S<strong>Vlerësimi</strong> <strong>Mjedisor</strong> <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong> <strong>pas</strong> <strong>Konfliktit</strong>Soda kaustike (NaOH). Soda kaustike, e njohur edhe si hidroksid natriumi, është njësubstancë e ngurtë <strong>në</strong> ngjyrë të bardhë, pa erë dhe tepër gërryese. Ajo përdoret për prodhimine disa kimikateve, <strong>në</strong> rafinimin e naftës dhe prodhimin e letrës. Është shumë e rrezikshmepër sytë dhe mund të shkaktojë dëmtime të përhershme deri <strong>në</strong> verbëri. Kontakti me lëkurënmund të shkaktojë djegie dhe acarime. Thithja e saj mund të acarojë mushkëritë dhe tëshkaktojë kollitje, vështirësi <strong>në</strong> frymëmarrje dhe grumbullim lëngjesh.Sulfuri i hidrogjenit (H 2 S). Sulfuri i hidrogjenit është një gaz pa ngjyrë, me erënkarakteristike të vezëve të prishura. Ai është i tretshëm <strong>në</strong> ujë dhe nuk bioakumulohet. Nënatyrë gjendet <strong>në</strong> gazet vullkanike dhe përftohet nga veprimi i bakterieve gjatë shpërbërjes sëproteinave bimore dhe shtazore. Në industri zakonisht del si <strong>në</strong>nprodukt gjatë prodhimit tëkokut nga qymyri squfurmbajtës, rafinimit të naftës squfurmbajtëse dhe prodhimit të letrës.Sulfuri i hidrogjenit është një gaz irritues dhe asfiksues. Veprimi i tij irritues i drejtpërdrejtë<strong>në</strong> indet e buta të syrit shkakton keratokonjuktivit, i njohur edhe si 'sy i gaztë'. Kur thithet,sulfuri i hidrogjenit acaron gjithë aparatin e frymëmarrjes, duke vështirësuar frymëmarrjen.Vështirësitë <strong>në</strong> frymëmarrje mund të ndodhin <strong>pas</strong> një ekspozimi të gjatë <strong>në</strong> përqendrime tëmëdha.TTirami (C 6 H 12 N 2 S 4 ). Tirami është një pesticid. Ai ekziston <strong>në</strong> formë të ngurtë mengjyrë blu ose krem, si dhe <strong>në</strong> formë kristalesh të verdha. Tirami përdoret për të mbrojturperimet, frutat dhe farat nga një sërë sëmundjesh kërpudhore. Ai përdoret, gjithashtu, për tëlarguar lepujt, brejtësit dhe drerët nga drurët frutorë dhe dekorativë. Pesticidi është relativishttoksik kur gëlltitet, por shumë toksik <strong>në</strong>se merret me a<strong>në</strong> të frymëmarrjes. Ekspozimiafatshkurtër mund të shkaktojë te njerëzit dhimbje koke, marrje mendsh, lodhje, përzierje dhediarre. Ekspozimi i zgjatur mund të shkaktojë topitje, konfuzion, humbje të aftësisë seksuale,mungesë koordinimi të muskujve, humbje të aftësisë folëse dhe konjuktivit. Në mjedistirami është i paqëndrueshëm <strong>në</strong> prani të lagështisë dhe oksigjenit dhe shpërbëhet me shpejtësi <strong>në</strong> etilentioure. Kjo përbërje shkakton strumë, defekte lindjeje dhe kancer tek kafshët.76UUNDP. Që më 1965 Programi i Zhvillimit i Kombeve të Bashkuara (UNDP) kandihmuar vende të ndryshme të arrij<strong>në</strong> një zhvillim të qëndrueshëm përmes ndërtimit tëkapaciteteve <strong>në</strong> katër fusha të rëndësishme: çrrënjosja e varfërisë; krijimi i mundësive përpu<strong>në</strong>sim dhe jetesë të qëndrueshme; fuqizimi i grave dhe mbrojtja dhe ripërtëritja e mjedisit.UNECE. Komisioni Ekonomik i Kombeve të Bashkuara për Europën u formua <strong>në</strong> 1947
si një forum, <strong>në</strong> të cilin vendet e Amerikës Veriore, Europës dhe Azisë Qendrore u mblodhënpër të fuqizuar bashkëpunimin ekonomik. UNECE përqëndrohet <strong>në</strong> analizat ekonomike,mjedisin dhe vendbanimet njerëzore, statistikat, energji<strong>në</strong> e qëndrueshme, tregti<strong>në</strong>,zhvillimin e industrisë dhe ekonomisë private, lëndën e drurit dhe transportin.II<strong>UNEP</strong>. Programi i Mjedisit i Kombeve të Bashkuara ishte rezultat i Konferencës sëStokholmit për Mjedisin Njerëzor. Misioni i <strong>UNEP</strong>-it është të shërbejë si autoritet udhëheqësglobal për mjedisin, që përcakton programin global mjedisor; nxit zbatimin koherent tëdimensionit mjedisor të zhvillimit të qëndrueshëm brendapërbrenda sistemit të Kombeve tëBashkuara; shërben si mbrojtës i autoritetshëm për mjedisin global si dhe nxit bashkëpuniminndërkombëtar dhe veprimet e bazuara <strong>në</strong> aftësitë më të mira shkencore dhe teknike ekzistuese.UNHCR. Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR) u krijua<strong>në</strong> vitin 1951. UNHCR-ja ka mandatin për të drejtuar dhe bashkërenduar veprimetndërkombëtare për mbrojtjen e refugjatëve <strong>në</strong> të gjithë botën dhe zgjidhjen e problemeve të tyre.Qëllimi kryesor i UNHCR-së është mbrojtja e të drejtave dhe e mirëqenies së refugjatëve.UNHCR-ja lufton për të siguruar që çdo njeri të ketë të drejtën të kërkojë azil, të gjejë strehim<strong>në</strong> një vend tjetër, si dhe të kthehet vullnetarisht <strong>në</strong> atdhe.UNHCS. Qendra e Kombeve të Bashkuara për Vendbanimet (habitatet) Njerëzore u krijua<strong>në</strong> vitin 1978, dy vjet <strong>pas</strong> mbajtjes së Konferencës së Kombeve të Bashkuara për VendbanimetNjerëzore <strong>në</strong> Vankuver, Kanada. Qendra shërben si agjenci drejtuese për veprimaritëe zhvillimit të vendbanimeve njerëzore të Kombeve të Bashkuara, si dhe për shkëmbimin einformacionit <strong>në</strong> shkallë globale për vendbanimet e popullsisë, kushtet dhe prirjet e tyre.77