Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP
Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP
Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktitdjegie fyti dhe rrjedhje hundësh. Futja në organizëm e bikromatit të natriumit mund tëirritojë membranën e stomakut dhe zorrët, duke shkaktuar dhimbje barku, përzierje, të vjelladhe diarre. Pasoja të tjera janë zhurmimi në vesh, dobësi, rritje e tensionit të gjakut,dobësimi i shikimit dhe dridhje. Bikromati i natriumit mendohet të ketë cilësi kancerogjene dhekonsiderohet si tepër i rrezikshëm për shëndetin e njeriut. Nevojiten studime të mëtejshme për tëkuptuar spektrin e gjerë të ndikimit të tij mbi shëndetin e njeriut dhe mjedisin.DDDT (C 4 H 9 C 15 ) DDT. DDT, ose diklordifeniltrikloretani është pesticidi i parë organik mebazë klori që është përdorur në mbarë botën. Paketohet në formë kristalesh pa ngjyrë osepluhuri të bardhë. Kur u shpik, rezultoi që ishte insekticidi ideal, për arsye të kostos së ulëttë prodhimit dhe toksicitetit në dukje të ulët për gjitarët. Megjithatë, në fund të viteve 40filluan të shfaqen probleme nga përdorimi i tepërt i tij. Shumë lloje insektesh krijuanrezistencë ndaj DDT-së si dhe u zbulua që ishte shumë toksik për peshqit. Për më tepër, ugjet se DDT akumulohet në indet dhjamore të kafshëve dhe bioakumulohet në zinxhirinushqimor. Ekspozimi ndaj DDT-së mund të shkaktojë të përziera, të vjella, konfuzion,humbje të kontrollit të muskujve dhe dridhje. DDT-ja mund të dëmtojë edhe mëlçinë eveshkat dhe të ndikojë në sistemin imunitar. Mendohet se ai është kancerogjen dhe duhettrajtuar me shumë kujdes. Çështja e tregtimit të DDT-së do të ngrihet në Konventën PIC. Njëkonventë e Kombeve të Bashkuara për Ndotësit e Qëndrueshëm Organikë (POPs) është nëproces dhe synon kufizimin e mëtejshëm e kontrollin e përdorimit të DDT-së dhe tëkimikateve të tjera të rrezikshme.Dimetilamina (C 2 H 7 N). Dimetilamina është një gaz ose lëng i djegshëm, pa ngjyrë,menjë erë të rëndë peshku ose të ngjashme me amoniakun. Përdoret si lëndë e parë në sintezëne insekticideve, lubrifikantëve, izoluesve, produkteve të bronximit dhe depilimit, materialevefarmaceutike, detergjentëve, sapuneve dhe karburanteve të ndryshëm. Ekspozimi jo shumë imadh ndaj tij mund të acarojë sytë, hundën, fytin, lëkurën, si dhe të krijojë vështirësi nëfrymëmarrje. Kontakti i drejtpërdrejtë me lëkurën mund të shkaktojë djegie të rënda.Ekspozimet e përsëritura mund të shkaktojnë bronshit dhe dëmtim të mëlçisë.68Dioksinat (p.sh. C 12 H 4 C l4 O 2 ). Termat 'dioksinë' ose 'dioksinë dhe furan' i referohen nëpërgjithësi një grupi prej 210 ndotësish të kloruar, p-dibenzo-dioksinave dhe dibenzofuraneve.Dioksinat janë organoklorure dhe konsiderohen ndër ndotësit organikë më toksikë në botë. Atojanë nënprodukte të proceseve industriale që përmbajnë klor, si dhe të gjitha llojeve të djegieve.Sapo çlirohen në mjedis, dioksinat janë të qëndrueshme dhe priren të lidhen me sedimentet osematerialet pluskuese. Dioksinat mund të bioakumulohen në zinxhirin ushqimor dhe paraqesinrrezikshmëri serioze ndaj shëndetit mjedisor dhe njerëzor. Më toksikja ndër dioksinat dhefuranet, 2,3,4,8-tetraklordibenzo-p-dioksina (TCDD), përdoret si model toksikologjik i grupitdhe rreth saj janë bërë shumë kërkime. Ajo klasifikohet ndër lëndët kancerogjene për njeriun.Përveç faktit që shkakton kancer, studimet mbi kafshët kanë treguar që ajo dëmton sisteminnervor, sistemin imunitar, atë riprodhues, si dhe jep anomali të fetusit. Pasoja më ezakonshme tek njerëzit e ekspozuar ndaj dioksinave është një sëmund je e rëndë e lëkurës me
plagë në formë puçrrash, kryesisht në fytyrë dhe në pjesën e sipërmetë trupit. Pasoja të tjeranë lëkurë janë irritimet, çngjyrimi dhe shtimi i qimeve. Janë vënë re, gjithashtu, ndryshimenë gjak dhe urinë, që tregojnë dëmtim të mëlçisë. Trajtimi i mbetjeve të dioksinësparashikohet në Konventën e Bazelit. Një konventë e Kombeve të Bashkuara mbi Ndotësit eQëndrueshëm Organikë (POPs) është në proces dhe synon të kufizojë më tejprodhimin e dioksinave dhe të kimikateve të tjera të rrezikshme.IIDioksidi i karbonit (CO 2 ). Dioksidi i karbonit është një gaz pa ngjyrë, me erë të lehtë dheshije të athët. Në natyrë prodhohet nga kafshët gjatë frymëmarrjes dhe përdoret nga bimët gjatëfotosintezës. Megjithëse përbën 0.03% të atmosferës, ai është një nga gazet më të rëndësishëm të"efektit serrë". Djegia e lëndëve fosile po rrit përqendrimin e dioksidit të karbonit në atmosferëdhe mendohet se ky fakt ndikon në ngrohjen globale. Si rrjedhim, çlirimi global i dioksidit tëkarbonit do të parashikohet në Konventën e Kombeve të Bashkuara mbi Ndryshimet Klimatike.Disulfuri i karbonit (CS 2 ). Disulfuri i pastër i karbonit është një lëng pa ngjyrë, me erëtë këndshme dhe të ëmbël, të ngjashme me kloroformin. Megjithatë, produkti industrial ipapërpunuar është një lëng i verdhemë, me një erë të rëndë si rrënjë të prishura. Deri tanipërdorimi më i rëndësishëm i disulfurit të karbonit është për prodhimin e fibrave të mëndafshitviskoz. Ai përdoret, gjithashtu, si tretës në procese të ndryshme industriale, përfshirë këtuprodhimin e naftës dhe parafinës si dhe, kohët e fundit, për prodhimin e agjentëve tëpluskimit dhe herbicideve. Sulfuri i karbonit avullon shpejt në mjedis të hapur. Ai nuk dukettë akumulohet prej organizmave ujorë. Thithja e avujve të disulfurit të karbonit mund tëshkaktojë irritim të syve dhe të aparatit të frymëmarrjes. Disulfuri i karbonit është depresuesi sistemit nervor qendror si dhe mund të shkaktojë dëmtime të mëlçisë dhe veshkave. Thithjapër një kohë të gjatë e tij mund të shkaktojë sëmundje të zemrës dhe ndryshime në psikologjidhe sjellje. Disulfuri i karbonit është intoksikues për riprodhimin dhe ndikon në zhvillimin efetusit.FFNB (Forca Ndërhyrëse Ballkanike). Ky është një projekt i përbashkët i UNEP-it dheUNHCR-së për vlerësimin dhe monitorimin e ndikimit të konfliktit ballkanik mbi mjedisindhe mbi zonat e banuara.GGRID. Baza e të Dhënave Informuese mbi Burimet Globale është një rrjet qendrashinformacioni që u siguron vendimmarrësve dhe publikut një mundësi informimi mjedisor tëcilësisë së lartë. Në botë gjenden aktualisht gjashtëmbëdhjetë qendra të tilla. Në Europë atogjenden në Arendal, Budapest, Gjenevë, Moskë, Tbilisi, Varshavë dhe MAP/Zyra e PlanitBlu.69
- Page 17 and 18: Është ende në shqyrtim hartimi i
- Page 19 and 20: ■ UjiBurimet ujore në Shqipëri
- Page 21 and 22: ■ TokaErozioni i tokës është n
- Page 23 and 24: ➤ Harta 5 : Ruajtja e Natyrës n
- Page 25 and 26: 3Dele duke kullotur në tokat e ish
- Page 27 and 28: Uzina e PVC-VlorëVlorëProblemet k
- Page 29 and 30: Fusha e naftëmbajtëse eMarinzës,
- Page 31 and 32: RAFINERIA E NAFTËS-BallshProblemet
- Page 33 and 34: zhavorri. Vendshkarkimi nukka veshj
- Page 35 and 36: mjedisin përreth, në rast rrjedhj
- Page 37 and 38: Ajo që dikur ka qënë një burim
- Page 39 and 40: ➤ Harta 6 : Shpërndarja e Refugj
- Page 41 and 42: Me fillimin e krizës, qeveria shqi
- Page 43 and 44: Në disa zona rurale dhe bashki, ve
- Page 45 and 46: Një raport i botuar prej Organizat
- Page 47 and 48: AKM-ja drejtohet nga një Kryetar;
- Page 49 and 50: Bashkëpunimi ndërkombëtar dhe vi
- Page 51 and 52: Është themelor fakti që bashkit
- Page 53 and 54: “Pikat e nxehta”1. Uzina kimike
- Page 55 and 56: Vende të tjera industriale6. Uzina
- Page 57 and 58: ambalazhe të biodegradueshme dhe s
- Page 59 and 60: Kapacitete institucionale për admi
- Page 61 and 62: d) Të hartohen standardet e shkark
- Page 63 and 64: Instituti i Studimeve Mjedisore dhe
- Page 65 and 66: Bashkia e Shkodrës. 1999.Gjendja e
- Page 67: BIIBakri (Cu). Bakri është një m
- Page 71 and 72: KIIKlori (Cl 2 ). Klori është nj
- Page 73 and 74: janë toksike edhe në përqendrime
- Page 75 and 76: Bosnjë-Hercegovina, Bullgaria, Rep
- Page 77 and 78: si një forum, në të cilin vendet
- Page 79 and 80: Shtojcë IV•LISTA E KONTRIBUESVEI
- Page 81 and 82: Raporti i Programit të Mjedisit t
<strong>Vlerësimi</strong> <strong>Mjedisor</strong> <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong> <strong>pas</strong> <strong>Konfliktit</strong>djegie fyti dhe rrjedhje hundësh. Futja <strong>në</strong> organizëm e bikromatit të natriumit mund tëirritojë membra<strong>në</strong>n e stomakut dhe zorrët, duke shkaktuar dhimbje barku, përzierje, të vjelladhe diarre. Pasoja të tjera ja<strong>në</strong> zhurmimi <strong>në</strong> vesh, dobësi, rritje e tensionit të gjakut,dobësimi i shikimit dhe dridhje. Bikromati i natriumit mendohet të ketë cilësi kancerogjene dhekonsiderohet si tepër i rrezikshëm për shëndetin e njeriut. Nevojiten studime të mëtejshme për tëkuptuar spektrin e gjerë të ndikimit të tij mbi shëndetin e njeriut dhe mjedisin.DDDT (C 4 H 9 C 15 ) DDT. DDT, ose diklordifeniltrikloretani është pesticidi i parë organik mebazë klori që është përdorur <strong>në</strong> mbarë botën. Paketohet <strong>në</strong> formë kristalesh pa ngjyrë osepluhuri të bardhë. Kur u shpik, rezultoi që ishte insekticidi ideal, për arsye të kostos së ulëttë prodhimit dhe toksicitetit <strong>në</strong> dukje të ulët për gjitarët. Megjithatë, <strong>në</strong> fund të viteve 40filluan të shfaqen probleme nga përdorimi i tepërt i tij. Shumë lloje insektesh krijuanrezistencë ndaj DDT-së si dhe u zbulua që ishte shumë toksik për peshqit. Për më tepër, ugjet se DDT akumulohet <strong>në</strong> indet dhjamore të kafshëve dhe bioakumulohet <strong>në</strong> zinxhirinushqimor. Ekspozimi ndaj DDT-së mund të shkaktojë të përziera, të vjella, konfuzion,humbje të kontrollit të muskujve dhe dridhje. DDT-ja mund të dëmtojë edhe mëlçi<strong>në</strong> eveshkat dhe të ndikojë <strong>në</strong> sistemin imunitar. Mendohet se ai është kancerogjen dhe duhettrajtuar me shumë kujdes. Çështja e tregtimit të DDT-së do të ngrihet <strong>në</strong> Konventën PIC. Njëkonventë e Kombeve të Bashkuara për Ndotësit e Qëndrueshëm Organikë (POPs) është <strong>në</strong>proces dhe synon kufizimin e mëtejshëm e kontrollin e përdorimit të DDT-së dhe tëkimikateve të tjera të rrezikshme.Dimetilamina (C 2 H 7 N). Dimetilamina është një gaz ose lëng i djegshëm, pa ngjyrë,menjë erë të rëndë peshku ose të ngjashme me amoniakun. Përdoret si lëndë e parë <strong>në</strong> sintezëne insekticideve, lubrifikantëve, izoluesve, produkteve të bronximit dhe depilimit, materialevefarmaceutike, detergjentëve, sapuneve dhe karburanteve të ndryshëm. Ekspozimi jo shumë imadh ndaj tij mund të acarojë sytë, hundën, fytin, lëkurën, si dhe të krijojë vështirësi <strong>në</strong>frymëmarrje. Kontakti i drejtpërdrejtë me lëkurën mund të shkaktojë djegie të rënda.Ekspozimet e përsëritura mund të shkaktoj<strong>në</strong> bronshit dhe dëmtim të mëlçisë.68Dioksinat (p.sh. C 12 H 4 C l4 O 2 ). Termat 'dioksi<strong>në</strong>' ose 'dioksi<strong>në</strong> dhe furan' i referohen <strong>në</strong>përgjithësi një grupi prej 210 ndotësish të kloruar, p-dibenzo-dioksinave dhe dibenzofuraneve.Dioksinat ja<strong>në</strong> organoklorure dhe konsiderohen ndër ndotësit organikë më toksikë <strong>në</strong> botë. Atoja<strong>në</strong> <strong>në</strong>nprodukte të proceseve industriale që përmbaj<strong>në</strong> klor, si dhe të gjitha llojeve të djegieve.Sapo çlirohen <strong>në</strong> mjedis, dioksinat ja<strong>në</strong> të qëndrueshme dhe priren të lidhen me sedimentet osematerialet pluskuese. Dioksinat mund të bioakumulohen <strong>në</strong> zinxhirin ushqimor dhe paraqesinrrezikshmëri serioze ndaj shëndetit mjedisor dhe njerëzor. Më toksikja ndër dioksinat dhefuranet, 2,3,4,8-tetraklordibenzo-p-dioksina (TCDD), përdoret si model toksikologjik i grupitdhe rreth saj ja<strong>në</strong> bërë shumë kërkime. Ajo klasifikohet ndër lëndët kancerogjene për njeriun.Përveç faktit që shkakton kancer, studimet mbi kafshët ka<strong>në</strong> treguar që ajo dëmton sisteminnervor, sistemin imunitar, atë riprodhues, si dhe jep anomali të fetusit. Pasoja më ezakonshme tek njerëzit e ekspozuar ndaj dioksinave është një sëmund je e rëndë e lëkurës me