STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKI ...

Overzicht O&O ICToproepen/opportuniteiten200831/1/2008 PiCToR Info Sessie

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuZespół do opracowania projektu aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Łomianki:Wojciech TarnawskiJolanta NiegrzybowskaDorota GadomskaArkadiusz SidorzakDariusz SierzputowskiWanda SzumigłowskaBogdan KłódkiewiczSylwia Maksim-WójcickaTomasz RusinekZastępca Burmistrza ds. RozwojuZastępca Burmistrza ds. SpołecznychKoordynator ds. Polityki PrzestrzennejKierownik Referatu Infrastruktury i InwestycjiKierownik Referatu Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiskai RolnictwaKierownik Biura Integracji Europejskiej i Rozwoju Gospodarczego,koordynator prac ZespołuRada Miejska w ŁomiankachRada Miejska w Łomiankach, Przewodnicząca Komisji SpołecznejRada Miejska w Łomiankach, Przewodniczący Komisji ds. Planowaniai Zagospodarowania PrzestrzennegoKonsultacja metodyczna i opracowanie dokumentu:Dr Jacek Sierak, dr Marek Ziółkowski - Katedra Ekonomiki i Finansów Samorządu Terytorialnego,Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa4

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSPIS TREŚCI:Wprowadzenie .....................................................................................................................................6Część IPodstawowe informacje o Gminie Łomianki ................................................................................12Część IIZewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania rozwoju Gminy Łomianki ....................................151. Szanse i zagroŜenia w otoczeniu Gminy ............................................................................................152. Silne i słabe strony Gminy - diagnoza stanu istniejącego ...................................................................20Część IIIStrategiczne problemy i warianty rozwojowe Gminy Łomianki ...............................................32Część IVRozwój zrównowaŜony jako podstawa działań planistycznychi realizacyjnych Gminy Łomianki ....................................................................................................37Część VCele rozwoju Gminy Łomianki.........................................................................................................421. Zasady i przesłanki formułowania celów rozwoju ...............................................................................422. Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) i cele strategiczne ............................................................44Część VIStrategiczne programy działań realizacyjnych ..........................................................................471. Cele operacyjne i kierunki działań realizacyjnych ..............................................................................482. Priorytetowe kierunki działań .............................................................................................................56Część VIISpójność Strategii rozwoju Gminy Łomianki z dokumentami strategicznymii programowymi rządu RP i województwa mazowieckiegona lata 2007-2013 .................................................................................................................. 57Część VIIIKierunki działań na rzecz skutecznej realizacji ustaleń Strategii ..................................... 64Część IXMonitoring, kontrola i ocena efektów realizacji ustaleń Strategii ............................................701. Monitoring i kontrola............................................................................................................................702. Ocena efektów realizacji .....................................................................................................................723. Zestaw wskaźników do monitorowania, kontroli i oceny efektów realizacji ........................................735

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWPROWADZENIEW myśl rozwiązań ustawowych Władze Gminy Łomianki 1 zobowiązane są do działań narzecz jak najlepszego, przy danych uwarunkowaniach zewnętrznych i wewnętrznych,zaspokajania zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej w sferze: społecznej, gospodarczej,ekologicznej i przestrzennej. Problemów z tym związanych nie moŜna rozwiązywać „metodąprób i błędów”, czy teŜ kierując się takimi zasadami, jak: funkcjonujemy z “dnia na dzień ijakoś to będzie”, "trzeba Ŝyć dniem codziennym, nie myśleć zbyt wiele o przyszłości, bo i takbędzie inaczej niŜ przewidywaliśmy". Taki sposób postępowania nie gwarantuje osiąganiasukcesów w skutecznym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkańców, a takŜe nie sprzyjaracjonalnemu gospodarowaniu środkami finansowymi z budŜetu gminy. W tej sytuacji naszedziałania muszą być wcześniej dogłębnie przemyślane i zaplanowane w kilkunastoletniejperspektywie, a następnie sukcesywnie rok po roku realizowane.Podstawą do tego typu działań winna być długookresowa i kompleksowa politykarozwoju Władz Gminy Łomianki, której podstawowym instrumentem jest STRATEGIAROZWOJU 2 . Składa się ona z trzech, wzajemnie powiązanych ze sobą, etapów:Etap 1: planowania i wyboru celów rozwoju oraz zadań realizacyjnych - faza planowania ipodejmowania decyzji,Etap 2: wdraŜania w Ŝycie przyjętych ustaleń - faza realizacji podjętych ustaleń,Etap 3: monitorowania, kontroli i oceny wykonania przyjętych ustaleń - faza nadzoruprzebiegu realizacji przyjętych ustaleń, a takŜe podstawa do ewentualnych ich korekt iuzupełnień.Długookresowa i kompleksowa polityka rozwoju Gminy Łomianki winna być oparta onastępujące zasady (dotyczy to równieŜ realizacji jej ustaleń):ZASADA 1 - ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU 3 , czyli „uznawanie nadrzędności wymogówekologicznych w stosunku do procesów rozwoju społeczno-gospodarczego izagospodarowania przestrzeni gminy”. Innymi słowy, dalszy rozwój Gminy nie moŜedokonywać się „kosztem” środowiska przyrodniczego, a więc musi respektować oszczędną1 Gmina Łomianki posiada status gminy miejsko-wiejskiej. W treści niniejszego dokumentu będzie uŜywaneokreślenie Gmina Łomianki przez co naleŜy rozumieć obszar miasta i tereny wiejskie.2 STRATEGIE ROZWOJU GMIN uzyskały usankcjonowanie prawne w ustawie z dnia 6 grudnia 2006r. o zasadachprowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006r. Nr 227, poz. 1658). W art. 9 ustawodawca stwierdza, Ŝe:„Strategiami rozwoju są: strategia rozwoju kraju, strategie sektorowe, strategie rozwoju województw, o którychmowa w art.11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz 1590,z późn. zm.) oraz strategie rozwoju lokalnego, w tym strategie rozwoju powiatów oraz strategie rozwoju gmin”.3 Zgodnie z art.3 pkt 50 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - zrównowaŜony rozwój„to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych,gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesówprzyrodniczych, w celu zagwarantowania moŜliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnychspołeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń”.6

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuprodukcję i konsumpcję oraz gospodarkę terenami, a takŜe uwzględniać przyszłościowekonsekwencje ekologiczne podejmowanych dzisiaj decyzji. Zachowanie istniejących zasobówekologicznych oraz dobry stan czystości środowiska przyrodniczego jest jednym zpodstawowych warunków podnoszenia jakości Ŝycia mieszkańców Gminy. Takiepostępowanie jest zgodne z zapisami Konstytucji RP i innych ustaw oraz wymogami UniiEuropejskiej.ZASADA 2 - RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA polegająca na „maksymalizacji efektówz wydatkowanych nakładów lub minimalizacji nakładów na uzyskanie załoŜonych efektów”.Jest to takŜe zgodne z zapisem art. 35 Ustawy o finansach publicznych, który stanowi, Ŝe„wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniemzasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, umoŜliwiający terminowąrealizację zadań publicznych oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniejzaciągniętych zobowiązań”.ZASADA 3 - PARTNERSTWA (PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ), czyli wspólne podejmowanie działańprzez Władze Gminy Łomianki, inne podmioty publiczne, organizacje pozarządowe i sektorprywatny. Innymi słowy chodzi tu o „uspołecznienie procesu zarządzania rozwojem Gminy”,czyli włączanie, w prace planistyczne i realizacyjne dotyczące dalszego jej rozwoju, jaknajszerszego grona mieszkańców i reprezentantów społeczności lokalnej (organizacjepozarządowe) oraz lokalnych przedsiębiorców. Taki sposób postępowania pozwala nawypracowanie kierunków działań zgodnych z oczekiwaniami mieszkańców. Tym samymopracowane wspólnie dokumenty strategiczne (w tym strategia rozwoju gminy) niefunkcjonują jako „dokumenty władzy gminnej”, ale są dokumentami całej społecznościlokalnej i stanowią wspólną podstawę koordynacji działań realizacyjnych róŜnych podmiotówtak, by uzupełniały się i miały efekt synergiczny. Takie podejście pozwala więc na to, abynawiązywał się partnerski dialog w układzie: Władze Gminy Łomianki - społeczność lokalna.ZASADA 4 - SPÓJNOŚCI, czyli zgodności zapisów STRATEGII z aktualnymi dokumentamikrajowymi i województwa mazowieckiego o charakterze strategicznym i programowym.ZASADA 5 - OTWARTOŚCI, czyli moŜliwości aktualizacji zapisów STRATEGII, jeśli pojawią sięistotne okoliczności merytoryczne.Dostrzegając konieczność prowadzenia długookresowej i systematycznej politykirozwoju, w celu jak najlepszego zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców, WładzeGminy Łomianki podjęły decyzję o aktualizacji dotychczas obowiązującej STRATEGII 4 , czegoefektem jest niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINYŁOMIANKI DO 2020 ROKU (w skrócie STRATEGIA). Do podstawowych merytorycznychprzesłanek stojących u podstaw tej aktualizacji zaliczyć naleŜy: Członkostwo Polski w Unii Europejskiej i wynikające z tego moŜliwości pozyskiwaniaśrodków finansowych z funduszy pomocowych tej organizacji na współfinansowanieprojektów rozwojowych, w tym inwestycyjnych, Zapewnienie kompatybilności (spójności) strategicznych kierunków i celów rozwojuGminy Łomianki z ustaleniami dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu4 „Strategia rozwoju Łomianek do 2014 roku” - uchwała RM z dnia 19.06.2002 roku7

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuPolski i województwa mazowieckiego na lata 2007-2013 - jest to wstępny warunekubiegania się o współfinansowanie środkami unijnymi realizacji projektów gminnych, Sukcesywne wdraŜanie w Ŝycie zasad: racjonalnego gospodarowania, zrównowaŜonegorozwoju i partycypacji społecznej, Konieczność weryfikacji i aktualizacji istniejących oraz wprowadzenia nowych zadańrealizacyjnych.STRATEGIA umoŜliwia bardziej efektywnie gospodarować ograniczonymi zasobami(ludzkimi, rzeczowymi, ekologicznymi i finansowymi), przewidywać problemy, które mogąsię pojawić w niedalekiej przyszłości, by odpowiednio wcześnie zacząć im przeciwdziałać.UmoŜliwia ona uporządkowanie i odpowiednie rozłoŜenie w czasie planowanych działańrealizacyjnych. Pozwala to na uniknięcie realizacji projektów ad hoc, nie powiązanych zesobą logicznie i nie wpisujących się w ciąg przyczynowo-skutkowy. STRATEGIA pokazuje, Ŝeplanowane do realizacji zadania (projekty) są konsekwencją strategicznego myślenia orozwoju Gminy Łomianki. Jest to bardzo waŜna przesłanka i uzasadnienie przy ubieganiu sięo zewnętrzne środki finansowe, w tym środki pomocowe Unii Europejskiej.STRATEGIA ma charakter otwarty, co pozwala na elastyczne dostosowywanie ikorygowanie celów rozwoju i zadań realizacyjnych w odpowiedzi na zmieniające sięuwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Jednak podstawą modyfikacji jej zapisów powinnybyć wyłącznie względy merytoryczne. Dlatego STRATEGIA nie jest dokumentem dladokumentu, ale stanowi podstawowy instrument prowadzonej długookresowej ikompleksowej polityki rozwoju Gminy Łomianki.STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO 2020 ROKU prezentuje wswej treści długookresowy program działania, określający misję rozwoju (generalny celkierunkowy) i strategiczne cele jej rozwoju oraz wskazujący sposoby ich wykonania wpostaci celów operacyjnych i kierunków działań (planowanych przedsięwzięć). Odpowiadaona na podstawowe pytanie: CO POWINNIŚMY ZROBIĆ, ABY JAK NAJLEPIEJ ZASPOKAJAĆZBIOROWE POTRZEBY MIESZKAŃCÓW GMINY ŁOMIANKI?, mając oczywiście na uwadzeistniejące ramowe warunki jej bieŜącego funkcjonowania i dalszego rozwoju, takie jak: obowiązujące przepisy ustrojowo-prawne i finansowe (ustawy i rozporządzenia), kierunki, priorytety i cele rozwoju Unii Europejskiej, Polski i województwamazowieckiego, sytuację gospodarczą kraju (koniunkturę gospodarczą), rozmiary środków finansowych przeznaczanych z budŜetu państwa na finansowaniedziałań w sferze: społecznej (przeciwdziałanie bezrobociu, edukacja, pomoc społeczna,ochrona zdrowia, kultura i sztuka, sport i rekreacja, bezpieczeństwo publiczne),gospodarczej (pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw), infrastruktury technicznej(drogi, komunikacja publiczna) oraz ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwakulturowego, aktualny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy, będący źródłem jej silnych isłabych stron, zasobność budŜetu Gminy oraz moŜliwości pozyskiwania dodatkowych zewnętrznychśrodków finansowych ze źródeł krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej.8

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuGłównym motywem opracowania dokumentu pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGOROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO 2020 roku była potrzeba stworzenia merytorycznych podstawdo prowadzenia długookresowej i kompleksowej polityki jej rozwoju zmierzającej do: stałej poprawy standardu Ŝycia i pracy oraz kształtowania proekologicznych postawmieszkańców, aktywizacji mieszkańców do działań prospołecznych i ich integracji wokół działańprorozwojowych, zgodnie z zasadą partycypacji społecznej, ochrony cennych walorów i zasobów środowiska przyrodniczego oraz doprowadzeniejego stanu czystości do standardów Unii Europejskiej, zapewniających zachowaniewysokiej jakości środowiska przyrodniczego, ochrony walorów i zasobów dziedzictwa kulturowego, tworzenia jak najlepszych warunków dla dalszego rozwoju gospodarczego (ekologiczniebezpiecznego) jako podstawy do zmniejszania się rozmiarów bezrobocia oraz wzrostudochodów ludności i budŜetu Gminy, prowadzenia aktywnej działalności promocyjnej Gminy, a przede wszystkim jej walorów izasobów (silnych stron), czyli wskazującej na jej atrakcyjność lokalizacyjną dla nowychmieszkańców i przedsiębiorców, z uwzględnieniem racjonalnej gospodarki terenami. efektywnego wykorzystywania środków finansowych z budŜetu Gminy, zgodnie z zasadąracjonalnego gospodarowania, ubiegania się o pomocowe środki finansowe z Unii Europejskiej oraz pozyskiwanie ich zinnych źródeł zewnętrznych na realizację zadań gminnych, nawiązywania nowej i rozwoju istniejącej partnerskiej współpracy Władz GminyŁomianki z organizacjami pozarządowymi i przedsiębiorcami funkcjonującymi na jejterenie oraz osobami chcącymi współpracować na zasadach wolontariatu przyrozwiązywaniu konkretnych problemów, z powiatem warszawskim-zachodnim oraz zgminami sąsiednimi, w tym z m.st. Warszawą w celu rozwiązywaniu wspólnychproblemów, a takŜe z gminami zagranicznymi.NaleŜy wyraźnie podkreślić, Ŝe STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINYŁOMIANKI DO 2020 roku nie jest „gotową receptą na sukces”, czy teŜ „spisem szczegółowegopostępowania”. Jest natomiast dokumentem, wskazującym strategiczne kierunki działańrealizacyjnych na rzecz likwidacji istniejących problemów w sferze: społecznej,gospodarczej, infrastrukturalnej, ekologicznej i przestrzennej, na których powinna byćskoncentrowana uwaga Władz Gminy Łomianki w perspektywie 2020 roku. Skutecznarealizacja zapisów STRATEGII zaleŜeć będzie od systematyczności i determinacji wdziałaniach realizacyjnych zarówno obecnych, jak i przyszłych Władz Gminy Łomianki, atakŜe sprzyjających uwarunkowań, tkwiących w jej otoczeniu (sytuacja w skali UniiEuropejskiej, Polski i województwa mazowieckiego).Proces opracowywania niniejszego dokumentu podzielono (zgodnie z metodykąplanowania strategicznego) na następujące merytoryczne etapy:ETAP I - Przeprowadzenie analizy uwarunkowań rozwoju Gminy Łomianki (uwarunkowaniazewnętrzne i wewnętrzne oraz wskazanie głównych problemów dalszego jej rozwoju,ETAP II - Określenie misji rozwoju (generalnego celu kierunkowego) i celów strategicznychGminy Łomianki,9

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuETAP III - Sformułowanie strategicznych programów działań realizacyjnych, zawierającychzestaw celów operacyjnych oraz kierunków działań (planowanych przedsięwzięć), słuŜącychrealizacji ustalonych strategicznych celów rozwoju Gminy Łomianki oraz wskazaniapriorytetów realizacyjnych,ETAP IV - Wskazanie głównych uwarunkowań oraz zasad monitorowania, kontroli i ocenyefektów realizacji ustaleń strategicznych.Niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO2020 ROKU jest spójna z ustaleniami dokumentów strategicznych opracowanych na szczeblu:Krajowym:Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy izatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności) - dokument określa cele, priorytety i obszarywykorzystania oraz system wdraŜania funduszy unijnych, tj. Europejskiego FunduszuRozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności wramach budŜetu Wspólnoty Europejskiej na lata 2007-2013Program Operacyjny Infrastruktura i ŚrodowiskoProgram Operacyjny Kapitał LudzkiProgram Operacyjny Innowacyjna GospodarkaProgram Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (dokument stanowi podstawę dlarealizacji ustaleń zawartych w Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju ObszarówWiejskich na lata 2007-2013) - jest to merytoryczna podstawa do ubiegania się o unijneśrodki pomocowe w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju ObszarówWiejskichWojewództwa mazowieckiego:Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku (aktualizacja)Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa MazowieckiegoStąd teŜ, cele rozwoju i kierunki działań zawarte w STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGOROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO 2020 ROKU są zgodne z celami i priorytetami zawartymi wwyŜej wymienionych dokumentach. UmoŜliwia to, z punktu widzenia formalnego, ubieganiesię Gminy Łomianki o dofinansowanie przewidzianych do realizacji przedsięwzięćrozwojowych (projektów), w tym inwestycji gminnych z funduszy strukturalnych i FunduszuSpójności Unii Europejskiej w latach 2007-2013.Ponadto, przy opracowywaniu STRATEGII wzięto pod uwagę ustalenia następującychdokumentów strategicznych oraz programowych powiatu warszawskiego-zachodniego iGminy Łomianki: Strategia Rozwoju Powiatu Warszawskiego-Zachodniego do 2015 roku,10

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku Strategia rozwoju Łomianek do 2014 roku.Opracowując dokument pt. STRATEGIA ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKIDO 2020 ROKU posłuŜono się metodą ekspercko-społeczną, akceptowaną przez organydecyzyjne Unii Europejskiej. Burmistrz Łomianek powołał Zespół do opracowania projektuaktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Łomianki, którego zadaniem było przygotowaniewstępnej wersji dokumentu. Następnie został on poddany opiniowaniu przez mieszkańców,Radnych, Rady Osiedlowe i Sołeckie oraz pracowników samorządowych. Ostateczna wersjadokumentu uwzględnia zgłoszone, w trakcie tych konsultacji, uwagi, postulaty i wnioski.W tej sytuacji proces opracowywania STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINYŁOMIANKI DO 2020 ROKU miał charakter uspołeczniony, a więc został spełniony wymógformalny i merytoryczny Unii Europejskiej.11

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ IPODSTAWOWE INFORMACJEO GMINIE ŁOMIANKIGmina Łomianki jest gminą miejsko-wiejską, graniczącą z m. st. Warszawa (odległość odcentrum Łomianek do centrum stolicy wynosi ok. 16 km) oraz gminami: Czosnów, Izabelin ipo przeciwnej stronie Wisły z Jabłonną. Gmina wchodzi w skład powiatu warszawskiegozachodniego.Ogólna jej powierzchnia wynosi 3883 ha (w tym miasto - 840 ha), co stanowi7,15% ogólnej powierzchni powiatu. Granicami miasta objęte są osiedla: Buraków-Wrzosów,Dąbrowa Leśna, Dąbrowa Zachodnia, Dąbrowa Rajska, Osiedle Równoległa, ŁomiankiCentralne, Górne, Trylogia, Powstańców, Majowe, Fabryczne, Prochownia, Pawłowo,Baczyńskiego i Stare. Część wiejską gminy tworzą sołectwa: Dziekanów Bajkowy, Leśny,Nowy i Polski, Kępa Kiełpińska, Kiełpin, Łomianki Dolne, Łomianki Chopina i Sadowa.Gmina Łomianki połoŜona jest między Puszczą Kampinoską i rzeką Wisłą. Na jej terenieznajduje się wiele cennych ekologicznie obszarów, o czym świadczy fakt, Ŝe 30% ogólnejpowierzchni Gminy objęte jest formami ochrony przyrody o znaczeniu ponadlokalnym -Kampinoski Park Narodowy, Dolina Wisły to obszary wchodzące w skład europejskiegosystemu NATURA 2000. Istnieją dwa rezerwaty przyrody: „Jezioro Kiełpińskie” i „ŁawiceKiełpińskie”. Obszar Gminy wchodzi w skład Warszawskiego Obszaru ChronionegoKrajobrazu i połoŜony jest w całości w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego.Znaczący, jak na warunki województwa mazowieckiego, blisko 9% udział wód otwartych wogólnej powierzchni Gminy, tj. wody Wisły, ciąg jezior starorzecza Wisły: jez. Ostrowskie,Pawłowskie, Fabryczne, Wiejskie, Kiełpińskie i Dziekanowskie - połączone rowemmelioracyjnym zwanym Dziekanowską Strugą, a we fragmencie kanałem Ostrowskim.Wszystkie te akweny wodne oraz Puszcza Kampinoska stanowią zaplecze letniej turystyki irekreacji dla mieszkańców Gminy i Warszawy.Gmina Łomianki w otoczeniu jest postrzegana jako atrakcyjne miejsce do zamieszkania iprowadzenia działalności gospodarczej oraz „bogata” Gmina. W efekcie, w ostatnichkilkunastu latach, rozwija się ona dynamicznie, czego wyrazem jest stały wzrost liczbymieszkańców i podmiotów gospodarczych. W duŜym stopniu jest to takŜe wynik „rentypołoŜenia”, czyli sąsiedztwa m. st. Warszawy, która jest miejscem pracy i korzystania zszeroko pojętych usług (edukacja, ochrona zdrowia, kultura, sport) dla sporej częścimieszkańców. Gmina Łomianki jako pierwsza z gmin podwarszawskich uruchomiła własnąkomunikacje autobusową z Warszawą (1.05.1991r. - linia „Ł”). Od 1.01.1997r. utworzonojednoosobową Spółkę Gminy pod nazwą „Komunikacja Miejska Łomianki” Sp. z o.o. -obecnie posiada 23 autobusy i przewozi dzienne ok. 10 tys. pasaŜerów.12

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuW latach 2001-2006 liczba ludności Gminy Łomianki według faktycznego miejscazamieszkania (liczona przez Główny Urząd Statystyczny) zwiększyła się z 19 668 osób do22 155 osób, czyli o 12,6%. W tym okresie liczba mieszkańców miasta wzrosła z 14 124 osóbdo 15 850 osób, czyli o 12,2%, zaś obszarów wiejskich z 5 544 osób do 6 305 osób, czyli o13,7%. Szybszy więc był rozwój ludnościowy obszarów wiejskich niŜ miasta. Przyrostludności Gminy był przede wszystkim wynikiem dodatniego salda migracji, bowiem przyrostnaturalny był bliski zeru 5 . Struktura ludności Gminy Łomianki pod względemekonomicznych grup wiekowych wskazuje, Ŝe jest ona relatywnie młoda, bowiem ludność wwieku przedprodukcyjnym stanowi 22,2%, w wieku produkcyjnym - 65,2% orazpoprodukcyjnym tylko 12,6% ogółu mieszkańców 6 . Gęstość zaludnienia w Gminie Łomiankiwynosi 538 osób/km 2 , a więc jest relatywnie wysoka. Prognoza demograficzna zakłada stałątendencję wzrostową liczby ludności Gminy Łomianki, zwłaszcza na terenach wiejskich.Według niej liczba ludności ogółem wzrośnie z 22,6 tys. w 2007 roku do 28,2 tys. w 2020roku, tj. o 24,8%, w tym na terenie miasta z 15,9 tys. do 17,2 tys., tj. o 8,2%, zaś na terenachwiejskich z 6,7 tys. do 11 tys., tj. o 64,2% 7 .Z kolei, o atrakcyjności gospodarczej Gminy Łomianki świadczy dynamika wzrostuliczby podmiotów gospodarczych. OtóŜ, według ewidencji prowadzonej przez BurmistrzaŁomianek liczba podmiotów gospodarczych, w latach 2000-2006, wzrosła z 2977 do 3419,czyli o 14,9%. Jednak nie są to faktyczne liczby podmiotów działających na terenie Gminy,bowiem zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoby fizyczne dokonują wpisów wedługmiejsca zameldowania. W związku z tym w ewidencji figurują równieŜ osoby, które nieprowadzą działalności gospodarczej na terenie Gminy. Ponadto, w Krajowym RejestrzeSądowym zarejestrowanych było w końcu 2006 roku: 41 spółek i 1 kółko rolnicze. Wprzypadku spółek liczba ta nie jest równieŜ dokładna, bowiem ich wspólnicy rejestrowani sąjako indywidualni przedsiębiorcy, co oznacza, Ŝe kilka wpisów w rejestrze moŜe dotyczyćjednego przedsiębiorstwa 8 .Gmina Łomianki jest typową gminą podmiejską (podwarszawską dzielnicamieszkaniową), przez część swoich mieszkańców traktowana tylko jako „sypialnia”, zjednorodzinną zabudową z działalnością gospodarczą głównie o charakterze usługowohandlowymoraz produkcyjnym (często zlokalizowaną wśród zabudowy mieszkaniowej).Intensywna zabudowa mieszkaniowa obejmuje miasto Łomianki, ale takŜe sołectwa Kiełpin iSadowa. Obszary niezurbanizowane to tereny połoŜone pomiędzy układem starorzeczy asamą Wisłą (obszar tzw. korytarza ekologicznego) oraz tereny, głównie leśne, w granicachKampinoskiego Parku Narodowego. Procesy rozwojowe w Gminie Łomianki, w ostatnich5Liczba ludności Gminy Łomianki według faktycznego miejsca zamieszkania (według GUS), w omawianymokresie, była wyŜsza od tej, która znajduje się w ewidencji Urzędu Miejskiego w Łomiankach, bowiem obejmujeona tylko osoby zameldowane na pobyt stały. Liczba ludności Gminy według miejsca zameldowania na pobytstały wynosiła w dniu 31 grudnia 2006 roku - 20 159, czyli była mniejsza o 1996 osób od liczby mieszkańcówwedług faktycznego miejsca zamieszkania.6 Według danych Referatu Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Łomiankach.7Na podstawie Koncepcji systemu wodociągowo-kanalizacyjnego Gminy Łomianki - Wstępne StudiumWykonalności, GIG - Zakład Ochrony Wód, Katowice 20078 Według danych Referatu Ewidencji Gospodarczej Urzędu Miejskiego w Łomiankach.13

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokukilkunastu latach, charakteryzowały się duŜą dynamiką i Ŝywiołowością (jest tocharakterystyczna cecha, która występuje we wszystkich gminach tzw. „wianuszkawarszawskiego”) i jednocześnie nawarstwiającymi się zaległościami w wyposaŜaniu terenóww infrastrukturę techniczną. Wytworzyła się więc luka infrastrukturalna, która ujemniewpływa na poziom Ŝycia mieszkańców i stan środowiska przyrodniczego. W efekcieinwestycje mieszkaniowe i gospodarcze były i są nadal prowadzone na terenachnieuzbrojonych, w tym na terenach rolnych i cennych przyrodniczo (powoduje to postępującąich degradację). śywiołowość rozwoju była takŜe skutkiem braku długookresowej politykiprzestrzennej Gminy, której wyrazem są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego(tylko 1% ogólnej jej powierzchni jest nimi objęta). Dodatkowo dochodzi do tego faktpogarszającej się wydolności układu drogowego wewnątrzgminnego i pogłębiających siętrudności komunikacyjnych w relacji z otoczeniem, zwłaszcza z Warszawą. Przez terenGminy Łomianki (dzieląc ją praktycznie na dwie części) przebiega waŜny szlakkomunikacyjny o znaczeniu transeuropejskim, a mianowicie odcinek drogi krajowej Nr 7 wrelacji: Gdańsk - Warszawa - Kraków - ChyŜne. Jest to takŜe podstawowa droga kołowa,umoŜliwiająca mieszkańcom Gminy i gmin sąsiednich dojazd do Warszawy. W związku ztym jest ona bardzo obciąŜona ruchem samochodowym (tranzytowym i lokalnym), copowoduje ogromne „korki” zwłaszcza w godzinach porannego i popołudniowego szczytukomunikacyjnego. Niestety brak jest wiąŜących decyzji, co do przebiegu planowanej trasyekspresowej S 7, która by odciąŜyła ul. Kolejową od ruchu tranzytowego. Jest to przyczynąpowstania głębokich konfliktów, podziałów i dezintegracji społeczności lokalnej.Utrzymywanie się tego stanu rzeczy w przyszłości będzie negatywnie wpływać na poziomŜycia mieszkających juŜ na terenie Gminy osób oraz warunki funkcjonowania istniejącychpodmiotów gospodarczych, a takŜe będzie przyczyną spadku jej atrakcyjności lokalizacyjnejdla potencjalnych mieszkańców i przedsiębiorców.Na terenie Gminy Łomianki zlokalizowane są trzy placówki o uznanej randze w kraju:Instytut Badań nad Rodziną Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomiankach,Centrum Badań Ekologicznych Polskiej Akademii Nauk w Dziekanowie Leśnym orazWojewódzki Szpital Dziecięcy im. Prof. Józefa P. Brudzińskiego w Dziekanowie Leśnym.W Gminie Łomianki funkcjonują liczne organizacje pozarządowe - stowarzyszenia ifundacje, zajmujące się problemami lokalnej społeczności.14

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ IIZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIAROZWOJU GMINY ŁOMIANKIOcena stanu istniejącego w Gminie Łomianki oraz postulaty i wnioski zgłoszone wtrakcie prac Zespołu ds. Strategii Rozwoju oraz konsultacji społecznych stały sięmerytoryczną podstawą do:PO PIERWSZE - wskazania kluczowych zewnętrznych uwarunkowań, czyli zdarzeń, zjawisk,tendencji i procesów, mających miejsce w otoczeniu oraz wpływających pozytywnie lubnegatywnie na dalszy rozwój Gminy (obecnie lub w przyszłości), czyli zaprezentowanie jejszans i zagroŜeń rozwojowych 9 ,PO DRUGIE - identyfikacji podstawowych wewnętrznych uwarunkowań jej dalszego rozwoju,wynikających z obecnej sytuacji w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej,przestrzennej i dziedzictwa kulturowego, czyli przedstawienie silnych i słabych stron Gminy(jest to samoocena stanu istniejącego) 10 .1. Szanse i zagroŜenia w otoczeniu GminyAnaliza uwarunkowań zewnętrznych zorientowana była na otoczenie Gminy Łomianki.Skala i tempo jej rozwoju, a tym samym poziom zaspokojenia zbiorowych potrzebmieszkańców jest bowiem w bardzo duŜym stopniu zaleŜne od otoczenia, które oddziałuje nanią wywierając stały wpływ - pozytywny lub negatywny. Oddziaływania te tworząuwarunkowania zewnętrzne (aktualne i przewidywane w przyszłości) w postaci zestawu szans9 Przez szansę naleŜy rozumieć czynniki, zdarzenia, okoliczności, zjawiska i procesy występujące w otoczeniugminy (powiatowym, wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym), które mają korzystny (pozytywny) wpływna jej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwój. Szanse sprzyjają więc rozwojowi gminy. Przez zagroŜenie naleŜyrozumieć uzasadnione zjawisko, okoliczność, zdarzenie lub proces występujący w otoczeniu gminy(powiatowym, wojewódzkim, krajowym i międzynarodowym), które mają niekorzystny (negatywny) wpływ najej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwój. ZagroŜenia stanowią więc bariery, utrudnienia w rozwoju gminy.Mogą być takŜe przyczyną konieczności poniesienia dodatkowych kosztów związanych z jej bieŜącymfunkcjonowaniem i dalszym rozwojem (np. dopłata z budŜetu gminy do oświaty, bowiem przekazywanasubwencja oświatowa nie pokrywa pełnych kosztów, dopłata do remontów dróg powiatowych).10Przez silne strony naleŜy rozumieć szeroko rozumiane walory i zasoby gminy. Ponadto zaliczyć do nichmoŜna równieŜ umiejętności władz gminy w zakresie zarządzania, tworzenia lokalnego klimatu dlaprzedsiębiorczości w celu stymulowania i wspierania rozwoju gospodarki lokalnej, współpracy z organizacjamipozarządowymi, aktywności w pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowych na realizację róŜnego rodzajuprzedsięwzięć o charakterze publicznym. Z kolei słabe strony są konsekwencją ograniczeń (niedoborów)szeroko rozumianych walorów i zasobów gminy. DuŜa liczba słabych stron gminy osłabia jej zdolność dokonkurowania z innymi w pozyskaniu inwestorów, nowych mieszkańców i turystów oraz zewnętrznych środkówfinansowych, a takŜe ogranicza skalę i dynamikę jej dalszego rozwoju.15

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokui zagroŜeń dla bieŜącego funkcjonowania i dalszego rozwoju Gminy Łomianki. Nie ulegawątpliwości, Ŝe skuteczne rozwiązywanie szeregu problemów społecznych, gospodarczych,infrastrukturalnych i ekologicznych występujących obecnie na terenie Gminy Łomianki jestsilnie uzaleŜnione od sytuacji w otoczeniu, które oddziałuje na nią wywierając stały wpływ -pozytywny lub negatywny.Władze Gminy Łomianki praktycznie nie mają Ŝadnego wpływu na to, co się dzieje wotoczeniu. Mogą jedynie systematycznie monitorować zmiany w nim zachodzące, coumoŜliwia z jednej strony maksymalne wykorzystywanie pojawiających się szans dlazdynamizowania rozwoju, z drugiej zaś - minimalizowanie zagroŜeń, które mogą miećnegatywny wpływ na skalę i tempo rozwoju Gminy Łomianki (jest to swoista "ochrona"przed niesprzyjającym otoczeniem).Syntetyczne zestawienie kluczowych szans i zagroŜeń rozwoju Gminy Łomianki moŜnaprzedstawić następująco:KLUCZOWE SZANSE ROZWOJOWE (OBECNE I POTENCJALNE) GMINY ŁOMIANKI TKWIĄCEJEJ W OTOCZENIU - czynniki stymulujące i wspierające poprawę warunków Ŝyciamieszkańców i funkcjonowania podmiotów gospodarczychOtoczenie międzynarodowe i ogólnokrajoweTrwały i dynamiczny rozwój gospodarczy Polski (średnioroczne tempo wzrostu ProduktuKrajowego Brutto powyŜej 5%).Trwała koniunktura gospodarcza w krajach Unii Europejskiej i na Wschodzie, umoŜliwiającawzrost eksportu polskich towarów, co sprzyjać będzie poprawie koniunktury gospodarczej wPolsce.Realizacja spójnej i kompleksowej polityki regionalnej Państwa kompatybilnej zrozwiązaniami Unii Europejskiej skierowanej na wyrównywanie dysproporcji rozwojowych itworzenie trwałych podstaw rozwoju gospodarczego w poszczególnych województwach orazstworzenie niezbędnej do tego struktury instytucjonalnej.Maksymalne wykorzystanie przez Polskę pomocy finansowej Unii Europejskiej (kwotyprzeznaczonej dla naszego kraju w latach 2007-2013) z funduszy strukturalnych i FunduszuSpójności.Systemowa pomoc i wsparcie ze strony Rządu RP dla rozwoju małych i średnichprzedsiębiorstw.Preferencyjne kredyty i ulgi podatkowe dla przedsiębiorców zwiększających zatrudnienie.Współfinansowanie z budŜetu państwa tworzenia nowych miejsc pracy, zwłaszcza dlaabsolwentów szkół.16

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuStabilne podstawy ustrojowo-prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego.Decentralizacja finansów publicznych oraz stabilne „reguły gry” w zakresie finansowaniajednostek samorządu terytorialnego z budŜetu państwa.Znacząca poprawa stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznych,obowiązujących w Unii Europejskiej). Zmiany procesów produkcyjnych (nowoczesne ibezpieczne ekologicznie technologie) oraz minimalizacji zuŜycia surowców naturalnych iemisji zanieczyszczeń do środowiska przyrodniczego, a takŜe racjonalna gospodarkaodpadami stałymi (recykling).Preferencje kredytowo-podatkowe dla ludności budującej domy jednorodzinne i mieszkania.Rządowe programy wsparcia budowy mieszkań komunalnych.Wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa polskiego oraz kształcenie zgodnie zpotrzebami nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki, w tym szeroko rozumianych usług.Zwiększenie nakładów finansowych z budŜetu państwa na edukację (do min. 4% PKB - jestto minimalny standard określony przez UNESCO) i ochronę zdrowia (składka naubezpieczenia zdrowotne ok. 10%) oraz pomoc społeczną (przeciwdziałanie wykluczeniuspołecznemu osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji Ŝyciowej).Poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz aktywne zwalczanie patologiispołecznych.Rozwój współpracy sektora publicznego (państwowego i samorządowego) z organizacjamipozarządowymi (fundacje, stowarzyszenia) na rzecz rozwoju edukacji, kultury i sztuki orazopieki społecznej. Wspieranie rozwoju wolontariatu jako formy pomocy osobom i rodzinomznajdujących się w trudnej sytuacji Ŝyciowej.Budowa sieci autostrad i modernizacja dróg krajowych, w tym drogi krajowej Nr 7przebiegającej przez teren Gminy Łomianki.Otoczenie wojewódzkie, powiatowe i warszawskieBudowanie ładu przestrzennego w obszarze aglomeracji warszawskiej poprzez tworzenieharmonijnych struktur przestrzennych uwzględniających wszelkie wymagania funkcjonalne,społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe i estetyczne.DuŜy potencjał gospodarczy, intelektualny, kapitałowy i instytucjonalny Warszawy.Warszawa jako miejsce pracy i korzystania z szeroko rozumianych usług dla mieszkańcówgmin ościennych (edukacja, ochrona zdrowia, kultura, sport).DuŜa aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców aglomeracji warszawskiej. Relatywniewysoki poziom wykształcenia mieszkańców i duŜe zasoby siły roboczej o zróŜnicowanychkwalifikacjach. DuŜy potencjał instytucji otoczenia biznesu, stymulujący rozwójgospodarczy.17

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWysokie walory przyrodnicze doliny środkowej Wisły w krajowym i europejskim systemieekologicznym NATURA 20000, sprzyjające rozwojowi turystyki i wypoczynku sobotnioniedzielnegomieszkańców.Bliskość Kampinoskiego Parku Narodowego uznanego za rezerwat biosfery ze względu naunikatowe wartości przyrodnicze (wchodzi on takŜe w europejski system NATURA 2000).Opracowanie przez samorząd województwa mazowieckiego: Strategii rozwoju województwamazowieckiego do 2020 roku oraz Regionalnego programu operacyjnego województwamazowieckiego na lata 2007-2013 jako podstawy do absorpcji środków pomocowych UE.Część południowa powiatu warszawskiego-zachodniego (gminy: OŜarów Mazowiecki iBłonie) połoŜona jest w europejskim korytarzu transportowym (drogowym i kolejowym) wrelacji: Zachód-Wschód.Rozbudowa oraz modernizacja dróg powiatowych.Opracowanie przez Starostwo Strategii Rozwoju Powiatu Warszawskiego-Zachodniego do2015 roku.Budowa lotniska pasaŜerskiego w Modlinie.Utworzenie szlaków turystycznych i rowerowych przebiegających od Kampinoskiego ParkuNarodowego przez Gminę Łomianki i dalej do Warszawy oraz wzdłuŜ Wisły do Czosnowa iModlina.Aktywna i partnerska współpraca gmin wchodzących w skład aglomeracji warszawskiej, wtym m. st. Warszawy z gminami ościennymi przy rozwiązywaniu wspólnych problemów.KLUCZOWE ZAGROśENIA ROZWOJOWE GMINY ŁOMIANKI (OBECNE I POTENCJALNE)TKWIĄCE W JEJ OTOCZENIU - czynniki ograniczające i hamujące poprawę warunkówŜycia mieszkańców i funkcjonowania podmiotów gospodarczychOtoczenie międzynarodowe i ogólnokrajoweNiskie tempo wzrostu Produktu Krajowego Brutto (poniŜej 5% rocznie).Nie wykorzystanie pomocy finansowej Unii Europejskiej przeznaczonej dla Polski w latach2007-2013 (fundusze strukturalne i Fundusz Spójności) - bariery biurokratyczne iskomplikowane procedury (czaso- i kosztochłonne) w pozyskiwaniu tych środków.Brak systemowych rozwiązań w sektorze gospodarczym, ułatwiających zakładanie iwspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz wdraŜania innowacji. Brakaktywnej polityki państwa w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy. Zbyt małe środki zbudŜetu państwa na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu.Wzrastająca skala i zakres zadań samorządu gminnego bez zagwarantowania odpowiednichśrodków finansowych z budŜetu państwa - powoduje to wzrost dopłat z budŜetów gmin dozadań, które winny być finansowane z budŜetu państwa (edukacja, ochrona zdrowia, pomocspołeczna).18

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWzrost zjawiska ubóstwa ekonomicznego w społeczeństwie polskim - pauperyzacja osób irodzin, co prowadzi do ich wykluczenia społecznego. Zbyt małe środki finansowe z budŜetupaństwa na pomoc społeczną.Zwiększanie się rozmiarów przestępczości i innych przejawów patologii społecznej przyjednoczesnym utrzymywaniu poziomu nie dofinansowania słuŜb odpowiedzialnych zabezpieczeństwo publiczne (Policja, StraŜ PoŜarna) oraz wymiaru sprawiedliwości (sądy iprokuratura). W społecznym odczuciu występuje obecnie duŜe zagroŜenie bezpieczeństwapublicznego. Dotyczy to zarówno przestępczości wobec osób i rodzin, jak i ich mienia.Spadek nakładów finansowych na oświatę i wychowanie w budŜecie państwa. I tak, w 1998roku - 3,22%, w 1999 roku (roku rozpoczęcia reformy) - 3,16%, zaś w 2006 roku - 2,71%.Natomiast według UNESCO nakłady na oświatę powinny kształtować się na poziomie 5,2%produktu krajowego brutto, a nakłady w granicach 4% to niezbędne minimum. Ta sytuacjadoprowadziła w konsekwencji do trudnej sytuacji w oświacie, co odbija się negatywniezarówno na warunkach materialnych (baza lokalowa wraz z niezbędnym wyposaŜeniem), jaki poziomie nauczania. Spadek realnej wartości subwencji oświatowej powoduje koniecznośćcoraz większego dofinansowywania oświaty z budŜetów jednostek samorządu terytorialnego.Pogorszenie dostępności do świadczeń medycznych w odczuciu społecznym, zwłaszczausług o charakterze specjalistycznym (wizyty u lekarzy specjalistów, specjalistyczne badaniadiagnostyczne, pomoc szpitalna).Utrzymujące się bardzo niskie nakłady finansowe na mieszkalnictwo w budŜecie państwa(obecnie zaledwie 0,38% Produktu Krajowego Brutto - udział ten winien wynosić ok. 1,5-2%).Niski poziom nakładów finansowych na budowę i modernizację dróg kołowych (krajowych),co przy dynamicznym rozwoju motoryzacji powoduje stałe pogarszanie się warunkówpodróŜowania i bezpieczeństwa ruchu drogowego.Brak aktywnej polityki regionalnej na szczeblu rządowym uwzględniającej zarównodecydujące dla długofalowego rozwoju kraju wymogi zwiększania efektywnościgospodarowania, jak i wymogi polityki społecznej państwa. ZałoŜeniem tej ostatniej winnobyć dąŜenie do zapewnienia „równych szans Ŝyciowych” obywatelom Ŝyjącym wzróŜnicowanych przestrzennie warunkach społeczno-gospodarczych.Wzrastające koszty pracy i materiałów budowlanych, brak wykonawców, co będziepowodować ogólny wzrost kosztów inwestycji, opóźnienia w ich realizacji oraz nierozstrzyganie przetargów - w konsekwencji nastąpi wydłuŜenie cyklu inwestycyjnego.Otoczenie wojewódzkie, powiatowe i warszawskieBrak planu zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego Warszawy,stanowiącego część planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego.Niska wydolność systemu transportowego Warszawy i jego powiązań z otoczeniem -niewystarczająca przepustowość sieci, zły stan techniczny.19

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuNiska i stale pogarszająca się jakość infrastruktury drogowej oraz niewystarczającaprzepustowość głównych osi transportowych, duŜe braki w budowie obwodnic terenówzurbanizowanych i tras szybkiego ruchu.Niedostateczna liczba przepraw mostowych przez Wisłę w Warszawie i w jej sąsiedztwie.Postępująca Ŝywiołowo urbanizacja terenów cennych przyrodniczo, nie uzbrojonych winfrastrukturę techniczną w obszarze metropolitalnym Warszawy.Niski stopień odzysku odpadów oraz negatywny wpływ nieprawidłowej gospodarkiodpadami na jakość wód, gleb i walorów krajobrazu.Brak skutecznych rozwiązań w zakresie gospodarki przestrzennej, konflikty społeczne iekologiczne związane z istniejącymi i planowanymi ciągami transportowymi oraz degradacjakrajobrazu spowodowana m.in. nadmierną presją urbanizacyjną.Brak współpracy gmin oraz więzi społecznych (tzw. „lokalnego patriotyzmu”) w ramachpowiatu warszawskiego-zachodniego.Zły stan techniczny dróg kołowych, przebiegających przez teren powiatu warszawskiegozachodniego.Niedostatecznie rozwinięta komunikacja między poszczególnymi gminami(tzw. komunikacja poprzeczna).Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura techniczna na terenie powiatu warszawskiegozachodniegow zakresie kanalizacji sanitarnej, oczyszczania ścieków, gospodarki odpadami.Brak rozstrzygnięć, co do przebiegu trasy ekspresowej S 7 i modernizacji drogi krajowej Nr7 na odcinku przebiegającym przez teren Gminy Łomianki oraz braki w urządzeniachzwiększających bezpieczeństwo ruchu pieszego i samochodowego.2. Silne i słabe strony Gminy - diagnoza stanu istniejącegoAnaliza wewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy Łomianki zorientowana była na jejwłasne zasoby (społeczne, gospodarcze, infrastrukturalne, przestrzenne, ekologiczne,finansowe), które z jednej strony wpływają na jakość Ŝycia obecnych mieszkańców ifunkcjonowania zlokalizowanych juŜ przedsiębiorców, z drugiej zaś strony determinująpoziom jej atrakcyjności lokalizacyjnej dla potencjalnych mieszkańców i podmiotówgospodarczych w przyszłości.Uwarunkowania wewnętrzne rozwoju składają się z zestawu silnych i słabych stron GminyŁomianki. Ich enumeracja jest swoistą „samooceną”, osiągniętego dotąd poziomu rozwojuspołeczno-gospodarczego, a takŜe wskazuje na jej potencjał rozwojowy i główne problemywymagające podjęcia działań naprawczych. Była ona prowadzona w sferze: powiązań zotoczeniem, ludnościowej, ekologicznej, gospodarczej, infrastruktury technicznej i społecznejoraz zagospodarowania przestrzennego, a takŜe współpracy Gminy z innymi jednostkamisamorządu terytorialnego, organizacjami pozarządowymi i przedsiębiorcami, współpracymiędzynarodowej Gminy.20

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuUwarunkowania wewnętrzne rozwoju Gminy Łomianki w kategoriach silnych i słabychstron przedstawiają się następująco:SILNE STRONY GMINY ŁOMIANKI(czynniki stymulujące i wspierające jejdalszy rozwój społeczno-gospodarczy)SŁABE STRONY GMINY ŁOMIANKI(czynniki ograniczające i hamujące jejdalszy rozwój społeczno-gospodarczy)Sfera powiązań Gminy z otoczeniemPołoŜenie w bezpośrednim sąsiedztwieWarszawy, co jest źródłem korzyści dlamieszkańców Gminy, tzw. renta połoŜenia(Warszawa jako miejsce pracy i korzystania zszeroko rozumianych usług) - bliskośćWarszawy podnosi atrakcyjność osadniczą igospodarczą Gminy Łomianki.Korzystne połoŜenie Gminy w korytarzutransportowym Północ-Południe: drogakrajowa Nr 7 oraz w sąsiedztwie przyszłegolotniska w Modlinie. Relatywnie dobrepołączenia autobusową komunikacjąpubliczną z Warszawą. Gmina Łomianki jakopierwsza z gmin podwarszawskichuruchomiła własną komunikacje autobusowąz Warszawą 1.05.1991r. - linia „Ł”). Od1.01.1997r. utworzono jednoosobową SpółkęGminy pod nazwą „Komunikacja MiejskaŁomianki” Sp. z o.o. - obecnie posiada 23autobusy i przewozi dzienne ok. 10 tys.pasaŜerów.Połączenia Gminy z otoczeniem, w tym zWarszawą realizowane są wyłącznie przeztransport samochodowy (osobowy ipubliczny). Brak komunikacji szynowej.Pogłębiające się trudności komunikacyjne wdojazdach do i z Warszawy, wskuteknadmiernego przeciąŜenia ruchem kołowympodstawowego układu komunikacji drogowej- zwłaszcza drogi krajowej Nr 7. Wkonsekwencji wzrasta czas i spada komfortpodróŜy, zwłaszcza w okresach porannego ipopołudniowego szczytu komunikacyjnego.Utrzymywanie się takiej sytuacji będziepowodować spadek atrakcyjności Gminy dlalokalizowania się ludności i działalnościgospodarczej.Sfera ludnościowaStały wzrost liczby mieszkańców Gminyprzede wszystkim wskutek napływumigracyjnego ludności. W latach 2001-2006liczba ludności wg faktycznego miejscazamieszkania wzrosła z 19,7 tys. do 22,2 tys.,tj. o 14,2%.Brak więzi społecznych, atomizacja, iindywidualizm wśród mieszkańców Gminy.Brak pozytywnego stosunku dorozwiązywania wspólnych problemów orazniska aktywność w działaniachprospołecznych.21

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuKorzystna struktura ludności wg wieku dlarozwoju Gminy - przewagę stanowi ludnośćw wieku produkcyjnym (65,2%), grupadzieci i młodzieŜy plasuje się na drugimmiejscu (22,2%), a ludność w wiekuemerytalnym stanowi najmniej liczną grupę(12,6%). Ludność Gminy jest zatemrelatywnie młoda.Słaby związek emocjonalny ludnościnapływowej w stosunku do Gminy (brak„toŜsamości lokalnej”, „patriotyzmulokalnego”) - znaczna część mieszkańcówutoŜsamia się bardziej z Warszawą, na tereniektórej pracuje, uczy się i spędza czas wolny.Sfera przyrodnicza30% ogółu powierzchni Gminy objęte jestformami ochrony przyrody o znaczeniuponadlokalnym (Kampinoski ParkNarodowy, Dolina Wisły - obszarywchodzące w skład europejskiego systemuNATURA 2000). Istnienie rezerwatówprzyrody: „Jezioro Kiełpińskie” i „ŁawiceKiełpińskie”. Obszar Gminy wchodzi w składWarszawskiego Obszaru ChronionegoKrajobrazu i otuliny Kampinoskiego ParkuNarodowego.Znaczący, jak na warunki województwamazowieckiego, blisko 9% udział wódotwartych w ogólnej powierzchni Gminy.Ciąg jezior starorzecza Wisły - połączonerowem melioracyjnym jezioro Pawłowskieoraz jeziora: Fabryczne, Wiejskie,Kiełpińskie i Dziekanowskie.ZróŜnicowane formy geomorfologiczne, a coza tym idzie zróŜnicowany krajobrazobszarów niezurbanizowanych: wydmyporośnięte lasem, bagna, dolina Wisły zczytelnymi skarpami tarasów zalewowych,układ starorzeczy, ekstensywny krajobrazrolniczy łąk i pastwisk z malowniczymizadrzewieniami śródpolnymi.Mała powierzchnia Gminy (3383 ha) iznaczny udział terenów, których walorytrzeba chronić powoduje u mieszkańcównegatywny stosunek do ochrony przyrody -rosnąca tendencja do likwidowania lubosłabiania istniejących form ochronyprzyrody oraz ogromne problemy zwprowadzaniem nowych form jej ochrony.Brak powszechnych nawyków i podstawproekologicznych wśród mieszkańcówGminy.Zbiorniki i cieki wodne (głównie układstarorzeczy Wisły) składają się z wieludziałek i znajdują się w prywatnych rękach,co znacznie utrudnia, a czasem uniemoŜliwiautrzymywanie ich w naleŜytym stanie.Postępujący rozwój strefy zurbanizowanejpowoduje między innymi obniŜanie siępoziomu wód gruntowych, co jest powodempostępującej degradacji starorzeczy Wisły.Słaba ekspozycja lub jej brak formgeomorfologicznych w kulturowymkrajobrazie zurbanizowanym - zacieranie siękrawędzi erozyjnych doliny Wisły i wydm w22

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSfera gospodarczarejonie wysoczyzny, zarastanie lubzasypywanie zbiorników lub ciekówwodnych.Nielegalne odprowadzanie ścieków bytowychdo wód gruntowych, cieków wodnych irowów.Zaśmiecanie terenów cennych przyrodniczo iprzydroŜnych oraz „dzikie” wysypiskaśmieci, np. nielegalny wywóz ziemi i gruzuna tereny cenne przyrodniczo.Brak dostatecznej ilości terenów zieleniurządzonej (parki, skwery).Brak Programu ochrony środowiska dlaGminy Łomianki.Problem dachów budynków pokrytycheternitem, zawierającym azbest.Teren skaŜony arsenem i chromem - przykońcu ul. Fabrycznej, między ul. Fabryczną iWiślaną, w niedalekim sąsiedztwiemiejskiego ujęcia wody.Relatywnie niski poziom rejestrowanegobezrobocia. Według stanu na dzień30.06.2007r. liczba bezrobotnych wynosiła617, w tym 310 kobiet. Stopa rejestrowanegobezrobocia kształtuje się w Gminie Łomiankina poziomie (ok. 5%) - dla porównania:Polska - 12%, województwo mazowieckie -10,4%, m.st. Warszawa - 3,5%.Znikoma baza turystyczna-rekreacyjna, brakzagospodarowania terenów turystycznieatrakcyjnych. ZaląŜki takiej bazy w postacimałej gastronomii i parkingów istnieją wsąsiedztwie Kampinoskiego ParkuNarodowego - Dąbrowa Leśna i DziekanówLeśny.Tradycje rzemieślnicze i handlowe.Łomianki naleŜą do gmin o duŜej aktywnościgospodarczej mierzonej liczbą podmiotówgospodarczych na 1000 mieszkańców - 164,a średnia dla województwa mazowieckiegowynosi 72. W latach 2000-2006 liczbapodmiotów gospodarczych zarejestrowanychw Urzędzie Miejskim zwiększyła się z 2977do 3419, tj. o 14,8%.Liczne placówki handlowe i usługowe.23

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSfera infrastruktury technicznejDobrze rozwinięta sieć infrastrukturytelekomunikacyjnej, elektroenergetycznej igazu sieciowego.Miejskie ujęcie wody wraz ze stacjąuzdatniania wody posiada rezerwy zdolnościprodukcyjnych, która wynosi 31,5 m 3 /h, coprzy załoŜeniu średniego dobowegozapotrzebowania na wodę na poziomie 110l/Mk/d zapewnić moŜe wodę pitną dladodatkowych 6,9 tys. odbiorców.Jakość wody dostarczanej gminną sieciąwodociągową zarówno pod względembakteriologicznym, jak i fizykochemicznymspełnia wszystkie wymagania jakościowe wzakresie prawa polskiego, zachowującjednocześnie zgodność z normami UniiEuropejskiej oraz wytycznymi ŚwiatowejOrganizacji Zdrowia w odniesieniu dojakości wody pitnej i wykorzystywanej docelów sanitarnych.Istniejąca oczyszczalnia ścieków zapewniaodpowiedni stopień redukcji zanieczyszczeń.Przepustowość dostosowana do potrzebprzewidywanych na najbliŜsze lata.MoŜliwość jej rozbudowy.Opracowanie Koncepcji systemuwodociągowo-kanalizacyjnego GminyŁomianki - Wstępne Studium Wykonalnościprzez GIG - Zakład Ochrony Wód wKatowicach.Budową i eksploatacją systemu wodnościekowegona terenie Gminy zajmuje sięZakład Wodociągów i Kanalizacji. Sp. z o.o.Wieloletnie opóźnienia w budowieinfrastruktury inŜynieryjnej, pogłębiające sięwraz z powiększaniem się strefy osadniczej.Brak rezerw we wszystkich urządzeniachsłuŜących zaopatrzeniu w media.Niedobory w gminnej sieci wodociągowej.Obsługuje ona część mieszkańców MiastaŁomianki. Jej długość wynosi 32,9 km iobsługuje ok. 31% ogółu mieszkańcówGminy.Obszary wiejskie Gminy nie są objętegminnym systemem wodociągowym -ludność jest zaopatrywana w wodę zwłasnych ujęć wody. Analizy składuchemicznego wody czerpanej z tych ujęć(nawet głębokich do 30 m.) wskazują nawielokrotne przekroczenie norm zawartościŜelaza i manganu, co jest niekorzystne dlazdrowia.Niedobory w sieci kanalizacji sanitarnej.System odbioru i oczyszczania ściekówobejmuje niewielką część Gminy, tj. MiastoŁomianki oraz w niewielkim stopniuŁomianki Górne, Łomianki Stare, DąbrowaZachodnia, Dąbrowa Leśna, ŁomiankiFabryczne. Ogólna długość sieci kanalizacjisanitarnej wynosi 32,7 km i obsługuje tylko34% ogółu mieszkańców Gminy.Braki w systemie kanalizacji deszczowej.Zaledwie 41% ogółu dróg gminnych posiadanawierzchnię utwardzoną (bitumiczną,brukową), z czego większość wymaganatychmiastowego remontu.24

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSfera infrastruktury społecznejBraki w chodnikach i oświetleniu ulicznym wposzczególnych miejscowościach.Brak pełnego pokrycia obszaru Gminytransportem publicznym - trasy autobusowe„Komunikacji Miejskiej Łomianki” Sp. z o.o.przebiegają tylko przez główne ulice Gminy.Znaczna uciąŜliwość drogi krajowej Nr 7 dlaludności mieszkającej w jej sąsiedztwie(intensywny ruch samochodowy, hałas,spaliny). Brak wiąŜących decyzji o przebiegui modernizacji tej trasy na terenie Gminy.Brak ścieŜek rowerowych.Brak Planu gospodarki odpadami dla GminyŁomianki.Brak powszechnej segregacji odpadówkomunalnych „u źródła ich powstawania”.Tereny wiejskiej nie są w pełni wyposaŜonew sieć gazową.ZagroŜenia powodziowe ze strony rzekiWisły - konieczna modernizacja wałuprzeciwpowodziowego.Funkcjonowanie Instytutu Studiów nadRodziną Uniwersytetu Kardynała StefanaWyszyńskiego i Centrum BadańEkologicznych Polskiej Akademii Nauk orazWojewódzkiego Szpitala Dziecięcego wDziekanowie Leśnym.Funkcjonowanie kilku przedszkoliniepublicznych: Przedszkole Niepubliczne ZgromadzeniaSióstr Niepokalanego PoczęciaNajświętszej Marii Panny (SiostryNiepokalanki), Przedszkole Niepubliczne ZgromadzeniaCórek Maryi WspomoŜycielki (SiostrySalezjanki), Polsko-Angielskie Przedszkole Niepubliczne„THE TREEHOUSE”,Brak cennych obiektów dziedzictwakulturowego. Nieliczne zabytki popadają wruinę i nie są naleŜycie eksponowane wkrajobrazie Gminy.Funkcjonowanie jedynie trzech niewielkichprzedszkoli samorządowych, co powodujeciągły deficyt miejsc w tych placówkach: Przedszkole Samorządowe nr 1 wŁomiankach, Przedszkole Samorządowe w Dąbrowie, Przedszkole Samorządowe wDziekanowie Leśnym.25

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku Przedszkole Niepubliczne „Słoneczko”, Niepubliczne Przedszkole PromująceZdrowie „Szkrab”.Gminna baza szkolna składa się znastępujących placówek: Szkoła Podstawowa Nr 1 w Łomiankach(liczba uczniów 490), Szkoła Podstawowa w DziekanowiePolskim (liczba uczniów 81), Szkoła Podstawowa w Sadowej (liczbauczniów 47), Szkoła Podstawowa w DziekanowieLeśnym (liczba uczniów 354), Gimnazjum Nr 1 w Łomiankach (liczbauczniów 490), Gimnazjum Nr 2 w Dziekanowie Leśnym(liczba uczniów 173).DuŜa rozpiętość standardu przebywania inauki w gminnych placówkach szkolnych.Tylko jedna szkoła powstała w ostatnich 10-ciu latach. Pozostałe 4 szkoły podstawowe i 1gimnazjum (podobnie jak przedszkola)prowadzone są w budynkach z lat 60-tych i70-tych XX wieku. Brak rezerw terenowychpod budowę nowych obiektów szkolnych.Systematycznie zmniejszająca się w latach2000-2006 liczba uczniów w SzkolePodstawowej w Dziekanowie Polskim(spadek z 93 do 81 uczniów) oraz w SzkolePodstawowej w Sadowej (spadek z 79 do 47uczniów). Powoduje to wzrost kosztów ichfunkcjonowania w przeliczeniu na 1 ucznia iwpływa na ogólny wzrost kosztówfunkcjonowania oświaty samorządowej.Zwiększająca się liczba uczniów w SzkolePodstawowej w Łomiankach, co w sytuacjizajmowania części budynku szkoły przezUrząd Miejski i braku pomieszczeń do nauki,spowoduje wprowadzenie dwuzmianowegosystemu nauczania.Funkcjonowanie I Liceum Ogólnokształcącegow Łomiankach orazNiepublicznej Szkoły Muzycznej I st. statusieszkoły publicznej (70 uczniów).Funkcjonowanie Integracyjnego CentrumDydaktyczno-Sportowego - mieści się tu: 2szkoły (gimnazjum i liceum), salawidowiskowo-koncertowa, sala sportowa owymiarach olimpijskich, basen, bursa oraztzw. obiekty terenowe (boisko ze sztucznąnawierzchnią).Aktywna działalność Biblioteki Publicznej wŁomiankach wraz z filiami w: DziekanowieNowym i Dąbrowie Leśnej. OrganizowanieSłabo rozwinięty system podstawowej opiekizdrowotnej. Istniejąca baza jest w złym stanietechnicznym. Brak dostatecznej ilości kadrymedycznej. W Gminie działa jeden publicznyi jeden niepubliczny ośrodek zdrowia.Wzrastająca liczba osób w rodzinachkorzystających ze świadczeń pomocyspołecznej. W latach 2000-2006 liczba tazwiększyła się z 469 osób do 1064, czyliponad dwukrotnie.Zły stan lokalowy Domu Kultury i BibliotekiPublicznej i filii (są one zlokalizowane wmałych prywatnych mieszkaniach). Brak26

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokulicznych imprez, czytelnia internetowa,zbiory multimedialne. Współpraca zBiblioteką m.st. Warszawy i BibliotekąGłówną woj. mazowieckiego przywypoŜyczaniu tzw. ksiąŜek mówionychzapisanych na taśmie magnetofonowej.Aktywna działalność Domu Kultury wŁomiankach – organizator licznych imprez,koncertów, spektakli, zajęć dla dzieci,młodzieŜy i dorosłych. Funkcjonuje tuŁomiankowski Klub Literacki i KlubSeniora. Imprezy kulturalne odbywają siętakŜe w Klubie Jazz-Cafe w Łomiankach, wSali koncertowej firm Promusica-Yamaha iPolsund w Dąbrowie Leśnej. FunkcjonująrównieŜ Tarasowe Spotkania Kabaretowe –śółty Domek w Dąbrowie Leśnej orazCentrum Tańca „SWING” w ŁomiankachDąbrowie.Na terenie Gminy znajduje się kilka stadninkoni, np. „Stajnia Lider” w KępieKiełpińskiej, Klub Wiejski „Wilczeniec”stajnia przy Szpitalu Dziecięcym wDziekanowie Leśnym, stajnia w Sadowej-Dziekanówku.W Dziekanowie Nowym działa NietypoweMiasteczko Rozrywki – Pepeland.Na terenie Gminy ukazują się niezaleŜnegazety lokalne: Nasze Łomianki, EchoŁomianek i Bielan, śycie Łomianek.sieci instytucji kultury na terenie Gminy -osiedlowych i sołeckich (poza dwoma filiamiBiblioteki Publicznej)..Niezadowalający stan i liczba obiektówsportowych w stosunku do potrzeb,zwłaszcza młodzieŜy mieszkającej naterenach wiejskich Gminy.Niska aktywność organizacji pozarządowych.Niedobór mieszkań komunalnych. Istniejącezasoby są w złym stanie technicznym.Brak poczucia bezpieczeństwa wśródmieszkańców (rozboje, kradzieŜe, dewastacjemienia, pijaństwo, narkomania).Rozpoczęło swoją działalność internetoweradio – „Radio Łomianki 24”.Funkcjonowanie StraŜy Miejskiej.Na terenie Gminy funkcjonują liczneorganizacje pozarządowe: Regionalne Stowarzyszenie PromocjiŁomianek, Stowarzyszenie Zwykłe KomitetObywatelski Łomianki, Stowarzyszenie Ochrony przed Powodziąi ZagroŜeniami Komunikacyjnymi,27

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku Stowarzyszenie PrywatnychPrzedsiębiorców w Łomiankach, Stowarzyszenie Zielone Łomianki, Stowarzyszenie Ochrony EkologicznejJeziora Dziekanowskiego, Stowarzyszenie Mieszkańców iWłaścicieli Gruntów w DolinieŁomiankowskiej, Stowarzyszenie Obrońców Doliny Wisły, Fundacja „Pomoc Rodzinie”, Fundacja „Nowa Szkoła” w Łomiankach, Mazowieckie StowarzyszenieArtystyczne „Kampinos”, Stowarzyszenie Artystów Sztuk Innych, „Swing Duet” StowarzyszenieRehabilitacji i Tańca IntegracyjnegoOsób Niepełnosprawnych, Stowarzyszenie Inwestorów „Jamnik”, Stowarzyszenie Osób MuzykującychZrzeszonych przy Amatorskiej OrkiestrzeGminnej w Łomiankach, Stowarzyszenie Grających w GryLiczbowe i Zakłady Wzajemne, Stowarzyszenie Wspólna Europa, Zrzeszenie Transportowe Łomianki, Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Łomiankach, Fundacja „Bratnia Dłoń”, Fundacja Pomocy Niewidomym - BLINDASSISTANCE FOUNDATION, Fundacja Wakacje z Panem Bogiem, Fundacja Wzajemnej PomocyChrześcijańskiej, Fundacja Promocji Rekreacji „KiM”,Społeczna Pomoc - Stowarzyszenie Dom,Stowarzyszenie - Ogólnopolska AkcjaCharytatywna „Droga”, Stowarzyszenie EkologiczneMieszkańców i Przyjaciół Dąbrowy-Leśnej, Społeczny Komitet Bezpiecznych Dróg iUlic, Oddział Katolickiego StowarzyszeniaNiepełnosprawnych ArchidiecezjiWarszawskiej z siedzibą w Łomiankach, Stowarzyszenie Ośrodka KulturyRegionalnej Wsi „EKO-KIEŁPIN”,28

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku Komitet Mieszkańców ulicy Podleśnej wŁomiankach, Liga Zachodniowarszawskich Rodzin, CARITAS Oddział Łomianki, ROTARACT Łomianki, Ogólnopolskie Towarzystwo OchronyNietoperzy, Klub Sportowy „Łomianki”, OYAMA KARATE, UKS „V” Łomianki, UKS „ZRYW”, UKS „JEZIORAK”, Klub „FIDES” przy parafii św.Małgorzaty.Sfera zagospodarowania przestrzennegoIstnienie kilku kwartałów zabudowyrezydencjonalnej po południowej stronie ul.Kolejowej (Dąbrowa Leśna).Kontrasty w standardzie zabudowymieszkaniowej - niedoinwestowana, częstopozbawiona dostępu do gminnych mediówzabudowa z lat 50-70-tych XX wieku ibogato wyposaŜone rezydencje budowanewspółcześnie.Niedoinwestowane przestrzenie publiczne(drogi, place, tereny towarzyszące obiektomadministracji i usługom centrotwórczym).Nieuregulowana sytuacja prawna fragmentówdróg publicznych, co uniemoŜliwiaharmonijny rozwój sieciowych elementówinfrastruktury technicznej, w szczególnościsieci wodociągowej i kanalizacyjnej.Brak wykształconego centrum Łomianek.Rozproszone istniejące usługi centrotwórcze.Brak rezerw terenów gminnych niezbędnychdo zaspokojenia potrzeb w zakresieinwestycji celu publicznego - infrastrukturaspołeczna i techniczna.Znaczne obszary Gminy przeznaczone podrozwój strefy osadniczej, nie mogą byćzabudowane bez uprzednich kosztownych dlaGminy scaleń gruntów.Bardzo wysokie ceny gruntów budowlanych.29

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSfera finansowaBrak świadomie prowadzonej gospodarkigruntami (zakupu gruntów przez Gminę) -doraźne rozwiązywanie problemów w tymzakresieBrak miejscowych planów zagospodarowaniaprzestrzennego powodujący postępującerozproszenie zabudowy i uniemoŜliwiającyharmonijny rozwój układu drogowego(nadmierny udział dróg wewnętrznych oparametrach nie zapewniających anibezpieczeństwa ani sprawnej komunikacji)Istotne bariery funkcjonalne i przestrzenne wpostaci dróg o znaczeniu ponadlokalnym. Niesprzyja to harmonijnemu rozwojowi strefyosadniczej. Groźba izolacji przestrzennej (ialienacji społeczności lokalnej) osiedlipołoŜonych na południe od ul. Kolejowej odpozostałej części Gminy). Polaryzacja Gminyna część północno-wschodnią (związana zdoliną Wisły) i część południowo-zachodnią(związaną z Puszczą Kampinoską).Rozproszone po kwartałach zabudowymieszkaniowej liczne drobne podmiotygospodarcze, zajmujące się produkcją,rzemiosłem i usługami, zlokalizowane wgaraŜach lub parterach budynkówmieszkalnych, obniŜające standardzamieszkania dla sąsiedniej zabudowymieszkalnej.Stały wzrost dochodów budŜetu Gminy, wtym dochodów własnych.Wielkość podstawowych dochodówpodatkowych na 1 mieszkańca (podstawa doobliczenia subwencji wyrównawczej na 2007rok) kształtowała się w Gminie Łomianki napoziomie 1571 zł, co plasowało Gminę naStosunkowo wysoki wskaźnik zadłuŜeniaGminy - ok. 38% w stosunku do dochodóworaz plan spłaty zadłuŜenia rozłoŜony do2021 roku znacznie ograniczającymoŜliwości dalszego zaciągania zobowiązańdłuŜnych, a takŜe korzystania z funduszypomocowych Unii Europejskiej (wymaganyjest wkład własny).Wieloletnie obciąŜenie budŜetu Gminyspłatami zobowiązań finansowych z tytułubudowy Integracyjnego CentrumDydaktyczno-Sportowego. Znaczne bieŜącekoszty utrzymania tego Centrum.30

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokudrugim miejscu w powiecie warszawskimzachodnimza gminą OŜarów - 1580 zł. Dlaporównania pozostałe gminy powiatu: Błonie- 1303 zł, Izabelin - 1504 zł, Kampinos - 884zł, Leszno - 865 zł, Stare Babice - 1456 zł.M.st. Warszawa - 1968 zł.Rosnące wydatki na inwestycje.Sfera administracji samorządowejDobrze przygotowana kadra pracująca wUrzędzie Miejskim i gminnych jednostkachorganizacyjnych.Wydawanie dwutygodnika Miasta i GminyŁomianki „Gazeta Łomiankowska”.Gmina Łomianki jest członkiem ZwiązkuMiędzygminnego „KAMPINOS”.Gmina Łomianki jest członkiem ZwiązkuMiast Nadwiślańskich.Gmina Łomianki współpracuje od 1991 rokuw ramach programu „Miast Siostrzanych” zdwoma miastami: Columbia Heights (USA) iNoyelles Les Vermelles (Francja).Brak woli części mieszkańców (ok. 7 tys., costanowi 30% ogółu ludności Gminy)rozliczania się z Urzędem Skarbowymwłaściwym dla Gminy Łomianki. Wpływa tonegatywnie na wysokość dochodówbudŜetowych Gminy.Trudne warunki lokalowe Urzędu Miejskiego- mieści się 3 budynkach, w tym w budynkuSzkoły Podstawowej.31

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ IIISTRATEGICZNE PROBLEMY I WARIANTY ROZWOJOWEGMINY ŁOMIANKIDiagnoza stanu istniejącego oraz analiza uwarunkowań rozwojowych zwłaszcza zagroŜeń,tkwiących w otoczeniu i słabych stron Gminy Łomianki umoŜliwiła zdefiniowaniestrategicznych problemów dalszego jej rozwoju. Wychodząc od definicji problemu, jako„zadania danego do rozwiązania (wykonania)” wskazano na te z nich, które powodująobecnie lub powodować będą w przyszłości powstawanie barier rozwoju społecznogospodarczegoGminy, a w konsekwencji rzutować będą na środowisko Ŝycia i pracymieszkańców oraz funkcjonowania podmiotów gospodarczych. Problemy rozwojowe są więcokreślonymi uciąŜliwościami, których usunięcie lub, co najmniej złagodzenie ichnegatywnych skutków wymaga podjęcia określonych działań naprawczych (w wieluprzypadkach długookresowych).NaleŜy podkreślić, Ŝe Gmina Łomianki wchodzi w skład aglomeracji warszawskiej, czyliobszaru charakteryzującego się, w ostatnich kilkunastu latach, największą w kraju dynamikąrozwoju społeczno-gospodarczego. Jednak rozwój ten nie przebiegał w sposób harmonijny,przede wszystkim w strefie podmiejskiej Warszawy. W konsekwencji doprowadziło to dopowstania i pogłębiania się szeregu negatywnych zjawisk, a mianowicie: duŜej presji inwestycyjnej w strefie podmiejskiej Warszawy na terenach nieuzbrojonychw infrastrukturę techniczną, rozprzestrzeniania się zabudowy na terenach rolnych, pogarszającej się wydolności układu komunikacyjnego w postaci braku rozwiązańobwodowych, zbyt małej liczby przepraw mostowych przez Wisłę, niewystarczającejilości powiązań komunikacyjnych wewnątrz aglomeracji warszawskiej, a zwłaszcza wrelacji: Warszawa - strefa podmiejska, nienadąŜaniem rozwoju systemów infrastruktury technicznej, zwłaszcza komunalnej, zapostępującą urbanizacją strefy podmiejskiej, postępującą Ŝywiołowo urbanizacją terenów cennych przyrodniczo oraz terenów, gdzie wprzypadku powodzi wystąpią relatywnie największe zniszczenia, postępującą degradacją środowiska przyrodniczego w strefie podmiejskiej - pozaklasowewody powierzchniowe, zanieczyszczone wody gruntowe i podziemne, nie rozwiązanagospodarka wodno-ściekowa, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego,przekroczenia norm akustycznych (nadmierny hałas), brak kompleksowego rozwiązaniaproblemu odpadów komunalnych, zaśmiecanie i dewastacja cennych przyrodniczoterenów, niska świadomość ekologiczna mieszkańców.32

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWymienione wyŜej problemy dotyczą w całej rozciągłości Gminy Łomianki, któracharakteryzowała się dynamicznym rozwojem osadnictwa i działalności gospodarczej, zaktórym nie nadąŜał rozwój infrastruktury społecznej i technicznej, w tym słuŜącej ochronieśrodowiska przyrodniczego. W konsekwencji dotychczasowy rozwój Gminy miał charakterŜywiołowy, chaotyczny i niezrównowaŜony. Doprowadziło to w efekcie do tego, Ŝe: tylko 31% ogółu mieszkańców korzysta z gminnego systemu wodociągowego, zaś zgminnego systemu kanalizacji sanitarnej korzysta tylko 34% ogółu mieszkańców, braki wsystemie kanalizacji deszczowej, niemal 60% dróg gminnych nie ma nawierzchni utwardzonej, występują braki wchodnikach, oświetleniu ulicznym, ścieŜkach rowerowych, urządzeniach zwiększającychbezpieczeństwo ruchu drogowego i pieszego, pogłębiają się trudności komunikacyjne w relacji: Gmina Łomianki - Warszawa, nierozwiązany jest problem gospodarki odpadami - brak jest Programu gospodarkiodpadami dla Gminy Łomianki (jest tylko, uchwalony przez Radę Miejską, Regulaminutrzymania czystości i porządku na terenie gminy), występuje deficyt mieszkań komunalnych, w tym socjalnych, występują znaczne potrzeby modernizacyjne w gminnych placówkach oświatowych iupowszechniania kultury, brak jest terenów gminnych niezbędnych do zaspokojenia potrzeb w zakresie inwestycjicelu publicznego (oświata, kultura, sport, infrastruktura techniczna), występuje deficyt miejsc w przedszkolach i szkołach podstawowych, postępuje dewastacja i zaśmiecanie terenów cennych przyrodniczo, postępuje rozproszenie zabudowy i bezład urbanistyczny, które są wynikiem brakumiejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (tylko ok. 1% w stosunku docałkowitej powierzchni Gminy), brak jest wykształconego (wyodrębnionego) centrum Gminy.Ta sytuacja jest w duŜej mierze efektem braku długookresowej, systematycznej ikompleksowej polityki rozwoju Gminy Łomianki w poprzednich kadencjach władzsamorządowych. Dominowały doraźne, bieŜące i fragmentaryczne działania, którespowodowały, Ŝe obecnie Gmina Łomianki stoi przed bardzo powaŜnymi barierami(progami) rozwojowymi, które wymagają podjęcia natychmiastowych działań naprawczych.Potrzeby w tym względzie znacznie jednak przekraczają zasobność budŜetu Gminy Łomianki,a moŜliwości zaciągania nowych kredytów są znacznie ograniczone ze względu nakonieczność spłaty juŜ zaciągniętych (a są one niemałe). RównieŜ fundusze pomocowe UniiEuropejskiej są ograniczone. Aby je pozyskać trzeba spełnić szereg kryteriów formalnych imerytorycznych, a co najwaŜniejsze trzeba zabezpieczyć środki finansowe na tzw. wkładwłasny.Efektem takiej sytuacji jest brak odczuwalnych postępów w poziomie Ŝyciamieszkańców. Większość mieszkańców przyzwyczaiła się zapewne do istniejącej sytuacji, zaśczęść traktuje Gminę Łomianki tylko jako „sypialnię” czując się bardziej emocjonalniezwiązanych z miejscem pracy w Warszawie. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy jest fakt, Ŝeok. 30% mieszkańców rozliczających się z urzędem skarbowym, czyni to poza Gminą,33

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuprzyczyniając się tym samym do znacznego uszczuplenia dochodów budŜetu Gminy z tytułuudziału w podatku PIT. Mimo istotnych problemów rozwojowych, Gmina Łomianki nadalpostrzegana jest w otoczeniu jako gmina bogata i przedsiębiorcza oraz atrakcyjna dozamieszkania, o czym świadczy stały wzrost liczby mieszkańców oraz wysokie ceny gruntówbudowlanych i domów mieszkalnych.Istotnymi strategicznymi problemami rozwojowymi Gminy Łomianki są takŜe kwestiespołeczne, które moŜna scharakteryzować następująco: brak poczucia toŜsamości lokalnej mieszkańców, tzw. lokalnego patriotyzmu,wzajemnych więzi społecznych, gotowości i chęci współdziałania, izolacja niektórychgrup mieszkańców Gminy, szczególnie elit finansowych, intelektualnych i młodzieŜy,odmowa udziału w Ŝyciu publicznym, istnienie podziałów społecznych na „starych” (rdzennych) i „nowych” mieszkańców, aszczególnie podziału na ubogich i zamoŜnych, skonfliktowanie mieszkańców poszczególnych osiedli wywołane problemem lokalizacjiprzebiegu trasy ekspresowej S 7 przez teren Gminy, brak poczucia bezpieczeństwa osobistego wobec narastających zagroŜeń cywilizacyjnych,zjawisk patologii społecznej (przestępczości zorganizowanej, morderstw, rozbojów,narkomanii, alkoholizmu, wreszcie chuligaństwa i wandalizmu), istnienie środowisk osób "nie radzących" sobie, bezrobotnych, bezdomnych i ŜyjącychponiŜej wszelkich standardów cywilizacyjnych.W poniŜszym zestawieniu zdefiniowano strategiczne problemy rozwojowe GminyŁomianki:KATALOG STRATEGICZNYCH PROBLEMÓW ROZWOJOWYCH GMINY ŁOMIANKI(problemy wymagające podjęcia działań naprawczych)Dezintegracja społeczności lokalnej, brak działań prospołecznych, niskie zaangaŜowaniemieszkańców w rozwiązywanie wspólnych problemów.Polaryzacja Gminy na część północno-wschodnią (związaną z doliną Wisły) i częśćpołudniowo-zachodnią (związaną z Puszczą Kampinoską).Istotne niedobory w systemie gospodarki wodno-ściekowej.Pogłębiające się trudności komunikacyjne z Warszawą.Zły stan techniczny dróg gminnych i powiatowych. Braki w urządzeniach towarzyszących(chodniki, utwardzone pobocza, oświetlenie uliczne, przejścia dla pieszych, sygnalizacjaświetlna). Brak ścieŜek rowerowych. Nieuregulowany stan prawny części dróg gminnych.34

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuBrak wewnątrzgminnej komunikacji publicznej, łączącej poszczególne osiedla i sołectwa.Niezadowalające powiązania transportowe z siedzibą powiatu warszawskiego-zachodniego.Brak kompleksowego systemu selektywnej zbiórki odpadów stałych.Postępująca degradacja obszarów cennych przyrodniczo.Brak miejsc w przedszkolach i szkołach podstawowych.Trudne warunki lokalowe i zły stan techniczny części obiektów szkolnych. Braki winfrastrukturze sportowej. DuŜa rozpiętość standardu przebywania i nauki w placówkachoświatowych.Trudna sytuacja lokalowa i kadrowa w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej.Niedobór obiektów upowszechniania kultury, sportu i rekreacji w poszczególnych osiedlachi sołectwach oraz braki wyposaŜenia w obiektach istniejących.Brak mieszkań komunalnych, w tym socjalnych.Konieczność racjonalizacji gospodarowania zasobami gruntów komunalnych.Ograniczone środki finansowe w budŜecie Gminy na inwestycje, uniemoŜliwiającezaspokojenie, w krótkim okresie czasu, wszystkich potrzeb infrastrukturalnych.Biorąc powyŜsze pod uwagę, Władze Gminy Łomianki będą w początkowym okresiezmuszone realizować wariant rozwojowy, który moŜna nazwać WARIANTEM LIKWIDACJI LUKIINFRASTRUKTURALNEJ (SELEKTYWNEGO ROZWOJU), czyli koncentracji działań realizacyjnychna likwidacji elementarnych niedoborów w zakresie infrastruktury technicznej i społecznejwarunkującej poprawę poziomu Ŝycia mieszkańców, funkcjonowania podmiotówgospodarczych i stanu środowiska przyrodniczego. Jest on wyrazem: realnej oceny szans i zagroŜeń rozwojowych, tkwiących w otoczeniu Gminy(uwarunkowania gospodarcze, prawne i finansowe funkcjonowania jednostek samorząduterytorialnego, sytuację budŜetową państwa, moŜliwości skorzystania z funduszypomocowych Unii Europejskiej), realnej oceny silnych i słabych stron Gminy, a zwłaszcza wieloletnich zaniedbań wbudowie infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja, utwardzone drogi gminnewraz z urządzeniami towarzyszącymi), a takŜe obecnej i przewidywanej sytuacjifinansowej budŜetu oraz wynikających z niej moŜliwości inwestycyjnych.W związku z tym naleŜy w najbliŜszych latach skoncentrować się na realizacji takichpriorytetowych kierunkach działań, które z punktu widzenia zaspokojenia zbiorowych potrzebmieszkańców Gminy Łomianki, będą miały strategiczne znaczenie i zarazem mają szanse napozyskanie środków pomocowych Unii Europejskiej na współfinansowanie ich realizacji.35

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuChodzi tu przede wszystkim o likwidację najbardziej dokuczliwych dla mieszkańcówniedoborów ilościowych i jakościowych w sferze infrastruktury technicznej (gospodarkawodno-ściekowa, drogi gminne, gospodarka odpadami komunalnymi) i infrastrukturyspołecznej (zwłaszcza oświata).WARIANT LIKWIDACJI LUKI INFRASTRUKTURALNEJ (SELEKTYWNEGO ROZWOJU) jest więcwariantem kompromisowym między występującymi zbiorowymi potrzebami mieszkańców amoŜliwościami sfinansowania ich realizacji zarówno ze środków własnych (budŜet Gminy),jak i zewnętrznych, w tym z funduszy pomocowych Unii Europejskiej.Oczywiście, w miarę poprawy sytuacji finansowej budŜetu Gminy Łomianki zakresdziałań realizacyjnych będzie ulegał zwiększeniu. Będzie wtedy moŜliwa realizacja warianturozwojowego, który moŜna nazwać WARIANTEM RÓWNOMIERNEGO (WIELOKIERUNKOWEGO)ROZWOJU. Jest to wariant najbardziej poŜądany, gdyŜ gwarantuje on bardziej wszechstronnezaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy Łomianki, w tym bezpieczny dla ichzdrowia stan środowiska przyrodniczego.36

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ IVROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY JAKO PODSTAWA DZIAŁAŃPLANISTYCZNYCH I REALIZACYJNYCHGMINY ŁOMIANKIROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY oznacza nowy sposób podejścia do rozwiązywania problemówspołeczno-gospodarczych oraz ekologiczno-przestrzennych w skali globalnej, krajowej,regionalnej i lokalnej. Jest to taki sposób organizacji Ŝycia społecznego, prowadzeniadziałalności gospodarczej i wykorzystania potencjału środowiska przyrodniczego, któryzapewni trwały oraz dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów wytwórczych,trwałość uŜytkowania zasobów przyrodniczych i poprawę jakości Ŝycia człowieka. NaROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY składają się następujące podstawowe elementy: rozwój społeczno-gospodarczy i zagospodarowanie przestrzenne zharmonizowane ześrodowiskiem przyrodniczym tak, aby nie powodować nieodwracalnych zmian wzasobach i walorach przyrody - równowaga pomiędzy celami społecznymi,gospodarczymi i ekologicznymi, kształtowanie nieantagonistycznych stosunków między róŜnymi grupami społecznymi,przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i pomoc osobom znajdującym się w trudnejsytuacji Ŝyciowej, wdraŜanie nowoczesnych kierunków rozwoju gospodarki, zmierzających dominimalizowania zuŜycia surowców i energii oraz emisji zanieczyszczeń do środowiskaprzyrodniczego, wdraŜanie nowych sposobów organizacji i zarządzania jednostkami gospodarczymi isamorządu terytorialnego, planowanie dla przyszłości, czyli rozwiązując dzisiejsze problemy nie zapominajmy oprzyszłych pokoleniach i jego potrzebach, planowanie dla środowiska Ŝycia człowieka, obejmującego zarówno elementyprzyrodnicze, jak i antropogeniczne (sztucznie stworzone przez człowieka), zapewnienie sprawiedliwego dostępu do zasobów przyrodniczych obecnych i przyszłychpokoleń, szeroki udział róŜnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji dotyczącychkierunków i tempa procesów rozwojowych.Istotą ROZWOJU ZRÓWNOWAśONEGO jest więc nadanie konsumpcji, produkcji i rozwojowicywilizacyjnemu takiego kierunku, który przyczyniać się będzie z jednej strony do trwałejpoprawy jakości Ŝycia człowieka, z drugiej zaś do zachowania walorów i zasobów37

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuśrodowiska przyrodniczego przy jednoczesnej czynnej ich ochronie. Przyjmuje on więc zaswoją podstawę załoŜenie, Ŝe poprawa, a co najmniej niepogarszanie stanu środowiskaprzyrodniczego, winny być jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwójgospodarczy i społeczny.We wspólnej polityce rozwoju Unii Europejskiej, w tym ochrony środowiskaprzyrodniczego największy nacisk kładzie się obecnie na ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONYuwzględniający potrzeby obecnego i przyszłych pokoleń. Jest on traktowany jako strategicznazasada działania (planistyczna i realizacyjna) w sferze społecznej, gospodarczej iekologicznej, która zakłada osiągnięcie następujących celów: zachowanie i rozwój jakości Ŝycia, ochronę zdrowia człowieka, racjonalizację zakresu i charakteru produkcji oraz konsumpcji energii, zachowanie, ochronę i poprawę środowiska naturalnego (ochrona dziedzictwaprzyrodniczego, unikanie wyrządzania trwałych szkód w środowisku, zapobieganiezanieczyszczeniom i szkodom oraz ich ograniczanie), a w przypadku niemoŜności ichuniknięcia stosowanie działań kompensacyjnych, zmianę nawyków konsumpcyjnych obywateli na bardziej proekologiczne, zapewnienie ciągłego dostępu do surowców naturalnych, rozwaŜne i racjonalne ichwykorzystanie oraz optymalne gospodarowanie i właściwe zagospodarowanie odpadów(odzyskiwanie surowców wtórnych), edukację ekologiczną obywateli.Cele te są zaadresowane do wszystkich podmiotów, tj. władz publicznych wszystkichszczebli, wszystkich podmiotów gospodarczych (publicznych i prywatnych), organizacjispołecznych i ogółu obywateli. Ich realizacja powinna odbywać się drogą uzyskaniawysokiego poziomu ochrony środowiska z zastosowaniem działań zapobiegawczych, pilnegonaprawiania szkód u źródeł ich powstawania oraz ponoszenia kosztów zanieczyszczeń przezsprawcę. Tak więc, prawo Unii Europejskiej uznało ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY jakopodstawową ZASADĘ warunkującą rozwój gospodarczy i społeczny oraz zagospodarowanieprzestrzenne. Oparta na niej ochrona środowiska musi być uwzględniana we wszystkichsferach aktywności i na wszystkich etapach działań władz publicznych, obywateli ipodmiotów gospodarczych, tj. planowania i podejmowania decyzji, wdraŜania przyjętychustaleń oraz kontroli postępów w ich realizacji.Wprowadzane od kilku lat w Polsce przepisy prawa tworzą podstawy dlaurzeczywistniania zasady ROZWOJU ZRÓWNOWAśONEGO, co znalazło swój wyraz w zapisachKonstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku 11 , jak teŜ w ustawach: prawo ochrony środowiska 1211 Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeŜe niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolnośći prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeŜe dziedzictwa narodowego oraz zapewniaochronę środowiska, kierując się zasadą zrównowaŜonego rozwoju; Art. 74 ust. 1. Władze publiczneprowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom; Art. 74ust. 2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych; Art. 86. KaŜdy jest obowiązany do dbałości ostan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tejodpowiedzialności określa ustawa.12 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001roku prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62 poz. 627 z póź. zm).38

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuoraz o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 13 . Wprowadzanie w Ŝycie tej zasadywynika takŜe ze zobowiązań międzynarodowych. OtóŜ, Polska podpisała w 1992 rokuDeklarację z Rio de Janeiro oraz Agendę 21 określające prawa i obowiązki państw w procesierealizacji zasady zrównowaŜonego rozwoju oraz zestaw zaleceń dla działań na rzecz jejurzeczywistnienia. TakŜe podpisany przez Polskę w 1991 roku Układ Stowarzyszeniowy z WEzawiera zapis, Ŝe „polityka realizacji rozwoju społeczno-gospodarczego Polski powinnakierować się zasadą zrównowaŜonego rozwoju”.Sytuacja społeczno-ekonomiczna Polski przewidywana w najbliŜszych kilkunastu latachcharakteryzować się będzie złoŜonym procesem wchodzenia na drogę trwale progresywnegorozwoju z równoczesną restrukturyzacją gospodarki, a takŜe koniecznością aktywnegoprzeciwdziałania bezrobociu, przeprowadzenia fundamentalnej reformy finansówpublicznych, przyspieszenia tempa rozwoju budownictwa mieszkaniowego i infrastrukturytechnicznej. W tak złoŜonej sytuacji wdraŜanie zasady ROZWOJU ZRÓWNOWAśONEGO musidokonywać się przy respektowaniu realiów ekonomicznych oraz społecznych ipsychospołecznych. Stąd teŜ w najbliŜszych kilkunastu latach zasadne staje się zlikwidowanienajbardziej palących problemów ekologicznych. Chodzi tu przede wszystkim o: znaczną poprawę stanu środowiska przyrodniczego (osiągnięcie norm ekologicznychobowiązujących w Unii Europejskiej), ustanowienie systemów obszarów chronionych (krajowych, regionalnych i lokalnych), zmiany procesów produkcyjnych, w tym w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spoŜywczym(nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie), minimalizację zuŜycia surowców naturalnych i emisji zanieczyszczeń oraz recykling,czyli o ekologizację procesów rozwojowych, tj. powszechne uwzględnianie uwarunkowańekologicznych w sterowaniu procesami rozwoju społeczno-gospodarczego orazzagospodarowaniu przestrzeni w stopniu społecznie, technicznie i ekonomicznie (moŜliwościsfinansowania przedsięwzięć proekologicznych) realistycznym.Planowanie i podejmowanie decyzji na szczeblu władz gminy dotyczących celówdziałania i przedsięwzięć realizacyjnych zgodnie z zasadą ROZWOJU ZRÓWNOWAśONEGOwinno zakładać konieczność zintegrowanego i kompleksowego podejścia do procesów jejdalszego rozwoju, tj. traktowania ich jako współzaleŜne i wzajemnie uwarunkowane procesyrozwoju społecznego, gospodarczego, ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego,ochrony dziedzictwa kulturowego oraz zagospodarowania przestrzeni. Z kolei, praktycznarealizacja przyjętych ustaleń zgodnie z zasadą ROZWOJU ZRÓWNOWAśONEGO jest moŜliwatylko poprzez ekonomiczne działanie opierające się na trzech zasadach:1. ZASADA RÓWNOWAGI, a ściślej mówiąc zasada ładu gospodarczego (ekonomicznego). Wkontekście rozwoju zrównowaŜonego całościowe i interdyscyplinarne podejście do ładugospodarczego oznacza dostosowanie zasobochłonności procesów gospodarowania dodostępności wszystkich zasobów, jakimi gmina dysponuje, tj. zasobów przyrodniczych,zasobów pracy i zasobów kapitału.13 Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80poz. 717).39

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku2. ZASADA EFEKTYWNOŚCI (racjonalnego gospodarowania), która ma dwa warianty: wydajności, nakazującej przy dopuszczalnym poziomie zuŜycia zasobówprzyrodniczych maksymalizowanie efektów, oszczędności, nakazującej przy zadanym poziomie efektu minimalizowanie nakładów,co jest równoznaczne maksymalizacji zaoszczędzonych zasobów przyrodniczych.Efektywność ekonomiczna na szczeblu gminnym (lokalnym) dość często bywa utoŜsamianaze skutecznością działania, której miernikiem jest poziom zaspokojenia zbiorowych potrzebmieszkańców. W relacji do środowiska przyrodniczego takie rozumienie efektywnościzaznacza się dwojako. Po pierwsze, działalność władz gminy nastawiona wyłącznie namaksymalizowanie zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców z duŜymprawdopodobieństwem moŜe sprzyjać degradacji środowiska przyrodniczego. Określonypoziom zaspokojenia tych potrzeb bywa z reguły osiągany z pominięciem kosztówekologicznych. Po drugie, odtworzenie zdegradowanego środowiska przyrodniczego w miaręupływu czasu staje się tak kosztowne, Ŝe nie moŜna juŜ tego faktu rozpatrywać w kategoriachefektywności ekonomicznej, ale jedynie w kategoriach społecznych i etyczno-moralnych.Nakazują one za wszelką cenę skutecznie ratować zdegradowane środowisko przyrodnicze(podobnie jak Ŝycie i zdrowie mieszkańców). Stąd teŜ, składowymi efektywnościekonomicznej - oprócz kryterium ekonomicznego - winny być takŜe kryteria ekologiczne.Powinny one dostosowywać skalę i tempo rozwoju społeczno-gospodarczego gminy doposiadanych zasobów przyrodniczych, uświadomić konieczność uwzględniania potrzebprzyszłych pokoleń, aby w rezultacie przekonać społeczność lokalną o nieopłacalnościdegradacji środowiska, zgodnie z powiedzeniem „LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIś LECZYĆ SKUTKI”. Wsferze ekologii zaś kryteria ekonomiczne powinny prowadzić do przekonania o opłacalnościnakładów ponoszonych na kształtowanie i ochronę środowiska przyrodniczego.3. ZASADA ZAPEWNIENIA WZAJEMNYCH KORZYŚCI współdziałającym ze sobą podmiotomgospodarującym, którymi są zarówno społeczność lokalna i przedsiębiorstwa, jak i władzegminy. WyraŜa się ona przede wszystkim poprzez uczestnictwo lokalnej społeczności wewszystkich przedsięwzięciach związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym wewszystkich fazach zarządzania gminą, tj. planowania, realizowania oraz monitorowania ikontroli przyjętych ustaleń (decyzji rozwojowych).ROZWÓJ ZRÓWNOWAśONY Gminy Łomianki winien opierać się na: miejscowym potencjale rozwojowym, tj. miejscowych zasobach przyrodniczych, ludzkichi materialnych oraz lokalnej inicjatywie społecznej, gospodarczej i inwestycyjnej, racjonalnym uŜytkowaniu zasobów naturalnych poprzez zmniejszanie zuŜycia energii,surowców i materiałów, a równocześnie wzrost udziału w wykorzystywaniu zasobówodnawialnych, ochronie powietrza atmosferycznego i ochronie przed hałasem poprzez redukcję emisjigazów i pyłów oraz emitorów hałasu i wibracji, ochronie wód powierzchniowych i podziemnych przez właściwą gospodarkę wodnościekowąoraz racjonalizację zuŜycia wody, ochronie zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróŜnorodności przezzmniejszanie presji wynikającej z rozwoju osadnictwa i działalności gospodarczej,40

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku ustaleniach krańcowej moŜliwości zainwestowania terenu, oszczędzaniu ziemi i innychzasobów naturalnych, jak najlepszym wykorzystaniu istniejących materialnych elementów zagospodarowaniaprzestrzeni i jej racjonalne kształtowanie, „czystych” ekologicznie technologiach produkcji, w tym wytwarzania energii, zbilansowaniu wszystkich ekonomicznych, społecznych i ekologicznych korzyści i stratwynikających z określonych przedsięwzięć społeczno-gospodarczych.Biorąc powyŜsze pod uwagę, WŁADZE GMINY ŁOMIANKI PRZY FORMUŁOWANIU CELÓWROZWOJU, A NASTĘPNIE KIERUNKÓW DZIAŁAŃ (PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ) KIEROWAŁYSIĘ KONSTYTUCYJNĄ ZASADĄ ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU. Ta zasada będzie równieŜprzestrzegana na etapie realizacji ustaleń strategicznych. WdraŜanie tej zasady musidokonywać się przy respektowaniu realiów społecznych i ekonomicznych, w tymfinansowych (zasobność budŜetu). Stąd teŜ w najbliŜszych latach zasadne stają się działaniana rzecz wypełnienia zobowiązań wynikających z Dyrektyw Unii Europejskiej (zwłaszczatzw. „wodnej”, „ściekowej” i „śmieciowej”).Skuteczne wdraŜanie w Ŝycie zasady ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU w Gminie Łomiankibędzie wymagało systematycznej edukacji ekologicznej mieszkańców przede wszystkimnajmłodszego pokolenia, jako podstawy do wzrostu ich świadomości ekologicznej, a wkonsekwencji zwiększenia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.41

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCzęść VCele rozwoju Gminy Łomianki1. Zasady i przesłanki formułowania celów rozwojuCELOWOŚĆ, REALNOŚĆ i SYSTEMATYCZNOŚĆ działań Władz Gminy Łomianki na rzecz jaknajlepszego zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców składają się łącznie na wspólnącechę planowości podejmowanych działań. Dotyczy to zarówno działań o charakterzekrótkookresowym (rocznym), średniookresowym (kadencyjnym), jak i długookresowym(perspektywicznym, obejmującym kilka następnych kadencji). Takie postępowanie jestzgodne z zasadą racjonalnego gospodarowania, polegającą „NA MAKSYMALIZACJI EFEKTÓW ZWYDATKOWANYCH NAKŁADÓW FINANSOWYCH LUB MINIMALIZACJI NAKŁADÓW FINANSOWYCHNA UZYSKANIE ZAŁOśONYCH EFEKTÓW”, a takŜe jest podstawą do wdraŜania w Ŝycie ZASADYZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU. Z kolei, głównym warunkiem urzeczywistnieniasformułowanych celów rozwoju Gminy Łomianki jest zabezpieczenie odpowiednich środkóworganizacyjnych, kadrowych, technicznych i finansowych, a takŜe określenie terminówosiągania planowanych celów oraz podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację.Formułowanie strategicznych i operacyjnych celów rozwoju Gminy Łomianki jest waŜneprzynajmniej z czterech zasadniczych powodów, a mianowicie:CELE WSKAZUJĄ PODSTAWOWE KIERUNKI ROZWOJU GMINY. Dzięki ustaleniu celów następujemobilizacja podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację (władz Gminy, pracownikówurzędu i gminnych jednostek organizacyjnych), a takŜe zyskują one źródło motywacji dokonkretnych działań wykonawczych. Wzrasta równieŜ ich poczucie odpowiedzialności zalosy mieszkańców Gminy.CELE WYZNACZAJĄ DECYZJE I KIERUNKI DZIAŁAŃ. Władze Gminy na podstawiewyznaczonych celów, zwłaszcza operacyjnych formułują katalog kierunków działań(planowanych przedsięwzięć), który określa sposoby ich realizacji.CELE WPŁYWAJĄ NA KONCENTRACJĘ ZASOBÓW. Władze Gminy dysponują ograniczonymizasobami finansowymi (budŜet Gminy) w stosunku do występujących potrzeb społecznych.Określając cele rozwoju Gminy, jej władze ustalają priorytety rozwojowe, co umoŜliwiakoncentrację ograniczonych własnych zasobów finansowych na wybranych celach, mającychnajistotniejsze znaczenie dla odczuwalnej poprawy warunków Ŝycia mieszkańców ifunkcjonowania podmiotów gospodarczych.CELE POMAGAJĄ W OCENIE OSIĄGANYCH POSTĘPÓW. Są one istotnym elementem procesumonitorowania i kontroli postępów w ich realizacji. Jeśli okaŜe się, Ŝe nie realizujemy ichzgodnie z planem, albo napotykamy na nieoczekiwane przeszkody lub bariery w ich42

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokurealizacji, to moŜemy podjąć od razu działania korygujące, modyfikując działaniarealizacyjne.Tak więc, punktem wyjścia racjonalnego kształtowania procesów rozwojowych w GminieŁomianki jest określenie i hierarchizacja celów. Jest to niewątpliwie trudny proces, gdyŜistnieje obecnie wiele róŜnorodnych dotąd niezaspokojonych potrzeb społecznych,gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych. Jednak wobec ograniczoności środkówfinansowych będących w dyspozycji władz Gminy trzeba niestety, w ślad za tym, ograniczaćliczbę i zakres celów rozwojowych. W wielu przypadkach jest to wybór celów"najwaŜniejszych z waŜnych". Innymi słowy, proces formułowanie celów rozwoju nie moŜeprzerodzić się w „koncert Ŝyczeń”, a winien doprowadzić do wyboru takich celów, które zpunktu widzenia dynamizowania procesów rozwojowych mają znacznie strategiczne.Biorąc powyŜsze pod uwagę, opracowano katalog celów rozwoju Gminy Łomianki, któryzostał opracowany według z góry określonego porządku, a mianowicie: cele zawarte wkatalogu tworzą układ hierarchiczny (im niŜszy poziom hierarchiczny tym większy stopieńszczegółowości zapisu celów). Katalog składa się z trzech poziomów hierarchicznych, amianowicie:Poziom I - MISJA ROZWOJU (GENERALNY CEL KIERUNKOWY), wyraŜająca syntetycznądeklarację intencji Władz Gminy Łomianki, jaka stoi u podstaw formułowania STRATEGII.Określa ona zasadnicze kierunki jej dalszego rozwoju, czyli wskazuje „do czego zmierzamy”.UmoŜliwia ona skoncentrowanie wysiłków planistycznych i realizacyjnych na określonejwiązce celów i zadań realizacyjnych. Tak więc, misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) tozestaw względnie trwałych dąŜeń władz Gminy, na które powinny być przede wszystkimzorientowane działania realizacyjne.Poziom II - CELE STRATEGICZNE, będące konkretyzacją misji rozwoju (generalnego celukierunkowego. Wskazują one priorytetowe obszary (dziedziny) zaspokajania zbiorowychpotrzeb mieszkańców Gminy.Poziom III - CELE OPERACYJNE, będące konkretyzacją celów strategicznych. Są oneformułowane jako cele funkcjonalne, tzn. wyraŜające poŜądane potrzeby, które powinny byćzaspokojone w określonym horyzoncie czasu, czyli do 2020 roku. Do kaŜdego celuoperacyjnego został przyporządkowane określone kierunki działań (planowaneprzedsięwzięcia).Ogólnie rzecz biorąc, cele rozwoju Gminy Łomianki wynikają z dwóch podstawowychprzesłanek, a mianowicie: konieczności eliminowania słabych stron Gminy (barier oraz ograniczeń i dysproporcjirozwojowych) lub chociaŜby łagodzenia ich negatywnych skutków dla mieszkańców,gospodarki lokalnej i środowiska przyrodniczego, konieczności tworzenia warunków (podstaw) dla zaspokajania róŜnorodnych potrzebspołecznych i gospodarczych w przyszłości, czyli tworzenia nowych impulsów(moŜliwości) rozwojowych Gminy, aby następował stały wzrost jej atrakcyjnościosadniczej, gospodarczej i turystyczno-rekreacyjnej.43

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku2. Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy) i cele strategicznePrzystępując do formułowania generalnego celu kierunkowego, celów strategicznych, anastępnie celów operacyjnych rozwoju Gminy Łomianki wzięto pod uwagę: obecny poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i stopień zaspokojenia zbiorowychpotrzeb mieszkańców Gminy, wyniki analizy uwarunkowań rozwoju, zwłaszcza zagroŜeń tkwiących w otoczeniu orazsłabych stron Gminy, strategiczne problemy rozwojowe wymagające podjęcia działań naprawczych.UmoŜliwiło to wskazanie zwłaszcza tych problemów, które mogą utrudniać lub hamowaćdalszy rozwój Gminy. Wzięto takŜe pod uwagę moŜliwości pozyskiwania przez Gminęśrodków pomocowych Unii Europejskiej z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności nawspółfinansowanie realizacji zadań gminnych. Stąd teŜ, przy formułowaniu celów rozwojuGminy Łomianki uwzględniono ustalenia zawarte w: Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015, Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia 2007-2013 wspierających wzrostgospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności), Programach Operacyjnych: Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki i InnowacyjnaGospodarka, Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2020 roku (aktualizacja), Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013,Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego,Strategii Rozwoju Powiatu Warszawskiego-Zachodniego do 2015 roku.Formułując misję rozwoju (generalny cel kierunkowy) i cele rozwoju (strategiczne ioperacyjne) Gminy Łomianki wskazywano na KONIECZNOŚĆ TWORZENIA PODSTAW DOTRWAŁEGO I WIELOFUNKCYJNEGO JEJ ROZWOJU W OPARCIU O POSIADANE ZASOBY LUDZKIE,GOSPODARCZE, EKOLOGICZNE, PRZESTRZENNE I FINANSOWE. Działania w tym względzie będąkoncentrować się w trzech współzaleŜnych względem siebie obszarach:OBSZAR I - Stały wzrost poziomu zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkańców w sferzeinfrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków, gospodarkaodpadami, drogi wraz z infrastrukturą towarzyszącą, transport publiczny) i społecznej(oświata, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, kultura i sztuka, sport i rekreacja,bezpieczeństwo publiczne, mieszkalnictwo komunalne) – efekt działań: wzrost jakościŜycia mieszkańców Gminy ,OBSZAR II - Tworzenie jak najlepszych warunków dla osiedlania się nowych mieszkańcówdalszego rozwoju istniejących, jak i lokalizowania się nowych podmiotów gospodarczych, atakŜe wspierania rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjno-wypoczynkowych – efektdziałań: trwały i bezpieczny ekologicznie rozwój gospodarczy oraz wzrostatrakcyjności lokalizacyjnej Gminy w otoczeniu,OBSZAR III - Osiągnięcie europejskich standardów w zakresie ochrony środowiskaprzyrodniczego (norm zawartych w Dyrektywach Unii Europejskiej i polskimprawodawstwie) – efekt działań: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznegomieszkańcom Gminy.44

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuBiorąc powyŜsze pod uwagę, sformułowano misję rozwoju (generalny cel kierunkowy) istrategiczne cele rozwoju Gminy Łomianki:Misja rozwoju (generalny cel kierunkowy):ŁOMIANKI, GMINĄ O WZRASTAJĄCEJ RANDZEW RAMACH AGLOMERACJI WARSZAWSKIEJ,ZAPEWNIAJĄCĄ STAŁĄ POPRAWĘ JAKOŚCI śYCIAMIESZKAŃCÓW, CHRONIĄCĄ WALORY I ZASOBYŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO, WSPIERAJĄCĄDALSZY ROZWÓJ FUNKCJI OSADNICZEJ,GOSPODARCZEJ I REKREACYJNEJ ZGODNIE ZZASADAMI: ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU,RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA I PARTYCYPACJISPOŁECZNEJStrategiczne cele rozwoju:Sfera infrastruktury technicznejLikwidacja niedoborów w infrastrukturze komunalnej orazusprawnienie powiązań transportowych z otoczeniemSfera gospodarczaTworzenie korzystnych warunków dla rozwoju działalnościgospodarczej45

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSfera społecznaRozwój usług społecznych oraz wspieranie działańintegracyjnych i prospołecznych mieszkańcówSfera ekologiczno-przestrzennaOchrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego orazracjonalne zagospodarowanie przestrzenneZ przyjętych strategicznych celów rozwoju wynika, Ŝe deklarowaną intencją WładzGminy Łomianki jest dąŜenie do tego, aby stawała się ona w coraz większym stopniu gminąnowoczesną, zamoŜną oraz atrakcyjną do zamieszkania i prowadzenia działalnościgospodarczej, a takŜe potrafiącą sprostać wymogom Unii Europejskiej.46

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCzęść VIStrategiczne programy działań realizacyjnychGminy ŁomiankiSTRATEGICZNE PROGRAMY DZIAŁAŃ REALIZACYJNYCH stanowią podstawę sukcesywnejrealizacji misji rozwoju (generalnego celu kierunkowego) i strategicznych celów rozwojuGminy Łomianki. Zawierają one: po pierwsze - zestaw CELÓW OPERACYJNYCH, określających poszczególne problemy, jakiepowinny być rozwiązane, aby zrealizować zdefiniowane cele strategiczne, po drugie - zestaw KIERUNKÓW DZIAŁAŃ (PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ), które winnybyć zrealizowane w ramach poszczególnych celów operacyjnych - określają one sposobyosiągania przyjętych celów strategicznych i misji rozwoju (generalnego celukierunkowego).Z punktu widzenia kompetencyjnego zadania zapisane w STRATEGICZNYCH PROGRAMACHDZIAŁAŃ REALIZACYJNYCH moŜna podzielić na ZADANIA WŁASNE, za realizację których sąodpowiedzialne z mocy prawa Władze Gminy Łomianki oraz POZOSTAŁE ZADANIA, zarealizację których odpowiedzialne są inne podmioty decyzyjne (np. władze powiatuwarszawskiego-zachodniego, władze województwa mazowieckiego, administracja rządowa,spółki skarbu państwa, itd.).W przypadku zadań wykraczających poza ustawowe kompetencje Władz GminyŁomianki, ich rola będzie koncentrowała się na: prowadzeniu działań inspirujących, stymulujących i wspierających realizację określonychzadań, współpracy oraz pomocy organizacyjnej i kadrowej przy realizacji określonych zadań, współfinansowaniu określonych zadań, wpływaniu na stosowne podmioty decyzyjne i monitowaniu ich, aby zrealizowały onezadania przypisane im z mocy prawa.NaleŜy zaznaczyć, Ŝe podstawowym czynnikiem ograniczającym skalę i temporozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych i ekologiczno-przestrzennych,występujących obecnie na terenie Gminy Łomianki jest niestety znaczący niedobór środkówfinansowych, zarówno w budŜecie Gminy, jak i w budŜecie państwa, województwamazowieckiego i powiatu warszawskiego-zachodniego w stosunku do występujących potrzeb.Ograniczone są takŜe moŜliwości korzystania ze środków pomocowych Unii Europejskiej(wielkość środków finansowych przyznanych Polsce, a takŜe wymagany jest wkład własny).W konsekwencji sformułowano następujące strategiczne programy działań realizacyjnychGminy Łomianki:47

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku1. SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA,2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I ŁAD PRZESTRZENNY,3. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA I ODPADAMI KOMUNALNYMI,4. DROGI I TRANSPORT PUBLICZNY,5. USŁUGI SPOŁECZNE,6. ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA.2. Cele operacyjne i kierunki działań realizacyjnychStrategiczny program działań realizacyjnych:Społeczeństwo obywatelskie i komunikacja społecznaCel operacyjny:Organizacyjne i finansowe wsparcie działań na rzecz integracji i aktywizacjispołeczności lokalnejKierunki działańIntegracja i konsolidacja mieszkańców wokół działań na rzecz realizacji ustaleń STRATEGII.Prowadzenie cyklicznych szkoleń oraz doradztwa w zakresie tworzenia inicjatywobywatelskich.Zorganizowanie internetowej „giełdy” inicjatyw społeczno-gospodarczych jako formyaktywizacji oraz integracji mieszkańców, organizacji i instytucji na rzecz rozwiązywaniawspólnych problemów lokalnych.Rozbudowa nowoczesnej infrastruktury informatycznej, jako płaszczyzny komunikacjimieszkańców z Władzami Gminy. Utworzenie płaszczyzny dialogu i współpracy WładzGminy z podmiotami gospodarczymi.Utworzenie Rady Konsultacyjnej przy Burmistrzu Łomianek o charakterze doradczym wzakresie infrastruktury technicznej, oświaty, kultury, itp.Utworzenie pod patronatem Władz Gminy - Rady Młodych.Partnerska współpraca Władz Gminy z organizacjami pozarządowymi i lokalnymiośrodkami religijnymi.Zorganizowanie przy Urzędzie Miejskim punktu wspierania organizacji pozarządowych lubw zakresie organizacyjno-prawnym, rachunkowo-księgowym oraz pozyskiwania środkówfinansowych na działalność statutową.48

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuOrganizowanie cyklicznych imprez o charakterze integrującym społeczność lokalną.Utworzenie świetlic (klubów), placów zabaw dla dzieci i młodzieŜy w osiedlach orazsołectwach.Wspieranie lokalnych inicjatyw kultywowania dziedzictwa narodowego.Strategiczny program działań realizacyjnych:Środowisko przyrodnicze i ład przestrzennyCel operacyjny:Systematyczne prowadzenie edukacji ekologicznej i promocji proekologicznego styluŜycia wśród społeczności lokalnejKierunki działańUpowszechnianie rzetelnej wiedzy o stanie środowiska przyrodniczego Gminy, jegowalorach, zasobach i głównych zagroŜeniach.Kształtowanie proekologicznych postaw dorosłych mieszkańców Gminy w miejscu ichzamieszkania i wypoczynku.Systematyczna edukacja ekologiczna mieszkańców, w tym dzieci i młodzieŜy w szkołach.Integracja społeczności lokalnej wokół programu poprawy stanu środowiskaprzyrodniczego oraz utworzenie lokalnego lobby na rzecz jego skutecznej realizacji.Cel operacyjny:Pełna ochrona walorów i zasobów środowiska przyrodniczegoKierunki działańOpracowanie programu ochrony środowiska dla Gminy.Ochrona przed zabudową i dewastacją terenów cennych przyrodniczo oraz zapewnienieprawidłowego funkcjonowania istniejących ekosystemów, w tym zwłaszcza doliny Wisły.Organizowanie i wspieranie działań w zakresie ograniczania uciąŜliwości zanieczyszczeń ihałasu występujących wzdłuŜ dróg kołowych o duŜym natęŜeniu ruchu (m.in.wprowadzenie pasów zieleni izolacyjnej, wałów ziemnych, ekranów dźwiękochłonnych).49

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuPodjęcie działań w kierunku wymiany pokryć dachowych zawierających azbest.Wzmocnienie egzekwowania przestrzegania istniejących przepisów prawa w zakresieochrony środowiska od mieszkańców i podmiotów gospodarczych.Poprawa estetyki i czystości w Gminie.Rozwijanie stałej współpracy z sąsiednimi gminami, w tym z m.st. Warszawa, powiatemwarszawskim-zachodnim i poszczególnymi gminami wchodzącymi w jego skład, w celukoordynacji działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego.Cel operacyjny:Planowe i racjonalne zagospodarowanie przestrzeniKierunki działańOpracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów tegowymagających.Tworzenie gminnego zasobu gruntów przeznaczonego na realizację przedsięwzięć celupublicznego.Zagospodarowanie obszaru Gminy bez naruszania cennych ekosystemów - koniecznośćokreślenia granic ekspansji urbanizacyjnej i gospodarczej oraz kontrola tego procesu.Uporządkowanie przestrzenne terenów urbanizujących się, poprzez wyznaczenie irozdzielenie terenów przeznaczonych pod działalność gospodarczą od terenówmieszkaniowych.Porządkowanie i sanacja istniejącej zabudowy mieszkaniowej.Ograniczanie rozpraszania zabudowy mieszkaniowej poprzez przyjęcie zasadydogęszczania istniejących jednostek osadniczych. Preferowanie rozwoju osadnictwa naterenach wyposaŜonych w infrastrukturę techniczną.Sukcesywne uzbrajanie terenów pod nową działalność gospodarczą i nowe budownictwomieszkaniowe.Stworzenie ogólnogminnego centrum administracyjnego (Ratusz) i usługowego wŁomiankach (pomiędzy ul. Fabryczną i ul. Wiślaną).50

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuStrategiczny program działań realizacyjnych:Gospodarka wodno-ściekowa i odpadami komunalnymiCel operacyjny:Dostarczenie mieszkańcom wody pitnej o dobrych parametrach jakościowychKierunki działańModernizacja istniejącego ujęcia wody zasilającego wodociągi gminne (zwiększenie jegozdolności produkcyjnych) oraz rozbudowa stacji uzdatniania wody.Zapewnienie odpowiedniej ilości wody dla przyszłego systemu wodociągowego; budowanowego ujęcia wody wraz ze stacją uzdatniania wody, ew. moŜliwość komunalizacji imodernizacji istniejących instalacji, nie będących obecnie własnością Gminy.Likwidacja niedoborów w zakresie sieci wodociągowej.Stworzenie warunków do zaopatrzenia w wodę zachodnich krańców gminy z sieciwodociągowej gminy Czosnów.Cel operacyjny:Rozwiązanie problemu gospodarki ściekowejKierunki działańLikwidacja niedoborów w zakresie sieci kanalizacji sanitarnej w granicach aglomeracji.Budowa kanalizacji deszczowej w mieście.Budowa nowoczesnych przydomowych oczyszczalni ścieków i zgodnych z projektemtechnicznym szczelnych szamb na terenach, które nie będą objęte systemem kanalizacjisanitarnej.Modernizacja i rozbudowa istniejącej gminnej oczyszczalni ścieków, w miarę rozwojusystemu wodno-kanalizacyjnego budowa nowej oczyszczalni ścieków.Cel operacyjny:Rozwiązanie problemu gospodarki odpadami komunalnymiKierunki działańOpracowanie planu gospodarki odpadami komunalnymi dla Gminy.51

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuProwadzenie akcji edukacyjnej wśród mieszkańców Gminy na temat selektywnej zbiórkiodpadów stałych i negatywnych konsekwencji dla środowiska przyrodniczegowynikających z niewłaściwego z nimi postępowania.Upowszechnienie selektywnej zbiórki odpadów stałych – segregacja odpadów w miejscachich powstawania (u źródła) i w wyznaczonych punktach na terenie Gminy.Współpraca z gminami sąsiednimi, władzami powiatu warszawskiego-zachodniego iwojewództwa mazowieckiego w zakresie gromadzenia, recyklingu, bezpiecznegoutylizowania i składowania odpadów komunalnych.Strategiczny program działań realizacyjnych:Drogi i transport publicznyCel operacyjny:Prowadzenie działań stymulujących i wspierających ponadgminne inwestycjetransportoweKierunki działańWspieranie działań na rzecz polepszenia powiązań transportowych Gminy z otoczeniem, wtym z Warszawą, np. transport szynowy jako rozwiązanie alternatywne dla ruchusamochodowego.Modernizacja istniejącej drogi krajowej Nr 7 (ul Kolejowa) wraz z budową urządzeńzapewniających wzrost bezpieczeństwa ruchu pieszych, rowerzystów i samochodów.Modernizacja dróg powiatowych wraz z budową urządzeń zapewniających wzrostbezpieczeństwa ruchu pieszych, rowerzystów i samochodów.Cel operacyjny:Poprawa standardu gminnego układu drogowegoKierunki działańModernizacja istniejących dróg gminnych, w tym w pierwszej kolejności dróg zbiorczych(strategicznych) oraz dróg ewakuacyjnych (dojazdy do wału przeciwpowodziowego Wisły).Uporządkowanie stanów własnościowych dróg gminnych.Budowa i modernizacja urządzeń infrastrukturalnych zapewniających poprawębezpieczeństwa ruchu samochodowego i pieszych - chodniki, oświetlenie uliczne, ścieŜkirowerowe, sygnalizacja świetlna, przejścia dla pieszych, „spowalniacze ruchu”.52

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCel operacyjny:Poprawa obsługi mieszkańców komunikacją publicznąKierunki działańZapewnienie poszczególnym osiedlom i miejscowościom powiązań transportem publicznym(wewnętrznych i z otoczeniem) - na bazie KMŁ Spółka z o.o.Dokapitalizowanie Spółki z o.o. na zakup taboru.Wykonanie opracowania porównującego koszty obsługi mieszkańców przez Spółkę i innegoprzewoźnika np. ZTMWspieranie działań na rzecz powiązania Gminy Łomianki z Warszawą komunikacją szynową.Tworzenie nowych połączeń z Warszawą we współpracy z innymi przewoźnikami np. ZTMStrategiczny program działań realizacyjnych:Usługi społeczneCel operacyjny:Poprawa warunków i jakości nauczania w gminnych placówkach oświatowychKierunki działańStałe doskonalenie programów nauczania w szkołach gminnych oraz podnoszeniekwalifikacji zawodowych przez kadrę pedagogiczną.Zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach gminnych oraz wspieranie powstawaniaplacówek niepublicznych.Rozbudowa i modernizacja obiektów szkolnych - Szkoła Podstawowa w DziekanowiePolskim, Szkoła Podstawowa w Łomiankach, Zespół Szkół w Dziekanowie Leśnym.Budowa Szkoły Podstawowej.DoposaŜenie gminnych placówek oświatowych w nowoczesne pomoce dydaktyczne.Wsparcie dla edukacji pozaszkolnej dzieci i młodzieŜy szczególnie uzdolnionej.Cel operacyjny:Poprawa warunków upowszechniania kulturyBudowa Domu Kultury w ŁomiankachKierunki działań53

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuRemont budynku Domu Kultury os. Buraków, remont świetlicy w Dąbrowie Leśnej orazbudowa świetlic w Dziekanowie Leśnym i Dziekanowie Polskim.Modernizacja budynku Biblioteki Publicznej w Łomiankach.Wspieranie wszelkich form działalności kulturalnej mieszkańców, stowarzyszeń i zespołów.Cel operacyjny:Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznegoKierunki działańUtworzenie systemu monitoringu wizyjnego miejsc niebezpiecznych na terenie Gminy.Zakupy sprzętu i wyposaŜenia dla potrzeb StraŜy Miejskiej.Wspieranie działań Policji na terenie Gminy (patrole prewencyjne, wyposaŜenieKomisariatu) na rzecz poprawy stanu bezpieczeństwa publicznego.Cel operacyjny:Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemuKierunki działańSystematyczne działania w zakresie profilaktyki uzaleŜnień i edukacji rodzin dotkniętychtym problemem.Utworzenie wolontariatu przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej, przy współudzialeparafii i organizacji charytatywnych - pomoc osobom i rodzinom znajdującym się w trudnejsytuacji Ŝyciowej. Tworzenie systemu pomocy sąsiedzkiej dla osób potrzebujących.Likwidacja barier architektonicznych w obiektach uŜyteczności publicznej dla osóbniepełnosprawnych.Uruchomienie gminnego centrum wsparcia i informacji dla osób niepełnosprawnych(rehabilitacja, pomoc medyczna, informacja o moŜliwościach aktywizacji zawodowej).Modernizacja istniejących i budowa nowych budynków z lokalami komunalnymi, w tymsocjalnymi.Cel operacyjny:Rozbudowa infrastruktury sportowo-rekreacyjnejKierunki działańRozbudowa i modernizacja zaplecza sportowego w szkołach oraz ogólnodostępnychobiektów sportowo-rekreacyjnych.54

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuOrganizacja imprez sportowych dla mieszkańców - zawody osiedlowe i międzyosiedloweoraz ogólnogminne, w tym takŜe dla osób niepełnosprawnych.Wykorzystanie walorów i zasobów przyrodniczych Gminy dla aktywizacji funkcjiturystyczno-rekreacyjnej.Rozbudowa Integracyjnego Centrum Dydaktyczno-Sportowego w Łomiankach.Cel operacyjny:Poprawa opieki zdrowotnej mieszkańcówKierunki działańDziałania na rzecz poprawy stanu i zwiększenia liczby placówek podstawowej opiekimedycznej na terenie Gminy.Działania na rzecz poprawy dostępu mieszkańców do specjalistycznej opieki medycznej(lekarzy specjalistów).Działania na rzecz promocji zdrowia i zdrowego stylu Ŝycia.Strategiczny program działań realizacyjnych:Administracja samorządowaCel operacyjny:Poprawa jakości pracy Urzędu MiejskiegoKierunki działańUzyskanie certyfikacji jakości pracy z serii ISO 9000 przez Urząd Miejski.Dostosowanie struktur organizacyjnych Urzędu Gminy do zasad i wymogów zarządzaniastrategicznego.Tworzenie zintegrowanego systemu informacyjnego.Rozbudowa Systemu Informacji Przestrzennej Łomianek.WdroŜenie elektronicznego systemu obiegu dokumentów z modułami dostępnymi dlamieszkańców.Zakupy inwestycyjne Urzędu Gminy, w tym stała modernizacja sprzętu i oprogramowaniakomputerowego.Budowa Ratusza.Stworzenie ogólnodostępnych gminnych punktów dostępu do Internetu (e-społeczeństwo).55

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ VIISPÓJNOŚĆ STRATEGII ROZWOJU GMINY ŁOMIANKIZ DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMII PROGRAMOWYMI RZĄDU RP I WOJEWÓDZTWAMAZOWIECKIEGO NA LATA 2007-2013Z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej sektor publiczny, w tym jednostkisamorządu terytorialnego ma moŜliwość pełnego korzystania z funduszy pomocowych UniiEuropejskiej (fundusze strukturalne i Fundusz Spójności). Podstawowym ich zadaniem jestwspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów Unii Europejskiej. Funduszekierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są wstanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w Unii Europejskiej.Do pozyskania dofinansowania w ramach pomocy z funduszy Unii Europejskiej w latach2007-2013 konieczne jest przygotowanie odpowiedniej dokumentacji. Jej zawartość będziezaleŜna od rodzaju projektu inwestycyjnego oraz funduszu, z którego będzie onwspółfinansowany. W kaŜdym z przypadków musi zawierać ona wniosek oraz w zaleŜnościod programu - studium wykonalności projektu (inwestycji) i raport o oddziaływaniu naśrodowisko. Dokumenty te będą następnie składane w odpowiedniej jednostce zarządzającejlub pośredniczącej w zaleŜności od wybranego programu.Jednak warunkiem wstępnym ubiegania się o dofinansowanie inwestycji gminnychprzewidzianych do realizacji przez władze polskich gmin, w tym Gminy Łomianki z funduszypomocowych Unii Europejskiej jest zapewnienie spójności celów jej rozwoju i kierunkówdziałań z zapisami zawartymi w dokumentach strategicznych rządu RP i województwamazowieckiego na lata 2007-2013. Spójność tę prezentuje poniŜsze zestawienie:Cel strategiczny Gminy Łomianki:Likwidacja niedoborów w infrastrukturze komunalnej oraz usprawnieniepowiązań transportowych z otoczeniemSTRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015Priorytet 2: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.Obszary działań (infrastruktura techniczna): Transportowa, Mieszkaniowa i przygotowanie terenów pod inwestycje, Teleinformatyczna, Energetyki.57

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuNARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZWZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI)Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającejpodstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKUCel pośredni 3: Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy.Kierunki działań:3.1. Wzmocnienie powiązań Warszawy z otoczeniem regionalnym, krajowym imiędzynarodowym.3.2. Rozwój i poprawa standardów infrastruktury technicznej.REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO2007-2013Priorytet III: Regionalny system transportowy.Cel główny: Poprawa spójności komunikacyjnej i przestrzennej województwamazowieckiego oraz wspomaganie dyfuzji procesów rozwojowych z głównego ośrodkaregionu - Warszawy oraz z ośrodków subregionalnych na pozostałe obszary województwa.Cele szczegółowe: Poprawa standardu i jakości regionalnej sieci drogowej oraz bezpieczeństwa ruchudrogowego. Poprawa dostępności i jakości usług w zakresie regionalnego transportu publicznego.PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO:Oś priorytetowa 1: Gospodarka wodno-ściekowa.Oś priorytetowa: 2: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013:Oś 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Jakość Ŝycia na obszarachwiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej.Cel strategiczny Gminy Łomianki:Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju działalności gospodarczejSTRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015Priorytet 1: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.Obszary działań: Rozwój przedsiębiorczości, Rozwój sektora usług, Rozwój społeczeństwa informacyjnego przez informatyzację relacji biznesu iadministracji publicznej.Priorytet 3: Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.Obszary działań: Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy,58

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuTworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości i zmniejszanie obciąŜeńpracodawców.NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZWZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI)Cel horyzontalny 4: Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, wtym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektorausług.STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKUCel pośredni 2: Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu.Kierunki działań:2.1. Rozwój MŚP oraz wzrost ich innowacyjności i konkurencyjności.2.2. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu.Cel pośredni 5: Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunkuregionu.Kierunek działań:5.2. Poprawa i promocja atrakcyjności inwestycyjnej w regionie.REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO2007-2013Priorytet I. Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego iprzedsiębiorczości na Mazowszu.Cel główny: Poprawa konkurencyjności Mazowsza poprzez tworzenie korzystnychwarunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i wsparcie rozwoju przedsiębiorczości.Cel szczegółowy: Poprawa infrastruktury technicznej oraz instytucjonalnej poprzez wykorzystanieendogenicznego potencjału, w tym atrakcyjnego połoŜenia regionu i rezerw terenowychdla inwestycji.PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013:Oś 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Jakość Ŝycia na obszarachwiejskich i róŜnicowanie gospodarki wiejskiej.Cel strategiczny Gminy Łomianki:Rozwój usług społecznych oraz wspieranie działań integracyjnych iprospołecznych mieszkańcówSTRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015Priorytet 2: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.Obszary działań (infrastruktura społeczna): Edukacji, Socjalna i ochrony zdrowia, Kultury, turystyki i sportu.59

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuPriorytet 4: Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa.Obszary działań: Budowa oraz utrzymanie wiarygodnej, zasługującej na społeczne zaufanie i sprawnejwładzy publicznej, Przeciwdziałanie korupcji, Promocja aktywnej polityki społecznej, w tym prorodzinnej, Wspieranie samoorganizacji społeczności lokalnych, Bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny.NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZWZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI)Cel horyzontalny 1: Poprawa funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowamechanizmów partnerstwa.Cel horyzontalny 2: Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójnościspołecznej.Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającejpodstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKU:Cel pośredni: Rozwój kapitału społecznego.Kierunki działań:1.1. Rozwój społeczeństwa informacyjnego i teleinformatyzacji.1.2. Wzrost poziomu wykształcenia i poprawa jakości kadr.1.4. Podniesienie standardów ochrony zdrowia i zmniejszenie róŜnic w dostępie doświadczeń społecznych.1.6. Intensyfikacja działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych.1.7. Poprawa bezpieczeństwa publicznego.Cel pośredni: Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunkuregionu.5.1. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego i integracji regionalnej.5.4. Kształtowanie toŜsamości regionu oraz kreowanie i promocja jego produktu.REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO2007-2013Priorytet II: Przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza.Cel główny: Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wsparcie przedsięwzięćwynikających ze Strategii e-Rozwoju Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013.Cele szczegółowe: Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu. Rozwój e-usług dla obywateli.Kategorie interwencji:11 - Technologie informacyjne i komunikacyjne,13 - Usługi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, e-administracja, e-edukacja, e-integracja,itp.).60

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuPriorytet VI: Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki irekreacji.Cel główny: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społecznogospodarczyregionu.Cel szczegółowy: Poprawa oferty kulturalnej i wzrost dostępności kultury.Kategorie interwencji:58 - Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego.59 - Rozwój infrastruktury kulturalnej.Priorytet VII: Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego.Cel główny: Poprawa dostępności i jakości infrastruktury o charakterze społecznym.Cele szczegółowe: Poprawa dostępności i jakości opieki zdrowotnej. Poprawa dostępności i jakości infrastruktury edukacyjnej. Poprawa dostępności i jakości infrastruktury pomocy społecznej.Kategorie interwencji:75 - Infrastruktura oświaty,76 - Infrastruktura ochrony zdrowia,77 - Infrastruktura opiekuńczo-wychowawcza,79 - Pozostała infrastruktura społeczna.PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI:Priorytet V: Dobre rządzenieCel szczegółowy 1: Poprawa zdolności regulacyjnych administracji publicznej.Działanie: Wzmacnianie zdolności jednostek samorządu terytorialnego w zakresiestanowienia aktów prawa miejscowego oraz aktów administracyjnych.Cel szczegółowy 3: Modernizacja procesów zarządzania w administracji publicznej iwymiarze sprawiedliwości.Działanie: Wzmacnianie zdolności w zakresie opracowywania i wdraŜania polityk, strategiii programów (od etapu projektowania po ewaluację), w szczególności o zasięguregionalnym i lokalnym opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego.Działanie: Wzmocnienie komórek w urzędach odpowiedzialnych za monitorowanie iewaluację polityk i strategii, w szczególności w urzędach na szczeblu regionalnym ilokalnym.Działanie: WdraŜanie usprawnień zarządczych w urzędach administracji rządowej isamorządowej na poziomie całej organizacji.Działanie: Podnoszenie jakości usług publicznych świadczonych przez urzędy jednosteksamorządu terytorialnego, w szczególności poprzez upowszechnienie standardów obsługiklienta, tworzenie biur obsługi klienta.61

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCel szczegółowy 4: Budowa potencjału partnerów społecznych i organizacjipozarządowych ukierunkowana na wzmocnienie ich aktywnego uczestnictwa w procesierealizacji Strategii Lizbońskiej.Działanie: Wzmocnienie szeroko rozumianych konsultacji społecznych, dotyczącychregulacji prawnych i uzgadniania polityk publicznych, w tym konsultacji dokonywanychdroga elektroniczną.Działanie: Upowszechnianie współpracy w zakresie uzgadniania polityk publicznychpomiędzy administracja publiczną i partnerami społecznymi i organizacjamipozarządowymi.Działanie: Wypracowanie i upowszechnienie standardów współpracy administracjipublicznej z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi.Działanie: Tworzenie regionalnych i lokalnych centrów informacji i wspomaganiaorganizacji pozarządowych oraz wsparcie działalności nowo utworzonych oraz juŜistniejących centrów w zakresie pomocy doradczo-szkoleniowej dla organizacjipozarządowych.PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA:Oś priorytetowa 8. Społeczeństwo informacyjne - zwiększanie innowacyjności gospodarki.Cel: Stymulowanie rozwoju gospodarki elektronicznej poprzez wspieranie tworzenianowych, innowacyjnych e-Usług, innowacyjnych rozwiązań elektronicznego biznesu orazzmniejszanie technologicznych, ekonomicznych i materialnych barier wykorzystywaniae-Usług w społeczeństwie.Typ projektu: Wspieranie działań z zakresu e-Integracji poprzez wspieranie dostępuobywateli do szerokopasmowego Internetu.PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013:Oś 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Jakość Ŝycia na obszarachwiejskich i róŜnicowanie gospodarki.Oś 4 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): LEADER - aktywizacjaspołeczności wiejskiej poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych doplanowania i wdraŜania lokalnych inicjatyw (realizowane jest to przez Lokalne GrupyDziałania).Cel strategiczny Gminy Łomianki:Ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego oraz racjonalnezagospodarowanie przestrzenneSTRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015Priorytet 2: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.Obszar działania (infrastruktura techniczna): Ochrona środowiska.NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZWZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI)Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającejpodstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.62

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuSTRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKUCel pośredni 3: Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy.Kierunki działań:3.3. Przeciwdziałanie degradacji krajobrazu i środowiska przyrodniczego OMW.3.4. Zahamowanie narastania chaosu w przestrzennym zagospodarowaniu stolicy i jejotoczeniu.3.5. Stymulowanie rozwoju m. st. Warszawy i obszaru metropolitalnego poprzezpolicentryczny rozwój przestrzenny i oŜywienie funkcji centrotwórczych.REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO2007-2013Priorytet IV: Środowisko, zapobieganie zagroŜeniom i energetyka.Cel główny: Poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego.Cele szczegółowe: Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód i gleb orazprzeciwdziałanie ich negatywnym skutkom, Zachowanie bioróŜnorodności.Kategorie interwencji:44 - Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi,45 - Gospodarka i zaopatrzenie w wodę pitną,46 - Oczyszczanie ścieków,47 - Jakość powietrza,48 - Zintegrowany system zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń,50 - Rewaloryzacja obszarów przemysłowych i rekultywacja skaŜonych gruntów,51 - Promowanie bioróŜnorodności i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000),53. Zapobieganie zagroŜeniom (w tym opracowanie i wdraŜanie planów i instrumentówzapobiegania i zarządzania zagroŜeniami naturalnymi i technologicznymi),54. Inne działania na rzecz ochrony środowiska i zapobieganie zagroŜeniom.PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013:Oś 2 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarów wiejskich UE): Poprawa środowiskanaturalnego i obszarów wiejskich.Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe zapisy celów rozwoju i kierunków działań(planowanych przedsięwzięć) Gminy Łomianki są kompatybilne z zapisami wyŜejwymienionych dokumentów strategicznych. Stanowi to wstępną merytoryczną podstawę doubiegania się o środki pomocowe Unii Europejskiej na współfinansowanie zadań gminnych.Stanowi to równieŜ podstawę do nawiązywania i rozwoju współpracy w władzamisamorządowymi województwa mazowieckiego, m.st. Warszawy, powiatu warszawskiegozachodniegoi poszczególnych gmin, wchodzących w jego skład przy rozwiązywaniuwspólnych problemów.63

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ VIIIKIERUNKI DZIAŁAŃ NA RZECZ SKUTECZNEJREALIZACJI USTALEŃ STRATEGIIRealizacja ustaleń Strategii zrównowaŜonego rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokubędzie przebiegała zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi i zakresem kompetencjigminy oraz pozostałych podmiotów włączonych w proces jej operacjonalizacji. Skutecznarealizacja ustaleń zawartych w STRATEGII zaleŜna będzie od dwojakiego rodzajuuwarunkowań:1. ZEWNĘTRZNYCH, tkwiących w otoczeniu (międzynarodowym, w tym w Unii Europejskiej,krajowym i wojewódzkim oraz m.st. Warszawy), na które Władze Gminy Łomianki nie mająpraktycznie Ŝadnego wpływu. Otoczenie jest bardzo zmienne i dynamicznie przekształcającesię, zaś zdarzenia i procesy w nim zachodzące są w wielu przypadkach trudno przewidywalne(np. podstawy prawno-finansowe funkcjonowania samorządu terytorialnego, koniunkturagospodarcza w kraju i zagranicą, zasobność budŜetu państwa, dyrektywy i zalecenia UniiEuropejskiej, itp.). Uwarunkowania zewnętrzne mogą więc być bądź czynnikamistymulującymi, bądź ograniczającymi skuteczność realizacji ustaleń STRATEGII. Niestetytrudno jest przewidzieć, jaki będzie bilans tych oddziaływań - czy korzystny, czy tezniekorzystny dla Gminy. Szczególnie naleŜy zwracać uwagę na moŜliwe do wystąpieniazagroŜenia utrudniające osiągnięcie zamierzonych celów rozwoju Gminy Łomianki. Dopodstawowych z nich zaliczyć naleŜy: RYZYKO INSTYTUCJONALNO-PRAWNE związane jest z wprowadzeniem zmian regulacjiprawnych, finansowych i podatkowych skutkujących negatywnym wpływem na poziomdochodów gmin, bądź teŜ dodatkowymi zadaniami nałoŜonymi na gminy bezodpowiedniego zabezpieczenia środków finansowych z budŜetu państwa na ich realizację- w efekcie wzrosną nakłady na wydatki bieŜące kosztem nakładów na inwestycje, RYZYKO NIESTABILNOŚCI GOSPODARCZEJ związane jest z pogorszeniem się sytuacjigospodarczej kraju, wzrostem inflacji i oprocentowania kredytów bankowych orazrozmiarów bezrobocia - w rezultacie zmniejszą się dochody budŜetowe gmin i wzrosnąobciąŜenia z tytułu spłat kredytów, RYZYKO BRAKU ZAKŁADANYCH ZEWNĘTRZNYCH ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA - związane jestprzede wszystkim ze środkami pomocowymi Unii Europejskiej, których - mimospełnienia wszelkich wymogów formalnych i merytorycznych - Gmina Łomianki moŜenie otrzymać - w rezultacie trzeba będzie ograniczać zakres zadań realizacyjnych, w tyminwestycyjnych zapisanych w STRATEGII.64

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku2. WEWNĘTRZNYCH, na które Władze Gminy Łomianki mają bezpośredni wpływ. Generalnierzecz biorąc, skuteczna realizacja ustaleń Strategii wymagać będzie aktywnych,systematycznych oraz skoordynowanych działań obecnych i przyszłych Władz GminyŁomianki, pracowników urzędu miejskiego, gminnych jednostek organizacyjnych, sołtysów irad sołeckich, przewodniczących zarządów i rad osiedli na rzecz urzeczywistnienia ustaleńSTRATEGII. W wielu przypadkach będą to działania pionierskie, często rozłoŜone na wiele lat,trudne i skomplikowane, zwłaszcza jeśli chodzi o zmianę mentalności, postaw i systemuwartości mieszkańców, czy zaktywizowanie i zintegrowanie społeczności lokalnej na rzeczwspólnego rozwiązywania problemów, zgodnie z powiedzeniem: „jeśli sami sobie niepomoŜemy, to nikt nam nie pomoŜe”.Do podstawowych kierunków działań Władz Gminy Łomianki na rzecz skutecznejrealizacji ustaleń Strategii (uwarunkowania wewnętrzne) zaliczyć naleŜy:1. Doskonalenie struktur organizacyjnych i procedur postępowania administracyjnegoUrzędu Miejskiego w ŁomiankachDziałania w tym względzie winny być skierowane zarówno w stosunku do normalnego,rutynowego działania administracyjnego, które musi odpowiadać oczekiwaniommieszkańców oraz podmiotów gospodarczych, jak i działań związanych z realizacją ustaleństrategicznych. Muszą one charakteryzować się brakiem rutynowości i biurokratyzmu, cowymaga pozytywnego nastawienia ze strony wszystkich pracowników Urzędu Miejskiego ikrótkich terminów przy załatwianiu wszelkich spraw interesantów.Niezbędne jest takŜe stworzenie systemu informacji o zjawiskach i procesachdokonujących się na terenie Gminy, przez który naleŜy rozumieć zintegrowany zespół ludzi,środków oraz metod (programów) zbierania, przechowywania, przetwarzania, aktualizowanianiezbędnych danych potrzebnych Władzom Gminy Łomianki do podejmowania decyzjidotyczących aktualizowania, modyfikowania oraz monitorowania i kontroli realizacji ustaleńSTRATEGII. Jeśli tak rozumiany system ma być skuteczny, nie moŜe ograniczać się wyłączniedo gromadzenia informacji, lecz musi takŜe zapewniać stałą i merytoryczną ich analizę. StądteŜ przy jego organizowaniu muszą być spełnione następujące warunki: dostarczanie informacji kompleksowych oraz aktualnych w celu ich skutecznego iefektywnego wykorzystania, umoŜliwienie stałego monitorowania stanu istniejącego, silnych i słabych stron Gminy,warunków Ŝycia mieszkańców, gospodarki lokalnej, stanu zagospodarowaniaprzestrzennego, stanu środowiska przyrodniczego i ochrony dziedzictwa kulturowego,itp., zapewnienie wymiany informacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi Gminy orazmiędzy kierownictwem a pracownikami, umoŜliwienie wczesnego rozpoznania nadchodzących zmian tkwiących w otoczeniuGminy (szanse i zagroŜenia rozwojowe), umoŜliwienie monitorowania oraz kontroli i oceny efektów realizacji ustaleń Strategii.65

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuTak rozumiany system informacji musi obejmować poszczególne sfery funkcjonalneGminy, tj. społeczną, gospodarczą, ekologiczną, przestrzenną, infrastrukturalną i finansową,wszystkie szczeble kierowania i poziomy decyzyjne, a takŜe wzajemne relacje GminaŁomianki i jej otoczenie.W tym kontekście, korzystnym będzie przystąpienie do procedury mającej na celuuzyskanie przez Urząd Miejski w Łomiankach MIĘDZYNARODOWEGO CERTYFIKATU (ZNAKU)JAKOŚCI Z SERII ISO 9000. Uzyskanie tego certyfikatu będzie wymagało:• modyfikacji struktury organizacyjnej i koordynacji poziomej działań poszczególnychkomórek Urzędu Miejskiego,• podniesienia kwalifikacji zawodowych pracowników Urzędu Miejskiego i ich sprawnościadministracyjnej w obsłudze interesantów (mieszkańcy, istniejące podmioty gospodarcze,potencjalni inwestorzy),• racjonalnego, oszczędnego i efektywnego zarządzania posiadanymi zasobamifinansowymi i mieniem komunalnym, a takŜe zagospodarowania przestrzeni Gminy,• utworzenia zintegrowanego systemu informacji o zjawiskach społeczno-gospodarczych,stanie ochrony środowiska przyrodniczego i zagospodarowania przestrzeni, strukturzewłasności terenów, itp.,• podniesienia standardu obsługi technicznej Urzędu Miejskiego, w tym sprzętukomputerowego wraz z odpowiednim oprogramowaniem.Uzyskanie przez Urząd Miejski w Łomiankach międzynarodowego certyfikatu jakości zserii ISO 9000 przyczyniać się będzie w duŜym stopniu do podniesienia rangi Gminy woczach potencjalnych inwestorów (krajowych i zagranicznych), banków oraz organizacjipomocowych, w tym zwłaszcza Unii Europejskiej, a takŜe będzie istotnym czynnikiemzwiększającym efekt promocyjny Gminy Łomianki.2. Opracowanie szczegółowych planów realizacji poszczególnych kierunków działań(planowanych przedsięwzięć) zapisanych w Strategii - w pierwszym rzędziepriorytetowychPlany te stanowią podstawę do koordynacji podmiotowej, przedmiotowej, przestrzennej iczasowej ich realizacji oraz zapewnienia niezbędnych źródeł ich finansowania (własnych izewnętrznych). Winny one zawierać:• termin rozpoczęcia i zakończenia (część z nich moŜe mieć charakter ciągły, np. w zakresiebezpieczeństwa publicznego - w tej sytuacji nie określa się terminu jego zakończenia),• etapy realizacji (w sytuacji jeśli jest to poŜądane lub niezbędne z punktu widzenia jegospecyfiki),• określenie podmiotu odpowiedzialnego za jego wykonanie oraz podmiotówwspółpracujących lub współodpowiedzialnych,• koszty finansowe, społeczne (w kategoriach korzyści lub niekorzyści dla mieszkańców lubich części) i ekologiczne związane z jego realizacją,• źródła finansowania,• spodziewane efekty z jego realizacji dla mieszkańców Gminy, gospodarki lokalnej,ochrony środowiska przyrodniczego i zagospodarowania przestrzennego, finansów Gminy,itp.),66

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku• lokalizacja przestrzenna (jeśli wiąŜe się ono z konkretnym miejscem w przestrzeniGminy).3. Opracowanie oraz realizacja wieloletniego planu inwestycyjnego i finansowegoWieloletni plan inwestycyjny stanowi podstawę do prowadzenia długookresowej politykiinwestycyjnej Gminy Łomianki. Zawiera on listę zadań inwestycyjnych w układziepriorytetowym (rankingowym) przewidzianych do realizacji wraz z zakresem rzeczowym ifinansowym w rozbiciu na poszczególne lata. Innymi słowy, stanowi on zbiórwyselekcjonowanych, ocenionych i zaakceptowanych do realizacji - przez Władze GminyŁomianki - gminnych zadań inwestycyjnych w określonym horyzoncie czasu. Jegoposiadanie przyczynia się do racjonalizacji wydatków inwestycyjnych. Drugi - stanowipodstawę do prowadzenia długookresowej polityki finansowej i jest narzędziem efektywnegozarządzania finansami Gminy Łomianki. Określa on: niezbędny, racjonalny poziom wydatków bieŜących zapewniający wykonanie wszystkichzadań statutowych Gminy, wolne środki brutto, które moŜna wykorzystać na finansowanie inwestycji gminnych iobsługę długu, wolne środki netto na realizację gminnych programów inwestycyjnych (a więc pouwzględnieniu kosztów obsługi istniejącego zadłuŜenia i zabezpieczenia środków naobsługę planowanego zadłuŜenia), górny pułap moŜliwości zadłuŜenia się Gminy - przyjmując najbardziej prawdopodobnezałoŜenia co do warunków kredytowania inwestycji gminnych.Oba wieloletnie plany stanowią „pomost” pomiędzy ustaleniami STRATEGII, a corocznymibudŜetami Gminy Łomianki.4. Prorozwojowa (proinwestycyjna) polityka finansowa Władz Gminy ŁomiankiPolityka ta winna zmierzać w pierwszym rzędzie do długookresowej maksymalizacjidochodów budŜetowych, racjonalizacji wydatków bieŜących oraz poprawy efektywnościwykorzystania własnych środków inwestycyjnych. Głównym czynnikiem maksymalizacjidochodów budŜetowych jest przede wszystkim trwały i dynamiczny rozwój gospodarczy,jako bazy dochodowej zarówno dla mieszkańców, jak i budŜetu Gminy, a takŜe lepszaściągalność podatków i opłat lokalnych (w tym podatku od nieruchomości). Z kolei,racjonalizacja wydatków bieŜących powinna zmierzać do minimalizacji kosztów zaspokajaniapotrzeb publicznych naleŜących do zadań Gminy, przy zachowaniu określonego standarduświadczonych usług. Wymaga to prowadzenia stałego monitoringu bieŜących kosztówutrzymania określonych obiektów, urządzeń i świadczenia usług. Dotyczy to szczególniekosztów funkcjonowania oświaty gminnej, które w ostatnich latach znacznie wzrosły.Natomiast poprawa efektywności wykorzystania środków inwestycyjnych wymagakonsekwentnego stosowania zasady racjonalnego gospodarowania, tj. „maksymalizacjiefektów z wydatkowanych nakładów lub minimalizacji nakładów na uzyskanie załoŜonego67

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuefektu”. MoŜliwość stosowania tej zasady występuje we wszystkich fazach procesuinwestycyjnego poczynając od koncepcji projektu inwestycyjnego poprzez jegoprzygotowanie, a następnie realizację. NajwaŜniejszą sprawą jest maksymalne skracanieczasu procesu inwestycyjnego, zgodnie z zasadą „czas to pieniądz”, co wymaga precyzyjnegojego zaplanowania. Ponadto, nie naleŜy zbytnio rozbudowywać „frontu inwestycyjnego”,bowiem grozi to wydłuŜeniem się czasu trwania inwestycji, a w konsekwencji wzrostemogólnych kosztów inwestycji.Potencjalne moŜliwości zwiększenia środków finansowych na inwestycje gminne istniejąpoprzez szersze korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania, w tym z preferencyjnychkredytów bankowych i środków pomocowych Unii Europejskiej, a takŜe podejmowaniewspólnych przedsięwzięć w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (tzw. PPP). Dziękitakim działaniom będzie moŜna maksymalizować wielkość środków finansowychprzeznaczanych na inwestycje gminne, które wynikają z ustaleń Strategii.5. Partnerska współpraca Władz Gminy Łomianki z mieszkańcami, organizacjamipozarządowymi i przedsiębiorcamiWładze Gminy Łomianki winny poszukiwać partnerów społecznych chętnych dowspółpracy przy realizacji ustaleń STRATEGII. W tym celu będą one inicjować i koordynowaćpartnerską współpracę z mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi, lokalnymiśrodowiskami opiniotwórczymi i przedsiębiorcami funkcjonującymi na terenie Gminy.Efektem tej współpracy będzie niewątpliwie podniesienie efektywności wydatkowaniaśrodków finansowych z budŜetu (środki publiczne), lepsze zaspokajanie zbiorowych potrzebspołecznych, umacnianie poczucia podmiotowości mieszkańców oraz uzyskanie moŜliwościwczesnego reagowania na problemy lokalne, a w konsekwencji wzrost jakości Ŝyciamieszkańców Gminy i poprawę warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych.6. Promocja walorów i zasobów Gminy ŁomiankiJest ona istotnym uwarunkowaniem skutecznej realizacji ustaleń strategicznych. Ma onana celu wyrobienie pozytywnego wizerunku Gminy Łomianki u potencjalnych inwestorów,mieszkańców i turystów. Promocja musi być prowadzona w sposób aktywny i nie moŜezaniedbywać Ŝadnych sposobności, tak w środkach masowej informacji, jak i podczasróŜnego rodzaju konferencji, targów, kontaktów z odpowiednimi agendami rządowymi, czywreszcie bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi inwestorami.7. Krajowa partnerska współpraca Gminy ŁomiankiCzęść ustaleń zapisanych w STRATEGII moŜe być realizowana wspólnie z powiatemwarszawskim-zachodnim lub z sąsiednimi gminami, w tym z Warszawą oraz władzamiwojewództwa mazowieckiego. Wspólna realizacja przedsięwzięć przyczyniać się będzie dolepszego zaspokojenia potrzeb mieszkańców oraz racjonalizacji wydatkowania środków68

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokufinansowych z budŜetu Gminy. Takie podejście będzie równieŜ czynnikiem zwiększającymszanse na uzyskanie wsparcia finansowego ze źródeł zewnętrznych, w tym zwłaszczaśrodków pomocowych Unii Europejskiej.8. Międzynarodowa partnerska współpraca Gminy ŁomiankiUmoŜliwia ona skorzystanie z doświadczeń gmin zagranicznych w kwestii metod ipraktycznych sposobów rozwiązywania róŜnych problemów, a takŜe umoŜliwia realizacjęwspólnych przedsięwzięć, na które moŜna uzyskać wsparcie ze strony Unii Europejskiej.Współpraca ta jest równieŜ waŜna z punktu widzenia nawiązywania bezpośrednich kontaktówmieszkańców współpracujących gmin, przedsiębiorców działających na ich terenie,organizację wspólnych przedsięwzięć kulturalnych i sportowych.9. Działania informacyjne i promocyjne Gminy ŁomiankiMają one na celu informowanie o postępach i trudnościach we wdraŜaniu ustaleńSTRATEGII. Działania w tym względzie są niezbędnym narzędziem konsultacji społecznej.Stanowią dobrą podstawę nie tylko do społecznego poparcia ustaleń STRATEGII, ale dowspółudziału w ich wdraŜaniu. W myśl zasady, Ŝe „społeczność lokalna powinna byćinformowana o działaniach władz samorządowych”, wdraŜanie ustaleń STRATEGII zawszemusi mieć swoje odzwierciedlenie w planowej polityce informacyjnej Władz GminyŁomianki. Nie chodzi tu wyłącznie o funkcję informacyjną, ale takŜe nawiązanie partnerskichstosunków z mieszkańcami i przedsiębiorcami w celu włączenia ich w proces realizacjiustaleń STRATEGII. Podstawowy celem działań informacyjnych i promocyjnych jest dotarciedo jak najszerszej grupy beneficjentów działań podejmowanych w ramach STRATEGII(obecnych oraz potencjalnych mieszkańców i przedsiębiorców oraz turystów, organizacjipozarządowych i partnerów społecznych), a takŜe podmiotów mogących być partnerami wrealizacji projektów planowanych zadań. Aby osiągnąć cele związane z informacją i promocjąustaleń STRATEGII i postępów w ich realizacji będą stosowane m.in. następujące środki iinstrumenty: publikacja tekstu STRATEGII oraz okresowych ocen jej realizacji na stronachinternetowych Gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, spotkania z potencjalnymi partnerami społeczno-gospodarczymi w realizacji konkretnychzadań. publikacje, broszury informacyjne, plakaty, reklamy, materiały audio-wizualne, ulotki, współpraca z mediami - publikacje prasowe, informacje w telewizji i w rozgłośniachradiowych.69

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuCZĘŚĆ IXMONITORING, KONTROLA I OCENA EFEKTÓWREALIZACJI USTALEŃ STRATEGIIDla skutecznej i efektywnej realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJUGMINY ŁOMIANKI DO 2020 ROKU niezbędne jest stworzenie systemu stałego monitorowania,kontroli i oceny efektów realizacji jej ustaleń (celów i kierunków działań). Jednocześniesystem ten moŜe być wykorzystywany do ciągłego śledzenia zdarzeń, tendencji i procesówzachodzących w otoczeniu Gminy, jak i wewnątrz niej, które mogą wywierać pozytywny lubnegatywny wpływ na osiąganie przyjętych celów rozwoju. Generalnie rzecz biorąc, systemymonitoringu i kontroli słuŜą do wykrywania: istniejących, bądź moŜliwych tendencji i zdarzeń powodujących zakłócenia wwykonywaniu decyzji wynikających z przyjętych ustaleń STRATEGII, negatywnych konsekwencji tychŜe decyzji dla jakości Ŝycia mieszkańców i warunkówfunkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz stanu środowiska przyrodniczego izagospodarowania przestrzeni, odchyleń realizacyjnych od załoŜonych celów rozwoju Gminy.Monitoring i kontrola realizacji ustaleń STRATEGII słuŜy więc rozwiązywaniu problemów,gdyŜ nastawione są one na ich wykrywanie oraz zapobieganie ich skutkom. Pozwala to nazwiększenie zdolności Władz Gminy Łomianki do szybkiej i skutecznej reakcji na zmianyzachodzące zarówno w otoczeniu, jak i wewnątrz niej.1. Monitoring i kontrola realizacjiMonitoring jest procesem systematycznego zbierania i analizowania ilościowych ijakościowych informacji na temat wdraŜania ustaleń STRATEGII. Stanowi on narzędziewspomagające procesy zarządzania strategicznego, podejmowania decyzji rozwojowych iprzewidywania ewentualnych zagroŜeń realizacyjnych. Innymi słowy, istotą procesumonitoringu i kontroli jest stwierdzenie, czy wynik naszego działania (efekt końcowy) jestzgodny z zamierzeniami (cele rozwoju, kierunki działań) oraz czy wszystkie czynności iśrodki zastosowanie w działaniu były potrzebne do osiągnięcia zamierzonego stanu. Jest tociągły proces, który składa się z trzech współzaleŜnych faz, z zachowaniem poniŜszejsekwencji:Faza 1 - MONITORING STANU. Jego efektem jest permanentna diagnoza sytuacji społecznogospodarczejGminy, dokonana w poszczególnych dziedzinach i przekrojach. Warunkiemjego przeprowadzenia jest dostępność w miarę kompletnych danych źródłowych, w tym70

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuwskaźników statystycznych najbardziej charakterystycznych dla wybranych zjawisk ze sferyspołeczno-gospodarczej. Monitoring stanu naleŜy prowadzić w sposób permanentny.Faza 2 - MONITORING DZIAŁAŃ. Jest to pośrednia faza procesu monitoringu STRATEGII. Polegana ewidencjonowaniu planowanych, podejmowanych i zrealizowanych przedsięwzięć, w celuich późniejszej analizy ilościowo-jakościowej. Monitoring działań naleŜy prowadzić wsposób permanentny.Faza 3 - MONITORING REALIZACJI CELÓW. Jest ściśle związany z zasadą oceny ex post. Jegoistotą jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało, a co nie zostało zrobione, określenieprzyczyn tego stanu rzeczy, a takŜe modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, abyosiągnąć zakładane cele (operacyjne i strategiczne). Ma on więc na celu systematyczneanalizowanie stanu zaawansowania realizacji poszczególnych kierunków działań i ichzgodności ze sformułowanymi celami. W ocenie tej naleŜy przyjąć za podstawę analizęwskaźników bezpośrednio korespondujących z poszczególnymi kierunkami działań.Monitoring realizacji celów naleŜy prowadzić w sposób cykliczny (np. raz do roku).Taki trzystopniowy sposób podejścia zapewni moŜliwie pełną, bieŜącą informację natemat ogólnej sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Łomianki oraz zrealizowanych,podjętych lub planowanych kierunków działań.Monitoring realizacji ustaleń strategicznych prowadzony będzie w zakresie rzeczowym ifinansowym. MONITORING RZECZOWY obejmować będzie skwantyfikowane dane obrazującepostęp w realizacji zapisanych w STRATEGII kierunków działań oraz umoŜliwiać będzie ocenyich wykonania w odniesieniu do celów rozwoju. Będzie się on posługiwał się dwomarodzajami wskaźników, a mianowicie: WSKAŹNIKAMI PRODUKTU (dostarczają informacji o dobrach lub usługach wytworzonychw wyniku realizacji planowanych przedsięwzięć) - opisują one rzeczy materialne lubusługi powstałe bezpośrednio w wyniku ich realizacji, np. długość zmodernizowanychdróg, liczba wybudowanych miejsc parkingowych, WSKAŹNIKAMI REZULTATU (dostarczają informacji o zmianach jakie nastąpiły w wynikurealizacji planowanych przedsięwzięć) - opisują one bezpośrednie i natychmiastoweefekty (korzyści) wynikające z ich realizacji, np. liczba gospodarstw domowychpodłączonych do sieci wodociągowej.Natomiast MONITORING FINANSOWY obejmować będzie ocenę racjonalności i sprawnościwydatkowania środków finansowych (własnych i zewnętrznych) na realizację planowanychprzedsięwzięć zawartych w STRATEGII.Monitoring i kontrola realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINYŁOMIANKI DO 2020 ROKU będzie obejmowała w szczególności: zbieranie i interpretowanie (oceny) danych opisujących postęp i efekty realizowanychprzedsięwzięć, bieŜący nadzór, kontrolę i ocenę realizacji poszczególnych przedsięwzięć, wczesne diagnozowanie trudności mogących mieć niekorzystny wpływ na realizowaneprzedsięwzięcie, zwłaszcza na jego terminowość i ostateczne koszty realizacji, korygowanie i modyfikowanie planowanych przedsięwzięć jeśli nie ma szans imoŜliwości ich wykonania,71

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 roku weryfikację zgodności załoŜonych planów finansowych z faktyczną ich realizacją, weryfikację zgodności uzyskiwanych efektów z załoŜonymi celami, ocenę efektywności wykorzystania środków finansowych pozostających w dyspozycjibudŜetu Gminy i aktualizację prognoz finansowych, aktualizację i uzupełnianie zapisów STRATEGII, w zaleŜności od pojawiających sięzewnętrznych i wewnętrznych merytorycznych przyczyn, sporządzanie przez Burmistrza Łomianek raportu z realizacji ustaleń STRATEGII (raz wroku) i jego przekazywanie do Rady Miejskiej, a takŜe upowszechnianie wśródmieszkańców.Monitoring i kontrola realizacji ustaleń Strategii mają, więc za zadanie szybko wykrywaćtendencje i zdarzenia mogące mieć negatywny wpływ na skalę i tempo realizacji, zapisanychw STRATEGII, celów rozwoju i kierunków działań (planowanych przedsięwzięć).Efekty monitoringu i kontroli realizacji ustaleń STRATEGII, zostaną przedstawione wpostaci zbiorczego raportu, będącego podstawą do oceny postępu we wdraŜaniu ustaleństrategicznych. W zaleŜności od wyniku tej oceny wnioski zawarte w raporcie powinnysygnalizować potrzebę: intensyfikacji, bądź ograniczenia podejmowanych kierunków działań, aktualizacji i modyfikacji zapisów STRATEGII, kontynuacji dotychczasowych kierunków działań.2. Ocena efektów realizacjiOcena efektów realizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINYŁOMIANKI DO 2020 ROKU umoŜliwia - poprzez odpowiednio dobrany system wskaźników -badać rezultaty (postępy) w zaspokojeniu zbiorowych potrzeb mieszkańców Gminy. Będzieona prowadzona w dwóch aspektach: bieŜąca (on-going) - ocenie tej będą podlegać poszczególne kierunki działań w trakcie ichrealizacji, ex-post - ocenie tej będą podlegać poszczególne kierunki działań (planowaneprzedsięwzięcia) po ich zakończeniu.Przy ocenie efektów realizacji ustaleń STRATEGII naleŜy uwzględnić następujące trzykryteria: skuteczności, co pozwala określić, czy i na ile cele zapisane w STRATEGII zostałyosiągnięte, efektywności, co pozwala porównać zasoby zaangaŜowane przy realizacji danegoprzedsięwzięcia z rzeczywistymi osiągnięciami - jest to stosunek poniesionych nakładówdo uzyskanych efektów, korzystności, co pozwala ocenić faktyczne efekty z realizacji danego przedsięwzięcia -jest to ocena „salda” skutków pozytywnych i negatywnych powstałych w wyniku jegorealizacji.Ocena efektów zdefiniuje równieŜ czynniki, które przyczyniły się do sukcesu lubniepowodzenia we wdraŜaniu poszczególnych kierunków działań, a takŜe określi72

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokurekomendacje i proponowane zmiany w zapisach STRATEGII. Szczególną uwagę naleŜyzwrócić na sposób rozpowszechniania wyników tej oceny tak, aby dotarły one do jaknajszerszego grona mieszkańców Gminy i zlokalizowanych na jej terenie podmiotówgospodarczych oraz innych zainteresowanych podmiotów.3. Zestaw wskaźników do monitorowania, kontroli i oceny efektówrealizacjiW celu ułatwienia monitorowania, kontroli i oceny efektów realizacji ustaleń STRATEGIIZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO 2020 ROKU wprowadzić naleŜy zestawwskaźników (produktu i rezultatu), a mianowicie (naleŜy je obliczać corocznie):WyszczególnienieRodzaj wskaźnikaWskaźniki o charakterze ogólnymLiczba ludności ogółemStruktura ludności według płciStruktura ludności według wiekuStruktura ludności według grup ekonomicznych - ludność w wiekuprzedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnymPrzyrost naturalny ludnościSaldo migracji (róŜnica między liczbą zameldowań i wymeldowań)Dochody ogółem budŜetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańcaDochody własne budŜetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańcaWydatki inwestycyjne z budŜetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańcaUdział wydatków inwestycyjnych w ogólnych wydatkach budŜetu gminyWielkość zadłuŜenia budŜetu gminy w stosunku do wymogówustawowychLiczba projektów gminy współfinansowanych środkami pomocowymiUnii Europejskiej (szt.)Wielkość środków finansowych pozyskanych przez gminę z funduszypomocowych Unii Europejskiej (w tys. zł)RezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatu73

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieRodzaj wskaźnikaCel strategiczny:Likwidacja niedoborów w infrastrukturze komunalnej oraz usprawnieniepowiązań transportowych z otoczeniemZaopatrzenie w wodę pitnąLiczba wybudowanych lub zmodernizowanych stacji uzdatniania wody(szt.)Zdolność produkcyjna wybudowanych lub zmodernizowanych stacjiuzdatniania wody (m 3 /dobę)Długość nowowybudowanej sieci wodociągowej (km)Odsetek mieszkańców korzystających z sieci wodociągowejProduktuRezultatuProduktuRezultatuKanalizacja i oczyszczanie ściekówDługość nowowybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej (km)Liczba wybudowanych/zmodernizowanych przepompowni ścieków (szt.)Liczba wybudowanych/zmodernizowanych przyłączy (przykanalików) dosieci kanalizacji sanitarnej (szt.)Odsetek mieszkańców korzystających z sieci kanalizacji sanitarnejLiczba wybudowanych/zmodernizowanych oczyszczalni ścieków (szt.)Ilość ścieków oczyszczanych w oczyszczalni ścieków (m 3 )Ilość ścieków nieoczyszczonych (m 3 )Wykorzystanie zdolności produkcyjnej oczyszczalni ścieków (%)Liczba przydomowych oczyszczalni ścieków (szt.)Długość wybudowanej/zmodernizowanej sieci kanalizacji deszczowej(km)ProduktuProduktuProduktuRezultatuProduktuProduktuRezultatuRezultatuProduktuProduktuGospodarka odpadamiLiczba dzikich wysypisk śmieci (szt.)Liczba zlikwidowanych dzikich wysypisk śmieci (szt.)ProduktuProduktu74

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieLiczba punktów skupu surowców wtórnych (szt.)Liczba gospodarstw domowych objętych programem selektywnej zbiórkiodpadów (szt.)Odsetek odpadów komunalnych poddanych segregacji i odzyskiwaniusurowców wtórnych (recyklingowi) w stosunku do ogółu wytworzonychodpadówLiczba firm posiadających zezwolenie na odbieranie odpadówkomunalnych, w sposób zgodny z Regulaminem utrzymania czystości iporządku na terenie gminyRodzaj wskaźnikaProduktuRezultatuRezultatuProduktuDrogi publiczne wraz z urządzeniami towarzyszącymiDługość nowo wybudowanych i zmodernizowanych dróg gminnych (km)Odsetek długości dróg gminnych o nawierzchni twardej w stosunku doogólnej długości dróg gminnychOdsetek dróg gminnych poddanych modernizacji i remontom w stosunkudo ogółu dróg tego wymagającychOdsetek dróg powiatowych - przebiegających przez teren gminy -poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogółu dróg tegowymagającychOdsetek dróg krajowych - przebiegających prze teren gminy - poddanychmodernizacji i remontom w stosunku do ogółu dróg tego wymagającychLiczba nowowybudowanych lub zmodernizowanych obiektówinfrastruktury drogowej (mosty, skrzyŜowania, itp.)NatęŜenie ruchu pojazdów na drogach tranzytowych przebiegającychprzez gminę (poj./dobę)NatęŜenie hałasu generowanego przez ruch kołowy na drogachtranzytowych przebiegających przez gminę (decybele)Liczba wybudowanych ogólnodostępnych miejsc parkingowych (szt.)Długość wybudowanych chodników (km)Liczba wybudowanych punktów świetlnych - oświetlenia ulicznego (szt.)ProduktuRezultatuRezultatuRezultatuRezultatuProduktuRezultatuRezultatuProduktuProduktuProduktu75

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieLiczba wybudowanych i zmodernizowanych przejść dla pieszych (szt.)Liczba wybudowanych i zmodernizowanych zatok autobusowych (szt.)Liczba wybudowanych sygnalizacji świetlnych (szt.)Długość ścieŜek rowerowych (km)Rodzaj wskaźnikaProduktuProduktuProduktuProduktuTransport publicznyDługość linii publicznej komunikacji zbiorowej (km)Liczba połączeń (szt.) i częstotliwość kursowania taboru publicznejkomunikacji zbiorowej (min.)Liczba mieszkańców obsługiwanych przez publiczną komunikacjęzbiorową (szt.)Koszt pasaŜerokilometra (zł/pas./km), wozokilometraProduktuProduktuRezultatuRezultatuElektroenergetyka, ciepłownictwo i gaz sieciowyLiczba i długość zmodernizowanych sieci elektroenergetycznych (szt.,km)Liczba gospodarstw i innych podmiotów o poprawionych warunkachdostępu do sieci elektroenergetycznej (szt.)Liczba kotłowni przystosowanych do wykorzystania paliw ze źródełodnawialnych (szt.)Długość nowo wybudowanej sieci gazowej (km)Liczba nowo wykonanych przyłączy do sieci gazowej (szt.)ProduktuRezultatuProduktuProduktuProduktu% zgazyfikowania gminy RezultatuCel strategiczny:Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju działalności gospodarczejLiczba utworzonych nowych miejsc pracyLiczba pracujących ogółem (szt.)Liczba podmiotów gospodarczych ogółem, w tym w rozbiciu naposzczególne branŜe (szt.)Liczba pozyskanych inwestorów i rodzaj ich działalności (szt.)RezultatuRezultatuProduktuRezultatu76

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieLiczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańcówPrzeciętna liczba pracujących przypadająca na 1 podmiot gospodarczyLiczba miejsc pracy dla niepełnosprawnych (szt.)Stopa bezrobociaUdział ludzi młodych w ogólnej liczbie bezrobotnychUdział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnychLiczba miejsc noclegowych i gastronomicznych (szt.)Liczba imprez promujących lokalne produkty turystyczne i kulturoweoraz liczba uczestników tych imprez (szt.)Rodzaj wskaźnikaRezultatuRezultatuProduktuRezultatuRezultatuRezultatuProduktuProduktuCel strategiczny:Rozwój usług społecznych oraz wspieranie działań integracyjnych iprospołecznych mieszkańcówMieszkalnictwoLiczba mieszkań ogółem na 1000 mieszkańcówLiczba osób przypadająca na 1 mieszkanie i na 1 izbęOgólna liczba nowych mieszkań oddanych do uŜytku na 1000mieszkańcówLiczba wybudowanych mieszkań komunalnych (szt.)RezultatuRezultatuRezultatuProduktuPomoc społecznaLiczba osób i rodzin objęta pomocą społeczną (szt.)Odsetek osób i rodzin objętych pomocą społeczną w stosunku do ogólnejliczby mieszkańców gminyPrzeciętna kwota świadczeń z pomocy społecznej na 1 korzystającego (zł)ProduktuRezultatuRezultatuOświataOdsetek dzieci w wieku 3-6 lat objętych wychowaniem przedszkolnymRezultatu77

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieLiczba uczniów w szkołach podstawowych i w gimnazjach - ogółem i wrozbiciu na poszczególne placówki (szt.)Przeciętny koszt utrzymania ucznia w gminnych placówkachoświatowych - przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja (zł/rocznie)Liczba uczniów przypadająca na 1 nauczyciela i na 1 oddziałLiczba komputerów w szkołach dla dzieci i młodzieŜyRodzaj wskaźnikaProduktuRezultatuRezultatuProduktuOchrona zdrowiaLiczba przychodni zdrowia, świadczących usługi medyczne w ramachNFOZLiczba lekarzy i pielęgniarek na 1000 mieszkańcówProduktuRezultatuBezpieczeństwo publiczneLiczba przestępstw i wykroczeń ogółem (szt.) i na 1000 mieszkańcówOdsetek wykrywanych przestępstw w stosunku do zgłoszonych przezmieszkańcówLiczba programów przeciwdziałania przestępczości i poprawybezpieczeństwa mieszkańców (szt.)RezultatuRezultatuProduktuSport i rekreacjaLiczba wybudowanych i zmodernizowanych obiektów sportowych (szt.)Liczba imprez sportowych i rekreacyjno-turystycznych (szt.)Liczba osób korzystających z bazy sportowej i rekreacyjno-turystycznej(szt.)ProduktuProduktuRezultatuKulturaLiczba placówek upowszechniania kultury (szt.)Liczba zmodernizowanych placówek upowszechniania kultury (szt.)Liczba imprez kulturalnych (szt.)Liczba osób korzystających z imprez kulturalnych (szt.)ProduktuProduktuProduktuRezultatu78

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieRodzaj wskaźnikaOrganizacje pozarządoweLiczba organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie gminy(szt.)Liczba przedsięwzięć gminnych konsultowanych z mieszkańcami lub ichreprezentantami (szt.)Środki z budŜetu gminy przeznaczone na realizację inicjatywobywatelskich i wspieranie działalności organizacji pozarządowych (zł)ProduktuProduktuProduktuObsługa administracyjna mieszkańcówCzas załatwiania spraw mieszkańców i inwestorów przez urząd gminyStopień upowszechnienia systemu e-gmina (moŜliwość załatwiania sprawprzez Internet)Liczba bezpłatnych punktów dostępowych do komputerowej siecibezprzewodowej, tzw. „hot-spot” dla mieszkańców gminy (szt.)ProduktuRezultatuProduktuCel strategiczny:Ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego oraz racjonalnezagospodarowanie przestrzenneZasoby i ochrona środowiska przyrodniczegoPowierzchnia terenów prawnie chronionych (ha)Odsetek terenów prawnie chronionych w ogólnej powierzchni gminyPowierzchnia terenów zieleni (ha)Odsetek terenów zieleni, w tym lasów w ogólnej powierzchni gminyLiczba budynków, w których wymieniono pokrycia azbestowe (szt.)Liczba zamontowanych instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeńpyłowych i gazowych (szt.)ProduktuRezultatuProduktuRezultatuProduktuProduktuZagospodarowanie przestrzenneOdsetek powierzchni gminy objętej miejscowymi planamizagospodarowania przestrzennego w stosunku do powierzchni, którapowinna być nimi objętaWolne tereny do zagospodarowania pod funkcje mieszkaniowe,produkcyjno-usługowe i rekreacyjno-wypoczynkowe (ha)RezultatuProduktu79

Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy Łomianki do 2020 rokuWyszczególnienieZasób niezabudowanych gruntów komunalnych (ha)Stan wyposaŜenia niezabudowanych gruntów komunalnych w urządzeniainfrastruktury technicznej (opis poszczególnych nieruchomościgruntowych)Wielkość środków finansowych z budŜetu gminy wydatkowanych nauzbrojenie nowych terenów inwestycyjnych - produkcja, handel, usługi,mieszkalnictwo (zł)Rodzaj wskaźnikaProduktuRezultatuProduktuTak określone wskaźniki produktu i rezultatu pozwalają na ukazanie dynamikizachodzących zmian w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Łomianki wczasie oraz stopień zaawansowania realizacji przyjętych celów strategicznych i kierunkówdziałań (planowanych przedsięwzięć). PowyŜsze wskaźniki moŜna równieŜ stosować doporównań z innymi gminami porównywalnej wielkości, średnią dla powiatu warszawskiegozachodniegoi gmin miejsko-wiejskich województwa mazowieckiego oraz Polski.Bezpośredni nadzór nad realizacją ustaleń STRATEGII naleŜeć będzie do BurmistrzaŁomianek, zaś bieŜący nadzór sprawować będzie wyznaczony pracownik Urzędu Miejskiego- KOORDYNATOR REALIZACJI STRATEGII. Do jego zadań będzie naleŜało: bieŜąca koordynacja, kontrola i analiza realizacji ustaleń Strategii, stała obserwacja zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych rozwojuGminy, monitoring realizacji ustaleń STRATEGII - pozyskiwanie i przetwarzanie niezbędnychdanych, ocena efektów realizacji ustaleń STRATEGII - analiza wskaźników (produktu i rezultatu)zawartych w powyŜszym zestawieniu, przygotowywanie raportów z realizacji ustaleń STRATEGII i ich przekazywanieBurmistrzowi Łomianek, identyfikacja i analiza rozbieŜności pomiędzy załoŜeniami strategicznymi a osiągniętymirezultatami oraz określanie rodzajów działań naprawczych, aktywne pozyskiwanie zewnętrznych środków finansowych na realizację poszczególnychkierunków działań zawartych w STRATEGII, w tym dotacji z Unii Europejskiej.Informacje zebrane w ten sposób, pomimo ich czysto informacyjnego charakteru, pozwoląna śledzenie zaawansowania poszczególnych kierunków działań oraz podjęcie działańnaprawczych w przypadku wystąpienia trudności w realizacji ustaleń STRATEGII.Podmiotem periodycznie (przynajmniej raz na rok) kontrolującym i oceniającym przebiegrealizacji ustaleń STRATEGII ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU GMINY ŁOMIANKI DO 2020 ROKUbędzie Rada Miejska i jej poszczególne Komisje.80