury. Zgodność wewnętrzna całejskali i podskal, za wyjątkiem gorszej dla stylu ustrukturowanego, była podobna, jak w badaniachnorweskich. W Skali Spostrzeganej Sprężystości Ego nieoczekiwanie zidentyfikowano 2 czynniki, aleanaliza hierarchiczna ujawniła jeden czynnik wtórny. Co najmniej dostateczna rzetelność (alfa = 0,70).Dobra trafność konwergencyjna tej skali i RSA, i lepsza różnicowa niż w przypadku RSA, która przejawiarównie silne związki z wskaźnikami subiektywnego dobrostanu.102

Żaneta Ewa Żukowska 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaWydział Psychologii, Instytut Społecznej Psychologii Klinicznej, Katedra Psychologii PozytywnejR Poczucie sensu życia a strategie radzenia sobie w chorobie nowotworowej wzależności od spostrzeganego wsparciaPraca poświęcona jest problematyce wyboru strategii radzenia sobie w chorobie nowotworowej ispostrzeganego wsparcia. Zwraca się też uwagę na znaczenie nadawania sensu chorobie nowotworowej.Głównym pytaniem badawczym było: Czy poziom poczucia sensu życia i poziom sensu chorobynowotworowej ma związek z wyborem aktywnych bądź biernych strategii radzenia?W badaniu uczestniczyło 120 kobiet leczonych z powodu raka piersi, wśród których wyróżniono 2grupy badawcze ze względu na spostrzegane wsparcie: 54 osoby zrzeszone w stowarzyszeniu Amazoneki 66 nie zrzeszonych. Narzędzia pomiaru to: Skala przystosowania psychicznego do chorobynowotworowej Mini-Mac , Test celu życia PIL, Kwestionariusz Sensu Choroby Nowotworowej PSCh.Postawione hipotezy zostały zweryfikowane za pomocą analizy korelacji, zastosowano liniowywspółczynnik korelacji r Persona.Analiza statystyczna wykazała różnice pomiędzy grupami w wyborze strategii radzenia sobie wzależności od spostrzeganego wsparcia. Zaobserwowano, że w przypadku strategii aktywnych występujepozytywny związek, natomiast w przypadku strategii biernych ujemny związek z poczuciem sensu życiaw chorobie nowotworowej. Ponadto wykryto pozytywny związek pomiędzy poczuciem sensu życia apoczuciem sensu choroby nowotworowej.Osoby badane z grupy, w której otrzymywały wsparcie instrumentalne silniej stosowały strategięaktywną pozytywne przewartościowanie, a słabiej strategię bierną zaabsorbowanie lękowe wporównaniu z osobami, które takiego wsparcia nie otrzymywały. W aspekcie praktycznym wybieranieaktywnych strategii radzenia sobie jest predyktorem lepszego rokowania, zarówno w odniesieniu dodługości przeżycia, jak i braku nawrotów choroby (Dean i Surtees, 1989; Juczyński, 2001). Dlatego takważne jest, aby osoby chore na nowotwory były wspierane w wyborze strategii aktywnych, które dają imsiłę w walce z chorobą.103

Żaneta Ewa Żukowska 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaWydział Psychologii, Instytut Społecznej Psychologii Klinicznej, Katedra Psychologii PozytywnejP Mindfulness jako techniki wspomagające proces zdrowienia w chorobienowotworowejPraca ma na celu zaprezentowanie i zapoznanie z technikami Mindfulness oraz podzieleniem siędoświadczeniem podczas stosowania owych technik wśród pacjentów Centrum Onkologii w Warszawie.Najczęściej cytowana definicja Mindfulness określa go, jako szczególny rodzaj uwagi: świadomej,nie osądzającej i skierowanej na bieżącą chwilę (Jon Kabat-Zinn, 1990).Mindfulness polega na rozwijaniu umiejętności pełnego skupiania uwagi na tym, co się w danejchwili, tu i teraz doświadcza (doznaniach, myślach i emocjach) poprzez systematyczną obserwację.Przedstawicielem tego podejścia jest Jon Kabat-Zinn, który pod koniec lat 70-tych XX wieku nauniwersytecie medycznym w Massachusetts rozpoczął badania nad wykorzystywaniem technikMindfulness w leczeniu.W ciągu ostatnich 30 lat zostało przeprowadzonych wiele badań empirycznych nad zastosowaniemmindfulness w leczeniu różnych problemów zdrowotnych, psychicznych i somatycznych. Ich wynikipokazują, że metody oparte o mindfulness mogą być skuteczną lub co najmniej wspomagającą metodąleczenia. Techniki mindfulness doskonale sprawdzają się jako dodatkowa metoda w leczeniunowotworów, ponieważ polegają na akceptacji i dopuszczaniu doświadczenia takim jakie, ono jest, coprowadzi w większym stopniu do równowagi psychicznej i zdrowia, w porównaniu do technik unikania itłumienia, które mogą nie tylko opóźniać proces zdrowienia, ale i pogarszać jakość życia.Współcześnie rozwijanych jest szereg liczących się nurtów psychoterapeutycznych nawiązującychdo mindfulness, które określa się czasem zbiorczo jako: „trzecią falę terapii poznawczo-behawioralnej(CBT)”. Wśród nich są między innymi: MBCT – Mindfulness Based Cognitive Therapy, ACT (Acceptanceand Commitment Therapy), czy DBT (Dialectical-Behaviour Therapy).104

Jolanta Życińska 1 , Magda Augustyniak 1 , Edyta Daniluk 1 ,Małgorzata Grzegorzewska 1 , Paulina Szynkowska 1 , Małgorzata Węglińska 1 ,Aleksandra Włodarska vel Głowacka 11 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaInstytut Psychologii KlinicznejP Polska adaptacja General Motivation Scale (GMS): próba oceny zastosowania wpsychologii zdrowiaTeoria autodeterminacji, która posłużyła do budowy Skali Globalnej Motywacji (Global MotivationScale, GMS) jest coraz częściej wykorzystywana w celu określenia roli motywacji autonomicznej wpodejmowaniu zmiany zachowań zdrowotnych wśród chorych somatycznie. Celem badań, próczoszacowania walorów psychometrycznych polskiej adaptacji, był pomiar aspektu różnicowego trafnościGMS.W badaniu wzięła udział reprezentatywna próba 465 polaków w wieku od 18-86 roku życia. GMSobejmuje 18 pozycji ewaluowanych na siedmiostopniowej skali odnoszących się do kontinuum procesówregulacyjnych począwszy od motywacji autonomicznej, poprzez regulację opartą na introjekcji,identyfikacji, integracji oraz regulację zewnętrzną, a skończywszy na regulacji amotywacyjnej (Pelletier,Sharp, Blanchard, Lévesque, Vallerand, Guay, 2007). W opracowaniu polskiej wersji językowejwykorzystano kryteria dotyczące tłumaczeń międzykulturowych: poprawności tłumaczenia i językowejoraz odpowiedniości znaczenia. Trafność teoretyczną kwestionariusza weryfikowano za pomocą skalopisujących możliwości wpływania na własne zdrowie (MHLC i GSES) oraz oceniających jego wartość(SWLS).Zgodność wewnętrzna skali, ustalona na podstawie współczynnika alfa Cronbacha, wyniosła 0,76;natomiast stabilność skali mierzona za pomocą metody test-retest w odniesieniu do poszczególnychkategorii regulacji – od 0,49 (regulacja amotywacyjna) do 0,81 (motywacja autonomiczna). Wynikiuzyskane w podskali motywacji autonomicznej GMS nie korelowały na poziomie istotnym statystycznie zwynikami innych narzędzi zastosowanych w badaniu. Natomiast podskale GMS dotyczące regulacjizewnętrznej pozwalają na przewidywanie poczucia zewnętrznej kontroli zdrowia oraz poczucia własnejskuteczności.Kwestionariusz GMS wydaje się być dobrym i wartościowym narzędziem do badania motywacji, awysoka trafność różnicowa podskali motywacji autonomicznej oznacza, że stanowi ona odmiennykonstrukt wyjaśniający uwarunkowania zdrowia i choroby.105

Jolanta Życińska 1 , Ewa Wojtyna 21 Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, WarszawaInstytut Psychologii Klinicznej2 Uniwersytet Śląski, KatowiceInstytut PsychologiiR Rola zmiennych psychologicznych w formułowaniu intencji poddania sięoperacji rekonstrukcyjnej piersi przez kobiety po mastektomii z przyczynnowotworowychCelem badania było określenie wpływu zmiennych psychologicznych oraz zmiennychdemograficznych i związanych z chorobą na formułowanie zamiaru poddania się operacjirekonstrukcyjnej piersi przez kobiety po mastektomii z przyczyn nowotworowych. W badaniachwykorzystano zmienne społeczno-poznawcze wywodzące się z podejścia procesualnego do zmianyzachowań zdrowotnych (HAPA).W badaniu wzięły udział kobiety po mastektomii z przyczyn nowotworowych, nieleczone wostatnim miesiącu, o średniej wieku 50,57 lat. W celu oszacowania zmiennych ujętych w HAPA (własnaskuteczność w inicjowaniu działania, przewidywane zyski i straty, spostrzegane ryzyko oraz intencja)wykorzystano narzędzia skonstruowane samodzielnie . Do oceny poziomu depresji zastosowanoInwentarz Depresji Beck'a (BDI), natomiast lęku - Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL-STAI).Poziom wyjaśnionej wariancji zmiennych wprowadzonych do modelu względem intencji poddaniasię operacji rekonstrukcyjnej piersi wyniósł 59%. Wśród predyktorów społeczno-poznawczych HAPA dwaokazały się istotne statystycznie i tylko one wyjaśniały zmienność nasilenia intencji: własna skutecznośćw inicjowaniu działania (Beta=0,54; p

INDEKS AUTORÓWAUGUSTYNIAK Magda 105BARTNICKA Aneta 64BASIŃSKA Beata 17BENIGHT Charles C. 26BĘTKOWSKA-KORPAŁA Barbara 18, 75, 100BIELAWSKA-BATOROWICZ Eleonora 19BIERNACKA Marta 42, 43BILSKA Anna 20BORKOWSKA Alina 90BRACZKOWSKI Ryszard 21BUJAK Małgorzata 56CHACIA Joanna 22CHANDUSZKO-SALSKA Jolanta 23, 89CHODKIEWICZ Jan 24CHUDZICKA-CZUPAŁA Agata 78CHYLIŃSKA Joanna 25CIEŚLAK Roman 26DANILUK Edyta 105FINOGENOW Maria 27FRYDRYCHEWICZ Maria 82GERC Krzysztof 28GIEROWSKI Józef Krzysztof 18, 75, 100GIL Renata 29GŁUSIŃSKA Agnieszka 51GOLIŃSKA Lucyna 30GÓRNIK-DUROSE Małgorzata 31GRUDZIŃSKA Anna 21GRUENPETER Piotr 36GRUSZCZYŃSKA Ewa 32GRZEGORZEWSKA Małgorzata 105GULLA Bożena 33GUSZKOWSKA Monika 34, 35GUZIEJEWSKA Anna 36GUZIŃSKA Katarzyna 37GWOZDECKA-WOLNIASZEK Ewa 38, 39HESZEN Irena 40IZDEBSKI Paweł 41, 54JAKUBOWSKA-WINECKA Anna 42, 43JANICKA Karolina 44JANKOWSKI PIOTR 75JANUSZEK Maciej 38107

JELIŃSKA Magdalena 45, 46JELONKIEWICZ Irena 47, 48, 101JEŻEWSKA Maria 62JUCZYŃSKI Zygfryd 49KACZMAREK Łukasz 50KALICIŃSKA Marta 25KASPRZAK Jacek 18KĘDZIERSKA Bogna 51KLESZCZ-SZCZYRBA Renata 52KLUCZEWSKA Joanna 39KOBERDA Przemysław 53KOŁODZIEJEK Jolanta 94, 97KOMOROWSKA Kamilla 54KOSIŃSKA-DEC Katarzyna 47KOSTER Agnieszka 55, 56KRAWCZYŃSKI Marcin 57KROEMEKE Aleksandra 58KUCHARSKA Marta 59KUHN-DYMECKA Aleksandra 60KWISSA-GAJEWSKA Zuzanna 61LESICKA Urszula 95LESZCZYŃSKA Irena 62LEŚNIAK Anna 63LEWANDOWSKA Agnieszka 36LIZUREJ Alicja 64ŁĘCKA Dominika 65ŁUSZCZYŃSKA Aleksandra 66, 67MALINOWSKA-CIEŚLIK Marta 22, 63MATEUSIAK Joanna 38MAZURKIEWICZ Magdalena 67MIKOŁAJCZYK Maria 68MINISZEWSKA Joanna 69MROZIAK Barbara 70MRÓZ Justyna 71MRÓZ Swetłana 75, 100NAWARA Iwona 95NOLBRZAK-DROZD Joanna 18OGIŃSKA-BULIK Nina 72OLEŚ Maria 73OLEŚ Piotr 74OLSZEWSKA Katarzyna 75OSTROWSKI M. Tadeusz 76PASTWA-WOJCIECHOWSKA Beata 37PIETRUSIŃSKA Joanna 42108

PISKORZ Emilia 41PŁACZKIEWICZ Marta 77POPIOŁEK Katarzyna 78POPRAWA Ryszard 79PUCHALSKI Krzysztof 80ROSIŃSKA Agnieszka 81ROSIŃSKA Paulina 98RYNIAK Jolanta 18SĘK Helena 82SŁOWIK Piotr 33SROKA-OBORSKA Patrycja 83STAWIARSKA Patrycja 84STEFANIAK Tomasz 85STEFAŃSKA-KLAR Renata 86STELCER Bogusław 87STĘPIEŃ Ewa 70STODOLSKA-KOBERDA Urszula 53SYREK Ewa 88SZYMAŃSKA Sylwia 23, 89SZYNKOWSKA Paulina 105ŚWITALSKA Julita 90TŁOKIŃSKI Waldemar 91WASZKIEWICZ Olga 40WĘGLIŃSKA Małgorzata 105WĘŻYK Agata 83WILCZEK-RUŻYCZKA Ewa 92WILCZYŃSKA-KWIATEK Agnieszka 93WŁODARCZYK Dorota 94, 97WŁODARSKA VEL GŁOWACKA Aleksandra 105WOJTYNA Ewa 84, 95, 106WRONA-POLAŃSKA Helena 96WRZEŚNIEWSKI Kazimierz 94, 97WRZOSEK Joanna 98ZAREMBA Agnieszka 99ZAWADZKA Barbara 100ZIARKO Michał 50ZIÓŁKOWSKA Anna 28ZNAJMIECKA-SIKORA Marta 51ZWOLIŃSKI Marek 101, 102ŻUKOWSKA Żaneta Ewa 103, 104ŻYCIŃSKA Jolanta 105, 106109