Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP

Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas KonfliktitShtojca II•FJALORTHAAmoniak (NH 3 ).Amoniaku është një gaz pa ngjyrë, me erë të fortë shpuese. Formohetnga shpërbërja natyrore e plehut, bimëve dhe kafshëve. Është i pranishëm në ujë, tokë, ajërdhe shërben si burim azoti për bimët dhe kafshët. Amoniaku prodhohet edhe në rrugë industriale,kryesisht si lëndë e parë për plehrat kimike. Përdoret në sasi të vogël në prodhimin e materialeveplastike, fibrave sintetike dhe eksplozivëve. Nuk është i qëndrueshëm në mjedis, porgrumbullohet në nivele të larta rreth zonave të depozitimit të mbeturinave. Gazi i amoniakutështë i tretshëm në ujë, ku formon hidroksid amoni. Amoniaku është shumë toksik përpeshqit dhe mund të shkaktojë vdekjen e tyre edhe në përqendrime të ulëta. Ekspozimi injeriut ndaj niveleve të larta të amoniakut është po ashtu vdekjeprurës. Vdekja mund të ndodhëmenjëherë ose pas disa javësh për shkak të komplikacioneve dytësore. Ekspozimi ndaj tij mundtë shkaktojë edhe djegie të lëkurës, syve, fytit dhe mushkërive, verbim të përhershëm aposëmundje të mushkërive. Ekspozimi afatgjatë i kafshëve në kushte laboratorike ndaj nivelevetë ulëta të amoniakut shkakton acarim dhe plagë në aparatin e frymëmarrjes.Arsenik (As). Arseniku është një element që gjendet në natyrë, nuk ka erë apo shije tëveçantë. Është një substancë e ngurtë metalike në ngjyrë argjendi ose të bardhë. Arsenikuorganik zakonisht është më pak i dëmshëm sesa ai inorganik. Ky i fundit veçohet gjatëprocesit të shkrirjes së bakrit dhe të plumbit dhe përdoret në industrinë kimike, për shembull,në pesticide dhe herbicide. Në qoftë se çlirohet në mjedis, arseniku nuk shpërbëhet, porndryshon trajtën. Në qoftë se çlirohet në mjedis ujor, ai lidhet me sedimentet dhe merr pjesënë formimin e indeve të disa peshqve dhe guaskave. Punonjësit e ekspozuar ndaj pluhurit tëarsenikut inorganik kanë irritime të membranës së mukozës së hundës dhe të fytit. Ekspozimiafatgjatë rrit rrezikun ndaj sëmundjeve të zemrës dhe formave të ndryshme të kancerit, si p.sh.atij të lëkurës, mushkërive, tëmthit, veshkave dhe mëlçisë. Shfaqja e lytheve ose kallove nëpëllëmbë, shputë dhe në trup është gjithashtu simptomë e ekspozimit ndaj arsenikut.Ekspozimi ndaj niveleve të ulëta të tij mund të shkaktojë përzierje, të vjella, diarre, rritje tënumrit të eritrociteve dhe leukociteve, ritëm anormal të zemrës, dëmtim të enëve të gjakut dhenjë ndjesi pickimi në duar dhe këmbë. Dyshohet që arseniku ndikon në pjellorinë,zhvillimin e fetusit, prodhimin dhe rregullimin hormonal. Eliminimi i mbeturinave qëpërmbajnë arsenik parashikohet nga Konventa e Bazelit.Arsenati i natriumit (Na 3 AsO 4 ) Arsenati i natriumit është një material kristalin i pastër dhepa ngjyrë që përdoret për ngjyrim dhe në tipografi. Rrezikshmëria ndaj shëndetit të njeriutështë e njëjtë me atë të arsenikut. Arseniti i natriumit (Na 3 AsO 3 ) është një pluhur i bardhë osegri në të bardhë. Përdoret si pesticid, konservant, antiseptik, si dhe në bojëra e sapune.Paraqet po ato rreziqe si arseniku për shëndetin e njeriut.66