Nr 6 - Tauron

wydarzeniaspis treścijak marchewkę…Laureaci konkursu dziękowali za wyróżnienia i nagrodyTauron partnerem ogólnopolskiego konkursuZakończył się ogólnopolski konkursenergetyczny pt. „Świat oszczędzaenergię”. Uroczystość odbyła się 20marca w Miejskiej Bibliotece Publicznejw Jaworznie.W konkursie mogli wziąć udział autorzyw wieku od 16 do 24 lat. Jury z udziałemm.in. przedstawicieli Taurona, któregopracom przewodniczył prof. dr hab. JacekMalko z Politechniki Wrocławskiej,przyznało następujące nagrody:I nagroda – Michał Szymiec, ZespółPrzedszkolaki dostały od Taurona upominki za występ towarzyszący uroczystościSzkół Ponadgimnazjalnych nr 5 w Jaworznie,II nagroda – Anna Idzikowska, MichałKumor, Akademia Górniczo-Hutniczaw Krakowie, Wydział Energetycznyi Paliw,III nagroda – Paula Tyrpa, KrzysztofFrączek, Paweł Pilarski, Liceum Ogólnokształcącenr III w Jaworznie,wyróżnienie – Jakub Piechowicz, LiceumOgólnokształcące nr III w Jaworznie.Patronat honorowy nad konkursem objęli:prezes Urzędu Regulacji Energetyki,Ministerstwo Gospodarki, marszałek województwaśląskiego, prezydent Jaworzna,prezes Krajowej Agencji PoszanowaniaEnergii SA, Polskie TowarzystwoPrzesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznejoraz Izba Gospodarcza Energetykii Ochrony Środowiska.Partnerami przedsięwzięcia byli UrządRegulacji Energetyki i Tauron PolskaEnergia SA.(ml)FOTO: dariusz wójcik FOTO: dariusz wójcikŁańcuch wartości str. 1004 flesz gospodarczyZmiany w zarządachGodzina dla ZiemiProjekt polityki energetycznejpo konsultacjachPoligeneracja zaprezentowanaw BrukseliPorozumienie w sprawieliberalizacji rynku energiiGroźba strajku w KompaniiWęglowej zażegnana06 wywiadRozmowa z HerbertemLeopoldem Gabrysiem,ekspertem ds. energetyki,byłym wiceministrem przemysłui handluPrzyszłość to efektywnewykorzystanie energii08 NotowaniaMechanizmy rynku (cz. III)10 Łańcuch wartościTak sprzedajemy energię14 W GrupieGazela z Jeleniej GórySpotkania z energiąSpółki medyczneskonsolidowaneRekordowe spalanie biomasyw Stalowej WoliPierwsza farma wiatrowaw TarnowieEnion Energiana Czarnym LądzieEnergiaPro Gigawatnominowana18 SponsoringSponsorowanie z zasadami20 energia w UEApel o dekarbonizację22 RaportRynek energii elektrycznej– model skandynawski24 Prawdy i mitySiła i słabość wiatru26 StrategiaNa straży spójnościkomunikacji wizualnej markiStrategia wdrażana28 Współpracaz samorządamiRozświetlone Jaworzno30 Energia inaczejEnergia uśmiechuWydawca: Tauron Polska Energia SA, Redakcja: Departament Komunikacji Rynkowej i PRul. Lwowska 23, 40-389 Katowice, fax 032 774 25 24, e-mail: redakcja@tauron-pe.plRedaktor naczelny: Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel. 032 774 24 37Sekretarz redakcji: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel. 032 774 27 06Zespół redakcyjny: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel. 032 77427 21 Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel. 032 774 27 23Współpraca w Grupie Tauron: Południowy Koncern Energetyczny SA: Dariusz Wójcik, dariusz.wojcik@pke.pl,tel. 032 774 24 34; Elektrownia Stalowa Wola SA: Jerzy Wieleba, j.wieleba@esw.pl, tel. 015 877 64 18Enion SA: Ewa Groń, ewa.gron@enion.pl, tel. 012 261 10 85; EnergiaPro SA: Anna Wojcieszczyk,anna.wojcieszczyk@wr.energiapro.pl, tel. 071 332 24 14; Elektrociepłownia Tychy SA: Aleksandra Gajecka,aleksandra.gajecka@ec-tychy.pl, tel. 032 789 72 36; Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Katowice SA:Karolina Kmon, kkmon@pec.katowice.pl, tel. 032 258 72 48; Enion Energia Sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec,elzbieta.bukowiec@enionenergia.pl, tel. 012 265 41 55; EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o.: Marta Głuszek,marta.gluszek@gigawat.pl, tel. 071 72 46 280Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, 03-940 WarszawaBiuro reklamy: Anna Mocior, a.mocior@dp-group.com.plWydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawoich redagowania i skracania.Zdjęcie na okładce: Arch. TauronNumer zamknięto 9 kwietnia 2009 r.FOTO: wojciech sirekTaniej kupić, drożej sprzedać – ta rynkowazasada obowiązuje od wieków, bez względuna miejsce i przedmiot handlu. Podobniejest, gdy sprzedaje się marchewkę,bułki, samochody, a nawet wielkie statki.Musi być spełniony tylko jeden warunek:rynek. Nie inaczej powinno być w przypadkuenergii. Ale…Obrót energią jest specyficzny z kilku powodów.Po pierwsze, produkt jest trochę inny,nie da się go magazynować (przynajmniejna większą skalę), a przesłanie wymagaspecjalnej infrastruktury i przy większychodległościach – ze względu na prawa fizyki– może okazać się nieopłacalne. Po drugie,rynek energii w Polsce nie jest jeszcze, niestety,uwolniony. Komplikuje to rzeczywistość,bo energetycy czasem muszą sprzedawaćswój produkt poniżej kosztów, gdyżtaką taryfę zatwierdził im regulator. W tymsamym czasie klienci denerwują się z powodukolejnych podwyżek, karmieni opowieściamio luksusach, w jakie opływają firmywytwarzające i handlujące energią. Rynekjest więc ułomny, a rządzą nim niejasne dlajego uczestników reguły.Dziś, w dobie kryzysu, gdy banki nie majądużo pieniędzy, coraz trudniej zebrać środkina inwestycje, tak przecież niezbędnepolskiemu sektorowi paliwowo-energetycznemu.Niech nas nie zwiedzie związany zespowolnieniem gospodarczym chwilowyspadek popytu na energię. Polska, podobniejak wszystkie kraje, które weszły przed namido Unii Europejskiej, będzie się nadal rozwijała,a zużycie energii będzie rosło. Ekspercispierają się jedynie o skalę tego wzrostu. Abymimo wszystko inwestować w nowe mocei infrastrukturę dystrybucyjną, oszczędnościszukamy dziś prawie wszędzie.Specyfice handlu energii poświęcamy sporomiejsca w tym wydaniu naszego magazynu.Czytelnicy znajdą także w gazecie bardzointeresujący materiał na temat współpracyEnionu, firmy z naszej Grupy, z samorządemJaworzna. Okazuje się, że można miećnowoczesną infrastrukturę energetycznąi płacić dużo mniej za energię. Tekst powinienbyć ciekawy zwłaszcza dla naszychCzytelników pracujących w urzędach miasti gmin, które również z roku na rok musząradzić sobie z coraz większymi wydatkamiprzy nie zawsze rosnących przychodach.Redaktor naczelny2 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 3

flesz gospodarczyZmianywZarządachmarca odbyło się posiedzenierady nadzorczej Energi.27W związku z upływającą kadencjąrada poszukiwała kandydatów nastanowisko prezesa zarządu oraz wiceprezesazarządu ds. finansowych.Stanowiska te powierzono MirosławowiBielińskiemu (prezes zarządu)oraz Romanowi Szyszko (wiceprezeszarządu ds. finansowych). Obajpełnili te funkcje w poprzednim,również dwuosobowym zarządzieEnergi.Dzień wcześniej rada nadzorcza Eneiodwołała ze stanowiska prezesa zarząduPawła Mortasa oraz wiceprezesads. handlowych Marka Hermacha.Jako powody swojej decyzji radapodała niedostateczną współpracęz akcjonariuszami, w tym głównie zeSkarbem Państwa. Jednocześnie podjętodecyzję o wszczęciu postępowaniakwalifikacyjnego osób na oba stanowiska.Do czasu powołania nowegoprezesa, jego obowiązki będzie pełniłwiceprezes ds. korporacyjnych PiotrKoczorowski. Pozostali członkowiezarządu – Sławomir Jankiewicz, CzesławKoltermann oraz Marek Malinowski– nadal pełnią swoje funkcje.W spółce Tauron Polska Energia nieodbywa się żadne postępowanie kwalifikacyjne.Kadencja zarządu upływapo zakończeniu roku obrotowego2011.(RuM)Zakończyły się konsultacje dotycząceprojektu „Polityki EnergetycznejPolski do 2030 roku”. Najważniejszymikierunkami wskazanymiw dokumencie są: efektywność energetyczna,bezpieczeństwo dostaw paliwi energii, wprowadzenie energetykijądrowej, zwiększenie wykorzystaniaodnawialnych źródeł energii, rozwójkonkurencyjnych rynków paliw i energiioraz ograniczenie oddziaływaniaenergetyki na środowisko.Zamek Królewski w Warszawie też pogrążył się w ciemnościachGodzina dla ZiemiProjekt polityki energetycznejpo konsultacjachmarca o godzinie 20.3028 w wielu miastach wyłączonooświetlenie w biurach, domachi mieszkaniach. O godzinneciemności zaapelowała w ramachświatowej akcji „Godzina dla Ziemi”organizacja ekologiczna WorldWildlife Fund. Udział w tegorocznejkampanii potwierdziło 2848 miastw 83 krajach na całym świecie.Wyłączono iluminacje świetlne najbardziejcharakterystycznych budynków.W Polsce na godzinę w ciemnościachpogrążyły się m.in. takznane obiekty jak stołeczny PałacKultury i Nauki, Sejm, katowickiSpodek, podkrakowski Kopiec Kościuszki.Do akcji przyłączyło sięrównież wielu prywatnych odbiorcówenergii elektrycznej.(RuM)Projekt dokumentu – oprócz częścistrategicznej – posiada cztery załączniki,będące jego integralną częścią.Jednym z nich jest ocena realizacji politykienergetycznej od 2005 roku, odnoszącasię do „Polityki energetycznejPolski do 2025 roku”, przyjętej przezRadę Ministrów w styczniu 2005 r.Do dokumentu dołączono równieżprognozę zapotrzebowania na paliwai energię do 2030 r., program działańwykonawczych na lata 2009-2012 precyzującyposzczególne zadania, jakiezostaną zrealizowane w najbliższychlatach oraz prognozę oddziaływaniapolityki energetycznej na środowisko.W najbliższym czasie ministerstwo planujerównież rozpoczęcie strategicznejoceny oddziaływania polityki energetycznejna środowisko.Więcej na ten temat można przeczytaćw wywiadzie z Herbertem LeopoldemGabrysiem (s. 6-7).(RuM)foto: Forumfoto: ForumPoligeneracja zaprezentowana w Brukseli2Jak już sygnalizowaliśmy, na forumZero Emission Platform w Brukseliodbyła się w marcu prezentacja polskichprojektów elektrowni poligeneracyjnych.Swoje plany zaprezentowałm.in. Południowy Koncern Energetycznynależący do Grupy Tauron. Projekt,zakładający budowę w Kędzierzynie-Koźlu nowoczesnej elektrowni poligeneracyjnej,przedstawili: StanisławTokarski, wiceprezes zarządu TauronPolska Energia, Jan Kurp, prezes PołudniowegoKoncernu Energetycznego,Kazimierz Szynol, dyrektor ElektrowniJaworzno III oraz Robert Duszewski,wiceprezes zarządu Zakładów AzotowychKędzierzyn.Projekt, przygotowany przez konsorcjumPKE-ZAK, jest unikalny w skaliświatowej. Zakłada on budowę w Kędzierzynie-Koźlunowoczesnej elektrownipoligeneracyjnej (demonstracyjnegokompleksu energochemicznego),umożliwiającej jednoczesną produkcjęDzięki porozumieniu górników i pracodawców nie doszło do strajku generalnegogroźba strajku w KompaniiWęglowej zażegnanakwietnia zakończyły się negocjacjezwiązków zawodowych i szefówKompanii Węglowej. Wcześniejzwiązkowcy zapowiadali na 7 kwietnia24-godzinny strajk generalny.W referendum przeprowadzonymw 16 kopalniach Kompanii Węglowejza takim rozwiązaniem opowiedziałosię 92 proc. górników. Do urn poszłoponad 40 tys. osób, czyli 61 proc.załogi KW. Stronom udało się osiągnąćporozumienie w sprawie podwyżek wynagrodzeń.Górnicy dołowi otrzymają900 zł brutto jednorazowego wyrównaniaza pierwszy kwartał, pracownicyprzeróbki 700 zł, a osoby zatrudnionena powierzchni 550 zł. Ustalono takżepoziom dopłat do dniówki (na poziomie10, 7 i 8 zł). Zależał on będzie jednakod sytuacji finansowej przedsiębiorstwaw danym miesiącu.Do szybkiego rozwiązania konfliktumogła się przyczynić negatywna reakcjaopinii publicznej, która potępiłagórników za domaganie się dodatkowychprzywilejów w dobie kryzysu gospodarczego.(RuM)foto: Wojciech PiechockiFOTO: Dariusz Wójcikczystej energii elektrycznej, ciepłai gazu syntezowego oraz sekwestracjępowstałego w procesie wytwórczymdwutlenku węgla. Projekt spotkał sięz bardzo dużym zainteresowaniemprzedstawicieli przemysłu obecnychpodczas brukselskiej prezentacji. Kilkuz nich zgłosiło chęć udziału w tymprzedsięwzięciu.Dodatkowym sukcesem Grupy Tauronjest fakt, że Kazimierz Szynol (na zdjęciu),został członkiem TechnicznegoKomitetu Doradczego Platformy – organizacji,która będzie miała kluczoweznaczenie w kwalifikowaniu poszczególnychrozwiązań do EuropejskiegoProjektu Flagowego, obejmującegobudowę pilotażowych instalacji energetycznychCCS.(RuM)Porozumieniew sprawieliberalizacjirynku energiiZnane są już nowe propozycje unijnychprzepisów liberalizującychrynek energii elektrycznej i gazu. Podkoniec marca porozumieli się w tejkwestii europejscy parlamentarzyściz Industry Committee oraz prezydencjaczeska. Proponowane rozwiązaniawzmacniają prawa konsumenta i jegopozycję na rynku. Zapewniają np.możliwość zmiany sprzedawcy energiibez żadnych opłat w ciągu maksymalnietrzech tygodni. Dokument przewidujetakże ochronę tzw. odbiorcówwrażliwych. Państwa członkowskiemają mieć obowiązek świadczeniapomocy odbiorcom, których nie staćna opłacenie rachunków za energię.Pakiet zawiera również wytyczne dotycząceinteligentnych systemów pomiarowychzużycia energii. Zakłada się, że do2020 r. 80 proc. odbiorców końcowychpowinno mieć zapewniony dostęp do takichrozwiązań. Projekt zakłada ponadtowzmocnienie niezależności krajowychregulatorów rynku energii. Drugie czytanieprojektu zaplanowane jest na przełomkwietnia i maja.(RuM)4 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 5

wywiadPrzyszłość to efektywnewykorzystanie energiiRozmowa z Herbertem Leopoldem Gabrysiem, ekspertem ds. energetyki,byłym wiceministrem przemysłu i handluMinisterstwo Gospodarki zaprezentowałoostatnio kolejnąwersję projektu „Polityki energetycznejPolski do 2030”.Jak ocenia Pan ten dokument?Zacznijmy od tego, że miał on być gotowynajpóźniej w grudniu 2008 r. Dobrzejednak się stało, że ministerstwopostanowiło przedłużyć prace nad tymdokumentem, bo w ciągu ostatniegoroku wszystko się zmieniło. Nowymelementem jest pakiet klimatyczny,który niesie dla energetyki polskiej bardzopoważne wyzwania i który będziebardzo kosztowny, jeśli przyjdzie go realizować.Dwa kolejne ważne zjawiskato kryzys, który nas dotyka, oraz zmianyw otoczeniu węglowym.Na początku 2008 r. wydawało się, żewęgla zabraknie i trzeba go będziedrogo kupować. Tymczasem od lipcajego ceny gwałtownie spadły, podobniejak zużycie, i dzisiaj górnictwo maproblem, jak go sprzedać. W końcuczerwca ub.r. w portach ARA (Amsterdam,Rotterdam, Antwerpia– przyp. red.) tona kosztowała ponad200 dolarów, dzisiaj 50 dolarów. Nakoniec roku mieliśmy na zwałachw kopalniach 1,6 mln ton, a dzisiajjuż pewnie 4,5 mln. Zatem to, co takważne dla energetyki węglowej, a takąprzecież jest nasza, zmieniło się bardzo.I co istotne, zmienił się także popytna nasz produkt – energię elektryczną.Sprzedaż energii spada.Co z tego wynika dla autorówpolityki energetycznej?W tym stanie rzeczy bardzo ważne sąkonsultacje w środowiskach naukowych,w tym politechnicznych. Zmieniłysię projekcje konsumpcji energiiw roku 2030. Jeszcze w roku ubiegłymte przewidywania wskazywały, że tomoże być o 80 proc. więcej niż w roku2005, mówiliśmy o 260-270 TWh produkcjirocznej brutto. W grudniu pojawiłysię jednak pierwsze sygnały wskazujące,że będzie wyraźnie mniej.Prognoza prof. Krzysztofa Żmijewskiegomówiła o konsumpcji energiiw wysokości około 182 TWh brutto,potem kolejna styczniowa koncepcjaMinisterstwa Gospodarki prognozowałają na 202 TWh. Dziś, po konsultacjachw Akademii Górniczo-Hutniczej,Politechnice Warszawskiej i ostatniow Politechnice Śląskiej w Gliwicach,zostało to oszacowane na ok. 217 TWhbrutto. Jeśli odliczyć konsumpcję własnąi straty sieciowe, to schodzimy dook. 190 TWh. Jest to bliskie temu, cotakże Międzynarodowa Agencja Energiiprzewiduje dla Polski w 2030 r.w raporcie z grudnia ub.r.foto: Dariusz wójcikA ile Pana zdaniem będziemykonsumować w roku 2030?Około 180 TWh, zatem raczej mniej,niż wskazują dzisiejsze projekcje. Dlaczego?Na świecie zaczyna coraz częściejprzeważać opinia, że warto inwestowaćw technologie energooszczędne,podwyższające sprawność wytwarzania,skłaniające do oszczędzania energiii racjonalizowania konsumpcji. Np.w grudniowym raporcie MiędzynarodowejAgencji Energii dla takich krajów jakSłowacja, Czechy i Węgry dynamikakonsumpcji do roku 2030 przewidzianajest na poziomie 30 proc. w stosunkudo 2005 r., tak jak i dla nas. Prognozydla krajów bardziej rozwiniętych – Francji,Włoch, Hiszpanii – wskazują po roku2012-2015 wyraźnie zwiększoną konsumpcję.Projekcja dotycząca Niemiecpo roku 2012 jest w miarę stabilnai przewiduje, że konsumpcja w tym krajunie będzie rosła, a jeśli tak, to niew tej skali, jak w innych państwach.Niemcy przyjęli interesującą filozofię:jeśli mamy inwestować w instalacje,które miałyby ograniczać emisję CO 2,technologie z sekwestracją, to policzmy,czy przypadkiem nie przeznaczyć tychśrodków na technologie innowacyjne,dzięki którym wzrośnie sprawność instalacji,oraz na procesy racjonalizującekonsumpcję energii. Program kanclerzAngeli Merkel zdaje się być wskazówką,co powinniśmy robić! Mniej środkówprzeznaczajmy na to, co „łapiemy w kominie”,więcej na to, co podwyższasprawność. I koniecznie wspierajmy projektyprowadzące do racjonalizowaniakonsumpcji energii.Czy ta filozofia jest obecna w dokumencie„Polityka energetycznaPolski do 2030”?W dokumencie jej nie ma. Jeżeli zakładasię, że w 2030 r. na tzw. energymix składać się będzie 31 proc. energiiz węgla kamiennego, a 26 proc.z brunatnego, to nasza energetykanadal będzie niezwykle kosztownaprzez opłaty ekologiczne. Jeżeli zakładasię, że w tej strukturze energii znajdziesię 6,7 proc. z energetyki jądrowej,a są to raczej wyzwania i gdybanianiż oparty o rachunek dużego prawdopodobieństwaszacunek, to trudnoprzyjąć ten dokument jako wskazaniado strategii rozwoju podmiotówgospodarczych polskiej elektroenergetyki!Co jest zatem wartością tegodokumentu?Na pewno to, że spróbowano weryfikacjipo wydarzeniach z przełomu roku, takistotnych dla polskiej gospodarki, a więctakże, a może przede wszystkim pakietuklimatyczno-energetycznego, oraz to, żenie przewiduje wariantowych rozwiązań.Ale na pewno nie będzie to dokument,w oparciu o który podmioty energetykiczy całe grupy kapitałowe elektroenergetykibędą budowały swoją strategię.To sygnał, pokazanie tego, co może sięzdarzyć i nic więcej. Zatem waga, wartośći ranga tego dokumentu będzie poznawcza,natomiast jako narzędzie dobudowy strategii – moim zdaniem dużomniejsza niż do tej pory!Strategia przewiduje dużyspadek zużycia węglapo roku 2008…Potwierdzają to ostatnie miesiące. Węgielstaje się mało konkurencyjny i kosztownyekologicznie, jeśli przyjdzie namrealizować pakiet klimatyczny. Wedługmoich wyliczeń, gdyby pakiet klimatycznyobowiązywał dzisiaj i gdyby przyjąć,że koszty zmienne nie będą rosły, to –dodając koszty emisji CO 2dla elektrowniopartych na węglu kamiennym i brunatnym– energia elektryczna w Polsce podrożałabydwukrotnie.Jak widzi Pan zatem przyszłośćwęgla?Polska energetyka będzie przez kolejnelata energetyką paliw stałych. Rzeczw tym jednak, abyśmy rozważyli, czy zamiastiść w kosztowne nakłady na wyłapywanietego, co emitują kominy po produkcji,nie byłoby lepiej zmienić strategięna kreowanie inwestycji podwyższającychsprawność wytwarzania energii elektrycznej.Ważne byłoby też pozyskiwanie technologiikonsumpcji energii elektrycznejw mniej energożernych urządzeniach,a przede wszystkim zachęcanie dooszczędzania energii. Przy tym konieczniedbając o to, żeby zasoby węgla brunatnegoi kamiennego nie były marnotrawione.Dziś marnujemy dużo, bowiem spalaniewęgla brunatnego czy kamiennego odbywasię w sprawnościach dużo niższych odtego, co obserwujemy w elektroenergetycepaliw stałych w Europie Zachodniej lubchociażby w dwóch inwestycjach w Polsce– w Łagiszy i w Bełchatowie. Poza tymtrzeba pamiętać, że struktura konsumpcjienergii elektrycznej w Polsce jest specyficzna.Nadal mamy dużo mniejszą konsumpcjęw grupie indywidualnych odbiorcówniż w krajach OECD. Tam grupa takonsumuje około 58 proc., u nas jest took. 37 proc. w całkowitej strukturze odbiorców.My nadal, w porównaniu z tamtymikrajami, więcej zużywamy energiielektrycznej przy jej produkcji. U nas jestto około 8 proc., tam 6,5-7 proc. Tosamo dotyczy strat sieciowych w ujęciubilansowym. Np. w Niemczech stratysieciowe to poziom około 4,5 proc.,u nas nadal powyżej 9 proc. Każda instalacjawychwytywania czegokolwiek„na kominie” także wymaga energii, coistotnie obniża sprawność wytwarzania.Zatem nic za darmo!Co Pan myśli o projektach dywersyfikacji,zwrócenia się w kierunkugazu?Popatrzmy na zasoby podstawowychsurowców. Gazu w świecie wystarczy na60 lat, węgla na ponad 300. To odpowiedźna pytanie, czy świat odejdzie odwęgla. Na pewno będzie szukał technologiiracjonalizowania jego konsumpcji,ale nie zrezygnuje!Jakie zatem zasadnicze wnioskiwypływają z polityki energetycznejdla podmiotu takiego jakGrupa Tauron?Należy uważnie zapoznać się z dokumentem,ale nie trzeba traktować gojak dogmatu, bowiem o jego realizacjikonkretne podmioty będą rozstrzygaływ zależności od realiów rynkowych,w formie decyzji zarządów odpowiedzialnychkodeksowo za generowaniezysku i rozwój firmy. Obszary zysku wyznaczazarządzanie o charakterze korporacyjnym,biznesowym, a nie branżowym,zatem może się okazać, żew pewnym momencie korzystniejszebędzie inwestowanie w obrót, w siecii pozyskiwanie tańszej energii tam,gdzie jest to możliwe, niekonieczniew tradycyjnym rozumieniu prostego odtwarzaniamocy! Przykład inwestycjiw Łagiszy jest istotnym w tej materii doświadczeniemi to z sukcesem! Zatemstrategia rozwoju takiego podmiotu, jakGrupa Tauron, powinna być związanaz inwestowaniem w wytwarzanie, alez uwzględnieniem tego, co w otoczeniutak bardzo zmienne i ze świadomościąwagi i cenności naszego węgla!Dziękuję za rozmowę.Rozmawiał Marcin Lauer6 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 7

łańcuch wartości – sprzedażTaksprzedajemyenergięWydaje się, że handel to prosta sprawa – trzeba tanio kupić, drożej sprzedać.Jednak w przypadku energii elektrycznej sprawa jest o wiele bardziejskomplikowana niż w innych branżachWtym biznesie – oprócz dostosowaniaoferty do potrzebklienta – trzeba jeszczebrać pod uwagęrygorystyczne reguły wyznaczone przezprawo energetyczne i związane z nimrozporządzenia. Czynniki te nie tylkow znaczącym stopniu wpływają na sposóbfunkcjonowania firm, które zajmująsię sprzedażą energii elektrycznej, czylitzw. spółek obrotu, ale i na koszty prowadzonejdziałalności.Koncesja i monopolnaturalnyZacznijmy od tego, że nie każdy możesię za ten biznes wziąć „od ręki”. Trzebamieć koncesję na obrót energią elektryczną,której udziela prezes UrzęduRegulacji Energetyki (URE). Po drugie,nie obowiązuje zasada, że spółka obrotusama określa i wybiera kanały dystrybucji.Tu kanał ten jest jeden – poprzezsieci energetyczne, których właścicielemna danym obszarze jest zawszespółka wyznaczona przez URE na lokalnegooperatora systemu dystrybucyjnego(OSD). Nie ma więc możliwości wyboruinnego kanału dystrybucji energii,bo nie ma też innej, konkurencyjnej sieci.W tym przypadku panuje tzw. monopolnaturalny – koszty budowy siecienergetycznej są tak wielkie, iż nikt nadanym obszarze nie buduje konkurencyjnej.I nie jest to specyfika tylko polskiejczy europejskiej energetyki. Takjest na całym świecie. Spółki obrotumuszą więc, oprócz koncesji, posiadaćumowy o świadczenie usług dystrybucjienergii elektrycznej ze spółkami OSDoraz umowę z krajowym operatoremsystemu przesyłowego (OSP). Ale tojeszcze nie koniec uwarunkowań określającychsposób prowadzenia tej skomplikowanejdziałalności.Segmenty rynku energiiZanim dojdziemy do zasad sprzedażyenergii elektrycznej, dla przypomnieniawywołamy głównych bohaterów rynkuenergii.Na początku łańcucha wartości charakterystycznegodla sektora energetycznegoznajduje się surowiec, z któregopowstaje energia i, rzecz jasna,firmy, które zajmują się jego wydobyciem.Potem są elektrownie, którez tego produktu wytwarzają energięelektryczną. Następny segment sektoraenergetycznego stanowią firmy zajmującesię handlem energią. Spółki obrotumają możliwość kupowania wytworzonejenergii w kontraktach dwustronnychz wytwórcami, bądź na rynku giełdowymlub bilansującym. Transport energiiod wytwórców do klientów – finalnychodbiorców energii elektrycznej– odbywa się poprzez sieci energetyczne:przesyłowe i dystrybucyjne. Sieciamiprzesyłowymi zarządza krajowy operatorsystemu przesyłowego. Lokalnymisieciami dystrybucyjnymi zarządzająspółki OSD. Nad prawidłowym funkcjonowaniemrynku czuwa regulator, czyliwspomniany już wcześniej URE. Sąoczywiście inne podmioty, ale nie sposóbwymienić ich wszystkich w tak krótkimomówieniu.Spółki obrotu GrupyTauron – geneza powstaniaW skład Grupy Tauron wchodzą m.in.dwie spółki obrotu, które pełnią jednocześnierolę sprzedawcy z urzędu:FOTO: Wojciech SirekEnion Energia sp. z o.o. z siedzibąw Krakowie i EnergiaPro Gigawat sp.z o.o. z siedzibą we Wrocławiu. Spółkidziałają od lipca 2007 r., a ich powstaniepoprzedzone zostało licznymi zmianamina rynku energii.Jeszcze w 2002 r. funkcjonowały w Polsce33 zakłady energetyczne, czyli firmyzajmujące się zarówno sprzedażą,jak i dystrybucją energii elektrycznej.Rządowy program dla energetyki zakładałłączenie spółek Skarbu Państwaw większe podmioty. W wyniku realizacjitego programu w 2003 r. powstałaEnea SA, w 2004 r. Enion SA i Energia-Pro SA, a w 2005 r. Energa SA.Krakowska firma Enion SA powstałaz połączenia pięciu spółek, które działaływ Małopolsce i zachodniej części woj.śląskiego. Spółkę EnergiaPro utworzyłopięć podmiotów z woj. dolnośląskiegoi opolskiego. W maju 2007 r. obie spółkiweszły w skład Grupy Tauron, którawystępowała wcześniej pod nazwąEnergetyka Południe.Od 1 lipca 2007 r. nastąpiły kolejnezmiany w funkcjonowaniu tych spółek.W wyniku wydzielenia z Enion SA zorganizowanejczęści przedsiębiorstwazajmującego się obrotem i wytwarzaniemenergii elektrycznej powstałaspółka Enion Energia. EnergiaPro Gigawatrozpoczęła działalność z chwiląwydzielania ze struktur EnergiiPro KESA obrotu energią elektryczną. Konsekwencjąpowstania krakowskiej i wrocławskiejspółki obrotu był m.in. fakt,Enion Energia ma ponad dwa miliony klientów indywidualnychże wszyscy dotychczasowi klienci spółekmatek – Enionu i EnergiiPro, stali sięz mocy prawa klientami spółek córek– Enionu Energii i EnergiiPro Gigawat.Enion Energia od początku działalnościprzejęła obsługę klientów tzw. wielkiegoodbioru. Obsługa pozostałychklientów zlecana była do końca grudnia2008 r. spółce Enion.Obsługę wszystkich klientów Energii-Pro Gigawat do końca 2008 r. realizowałaEnergiaPro. Od 1 stycznia 2009 r.obie spółki przejęły część pracownikówze spółek matek i w pełni odpowiadająza prowadzenie obsługi wszystkichklientów, z którymi mają podpisaneumowy sprzedaży oraz tzw. umowySprzedawcy z urzędu są w gorszej sytuacji od innych spółek obrotukompleksowe, czyli sprzedaży energiiwraz z usługą dystrybucji.Z Grupą Tauron kapitałowo powiązanajest jeszcze jedna spółka obrotu – PolskaEnergia Pierwsza Kompania Handlowasp. z o.o. z siedzibą w Katowicach.Spółka powstała w 1999 r.i zajmuje się prowadzeniem hurtowegoobrotu energią elektryczną oraz obrotemprawami do emisji CO 2i prawamimajątkowymi.Tajniki taryfPodstawą oferty, którą spółki obrotukierują do swoich klientów, są taryfy.Zawsze przygotowywane są ich dwa rodzaje.Jedna przeznaczona jest dla go-Ireneusz Perkowski, prezes zarządu Enion Energia sp. z o.o.URE nie pozwala spółkom obrotu uwzględnić w kosztach kalkulacji taryf dla gospodarstw domowych rzeczywistychkosztów związanych z zakupem energii elektrycznej. Utrzymuje ceny na sztucznie zaniżonympoziomie. Na sprzedaży energii dla tej grupy klientów ponosimy więc straty, które Enion Energia szacuje na120 mln w skali roku. Taka postawa odbija się na funkcjonowaniu rynku energii. Grupa firm obrotu, którenie obsługują gospodarstw domowych, nie ponosi strat. Spółki, które nie pełnią roli sprzedawcy z urzędu,nie ponoszą również ogromnych kosztów związanych z obsługą tej grupy klientów. Enion Energia każdegodnia sprzedaje energię elektryczną dla ponad dwóch milionów klientów indywidualnych, a taka obsługakosztuje i to niemało. Ponadto spółki obrotu, które nie są sprzedawcami z urzędu, są w lepszej sytuacji,bo mogą sprzedawać energię tylko wybranym, rentownym klientom, dla których sprzedaż nie wiąże się ze znacznym ryzykiemhandlowym. Między innymi dlatego spółki obrotu, które nie są sprzedawcami z urzędu, mogą taniej sprzedawać energię dlabiznesu.A klienci biznesowi, w związku z niełatwą sytuacją gospodarczą, szukają nie tylko taniej energii, ale i indywidualnych zasadrozliczeń dostosowanych do ich specyficznych potrzeb. Staramy się sprostać tym oczekiwaniom. Przygotowujemy dla klientówindywidualne oferty handlowe, których podstawowym elementem jest dopasowanie oferowanego produktu do potrzeb klienta.Jest to w szczególności określenie – wspólnie z odbiorcą – planowanego zapotrzebowania na energię elektryczną. Precyzyjne wyznaczeniezapotrzebowania pozwala Enionowi Energii na zmniejszenie kosztów zakupu energii na potrzeby odbiorcy i dzięki temuspółka może zaproponować klientowi bardziej korzystną ofertę handlową. W tego typu ofertach zarówno korzyści, jak i ryzykohandlowe związane z kosztami uczestnictwa w rynku bilansującym rozłożone są na spółkę obrotu i na klienta.FOTO: Elżbieta Bukowiec10 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 11

łańcuch wartości – sprzedażspodarstw domowych, czyli odbiorcówz grup taryfowych G. Druga – dla klientówbiznesowych, a więc odbiorcówz grup taryfowych A, B, C, D i R. Taryfydla gospodarstw domowych zatwierdzaprezes URE, natomiast taryfy dla klientówbiznesowych są wprowadzane przezspółki obrotu.Taryfy spółek obrotu zawierają cenyenergii elektrycznej. Ceny i stawki opłatzwiązanych z dystrybucją energii elektrycznej– zarówno dla gospodarstw domowych,jak i klientów biznesowych– zatwierdzane są przez prezesa URE.Oferta handlowa dla klientów, z którymispółka obrotu ma podpisane umowykompleksowe, musi uwzględniać okresyrozliczeniowe określone w taryfie spółkiOSD. Bo to dystrybutor jest właścicielemliczników i on decyduje m.in. o tym,czy inwestować w najnowsze liczniki zezdalnym odczytem, ilu pracowników zatrudniaćdo odczytywania tradycyjnychliczników i jak często – w ramach przyznanychw prawie energetycznymuprawnień – dokonywać odczytów, któresą podstawą rozliczeń z klientem.Spółki obrotu muszą więc współpracowaćze spółkami dystrybucyjnymi.Szczegóły tej współpracy określa rozporządzeniewydane na podstawie prawaenergetycznego.Obsługa klientów po stronie sprzedawcyLeszek Kosiorek,prezes zarządu EnergiaPro Gigawat sp. z o.o.Wdrożenie strategii Grupy Tauron oraz dostosowanie działalnościfirm wchodzących w skład Grupy do obowiązującychprzepisów jest przyczyną zmian również w EnergiiPro Gigawatsp. z o.o. W spółce utworzone zostały dwa departamentykluczowe dla realizacji nowych zadań związanych z obsługąklientów: Departament Sprzedaży Energii i Departament ObsługiKlienta. Departament Sprzedaży skupił wszystkie sferyzwiązane z tym procesem, a więc: marketing, tworzenie taryf, tworzenie ofert pozataryfowych,działalność związaną z hurtowym handlem energią (pozostającą w gestiispółki). Struktura Departamentu Obsługi Klienta uwzględnia różną specyfikęgrup klientów i dzieli ich na: indywidualnych, instytucjonalnych oraz korzystającychz możliwości zakupu na zasadach innych niż taryfowe.Wymienione funkcje, stanowiące istotę działania spółki, wspierane są przez jednostkiwłaściwe każdej firmie, tj. finansowe, organizacyjno-prawne, IT.Wszystko wskazuje na to, że najbliższe lata w EnergiaPro Gigawat również będą pracowite.Spółka już opracowała koncepcje wprowadzenia nowoczesnej obsługi klientaopartej na najlepszych praktykach. Planujemy wdrożenie systemu zarządzaniarelacjami z klientem – CRM oraz zakończenie wdrożenia systemu obsługi klienta dlagrup taryfowych tzw. wielkiego odbioru. Ponadto zamierzamy wdrożyć system, któryumożliwi nam analizę i zawieranie umów na korzystnych warunkach cenowych orazprowadzenie efektywnych działań zakupowych uwzględniających ryzyko kontraktów.Działania te prowadzimy w porozumieniu z Enionem Energią sp. z o.o.W EnergiiPro Gigawat powstały ostatnio dwa departamenty związane ze sprzedażą energiii obsługą klientówŻeby rozwiać wszelkie wątpliwości w tejsprawie, zaznaczmy, że nie można byćjednocześnie sprzedawcą i dystrybutoremenergii elektrycznej. Zgodnie z prawemenergetycznym i wytycznymi prawawspólnotowego, przedsiębiorstwo,które pełni rolę operatora systemu dystrybucyjnego,powinno pozostawać niezależneod innych działalności.Spółki obrotu – przy kalkulacji cen energiidla poszczególnych grup taryfowychodbiorców – muszą brać pod uwagę nietylko ceny zakupu tzw. energii czarnej,czyli wytwarzanej z węgla kamiennegoi brunatnego. Trzeba również uwzględniaćkoszty pozyskania i umorzeniaświadectw pochodzenia energii ze źródełodnawialnych i energii wytworzonejw kogeneracji (piszemy o tym w tekściena str. 8 – przyp. red.).Przy kalkulacji taryf uwzględniane sąrównież inne koszty prowadzenia działalnościgospodarczej w zakresie obrotuenergią elektryczną, związane m.in.z obsługą klientów, a w szczególnościtakie jak fakturowanie, windykacja i zawieranieumów.Klient indywidualnyi jego obsługaKlientów – końcowych odbiorców energiielektrycznej – najprościej podzielićmożna, o czym już wspominaliśmy, nadwa podstawowe segmenty. Klientówz gospodarstw domowych i klientówbiznesowych.Klienci z gospodarstw domowych raczejniechętnie zmieniają sprzedawcówenergii elektrycznej. Jak podkreśla URE,gdy podaje się dane dotyczące stosunkuwszystkich klientów z grupy gospodarstwdomowych do tych, którzy zmienilisprzedawcę energii, jako jednostkitrzeba używać nie procentów, a promili.Powód: ceny energii dla gospodarstwdomowych kontrolowane przez URE sąpodobne w całej Polsce.Enion Energia i EnergiaPro Gigawat starająsię jednak podnosić jakość obsługitej grupy klientów. Spółki stawiają przedewszystkim na efektywność obsługi, dokonująwięc restrukturyzacji tego obszarudziałalności. Wprowadzają m.in. nowemożliwości regulowania opłat za energięelektryczną i negocjują korzystne dlaklientów warunki przyjmowania wpłatgotówkowych przez podmioty zewnętrzneświadczące tego rodzaju usługi. NaFOTO: Marta Gałęzowskazasadnicze zmiany trzeba będzie jednakjeszcze poczekać. Od przejęcia obsługiklientów indywidualnych przez spółki obrotuminął zaledwie kwartał. Ponadtowarto zaznaczyć, że klienci indywidualnito cały przekrój społeczeństwa. Jedniwolą nowoczesne, wirtualne formy obsługi,inni obsługę stacjonarną, osobistykontakt z pracownikiem i możliwość bezprowizyjnegozapłacenia rachunku w kasiebiura. Na zaspokojenie tych różnorodnychoczekiwań klientów potrzebai czasu, i pieniędzy.Utrzymanie klientówbiznesowychPrawdziwa gra rynkowa w energetyce toczysię teraz o klientów biznesowych i tonie tylko tych największych, z grup taryfowychA i B. Dobrzy handlowcy wiedzą, żeaby wygrać tę walkę, trzeba najpierw zadbaćo to, co się ma, czyli o wierność dotychczasowychklientów. A o to wcale niejest łatwo. Dzisiaj klienci nie tylko potrafiąświetnie liczyć, ale mają też coraz większepotrzeby i wymagania dotyczące m.in.jakości świadczonych usług. ZarównoEnion Energia, jak i EnergiaPro Gigawatpodejmują działania, które pozwolą spełnićte oczekiwania.Obie spółki wdrażają nowe systemy informatyczneoparte na centralnej baziedanych. Systemy IT mają być przedewszystkim niezawodnym narzędziem pomagającymw usprawnieniu obsługiklienta i dostosowaniu zasad rozliczeńdo potrzeb odbiorcy. Na przykład dawaćmożliwość generowania jednej, zbiorczejfaktury dla wielu punktów poboru energii,w których działalność prowadzi firmaklienta. Nowoczesne systemy umożliwiająspółkom obrotu również gromadzenieróżnorodnych danych dotyczących charakterystykizużycia energii przez klientai ich szybkie przetwarzanie w celu przygotowanianowych ofert handlowychoraz indywidualnych kontraktów.Oprócz odpowiadania na potrzeby klientów,zarówno krakowska, jak i wrocławskaspółka obrotu wprowadza rozwiązania,które wyprzedzają sytuację na rynku.Ponieważ można się spodziewać, że gorszakoniunktura gospodarcza przyniesieproblemy z regulowaniem należnościprzez klientów, w obu spółkach dokonanocentralizacji procesów związanychz windykacją. Takie rozwiązania mająułatwić klientom regulowanie przeterminowanychzobowiązań i zachowaniepłynności finansowej spółek.Cel najbliższy – jedna silna spółka obrotuW drodze do konsolidacjiŻeby podkreślić wspólne interesyspółek obrotu i ich drogę do zbudowaniajednej firmy, już wkrótce obiespółki będą się posługiwać logowspólnym dla najważniejszych firmwchodzących w skład Grupy Tauron.Jednak jeszcze przez pewien czasPotencjał spółek obrotu Grupy TauronOdbiorcy energii – ogółem(stan na koniec lutego 2009 r.)Odbiorcy energii – gospodarstwadomowe (stan na koniec lutego 2009 r.)Odbiorcy energii – biznes (stan nakoniec lutego 2009 r.)Wolumen rocznej sprzedaży energii(w MWh, dane za 2008 r.)Liczba punktów obsługi klienta– gospodarstwa domowe i mały biznesLiczba punktów obsługi klienta– średnie i duże firmyPrzychody ze sprzedaży energiielektrycznej (w tys. zł za 2008 r.)Zatrudnienie (w osobach– stan na koniec lutego 2009 r.)Krzysztof Zamasz, wiceprezes zarządu,dyrektor ds. handlowych Tauron Polska Energia SATauron, jako spółka holdingowa, od 2008 r. dokonuje dlaEnionu Energii i EnergiiPro Gigawat hurtowego zakupu energiielektrycznej. Łączne zakupy energii w wysokości ok. 36TWh rocznie przynoszą znaczące korzyści finansowe zarównospółce holdingowej, jak i spółkom obrotu Grupy Tauron.Jeszcze większe korzyści przyniesie konsolidacja obu spółek.W „Strategii korporacyjnej Grupy Tauron na lata 2008-2012z perspektywą do 2020 roku” zaplanowano utworzenie jednej,profesjonalnej organizacji zajmującej się sprzedażą i marketingiem energii napotrzeby całej grupy. Prace związane z konsolidacją spółek Enion Energia i EnergiaProGigawat prowadzą wyodrębnione do realizacji tego celu zespoły zadaniowe.Opracowywane są także szczegółowe plany wdrożenia poszczególnych projektów.Celem skonsolidowanej spółki będzie utrzymanie rentownych klientów oraz zarządzaniecenami i produktami w poszczególnych segmentach odbiorców. Połączonaspółka obrotu będzie realizowała – jak pozostałe spółki wchodzące w skład GrupyTauron – misję określoną jako „zapewnienie energii naszym klientom w oparciuo najlepsze praktyki gwarantujące wzrost wartości firmy”. Oznacza to, że skonsolidowanaspółka będzie stosowała najbardziej skuteczne działania w zakresie jakościusług świadczonych dla klientów i budowała efektywne procesy biznesowe.Tego typu działania mają przyczynić się m.in. do tego, by ponad cztery milionyklientów, którym Grupa Tauron dostarcza energię elektryczną, odczuwały satysfakcjęz usług świadczonych przez spółkę obrotu i by satysfakcja odbiorców szław parze z rozwojem oraz wzrostem wartości firmy.zachowają swoje dotychczasowenazwy. Na oznaczenie nową, jednąnazwą skonsolidowanej spółki obrotuprzyjdzie czas wtedy, gdy zakończysię proces połączenia Enionu Energiii EnergiiPro Gigawat w jednolity organizmgospodarczy.Elżbieta BukowiecGrupa TauronłącznieEnion Energiasp. z o.o.EnergiaProGigawatsp. z o.o.4 057 102 2 373 967 1 683 1353 587 336 2 076 684 1 510 652469 766 297 283 172 48332 071 664 19 010 820 13 060 84461 33 2814 9 55 928 784,4 3 481 930,4 2 446 8541 138 716 42212 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 13

w GrupieGazela z Jeleniej GóryJeleniogórska Energetyka Wysokich i Najwyższych Napięćzostała nagrodzona tytułem Gazeli Biznesu 2008Firma pojawiła się na rynku w 1998 r.i w ubiegłym roku obchodziła 10-leciedziałalności. Przyznanie tytułu GazeliBiznesu 2008 stało się swoistymukoronowaniem tego jubileuszu. Spółkapo raz pierwszy została uhonorowanatą nagrodą w 2007 r.Czym charakteryzuje się firma walczącao tytuł Gazeli Biznesu? To średniejwielkości przedsiębiorstwo, którerozwija się bardzo dynamicznie i skutecznieucieka przed różnymi rynkowymizagrożeniami. Warunkiemuczestnictwa w konkursie o tytuł GazeliBiznesu jest rozpoczęcie działalnościprzed rokiem 2005. Ponadtow latach 2005-2007 firma ani razunie mogła odnotować straty, w roku2005 wartość sprzedaży powinna wynosićnie mniej niż trzy i nie więcej niż200 mln zł, a w latach 2005-2007z roku na rok odnotowywać wzrostPrzede wszystkim jednak mamy okazjędo przekazania aktualnych informacjio rynku energii, tak aby klienci mogli poznaćuwarunkowania, w których funkcjonujefirma.Spotkania EnergiiPro Gigawat z klientamikluczowymi pod hasłem „Spotkaniaz energią – naszą wiedzę przekazujemyklientom”, zostały zainicjowane jużw pierwszym roku działalności spółki.Nawiązują one do tradycji spotkań organizowanychw dawnych zakładach energetycznychDolnego Śląska. Wówczasprowadzone były przy współudziale operatorasystemu dystrybucyjnego – EnergiiProSA. W tym roku Gigawat samodzielniepodjął się organizacji spotkań.4 marca we Wrocławiu odbyło się pierwszew tym roku spotkanie z kluczowymiklientami z terenu Wrocławia i okolic, którecieszyło się dużym zainteresowaniem zestrony zaproszonych gości. Najwięcej miejscapoświęcono obecnemu stanowi i najbliższymperspektywom rozwoju rynkuenergii elektrycznej w Polsce, zmianom organizacyjnymw EnergiiPro Gigawatw kontekście nowej strategii Grupy TauronSA oraz taryfie operatora systemu dystrybucyjnegoEnergiiPro SA na 2009 r.Prezes JEWiNN Krzysztof Kołodziej (na pierwszym planie, pierwszy z prawej) wśród laureatówtegorocznych Gazel Biznesusprzedaży. Swoje wyniki finansoweprzedsiębiorstwo przynajmniej od2005 r. publikuje w Monitorze PolskimB lub udostępnia informacje na ichtemat firmie Coface Poland lub redakcji„Pulsu Biznesu”. Firma uhonorowanatytułem Gazeli Biznesu wyróżniasię ponadto nieskazitelnąreputacją, uczciwością wobec kontrahentów,pracowników oraz fiskusa.Sama obecność na liście nominowanychdowodzi, że przedsiębiorstwojest w doskonałej kondycji.Iwona KępskaSpotkania z energiąBezpośrednie spotkania z klientami są skarbnicą wiedzy na tematich potrzeb. Dzięki nim możemy lepiej ich poznać, a tym samymzaproponować produkty oraz warunki adekwatne do ich oczekiwańPrzedstawiciele EnergiiPro Gigawat na spotkaniach z klientami omawiali istotne dla nich zmianyW kolejnych dniach marca podobnespotkania odbyły się w miastach,gdzie znajdują się Biura HandloweEnergiiPro Gigawat. Miały one miejsce11 marca w Opolu, 13 marcaw Jeleniej Górze, 16 marca w Legnicyi 18 marca w Wałbrzychu. W Legnicy20 marca gościliśmy na spotkaniu naszegoklienta specjalnego – KGHMPolską Miedź SA. Zaproszonych klientówpowitali przedstawiciele zarządu:w Opolu, Legnicy i Wałbrzychu – prezesLeszek Kosiorek, a podczas spotkaniaz KGHM – wiceprezes Piotr Rudziński.Za organizację spotkańodpowiadały wspólnie Biura Handlowei Biuro Marketingu.MGFoto: Tomasz WalkówFoto: Katarzyna SierszułaSpółkimedyczneskonsolidowaneRozpoczął się kolejny etap procesukonsolidacji spółek medycznychnależących do Grupy TauronNiedawno uruchomiony został projektpod nazwą „Restrukturyzacja działalnościmedycznej w Grupie Kapitałowej Tauron”,którym kieruje Krzysztof Lehnort, prezeszarządu Elvity Jaworzno III. Projektzakłada, że Elvita skonsoliduje i zharmonizujeusługi medyczne w spółkach Enion,EnergiaPro, Enion Energia, EnergiaPro Gigawat,Elektrownia Stalowa Wola oraz ElektrociepłowniaTychy.Wcześniej konsolidację spółek medycznychprzeprowadził Południowy Koncern Energetycznyw ramach programu restrukturyzacjiswej grupy kapitałowej. Po kilkuletnim okresieprzygotowawczym Elvita, El-Serwis i Proelmedstworzyły miniholding, w którym rolęspółki wiodącej pełni Elvita. W lutym 2008 r.PKE wniósł aportem do Elvity udziały, któreposiadał w firmie Proelmed. Udziały koncernuw El-Serwisie zostały wniesione z końcemlutego tego roku. W wyniku tego procesuPKE zwiększył swój udział w kapitale zakładowymElvity do 49,35 proc., co przekładasię na zwiększenie udziału w głosach nazgromadzeniu wspólników tej spółki do50,06 proc.Konsolidacja grupy medycznej umożliwiławspółpracę między poszczególnymi podmiotamiw zakresie świadczonych przez nieusług. Szczególnie ważne są świadczeniaz zakresu medycyny pracy, które przynosząfirmom największe zyski. Zwiększenie zakresuterytorialnego, na jakim świadczone sąusługi, z pewnością podniesie atrakcyjnośćfirmy. Ma to szczególne znaczenie dla właścicieliprzedsiębiorstw, korzystającychz usług z zakresu medycyny pracy, gdyż placówkifirmy są bliżej ich pracowników.(pH)Część układu spalania biomasy w ESWREKORDOWESPALANIE BIOMASYW STALOWEJ WOLIW marcu w Elektrowni Stalowa Wola osiągnięty zostałnajwyższy w historii przedsiębiorstwa poziom spalania biomasyWukładzie współspalania i spalania w przedpalenisku kotła OP-150 spalonow ciągu miesiąca ponad 15 tys. ton biomasy; dobowe zużycie wyniosłośrednio 500 ton. W marcu ESW wyprodukowała ok. 13 tys. MWh energiielektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii, a emisję CO 2obniżyłao ok. 18 tys. ton.Wyniki te udało się osiągnąć dzięki zabudowie na kotle OP-150 specjalnegoprzedpaleniska oraz całego ciągu technologicznego do spalania różnych gatunkówbiomasy. Inwestycja ta ma charakter innowacyjny. W ostatnim okresiepracuje na najwyższych parametrach wytwórczych i osiąga planowane wynikitechniczno-ekonomiczne, a efekty ekologiczne wyższe od zakładanych.Elektrownia planuje spalić w 2009 r. ok. 120 tys. ton biomasy, co pozwoli wyprodukowaćok. 100 tys. MWh energii z OZE. Nieprzerwane dostawy tego typupaliwa zapewnia stworzony wcześniej system logistyczny, oparty na bazach terenowychzlokalizowanychw województwiepodkarpackim.Lideremprojektu i głównymdostawcą jestfirma Budo-Transze Stalowej Woli,która specjalizujesię w pozyskiwaniui przerobiebiomasy na potrzebyelektrownii jest jej podmiotemzależnym.(jw)Foto: Jerzy WielebaBiomasę często pozyskuje się z wierzbyFoto: Jerzy Wieleba14 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 15

w GrupiePierwsza farma wiatrowaw TarnowieWybudowana przez prywatnego właściciela, zostałaprzyłączona do sieci Enionu za pomocą dwóch transformatorów– każdy o mocy 630 kVA – do stacji 15/0,4 kV.Do systemu dyspozytorskiego Oddziału w Tarnowie przesyłanesą pomiary i informacje o stanie pracy farmy. Transmisjadanych pomiarowo-rozliczeniowych odbywa się z wykorzystaniemmodułu komunikacyjnego pracującego jakomodem GPRS. W skład farmy wchodzą cztery elektrowniewiatrowe typu Vestas (V25-220), o mocy 200 kW każda,wytwarzające energię elektryczną na napięciu 0,4 kV. Uzyskująnominalne moce już przy wietrze wiejącym z prędkością13,8 metrów na sekundę. Zespół elektrowni wiatrowychw układzie normalnym współpracuje z linią 15 kVMama jednego z pracowników spółki Enion Energia uwieczniław wiosce Masajów moment wręczenia upominku przez swego męża,pana Zenona KamińskiegoEnion Energiana CzarnymLądzieMożna powiedzieć, że Enion Energia przecieraszlaki międzynarodowej ekspansjiGrupy Tauron. Na razie trafiliśmy do odległejAfryki w symbolicznej formie – wrazz reklamówką zawierającą skromny upominek:przybory szkolne i słodycze, przeznaczonedla dzieci z kenijskiej wioski MasajówW Tarnowie już wiadomo, skąd wieje wiatr. Ostatnio ruszyłapierwsza w okolicy farma wiatrowaFoto: Monika KamińskaRadomyśl – Jamy, a w układzie rezerwowym ze stacją30/15 kV Wadowice Górne.EGWiatraki farmy wiatrowej stały się elementem krajobrazu okolic TarnowaStrategia korporacyjna Grupy Tauron, opracowana do 2020 r.,nie zakłada ekspansji na tak odległe rynki. Koncentruje sięna tym, co bardziej realne, czyli na regionie Europy Środkowo--Wschodniej. Ale kto wie? Może w przyszłości na światowymrynku energii elektrycznej dokonają się takie przemiany, żei w odległej o tysiące kilometrów Kenii nasze firmy będą mogłysprzedawać prąd lub budować elektrownie czy sieci energetyczne.Warto więc, nawet z czystej ciekawości, poznać bliżej kenijskąenergetykę.Ze względu na duży potencjał rozwoju kenijski rynek energetycznyjest niezwykle obiecujący. Po pierwsze, Kenia liczy ok. 35mln obywateli, czyli potencjalnych konsumentów. Po drugie, jakpodaje agencja informacyjna Inter Press Service (IPS), choć narazie roczne zużycie energii w tym kraju wynosi zaledwie ok.5 mld kWh (dla porównania w Polsce 154 mld kWh), wyraźnatendencja wzrostowa stale się utrzymuje. Jak zaznacza w wypowiedzidla IPS Hindpal Singh Jabbal, przedstawiciel kenijskiegourzędu regulacji energetyki, popyt na energię elektryczną wzrastaok. 7 proc. rocznie (w Polsce ok. 2 proc.). Po trzecie, niechnas nie zmyli krajobraz dziewiczej przyrody w tle zdjęcia. Keniama przemysł i duże miasta, które najbardziej potrzebują energii.Wprawdzie zaledwie 15-20 proc. ludności ma dostęp do elektryczności,jednak plany rozwoju kenijskiej energetyki są ambitne.– Obecnie Kenia dysponuje mocą zainstalowaną w wysokości1100 MW, a takie zasoby uniemożliwiają industrializacjękraju – podkreśla w informacji IPS Abdi Awale z Banku Światowego(w Polsce mamy ok. 35 850 MW mocy zainstalowanej).Kenia stawia m.in. na rozwój energetyki ze źródeł geotermalnych,których zasoby ocenia się szacunkowo od 2 do 7 tys. MW.To m.in. z niej ma pochodzić dodatkowe 70-80 MW mocy rocznie.Inną drogą kenijskiej energetyki są elektrownie wodne.Obecnie aż 45 proc. energii elektrycznej jest wytwarzane przezte elektrownie i możemy Kenijczykom tego pozazdrościć, bou nas – według danych za 2007 r. – tylko 1,8 proc. ogółu produkowanejenergii pochodzi z takich elektrowni.Elżbieta BukowiecFoto: Beata BoryczkoEnergiaProGigawatnominowanaEnergiaPro Gigawat uzyskała nominacjędo tytułu Solidny Pracodawca Roku 2008.Konkurs wyłania i nagradzate przedsiębiorstwa, które sumienniewywiązują się ze swoich zobowiązań względempracownikówPrzedsięwzięcie organizowane jest od pięciu lat we współpracyz „Gazetą Prawną” oraz „Rzeczpospolitą”. Kryteriumdecydującym o wyborze laureatów jest przede wszystkimwskaźnik solidności zatrudnienia, w którym główną rolęodgrywają: warunki pracy (przepisy bhp, prawo pracy), terminowośćwypłat, warunki socjalne, ścieżka kariery, zewnętrznei wewnętrzne opinie o firmie (m.in. PIP, UrzędyPracy, władze lokalne, organizacje biznesowe), dynamikazatrudnienia na przestrzeni ostatnich lat (stan zatrudnieniaw ostatnich latach, jego wzrost).Finał konkursu odbędzie się w maju. O wyborze laureatówi przyznaniu tytułów Solidnego Pracodawcy Roku 2008 zadecydujespecjalnie powołana kapituła. Partnerem honorowymkonkursu w tym roku jest Jolanta Fedak, minister pracyi polityki społecznej.MGReklama16 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009

sponsoringSponsorowaniez zasadamiTauron wprowadził zunifikowane zasady prowadzenia działalnościsponsoringowej. Swoją działalność w tej sferze opiera na wymaganiachMinisterstwa Skarbu Państwa i własnym interesie korporacyjnymPo konsultacjach z MinisterstwemSportu, minister Skarbu PaństwaAleksander Grad podpisał13 lutego zarządzenie w sprawiezasad prowadzenia działalnościsponsoringowej przez spółki z udziałemSkarbu Państwa.Intencją ministra było zakończenie dotychczasowejdowolności w określaniuprzez spółki reguł prowadzenia działalnościsponsoringowej, w tym zwłaszczaw zakresie budzącego coraz większekontrowersje sportu zawodowego. MSPchciało także wprowadzić czytelne regułyobowiązujące we wszystkich spółkach,w których udział Skarbu Państwaprzekracza 50 proc. Model może byćwprowadzony także w spółkach z mniejszościowymudziałem Skarbu Państwaoraz w spółkach giełdowych przy zachowaniuzasad ładu korporacyjnego.Zarządzenie nakłada na zarządy spółekobowiązek opracowania spójnych, indywidualnychzasad sponsoringu, którepodlegać mają zaopiniowaniu i zatwierdzeniuprzez rady nadzorcze. Od opracowaniatakich zasad minister uzależniłprowadzenie sponsoringu. Spółki musząrównież zagwarantować sobiew umowach sponsorskich możliwośćnatychmiastowego zaprzestania finansowaniaw przypadku naruszenia prawaw działalności objętej umową, korupcjilub okoliczności potwierdzających pogorszeniekondycji finansowej.Model wyodrębnia trzy grupy, którychmogą dotyczyć umowy sponsoringowe.Są to: sport kwalifikowany, sport amatorskioraz obszary pozostałe. Ostatniagrupa obejmuje kulturę, sztukę, akcjespołeczne i proekologiczne.Spółka z udziałem Skarbu Państwa niemoże posiadać akcji w spółce sportowej.Jeśli takie ma, powinna się wycofaćz takiego zaangażowania kapitałowegodo końca 2009 r. Finansowaniesportu kwalifikowanego nie jest zabronione,nałożono jednak na ten obszarszereg wymogów, takich jak przygotowanieprofesjonalnej analizy rynku medialnego,analizy porównawczej z podmiotamisektora prywatnego i opracowanejm.in. w oparciu o informacjepozyskane z rynku mediów, wskazaniewpływu na relacje ze środowiskamiważnymi z punktu widzenia spółki,ocenę odbioru medialnego, wzrosturangi marki, zysków ze sprzedaży czySpółka z udziałemSkarbu Państwanie możeposiadać akcjiw spółcesportowejwzrostu wartości firmy. Działania tegorodzaju muszą mieć charakter planowy,a plan musi uzyskać akceptacjęrady nadzorczej. W przypadku sponsoringuw innych obszarach finansowaniemoże być podjęte w oparciu o wewnętrznąocenę efektów ekonomiczno-finansowychdla spółki, którązarząd przygotuje i przedstawia do zatwierdzeniaradzie nadzorczej. Instrukcjareguluje także przekazywanie informacjiz obszaru działalności sponsoringowejprzez spółki do MSP.Działalność ta ma być także poddawanaocenie przez właściwe departamentyw ministerstwie.Dylematy wdrożenioweMinisterialny dokument nie podaje, corozumie pod pojęciem sponsoringu,a wskazane obowiązki planistycznei wymagania pomiaru efektywnościdziałań sponsoringowych pozbawionesą wskazań metodologicznych. Dlategowszelkie prace nad regulacją tej dziedzinyw spółkach musiały się rozpocząćod przyjęcia tych podstaw.Sponsoring ma wiele różnych definicji.Ta sama działalność bywa uważana zareklamę, sponsoring, darowiznę, mecenat,filantropię czy przejaw społecznejodpowiedzialności przedsiębiorstwa(CSR). W posługiwaniu się tymi pojęciamimożna zauważyć sporą dowolność,zwłaszcza że sponsorowanie nie jest pojęciemwydzielonym prawnie. Jest totakże forma działań, które mogą byćw mniej lub bardziej uznaniowy sposóbtraktowane w aspektach podatkowychczy księgowych. Czy tablica z reklamąprzedsiębiorstwa umieszczona na budynkuinstytucji kultury jest reklamą,czy też wyrazem społecznej odpowiedzialnościtego podmiotu, a może jestto forma świadczeń promocyjnych realizowanychprzez sponsorowanego narzecz sponsora? Sprawę gmatwa dodatkowołączenie sponsoringu z CSRw jedną całość. Tymczasem pojęcia tewinny być oddzielone. CSR wyrasta bowiemz prospołecznej koncepcji zarządzania,wykluczając świadczenia promocyjnew zamian za ten rodzajzaangażowania przedsiębiorstwa. Samosponsorowanie natomiast jest najczęściejrozumiane jako forma działań promocyjnych.Wielkie Derby Śląska były debiutem sponsoringowym marki TauronZasady TauronaW Tauron Polska Energia SA przyjętodefinicję sponsoringu wskazującą, żejest to działanie gospodarcze i finansowepodmiotu gospodarczego (sponsora)na rzecz osób, instytucji lub organizacji,wspierające następujące dziedzinyżycia akceptowalne społecznie: sport,kulturę, oświatę, lecznictwo, sprawy socjalnei ekologię. Dziedziny te nie mogąbyć zależne od podmiotu gospodarczego(sponsora) ani związane z jego interesami.W zamian za wsparcie w postacifinansowej, rzeczowej lub usługowejpodmiot uzyskuje możliwość wykorzystaniaskojarzeń marki sponsoraz wspieranymi podmiotami dla osiągnięciaokreślonych celów marketingowychlub komunikacyjnych.Nakładając, zupełnie zresztą słusznei oczywiste obowiązki pomiaru efektywnościfinansowania przedsięwzięćokreślanych jako sponsoring, zarządzenieministra nie wskazuje metodologii.Zapowiada jednak ocenę tychdziałań realizowaną przez departamentyMSP. A przecież nie sposóbprzewidzieć, jakie będą ostateczneskutki wielu działań sponsoringowych,podczas gdy zarządzenie zobowiązujeFOTO: Arch. Tauronspółki do ich oszacowania. Trudnoo skuteczną metodę pomiaru wpływufinansowania np. renowacji obrazuJana Matejki na wzrost sprzedaży czyteż wzrost wartości przedsiębiorstwa.Są jednak dziedziny sponsoringu,w których pomiar jest możliwy. Dotyczyto przede wszystkim sportu, gdzie metodologiajest dobrze rozwinięta, a dostępnośćbadań dostateczna. Badaćmożna określenie stopnia społecznejświadomości aktywności sponsora, poziomskojarzeń z jego marką, ekwiwalentreklamy czy pozycję marki na tleinnych sponsorów.W Grupie Tauron zastosowano preferencjeterytorialne. Spółki zależne koncentrująsię na działaniach lokalnychi regionalnych. W polu zainteresowańspółki matki są działania ogólnopolskiei te związane ze szczególnym interesemkorporacyjnym. Z uwagi naduże znaczenie regionu śląsko-dąbrowskiego,gdzie zlokalizowana jestsiedziba centrali holdingu i większościspółek Grupy, obszar ten znajduje sięrównież w strefie zainteresowań TauronPolska Energia SA.Na obecnym etapie dla Grupy Tauronsponsoring jest przede wszystkim narzędziemwspierającym wzrost świadomościistnienia nowej marki. Spółkauznaje za efektywne przede wszystkimangażowanie się w sport i akcje społeczne.Działania w obszarze kulturyi ekologii traktuje jako formy utrwalające.Nauka, szkolnictwo i sport amatorskimogą dobrze wspomagać działaniaw innych obszarach.Nowy wymiarsponsoringuW 2008 r. Grupa poniosła niewielkiewydatki na działalność sponsoringową.Sięgają one tylko 0,05 proc. przychodówskonsolidowanych. Marka Tauronpojawiła się dwa lata temu, a obowiązującelogo zostało wprowadzone zaledwiepięć miesięcy temu. Dlategow tym roku nastąpi zwiększenie wydatkówsponsoringowych. W skali Grupybędzie ono jednak niewielkie z uwagina trudny okres w gospodarce, a takżewdrażanie procesów dostosowującychdziałanie Grupy do przyjętej strategii.W obszarze polityki sponsoringowejdokona się jednak znaczący zwrot.Działania będą skupione na mniejszejilości przedsięwzięć, ale za to przynoszącychwiększe niż dotąd efekty.Większy nacisk kładziony będzie natzw. sponsoring tytularny. Polityka w tejsferze będzie koordynowana przez DepartamentKomunikacji Rynkowej i PRTauron Polska Energia SA.Wielkie Derby Śląska były debiutemsponsoringowym marki Tauron. W regionieśląsko-dąbrowskim Tauron pojawiłsię też w kontekście akcji „Świątecznajazda z Muzeum Śląskim”. Na2009 rok spółka holdingowa przewidujezaangażowanie w około 30przedsięwzięć.Z działań sponsoringowych spółekGrupy stopniowo znikać będą markilokalne, które będą zastępowanemarką Grupa Tauron.W Grupie kontynuowane będą te działaniaz lat ubiegłych, których efektywnośćzostanie uznana za wystarczającą.Jesienią Tauron przewiduje przyjąćnową strategię komunikacyjną, którejtowarzyszyć będzie stosowne opracowaniew obszarze sponsoringu.W 2010 r. sponsoring w całej GrupieTauron będzie miał już zupełnie nowywymiar.Jacek Sakrejda18 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 19

energia w UEApelo dekarbonizacjęJerzy Janikowskiszef Biura WspółpracyMiędzynarodowejTauron PolskaEnergia SAStanisław Tokarskiwiceprezes zarządu,dyrektor ds. strategiii rozwoju TauronPolska Energia SAKilkudziesięciu szefów firm energetycznych ogłosiło 18 marca w Brukseli deklarację,w której zobowiązują się zapewnić do 2050 roku dostawy energii elektrycznejbędącej „carbon neutral” (neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla)Równocześnie zaapelowali doprzywódców Unii Europejskiejo pomoc w osiągnięciu takwskazanego celu.Czy to prawdopodobnawizja?Wydaje się, że bardzo trudno jest dzisiajtrafnie prognozować rozwój technologiiw perspektywie 40 lat. Z dużądozą niepewności można przewidywać,jak sektor energetyczny będziewyglądał za 10, a może nawet 15 lat,ale dalsze szacunki stają się już małowiarygodne. Przypomina to sytuację,kiedy w XIX wieku szacowano, ile dorożekbędzie potrzebnych w Paryżuw roku 2000. Nawet przy dochowaniunajwiększej staranności nikt nie przewidział,że rozwój techniczny i cywilizacyjnypotoczy się w zupełnie innymkierunku. Trudno jest więc dzisiaj jednoznacznieprzewidzieć, że w 2050 r.będziemy mogli wytwarzać energięw sposób „carbon neutral”.Co znaczy„carbon neutral”?Niejednoznaczna jest także definicja„carbon neutral”. To sformułowaniepróbuje się wyjaśniać jako redukowanieemisji i równoważenie wszystkichnieuniknionych emisji – stosując w obuprzypadkach przejrzyste i możliwe dozweryfikowania procedury – tak, abyostatecznie skalkulowana emisja dwutlenkuwęgla była równa zeru. Czyżbyto oznaczało, że ilość dwutlenku węglaprzed wytworzeniem energii elektryczneji po zakończeniu tego procesuma być taka sama? Idąc tymtokiem rozumowania, można wywnioskować,że za 40 lat nie będzie jużmożna wykorzystać powstającychobecnie jednostek wytwórczych w Łagiszyczy Bełchatowie. Tym bardziejbędą zagrożone wszystkie potencjalnenowe projekty elektrowni na węgielkamienny czy brunatny. Chyba że wyposażysię je w instalacje CCS, o którychwiadomo, że nie są dostępne komercyjnie,a elektrownie w niewyposażone stałyby się natychmiastniekonkurencyjne.Węgiel powinien pozostaćelementem europejskiegoenergy-mixNiezależnie od rozwoju technologiiCCS potrzebne są dzisiaj sygnały, żewęgiel pozostanie trwałym składnikiemeuropejskiego energy-mix w perspektywie2050 r. Banki inwestycyjnenie zechcą bowiem finansować przedsięwzięć,co do których istnieje niepewność,czy w ogóle i w jakim zakresiebędą mogły funkcjonować orazjaki będzie poziom cen ich produkcji.Każda megawatogodzina energiielektrycznej uzyskana ze źródeł, któresą zasobami wewnętrznymi Unii Europejskiej,to nasza niezależność energetyczna.Jest to tym bardziej istotne,że wkrótce zależność państw unijnychod zewnętrznych dostawców energiiosiągnie 70 proc.Poniżej zamieszczamy robocze tłumaczeniedeklaracji.Stanisław TokarskiJerzy JanikowskiDeklaracjaszefów firm europejskiego sektoraelektroenergetycznego w sprawie rynków energiielektrycznej, bezpieczeństwa dostaw oraz klimatuMy, sygnatariusze niniejszej Deklaracji:• uznając, że zmiany klimatu stanowią poważne, globalnewyzwanie ekologiczne, ekonomiczne i społeczne, którewymaga pilnych działań; przyjmując, że sektor elektroenergetyczny,jako istotny emitent gazów cieplarnianych, musiosiągnąć w połowie tego stulecia stan, w którym dostawyenergii elektrycznej będą „carbon neutral”;• przekonani, że zintegrowany rynek, oparty na jasnychi zharmonizowanych zasadach przynosi znaczne efektywnościkosztowe; dążąc do zapewnienia konkurencyjnych ceni wyboru dla odbiorców;• uważając, że efektywność energetyczna stanowi kamieńwęgielny polityki dotyczącej zmian klimatycznych; identyfikującistotne synergie pomiędzy dostawą energii elektrycznejw sposób „carbon neutral” a efektywnymi energetycznietechnologiami elektrycznymi, które powinny zostać w pełniwykorzystane;• podkreślając, że jako jeden z najbardziej kapitałochłonnychprzemysłów sektor elektroenergetyczny potrzebuje dostępu dopłynnych rynków kapitałowych w celu realizacji niezbędnychinwestycji, zapewniających bezpieczeństwo dostaw orazdostosowania do celów ochrony środowiska; wskazując nafakt, że w celu zastąpienia starzejących się elektrowni, rozwojusieci, reagowania na rosnące zapotrzebowanie oraz spełnieniacelów ekologicznych, nasz sektor musi zainwestować1,8 biliona € do 2030* roku; domagając się stabilnych,spójnych i rynkowych uwarunkowań inwestycyjnych;• doskonale wiedząc, że podstawową misją przedsiębiorstwelektroenergetycznych jest zapewnienie bezpiecznychdostaw energii elektrycznej;• podkreślając, że najlepiej można to osiągnąć poprzezzdywersyfikowany portfel elektrowni, zmniejszający zależnośćod importowanych paliw oraz zintegrowane rynkienergii elektrycznej,Będziemy:• Dążyć do osiągnięcia w Europie do 2050 roku dostawenergii elektrycznej, które będą „carbon neutral”.W tym celu stopniowo będziemy stosować wszystkie dostępnei ekonomicznie rentowne niskoemisyjne (low carbon) i zeroemisyjne(carbon free) opcje przy inwestowaniu w elektroenergetyczneaktywa wytwórcze, biorąc pod uwagę krajowe politykienergetyczne: źródła odnawialne, energetykę jądrową,wytwarzanie kogeneracyjne ciepła i energii elektrycznejo wysokiej sprawności oraz efektywne i czyste technologiewykorzystujące paliwa kopalne, włączając w to wychwytywaniei magazynowanie CO 2(CCS). Ponadto, będziemy kontynuowaćposzukiwania najbardziej efektywnych sposobów prowadzeniaruchu naszych elektrowni i sieci, przy inwestowaniu w rozwójinnowacyjnych technologii niskoemisyjnych.• Dostarczać energię elektryczną w sposób efektywnykosztowo i niezawodny poprzez zintegrowany rynek energiielektrycznej.Ponieważ konkurencyjny, zintegrowany rynek jest najlepszymrozwiązaniem na dostarczanie energii elektrycznej ponajniższym koszcie – wspierając w ten sposób europejskirozwój – aktywnie przyczyniamy się do stworzenia regionalnegosystemu operatorskiego oraz regionalnego nadzoruregulacyjnego, jako kroku w kierunku zintegrowanegoogólnoeuropejskiego rynku energii elektrycznej. Jesteśmyzdecydowani oferować obywatelom Europy konkurencyjnei niezawodne dostawy energii elektrycznej.• Wspierać efektywność energetyczną i wykorzystanieenergii elektrycznej, jako sposoby na łagodzenie zmianklimatycznych.Nasze przedsiębiorstwa rozwijają innowacyjne sposoby informowaniaodbiorców o efektywnych energetycznie rozwiązaniachoraz zachęcania do wykorzystania energii elektrycznej tam, gdzieprzyczynia się to do redukcji emisji gazów cieplarnianych.W szczególności będziemy inwestować lub wspierać inwestowaniew niezbędną infrastrukturę, aby przyspieszyć rozwój pojazdówelektrycznych, włączając w to wsparcie dla działań standaryzacyjnychniezbędnych do ich rozpowszechnienia.Będziemy też sprzyjać efektywności energetycznej w zakresie„zrównoważonych ekologicznie” miast.Wobec powyższego, apelujemy do europejskichi krajowych decydentów o udzielenie nampomocy w: Osiągnięciu dostaw energii elektrycznejw sposób „carbon neutral” w 2050 r. poprzez:• przyczynianie się do światowego rozwoju rynkowegopodejścia do globalnego zmniejszenia emisji gazówcieplarnianych,• zapewnienie, że mogą być stosowane wszystkie niskoemisyjne(low carbon) i zeroemisyjne (carbon free) opcje wytwarzaniaenergii elektrycznej,• zwiększenie wsparcia dla środków badawczych, rozwojowychi demonstracyjnych, szczególnie w zakresie czystychtechnologii o wysokiej sprawności, wykorzystujących paliwakopalne, włączając w to CCS.Dostarczaniu w sposób efektywny kosztowoi niezawodny, poprzez zintegrowany rynek,energii elektrycznej dzięki:• zagwarantowaniu zarówno odpowiednio stabilnychuwarunkowań regulacyjnych, jak też dostępu do płynnychrynków kapitałowych w celu przyspieszenia inwestycji,• uznaniu, że rynkowe ceny energii elektrycznej są najlepsząpodstawą dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,• rozwijaniu regionalnej integracji rynków energii elektrycznej,jako kroku w kierunku w pełni zintegrowanego ogólnoeuropejskiegorynku,• zapewnieniu zestawu rynkowych zasad, aby zintegrowaćw pełni energię elektryczną ze źródeł odnawialnych orazniezbędną moc szczytową, bilansującą w ramach europejskiegorynku energii elektrycznej,• uproszczeniu procedur uzyskiwania pozwoleń, aby umożliwićrozwój infrastruktury wytwarzania i przesyłu energii elektrycznej.Wspieraniu efektywności energetycznej i wykorzystaniuenergii elektrycznej, jako rozwiązań łagodzących zmianyklimatu, poprzez:• współpracę z przemysłem, aby opracować niezbędnąstandaryzację ułatwiającą szybkie rozpowszechnieniepojazdów elektrycznych,• zapewnienie informacji i edukacji społeczeństwa, określeniustandardów i aktywnym wspieraniu zmian w zachowaniukonsumentów względem produktów i usług przyjaznychklimatowi.*IEA World Energy Outlook, 200820 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 21

aportRynek energii elektrycznejModelskandynawskiSkandynawia to jeden z najwcześniej otwartychrynków energii elektrycznej w Europie. Przyjęte w tychkrajach rozwiązania posłużyły za wzór liberalizacjihandlu energią elektryczną praktycznie we wszystkichpaństwach, które podjęły się podobnego wyzwaniaRynek skandynawski tworząNorwegia, Szwecja, Finlandiai Dania. Tej ostatniej poświęciliśmyoddzielny artykuł („PolskaEnergia”, nr 2(4), luty 2009) jakoprzypadkowi unikatowemu ze względuna specyfikę funkcjonowania systemuprzesyłowego, najwyższą w Europieefektywność wykorzystania energiioraz przyjęty profil wytwarzania energiielektrycznej. Ponadto Dania dołączyłado grona państw tworzącychskandynawski rynek energii najpóźniej,bo w 2000 r. – stała się zatem jegoczłonkiem, nie biorąc udziału w jegotworzeniu.Zaczęło się od NorwegiiSzczególną uwagę poświęcić należyNorwegii. To za sprawą tego krajumożemy mówić o rynku energii elektrycznejw Skandynawii. W latach 70.podjęli współpracę wytwórcy energiioraz operatorzy systemów przesyłowychw Norwegii. Jej efektem byłopowstanie mechanizmów zbliżonychdo obowiązujących dzisiaj na rynkachenergii. Handel odbywał się w dużodłuższych niż obecnie okresach, dlategoteż dopuszczano możliwość ponownejkalkulacji ceny w przypadkuwystąpienia poważnych zmian warunkówwytwarzania. Przyjęte wówczasrozwiązania funkcjonowały przez bliskodwie dekady. Z początkiem lat 90.parlament norweski wprowadził regulacjeprawne, na podstawie którychdokonano przekształceń organizacyjnychsektora elektroenergetycznego.Ze zintegrowanej pionowo państwowejfirmy wydzielono operatora systemuprzesyłowego (OSP) oraz określonojednoznacznie zasady handlui wytwarzania energii elektrycznej.Rok 1995 przyniósł podobne działaniarestrukturyzacyjne na rynku energiiw Szwecji. Podobieństwo tych rynkóww zakresie zasad handlu energią,duże tradycje w tzw. wymianie międzysystemowejoraz współpracyw handlu energią doprowadziły, w wynikuwzajemnych uzgodnień, do utworzeniawspólnej giełdy energii – NordPool. Jej właścicielami stali się operatorzysystemów przesyłowych Norwegiii Szwecji. W 1998 r. do wspólnegorynku przystąpiła Finlandia, a dwalata później Dania.Podmioty na rynkuKształt rynku skandynawskiego jestzbliżony do rozwiązań, które przyjętow Polsce. W toku zmian oddzielonosektor wytwarzania i obrotu energiąelektryczną od sektora przesyłu, któryjako monopol naturalny podlega regulacji.Na rynku skandynawskim,oprócz firm wytwórczych, operatorówsystemów i firm zajmujących się handlemenergią, działają liczne platfor-my obrotu oraz, z dużym powodzeniem,wspomniana już giełda energiielektrycznej – Nord Pool.Fizyczne przepływyi relacje pomiędzyuczestnikami rynku energiiProducenciSieci krajoweSieci regionalneprzedsiębiorstwaobrotuNord Pool(oraz inneplatformyobrotuŹródło: The Swedish Electricity Marketand the role of Svenska kraftnatKonsumenciNord Pool, której siedziba znajduje sięw Oslo, jest jedną z większych giełdenergii w Europie. Daje ona możliwośćzawierania różnych kontraktów związanychz handlem energią elektryczną.Poczynając od kontraktów z dostawąfizyczną w różnych horyzontach czasowych,poprzez operacje handlowe instrumentamipochodnymi, na handluprawami do emisji CO 2kończąc. Należyrównież zaznaczyć, żeduże obroty na giełdzieNord Pool nie są wynikiemregulacjiprawnych – handelna Nord Pooljest bowiem dobrowolny.W y k o r z y s t u j ą cgeograficzne uwarunkowania,Skandynawowiepołożyliszczególnynacisk na wytwarzanieenergiielektrycznejze źródełwykorzystującychspadekwód. W sumieponad 50 proc.energii elektrycznejkonsumowanej w tychkrajach pochodzi właśnie z elektrowniwodnych. Pozostałą część wytwarzasię w elektrowniach atomowychi konwencjonalnych opalanych węglem,olejem lub gazem. Wytwórcy oraz podmiotyzajmujące się handlem energiąelektryczną działają na zasadach wolnorynkowych– ceny energii elektrycznejoraz usługi, które sprzedają, niepodlegają żadnym regulacjom.Sieć elektroenergetycznaZe względu na poziom napięcia skandynawskiesieci elektroenergetycznepodzielone są na trzy poziomy. Te pracującepod napięciem 220 kV, 300 kVi 400 kV to sieci krajowe, 40 kV do 130kV – regionalne, a poniżej 40 kV – lo-Struktura źródeł wytwarzaniaw państwach skandynawskichNorwegiaszwecjakalne. Właścicielami krajowych sieciprzesyłowych są w przeważającej częściposzczególne państwa wchodzącew skład wspólnego rynku. Linie lokalnenależą z reguły do samorządów. Elektrownieoraz firmy handlowe najczęściejnależą do prywatnych właścicieli.W tym miejscu warto wspomnieć, żejedna z największych firm z branżyenergetycznej na świecie – Vattenfall– jest w całości własnością szwedzkiegoskarbu państwa.Rzadko spotykanym rozwiązaniem narynkach energii, a przyjętym w Skandynawii,są zasady naliczania opłatdystrybucyjnych. Poziom opłat za dostępdo sieci uzależniony jest bowiemod położenia geograficznego danegouczestnika rynku energii oraz od jegocharakteru (wytwórca, konsument).Producenci dokonują większych opłatna północy, gdzie istnieje znacznynadmiar energii w stosunku do zapotrzebowania,niższa cena obowiązujenatomiast na południu, gdzie z koleikonsumowana jest (i eksportowana)duża ilość energii. Odwrotnie jestz odbiorcami. Płacą oni niższe stawkina północy, a wyższe na południu.Radzić sobiez ograniczeniamiPoważnym problemem krajów położonychna północy Europy jest koniecznośćlikwidacji wszelkich ograniczeńwynikających z przepustowościich sieci elektroenergetycznej. Bezspełnienia tego warunku wolny handelenergią elektryczną na rynkuskandynawskim byłby mocno utrudniony.Szczególnej uwagi wymagająpaliwojądrowe węgielwodagazolej wiatr inneFinlandiaŹródło: Opracowanie własne na podstawie Cambridge Energy Research Associates.Transakcja z dostawą fizyczną jestumową między dwiema stronami,z których jedna zobowiązuje sięsprzedać, a druga kupić pewną ilośćenergii elektrycznej w określonymmomencie w przyszłości, po określonejz góry cenie. Można też wyobrazićsobie transakcję niekończącą siędostawą energii. W tym przypadkurozliczeniu podlega jedynie różnicapowstająca pomiędzy ceną energiiw dniu zawarcia transakcji a cenąw dniu jej rozliczenia.połączenia transgraniczne. Aby teproblemy rozwiązywać, operatorzysystemów przesyłowych państw skandynawskichposługują się procedurami,które umożliwiają realizowaniezawartych przez uczestników rynkukontraktów.Pierwsza z metod, stosowana w fazieplanowania ruchu w sieci, tzw. marketsplitting, opiera się na podziale rynkuna geograficzne regiony, między którymiwystępują „wąskie gardła”. Identyfikacjitych regionów dokonuje właściwyoperator w momencie planowania ruchuna danym obszarze. Na podstawiezgłoszonych transakcji sprawdza on,czy istnieje możliwość przesłania całościenergii, która ma być transmitowanamiędzy tymi regionami. Jeśli nie– operator wyznacza ilości energii, którenie mogą być przesłane oraz podejmujedziałania skutkujące rekalkulacjąopłat w regionach, tak by uczestnicyrynku skorygowali swe oferty o tę ilośćenergii, która stanowiła nadwyżkę ponadmożliwości przesyłowe.Druga z metod, counter trading, stosowanajest w dobie handlowej(w czasie rzeczywistym). Redukcjailości energii, która ma być transmitowanamiędzy dwoma regionami,polega na sterowaniu poziomem produkcjiprzez operatora. Poleca zwiększyćprodukcję w regionie, w którymwystępuje deficyt i zmniejszyć w regioniez nadwyżką. Ta metoda wiążesię jednak z kolejną funkcją operatora,jaką jest bilansowanie systemu.Skandynawski rynek energii elektrycznejto przykład niezwykle sprawniefunkcjonującego systemu. Jegotworzenie było wieloletnim procesem,który de facto wciąż trwa. Nadalpozostaje jeszcze szereg zagadnień,które nie zostały dotądostatecznie rozwiązane.Tomasz Fornalczyk22 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 23

prawdy i mitySiła i słabość wiatruKonieczność wytwarzania energii z OZE prowokuje do pytań o efektywność wykorzystywaniaposzczególnych źródeł odnawialnych. O energię pochodzącą z wiatru zapytaliśmy wiceprezesaPolskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej Krzysztofa Prasałka oraz prezesa zarząduStowarzyszenia Śląska Kawiarnia Naukowa Tomasza RożkaKrzysztof PrasałekJeśli nie wiatr, to co?Potrzebujemy docelowo 15 proc. energii pozyskanej z OZE.Jestem absolutnym zwolennikiem szukania różnych formpozyskiwania energii. Mamy jednak taką sytuację geopolityczną,w której istnieje konieczność inwestowania w energetykęodnawialną. Nie zależy to od nas, bo w ramach europejskiegoukładu obowiązuje na ten temat pewien konsensus,a my przecież należymy do struktur europejskich. I nikt z tymnie dyskutuje ani politycznie, ani ekonomicznie. Energia atomowanie zapewni nam 15 proc. OZE, bo przecież nie jest odnawialnymźródłem energii. Nie mamy innej, rozsądniejszejalternatywy. Rynek w Polsce, związany z tzw.zielonymi certyfikatami, stworzono na potrzeby spełnieniawarunków unijnych – na dziś jest to 7,5 proc.energii zielonej, w przyszłości 15 proc. Ustalonowięc, że ma wygrywać ta technologia, która jestw danym momencie najbardziej atrakcyjna dla inwestorów.Okazało się, że jest to wiatr i zapewniam,że jest to tendencja światowa.Energia napędzająca turbiny wiatrowe jest darmowa(nie płacimy za wiatr), a ponadto nie trzeba dowozićdo takiej elektrowni paliwa (węgla, biomasyitp.), odchodzi więc mnóstwo dodatkowych kosztów.Znaczenie ma też ekonomia – wiatr jestkonkurencyjny, świadczy o tym fakt, żeinwestorzy liczą bardziej na zyskiz wiatru, a nie z biomasy.Zalety i wady energiiwiatru wynikająwprostz technologii.W dużej częścijest to urządzenie bezobsługowe w sensie technicznym,co jest pewną wadą dla polityków, dla którychlepiej byłoby, gdyby dzięki elektrowniom wiatrowympowstawały nowe miejsca pracy. Ludzie nie musząprzy turbinach pracować, muszą je postawić. Elektrowniawiatrowa sama produkuje prąd za pomocądarmowego wiatru – czy może być coś bardziejprzyjaznego dla inwestorów? Dla społeczeństwrównież, bo jeżeli jest mniejsze zatrudnienie, to sąniższe koszty wytworzenia energii. Jeżeli za efektywnośćuznajemy, ile elektrownia produkuje prądu,kiedy ma z czego, to elektrownia wiatrowa jestefektywna w 99 proc. Nieefektywnejest samo źródło zasilające, czyliwiatr. Ale ciężko jest mieć pretensjedo wiatru, że nie wieje. Dla Polski,która nie ma nieograniczonej ilościrzek i ich spadków, jedyną sensowną alternatywą jest wiatr.Mamy niezłe warunki wiatrowe, nie gorsze niż Niemcy. Jednakprzeciwko takiej energetyce podnoszone są często zarzuty, wynikającez uzasadnionych obaw o stan polskiej energetykiw ogóle. Wiatr wymaga innego systemu elektroenergetycznego,bowiem jest to energetyka XXI wieku, która optymalniestara się wykorzystać to, co dała nam natura. Nie zawsze jednakdary natury są idealne, więc trzeba dopasować narzędziado tego, z czym mamy do czynienia. Jeżeli natura wiatru jestzmienna, to albo możemy narzekać, albo znaleźć na to sposób.Najnowsze systemy potrafią dopasować się do zmiennychprzepływów w sieci. Gdy siła wiatru jest mniejsza, mogą pobieraćenergię z zapasowych źródeł albo ograniczyć pobór. Towszystko dzieje się w sposób dynamiczny, dzięki temu, że wykorzystanow tych systemach nowe możliwości informatycznei elektroniczne. Na pewno turbin nie należy stawiać tam, gdzienie życzy sobie tego lokalna społeczność. Ale najczęściej ludzienie mają nic przeciwko temu. Wbrew opiniom niektórych, wiatrakinie ingerują w lokalny ekosystem, dokładnie to monitorujemy.Musimy znaleźć kompromis między ekonomiąa innymi względami, dlatego wcale nie jestem zwolennikiemzabudowywania wielkich obszarów turbinami,chociaż ekonomicznie byłoby to korzystniejsze.Myślę, że taką granicą jest10 do 20 turbin, chyba że specyfikalokalna pozwala na ich większe zagęszczenie.Ich ustawienie zależy odukształtowania terenu. Cena prądu pochodzącego z wiatrujest względna. Gdyby istniało źródło odnawialne, które by dałotańszy prąd, to można przyznać, że prąd z wiatru jest za drogi.Dzisiaj jest to jednak najtańsza z możliwych technologii przytym systemie wsparcia, które mamy w Polsce. Inwestorzy wiedząo tym najlepiej, mają świadomość, że zysk z wiatru jestnajwiększy. Energia wiatrowa jest względnie droga, ale jest najtańszaz zielonej. Zapewne tańsza jest energia atomowa (niktjeszcze dokładnie nie policzył jej całkowitego kosztu), ale wracamydo punktu wyjścia – ona nie jest energią odnawialną!Tomasz RożekWiatr nie jest opcjądla PolskiPolska jest dużym krajem na rozbiegugospodarczym. Potrzebuje tanieji czystej energii. Wiatraki niespełniają żadnego z tych warunków.W konkretnych przypadkach, raczejjednostkowych, mogą być dobrym rozwiązaniem,jednak te wyjątki tylko potwierdzająregułę. Polska nigdy nie będziekrajem wirujących łopat. Przynajmniejtaką mam nadzieję.Mówimy wiatrak – myślimy Dania. Towłaśnie ten kraj jest najczęściej przywoływanyjako miejsce, gdzie z wiatrakówprodukowana jest znacząca część energii(ok. 20 proc.). Skoro Dania, dlaczegonie Polska? Bo w Polsce nie wieją taksilne wiatry (w zachodniej Danii średniorocznieponad 8 m/s, w polskiej Łebieok. 4,8 m/s, a w Nowym Sączu tylko ok.1,5 m/s), a to wiąże się z wydajnościąwiatraków. Gdy w Danii stosunek średniejmocy do mocy szczytowej wynosi0,25 (wiatrak o zainstalowanej mocy1 MW w istocie średniorocznie produkuje0,25 MW), to w Polsce ten współczynnikwynosi około0,15. Ale to nie wszystko.Dania ma sąsiadów,którzy – gdy tylkozajdzie takapotrzeba – odbiorąnadwyżkę mocy,albo w sytuacji awaryjnej dostarczą brakującegoprądu. Zmienność wiatru jestprzysłowiowa. Podwojenie mocy wiatrakówmoże nastąpić w ciągu kilku minut.A to wymaga odpowiedniej infrastruktury.Polska przestarzała sieć energetycznatakiego skoku by nie wytrzymała.Nawet supernowoczesna infrastrukturajest bezradna, gdy ilośćwiatraków przekroczy wartość krytyczną.I znowu można podać przykład Danii.Jest połączona mostem energetycznymo przepustowości 5 GW z krajamiskandynawskimi i Niemcami. Jak bufordla duńskich wiatraków działają hydroelektrowniew Norwegii i Szwecji. Daniapłaci tym krajom za to, że przyjmująnadwyżkę mocy. Innymi słowy, Duńczykpłaci, by wyprodukować droższy prąd,a następnie płaci za to, że może go wysłaćza granicę. Czy powinno dziwić, żeto właśnie w Danii ceny energii elektrycznejsą najwyższe w Europie?Organizacja Współpracy Gospodarczeji Rozwoju (OECD) opublikowała dwalata temu raport, w którym wylicza nakładyinwestycyjne na jednostkę energiiw różnego rodzaju elektrowniach. Biorącpod uwagę fakt, że wiatraki nie obracająsię zawsze (wspomniany jużwspółczynnik 0,25 dla Danii, ale już0,15 dla Polski czy Niemiec) oraz to, żeśredni czas życia wiatraka wynosi 20lat, nakłady inwestycyjne w elektrowniwiatrowej wynoszą 21,6 mln euro za terawatogodzinę,a jądrowej sześć i półrazy mniej. Dodatkowe, a niewliczonew powyższe zestawienie koszty generujeutrzymywanie w rezerwie tzw. elektrownisystemowych (elektrownie, któremuszą pracować na wypadek, gdybynagle prędkość wiatru drastycznie zmalała)oraz rozbudowa sieci przesyłowych,niezbędnych przy „wiatrowymscenariuszu”. Niemiecka Agencja Energiiopublikowała w lutym 2005 r. studium,z którego wynika, że na skutekwzrostu udziału energii wiatrowej, kosztydla odbiorców mogą wzrosnąć do3,7 razy,a obniżenieemisji gazówcieplarnianychmożnao s i ą g n ą ćtańszymi metodami.I tutajdochodzimydo ostatniej kwestii. Może wartopłacić więcej za prąd, ale mieć czysteśrodowisko? Ochrona środowiska jestczymś, w co warto inwestować. Kłopotjednak w tym, że wpływ elektrowni wiatrowychna zmniejszenie emisji CO 2jestwątpliwy. Czekające w pogotowiu nawypadek spadku mocy elektrowniesystemowe emitują znacznie więcejCO 2/kWh niż elektrownie pracującepełną mocą, przy optymalnych parametrach.Dodatkowa emisja związanajest z procesami produkcji, instalacji,konserwacji i ostatecznego demontażuwiatraków. Eksperci wyliczyli, że kosztlikwidacji elektrowni (po przeliczeniu najednostkę energii) jest dwukrotnie większydla elektrowni wiatrowej niż jądrowej.Zaskakujące, prawda?Podsumowując: energia z wiatrakówjest w Polsce bardzo droga, zawodnai wcale nie tak ekologiczna, jak mogłobysię wydawać. W innych częściachświata, nawet Europy – niekoniecznie.Rozwój tej gałęzi energetyki trzeba dobrzeprzemyśleć, bo gra toczy się o bardzowysoką stawkę.24 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 25

strategiaStrategia wdrażanaJak informowaliśmy już w pierwszych numerach naszego miesięcznika, latem orazjesienią ubiegłego roku Tauron Polska Energia SA opracował wraz ze spółkamiGrupy „Strategię korporacyjną na lata 2008–2012 z perspektywą do roku 2020”Na straży spójnościkomunikacji wizualnej markiTauron Polska Energia zakończył opracowanie systemu identyfikacji wizualnej markiLogo w „czystej” postaci, takiejjaką prezentuje się np. na dużejplanszy, praktycznie nigdy niewystępuje. Zwykle jest sytuowanena tle innych znaków czy zdjęć, któremogą nadać mu nie zawsze pożądaneznaczenie. Dlatego niezwykle ważnejest opracowanie zasad komunikacji wizualnejmarki, które – poprzez narzucenieram użycia logo – zapewnią jej właściwyodbiór.System ten, zwany systemem identyfikacjiwizualnej marki, jest narzędziemcodziennej pracy osób odpowiedzialnychza komunikację firmy. Zawieraszczegółowy opis konstrukcyjny samegologo, i to we wszystkich dopuszczalnychwariantach, oraz zasady optymalnegowykorzystywania go w materiałach promocyjnych.Odrębne rozdziały zawierająopis kolorów i ich standaryzacjęw różnych systemach barwnych, konstrukcjędopuszczalnych materiałów reklamowych,wizytówek, papeterii, oznaczeńarchitektonicznych itp.Rolą systemu identyfikacji wizualnej(SIW) jest zapewnienie spójnej i konsekwentnejkomunikacji wizualnej markiz odbiorcami. System chroni logo przedewentualnymi niedopuszczalnymi sposobamijego użycia, które mogłyby zaburzyćpercepcję symbolu.Opracowany w Tauron Polska Energiasystem zawiera prawie dwieście stronprojektów oraz opisów, jak również próbekkolorystycznych, które pozwoląocenić poprawność uzyskanych kolorów,np. w przypadku druku materiałówreklamowych marki.AGDo współpracy zaangażowanoznaną firmę doradczą AT Kearney.Po przyjęciu dokumentuprzez zarząd oraz radęnadzorczą w październiku ub.r. Tauronprzystąpił do jej wdrażania.SponsoringNadzór nadwdrożeniemstrategiii projektamiWsparcienadzoru,monitoringwdrażania,komunikacjaZarządzanieprojektamiSponsorKomitet SterującyZespół WdrożeniaStrategiiKorporacyjnejProjektyProjekt 1 Projekt 1 Projekt 1Projekt 2Projekt 2Projekt 2Projekt n Projekt n Projekt nwanymi przez poszczególne podmiotyGrupy. To tutaj zatwierdzane są projekty,powoływane zespoły projektowe,wskazywane i omawiane najważniejszekwestie oraz rozwiązywane kluczoweproblemy związane z pracą zespołównad wdrożeniem strategii. Komitet spotykasię raz w miesiącu.ProjektyobszaruSprzedażyProjektyobszaruHandluProjektyobszaruWydobyciaPROGRAMPrzyjęte zasady wdrożenia strategiimają zapewnić sprawny przebieg toczącychsię projektów. Organizacja programuwdrożenia strategii zapewnia optymalnąhierarchię i jasno zdefiniowanyzakres odpowiedzialności osób zaangażowanychw proces wdrożeniowy.Na czele programu stoi tzw. Sponsor– zarząd Tauron Polska Energia SA.Jego głównym zadaniem jest określeniei bieżąca weryfikacja – wynikających zestrategii korporacyjnej – podstawowychzałożeń, celów i wytycznych programuoraz nadzorowanie ich wdrażania,a także ocena postępu prac.Bezpośrednio podległy Sponsorowi KomitetSterujący, któremu przewodniczywiceprezes Stanisław Tokarski, odpowiadaza nadzór nad wdrożeniem strategiikorporacyjnej i projektami realizo-ProjektystrategiiobszarówbiznesowychProjektyobszaruWytwarzania• Sponsor – zarząd Tauron PE SA• Przewodniczący: Stanisław Tokarski• Z-ca przewodniczącego:Krzysztof Zamasz• Członkowie: Jan Kurp, AndrzejSzymkiewicz, Dariusz Stolarczyk,Krzysztof Pubrat, Zygmunt Pietras• Przewodniczący: Andrzej Kolat• Z-ca przewodniczącego:Marian Kłysz• Członkowie: Iwona Kliś,Paweł Starżyk, Tomasz Lender,Zbigniew Szortyka, Paweł Gniadek• Na czele każdego projektu stoikierownik projektu powoływanyprzez Komitet SterującyProjektystrategiifunkcjonalnychProjekty w ramachwdrożenia StrategiiKorporacyjnejdla Grupy TauronProjektyobszaruOZEKomitet Sterujący wspierany jest przezZespół Wdrożenia Strategii Korporacyjnej.To serce operacyjnego zarządzaniaprogramem. Zespół koordynuje i monitorujeprace wdrożeniowe. Przy pomocyregularnych raportów na bieżąco informujeKomitet Sterujący o postępieprac.PROJEKTYNa bazie wyraźnie określonych celówstrategicznych powstało kilkadziesiątprojektów, które dotyczą wszystkichgłównych obszarów działalności Grupy.Projektydotyczącestruktury GrupyProjektyobszaruDystrybucjiProjektyintegrującefunkcjeProjektybudujące nowekompetencjeProjektdotyczącyciepłaWe wdrożenie strategii zaangażowani sąpracownicy praktycznie wszystkich departamentówTaurona oraz największychspółek Grupy. Łącznie pracuje przynich blisko 400 osób. Wykres prezentujegłówne obszary problemowe, jakimi zajmująsię zespoły odpowiedzialne zaprzygotowanie i wdrożenie projektów.Komitet Sterujący zatwierdził do tejpory 47 szczegółowych projektów. Każdymz nich zarządza kierownik projektu.Odpowiada on za realizację celów projektuzgodnie ze zdefiniowanym harmonogramem,budżetem oraz posiadanymii dostępnymi zasobami. Kierownikpowołuje zespół projektowy, którywspiera go w realizacji zadania.Program wdrażania strategii zakłada,że już w połowie tego roku ma zostaćzakończona realizacja pierwszych projektów.O postępach prac w ramachwdrożenia strategii korporacyjnej będziemyna bieżąco informować Czytelników„Polskiej Energii”.Andrzej Kolat26 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 27

współpraca z samorządamiPaweł Silbert,prezydentJaworznaRynek w Jaworznie oświetlają nowe latarnie. Jest bezpieczniej i... taniejRozświetloneJaworznoWięcej punktów świetlnych, nowoczesna infrastruktura i mniejsze wydatkina energię elektryczną? Dzięki współpracy między firmą Enion a samorządemJaworzna wszystko to stało się realneKompleksowa modernizacjamiejskiego oświetlenia topierwsze przedsięwzięcie natak dużą skalę w południowejPolsce. Niedawno inwestycja zostałanagrodzona przez firmę PhilipsLighting Poland.Jeszcze trzy lata temu stan oświetleniaulicznego w Jaworznie pozostawiałwiele do życzenia. Przestarzałainfrastruktura, zbyt mała liczba punktówświetlnych, wysoka awaryjność,a przede wszystkim zbyt duże zużycieprądu – to tylko niektóre z problemów,z jakimi borykały się władze miasta.Dlatego w marcu 2007 r. podpisałyumowę na kompleksową modernizacjęoświetlenia.Wyjątkowa inwestycjaNegocjacje trwały długo, ponieważprzedsięwzięcie nie miało precedensuw południowej części Polski. Jaworznojest pierwszym miastem, które nawiązałowspółpracę z Enionem w zakresiepoprawy stanu miejskiego oświetlenia.Umowa musiała zostać zaakceptowanaprzez radę nadzorczą orazwalne zgromadzenie akcjonariuszyspółki.Wkrótce po podpisaniu umowy rozstrzygniętoprzetarg na wykonawstworobót. Zwycięzcami zostały CentrumZaopatrzenia Energetyki „Eltast”z Radomia oraz Zakład Elektrycznyi Teletechniczny „Manstel” z Maniów.Foto: Arch. UM w JaworznieSzyb „Piłsudski” i obwodnica JaworznaRobota pełną parą– Prace trwały około pół roku. Osiembrygad pracowało prawie bez przerwy– mówi Grzegorz Pawelec z WydziałuGospodarki Komunalnej Urzędu Miastaw Jaworznie. – W tym czasie wymienionowszystkie punkty świetlne w mieście,których przed modernizacją było 7940.Powstało dodatkowo 1256 nowych.W trakcie trwania robót nie obyło siębez pewnych problemów technicznych,które jednak szybko zostałyprzezwyciężone. Aż 70 proc. siecienergetycznej Jaworzna to tzw. siećskojarzona. Dlatego czasami mieszkańcymiasta musieli znosić przerwyw dostawach energii, na szczęściekrótkotrwałe.Oszczędności, ekologiai nagrodyZarówno władze miasta, jak i jegomieszkańcy uważają, że modernizacjaprzyniosła same korzyści. Najważniejszeto ogromne oszczędności w corocznychwydatkach na energię elektryczną.– W 2006 r., czyli przedmodernizacją, Jaworzno zapłaciło zaprąd potrzebny do oświetlenia ulic ponad2 mln 600 tys. zł – informuje SebastianKuś, kierownik Referatu Informacjii Komunikacji Społecznej UMw Jaworznie. – Natomiast w rokuubiegłym, przy większej liczbie punktówświetlnych, 1 mln 611 tys. zł. Dałoto 43,2 proc. oszczędności.W przeliczeniu na kilowatogodzinyw 2006 r. oświetlenie miejskie zużyłoich ponad 7 mln, natomiast w roku2008 tylko nieco ponad 4 mln.– Ponadto miasto odnosi korzyści naturyekologicznej – komentuje GrzegorzPawelec. – Z mniejszym zużyciemenergii wiąże się zmniejszenieemisji dwutlenku węgla do atmosfery.Oprócz tego lepsze oświetlenie przyczyniłosię do poprawy bezpieczeństwana drogach w Jaworznie.Nowoczesny system oświetlenia totakże promocja miasta. W marcuZwiązek Pracodawców Warszawyi Mazowsza, Polski Związek Producentówi Pracodawców PrzemysłuOświetleniowego oraz redakcja „GazetySamorządu i Administracji” przyznałyJaworznu trzecią nagrodęw konkursie na najlepiej oświetlonągminę i miasto w 2008 r.Korzyści dla obu stronKorzyści ze współpracy odniósł takżeEnion, finansując całą inwestycję,której wartość wyniosła prawie 14mln zł.– Przeprowadziliśmy analizy finansowe,na podstawie których stwierdziliśmy,że koszty poniesione przez Enionna modernizację miasto spłaciz oszczędności powstałych w wynikumniejszego zużycia energii – informujeArtur Fularski, dyrektor RejonuJaworzno Enion SA. – Zawarliśmy na80 miesięcy umowę na świadczenieusług związanych z oświetleniemmiasta – dodaje.Kościół w SzczakowejFoto: Arch. UM w JaworznieChcieliśmy jak najszybciejprzeprowadzićmodernizacjęoświetlenia ulicznego.Było ono złejjakości, a także o niskim standardzie– przestarzałe technicznie, zbytenergochłonne, awaryjne, nie dotrzymywałowymaganych parametrówoświetleniowych. Zależało mi,aby ulice były jak najlepiej oświetlone,a miasto za tę usługę płaciłojak najmniej. Dziś mogę powiedzieć,że ten cel udało się osiągnąć. Dziękimodernizacji oświetlenia, opróczpoprawy jego jakości i standardu,zwiększyło się także bezpieczeństwomieszkańców. Pierwsze rozmowy zespółką energetyczną były trudne,ponieważ byliśmy pionierem tegotypu przedsięwzięcia w południowejPolsce. W efekcie jednak podpisaliśmykorzystną dla obu stron umowęi zrealizowaliśmy udane przedsięwzięcie.Dla Grupy Tauron oznacza to przedewszystkim zapewnioną na długie latasprzedaż, a co za tym idzie, stabilneprzychody.Ostatnio wiele innych gmin interesujesię współpracą z Enionem. Być możejuż wkrótce systemy oświetlenia ulicznegow innych miastach zostaną zmodernizowanew podobny sposób jakw Jaworznie.Ryszard DąbczakFoto: Arch. UM w Jaworznie28 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 29

energia inaczejEnergia uśmiechuŚmiać się jest rzeczą ludzką. Wiemy to już od czasów Arystotelesa. Filozof tenw zdolności do śmiechu widział cechę, która odróżnia nas od reszty naturymią. Potrzeba radości, by się śmiać,ale też radośniejszym się stajesz, gdysię śmiejesz. Sprzężenie zwrotne.Szczęśliwi są uśmiechnięci, ale teżuśmiechnięci są szczęśliwi. Nie wiadomo,co jest najpierw. No i zaraźliwośćśmiechu. Udziela się i powraca dotego, kto zaczął. Dodaje energii – tobiei otoczeniu. „Tak żyć, żeby się budzićuśmiechniętym” – to chyba najlepszyprogram na życie.•••••Okazuje się, że nie jest to takie proste.Wystarczy spojrzeć na polską ulicę,biuro, urząd. Jakoś nam trudno popatrzećna siebie z sympatią i uśmiechnąćsię. W tramwaju, autobusie, restauracji,często także w domu…Moim ulubionym miejscem do takichobserwacji jest wejście do windy w biurowcu.Zwłaszcza rano, kiedy widzi sięprzychodzących do pracy: niby z własnejwoli, a jakby na szafot szli. A gdyjuż znajdą się na stanowiskach, zachowująsię jak człowiek opisany przezMałego Księcia, który wciąż powtarzał:„jestem człowiekiem poważnym,jestem człowiekiem poważnym”.•••••Literatury, która nas zachęca douśmiechu i szczęśliwego życia, jestbardzo wiele. Nawet nieźle się sprzedaje,bo przecież każdy chciałby miećuśmiechnięte życie i radosne relacje.Niestety, jakoś nie widać, żeby poradnikipozytywnego myślenia sprawdzałysię w praktyce. Dlaczego tak siędzieje? Czy można się nauczyć pozytywnegostosunku do życia? Czy możnasię częściej śmiać?•••••Przyjmuje się, że nasz stosunek do innychzależy od tego, jak traktujemysamych siebie. Z tego by wynikało, żewarto się do siebie śmiać, żeby umiećuśmiechnąć się do reszty świata.Wbrew pozorom, to nie jest takie proste.Nawet gdyby wziąć pod uwagęuśmiech najprostszy, taki „do lustra”.Spróbujmy znaleźć chwilę, żeby się dosiebie tak uśmiechnąć. Choćby teraz,czytając. Już sobie wyobrażam, jakpanie próbują uśmiechu w trakcie robieniamakijażu, a panowie goląc sięrano. Jednak już takie niewinne ćwiczeniezmienia nasz stosunek do świata.A to dopiero początek.•••••O wiele ważniejsze i bardziej wartościowejest uśmiechanie się do swojegownętrza. Do tego, kim jestem naprawdę.W uproszczeniu oznacza to,że dobrze umieć się uśmiechnąć doswojej przeszłości, teraźniejszościi przyszłości. Trzy trudne zadania, aleteż trzy ważne filary szczęśliwego życia.Wiele się trzeba nauczyć, wieleprzemyśleć, często też cierpliwie poczekać,by te filary były mocne. Fundamentytwojej radości.•••••Najpierw przeszłość. Jeśli było w niejdużo dobrego, jest się do czegouśmiechać. Od tego zacznij, ale uważaj,by zanadto nie żyć dobrą przeszłością,gdyż wtedy możesz przespaćżycie, karmiąc się wyidealizowanymiwspomnieniami. Bo przecież „za moichczasów to było tak i tak, a teraz– proszę, co się porobiło z tym światem”.W uciekaniu od dzisiejszychtrudności w świat dawnej chwały tkwipułapka. Może wtedy nam się wymknąćjakieś: „komuno wróć!”, jakbyśmyzapomnieli, że prawda o przeszłościjest nie tylko różowa. Cośtrzeba pamiętać, ale dobrze jest teżcoś pożegnać. Zawsze istnieje zagrożeniezgorzknieniem, bo przecież nicdziś nie ma szansy dorównać wyidealizowanymwspomnieniom.•••••Wszyscy mamy w pamięci sprawytrudne, bolesne i wstydliwe. Wieletrzeba sobie i innym wybaczyć. Pozwólmypłynąć czasowi, a on będziedziałał. Ci, co chcą go zatrzymać– tak wokół chwil miłych, jak i tychtrudniejszych – nic nie osiągną, a niepotrzebniesię zmęczą. Czas przemija,pozwólmy więc, by razem z nim mijałynasze urazy, niepotrzebne lęki i poczuciewiny. Uśmiechnąć się do własnejprzeszłości to znaczy zrozumiećją, uczyć się i wyciągać wnioski, niezapominając o tym, co najważniejsze– że jest przeszłością. Bogactwem,a nie balastem, nawet jeśli była bardzotrudna.•••••Uśmiech do teraźniejszości. Ten pomysłu wielu budzi sprzeciw: jak mamsię uśmiechać, gdy wokół tyle niepewności,słowo kryzys odmieniamy przezwszystkie przypadki, gdy politycy, drogi,szkoły, służba zdrowia? Na iletrzeźwe spojrzenie na naszą rzeczywistośćdaje podstawy do optymizmu?Jest gdzieś powód, by się uśmiechać?Nie będę opowiadał o tym, że szklankajest albo do połowy pełna, albo dopołowy pusta, bo o tym wie każdy.Chcę zachęcić do głębszej refleksjinad twoim „teraz”. Bardzo często rozmawiamo tym z ludźmi, prosząc, żebyprzynieśli swoje zdjęcia z dzieciństwa.Czy ci, którzy je wtedy robili, myślelio tym, że z tego brzdąca wyrośnie takiczłowiek jak ty dzisiaj? Czy my sami,kilka lat temu, spodziewalibyśmy się,kim właśnie dziś będziemy? Nie chodzitylko o nasze dobra materialne,ale o to, kim jesteśmy z naszymi emocjami,dojrzałością, świadomościąsiebie. Chociaż tak nam trudno, wieluprzyzna, patrząc obiektywnie na rzeczywistość,że zaskakuje nas ona pozytywnie.Przynosi to, co wartościowe,my to bierzemy, choć oczywiściemamy skłonność, by wartość tego bagatelizować.To jest potężna baza dlacodziennego optymizmu, bo przecieżnie ma żadnego powodu, by się tennasz rozwój miał skończyć. Nawet gdynasze fizyczne możliwości i zewnętrznaatrakcyjność z czasem maleją.Uśmiechniesz się do tego, kim dzisiajjesteś? Jest do kogo. Spróbuj.•••••No i wreszcie uśmiech do przyszłości.Łatwy i spontaniczny, jeśli ma się marzeniai wierzy się w nie. Jest nawetwzór na motywację, który mówi, że jestto atrakcyjność celu pomnożona przezwiarę w możliwość osiągnięcia go.Warto się nad tym na chwilę zatrzymać.Człowiek bez atrakcyjnego dlasiebie celu nie ma motywacji. Gdy nieLeży w naturze człowieka odczuwaćradość, wyrażać ją i się niądzielić. A śmiech to atrybut ludziradosnych. Chyba lubimysię śmiać, skoro stworzyliśmy komedię,lubimy kabaret, „Oda do radości”jest hymnem Unii Europejskiej, i skorotyle mamy słów na określenie uśmiechui śmiechu. Może być on perlisty,rubaszny, nieśmiały, serdeczny, ciepły,zalotny itd. Śmiać się, a już śmiać sięrazem, albo uśmiechać się do siebienawzajem – jest bardzo miło. Noi bywa to początkiem jeszcze większychprzyjemności…•••••Energetycznie patrząc – śmiech tojedno z tych paradoksalnych zjawisk,które przymnażają tego, czym się karwierzy,że cokolwiek może osiągnąć– tym bardziej. Gnuśność. Gdy niemasz motywacji, nie masz energii. I ototwoje wewnętrzne „sprzężenie zwrotne”działa w zupełnie nieodpowiedniąstronę. Im mniej świadomości co doważnych dla ciebie celów, tym mniejszaenergia, by cokolwiek robić. W psychologiinazywa się to reaktywnościąalbo wyuczoną biernością. Cel generujeenergię, brak celu – wyjaławia.•••••Wiele było w historii myśli ludzkiej próbuchwycenia tego, czym jest szczęście.Najciekawsza, bo bliska życia i opartana intrygującym paradoksie, jest definicja,która mówi, że szczęście to poczucie,które tracisz w momencie, gdyzaczynasz się zastanawiać, czy jesteśszczęśliwy. Szczęśliwego człowieka najłatwiejspotkać wśród tych, którzyenergicznie zmierzają do celu. Spełnieni,tryskają energią. Ta energia właśniez celu się bierze.•••••Oczywiście, patrząc w przyszłość, widzimytakże ciemniejsze barwy. Niepokój,lęk, niepewność są częścią naszegopatrzenia na siebie i świat. Takzwane pozytywne myślenie, któreswoją pozytywność zawdzięczałobyodwracaniu oczu od problemów, niejest myśleniem, tylko życzeniową bezmyślnością.Stąd cała trudność, żebybędąc w pełni świadomym zagrożeńi trudności, które przez nami stoją– wybierać aktywne zaangażowaniei walkę o własne cele i marzenia. ErnestHemingway napisał wprost, że„ze wszystkich zwierząt jeden człowiekumie się śmiać, choć on właśniema najmniej ku temu powodów”. Tojest ważna prawda o naszym życiui pracy. Nawet gdyby nagle na naszejdrodze spiętrzyły się wszystkie możliweproblemy, pozostajemy z naszymicelami do osiągnięcia i marzeniamido spełnienia. To taki nasz heroizmbycia na co dzień.•••••Na szczęście na tej trudnej drodzemożemy uczyć się od przeszłości i cieszyćteraźniejszością. Uczmy sięi cieszmy. Warto.Dariusz Dumapsycholog, założycielChiltern Consultancy International30 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 polska EnerGIA nr 4 (6)/2009 31