Uprawa plantacyjna robinii - Stary serwis Wydziału Leśnego SGGW

ROBINIA AKACJOWA (Robinia pseudoacacia L.)– POZYCJA TAKSONOMICZNARodzina : Fabaceae Lindl. – bobowatesyn. Lequminosae Juss. – strączkowatesyn. Papilionaceae Giseke – motylkowateObejmuje ponad 650 rodzajów i ok. 12000 gatunków rozmieszczonychna całej kuli ziemskiej, najliczniej w krajach tropikalnych (pod względemliczebności gatunków – druga po Gramineae Juss.)Podrodzina: Papilionoidae DC. (syn. Papilionatae Taub.) – motylkoweObejmuje ok. 430 rodzajów i ok. 9000 gatunków.Charakteryzuje się obecnością na korzeniach brodawek zawierającychbakterie z rodzaju Rhizobium, które wiążą wolny azot z powietrzai dostarczają go roślinom w zamian za węgiel pochodzący z fotosyntezy.Rodzaj: Robinia L. – RobiniaW naturze występuje wyłącznie w Ameryce Płn. (USA i Meksyk).Obejmuje 19 taksonów botanicznych, ale tylko 8 przypisano rangęgatunków, pozostałe to odmiany lub naturalne mieszańcemiędzygatunkowe. Tylko 2 gatunki wykształcają wyraźną formędrzewiastą: Robinia pseudoacacia L., Robinia viscosa Vent.

ZASIĘG NATURALNYRobinia akacjowa występuje we wschodniej i centralnej częściStanów Zjednoczonych na dwóch obszarach:Apallachy,Wysoczyzna Ozark (Missouri) iGóry Oachita (Arkansas i Oklahoma)Porównanie niektórych wskaźników klimatycznychobszarów naturalnego zasięgu robinii akacjowej i PolskiCharakterystyka Naturalny zasięg PolskaŚrednia temperatura stycznia -4° do + 7°C -5° do -0,5°CŚrednia temperatura sierpnia 18° do 27°C 16° do 18,5°CDługość okresu wegetacji 150-210 dni 190-220 dniSuma opadów rocznych 1020-1830 mm 500-700 mmWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ZASIĘG NATURALNY - cd.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

HISTORIA INTRODUKCJI DO EUROPY I POLSKIJesień 1600 r. – Jean Robin, paryski botanik i ogrodnik królewskiprzywozi z Ameryki strąki robinii z nasionami1640 r. – posadzenie pierwszej robinii w Londynie1710-20 – sprowadzenie robinii na WęgryII połowa XVIII w. – początek uprawy robinii w Europie jakodrzewa leśnego (Francja, Niemcy, Węgry) – do tego czasu byłaużywana jako drzewo parkowe i alejoweOk. 1800 r. - robinia pojawia się na ziemiach polskichLata 20. XIX w. – gen. Dezydery Chłapowskirozpoczął zakładanie sieci pasówzadrzewieniowych z udziałemrobinii w swoim majątkuw Turwi k. KościanaOk. 1860 r. – początki uprawyjako drzewa leśnego w WielkopolsceWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ROBINIA AKACJOWA W TURWIFot. K. ZajączkowskiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

LOCUST BORER Megacyllene robiniae (Forst.)- najgroźniejszy wróg robinii w AmeryceFot. internetFot. internetWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

SZKODY POWODOWANE PRZEZLOCUST BORERFot. internetWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

DRZEWOSTAN NASIENNY ROBINII W NADL. KROSNOFot. J. KowalczykWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

Robinia pseudoacacia L. var. rectissima RaberRobinia akacjowa, odm. masztowaOpisana po raz pierwszy przez Robera z wyspy Long Islandw połowie lat 30. XX w. i uznana za odmianę (varietas).Po analizie porównawczej białek (połowa lat 70. XX w.) uznano,że nie ma wystarczających podstaw, aby uznawać ją za odmianę.Obecnie uważa się ją za ekotyp R. pseudoacaciaCechy różniące robinię masztową od typu:- bardziej prosty pień,- większa odporność na szkody powodowane przezkózkę Megacyllene robiniae Forst.- większa odporność na zgniliznę pni, powodowanąprzede wszystkim przez Fomes rimosus (Berk.) PiláR. pseudoacacia var. rectissima produkuje bardzo mało nasioni dlatego rozmnażana jest przede wszystkim wegetatywnie.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ROBINIA AKACJOWAWYSOKOŚĆ I PIERŚNICAUSAW przeciętnych warunkachwysokość: 12-18 m, pierśnica do 76 cmNa najlepszych siedliskachwysokość: do 30 m, pierśnica – 122 cm i więcejPolska W przeciętnych warunkachwysokość 20-25 m, pierśnica do 90 cm Wymiary drzew doborowych uznanych w 2005 r.w Nadl. Krosno (RDLP Zielona Góra):- drzewa w wieku 76 lat (27 drzew) - wysokość 30-40 m, pierśnica 32-49 cm- drzewa w wieku 52 lat (7 drzew) - wysokość 29-31 m, pierśnica 26-34 cm Najgrubsza robinia (wg Pacyniaka): pierśnica 142 cm, wysokość 27 m (Kraków)WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

DRZEWA DOBOROWEFot. J. KowalczykFot. J. KowalczykWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ROBINIAMASZTOWAW ZADRZEWIENIACHFot. K. ZajączkowskiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

WYBRANE CECHY DRZEW Pień: na ogół krótki (3-5 m do pierwszych gałęzi),na lepszych siedliskach – dłuższy. Kora: szara z brązowym odcieniem, głęboko spękana,u starych drzew może osiągać grubość ponad 3 cm. Pędy: cierniste. Liście: nieparzysto pierzaste, najczęściej 9-19 listkowe,10-20 cm długie, u klonu ‘Rozynskyana’ – do 50 cm(odm. Różańskiego powstała w szkółkach w Podzamczuw 1896 r.). Kwiaty: białe, zebrane w długie (do 20 cm) zwisające kwiatostany, wonne;kwitnienie w maju i czerwcu. Strąki: brunatne, płaskie, jedynie nad nasionami wypukłe, 4-12 cm długie, 10-15 mm szerokie; dojrzewają w październiku lub listopadzie, zaczynają sięotwierać w zimie. System korzeniowy: rozwlekły o zasięgu 1-1,5-krotnej wysokości. Cechy przyrostowe: energicznie przyrasta na wysokość do wieku 10-15 lat,później przyrost ten obniża się, a w wieku 30 lat praktycznie ustaje. Przyrostmiąższości jest szybki do wieku 30-40 lat, później niewielki.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

KWIATOSTANROBINIIFot. T. WojdaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

WYMAGANIA SIEDLISKOWEWymagania świetlneGatunek światłożądny, znosi lekkieocienianie tylko na najżyźniejszych glebach.Wymagania klimatyczneOptimum klimatyczne osiąga w zasięgu uprawy winorośli,ale może być uprawiana w całym zasięgu dębu bezszypułkowego.Sadzona jest jednak również znacznie dalej na północ: na Litwie,Łotwie, Estonii oraz w zachodniej Rosji, aż po Petersburg.Odporna na niskie temperatury, ale cierpi od późnych i wiosennychprzymrozków.Wymagania gleboweNajlepiej rośnie na glebach płowych i brunatnych wytworzonych z piaskusłabogliniastego i gliniastego, dobrze napowietrzonych, bez nadmiaruwilgoci. Nie toleruje słabo przewietrzanych, zbitych gleb. Rośnie równieżsłabo na glebach suchych.Poziom wody gruntowej – poniżej 1,5 m.pH 4,6-8,2.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

POZYSKANIE NASION NA WĘGRZECHWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.Fot. K. Redei

ZRZEZY KORZENIOWE ROBINII AKACJOWEJRyc. K. ZajączkowskiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ZNACZENIE GOSPODARCZEwartościowe drewno użytkowe,szybki wzrost w młodym wieku(w naszej strefie geograficznejma największe przyrosty potopolach i wierzbach),zdolność do życia na najuboższychglebach (przydatnośćdo rekultywacji takich gleb),drzewo miododajne – bazaprodukcyjna doskonałejjakości miodu.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

WYBRANE CECHY DREWNA ROBINII wysoki udział twardzieli w drewnie ( w wieku 50 lat ok. 97 %),bardzo duża twardość (jedno z najbardziej trwałych gatunków drewna),niewielkie zmiany wymiarów przy zmianach temperatury i wilgotności,odporność na zgniliznę,wyjątkowo duża trwałość (80 lat na wolnympowietrzu, 1500 lat w stanie suchym),bardzo dobre utrzymywanie wbitych gwoździ,trudna zapalność, ale wysoka kaloryczność.WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

NAJCZĘSTSZE ZASTOSOWANIADREWNA ROBINIIpodpórki do winorośli,słupki ogrodzeniowe,okleina,parkiety,panele ścienne,schody i progi,strukturalne elementy budowliwysokoenergetyczny opałWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

OGRODZENIE ZE SŁUPAMI ROBINIOWYMIFot. K. ZajączkowskiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

KWITNIENIE I MIODODAJNOŚĆFot. T . WojdaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ODROŚLA NA ZRĘBIE ROBINIOWYMFot. R. GrupaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

HUBA NA PNIU ROBINIIFot. KozakWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

Definicja plantacji drzew szybko rosnącychPlantacjami drzew szybko rosnących określasię intensywne uprawy klonów lub wąskichpopulacji, wyselekcjonowanych pod względemprzyrostowym oraz cech jakościowych drewnaw obrębie niektórych gatunków drzew.W celu zwiększenia przyrostów stosuje sięna plantacjach luźniejsze niż w normalnychuprawach leśnych więźby oraz prowadziintensywniejsze, dostosowane do potrzebuprawianego gatunku, zabiegi pielęgnacyjnei ochronne.Pożądane cechy przyrostowei użytkowe muszą być utrwalonegenetycznie, aby mimo wyższychniż w przypadku upraw leśnych,kosztów zakładania i prowadzeniaplantacji uzyskać jak najwyższąrentownośćFot. K. RedeiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

PLANTACJA NASIENNA ROBINII W NADL. OBORNIKI ŚLĄSKIEFot. T. WojdaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

ZAKŁADANIE I PROWADZENIEPLANTACJI ROBINIOWYCHPrzygotowanie gleby: pełna orka, wyrównanie powierzchniMateriał sadzeniowy: sadzonki jednoroczneWięźba: 2,5 × 1,0 m (4000 szt/ha)Termin sadzenia: przełom IV I VPrzycięcie sadzonek po posadzeniu: do wysokości ok. 40 cmUprawa gleby: 2 lataCzyszczenie wczesne: po zwarciu koronTrzebież selekcyjna: w wieku 12-19 lat w celu stworzeniadobrych warunków wzrostu dla wybranych drzewprzyszłościowych (400-700 szt/ha)Podkrzesywanie: drzewa przyszłościowe podkrzesuje siędo wysokości 4-6 mTrzebież prześwietlająca: w wieku 22-25 lat;w wieku rębności powinno pozostać 500-600 drzew/haWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

POZYSKIWANIE KORZENI ROBINIIFot. K. ZajączkowskiWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

PRZYGOTOWANIE GLEBY NA PLANTACJI ROBINIOWEJFot. R. GrupaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

NIEPIELĘGNOWANA 2-LETNIA PLANTACJA ROBINIOWAFot. M. BodyłWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

2-LETNIA PLANTACJA W KRZYSTKOWICACH – cd.Fot. R. GrupaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

PRZYCIĘCIE SADZONEK PO POSADZENIUFot. R. GrupaWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

Możliwości produkcyjne drzewostanów robinii w zależności odklasy bonitacji (klasy produkcyjności) siedliska(na podstawie tablic zasobności: Rédei 1984)KlasabonitacjiDługość cykluprodukcyjnegolatŚredniawysokośćmŚredniapierśnicacmŚrednialiczbadrzewszt/haw wieku rębnościZasobnośćm 3 /haPrzeciętnyprzyrostrocznycałkowitejmiąższościm 3 /haI 40 27 32 400 425 14II 35-40 23 26 550 340 12III 30 20 22 700 270 9IV 30 17 18 1000 235 8V 25 14 13 1500 155 6VI 20 10 9 2000 70 4WYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.

CEL PRODUKCYJNY I-II klasa bonitacji – wysoki udział dobrejjakości drewna tartacznego III-IV klasa bonitacji – drewno tartaczne i wysokiudział słupów i podpór dlawinorośli V-VI klasa bonitacji –słupy i podpory dla winorośli,drobnowymiarowe drewnoprzemysłowe i opałWYKŁAD HABILITACYJNY, SĘKOCIN STARY, 27 II 2007 R.