Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP

Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP

postconflict.unep.ch
from postconflict.unep.ch More from this publisher
12.07.2015 Views

Vlerësimi Mjedisor Shqipëri pas Konfliktitdjegie fyti dhe rrjedhje hundësh. Futja organizëm e bikromatit të natriumit mund tëirritojë membran e stomakut dhe zorrët, duke shkaktuar dhimbje barku, përzierje, të vjelladhe diarre. Pasoja të tjera ja zhurmimi vesh, dobësi, rritje e tensionit të gjakut,dobësimi i shikimit dhe dridhje. Bikromati i natriumit mendohet të ketë cilësi kancerogjene dhekonsiderohet si tepër i rrezikshëm për shëndetin e njeriut. Nevojiten studime të mëtejshme për tëkuptuar spektrin e gjerë të ndikimit të tij mbi shëndetin e njeriut dhe mjedisin.DDDT (C 4 H 9 C 15 ) DDT. DDT, ose diklordifeniltrikloretani është pesticidi i parë organik mebazë klori që është përdorur mbarë botën. Paketohet formë kristalesh pa ngjyrë osepluhuri të bardhë. Kur u shpik, rezultoi që ishte insekticidi ideal, për arsye të kostos së ulëttë prodhimit dhe toksicitetit dukje të ulët për gjitarët. Megjithatë, fund të viteve 40filluan të shfaqen probleme nga përdorimi i tepërt i tij. Shumë lloje insektesh krijuanrezistencë ndaj DDT-së si dhe u zbulua që ishte shumë toksik për peshqit. Për më tepër, ugjet se DDT akumulohet indet dhjamore të kafshëve dhe bioakumulohet zinxhirinushqimor. Ekspozimi ndaj DDT-së mund të shkaktojë të përziera, të vjella, konfuzion,humbje të kontrollit të muskujve dhe dridhje. DDT-ja mund të dëmtojë edhe mëlçi eveshkat dhe të ndikojë sistemin imunitar. Mendohet se ai është kancerogjen dhe duhettrajtuar me shumë kujdes. Çështja e tregtimit të DDT-së do të ngrihet Konventën PIC. Njëkonventë e Kombeve të Bashkuara për Ndotësit e Qëndrueshëm Organikë (POPs) është proces dhe synon kufizimin e mëtejshëm e kontrollin e përdorimit të DDT-së dhe tëkimikateve të tjera të rrezikshme.Dimetilamina (C 2 H 7 N). Dimetilamina është një gaz ose lëng i djegshëm, pa ngjyrë,menjë erë të rëndë peshku ose të ngjashme me amoniakun. Përdoret si lëndë e parë sintezëne insekticideve, lubrifikantëve, izoluesve, produkteve të bronximit dhe depilimit, materialevefarmaceutike, detergjentëve, sapuneve dhe karburanteve të ndryshëm. Ekspozimi jo shumë imadh ndaj tij mund të acarojë sytë, hundën, fytin, lëkurën, si dhe të krijojë vështirësi frymëmarrje. Kontakti i drejtpërdrejtë me lëkurën mund të shkaktojë djegie të rënda.Ekspozimet e përsëritura mund të shkaktoj bronshit dhe dëmtim të mëlçisë.68Dioksinat (p.sh. C 12 H 4 C l4 O 2 ). Termat 'dioksi' ose 'dioksi dhe furan' i referohen përgjithësi një grupi prej 210 ndotësish të kloruar, p-dibenzo-dioksinave dhe dibenzofuraneve.Dioksinat ja organoklorure dhe konsiderohen ndër ndotësit organikë më toksikë botë. Atoja nprodukte të proceseve industriale që përmbaj klor, si dhe të gjitha llojeve të djegieve.Sapo çlirohen mjedis, dioksinat ja të qëndrueshme dhe priren të lidhen me sedimentet osematerialet pluskuese. Dioksinat mund të bioakumulohen zinxhirin ushqimor dhe paraqesinrrezikshmëri serioze ndaj shëndetit mjedisor dhe njerëzor. Më toksikja ndër dioksinat dhefuranet, 2,3,4,8-tetraklordibenzo-p-dioksina (TCDD), përdoret si model toksikologjik i grupitdhe rreth saj ja bërë shumë kërkime. Ajo klasifikohet ndër lëndët kancerogjene për njeriun.Përveç faktit që shkakton kancer, studimet mbi kafshët ka treguar që ajo dëmton sisteminnervor, sistemin imunitar, atë riprodhues, si dhe jep anomali të fetusit. Pasoja më ezakonshme tek njerëzit e ekspozuar ndaj dioksinave është një sëmund je e rëndë e lëkurës me

plagë formë puçrrash, kryesisht fytyrë dhe pjesën e sipërmetë trupit. Pasoja të tjera lëkurë ja irritimet, çngjyrimi dhe shtimi i qimeve. Ja re, gjithashtu, ndryshime gjak dhe uri, që tregoj dëmtim të mëlçisë. Trajtimi i mbetjeve të dioksisparashikohet Konventën e Bazelit. Një konventë e Kombeve të Bashkuara mbi Ndotësit eQëndrueshëm Organikë (POPs) është proces dhe synon të kufizojë më tejprodhimin e dioksinave dhe të kimikateve të tjera të rrezikshme.IIDioksidi i karbonit (CO 2 ). Dioksidi i karbonit është një gaz pa ngjyrë, me erë të lehtë dheshije të athët. Në natyrë prodhohet nga kafshët gjatë frymëmarrjes dhe përdoret nga bimët gjatëfotosintezës. Megjithëse përbën 0.03% të atmosferës, ai është një nga gazet më të rëndësishëm të"efektit serrë". Djegia e lëndëve fosile po rrit përqendrimin e dioksidit të karbonit atmosferëdhe mendohet se ky fakt ndikon ngrohjen globale. Si rrjedhim, çlirimi global i dioksidit tëkarbonit do të parashikohet Konventën e Kombeve të Bashkuara mbi Ndryshimet Klimatike.Disulfuri i karbonit (CS 2 ). Disulfuri i pastër i karbonit është një lëng pa ngjyrë, me erëtë këndshme dhe të ëmbël, të ngjashme me kloroformin. Megjithatë, produkti industrial ipapërpunuar është një lëng i verdhemë, me një erë të rëndë si rrënjë të prishura. Deri tanipërdorimi më i rëndësishëm i disulfurit të karbonit është për prodhimin e fibrave të mëndafshitviskoz. Ai përdoret, gjithashtu, si tretës procese të ndryshme industriale, përfshirë këtuprodhimin e naftës dhe parafis si dhe, kohët e fundit, për prodhimin e agjentëve tëpluskimit dhe herbicideve. Sulfuri i karbonit avullon shpejt mjedis të hapur. Ai nuk dukettë akumulohet prej organizmave ujorë. Thithja e avujve të disulfurit të karbonit mund tëshkaktojë irritim të syve dhe të aparatit të frymëmarrjes. Disulfuri i karbonit është depresuesi sistemit nervor qendror si dhe mund të shkaktojë dëmtime të mëlçisë dhe veshkave. Thithjapër një kohë të gjatë e tij mund të shkaktojë sëmundje të zemrës dhe ndryshime psikologjidhe sjellje. Disulfuri i karbonit është intoksikues për riprodhimin dhe ndikon zhvillimin efetusit.FFNB (Forca Ndërhyrëse Ballkanike). Ky është një projekt i përbashkët i UNEP-it dheUNHCR-së për vlerësimin dhe monitorimin e ndikimit të konfliktit ballkanik mbi mjedisindhe mbi zonat e banuara.GGRID. Baza e të Dhënave Informuese mbi Burimet Globale është një rrjet qendrashinformacioni që u siguron vendimmarrësve dhe publikut një mundësi informimi mjedisor tëcilësisë së lartë. Në botë gjenden aktualisht gjashtëmbëdhjetë qendra të tilla. Në Europë atogjenden Arendal, Budapest, Gjenevë, Moskë, Tbilisi, Varshavë dhe MAP/Zyra e PlanitBlu.69

<strong>Vlerësimi</strong> <strong>Mjedisor</strong> <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong> <strong>pas</strong> <strong>Konfliktit</strong>djegie fyti dhe rrjedhje hundësh. Futja <strong>në</strong> organizëm e bikromatit të natriumit mund tëirritojë membra<strong>në</strong>n e stomakut dhe zorrët, duke shkaktuar dhimbje barku, përzierje, të vjelladhe diarre. Pasoja të tjera ja<strong>në</strong> zhurmimi <strong>në</strong> vesh, dobësi, rritje e tensionit të gjakut,dobësimi i shikimit dhe dridhje. Bikromati i natriumit mendohet të ketë cilësi kancerogjene dhekonsiderohet si tepër i rrezikshëm për shëndetin e njeriut. Nevojiten studime të mëtejshme për tëkuptuar spektrin e gjerë të ndikimit të tij mbi shëndetin e njeriut dhe mjedisin.DDDT (C 4 H 9 C 15 ) DDT. DDT, ose diklordifeniltrikloretani është pesticidi i parë organik mebazë klori që është përdorur <strong>në</strong> mbarë botën. Paketohet <strong>në</strong> formë kristalesh pa ngjyrë osepluhuri të bardhë. Kur u shpik, rezultoi që ishte insekticidi ideal, për arsye të kostos së ulëttë prodhimit dhe toksicitetit <strong>në</strong> dukje të ulët për gjitarët. Megjithatë, <strong>në</strong> fund të viteve 40filluan të shfaqen probleme nga përdorimi i tepërt i tij. Shumë lloje insektesh krijuanrezistencë ndaj DDT-së si dhe u zbulua që ishte shumë toksik për peshqit. Për më tepër, ugjet se DDT akumulohet <strong>në</strong> indet dhjamore të kafshëve dhe bioakumulohet <strong>në</strong> zinxhirinushqimor. Ekspozimi ndaj DDT-së mund të shkaktojë të përziera, të vjella, konfuzion,humbje të kontrollit të muskujve dhe dridhje. DDT-ja mund të dëmtojë edhe mëlçi<strong>në</strong> eveshkat dhe të ndikojë <strong>në</strong> sistemin imunitar. Mendohet se ai është kancerogjen dhe duhettrajtuar me shumë kujdes. Çështja e tregtimit të DDT-së do të ngrihet <strong>në</strong> Konventën PIC. Njëkonventë e Kombeve të Bashkuara për Ndotësit e Qëndrueshëm Organikë (POPs) është <strong>në</strong>proces dhe synon kufizimin e mëtejshëm e kontrollin e përdorimit të DDT-së dhe tëkimikateve të tjera të rrezikshme.Dimetilamina (C 2 H 7 N). Dimetilamina është një gaz ose lëng i djegshëm, pa ngjyrë,menjë erë të rëndë peshku ose të ngjashme me amoniakun. Përdoret si lëndë e parë <strong>në</strong> sintezëne insekticideve, lubrifikantëve, izoluesve, produkteve të bronximit dhe depilimit, materialevefarmaceutike, detergjentëve, sapuneve dhe karburanteve të ndryshëm. Ekspozimi jo shumë imadh ndaj tij mund të acarojë sytë, hundën, fytin, lëkurën, si dhe të krijojë vështirësi <strong>në</strong>frymëmarrje. Kontakti i drejtpërdrejtë me lëkurën mund të shkaktojë djegie të rënda.Ekspozimet e përsëritura mund të shkaktoj<strong>në</strong> bronshit dhe dëmtim të mëlçisë.68Dioksinat (p.sh. C 12 H 4 C l4 O 2 ). Termat 'dioksi<strong>në</strong>' ose 'dioksi<strong>në</strong> dhe furan' i referohen <strong>në</strong>përgjithësi një grupi prej 210 ndotësish të kloruar, p-dibenzo-dioksinave dhe dibenzofuraneve.Dioksinat ja<strong>në</strong> organoklorure dhe konsiderohen ndër ndotësit organikë më toksikë <strong>në</strong> botë. Atoja<strong>në</strong> <strong>në</strong>nprodukte të proceseve industriale që përmbaj<strong>në</strong> klor, si dhe të gjitha llojeve të djegieve.Sapo çlirohen <strong>në</strong> mjedis, dioksinat ja<strong>në</strong> të qëndrueshme dhe priren të lidhen me sedimentet osematerialet pluskuese. Dioksinat mund të bioakumulohen <strong>në</strong> zinxhirin ushqimor dhe paraqesinrrezikshmëri serioze ndaj shëndetit mjedisor dhe njerëzor. Më toksikja ndër dioksinat dhefuranet, 2,3,4,8-tetraklordibenzo-p-dioksina (TCDD), përdoret si model toksikologjik i grupitdhe rreth saj ja<strong>në</strong> bërë shumë kërkime. Ajo klasifikohet ndër lëndët kancerogjene për njeriun.Përveç faktit që shkakton kancer, studimet mbi kafshët ka<strong>në</strong> treguar që ajo dëmton sisteminnervor, sistemin imunitar, atë riprodhues, si dhe jep anomali të fetusit. Pasoja më ezakonshme tek njerëzit e ekspozuar ndaj dioksinave është një sëmund je e rëndë e lëkurës me

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!