Vlerësimi Mjedisor në Shqipëri pas Konfliktit - UNEP

Ajo që dikur ka qënë një burim i madh i ndotjes së ajrit dhe i kontaminimit tëujrave nëntokësore, sot ka rënë në qetësi të plotë. Sipas drejtuesve, emetimet emëparshme të gazrave SO 2 dhe të shkarkimeve të ujërave të ndotura acide ende vihenre në mjedisin përreth.Mbetjet e pasura në bakër nga procesi i prodhimit qëndrojnë të depozituara nëmjediset e fabrikës. Grumbujt e mbetjeve ndodhen afër bregut të lumit Fan.Vendgrumbullimi qe ndërtuar pa asnjë përgatitje paraprake të tokës apo ndërtimin endonjë shtrese mbrojtëse nën të. Nuk ka, veç kësaj, asnjë sistem drenazhimi përmbledhjen e infiltrimeve.Mostrat e skorjeve të marra nga UNEP-i rezultuan me krom (492 mg/kg),plumb (99 mg/kg) dhe nivele të larta bakri (1.696 mg/kg). Këto komponente sipas tëdhënave, treten nga shiu acid. Infiltrimet dhe lëngjet përshkuese nga vendi idepozitimit të mbeturinave po kontaminojnë, sipas shumë gjasash, shtresën e sipërmetë zonës ujëmbajtëse sekondare të ujërave nëntokësorë,të cilat derdhen në lumin Fan.Lumi Fan dihet që furnizon lumin Mat. Puset e ujit të pijshëm në brigjet e lumit Mat,që shfrytëzohen nga banorët përreth, mund të kontaminohen duke paraqitur kështurrezik për shëndetin e njerëzve. Nivelet e larta të bakrit janë shumë të rrezikshme përshëndetin e njeriut dhe dëmtojnë ekosistemet lumore.Uzina e Superfosfatit -LaçLaçProblemet kryesore:● Një stok mbetjesh mund të lëshojëarsenik dhe bakër në ujërat nëntokësorëduke kontaminuar burimet e ujit të pijshëm.Uzina e Laçit ka punuar nga viti 1967deri në fillimin e vitit 2000, periudhë gjatë sëcilës është përdorur fosfati i kalciumit për tëprodhuar plehra kimike. Uzina sot është embyllur. Përpjekjet për privatizim kanëpërfunduar me shitjen e pjesshme të saj.4Zona të tjera industriale të vëzhguara nga UNEP-iNë territorin e uzinës janë depozituarrreth 300 000 ton mbetje të pasura në hekur,të krijuara gjatë procesit të prodhimit.Vendgrumbullimi i mbetjeve ështëngritur pa bërë ndonjë përgatitje parapraketë tokës, pa vendosur shtresë mbrojtëse tëposhtme apo pa ndërtuar një sistem drenimi për të larguar infiltrimet. Një mostërmbetjesh e marrë nga specialistët e UNEP-it kishte përmbajtje të lartë arseniku dhe bakriAnalizat e UNEP-it treguan, gjithashtu, se arseniku dhe bakri mund të infiltrohen për shkaktë ujërave të shiut. Rrjedhimisht akuiferi i sipërm dytësor i shtresës ujëmbajtëse mendohettë jetë i kontaminuar. Mbështetur në harta dhe në mendimin e ekspertëvekombëtarë del se shtresat ujëmbajtëse nëntokësore rrjedhin drejt disa fushave me puse ujitë pijshëm, që ndodhen në pjesën e poshtme të fabrikës. Arseniku dhe bakri janë të dyelemente shumë të rrezikshme për shëndetin e njeriut dhe që dëmtojnë rëndë ekosistemetujore.37