<strong>Vlerësimi</strong> <strong>Mjedisor</strong> <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong> <strong>pas</strong> <strong>Konfliktit</strong>Zhvillime të tilla ndërkombëtare dhe rajonale ka<strong>në</strong> ndihmuar mjaft për nxitjene kuadrit ligjor të mbrojtjes së mjedisit <strong>në</strong> vend. Megjithatë,<strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong> ka ende sfidatë rëndësishme që duhen përballuar, ku mbi të gjitha, del nevoja përnjë vizion strategjik të qartë, që të sigurojë udhëheqje dhe bashkëpunim me partnerëtndërkombëtarë të <strong>Shqipëri</strong>së. Ky proces do të kërkojë ndër të tjera, harmonizimin dheracionalizimin e strategjive të Qeverisë dhe të legjislacionit.Mjetet e administrimit të mjedisit<strong>Shqipëri</strong>a ka sot shumë ligje dhe rregulla për mjedisin, të cilat nuk zbatohen.44 inspektorë (32 rajonalë dhe 12 kombëtarë) ja<strong>në</strong> përgjegjës për zbatimin e ligjevemjedisore <strong>në</strong> vend. Inspektorët mund të vë<strong>në</strong> gjoba, të heqin licensa, të mbyllin osepezulloj<strong>në</strong> veprime si dhe të denoncoj<strong>në</strong> për dëmtime të mjedisit. Gjobat, megjithatë,paguhen rrallë, për shkak të procedurave të ngadalta dhe burokratike të mbledhjes sëtyre.Inspektorët rajonalë pengohen, gjithashtu, nga mungesa e mjeteve bazë (si p.sh.makina për të udhëtuar brenda prefekturave të tyre) dhe e kapaciteteve teknike.Këtyre problemeve u shtohet bashkëpunimi i dobët midis inspektoriateve përgjegjësepër mjedisin dhe atyre të shëndetit publik, siç ja<strong>në</strong> AKM-ja, bashkia, shëndetësia,pylltaria dhe të tjera.Monitorimi i mjedisit është një hallkë e dobët <strong>në</strong> zinxhirin e administrimit tëmjedisit <strong>në</strong> <strong>Shqipëri</strong>. Pas vitit 1990 ai u ndërpre plotësisht për disa vite, ndërsa sotështë i vështirë sigurimi i informacionit të nevojshëm. Përgjegjësia për monitorim utakon institucioneve të ndryshme qeveritare, ku përfshihet AKM-ja, Instituti i Tokave,Instituti i Shëndetit Publik dhe Instituti i Metereologjisë. Kjo shpërndarje përgjegjësieka sjellë grumbullim të të dhënave të tepërta si dhe mungesë të metodologjisëstandarde. Po kështu, vihet re dhe një mungesë e theksuar njohjeje. Për disa çështjenuk kryhen monitorime (p.sh. për metalet e rënda <strong>në</strong> ujrat e pijshëm), ndërsa <strong>në</strong> rastetë tjera mblidhen të dhëna, por ato nuk analizohen apo publikohen. Këto problemeduhet të ndreqen, me qëllim që të hartohen politika mjedisore të qëndrueshme dhe tëdetyrueshme.Autoritetet lokale dhe privatizimiBashkitë ka<strong>në</strong> disa përgjegjësi për mjedisin, për sa i përket furnizimit me ujë,mbeturinave komunale, hedhurinave të ngurta dhe zonave të gjelbra. Me gjithë këtopërgjegjësi, bashkitë marrin vetëm 0.6% të të ardhurave që ato mbledhin, <strong>pas</strong>i pjesatjetër i shkon Qeverisë. Në kohën kur po bëhej ky vlerësim, <strong>Shqipëri</strong>a po hartonte njëligj të ri, i cili do t’i japë qeverisjes lokale përgjegjësi të tjera si dhe autoritetin embledhjes së detyrimeve <strong>në</strong> nivel lokal.50
Është themelor fakti që bashkitë të kthehen <strong>në</strong> administruese të fuqishme tëproblemeve mjedisore <strong>në</strong> nivel lokal. Në të njëjtën kohë ato ka<strong>në</strong> nevojë të drejtohennga Qeveria për çështje që ka<strong>në</strong> të bëj<strong>në</strong> me standardet dhe objektivat për cilësi<strong>në</strong> emjedisit. I rëndësishëm është gjithashtu monitorimi i mbledhjes së të ardhurave ngabashkia për sigurimin e bazës së financimit për të shlyer detyrimet që ka <strong>në</strong> bazë tëligjit të ri.Një përgjegjësi lokale e rëndësishme është edhe administrimi i pajisjeveindustriale që nuk punoj<strong>në</strong>, të cilat përbëj<strong>në</strong> gati 90% të sektorit industrial <strong>në</strong><strong>Shqipëri</strong>. Siç u tregua <strong>në</strong> kapitullin 4, një numër prej këtyre pajisjeve ja<strong>në</strong> tërrezikshme dhe kërkoj<strong>në</strong> vëmendje të menjëhershme. Në disa raste Qeveria kaofruar ndihmë të menjëhershme dhe po bën përpjekje për fillimin e <strong>pas</strong>trimit tëmbeturinave industriale.Privatizimi ka filluar, por është duke ecur me ritme të ngadalta. Është njëçështje me rëndësi që duhet sqaruar, <strong>në</strong>se do të jetë Qeveria, bashkitë apo pronarët eardhshëm ata që do të marrin përgjegjësitë ligjore për përmirësimin e kushtevemjedisore të vendeve industriale që do të privatizohen. Deri sa të qartësohet çështja epërgjegjësive ligjore, kjo do të ndikojë, padyshim, negativisht tek shumë investitorëpotencialë <strong>në</strong> industri<strong>në</strong> shqiptare. Në mënyrë të ngjashme, ligji shqiptar i privatizimitparashikon një Vlerësim të Ndikimit <strong>në</strong> Mjedis (VNM) <strong>në</strong> rastet e kalimit tëpro<strong>në</strong>sisë mbi truallin. Si rrjedhim, është e paqartë se kush do ta drejtojë procesin eVNM-së. Instituti i Studimeve Bashkëkohore ka shqyrtuar kuadrin ligjor tëmundshëm që do të zgjidhë këtë problem, por asgjë ende nuk është miratuar.6Kapacitetet institucionale për administrimin e mjedisit51