Specyfikacja Techniczna Przebudowa drogi powiatowej nr 1895 K ...

Specyfikacja TechnicznaPrzebudowa drogi powiatowej nr 1895 K,ul. Zwycięstwa w Oświęcimiu - Dworach1

Spis treściD-M-00.00.00 WYMAGANIA OGÓLNE ................................................................................................................... 3D-01.01.01 ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH ...........................................................11D.01.02.01 ROZBIÓRKA ELEMENTÓW DRÓG ......................................................................................................13D.01.03.01. ZABEZPIECZENIE KABLOWYCH LINII ENERGETYCZNYCH ........................................................15D.01.03.02. ZABEZPIECZENIE KABLOWYCH LINII TELEKOMUNIKACYJNYCH ............................................21D.01.03.03. ZABEZPIECZENIE PODZIEMNYCH LINII WODOCIĄGOWYCH .....................................................29D.01.03.04. ZABEZPIECZENIE PODZIEMNYCH LINII GAZOWYCH ...................................................................39D.02.00.01 ROBOTY ZIEMNE. WYMAGANIA OGÓLNE ......................................................................................48D-02.01.01 WYKONANIE WYKOPÓW W GRUNTACH NIESKALISTYCH. .........................................................52D.02.02.01. WYKONANIE NASYPÓW ....................................................................................................................54D.03.02.01 KANALIZACJA DESZCZOWA ..............................................................................................................61D.04.01.01 KORYTO WRAZ Z PROFILOWANIEM I ZAGĘSZCZANIEM PODŁOśA. ..........................................68D.04.02.01 .OCZYSZCZENIE I SKROPIENIE WARSTW KONSTRUKCYJNYCH .................................................70D.04.03.00 PODBUDOWA Z KRUSZYW. WYMAGANIA OGÓLNE ......................................................................72D.04.04.01 PODBUDOWA Z KRUSZYWA NATURALNEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE .............77D.04.04.02 PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE ....................79D-04.06.01 PODBUDOWA Z BETONU ASFALTOWEGO ......................................................................................81D.05.01.00. NAWIERZCHNIE TWARDE NIEULEPSZONE. WYMAGANIA OGÓLNE .........................................88D.05.02.01 NAWIERZCHNIA TŁUCZNIOWA .........................................................................................................90D.05.03.01. NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO .................................................................................94D.05.03.02. FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO ........................................................ 102D.05.03.03. NAWIERZCHNIE Z KOSTKI BRUKOWEJ BETONOWEJ. ................................................................ 104D.06.01.01 UMACNIANIE SKARP ROWÓW I ŚCIEKÓW .................................................................................... 111D-07.01.01 OZNAKOWANIE POZIOME ................................................................................................................ 114D-07.02.01 OZNAKOWANIE PIONOWE ............................................................................................................... 120D.07.03.01. URZĄDZENIA ZABEZPIECZAJĄCE RUCH PIESZYCH ................................................................... 127D.08.01.01 KRAWĘśNIKI BETONOWE. ............................................................................................................... 138D.08.02.01. CHODNIKI I ZATOKI Z BRUKOWEJ KOSTKI BETONOWEJ .......................................................... 141D.08.03.01 BETONOWE OBRZEśA CHODNIKOWE ............................................................................................ 144D.08.04.01 ŚCIEKI Z KOSTKI BETONOWEJ WIBROPRASOWANEJ .................................................................. 146D. 09.01.01 HUMUSOWANIE ................................................................................................................................ 1482

Roboty powinny być prowadzone w oparciu o projekt wykonawczy. NiezaleŜnie od stopnia dokładności i precyzji dokumentów otrzymanych od Inwestora,definiującej usługę do wykonania, Wykonawca zobowiązany jest do uzyskania dobrego rezultatu końcowego. Wszystkie wymiary naleŜy sprawdzić nabudowie. Przed rozpoczęciem robót budowlanych naleŜy wytyczyć obiekt w terenie i sprawdzić zgodność projektu - w przypadku domniemania lubpojawienia się nieścisłości lub błędów naleŜy natychmiast powiadomić Inwestora. Rysunki i część opisowa są dokumentami wzajemnie sięuzupełniającymi. Wszystkie elementy ujęte w specyfikacji (opisie), a nie ujęte na rysunkach lub ujęte na rysunkach a nie ujęte w specyfikacji winne byćtraktowane tak jakby były ujęte w obu. W przypadku rozbieŜności w jakimkolwiek z elementów dokumentacji naleŜy zgłosić to Inwestorowi, któryzobowiązany będzie do rozstrzygnięcia problemu. Roboty drogowe w pasie drogowym naleŜy prowadzić w oparciu o zatwierdzoną tymczasowąorganizację ruchu.D-M-00.00.00 WYMAGANIA OGÓLNE1. WSTĘP1.1 Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót drogowych.1.2 Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót1.3 Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują wymagania ogólne, wspólne dla robót objętych specyfikacjami technicznymi,poszczególnych asortymentów robót drogowych dla tematudla1.4 Określenia podstawowe.UŜyte w ST wymienione poniŜej określenia naleŜy rozumieć w kaŜdym przypadku następująco:1.4.1. Budowla drogowa - obiekt budowlany, nie będący budynkiem, stanowiący całość techniczno-uŜytkową (droga) albo jego część stanowiącąodrębny element konstrukcyjny lub technologiczny (obiekt mostowy, korpus ziemny, węzeł).1.4.2. Chodnik - wyznaczony pas terenu przy jezdni lub odsunięty od jezdni, przeznaczony do ruchu pieszych.1.4.3. Droga - wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymizwiązanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu.1.4.4. Droga tymczasowa (montaŜowa) - droga specjalnie przygotowana, przeznaczona do ruchu pojazdów obsługujących zadanie budowlane na czasjego wykonania, przewidziana do usunięcia po jego zakończeniu.1.4.5. Dziennik budowy - zeszyt z ponumerowanymi stronami, opatrzony pieczęcią organu wydającego, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami,stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych, słuŜący do notowania zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót,rejestrowania dokonywanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy InŜynierem/ Kierownikiem projektu,Wykonawcą i projektantem.1.4.6. InŜynier/Kierownik projektu - osoba wymieniona w danych kontraktowych (wyznaczona przez Zamawiającego, o której wyznaczeniupoinformowany jest Wykonawca), odpowiedzialna za nadzorowanie robót i administrowanie kontraktem.1.4.7. Jezdnia - część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów.1.4.8.Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upowaŜniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawachrealizacji kontraktu.1.4.9.Korona drogi - jezdnia (jezdnie) z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielącymi jezdnie.1.4.10.Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia.1.4.11.Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów.1.4.12.Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułoŜenia w nim konstrukcji nawierzchni.1.4.13.KsiąŜka obmiarów - akceptowany przez InŜyniera/Kierownika projektu zeszyt z ponumerowanymi stronami, słuŜący do wpisywania przezWykonawcę obmiaru dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ew. dodatkowych załączników. Wpisy w ksiąŜce obmiarów podlegają potwierdzeniuprzez InŜyniera/Kierownika projektu.1.4.14.Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań iprób związanych z oceną jakości materiałów oraz robót.1.4.15.Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, zaakceptowaneprzez InŜyniera/ Kierownika projektu.1.4.16. Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw słuŜących do przejmowania i rozkładania obciąŜeń od ruchu na podłoŜe gruntowe i zapewniającychdogodne warunki dla ruchu.a) Warstwa ścieralna - górna warstwa nawierzchni poddana bezpośrednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych.b) Warstwa wiąŜąca - warstwa znajdująca się między warstwą ścieralną a podbudową, zapewniająca lepsze rozłoŜenie napręŜeń w nawierzchni iprzekazywanie ich na podbudowę.c) Warstwa wyrównawcza - warstwa słuŜąca do wyrównania nierówności podbudowy lub profilu istniejącej nawierzchni.d) Podbudowa - dolna część nawierzchni słuŜąca do przenoszenia obciąŜeń od ruchu na podłoŜe. Podbudowa moŜe składać się z podbudowyzasadniczej i podbudowy pomocniczej.e) Podbudowa zasadnicza - górna część podbudowy spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni. MoŜe ona składać się z jednej lub dwóchwarstw.f) Podbudowa pomocnicza - dolna część podbudowy spełniająca, obok funkcji nośnych, funkcje zabezpieczenia nawierzchni przed działaniem wody,mrozu i przenikaniem cząstek podłoŜa. MoŜe zawierać warstwę mrozoochronną, odsączającą lub odcinającą.g) Warstwa mrozoochronna - warstwa, której głównym zadaniem jest ochrona nawierzchni przed skutkami działania mrozu.h) Warstwa odcinająca - warstwa stosowana w celu uniemoŜliwienia przenikania cząstek drobnych gruntu do warstwy nawierzchni leŜącej powyŜej.i) Warstwa odsączająca - warstwa słuŜąca do odprowadzenia wody przedostającej się do nawierzchni.1.4.17.Niweleta - wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi.1.4.18.Objazd tymczasowy - droga specjalnie przygotowana i odpowiednio utrzymana do przeprowadzenia ruchu publicznego na okres budowy.1.4.19.Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony - zprzeciętnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych.1.4.20.Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi i związanych z nią urządzeń oraz drzew ikrzewów. Pas drogowy moŜe równieŜ obejmować teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przeduciąŜliwościami powodowanymi przez ruch na drodze.1.4.21.Pobocze - część korony drogi przeznaczona do chwilowego postoju pojazdów, umieszczenia urządzeń organizacji i bezpieczeństwa ruchu oraz doruchu pieszych, słuŜąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni.1.4.22.PodłoŜe nawierzchni - grunt rodzimy lub nasypowy, leŜący pod nawierzchnią do głębokości przemarzania.1.4.23.PodłoŜe ulepszone nawierzchni - górna warstwa podłoŜa, leŜąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszona w celu umoŜliwienia przejęcia ruchubudowlanego i właściwego wykonania nawierzchni.1.4.24.Polecenie InŜyniera/Kierownika projektu - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez InŜyniera/Kierownika projektu, w formie pisemnej,dotyczące sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy.1.4.25.Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem dokumentacji projektowej.1.4.26.Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja/przebudowa (zmiana parametrówgeometrycznych trasy w planie i przekroju podłuŜnym) istniejącego połączenia.1.4.27.Przepust - budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczona do przeprowadzenia cieku, szlaku wędrówek zwierząt dziko Ŝyjących luburządzeń technicznych przez korpus drogowy.1.4.28.Przeszkoda naturalna - element środowiska naturalnego, stanowiący utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykład dolina, bagno,rzeka, szlak wędrówek dzikich zwierząt itp.3

1.4.29.Przeszkoda sztuczna - dzieło ludzkie, stanowiące utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykład droga, kolej, rurociąg, kanał, ciągpieszy lub rowerowy itp.1.4.30.Przetargowa dokumentacja projektowa - część dokumentacji projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącegoprzedmiotem robót.1.4.31.Rekultywacja - roboty mające na celu uporządkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadaniabudowlanego.1.4.32.Ślepy kosztorys - wykaz robót z podaniem ich ilości (przedmiarem) w kolejności technologicznej ich wykonania.1.4.33.Teren budowy - teren udostępniony przez Zamawiającego dla wykonania na nim robót oraz inne miejsca wymienione w kontrakcie jako tworząceczęść terenu budowy.1.4.34.Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolną do samodzielnegopełnienia funkcji techniczno-uŜytkowych. Zadanie moŜe polegać na wykonywaniu robót związanych z budową, modernizacją/ przebudową, utrzymaniemoraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu.1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót.Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót, bezpieczeństwo wszelkich czynności na terenie budowy, metody uŜyte przybudowie oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami InŜyniera/Kierownika projektu.1.5.1. Przekazanie terenu budowyZamawiający w terminie określonym w dokumentach kontraktowych przekaŜe Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymiuzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów, dziennik budowy oraz dwa egzemplarzedokumentacji projektowej i dwa komplety ST.Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru ostatecznego robót.Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt.1.5.2. Dokumentacja projektowaDokumentacja projektowa będzie zawierać rysunki, obliczenia i dokumenty, zgodne z wykazem podanym w szczegółowych warunkach umowy,uwzględniającym podział na dokumentację projektową:Zamawiającego; wykaz pozycji, które stanowią przetargową dokumentację projektową oraz projektową dokumentację wykonawczą (techniczną) izostaną przekazane Wykonawcy,Wykonawcy; wykaz zawierający spis dokumentacji projektowej, którą Wykonawca opracuje w ramach ceny kontraktowej.1.5.3. Zgodność robót z dokumentacją projektową i STDokumentacja projektowa, ST i wszystkie dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez InŜyniera/Kierownika projektu stanowią częśćumowy, a wymagania określone w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji.W przypadku rozbieŜności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje kolejność ich waŜności wymieniona w „Kontraktowychwarunkach ogólnych” („Ogólnych warunkach umowy”).Wykonawca nie moŜe wykorzystywać błędów lub opuszczeń w dokumentach kontraktowych, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomićInŜyniera/Kierownika projektu, który podejmie decyzję o wprowadzeniu odpowiednich zmian i poprawek.W przypadku rozbieŜności, wymiary podane na piśmie są waŜniejsze od wymiarów określonych na podstawie odczytu ze skali rysunku.Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały będą zgodne z dokumentacją projektową i ST.Dane określone w dokumentacji projektowej i w ST będą uwaŜane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramachokreślonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą wykazywać zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cechnie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji.W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z dokumentacją projektową lub ST i wpłynie to na niezadowalającą jakośćelementu budowli, to takie materiały zostaną zastąpione innymi, a elementy budowli rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy.1.5.4. Zabezpieczenie terenu budowya) Roboty modernizacyjne/ przebudowa i remontowe („pod ruchem”)Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego oraz utrzymania istniejących obiektów (jezdnie, ścieŜki rowerowe, ciągi piesze,znaki drogowe, bariery ochronne, urządzenia odwodnienia itp.) na terenie budowy, w okresie trwania realizacji kontraktu, aŜ do zakończenia i odbioruostatecznego robót.Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi InŜynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia, uzgodniony z odpowiednimzarządem drogi i organem zarządzającym ruchem, projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zaleŜności od potrzeb ipostępu robót projekt organizacji ruchu powinien być na bieŜąco aktualizowany przez Wykonawcę. KaŜda zmiana, w stosunku do zatwierdzonego projektuorganizacji ruchu, wymaga kaŜdorazowo ponownego zatwierdzenia projektu.W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wszystkie tymczasowe urządzenia zabezpieczające takiejak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały, itp., zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo pojazdów i pieszych.Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względówbezpieczeństwa.Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające będą akceptowane przez InŜyniera/Kierownika projektu.Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z InŜynierem/Kierownikiem projektuoraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez InŜyniera/Kierownika projektu, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzonaprzez InŜyniera/Kierownika projektu. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót.Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, Ŝe jest włączony w cenę kontraktową.- Roboty o charakterze inwestycyjnymWykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia terenu budowy w okresie trwania realizacji kontraktu aŜ do zakończenia i odbioruostatecznego robót.Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie utrzymywać tymczasowe urządzenia zabezpieczające, w tym: ogrodzenia, poręcze, oświetlenie,sygnały i znaki ostrzegawcze oraz wszelkie inne środki niezbędne do ochrony robót, wygody społeczności i innych.W miejscach przylegających do dróg otwartych dla ruchu, Wykonawca ogrodzi lub wyraźnie oznakuje teren budowy, w sposób uzgodniony zInŜynierem/Kierownikiem projektu.Wjazdy i wyjazdy z terenu budowy przeznaczone dla pojazdów i maszyn pracujących przy realizacji robót, Wykonawca odpowiednio oznakuje wsposób uzgodniony z InŜynierem/Kierownikiem projektu.Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z InŜynierem/Kierownikiem projektuoraz przez umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez InŜyniera/Kierownika projektu, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzonaprzez InŜyniera/Kierownika projektu. Tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót.Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, Ŝe jest włączony w cenę kontraktową.1.5.5. Ochrona środowiska w czasie wykonywania robótWykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. Wokresie trwania budowy i wykańczania robót Wykonawca będzie:a) utrzymywać teren budowy i wykopy w stanie bez wody stojącej,b) podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokółterenu budowy oraz będzie unikać uszkodzeń lub uciąŜliwości dla osób lub dóbr publicznych i innych, a wynikających z nadmiernego hałasu, wibracji,zanieczyszczenia lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania.Stosując się do tych wymagań będzie miał szczególny wzgląd na:1) lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych,2) środki ostroŜności i zabezpieczenia przed:- zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi,- zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami,- moŜliwością powstania poŜaru.4

1.5.6. Ochrona przeciwpoŜarowaWykonawca będzie przestrzegać przepisy ochrony przeciwpoŜarowej.Wykonawca będzie utrzymywać, wymagany na podstawie odpowiednich przepisów sprawny sprzęt przeciwpoŜarowy, na terenie bazprodukcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych, magazynach oraz w maszynach i pojazdach.Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich.Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane poŜarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personelWykonawcy.1.5.7. Materiały szkodliwe dla otoczeniaMateriały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do uŜycia.Nie dopuszcza się uŜycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stęŜeniu większym od dopuszczalnego, określonegoodpowiednimi przepisami.Wszelkie materiały odpadowe uŜyte do robót będą miały aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określającąbrak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko.Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogąbyć uŜyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. JeŜeli wymagają tego odpowiednie przepisy Wykonawca powinienotrzymać zgodę na uŜycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej.JeŜeli Wykonawca uŜył materiałów szkodliwych dla otoczenia zgodnie ze specyfikacjami, a ich uŜycie spowodowało jakiekolwiek zagroŜenieśrodowiska, to konsekwencje tego poniesie Zamawiający.1.5.8. Ochrona własności publicznej i prywatnejWykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska ododpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ichlokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy.Wykonawca zobowiązany jest umieścić w swoim harmonogramie rezerwę czasową dla wszelkiego rodzaju robót, które mają być wykonane wzakresie przełoŜenia instalacji i urządzeń podziemnych na terenie budowy i powiadomić InŜyniera/Kierownika projektu i władze lokalne o zamiarzerozpoczęcia robót. O fakcie przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi InŜyniera/Kierownika projektu izainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca będzieodpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych wykazanych wdokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego.JeŜeli teren budowy przylega do terenów z zabudową mieszkaniową, Wykonawca będzie realizować roboty w sposób powodujący minimalneniedogodności dla mieszkańców. Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jegodziałalnością.InŜynier/Kierownik projektu będzie na bieŜąco informowany o wszystkich umowach zawartych pomiędzy Wykonawcą a właścicielaminieruchomości i dotyczących korzystania z własności i dróg wewnętrznych. JednakŜe, ani InŜynier/Kierownik projektu ani Zamawiający nie będzieingerował w takie porozumienia, o ile nie będą one sprzeczne z postanowieniami zawartymi w warunkach umowy.1.5.9. Ograniczenie obciąŜeń osi pojazdówWykonawca będzie stosować się do ustawowych ograniczeń nacisków osi na drogach publicznych przy transporcie materiałów i wyposaŜeniana i z terenu robót. Wykonawca uzyska wszelkie niezbędne zezwolenia i uzgodnienia od właściwych władz co do przewozu nietypowych wagowo ładunków(ponadnormatywnych) i o kaŜdym takim przewozie będzie powiadamiał InŜyniera/Kierownika projektu. InŜynier/Kierownik projektu moŜe polecić, abypojazdy nie spełniające tych warunków zostały usunięte z terenu budowy. Pojazdy powodujące nadmierne obciąŜenie osiowe nie będą dopuszczone naświeŜo ukończony fragment budowy w obrębie terenu budowy i Wykonawca będzie odpowiadał za naprawę wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych,zgodnie z poleceniami InŜyniera/Kierownika projektu.1.5.10. Bezpieczeństwo i higiena pracyPodczas realizacji robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dlazdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych.Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzieŜ dla ochrony Ŝycia izdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.Uznaje się, Ŝe wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyŜej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione wcenie kontraktowej.1.5.11. Ochrona i utrzymanie robótWykonawca będzie odpowiadał za ochronę robót i za wszelkie materiały i urządzenia uŜywane do robót od daty rozpoczęcia do daty wydaniapotwierdzenia zakończenia robót przez InŜyniera/Kierownika projektu.Wykonawca będzie utrzymywać roboty do czasu odbioru ostatecznego. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowladrogowa lub jej elementy były w zadowalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru ostatecznego.Jeśli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie InŜyniera/Kierownika projektu powinien rozpocząć robotyutrzymaniowe nie później niŜ w 24 godziny po otrzymaniu tego polecenia.1.5.12. Stosowanie się do prawa i innych przepisówWykonawca zobowiązany jest znać wszystkie zarządzenia wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy, regulaminy iwytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z wykonywanymi robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowień podczasprowadzenia robót.Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnieznaków firmowych, nazw lub innych chronionych praw w odniesieniu do sprzętu, materiałów lub urządzeń uŜytych lub związanych z wykonywaniem robót iw sposób ciągły będzie informować InŜyniera/Kierownika projektu o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i inne odnośne dokumenty.Wszelkie straty, koszty postępowania, obciąŜenia i wydatki wynikłe z lub związane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca, zwyjątkiem przypadków, kiedy takie naruszenie wyniknie z wykonania projektu lub specyfikacji dostarczonej przez InŜyniera/Kierownika projektu.1.5.13. RównowaŜność norm i zbiorów przepisów prawnychGdziekolwiek w dokumentach kontraktowych powołane są konkretne normy i przepisy, które spełniać mają materiały, sprzęt i inne towary orazwykonane i zbadane roboty, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania lub poprawionego wydania powołanych norm i przepisów o ile wwarunkach kontraktu nie postanowiono inaczej. W przypadku gdy powołane normy i przepisy są państwowe lub odnoszą się do konkretnego kraju lubregionu, mogą być równieŜ stosowane inne odpowiednie normy zapewniające równy lub wyŜszy poziom wykonania niŜ powołane normy lub przepisy, podwarunkiem ich sprawdzenia i pisemnego zatwierdzenia przez InŜyniera/Kierownika projektu. RóŜnice pomiędzy powołanymi normami a ich proponowanymizamiennikami muszą być dokładnie opisane przez Wykonawcę i przedłoŜone InŜynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia.1.5.14. WykopaliskaWszelkie wykopaliska, monety, przedmioty wartościowe, budowle oraz inne pozostałości o znaczeniu geologicznym lub archeologicznymodkryte na terenie budowy będą uwaŜane za własność Zamawiającego. Wykonawca zobowiązany jest powiadomić InŜyniera/Kierownika projektu ipostępować zgodnie z jego poleceniami. JeŜeli w wyniku tych poleceń Wykonawca poniesie koszty i/lub wystąpią opóźnienia w robotach, InŜynier/Kierownik projektu po uzgodnieniu z Zamawiającym i Wykonawcą ustali wydłuŜenie czasu wykonania robót i/lub wysokość kwoty, o którą naleŜy zwiększyćcenę kontraktową.1.6. Zaplecze Zamawiającego (o ile warunki kontraktu przewidują realizację)Wykonawca zobowiązany jest zabezpieczyć Zamawiającemu, pomieszczenia biurowe, sprzęt, transport oraz inne urządzenia towarzyszące,zgodnie z wymaganiami podanymi w D-M-00.00.01 „Zaplecze Zamawiającego”.2. MATERIAŁY2.1 Źródło uzyskania materiałówCo najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót, Wykonawca przedstawiInŜynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia, szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywaniatych materiałów jak równieŜ odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych oraz próbki materiałów.5

Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie, Ŝe wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie. Wykonawcazobowiązany jest do prowadzenia badań w celu wykazania, Ŝe materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób ciągły spełniają wymagania ST wczasie realizacji robót.2.2 Pozyskiwanie materiałów miejscowych.Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów ze źródeł miejscowych włączając wto źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć InŜynierowi/Kierownikowi projektu wymagane dokumenty przed rozpoczęciemeksploatacji źródła.Wykonawca przedstawi InŜynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych ilaboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji, uwzględniając aktualne decyzje o eksploatacji, organów administracjipaństwowej i samorządowej.Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów pochodzących ze źródeł miejscowych.Wykonawca ponosi wszystkie koszty, z tytułu wydobycia materiałów, dzierŜawy i inne jakie okaŜą się potrzebne w związku z dostarczeniemmateriałów do robót.Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, dokopów i miejsc pozyskania materiałów miejscowych będą formowane w hałdy iwykorzystane przy zasypce i rekultywacji terenu po ukończeniu robót.Wszystkie odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na terenie budowy lub z innych miejsc wskazanych w dokumentach umowy będąwykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań umowy lub wskazań InŜyniera/Kierownika projektu.Wykonawca nie będzie prowadzić Ŝadnych wykopów w obrębie terenu budowy poza tymi, które zostały wyszczególnione w dokumentachumowy, chyba, Ŝe uzyska na to pisemną zgodę InŜyniera/Kierownika projektu.Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze.2.3 Materiały nie odpowiadające wymaganiomMateriały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z terenu budowy i złoŜone w miejscu wskazanym przezInŜyniera/Kierownika projektu. Jeśli InŜynier/Kierownik projektu zezwoli Wykonawcy na uŜycie tych materiałów do innych robót, niŜ te dla których zostałyzakupione, to koszt tych materiałów zostanie odpowiednio przewartościowany (skorygowany) przez InŜyniera/Kierownika projektu.KaŜdy rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jegonieprzyjęciem, usunięciem i niezapłaceniem.2.4 Wariantowe stosowanie materiałów.Jeśli dokumentacja projektowa lub ST przewidują moŜliwość wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych robotach,Wykonawca powiadomi InŜyniera/Kierownika projektu o swoim zamiarze co najmniej 3 tygodnie przed uŜyciem tego materiału, albo w okresie dłuŜszym,jeśli będzie to potrzebne z uwagi na wykonanie badań wymaganych przez InŜyniera/Kierownika projektu. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału niemoŜe być później zmieniany bez zgody InŜyniera/Kierownika projektu.2.5 Przechowywanie i składanie materiałów.Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one uŜyte do robót, były zabezpieczone przedzanieczyszczeniami, zachowały swoją jakość i właściwości i były dostępne do kontroli przez InŜyniera/Kierownika projektu.Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych zInŜynierem/Kierownikiem projektu lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę i zaakceptowanych przezInŜyniera/Kierownika projektu.2.6 Inspekcja wytwórni materiałów.Wytwórnie materiałów mogą być okresowo kontrolowane przez InŜyniera/ Kierownika projektu w celu sprawdzenia zgodności stosowanychmetod produkcji z wymaganiami. Próbki materiałów mogą być pobierane w celu sprawdzenia ich właściwości. Wyniki tych kontroli będą stanowić podstawędo akceptacji określonej partii materiałów pod względem jakości.W przypadku, gdy InŜynier/Kierownik projektu będzie przeprowadzał inspekcję wytwórni, muszą być spełnione następujące warunki:a) InŜynier/Kierownik projektu będzie miał zapewnioną współpracę i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów w czasie przeprowadzania inspekcji,b) InŜynier/Kierownik projektu będzie miał wolny dostęp, w dowolnym czasie, do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałówprzeznaczonych do realizacji robót,c) JeŜeli produkcja odbywa się w miejscu nie naleŜącym do Wykonawcy, Wykonawca uzyska dla InŜyniera/Kierownika projektu zezwolenie dlaprzeprowadzenia inspekcji i badań w tych miejscach.3. SPRZĘTWykonawca jest zobowiązany do uŜywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanychrobót. Sprzęt uŜywany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w ST,PZJ lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez InŜyniera/Kierownika projektu; w przypadku braku ustaleń w wymienionych wyŜejdokumentach, sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez InŜyniera/Kierownika projektu.Liczba i wydajność sprzętu powinny gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST iwskazaniach InŜyniera/ Kierownika projektu.Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Powinienbyć zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego uŜytkowania.Wykonawca dostarczy InŜynierowi/Kierownikowi projektu kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do uŜytkowania i badańokresowych, tam gdzie jest to wymagane przepisami.Wykonawca będzie konserwować sprzęt jak równieŜ naprawiać lub wymieniać sprzęt niesprawny.JeŜeli dokumentacja projektowa lub ST przewidują moŜliwość wariantowego uŜycia sprzętu przy wykonywanych robotach, Wykonawcapowiadomi InŜyniera/ Kierownika projektu o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed uŜyciem sprzętu. Wybrany sprzęt, po akceptacjiInŜyniera/Kierownika projektu, nie moŜe być później zmieniany bez jego zgody.Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostaną przez InŜyniera/Kierownikaprojektu zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót.4. TRANSPORTWykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót iwłaściwości przewoŜonych materiałów.Liczba środków transportu powinna zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST iwskazaniach InŜyniera/ Kierownika projektu, w terminie przewidzianym umową.Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnychnacisków na oś i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie spełniające tych warunków mogą być dopuszczone przez InŜyniera/Kierownikaprojektu, pod warunkiem przywrócenia stanu pierwotnego uŜytkowanych odcinków dróg na koszt Wykonawcy.Wykonawca będzie usuwać na bieŜąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia, uszkodzenia spowodowane jego pojazdami na drogachpublicznych oraz dojazdach do terenu budowy.5. WYKONANIE ROBÓTWykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z warunkami umowy oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanychrobót, za ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami ST, PZJ, projektem organizacji robót opracowanym przez Wykonawcę oraz poleceniamiInŜyniera/Kierownika projektu.Wykonawca jest odpowiedzialny za stosowane metody wykonywania robót.Wykonawca jest odpowiedzialny za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami irzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez InŜyniera/Kierownika projektu.Błędy popełnione przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczaniu robót zostaną, usunięte przez Wykonawcę na własny koszt, z wyjątkiem, kiedydany błąd okaŜe się skutkiem błędu zawartego w danych dostarczonych Wykonawcy na piśmie przez InŜyniera/ Kierownika projektu.Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokości przez InŜyniera/ Kierownika projektu nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności6

za ich dokładność.Decyzje InŜyniera/Kierownika projektu dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiachokreślonych w dokumentach umowy, dokumentacji projektowej i w ST, a takŜe w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji InŜynier/Kierownikprojektu uwzględni wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia zprzeszłości, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozwaŜaną kwestię.Polecenia InŜyniera/Kierownika projektu powinny być wykonywane przez Wykonawcę w czasie określonym przez InŜyniera/Kierownika projektu,pod groźbą zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu poniesie Wykonawca.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1 Program zapewnienia jakości.Wykonawca jest zobowiązany opracować i przedstawić do akceptacji InŜyniera/ Kierownika projektu program zapewnienia jakości. W programiezapewnienia jakości Wykonawca powinien określić, zamierzony sposób wykonywania robót, moŜliwości techniczne, kadrowe i plan organizacji robótgwarantujący wykonanie robót zgodnie z dokumentacją projektową, ST oraz ustaleniami.Program zapewnienia jakości powinien zawierać:a) część ogólną opisującą:organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót,organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót,sposób zapewnienia bhp.,wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne,wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót,system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych robót,wyposaŜenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierzazlecić prowadzenie badań),sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących, a takŜe wyciąganychwniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tychinformacjiInŜynierowi/Kierownikowi projektu;b) część szczegółową opisującą dla kaŜdego asortymentu robót:wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposaŜeniem w mechanizmy do sterowania iurządzenia pomiarowo-kontrolne,rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy, kruszyw itp.,sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu,sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp.) prowadzonychpodczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót,sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom.6.2 Zasady kontroli jakości.Celem kontroli robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć załoŜoną jakość robót.Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączającpersonel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót.Przed zatwierdzeniem systemu kontroli InŜynier/Kierownik projektu moŜe zaŜądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celuzademonstrowania, Ŝe poziom ich wykonywania jest zadowalający.Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, Ŝe roboty wykonanozgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i STMinimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały onetam określone, InŜynier/ Kierownik projektu ustali jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z umową.Wykonawca dostarczy InŜynierowi/Kierownikowi projektu świadectwa, Ŝe wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają waŜnąlegalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań.InŜynier/Kierownik projektu będzie mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji.InŜynier/Kierownik projektu będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeńlaboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. JeŜeli niedociągnięcia te będą tak powaŜne, Ŝe mogąwpłynąć ujemnie na wyniki badań, InŜynier/Kierownik projektu natychmiast wstrzyma uŜycie do robót badanych materiałów i dopuści je do uŜycia dopierowtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów.Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca.6.3 Pobieranie próbek.Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, Ŝe wszystkiejednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań.InŜynier/Kierownik projektu będzie mieć zapewnioną moŜliwość udziału w pobieraniu próbek.Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez InŜyniera/Kierownika projektu. Próbki dostarczoneprzez Wykonawcę do badań wykonywanych przez InŜyniera/Kierownik projektu będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przezInŜyniera/Kierownika projektu.Na zlecenie InŜyniera/Kierownika projektu Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości codo jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywaWykonawca tylko w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający.6.4 Badania i pomiary.Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiekbadania wymaganego w ST, stosować moŜna wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez InŜyniera/ Kierownika projektu.Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi InŜyniera/ Kierownika projektu o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lubbadania. Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji InŜyniera/ Kierownika projektu.6.5 Raporty z badań.Wykonawca będzie przekazywać InŜynierowi/Kierownikowi projektu kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niŜ wterminie określonym w programie zapewnienia jakości.Wyniki badań (kopie) będą przekazywane InŜynierowi/Kierownikowi projektu na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lubinnych, przez niego zaaprobowanych.6.6 Badania prowadzone przez InŜyniera/Kierownika projektu.InŜynier/Kierownik projektu jest uprawniony do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów w miejscu ichwytwarzania/pozyskiwania, a Wykonawca i producent materiałów powinien udzielić mu niezbędnej pomocy.InŜynier/Kierownik projektu, dokonując weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, poprzez między innymi swojebadania, będzie oceniać zgodność materiałów i robót z wymaganiami ST na podstawie wyników własnych badań kontrolnych jak i wyników badańdostarczonych przez Wykonawcę.InŜynier/Kierownik projektu powinien pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezaleŜnie od Wykonawcy, na swój koszt. JeŜeli wynikitych badań wykaŜą, Ŝe raporty Wykonawcy są niewiarygodne, to InŜynier/Kierownik projektu oprze się wyłącznie na własnych badaniach przy oceniezgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i ST. MoŜe równieŜ zlecić, sam lub poprzez Wykonawcę, przeprowadzenie powtórnych lubdodatkowych badań niezaleŜnemu laboratorium. W takim przypadku całkowite koszty powtórnych lub dodatkowych badań i pobierania próbek poniesionezostaną przez Wykonawcę.7

6.7 Certyfikaty i deklaracje.InŜynier/Kierownik projektu moŜe dopuścić do uŜycia tylko te materiały, które posiadają:- certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, Ŝe zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobattechnicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych,- deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z:Polską Normą lubaprobatą techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeŜeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt 1i które spełniają wymogi ST.W przypadku materiałów, dla których ww. dokumenty są wymagane przez ST, kaŜda partia dostarczona do robót będzie posiadać te dokumenty,określające w sposób jednoznaczny jej cechy.Produkty przemysłowe muszą posiadać ww. dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych przez niego.Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę InŜynierowi/Kierownikowi projektu. Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tychwymagań będą odrzucone.6.8 Dokumenty budowy.(1) Dziennik budowyDziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcyterenu budowy do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami [2] spoczywana Wykonawcy.Zapisy w dzienniku budowy będą dokonywane na bieŜąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraztechnicznej i gospodarczej strony budowy.KaŜdy zapis w dzienniku budowy będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia inazwiska oraz stanowiska słuŜbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim,bez przerw.Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisemWykonawcy i InŜyniera/ Kierownika projektu.Do dziennika budowy naleŜy wpisywać w szczególności:datę przekazania Wykonawcy terenu budowy, datę przekazaniaprzez Zamawiającego dokumentacji projektowej,datę uzgodnienia przez InŜyniera/Kierownika projektu programu zapewnienia jakości i harmonogramów robót,terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót,przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach,uwagi i polecenia InŜyniera/Kierownika projektu, daty zarządzenia wstrzymania robót, z podaniempowodu,zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu, częściowych i ostatecznych odbiorów robót,wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy,stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku zwarunkami klimatycznymi,zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, danedotyczące czynności geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, danedotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót,dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał,wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, inne istotne informacje o przebiegu robót.Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do dziennika budowy będą przedłoŜone InŜynierowi/Kierownikowi projektu doustosunkowania się.Decyzje InŜyniera/Kierownika projektu wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciemstanowiska.Wpis projektanta do dziennika budowy obliguje InŜyniera/Kierownika projektu do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną umowy inie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót.(2) KsiąŜka obmiarówKsiąŜka obmiarów stanowi dokument pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu kaŜdego z elementów robót. Obmiary wykonanych robótprzeprowadza się w sposób ciągły w jednostkach przyjętych w kosztorysie i wpisuje do ksiąŜki obmiarów.(3) Dokumenty laboratoryjneDzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolnewyniki badań Wykonawcy będą gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakości. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru robót.Winny być udostępnione na kaŜde Ŝyczenie InŜyniera/Kierownika projektu.(4) Pozostałe dokumenty budowyDo dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w punktach (1) - (3) następujące dokumenty:a) pozwolenie na realizację zadania budowlanego,b) protokoły przekazania terenu budowy,c) umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne,d) protokoły odbioru robót,e) protokoły z narad i ustaleń,f) korespondencję na budowie.(5) Przechowywanie dokumentów budowyDokumenty budowy będą przechowywane na terenie budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym.Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem.Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla InŜyniera/Kierownika projektu i przedstawiane do wglądu na Ŝyczenie Zamawiającego7. OBMIAR ROBÓT7.1 Ogólne zasady obmiaru robót.Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z dokumentacją projektową i ST, w jednostkach ustalonych wkosztorysie.Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu InŜyniera/ Kierownika projektu o zakresie obmierzanych robót i terminieobmiaru, co najmniej na 3 dni przed tym terminem.Wyniki obmiaru będą wpisane do ksiąŜki obmiarów.Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilościach podanych w ślepym kosztorysie lub gdzie indziej w ST nie zwalnia Wykonawcy odobowiązku ukończenia wszystkich robót. Błędne dane zostaną poprawione wg instrukcji InŜyniera/Kierownika projektu na piśmie.Obmiar gotowych robót będzie przeprowadzony z częstością wymaganą do celu miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasieokreślonym w umowie lub oczekiwanym przez Wykonawcę i InŜyniera/Kierownika projektu.7.2 Zasady określania ilości robót i materiałów.Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo wzdłuŜ linii osiowej.Jeśli ST właściwe dla danych robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość pomnoŜona przez średni przekrój.Ilości, które mają być obmierzone wagowo, będą waŜone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami ST8

7.3 Urządzenia i sprzęt pomiarowy.Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót będą zaakceptowane przez InŜyniera/Kierownika projektu. Urządzenia isprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. JeŜeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących to Wykonawca będzie posiadaćwaŜne świadectwa legalizacji.Wszystkie urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót.7.4 Wagi i zasady waŜenia.Wykonawca dostarczy i zainstaluje urządzenia wagowe odpowiadające odnośnym wymaganiom ST Będzie utrzymywać to wyposaŜeniezapewniając w sposób ciągły zachowanie dokładności wg norm zatwierdzonych przez InŜyniera/Kierownika projektu.7.5 Czas przeprowadzania obmiaru.Obmiary będą przeprowadzone przed częściowym lub ostatecznym odbiorem odcinków robót, a takŜe w przypadku występowania dłuŜszej przerwyw robotach.Obmiar robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania.Obmiar robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem.Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia będą wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny.Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości będą uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie ksiąŜki obmiarów. Wrazie braku miejsca szkice mogą być dołączone w formie oddzielnego załącznika do ksiąŜki obmiarów, którego wzór zostanie uzgodniony zInŜynierem/Kierownikiem projektu.8. ODBIÓR ROBÓT8.1 Rodzaje odbiorów robót.W zaleŜności od ustaleń odpowiednich ST, roboty podlegają następującym etapom odbioru:- odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu,- odbiorowi częściowemu,- odbiorowi ostatecznemu,- odbiorowi pogwarancyjnemu.8.2 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesierealizacji ulegną zakryciu.Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umoŜliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bezhamowania ogólnego postępu robót.Odbioru robót dokonuje InŜynier/Kierownik projektu.Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniemInŜyniera/Kierownika projektu. Odbiór będzie przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niŜ w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennikabudowy i powiadomienia o tym fakcie InŜyniera/Kierownika projektu.Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia InŜynier/Kierownik projektu na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badańlaboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z dokumentacją projektową, ST i uprzednimi ustaleniami.8.3 Odbiór częściowyOdbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót. Odbioru częściowego robót dokonuje się wg zasad jak przyodbiorze ostatecznym robót. Odbioru robót dokonuje InŜynier/Kierownik projektu.8.4. Odbiór ostateczny robót8.4.1 Zasady odbioru ostatecznego robótOdbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości.Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru ostatecznego będzie stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy zbezzwłocznym powiadomieniem na piśmie o tym fakcie InŜyniera/Kierownika projektu.Odbiór ostateczny robót nastąpi w terminie ustalonym w dokumentach umowy, licząc od dnia potwierdzenia przez InŜyniera/Kierownika projektuzakończenia robót i przyjęcia dokumentów, o których mowa w punkcie 8.4.2.Odbioru ostatecznego robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiającego w obecności InŜyniera/Kierownika projektu i Wykonawcy.Komisja odbierająca roboty dokona ich oceny jakościowej na podstawie przedłoŜonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej orazzgodności wykonania robót z dokumentacją projektową i ST.W toku odbioru ostatecznego robót komisja zapozna się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów robót zanikających i ulegającychzakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupełniających i robót poprawkowych.W przypadkach niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub robót uzupełniających w warstwie ścieralnej lub robotachwykończeniowych, komisja przerwie swoje czynności i ustali nowy termin odbioru ostatecznego.W przypadku stwierdzenia przez komisję, Ŝe jakość wykonywanych robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganejdokumentacją projektową i ST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisjadokona potrąceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonywanych robót w stosunku do wymagań przyjętych w dokumentach umowy.8.4.2 Dokumenty do odbioru ostatecznegoPodstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego robót jest protokół odbioru ostatecznego robót sporządzony wg wzoruustalonego przez Zamawiającego.Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty:1. dokumentację projektową podstawową z naniesionymi zmianami oraz dodatkową, jeśli została sporządzona w trakcie realizacji umowy,2. szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniające lub zamienne),3. recepty i ustalenia technologiczne,4. dzienniki budowy i ksiąŜki obmiarów (oryginały),5. wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych, zgodne z ST i ew. PZJ,6. deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów zgodnie z ST i ew. PZJ,7. opinię technologiczną sporządzoną na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, wykonanych zgodniez ST i PZJ,8. rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np. na przełoŜenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, oświetlenia itp.) orazprotokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń,9. geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia terenu,10. kopię mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru ostatecznego, komisja wporozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego robót.Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego.Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniających wyznaczy komisja.8.5 Odbiór pogwarancyjny.Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym izaistniałych w okresie gwarancyjnym.Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4 „Odbiórostateczny robót”.9. PODSTAWY PŁATNOŚCI.9.1 Ustalenia ogólne.Podstawą płatności jest cena jednostkowa skalkulowana przez Wykonawcę za jednostkę obmiarową ustaloną dla danej pozycji kosztorysu. Dla pozycjikosztorysowych wycenionych ryczałtowo podstawą płatności jest wartość (kwota) podana przez Wykonawcę w danej pozycji kosztorysu.9

Cena jednostkowa lub kwota ryczałtowa pozycji kosztorysowej będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się najej wykonanie, określone dla tej roboty w ST i w dokumentacji projektowej.Ceny jednostkowe lub kwoty ryczałtowe robót będą obejmować:robociznę bezpośrednią wraz z towarzyszącymi kosztami,wartość zuŜytych materiałów wraz z kosztami zakupu, magazynowania, ewentualnych ubytków i transportu na teren budowy,wartość pracy sprzętu wraz z towarzyszącymi kosztami, koszty pośrednie, zysk kalkulacyjny i ryzyko, podatki obliczone zgodniez obowiązującymi przepisami.Do cen jednostkowych nie naleŜy wliczać podatku VAT.9.2 Warunki umowy i wymagania ogólne D-M-00,00,00Koszt dostosowania się do wymagań warunków umowy i wymagań ogólnych zawartych w D-M-00.00.00 obejmuje wszystkie warunki określonew ww. dokumentach, a nie wyszczególnione w kosztorysie.9.3 Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu.Koszt wybudowania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje:(a) opracowanie oraz uzgodnienie z InŜynierem/Kierownikiem projektu i odpowiednimi instytucjami projektu organizacji ruchu na czas trwania budowy,wraz z dostarczeniem kopii projektu InŜynierowi/Kierownikowi projektu i wprowadzaniem dalszych zmian i uzgodnień wynikających z postępu robót,(b) ustawienie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu,(c) opłaty/dzierŜawy terenu,(d) przygotowanie terenu,(e) konstrukcję tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, krawęŜników, barier, oznakowań i drenaŜu,(f)tymczasową przebudowę urządzeń obcych.Koszt utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje:(a) oczyszczanie, przestawienie, przykrycie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, poziomych, barier i świateł,(b) utrzymanie płynności ruchu publicznego.Koszt likwidacji objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje:(a) usunięcie wbudowanych materiałów i oznakowania,(b) doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego.10.PRZEPISY ZWIĄZANE1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami).2. Zarządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie dziennika budowy, montaŜu i rozbiórki oraz tablicy informacyjnej (Dz. U. Nr138, poz. 1555).3. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 z późniejszymi zmianami).10

D-01.01.01 ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH1. WSTĘP1.1 Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z odtworzeniem trasydrogowej i jej punktów wysokościowych.1.2 Zakres stosowania STSpecyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie1.3 Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wszystkimi czynnościami umoŜliwiającymi imającymi na celu odtworzenie w terenie przebiegu trasy drogowej oraz połoŜenia obiektów inŜynierskich. 1.3.1 Odtworzenie trasy i punktówwysokościowychW zakres robót pomiarowych, związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych wchodzą:a) sprawdzenie wyznaczenia sytuacyjnego i wysokościowego punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych,b) uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami (wyznaczenie osi)c) wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych),d) wyznaczenie przekrojów poprzecznych,e) zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualneodtworzenie.1.4 Określenia podstawowe1.4.1 Punkty główne trasy - punkty załamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz początkowy i końcowy punkt trasy.1.4.2 Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.41.5 Ogólne wymagania dotyczące robót.Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1 Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówDo utrwalenia punktów głównych trasy naleŜy stosować pale drewniane z gwoździem lub prętem stalowym, słupki betonowe albo rurymetalowe o długości około 0,50 metra.Pale drewniane umieszczone poza granicą robót ziemnych, w sąsiedztwie punktów załamania trasy, powinny mieć średnicę od 0,15 do 0,20 m idługość od 1,5 do 1,7 m.Do stabilizacji pozostałych punktów naleŜy stosować paliki drewniane średnicy od 0,05 do 0,08 m i długości około 0,30 m, a dla punktówutrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m.„Świadki” powinny mieć długość około 0,50 m i przekrój prostokątny.3. SPRZĘT3.1 Ogólne wymagania dotyczące sprzętu.Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2 Sprzęt pomiarowy.Do odtworzenia sytuacyjnego trasy i punktów wysokościowych naleŜy stosować następujący sprzęt:teodolity lub tachimetry, niwelatory, dalmierze, tyczki, łaty,taśmy stalowe, szpilki. Sprzęt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokościowych powinien gwarantować uzyskaniewymaganej dokładności pomiaru.4. TRANSPORT4.1 Ogólne wymagania dotyczące transportu.Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2 Transport sprzętu i materiałów.Sprzęt i materiały do odtworzenia trasy moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu.5. WYKONANIE ROBÓT5.1 Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2 Zasady wykonania prac pomiarowychPrace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7).Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przejąć od Zamawiającego dane zawierające lokalizację i współrzędne punktów głównychtrasy oraz reperów.W oparciu o materiały dostarczone przez Zamawiającego, Wykonawca powinien przeprowadzić obliczenia i pomiary geodezyjne niezbędne doszczegółowego wytyczenia robót.Prace pomiarowe powinny być wykonane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.Wykonawca powinien natychmiast poinformować InŜyniera o wszelkich błędach wykrytych w wytyczeniu punktów głównych trasy i (lub) reperówroboczych. Błędy te powinny być usunięte na koszt Zamawiającego.Wykonawca powinien sprawdzić czy rzędne terenu określone w dokumentacji projektowej są zgodne z rzeczywistymi rzędnymi terenu. JeŜeliWykonawca stwierdzi, Ŝe rzeczywiste rzędne terenu istotnie róŜnią się od rzędnych określonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomić o tymInŜyniera. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno być zmieniane przed podjęciem odpowiedniej decyzji przez InŜyniera. Wszystkie robotydodatkowe, wynikające z róŜnic rzędnych terenu podanych w dokumentacji projektowej i rzędnych rzeczywistych, akceptowane przez InŜyniera, zostanąwykonane na koszt Zamawiającego. Zaniechanie powiadomienia InŜyniera oznacza, Ŝe roboty dodatkowe w takim przypadku obciąŜą Wykonawcę.Wszystkie roboty, które bazują na pomiarach Wykonawcy, nie mogą być rozpoczęte przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przezInŜyniera.Punkty wierzchołkowe, punkty główne trasy i punkty pośrednie osi trasy muszą być zaopatrzone w oznaczenia określające w sposób wyraźny ijednoznaczny charakterystykę i połoŜenie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeń powinny być zaakceptowane przez InŜyniera.Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót. JeŜeli znaki pomiaroweprzekazane przez Zamawiającego zostaną zniszczone przez Wykonawcę świadomie lub wskutek zaniedbania, a ich odtworzenie jest konieczne dodalszego prowadzenia robót, to zostaną one odtworzone na koszt Wykonawcy.Wszystkie pozostałe prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót naleŜą do obowiązków Wykonawcy.5.3 Sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowychPunkty wierzchołkowe trasy i inne punkty główne powinny być zastabilizowane w sposób trwały, przy uŜyciu pali drewnianych lub słupkówbetonowych, a takŜe dowiązane do punktów pomocniczych, połoŜonych poza granicą robót ziemnych. Maksymalna odległość pomiędzy punktamigłównymi na odcinkach prostych nie moŜe przekraczać 500 m.Zamawiający powinien załoŜyć robocze punkty wysokościowe (repery robocze) wzdłuŜ osi trasy drogowej, a takŜe przy kaŜdym obiekcieinŜynierskim.11

Maksymalna odległość między reperami roboczymi wzdłuŜ trasy drogowej w terenie płaskim powinna wynosić 500 metrów, natomiast w tereniefalistym i górskim powinna być odpowiednio zmniejszona, zaleŜnie od jego konfiguracji.Repery robocze naleŜy załoŜyć poza granicami robót związanych z wykonaniem trasy drogowej i obiektów towarzyszących. Jako reperyrobocze moŜna wykorzystać punkty stałe na stabilnych, istniejących budowlach wzdłuŜ trasy drogowej. O ile brak takich punktów, repery robocze naleŜyzałoŜyć w postaci słupków betonowych lub grubych kształtowników stalowych, osadzonych w gruncie w sposób wykluczający osiadanie, zaakceptowanyprzez InŜyniera.Rzędne reperów roboczych naleŜy określać z taką dokładnością, aby średni błąd niwelacji po wyrównaniu był mniejszy od 4 mm/km, stosującniwelację podwójną w nawiązaniu do reperów państwowych.Repery robocze powinny być wyposaŜone w dodatkowe oznaczenia, zawierające wyraźne i jednoznaczne określenie nazwy reperu i jegorzędnej.5.4 Odtworzenie osi trasy.Tyczenie osi trasy naleŜy wykonać w oparciu o dokumentację projektową oraz inne dane geodezyjne przekazane przez Zamawiającego, przywykorzystaniu sieci poligonizacji państwowej albo innej osnowy geodezyjnej, określonej w dokumentacji projektowej.Oś trasy powinna być wyznaczona w punktach głównych i w punktach pośrednich w odległości zaleŜnej od charakterystyki terenu iukształtowania trasy, lecz nie rzadziej niŜ co 50 metrów.Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie moŜe być większe niŜ 3 cm dlaautostrad i dróg ekspresowych lub 5 cm dla pozostałych dróg. Rzędne niwelety punktów osi trasy naleŜy wyznaczyć z dokładnością do 1 cm w stosunku dorzędnych niwelety określonych w dokumentacji projektowej.Do utrwalenia osi trasy w terenie naleŜy uŜyć materiałów wymienionych w pkt 2.2.Usunięcie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zastąpi je odpowiednimi palami po obu stronach osi,umieszczonych poza granicą robót.5.5 Wyznaczenie przekrojów poprzecznychWyznaczenie przekrojów poprzecznych obejmuje wyznaczenie krawędzi nasypów i wykopów na powierzchni terenu (określenie granicy robót),zgodnie z dokumentacją projektową oraz w miejscach wymagających uzupełnienia dla poprawnego przeprowadzenia robót i w miejscachzaakceptowanych przez InŜyniera.Do wyznaczania krawędzi nasypów i wykopów naleŜy stosować dobrze widoczne paliki lub wiechy. Wiechy naleŜy stosować w przypadkunasypów o wysokości przekraczającej 1 metr oraz wykopów głębszych niŜ 1 metr. Odległość między palikami lub wiechami naleŜy dostosować doukształtowania terenu oraz geometrii trasy drogowej. Odległość ta co najmniej powinna odpowiadać odstępowi kolejnych przekrojów poprzecznych.Profilowanie przekrojów poprzecznych musi umoŜliwiać wykonanie nasypów i wykopów o kształcie zgodnym z dokumentacją projektową.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1 Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Kontrola jakości prac pomiarowychKontrolę jakości prac pomiarowych związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych naleŜy prowadzić według ogólnych zasadokreślonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt 5.4.7. OBMIAR ROBÓT.7.1 Ogólne zasady obmiaru robót.Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 77.2 Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest km (kilometr) odtworzonej trasy w terenie.8. ODBIÓR ROBÓT8.1 Ogólne zasady obmiaru robót.Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.8.2 Sposób odbioru robót.Odbiór robót związanych z odtworzeniem trasy w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu zkontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada InŜynierowi.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI.9.1 Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności .Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2 Cena jednostki obmiarowej.Cena 1 km wykonania robót obejmuje:- sprawdzenie wyznaczenia punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych,- uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami,- wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych,- wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów,- zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiające odszukanie i ewentualne odtworzenie.10.PRZEPISY ZWIĄZANE.1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych.2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 1979.3. Instrukcja techniczna G-1. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK 1978.4. Instrukcja techniczna G-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna, GUGiK 1983.5. Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, GUGiK 1979.6. Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK 1983.7. Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK 1983.12

D.01.02.01 ROZBIÓRKA ELEMENTÓW DRÓG1. WSTĘP1.1.Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką elementówdróg1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z rozbiórką:- warstw nawierzchni,- krawęŜników, obrzeŜy i oporników,- ścieków,- chodników,- znaków drogowych,1.4. Określenia podstawoweStosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w STD-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do rozbiórkiDo wykonania robót związanych z rozbiórką elementów dróg, ogrodzeń i przepustów moŜe być wykorzystany sprzęt podany poniŜej, lub innyzaakceptowany przez InŜyniera:- spycharki,- ładowarki,- samochody cięŜarowe,- zrywarki,- młoty pneumatyczne,- piły mechaniczne,- frezarki nawierzchni,- koparki.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów z rozbiórkiMateriał z rozbiórki moŜna przewozić dowolnym środkiem transportu.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Wykonanie robót rozbiórkowychRoboty rozbiórkowe elementów dróg, obejmują usunięcie z terenu budowy wszystkich elementów wymienionych w pkt 1.3, zgodnie zdokumentacją projektową, ST lub wskazanych przez InŜyniera.Jeśli dokumentacja projektowa nie zawiera dokumentacji inwentaryzacyjnej lub/i rozbiórkowej, InŜynier moŜe polecić Wykonawcy sporządzenietakiej dokumentacji, w której zostanie określony przewidziany odzysk materiałów.Roboty rozbiórkowe moŜna wykonywać mechanicznie lub ręcznie w sposób określony w ST lub przez InŜyniera.W przypadku usuwania warstw nawierzchni z zastosowaniem frezarek drogowych, naleŜy spełnić warunki określone w ST D-05.03.11„Recykling”.Wszystkie elementy moŜliwe do powtórnego wykorzystania powinny być usuwane bez powodowania zbędnych uszkodzeń. O ile uzyskaneelementy nie stają się własnością Wykonawcy, powinien on przewieźć je na miejsce określone w ST lub wskazane przez InŜyniera.Elementy i materiały, które zgodnie z ST stają się własnością Wykonawcy, powinny być usunięte z terenu budowy.Doły (wykopy) powstałe po rozbiórce elementów dróg znajdujące się w miejscach, gdzie zgodnie z dokumentacją projektową będą wykonanewykopy drogowe, powinny być tymczasowo zabezpieczone. W szczególności naleŜy zapobiec gromadzeniu się w nich wody opadowej.Doły w miejscach, gdzie nie przewiduje się wykonania wykopów drogowych naleŜy wypełnić, warstwami, odpowiednim gruntem do poziomuotaczającego terenu i zagęścić zgodnie z wymaganiami określonymi w ST D-02.00.00 „Roboty ziemne”.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Kontrola jakości robót rozbiórkowychKontrola jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności wykonanych robót rozbiórkowych oraz sprawdzeniu stopnia uszkodzeniaelementów przewidzianych do powtórnego wykorzystania.Zagęszczenie gruntu wypełniającego ewentualne doły po usuniętych elementach nawierzchni powinno spełniać odpowiednie wymaganiaokreślone w ST D-02.00.00 „Roboty ziemne”.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową robót związanych z rozbiórką elementów dróg i ogrodzeń jest:- dla nawierzchni i chodnika - m 2 (metr kwadratowy),- dla krawęŜnika, opornika, obrzeŜa, ścieków prefabrykowanych - m (metr),- dla znaków drogowych - szt. (sztuka),13

8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania robót obejmuje:a) dla rozbiórki warstw nawierzchni:- wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do rozbiórki,- rozkucie i zerwanie nawierzchni,- ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki, w celu ponownego jej uŜycia, z ułoŜeniem na poboczu,- załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki,- wyrównanie podłoŜa i uporządkowanie terenu rozbiórki;b) dla rozbiórki krawęŜników, obrzeŜy i oporników:- odkopanie krawęŜników, obrzeŜy i oporników wraz z wyjęciem i oczyszczeniem,- zerwanie podsypki cementowo-piaskowej i ew. ław,- załadunek i wywiezienie materiału z rozbiórki,- wyrównanie podłoŜa i uporządkowanie terenu rozbiórki;c) dla rozbiórki ścieku:- odsłonięcie ścieku,- ręczne wyjęcie elementów ściekowych wraz z oczyszczeniem,- ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki, w celu ponownego jego uŜycia, z ułoŜeniem na poboczu,- zerwanie podsypki cementowo-piaskowej,- uzupełnienie i wyrównanie podłoŜa,- załadunek i wywóz materiałów z rozbiórki,- uporządkowanie terenu rozbiórki;d) dla rozbiórki chodników:- ręczne wyjęcie płyt chodnikowych, lub rozkucie i zerwanie innych materiałów chodnikowych,- ew. przesortowanie materiału uzyskanego z rozbiórki w celu ponownego jego uŜycia, z ułoŜeniem na poboczu,- zerwanie podsypki cementowo-piaskowej,- załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki,- wyrównanie podłoŜa i uporządkowanie terenu rozbiórki;e) dla rozbiórki znaków drogowych:- demontaŜ tablic znaków drogowych ze słupków,- odkopanie i wydobycie słupków,- zasypanie dołów po słupkach wraz z zagęszczeniem do uzyskania Is ³ 1,00 wg BN-77/8931-12 [9],- załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki,- uporządkowanie terenu rozbiórki;10. PRZEPISY ZWIĄZANENormy1. BN-77/8931-12 Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu.14

D.01.03.01. ZABEZPIECZENIE KABLOWYCH LINII ENERGETYCZNYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru kablowych linii energetycznych przyprzebudowiei budowie dróg.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych iwojewódzkich.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji mają zastosowanie do przebudowy linii kablowych kolidujących z przebudową i budową dróg.1.4. Określenia podstawoweLinia kablowa - kabel wieloŜyłowy lub wiązka kabli jednoŜyłowych w układzie wielofazowym albo kilka kabli jedno- lub wieloŜyłowych połączonychrównolegle, łącznie z osprzętem, ułoŜone na wspólnej trasie i łączące zaciski tych samych dwóch urządzeń elektrycznych jedno- lub wielofazowych.Trasa kablowa - pas terenu, w którym ułoŜone są jedna lub więcej linii kablowych.Napięcie znamionowe linii - napięcie międzyprzewodowe, na które linia kablowa została zbudowana.Osprzęt linii kablowej - zbiór elementów przeznaczonych do łączenia, rozgałęziania lub zakończenia kabli.Osłona kabla - konstrukcja przeznaczona do ochrony kabla przed uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi i działaniem łuku elektrycznego.Przykrycie - słoma ułoŜona nad kablem w celu ochrony przed mechanicznym uszkodzeniem od góry.Przegroda - osłona ułoŜona wzdłuŜ kabla w celu oddzielenia go od sąsiedniego kabla lub od innych urządzeń.SkrzyŜowanie - takie miejsce na trasie linii kablowej, w którym jakakolwiek część rzutu poziomego linii kablowej przecina lub pokrywa jakąkolwiekczęść rzutu poziomego innej linii kablowej lub innego urządzenia podziemnego.ZbliŜenie - takie miejsce na trasie linii kablowej, w którym odległość między linią kablową, urządzeniem podziemnym lub drogą komunikacyjną itp. jestmniejsza niŜ odległość dopuszczalna dla danych warunków układania bez stosowania przegród lub osłon zabezpieczających i w których niewystępuje skrzyŜowanie.Przepust kablowy - konstrukcja o przekroju okrągłym przeznaczona do ochrony kabla przed uszkodzeniami mechanicznymi, chemicznymi i działaniemłuku elektrycznego.Dodatkowa ochrona przeciwporaŜeniowa - ochrona części przewodzących, dostępnych w wypadku pojawienia się na nich napięcia w warunkachzakłóceniowych.Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z normą PN-61/E-01002 [1] i definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” .Wykonawca przed przystąpieniem do wykonywania robót, powinien przedstawić do aprobaty InŜyniera program zapewnienia jakości (PZJ).2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymaganiaOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały, dla których normy PN i BN przewidują posiadanie zaświadczenia o jakości lub atestu,powinny być zaopatrzone przez producenta w taki dokument.Inne materiały powinny być wyposaŜone w takie dokumenty na Ŝyczenie InŜyniera.2.2. KablePrzy przebudowie istniejących linii kablowych lub budowie nowych naleŜy stosować kable uzgodnione z zakładem energetycznym oraz zgodnez dokumentacją projektową.JeŜeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to w kablowych liniach elektroenergetycznych naleŜy stosować następujące typy kabli:-YAKY wg PN-76/E-90301 [7] o napięciu znamionowym do 1 kV,-YHAKX wg PN-76/E-90306 [9] lub HAKnFtA wg PN-76/E-90251 [5] o napięciu znamionowym od 1 do 30 kV,-YKSY wg PN-76/E-90304 [8] dla linii sygnalizacyjnych.Przekrój Ŝył kabli powinien być dobrany w zaleŜności od dopuszczalnego spadku napięcia i dopuszczalnej temperatury nagrzania kabla przezprądy robocze i zwarciowe wg zarządzenia MGiE [24] oraz powinien spełniać wymagania skuteczności zerowania w instalacjach zerowanych wgzarządzenia Ministra Przemysłu [23].Bębny z kablami naleŜy przechowywać w pomieszczeniach pokrytych dachem, na utwardzonym podłoŜu.2.3. Mufy i głowice kabloweMufy i głowice powinny być dostosowane do typu kabla, jego napięcia znamionowego, przekroju i liczby Ŝył oraz do mocy zwarcia,występujących w miejscach ich zainstalowania. Mufy przelotowe kabli o powłoce metalowej o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 1 kV powinny miećwkładki metalowe do łączenia z powłokami metalowymi łączonych kabli.Mufy i głowice kablowe powinny być zgodne z postanowieniami PN-74/E-06401 [3].2.4. PiasekPiasek do układania kabli w gruncie powinien odpowiadać wymaganiom BN-87/6774-04 [16].2.5. FoliaFolię naleŜy stosować do ochrony kabli przed uszkodzeniami mechanicznymi. Zaleca się stosowanie folii kalendrowanej z uplastycznionegoPCW o grubości od 0,4 do 0,6 mm, gat. I. Dla ochrony kabli o napięciu znamionowym do 1 kV naleŜy stosować folię koloru niebieskiego, a przy napięciachod 1 do 30 kV, koloru czerwonego.Szerokość folii powinna być taka, aby przykrywała ułoŜone kable, lecz nie węŜsza niŜ 20 cm.Folia powinna spełniać wymagania BN-68/6353-03 [15].2.6. Przepusty kablowePrzepusty kablowe powinny być wykonane z materiałów niepalnych, z tworzyw sztucznych lub stali, wytrzymałych mechanicznie, chemicznie iodpornych na działanie łuku elektrycznego.Rury uŜywane na przepusty powinny być dostatecznie wytrzymałe na działanie sił ściskających, z jakimi naleŜy liczyć się w miejscu ichułoŜenia. Wnętrza ścianek powinny być gładkie lub powleczone warstwą wygładzającą ich powierzchnię, dla ułatwienia przesuwania się kabli.Zaleca się stosowanie na przepusty kablowe rur stalowych lub rur z polichlorku winylu (PCW) o średnicy wewnętrznej nie mniejszej niŜ 100 mmdla kabli do 1 kV i średnicy 150 mm dla kabli od 1 do 30 kV.Rury stalowe powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-80/H-74219 [12], a rury PCW normy PN-80/89205 [11].Rury na przepusty kablowe naleŜy przechowywać na utwardzonym placu, w miejscach zabezpieczonych przed działaniem sił mechanicznych.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymaganiaWykonawca jest zobowiązany do uŜywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanychrobót, zarówno w miejscu tych robót, jak teŜ przy wykonywaniu czynności pomocniczych oraz w czasie transportu, załadunku i wyładunku materiałów,sprzętu itp.Sprzęt uŜywany przez Wykonawcę powinien uzyskać akceptację InŜyniera.Liczba i wydajność sprzętu powinna gwarantować wykonanie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST, SST iwskazaniach InŜyniera w terminie przewidzianym kontraktem.3.2. Sprzęt do wykonania linii kablowejWykonawca przystępujący do przebudowy linii kablowej winien wykazać się moŜliwością korzystania z następujących maszyn i sprzętu,gwarantujących właściwą jakość robót: -spawarki transformatorowej,15

-zagęszczarki wibracyjnej spalinowej,-ręcznego zestawu świdrów do wiercenia poziomego otworów do 15 cm,-wciągarki mechanicznej z napędem elektrycznym od 5 do 10 t., -zespołuprądotwórczego trójfazowego, przewoźnego 20 kVA.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymaganiaWykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót. Liczbaśrodków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST, SST i wskazaniachInŜyniera, w terminie przewidzianym kontraktem.4.2. Środki transportuWykonawca przystępujący do przebudowy linii kablowej powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następujących środków transportu:-samochodu skrzyniowego, -samochodu dostawczego, -przyczepy do przewoŜenia kabli, -samochodu samowyładowczego, -ciągnika kołowego. -dźwigów ipodnośników.Na środkach transportu przewoŜone materiały powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem i układane zgodnie z warunkamitransportu wydanymi przez ich wytwórcę.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Przebudowa linii kablowychPrzy przebudowie i budowie dróg, występujące elektroenergetyczne lub sygnalizacyjne linie kablowe, które nie spełniają wymagańPN-76/E-05125 [2] powinny być przebudowane.Metoda przebudowy uzaleŜniona jest od warunków technicznych wydawanych przez uŜytkownika linii. Warunki te określają ogólne zasadyprzebudowy i okres, w którym moŜliwe jest odłączenie napięcia w linii przebudowywanej.Wykonawca powinien opracować i przedstawić do akceptacji InŜyniera harmonogram robót, zawierający uzgodnione z uŜytkownikiem okresywyłączenia napięcia w przebudowywanych liniach kablowych.JeŜeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej to kolidujące linie kablowe naleŜy przebudowywać zachowując następującą kolejnośćrobót:-wybudowanie nowego niekolidującego z drogą odcinka linii mającego parametry nie gorsze niŜ przebudowywana linia kablowa,-wyłączenie napięcia zasilającego tę linię,-wykonanie podłączenia nowego odcinka linii z istniejącym, poza obszarem kolizji z drogą,-zdemontowanie kolizyjnego odcinka linii.Przebudowę linii naleŜy wykonywać zgodnie z normami i przepisami budowy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy [22].5.2. DemontaŜ linii kablowejDemontaŜ kolizyjnego odcinka linii kablowej naleŜy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową, ST i SST oraz zaleceniami uŜytkownika tej linii.Wykonawca ma obowiązek wykonania demontaŜu linii kablowej w moŜliwie taki sposób, aby jej elementy nie zostały uszkodzone lubzniszczone.W przypadku niemoŜności zdemontowania elementów linii bez ich uszkodzenia, Wykonawca powinien powiadomić o tym InŜyniera i uzyskać odniego zgodę na jej uszkodzenie lub zniszczenie.W szczególnych przypadkach Wykonawca moŜe pozostawić element linii bez jego demontaŜu, o ile uzyska na to zgodę InŜyniera.Wszelkie wykopy związane z odkopaniem linii kablowej powinny być zasypane gruntem zagęszczanym warstwami co 20 cm i wyrównane dopoziomu istniejącego terenu.Wykonawca zobowiązany jest do nieodpłatnego przekazania Zamawiającemu wszystkich materiałów pochodzących z demontaŜu i dostarczenieich do wskazanego miejsca.5.3. Rowy pod kableRowy pod kable naleŜy wykonywać za pomocą sprzętu mechanicznego lub ręcznie w zaleŜności od warunków terenowych i podziemnegouzbrojenia terenu, po uprzednim wytyczeniu ich tras przez słuŜby geodezyjne.Wymiary poprzeczne rowów uzaleŜnione są od rodzaju kabli i ich ilości układanych w jednej warstwie.Głębokość rowu określona jest głębokością ułoŜenia kabla wg p. 5.4.4 powiększoną o 10 cm, natomiast szerokość dna rowu obliczamy zewzoru:S = nd + (n-1) a + 20 [cm]gdzie: n - ilość kabli w jednej warstwie,d - suma średnic zewn. Wszystkich kabli w warstwie,a - suma odległości pomiędzy kablami wg tablicy 1. Tablica 1. Odległości międzykablami ułoŜonymi w gruncie przy skrzyŜowaniach i zbliŜeniachSkrzyŜowanie lub zbliŜenieKabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe do 1 kVz kablami tego samego rodzaju lub sygnalizacyjnymiNajmniejsza dopuszczalna odległość wcmpionowa przy pozioma przyskrzyŜowaniu zbliŜeniu2510Kabli sygnalizacyjnych i kabli przeznaczonych do zasilania urządzeń25 mogą się stykaćoświetleniowych z kablami tego samego rodzajuKabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe do 1 kV z 50 10kablami elektroenergetycznymi na napięcie znamionowe wyŜsze niŜ 1 kVKabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe wyŜsze niŜ 1 kV i nie 50 10przekraczające 10 kV z kablami tego samego typuKabli elektroenergetycznych na napięcie znamionowe wyŜsze niŜ 10 kV z 50 25kablami tego samego rodzajuKabli elektroenergetycznych z kablami telekomunikacyjnymi 50 50Kabli róŜnych uŜytkowników 50 50Kabli z mufami sąsiednich kabli` - 255.4. Układanie kabli-Ogólne wymaganiaUkładanie kabli powinno być wykonane w sposób wykluczający ich uszkodzenie przez zginanie, skręcanie, rozciąganie itp. Ponadto przyukładaniu powinny być zachowane środki ostroŜności zapobiegające uszkodzeniu innych kabli lub urządzeń znajdujących się na trasie budowanej linii.Zaleca się stosowanie rolek w przypadku układania kabli o masie większej niŜ 4 kg/m. Rolki powinny być ustawione w takichodległościach od siebie, aby spoczywający na nich kabel nie dotykał podłoŜa.16

Podczas przechowywania, układania i montaŜu, końce kabla naleŜy zabezpieczyć przed wilgocią oraz wpływami chemicznymi iatmosferycznymi przez: -szczelne zalutowanie powłoki,-nałoŜenie kapturka z tworzywa sztucznego (rodzaju jak izolacja).-Temperatura otoczenia i kablaTemperatura otoczenia i kabla przy układaniu nie powinna być niŜsza niŜ:-4oC - w przypadku kabli o izolacji papierowej o powłoce metalowej, -0oC - wprzypadku kabli o izolacji i powłoce z tworzyw sztucznych.W przypadku kabli o innej konstrukcji niŜ wymienione w pozycji a) i b) temperatura otoczenia i temperatura układanego kabla - wg ustaleńwytwórcy.Zabrania się podgrzewania kabli ogniem.Wzrost temperatury otoczenia ułoŜonego kabla na dowolnie małym odcinku trasy linii kablowej powodowany przez sąsiednie źródła ciepła, np.rurociąg cieplny, nie powinien przekraczać 5oC. -Zginanie kabliPrzy układaniu kabli moŜna zginać kabel tylko w przypadkach koniecznych, przy czym promień gięcia powinien być moŜliwie duŜy, nie mniejszyniŜ:a) 25-krotna zewnętrzna średnica kabla - w przypadku kabli olejowych,b) 20-krotna zewnętrzna średnica kabla - w przypadku kabli jednoŜyłowych o izolacji papierowej i o powłoce ołowianej, kabli o izolacji polietylenowej i opowłoce polwinitowej oraz kabli wieloŜyłowych o izolacji papierowej i o powłoce aluminiowej o liczbie Ŝył nie przekraczających 4,c) 15-krotna zewnętrzna średnica kabla - w przypadku kabli wieloŜyłowych o izolacji papierowej i o powłoce ołowianej oraz w przypadku kabliwieloŜyłowych skręcanych z kabli jednoŜyłowych o liczbie Ŝył nie przekraczających 4.-Układanie kabli bezpośrednio w gruncieKable naleŜy układać na dnie rowu pod kable, jeŜeli grunt jest piaszczysty, w pozostałych przypadkach kable naleŜy układać na warstwiepiasku o grubości co najmniej 10 cm. Nie naleŜy układać kabli bezpośrednio na dnie wykopu kamiennego lub w gruncie, który mógłby uszkodzić kabel, anibezpośrednio zasypywać takim gruntem.Kable naleŜy zasypywać warstwą piasku o grubości co najmniej 10 cm, następnie warstwą rodzimego gruntu o grubości co najmniej 15 cm, anastępnie przykryć folią z tworzywa sztucznego. Odległość folii od kabla powinna wynosić co najmniej 25 cm.Grunt naleŜy zagęszczać warstwami co najmniej 20 cm. Wskaźnik zagęszczenia gruntu powinien osiągnąć co najmniej 0,85 wg BN-72/8932-01[14].Głębokość ułoŜenia kabli w gruncie mierzona od powierzchni gruntu do zewnętrznej powierzchni kabla powinna wynosić nie mniej niŜ:-70 cm - w przypadku kabli o napięciu znamionowym do 1 kV, z wyjątkiem kabli ułoŜonych w gruncie na uŜytkach rolnych,-80 cm - w przypadku kabli o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 1 kV, lecz nie przekraczającym 15 kV, z wyjątkiem kabli ułoŜonych w gruncie nauŜytkach rolnych,-90 cm - w przypadku kabli o napięciu znamionowym do 15 kV ułoŜonych w gruncie na uŜytkach rolnych, -100cm - w przypadku kabli o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 15 kV .Kable powinny być ułoŜone w rowie linią falistą z zapasem (od 1 do 3% długości wykopu) wystarczającym do skompensowania moŜliwychprzesunięć gruntu. Przy mufach zaleca się pozostawić zapas kabli po obu stronach mufy, łącznie nie mniej niŜ:-4 m - w przypadku kabli o izolacji papierowej nasyconej lub z tworzyw sztucznych, o napięciu znamionowym od 15 do 40 kV,-3 m - w przypadku kabli o izolacji papierowej nasyconej lub z tworzyw sztucznych, o napięciu znamionowym od 1 do 10 kV,-1 m - w przypadku kabli o izolacji z tworzyw sztucznych, o napięciu znamionowym 1 kV.-Układanie kabli na słupach linii napowietrznychPrzy kablowaniu odcinków linii napowietrznych, konieczne jest wprowadzenie kabla na ich słupy i połączenie jego Ŝył z przewodaminapowietrznymi.Kabel naleŜy chronić rurą stalową do wysokości nie mniejszej niŜ 2,5 m od powierzchni gruntu. Średnica wewnętrzna rury nie moŜe byćmniejsza niŜ 1,5-krotna zewnętrzna średnica wprowadzanego kabla i jednocześnie nie mniejsza niŜ 50 mm.Kabel na słupie powinien być przymocowany do jego ścianki za pomocą uchwytów o szerokości równej co najmniej zewnętrznej jego średnicy. Wprzypadku mocowania kabla bez opancerzenia, uchwyty powinny być zaopatrzone w elastyczne wkładki o grubości co najmniej 2 mm, a kształt uchwytówpowinien być taki, aby kabel nie uległ uszkodzeniu. -Układanie kabli na wiaduktach i mostachNa wiaduktach i mostach naleŜy układać kable w sposób zapewniający: -nienaruszalność konstrukcjii nieosłabienie wytrzymałości mechanicznej wiaduktu lub mostu, -łatwość układania, montaŜu, kontroli i naprawkabli, -ochronę kabli przed uszkodzeniami mechanicznymi w czasie prac związanych z naprawą i konserwacjąobiektu.W miejscach przejścia kabli przez szczeliny dylatacyjne, przejścia kabli z konstrukcji nośnej na filary i przyczółki oraz w miejscach przejścia kabliz gruntu na wiadukty lub mosty, kable powinny mieć zapasy długości uniemoŜliwiające wystąpienie w kablu napręŜeń rozciągających.Nie powinno się łączyć kabli na wiaduktach i mostach.5.5. SkrzyŜowania i zbliŜenia kabli między sobąSkrzyŜowania kabli między sobą naleŜy wykonywać tak, aby kabel wyŜszego napięcia był zakopany głębiej niŜ kabel niŜszego napięcia, a liniaelektroenergetyczne lub sygnalizacyjna głębiej niŜ linia telekomunikacyjna.5.6. SkrzyŜowania i zbliŜenia kabli z innymi urządzeniami podziemnymiZaleca się krzyŜować kable z urządzeniami podziemnymi pod kątem zbliŜonym do 90o i w miarę moŜliwości w najwęŜszym miejscu krzyŜowanegourządzenia. KaŜdy z krzyŜujących się kabli elektroenergetycznych i sygnalizacyjnych ułoŜony bezpośrednio w gruncie powinien być chroniony przeduszkodzeniem w miejscu skrzyŜowania i na długości po 50 cm w obie strony od miejsca skrzyŜowania. Przy skrzyŜowaniu kabli z rurociągamipodziemnymi zaleca się układanie kabli nad rurociągami. Tablica 2. Najmniejsze dopuszczalne odległości kabli ułoŜonych w gruncie od innychurządzeń podziemnychRodzaj urządzenia podziemnegoNajmniejsza dopuszczalna odległość w cmpionowa przypozioma przy zbliŜeniuskrzyŜowaniuRurociągi wodociągowe, ściekowe, cieplne, gazowe zgazami niepalnymi i rurociągi z gazami palnymi ociśnieniu do 0,5 at80 1) przy średnicyrurociągu do250 mm i 150 2)Rurociągi z cieczami palnymi przy średnicy 100Rurociągi z gazami palnymi o ciśnieniu wyŜszym niŜ 0,5 at większej niŜ100i nie przekraczającym 4 at250 mmRurociągi z gazami palnymi o ciśnieniu wyŜszym niŜ 4 at BN-71/8976-31 [17]Zbiorniki z płynami palnymi 200 200Części podziemne linii napowietrznych (ustój, podpora, - 80odciąŜka)Ściany budynków i inne budowle, np. tunele, kanały - 50Urządzenia ochrony budowli od wyładowań50 50atmosferycznych-dopuszcza się zmniejszenie odległości do 50 cm pod warunkiem zastosowania rury ochronnej-dopuszcza się zmniejszenie odległości do 80 cm pod warunkiem zastosowania rury ochronnej.5.7. SkrzyŜowania i zbliŜenia kabli z drogami5017

Kable powinny się krzyŜować z drogami pod kątem zbliŜonym do 90o i w miarę moŜliwości w jej najwęŜszym miejscu.Przy ułoŜeniu kabla bezpośrednio w gruncie ochrona kabla od urządzeń mechanicznych w miejscach skrzyŜowania z drogą, powinnaodpowiadać postanowieniom zawartym w tablicy 3. Tablica 3. Długości przepustów kablowych przy skrzyŜowaniu z drogami i rurociągamiRodzaj krzyŜowanego obiektuDługość przepustu na skrzyŜowaniuRurociąg średnica rurociągu z dodaniem po 50 cm zkaŜdej stronyDroga o przekroju ulicznym z krawęŜnikamiszerokość jezdni z krawęŜnikami z dodaniem po 50 cm zDroga o przekroju szlakowym z rowamiodwadniającymiDroga w nasypiekaŜdej stronyszerokość korony drogi i szerokości obu rowów dozewnętrznej krawędzi ich skarpy z dodaniem po 100 cm zkaŜdej stronyszerokość korony drogi i szerokość rzutu skarp nasypów zdodaniem po 100 cm z kaŜdej strony od dolnej krawędzinasypuW przypadku przekrojów półulicznych, z jednostronnym rowem lub jednostronnym nasypem - długości przepustów naleŜy ustalać odpowiednio wg ww.wzorów.Najmniejsza odległość pionowa między górną częścią osłony kabla a płaszczyzną jezdni nie powinna być mniejsza niŜ 100 cm.Odległość między górną częścią osłony kabla a dnem rowu odwadniającego powinna wynosić co najmniej 50 cm.Ww. minimalne odległości od powierzchni jezdni i dna rowu mogą być zwiększone, gdyŜ dla konkretnego odcinka drogi powinny wynikać zwarunków określonych przez zarząd drogowy (uwzględniających projektowaną przebudowę konstrukcji nawierzchni lub pogłębienie rowu).Kable naleŜy układać poza pasem drogowym w odległości co najmniej 1 m od jego granicy.Odległość kabli od zadrzewienia drogowego (od pni drzew) powinna wynosić co najmniej 2 m.W przypadku niemoŜności prowadzenia linii kablowych poza pasem drogowym: na terenach zalewowych, zalesionych lub zajętych pod sady,dopuszcza się układanie ich w pasie drogowym na skarpach nasypów lub na częściach pasa poza koroną drogi.Roboty przy układaniu kablowych linii elektroenergetycznych na skrzyŜowaniach z drogami i na odcinkach ewentualnego wejścia linią kablowąna teren pasa drogowego przy zbliŜeniach do drogi - wymagają zezwolenia ze strony zarządu drogowego i naleŜy je wykonywać na warunkach podanychw tym zezwoleniu, zgodnie z ustawą o drogach publicznych [25].5.8. Wykonanie muf i głowicŁączenie, odgałęzianie i zakańczanie kabli naleŜy wykonywać przy uŜyciu muf i głowic kablowych.Nie naleŜy stosować muf odgałęźnych do kabli o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 1 kV.Mufy i głowice powinny być tak umieszczone, aby nie było utrudnione wykonywanie prac montaŜowych.W przypadku wiązek kabli składających się z kabli jednoŜyłowych, zaleca się przesunięcie względem siebie (wzdłuŜ kabla) muf montowanychna poszczególnych kablach.Metalowe wkładki muf przelotowych powinny być przylutowane szczelnie do powłok metalowych kabli.Miejsca połączeń Ŝył kabli w mufach powinny być izolowane oddzielnie, przy czym rozkład pola elektrycznego w izolacji tych miejsc powinienbyć zbliŜony do rozkładu pola w kablu. Na izolację miejsc łączenia Ŝył zaleca się stosować materiały izolacyjne o własnościach zbliŜonych do własnościizolacji łączonych kabli. Dopuszcza się niewykonywanie oddzielnego izolowania miejsc łączenia Ŝył kabli o napięciu znamionowym nie przekraczającym 1kV, jeŜeli mufy wykonywane są z Ŝywic samoutwardzalnych.Izolatory i kadłuby głowic oraz wkładki metalowe muf do kabli o izolacji papierowej powinny być wypełnione zalewą izolacyjną o właściwościachsyciwa, którym nasycona jest papierowa izolacja kabla. W przypadku muf i głowic do kabli o izolacji papierowej na napięcie nie przekraczające 1 kVdopuszcza się stosowanie zalewy izolacyjnej bitumicznej wg E-16 [20].Izolatory i kadłuby głowic oraz kadłuby muf do kabla o izolacji z tworzyw sztucznych powinny być wypełnione zalewą izolacyjną nie działającąszkodliwie na izolację i inne elementy tych kabli. Mufy przelotowe kabli olejowych umieszczone bezpośrednio w gruncie powinny mieć osłonę otaczającąwykonaną z materiałów niepalnych, np. z cegieł wg BN-64/6791-02 [13], połączonych zaprawą cementowo-wapienną wg PN-65/B-14503 [10] i wykonanązgodnie z dokumentacją projektową.5.9. Wykonanie połączeń powłok, pancerzy i Ŝył kabliWłasności elektryczne połączeń powinny być zgodne z normą PN-74/E-06401 [3]. Przewodność połączenia metalowych powłok kabli lubpancerzy powinna być nie mniejsza niŜ przewodność łączonych powłok lub pancerzy. W przypadku łączenia aluminiowych powłok kabli dopuszcza sięprzewodność połączenia nie mniejszą niŜ 0,7 przewodności powłoki.Metalowe powłoki kabli oraz pancerze powinny być połączone metalicznie ze sobą oraz z metalowymi kadłubami muf przelotowych i głowic.Połączenia powłok aluminiowych ze sobą i kadłubem mufy naleŜy wykonywać wewnątrz mufy przy uŜyciu przewodów aluminiowych o przekroju niemniejszym niŜ 10 mm 2 . Połączenia ze sobą powłok, Ŝył powrotnych i pancerzy kabli z materiałów innych niŜ aluminium naleŜy wykonać przewodamimiedzianymi o przekroju nie mniejszym niŜ 6 mm 2 .Połączenia powinny być wykonywane przez lutowanie lub spawanie. W przypadku muf z wkładkami metalowymi przylutowanymi dometalowych powłok obu łączonych odcinków kabli, nie wymaga się dodatkowego łączenia powłok przy uŜyciu oddzielnych przewodów.5.10. Układanie przepustów kablowychPrzepusty kablowe naleŜy wykonywać z rur stalowych lub z PCW o średnicy wewnętrznej nie mniejszej niŜ 100 mm dla kabli do 1 kV i 150 mmdla kabli powyŜej 1 kV.Przepusty kablowe naleŜy układać w miejscach, gdzie kabel naraŜony jest na uszkodzenia mechaniczne. W jednym przepuście powinien byćułoŜony tylko jeden kabel; nie dotyczy to kabli jednoŜyłowych tworzących układ wielofazowy i kabli sygnalizacyjnych.Głębokość umieszczenia przepustów kablowych w gruncie, mierzona od powierzchni terenu do górnej powierzchni rury, powinna wynosić co najmniej 70 cm- w terenie bez nawierzchni i 100 cm od nawierzchni drogi (niwelety) przeznaczonej do ruchu kołowego.Minimalna głębokość umieszczenia przepustu kablowego pod jezdnią drogi moŜe być zwiększona, gdyŜ powinna wynikać z warunkówokreślonych przez zarząd drogowy dla danego odcinka drogi.W miejscach skrzyŜowań z drogami istniejącymi o konstrukcji nierozbieralnej, przepusty powinny być wykonywane metodą wierceniapoziomego, przewidując przepusty rezerwowe dla umoŜliwienia ułoŜenia kabli dodatkowych lub wymiany kabli uszkodzonych bez rozkopywania dróg.Miejsca wprowadzenia kabli do rur powinny być uszczelnione nasmołowanymi szmatami, sznurami lub pakułami, uniemoŜliwiającymiprzedostawanie się do ich wnętrza wody i przed ich zamuleniem.5.11. Ochrona przeciwporaŜeniowaMetalowe głowice kabli powinny być połączone z uziemieniami w sposób widoczny. Powłoki aluminiowe kabli mogą być bezpośredniopołączone w rozdzielni z szyną zerową lub uziemiającą.Pancerze i powłoki metalowe kabli oraz metalowe kadłuby muf powinny stanowić nieprzerwany ciąg przewodzący linii kablowej.5.12. Oznaczenie linii kablowychKable ułoŜone w gruncie powinny być zaopatrzone na całej długości w trwałe oznaczniki (np. opaski kablowe typu OK. [18]) rozmieszczone wodstępach nie większych niŜ 10 m oraz przy mufach i miejscach charakterystycznych, np. przy skrzyŜowaniach.Kable ułoŜone w powietrzu powinny być zaopatrzone w trwałe oznaczniki przy głowicach oraz w takich miejscach i w takich odstępach, abyrozróŜnienie kabla nie nastręczało trudności.Na oznacznikach powinny znajdować się trwałe napisy zawierające:-symbol i numer ewidencyjny linii, -oznaczenie kabla, -znak uŜytkownika kabla,-znak fazy (przy kablach jednoŜyłowych), -rok ułoŜenia kabla.18

Trasa kabli ułoŜonych w gruncie na terenach niezabudowanych z dala od charakterystycznych stałych punktów terenu, powinna być oznaczonatrwałymi oznacznikami trasy, np. słupkami betonowymi typu SD [19] wkopanymi w grunt, w sposób nie utrudniający komunikacji. Na oznacznikach trasynaleŜy umieścić trwały napis w postaci ogólnego symbolu kabla „K”. Na prostej trasie kabla oznaczniki powinny być umieszczone w odstępach około 100m, ponadto naleŜy je umieszczać w miejscach zmiany kierunku kabla i w miejscach skrzyŜowań lub zbliŜeń.Oznaczniki trasy kabli układanych w gruncie na uŜytkach rolnych naleŜy umieszczać tak, aby nie utrudniały prac rolnych i stosować takieoznaczniki, które umoŜliwią łatwe i jednoznaczne określenie przebiegu trasy kabla.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Celem kontroli jest stwierdzenie osiągnięcia załoŜonej jakości wykonywanych robót przy przebudowie linii kablowej..Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wskazania InŜynierowi zgodności dostarczonych materiałów irealizowanych robót z dokumentacją projektową, ST, SST i PZJ.Materiały posiadające atest producenta stwierdzający ich pełną zgodność z warunkami podanymi w specyfikacjach, mogą być przez InŜynieradopuszczone do uŜycia bez badań.Przed przystąpieniem do badania, Wykonawca powinien powiadomić InŜyniera o rodzaju i terminie badania.Po wykonaniu badania, Wykonawca przedstawia na piśmie wyniki badań do akceptacji InŜyniera.Wykonawca powiadamia pisemnie InŜyniera o zakończeniu kaŜdej roboty zanikającej, którą moŜe kontynuować dopiero po stwierdzeniu przezInŜyniera i ewentualnie przedstawiciela, odpowiedniego dla danego terenu Zakładu Energetycznego - załoŜonej jakości.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót, Wykonawca powinien uzyskać od producentów zaświadczenia o jakości lub atesty stosowanych materiałów. NaŜądanie InŜyniera, naleŜy dokonać testowania sprzętu posiadającego moŜliwość nastawienia mechanizmów regulacyjnych. W wyniku badańtestujących naleŜy przedstawić InŜynierowi świadectwa cechowania.6.3. Badania w czasie wykonywania robótRowy pod kablePo wykonaniu rowów pod kable, sprawdzeniu podlegają wymiary poprzeczne rowu i zgodność ich tras z dokumentacją geodezyjną.Odchyłka trasy rowu od wytyczenia geodezyjnego nie powinna przekraczać 0,5 m.-Kable i osprzęt kablowySprawdzenie polega na stwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami norm przedmiotowych lub dokumentów, według których zostały wykonane,na podstawie atestów, protokółów odbioru albo innych dokumentów. 2.4.8. Układanie kabliW czasie wykonywania i po zakończeniu robót kablowych naleŜy przeprowadzić następujące pomiary:-głębokości zakopania kabla, -grubości podsypki piaskowej nad i pod kablem, -odległości folii ochronnej od kabla,-stopnia zagęszczenia gruntu nad kablem i rozplantowanie nadmiaru gruntu.Pomiary naleŜy wykonywać co 10 m budowanej linii kablowej, a uzyskane wyniki mogą być uznane za dobre, jeŜeli odbiegają od załoŜonych wdokumentacji nie więcej niŜ o 10%. -Sprawdzenie ciągłości ŜyłSprawdzenie ciągłości Ŝył roboczych i powrotnych oraz zgodności faz naleŜy wykonać przy uŜyciu przyrządów o napięciu nie przekraczającym 24V. Wynik sprawdzenia naleŜy uznać za dodatni, jeŜeli poszczególne Ŝyły nie mają przerw oraz jeśli poszczególne fazy na obu końcach linii są oznaczoneidentycznie. -Pomiar rezystancji izolacjiPomiar naleŜy wykonać za pomocą megaomomierza o napięciu nie mniejszym niŜ 2,5 kV, dokonując odczytu po czasie niezbędnym doustalenia się mierzonej wartości. Wynik naleŜy uznać za dodatni, jeŜeli rezystancja izolacji wynosi co najmniej: -20 M /km - linii wykonanych kablamielektroenergetycznymi o izolacji z papieru nasyconego, o napięciu znamionowym do 1 kV, -50 M /km - linii wykonanych kablami elektroenergetycznymi oizolacji z papieru nasyconego, o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 1 kV oraz kablami elektroenergetycznymi o izolacji z tworzyw sztucznych, -0,75dopuszczalnej wartości rezystancji izolacji kabli wykonanych wg PN-76/E-90300 [6].-Próba napięciowa izolacjiPróbie napięciowej izolacji podlegają wszystkie linie kablowe. Dopuszcza się niewykonywanie próby napięciowej izolacji linii wykonanychkablami o napięciu znamionowym do 1 kV. Próbę napięciową naleŜy wykonać prądem stałym lub wyprostowanym.W przypadku linii kablowej o napięciu znamionowym wyŜszym niŜ 1 kV, prąd upływu naleŜy mierzyć oddzielnie dla kaŜdej Ŝyły.Wynik próby napięciowej izolacji naleŜy uznać za dodatni, jeŜeli: -izolacja kaŜdej Ŝyły wytrzyma przez 20 min. bez przeskoku, przebicia i bezobjawów przebicia częściowego, napięcie probiercze o wartości równej 0,75 napięcia probierczego kabla wg PN-76/E-90250 [4] i PN-76/E-90300 [6],-wartość prądu upływu dla poszczególnych Ŝył nie przekroczy 300 A/km i nie wzrasta w czasie ostatnich 4 min. badania; w liniach o długości nieprzekraczającej 300 m dopuszcza się wartość prądu upływu 100 A.6.4. Badania po wykonaniu robótW przypadku zadawalających wyników pomiarów i badań wykonanych przed i w czasie wykonywania robót, na wniosek Wykonawcy, InŜyniermoŜe wyrazić zgodę na niewykonywanie badań po wykonaniu robót.7. OBMIAR ROBÓTOgólne wymagania dotyczące obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Obmiaru robót dokonać naleŜy w oparciu o dokumentację projektową i ewentualnie dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy,akceptowane przez InŜyniera.Jednostką obmiarową dla linii kablowej jest metr.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne wymagania dotyczące odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Przy przekazywaniu linii kablowej do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyć Zamawiającemu następujące dokumenty:-projektową dokumentację powykonawczą, -geodezyjną dokumentację powykonawczą, -protokóły z dokonanych pomiarów, -protokóły odbiorurobót zanikających, -ewentualną ocenę robót wydaną przez zakład energetyczny.9. PODSTAWA PŁATNOŚCIOgólne wymagania dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”. Płatność za metr naleŜy przyjmowaćzgodnie z obmiarem i oceną jakości uŜytych materiałów i wykonanych robót na podstawie wyników pomiarów i badań kontrolnych.Cena jednostkowa wykonanych robót obejmuje:-roboty przygotowawcze, -oznakowanie robót,19

D.01.03.02. ZABEZPIECZENIE KABLOWYCH LINII TELEKOMUNIKACYJNYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru zabezpieczeń kablowych linii telekomunikacyjnych przyprzebudowie i budowie dróg.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót.1.3. Zakres robót objętych STRoboty omówione w ST mają zastosowanie do zabezpieczenia kablowych linii telekomunikacyjnych przy budowie i przebudowie dróg publicznych.1.4. Określenia podstawowe1. Kanalizacja kablowa - zespół ciągów podziemnych z wbudowanymi studniami przeznaczony do prowadzenia kabli telekomunikacyjnych.2. Kanalizacja magistralna - kanalizacja kablowa wielootworowa przeznaczona do kabli linii magistralnych, międzycentralowych, międzymiastowychokręgowych i pośrednich.3. Kanalizacja rozdzielcza - kanalizacja kablowa jedno- lub dwutorowa przeznaczona do kabli linii rozdzielczych.4. Blok kanalizacji kablowej - blok betonowy z jednym lub wieloma otworami stosowany do zestawienia ciągów kanalizacji kablowej.5. Ciąg kanalizacji - bloki kanalizacji kablowej lub rury ułoŜone w wykopie jeden za drugim i połączone pojedynczo lub w zestawach pozwalającychuzyskać potrzebną liczbę otworów kanalizacji.6. Studnia kablowa - pomieszczenia podziemne wbudowane między ciągi kanalizacji kablowej w celu umoŜliwienia wciągania, montaŜu i konserwacjikabli.7. Studnia kablowa magistralna - studnia kablowa wbudowana między ciągi kanalizacji magistralnej.8. Studnia kablowa rozdzielcza - studnia kablowa wbudowana między ciągi kanalizacji rozdzielczej.9. Studnia kablowa szafkowa - studnia kablowa przed szafką lub rozdzielnicą kablową.10. Szafka kablowa - metalowe lub z mas termoplastycznych pudło wraz z konstrukcją wsporczą do montaŜu głowic kablowych.11. Kablowa sieć miejscowa - sieć łączy telefonicznych z urządzeniami liniowymi, łącząca centrale telefoniczne między sobą oraz centrale telefoniczneze stacjami abonenckimi.12. Sieć międzycentralowa - część linii miejscowej obejmująca linie łączące centrale telefoniczne w jednym mieście.13. Sieć abonencka - część sieci miejscowej od centrali miejscowej do aparatów telefonicznych.14. Sieć magistralna - część linii abonenckiej obejmująca linie od szafek kablowych do głowic, puszek i skrzynek kablowych.15. Sieć rozdzielcza - część linii abonenckiej obejmująca linie od szafek kablowych do głowic, puszek i skrzynek kablowych.16. Łącze - zestaw przewodów i urządzeń między centralami, centralą a aparatem abonenckim.17. Tor abonencki - para Ŝył kablowych lub napowietrznych między centralą a aparatem telefonicznym.18. Tor międzycentralowy - dwie lub trzy Ŝyły w linii pomiędzy centralami w jednym mieście.19. Telekomunikacyjna linia kablowa dalekosięŜna - linia wybudowana z kabli typu dalekosięŜnego.20. Telekomunikacyjna linia kablowa międzymiastowa - linia łącząca co najmniej dwie centrale międzymiastowe.21. Telekomunikacyjna linia kablowa wewnątrzstrefowa - linia łącząca centralę okręgową z centralą międzymiastową.22. Odcinek wzmacniakowy - odcinek linii kablowej między dwoma sąsiednimi stacjami wzmacniakowymi.23. Długość trasowa linii kablowej lub jej odcinka - długość przebiegu trasy linii bez uwzględnienia falowania i zapasów kabla.24. Długość elektryczna - rzeczywista długość zmontowanego kabla z uwzględnieniem falowania i zapasów kabla.25. Falowanie kabla - sposób układania kabla, przy którym długość kabla układanego jest większa od długości trasy, na której układa się kabel.26. Zespół pupinizacyjny - cewka lub odpowiednio połączony zespół cewek pupinizacyjnych w obudowie.27. Pupinizacja - wmontowanie w kabel dalekosięŜny cewek, których zadaniem jest zrównanie reaktancji pojemnościowej z reaktancją indukcyjnąkabla.28. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymaganiaOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Materiały do budowy kablowych linii telekomunikacyjnych nabywane są przez Wykonawcę u wytwórców. KaŜdy materiał musi mieć atest wytwórcystwierdzający zgodność jego wykonania z odpowiednimi normami.2.2. Materiały budowlane2.2.1. CementDo wykonania studni kablowych zaleca się stosowanie cementu portlandzkiego, spełniającego wymagania normy PN-88/B-30000 [43].Cement powinien być dostarczony w opakowaniach spełniających wymagania BN-88/6731-08 [50] i składowany w suchych i zadaszonychpomieszczeniach.2.2.2. PiasekPiasek do budowy studni kablowych i do układania kabli w ziemi powinien odpowiadać wymaganiom BN-87/6774-04 [1].2.2.3. WodaWoda do betonu powinna być „odmiany 1”, zgodnie z wymaganiami PN-88/B-32250 [2]. Barwa wody powinna odpowiadać barwie wody wodociągowej.Woda nie powinna wydzielać zapachu gnilnego oraz nie powinna zawierać zawiesiny, np. grudek.2.3. Elementy prefabrykowane2.3.1. Prefabrykowane studnie kablowePrefabrykowane studnie kablowe powinny być wykonane z betonu klasy B 20 zgodnie z normą PN-88/B-06250 [3].Studnie kablowe i jej prefabrykowane elementy mogą być składowane na polu składowym nie zabezpieczonym przed wpływami atmosferycznymi.Elementy studni powinny być ustawione warstwami na wyrównanym podłoŜu, przy czym poszczególne odmiany naleŜy układać w oddzielnych stosach.2.3.2. Bloki betonowe płaskieBloki betonowe płaskie powinny być zgodne z BN-74/3233-15 [5].Składowanie powinno być identyczne jak elementów studni kablowych.2.4. Materiały gotowe2.4.1. Rury z polichlorku winylu (PCW)Stosowane do budowy ciągów kanalizacyjnych rury z polichlorku winylu powinny odpowiadać normie PN-80/C-89203 [6].Rury naleŜy przechowywać na utwardzonym placu, w nienasłonecznionych miejscach zabezpieczonych przed działaniem sił mechanicznych.2.4.2. Elementy studni kablowychDo budowy studni kablowych naleŜy stosować następujące ich części:wietrznik do pokryw odpowiadający BN-73/3233-02 [44],ramy i pokrywy odpowiadające BN-73/3233-03 [45],wsporniki kablowe odpowiadające BN-69/9378-30 [46]. PowyŜsze elementy powinny byćskładowane w pomieszczeniach suchych i zadaszonych.21

2.4.3. Szafki kabloweBudowane w ciągach kanalizacji teletechnicznej szafki kablowe powinny być zgodne z normą BN-86/3223-16 [47].Szafki kablowe metalowe i z tworzyw sztucznych naleŜy przechowywać w suchych i zadaszonych pomieszczeniach.2.4.4. Skrzynki kabloweSkrzynki kablowe instalowane na słupach kablowych powinny być zgodne z normą BN-80/3231-25 [14] i BN-80/3231-28 [15].Skrzynki kablowe powinny być przechowywane w suchych pomieszczeniach i nie naraŜone na uszkodzenia mechaniczne.2.4.5. Zespoły i skrzynie pupinizacyjneZespoły i skrzynie pupinizacyjne powinny odpowiadać normie BN-79/3223-02 [48].Skrzynie zespołów pupinizacyjnych powinny być przechowywane w pozycji normalnej pracy, zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem promienisłonecznych.Zespoły pupinizacyjne luzem powinny być przechowywane w opakowaniu fabrycznym, w pozycji pionowej, w temperaturze od 0oC do 30 oC i wilgotności niewiększej niŜ 80%. 2.4.6 KableTypy kabli telekomunikacyjnych, ich pojemności i średnice Ŝył ustala się w uzgodnieniu z urzędem telekomunikacyjnym odpowiednim dla danego terenu.Zastosowane kable powinny odpowiadać wymogom odpowiednich norm wg wykazu w punkcie 10.1 ST.Kable telekomunikacyjne dostarczane są na bębnach drewnianych, których wielkości określone są w normie PN-76/D-79353 [7] i zaleŜą od średnicy kabla ijego powłoki.KaŜdy bęben jest nacechowany numerem wielkości i numerem ewidencyjnym oraz następującymi znakami i napisami:nazwą i znakiem fabrycznym producenta, strzałką wskazującą kierunek obrotów bębna przy toczeniu. Do jednej z tarczbębna przymocowana jest tabliczka, na której podany jest typ kabla, jego długość i cięŜar oraz producent. Stosuje sięnastępujące typy kabli:1)Kable kanałowe - w liniach kablowych kanałowych powinny być stosowane telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji papierowej i powłoceołowianej (TKM), wg PN-85/T-90310 [10] i PN-85/T-90311 [11] oraz telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji papierowo-powietrznej i powłocepolietylenowej z zaporą przeciwwilgociową (XTKMwX) wg PN-83/T-90331 [12]. W uzgodnieniu z odpowiednim urzędem telekomunikacyjnym moŜnastosować telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji polietylenowej (XTKMX) wg PN-83/T-90330 [13].2)Kable ziemne - w liniach kablowych ziemnych powinny być stosowane telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji papierowej i powłoce ołowianejopancerzone wg PN-85/T-90311 [11].W uzgodnieniu z urzędem telekomunikacyjnym moŜna stosować telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji polietylenowej wg PN-83/T-90330 [13]oraz o izolacji i powłoce polietylenowej z zaporą przeciwwilgociową, nieopancerzone i opancerzone z osłoną polietylenową lub polwinitową, wg PN-83/T-90331 [12].3)Kable nadziemne - w odcinkach nadziemnych kablowych powinny być stosowane telekomunikacyjne kable miejscowe o izolacji papierowej i powłoceołowianej (TKM), wg PN-85/T-90311 [11] oraz o izolacji i powłoce z tworzyw termoplastycznych wg PN-83/T-90330 [13]. Ilość czwórek w tych kablach niemoŜe przekroczyć 30.4)Kable dalekosięŜne - do budowy telekomunikacyjnych linii kablowych dalekosięŜnych naleŜy stosować następujące kable:dalekosięŜne symetryczne z wiązkami parowymi, o izolacji polietylenowej piankowej i o powłoce aluminiowej, nieopancerzonej i opancerzonej zosłonami ochronnymi wg PN-84/T-90340 [24], PN-84/T-90341 [25], PN-84/T-90342 [26],dalekosięŜne symetryczne z wiązkami czwórkowymi, o izolacji polietylenowej i o powłoce ołowianej, z osłonami ochronnymi wg PN-84/T-90345[27], PN-84/T-90346 [51], PN-84/T-90347 [28],dalekosięŜne symetryczne z wiązkami czwórkowymi, o izolacji papierowo-powietrznej i polistyrenowo-powietrznej, o powłoce metalowej, zosłonami ochronnymi wg PN-87/T-90350 [52], PN-87/T-90351 [29], PN-87/T-90352 [30],miejscowe z Ŝyłami o izolacji papierowej i powłoce ołowianej, nieopancerzone i opancerzone z osłonami ochronnymi wg PN-85/T-90310 [10],PN-85/T-90311 [11],miejscowe z Ŝyłami o izolacji i powłoce polietylenowej lub stalowej, nieopancerzone i opancerzone z osłonami ochronnymi wg PN-83/T-90330 [13],PN-83/T-90331 [12], PN-83/T-90332 [31], a takŜe ekranowane o powłoce stalowej wg WT-84/K-187 [32],dalekosięŜne współosiowe z parami typu 1.2/4.4 i 2.6/15 o powłokach ołowianych i aluminiowych, nieopancerzone i opancerzone wgWT-86/K-91.02 [33] i WT-86/K-245.02 [34],dalekosięŜne rozdzielcze z wiązkami czwórkowymi i parowymi o izolacji polietylenowej piankowej i o powłoce ołowianej, odpowiednio wgWT-80/K-132 [35] i WT-80/K-133 [36],dalekosięŜne z wiązkami czwórkowymi o izolacji piankowej, ekranowe, o powłoce stalowej, z osłoną polietylenową wg WT-84/K-186 [37].Ustalenie typu kabla, ilości Ŝył, rodzaju izolacji i osłony ze względu na przebudowę, a nie budowę linii kablowej naleŜy do odpowiedniego ZakładuRadiokomunikacji i Teletransmisji.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymaganiaWykonawca jest zobowiązany do uŜywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót, zarównow miejscu tych robót, jak teŜ przy wykonywaniu czynności pomocniczych oraz w czasie transportu, załadunku i wyładunku materiałów, sprzętu itp. SprzętuŜywany przez Wykonawcę powinien uzyskać akceptację InŜyniera.Liczba i wydajność sprzętu powinna gwarantować wykonanie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST, SST i wskazaniachInŜyniera w terminie przewidzianym kontraktem.3.2. Sprzęt do budowy kablowych linii telekomunikacyjnychWykonawca przystępujący do wykonania przebudowy kablowych linii telekomunikacyjnych powinien wykazać się moŜliwością korzystania znastępujących maszyn i sprzętu, w zaleŜności od zakresu robót gwarantujących właściwą jakość robót:a) ubijak spalinowy,b) Ŝurawik hydrauliczny,c) spręŜarka powietrzna spalinowa, przewoźna,d) wciągarka mechaniczna kabli,e) wciągarka ręczna kabli,f) miernik sprzęŜeń pojemnościowych,g) spręŜarka powietrzna, spalinowa, przewoźna,h) megomierz,i) mostek kablowy,j) generator poziomu do 20 kHz,k) miernik poziomu do 20 kHz,l) przesłuchomierz,m) koparka jednonaczyniowa kołowa,n) urządzenie do przebić poziomych,o) ciągnik balastowy,p) koparka na podwoziu gąsiennicowym,q) Ŝuraw samochodowy 6 t,r) ciągnik siodłowy z naczepą,s) pługoukładacz kabli na ciągniku gąsiennicowym,t) ciągnik gąsiennicowy,u) miernik pojemności skutecznej,v) zespół prądnicowy jednofazowy do 2,5 kVA,w) próbnik wytrzymałości izolacji,22

x) wzmacniacz heterodynowy,y) miernik oporności pozornej,z) poziomoskop,aa) równowaŜnik nastawny,bb) transformator symetryczny,cc) wzmacniacz mocy,dd) oscyloskopowy miernik sprzęŜeń.4. TRANSPORT4.1. Wymagania ogólneWykonawca jest obowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót.Liczba środków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST, SST i wskazaniachInŜyniera, w terminie przewidzianym kontraktem.4.2. Transport materiałów i elementówWykonawca przystępujący do przebudowy kablowych linii telekomunikacyjnych powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następujących środkówtransportu, w zaleŜności od zakresu robót:- samochód skrzyniowy,- samochód samowyładowczy,- samochód dostawczy,- przyczepa dłuŜycowa,- przyczepa do przewozu kabli,- przyczepa niskopodwoziowa.Na środkach transportu przewoŜone materiały i elementy powinny być zabezpieczone przed ich przemieszczaniem, układane zgodnie z warunkamitransportu wydanymi przez wytwórcę dla poszczególnych elementów.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótPrzy przebudowie i budowie dróg występujące kablowe linie telekomunikacyjne, które nie spełniają wymagań norm BN-73/8984-05 [8],BN-76/8984-17 [17], BN-88/8984-17/03 [38] i BN-89/8984-18 [42] podlegają przebudowie.Technologia przebudowy uzaleŜniona jest od warunków technicznych wydawanych przez uŜytkownika linii, który w sposób ogólny określa sposóbprzebudowy.JeŜeli dokumentacja projektowa nie przewiduje inaczej, to kolizyjne kablowe linie telekomunikacyjne naleŜy przebudować zachowując następującąkolejność robót:- wybudować nowy niekolidujący odcinek linii mający identyczne parametry techniczne jak linia istniejąca,- wykonać połączenie nowego odcinka linii z istniejącym poza obszarem kolizji z drogą, przy zachowaniu ciągłości pracy poszczególnych obwodów linii,- zdemontować kolizyjny odcinek linii.Roboty naleŜy wykonać zgodnie z normami i przepisami budowy, bezpieczeństwa i higieny pracy [53].DemontaŜ kolizyjnych odcinków kablowych linii telekomunikacyjnych naleŜy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową i SST oraz zaleceniamiuŜytkownika tych urządzeń.Wykonawca ma obowiązek wykonania demontaŜu linii w taki sposób, aby demontowane elementy nie zostały zniszczone i znajdowały się w staniepoprzedzającym demontaŜ.W przypadku niemoŜności zdemontowania elementów bez ich uszkodzenia, Wykonawca powinien powiadomić o tym InŜyniera i uzyskać od niego zgodęna ich uszkodzenie lub zniszczenie.W szczególnych przypadkach Wykonawca moŜe pozostawić elementy linii bez demontaŜu, o ile uzyska na to zgodę InŜyniera.Wykopy powstałe po demontaŜu elementów linii powinny być zasypane zagęszczonym gruntem i wyrównane do poziomu terenu. Wskaźnik zagęszczeniapowinien być równy 0,85.Wykonawca przekaŜe nieodpłatnie uŜytkownikowi zdemontowane materiały.5.1.1. Kanalizacja teletechniczna5.1.1.1. Lokalizacja kanalizacjiWzdłuŜ dróg kanalizacja kablowa powinna być ułoŜona równolegle do osi drogi poza pasem drogowym lub za zgodą zarządu drogowego w pasiedrogowym, zgodnie z ustawą nr 60 Rady Ministrów [54].5.1.1.2.Usytuowanie studni kablowychStudnie kablowe powinny być usytuowane w następujących miejscach kanalizacji:na prostej trasie kanalizacji oraz w miejscach zmian poziomu kanalizacji - studnie przelotowe,- na załomach trasy - studnie naroŜne,na odgałęzieniach kanalizacji - studnie odgałęźne, przed szafkami kablowymi -studnie szafkowe, na zakończeniach kanalizacji - studnie końcowe. Długośćprzelotów między studniami 5.1.1.3Długość przelotów między sąsiednimi studniaminie powinna przekraczać:d) 120 m między studniami magistralnymi dla kanalizacji z rur stalowych lub bloków betonowych,e) 150 m między studniami magistralnymi dla kanalizacji z rur PCW,f) 100 m między studniami rozdzielczymi SK2 dla kanalizacji z rur stalowych lub bloków betonowych,g) 120 m między studniami rozdzielczymi SK2 dla kanalizacji z rur PCW,h) 50 m między studniami rozdzielczymi SK2 i SK1 dla kanalizacji z rur stalowych i bloków betonowych,i) 70 m między studniami rozdzielczymi SK2 i SK1 dla kanalizacji z rur PCW.5.1.1.4 Głębokość ułoŜenia kanalizacjiGłębokość ułoŜenia kanalizacji powinna być taka, aby najmniejsze pokrycie liczone od poziomu terenu lub chodnika do górnej powierzchni kanalizacjiwynosiło:0,7 m dla kanalizacji magistralnej,0,6 m dla kanalizacji rozdzielczej 2-otworowej,0,5 m dla kanalizacji rozdzielczej 1-otworowej. Przy przejściach pod jezdnią głębokość ułoŜenia kanalizacji powinna być taka, aby odległość odnawierzchni nie była mniejsza od 0,8 m. W przypadkach uwarunkowanych trudnościami technicznymi dopuszcza się zmniejszenie głębokości ułoŜeniakanalizacji do 0,4 m jeśli jest zbudowana z rur PCW i 0,2 m jeśli jest zbudowana z bloków betonowych. 5.1.1.5. Prostoliniowość przebieguKanalizacja powinna, na odcinkach między sąsiednimi studniami, przebiegać po linii prostej.Dopuszczalne odchylenia osi kanalizacji z bloków betonowych od linii prostej wynoszą:- 3 cm przy przelocie między studniami do 30 m,- 5 cm przy przelocie między studniami od 30 do 50 m,- 7 cm przy przelotach między studniami od 50 do 75 m,- 10 cm przy przelotach między studniami od 75 do 100 m,- 12 cm przy przelotach między studniami od 100 do 120 m.Dopuszczalne odchylenia osi kanalizacji od linii prostej dotyczą miejsc, w których konieczne jest ominięcie przeszkód terenowych.23

W celu ominięcia przeszkód ciągi kanalizacji z rur PCW mogą być wygięte tak, aby promień wygięcia nie był mniejszy od 6 m.5.1.1.6. Spadek kanalizacjiKanalizacja powinna być układana ze spadkiem od 1 do 3%. Przy wprowadzaniu do komór kablowych spadek moŜna zwiększyć do 2%, a do budynkówdo 5%.5.1.1.7. Ciągi kanalizacji5.1.1.7.1. Wymagania ogólneIlość otworów kanalizacji powinna być ustalona w uzgodnieniu z urzędem telekomunikacyjnym odpowiednim dla danego terenu.5.1.1.7.2. Zestawy z bloków betonowychDo zestawów kanalizacji z bloków betonowych naleŜy stosować bloki betonowe wg BN-74/3233-15 [5].5.1.1.7.3. Zestawy z rur PCWDo zestawów kanalizacji z rur PCW naleŜy stosować rury z nieplastyfikowanego polichlorku winylu o średnicy 120 mm (110 mm) i grubościach ścianek niemniejszych od 2 mm wg BN-80/C-89203 [6].5.1.8. Roboty ziemne5.1.8.1. Trasa kanalizacjiWytyczona w terenie trasa kanalizacji kablowej powinna być zgodna z podaną w dokumentacji projektowej.5.1.8.2. Głębokość wykopówGłębokości wykopów podane są w tablicy 3 normy BN-73/8984-05 [8]. W przypadkach przewidywanej rozbudowy kanalizacji wykopy powinny byćodpowiednio głębsze.5.1.8.3. Szerokość wykopówSzerokości wykopów podane są w tablicy 4 normy BN-73/8984-05 [8].5.1.8.4. Przygotowanie wykopówWykopy powinny być tak przygotowane, aby spełniały wymagania podane w punkcie 5.9 normy BN-73/8984-05 [8]. Ściany wykopów powinny być pochyłe.5.1.8.5. Wyrównanie i wzmocnienie dna wykopuPrzed ułoŜeniem kanalizacji dno wykopu powinno być wyrównane i ukształtowane ze spadkiem zgodnie z wymaganiami pkt 3.6 normy BN-73/8984-05 [8]. Wgruntach mało spoistych na dno wykopu naleŜy ułoŜyć ławę z betonu kl. B20 o grubości co najmniej 10 cm.5.1.9. Układanie ciągów kanalizacji5.1.9.1. Układanie bloków betonowychUkładane bloki betonowe powinny być oczyszczone. Na odcinku od studni do studni bloki powinny być układane bez załamań i wyboczeń w pionie ipoziomie. Miejsce styków bloków, po połączeniu ich kołkami stalowymi z pręta o średnicy 8 mm, powinny być polane wodą i pokryte zaprawą z betonu kl.B20 szerokości około 10 cm i grubości co najmniej 2 cm. Po zestawieniu dwóch kolejnych bloków powinna być sprawdzona współosiowość obu bloków zapomocą sprawdzianu wg BN-76/3238-13 [9].5.1.9.2. Układanie rur PCWZ pojedynczych rur PCW naleŜy tworzyć zestawy kanalizacji wg ustalonych z urzędem telekomunikacyjnym ilości otworów w warstwach. Odległościpomiędzy poszczególnymi rurami w warstwie nie powinny być mniejsze od 2 cm, a między warstwami od 3 cm. Na przygotowane dno wykopu naleŜyułoŜyć jedną lub kilka rur w jednej warstwie. W przypadku układania następnych warstw, ułoŜoną warstwę rur naleŜy zasypać piaskiem lub przesianymgruntem, wyrównać i ubijać ubijakiem mechanicznym.5.1.10. Zasypywanie kanalizacji5.1.10.1. Zasypywanie kanalizacji z bloków betonowychZasypywanie ciągów kanalizacji z bloków betonowych naleŜy rozpoczynać od zasypania przestrzeni między ściankami wykopu i bocznymi ściankamibloków piaskiem lub rozkruszonym gruntem.Następne bloki powinny być zasypane rozdrobnionym gruntem w warstwie o grubości około 10 cm bez ubijania, a z kolei warstwami rodzimego gruntu ogrubości po około 20 cm ubijając kaŜdą warstwę ubijakami mechanicznymi.5.1.10.2. Zasypywanie kanalizacji z rur PCWOstatnią, górną warstwę kanalizacji z rur PCW naleŜy przysypać piaskiem lub przesianym gruntem do grubości przykrycia nie mniejszej od 5 cm, anastępnie warstwą piasku lub przesianego gruntu grubości około 20 cm. Następnie naleŜy zasypać wykop gruntem warstwami co 20 cm i ubijać ubijakamimechanicznymi.5.1.11. Kanalizacja kablowa na mostach i wiaduktachCiągi kanalizacji w konstrukcji Ŝelbetowej mostów i wiaduktów powinny być budowane z bloków betonowych, rur PCW lub rur stalowych.5.1.12. SkrzyŜowania i zbliŜenia kanalizacji5.1.12.1. Trasa kanalizacjiNa skrzyŜowaniach z jezdniami trasa kanalizacji powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w punkcie 5.1.8.1 niniejszej ST i zlokalizowana pod kątem90o do osi jezdni z dopuszczalną odchyłką 15o. Pod projektowanymi drogami kanalizację teletechniczną naleŜy układać w wykopach przed robotamidrogowymi, a pod jezdniami istniejącymi metodą poziomego wiercenia sprzętem dostępnym Wykonawcy i zaakceptowanym przez InŜyniera.5.1.12.2. SkrzyŜowania i zbliŜenia z urządzeniami podziemnymiPrzy skrzyŜowaniach z innymi urządzeniami podziemnymi kanalizacja kablowa powinna znajdować się w zasadzie nad tymi urządzeniami. Innerozwiązania dopuszcza się tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy pokrycie kanalizacji górą byłoby mniejsze od wymaganego wg pkt 5.1.4 niniejszej ST.NajwaŜniejsze dopuszczalne odległości w rzucie pionowym lub poziomym między krawędziami ciągów kanalizacji a innymi urządzeniami podziemnymi niepowinny być mniejsze od podanych w tablicy 5 normy BN-73/8984-05 [8].5.2. Studnie kablowe5.2.1. Stosowane typy studni kablowychNa ciągach kanalizacji kablowej naleŜy stosować studnie kablowe wg klasyfikacji i wymiarów zgodnych z wymaganiami normy BN-85/8984-01 [4].Studnie kablowe naleŜy stosować wg zasad:a) SK1 - kanalizacja 1-otworowa rozdzielcza,b) SK2 - kanalizacja 2-otworowa rozdzielcza,c) SK6 - kanalizacja od 2 do 6 otworów magistralna,d) SK12 - kanalizacja od 6 do 12 otworów magistralna,e) SK24 - kanalizacja od 12 do 24 otworów magistralna,f) SKS - przed szafkami kablowymi.5.2.1.1. Wykonywanie studni bezpośrednio na budowieStudnie bezpośrednio na budowie powinny być wykonywane zgodnie z normą BN-73/8984-05 [8] i typową dokumentacją na nie.5.2.1.2. Wykonywanie studni z prefabrykatówWykonywanie studni kablowych z prefabrykatów powinno być zgodne z wymaganiami zawartymi w typowej dokumentacji na te studnie (katalog).5.3 Telekomunikacyjne sieci kablowe miejscowe5.3.1. Stosowane typy kabliTypy stosowanych kabli podaje się w punkcie 2.4.6 ST.5.3.2. Pupinizacja kabliJeśli przebudowywane telekomunikacyjne linie miejscowe są pupinizowane, w przebudowie naleŜy zachować parametry elektryczne pupinizowanychczwórek.5.3.3. Układanie kabli w kanalizacjiUkładanie kabli w kanalizacji powinno być wykonywane z zachowaniem następujących postanowień:a) w pierwszej kolejności naleŜy zajmować otwory w dolnej warstwie ciągu kanalizacji, a do jednego otworu nie wolno wciągać więcej niŜ:-1 kabel, jeŜeli średnica zewnętrzna jest większa od 50 mm,-2 kable, jeŜeli suma ich średnic nie przekracza 75% średnicy otworu,-3 i więcej kabli, jeŜeli suma ich średnic nie przekracza wielkości średnicy otworu kanalizacji,b) w studniach kablowych kable powinny być ułoŜone na wspornikach kablowych, kable nie powinny się krzyŜować między sobą, promień wygięcia kablaTKM nie powinien być mniejszy od 10-krotnej jego średnicy, a kabla XTKM od 12-krotnej jego średnicy.24

5.3.4 Układanie kabli w ziemiKable ziemne sieci miejscowej powinny być ułoŜone równolegle do osi drogi i równolegle do ciągów innych urządzeń podziemnych.Kabel ziemny powinien być ułoŜony w wykopie linią falistą, przy czym zwiększenie długości na falowanie powinno wynosić co najmniej 2‰, a na terenachzapadlinowych co najmniej 2% długości trasowej.Głębokość ułoŜenia kabla w ziemi liczona od powierzchni do odzieŜy nie powinna być mniejsza od 0,8 m. W miejscach skrzyŜowania kabla z innymiurządzeniami podziemnymi dopuszcza się zmniejszenie tej odległości do 0,5 m.Przy złączach kablowych w ziemi, zapasy kabli nie powinny być mniejsze od 0,25 m, a przy skrzyni pupinizacyjnej od 0,5 m z kaŜdej strony złącza lubskrzyni.5.3.5 Zawieszanie kabliKable linii nadziemnych naleŜy zawieszać na linkach nośnych lub drutach, zakończonych napręŜnikami śrubowymi wg BN-70/3233-05 [49].Odległość między sąsiednimi haczykami zawieszonymi na lince nośnej lub drucie, powinna wynosić:-0,25 m - dla kabli o średnicy do 18 mm,-0,3 m - dla kabli o średnicy powyŜej 18 mm.Wysokość zawieszenia kabla od dróg nie powinna być mniejsza od 3,5 m w odniesieniu do najniŜej połoŜonego punktu kabla od powierzchni terenu.5.3.6. Wprowadzenie kabli na słupy kabloweOdcinek kabla wprowadzony do skrzynki kablowej na słupie linii napowietrznej powinien być zabezpieczony osłoną ochronną lub rurą z PCW do wysokości3 m w górę i 0,5 m w dół od powierzchni ziemi. Przy słupie powinien być ułoŜony zapas kabla.Wprowadzone na słup kable naleŜy zakończyć głowicami mocowanymi w skrzynkach kablowych 10 x 2 wg BN-80/3231-25 [14] i 30 x 2 wg BN-85/3231-28[15].5.3.7 MontaŜ kabliZłącza na kablach obołowionych powinny odpowiadać wymaganiom normy BN-65/8984-11 [16]. Złącza na kablach XTKMX powinny być wykonanezgodnie z instrukcją montaŜu [50].5.3.8 SkrzyŜowania i zbliŜenia5.3.8.1. SkrzyŜowania i zbliŜenia kabli ziemnych z drogamiPrzejście kabla ziemnego pod drogami powinno być wykonane w rurach stalowych, betonowych lub innych o nie gorszej wytrzymałości mechanicznej,układanych zgodnie z wymaganiami BN-73/8984-05 [8].5.3.8.2. SkrzyŜowania kabli ziemnych z rurociągamiPrzy skrzyŜowaniu linii kablowej z rurociągiem podziemnym, kabel powinien być ułoŜony nad rurociągiem. Jeśli odległość w pionie między rurociągiem akablem mniejsza jest od podanych w tablicy 5 normy BN-76/8984-17 [17], naleŜy stosować jako rurę ochronną stalową lub inną o nie gorszychwłaściwościach na długości po 1,0 m z obu stron miejsca skrzyŜowania od gabarytu rurociągu.5.3.8.3. SkrzyŜowania telekomunikacyjnych kabli ziemnych z kablami elektroenergetycznymiSkrzyŜowania telekomunikacyjnych kabli miejscowych z elektroenergetycznymi liniami kablowymi powinny być wykonane zgodnie z wymaganiamiPN-78/E-05125 [18].5.3.8.4. ZbliŜenia telekomunikacyjnych kabli ziemnych z podbudową linii elektroenergetycznychZbliŜenia telekomunikacyjnej linii kablowej z podbudową linii elektroenergetycznych powinny być zgodne z PN-75/E-05100 [19].5.3.8.5. Najmniejsze dopuszczalne odległości kabla ziemnego od innych urządzeń i obiektówNajmniejsze dopuszczalne odległości kabla ziemnego od innych urządzeń i obiektów podane są w tablicy 5 normy BN-76/8984-17 [17].5.3.8.6 SkrzyŜowania telekomunikacyjnych linii kablowych nadziemnych z drogamiNajmniejsza dopuszczalna wysokość zawieszenia telekomunikacyjnych kabli nadziemnych przy skrzyŜowaniu z drogami powinna wynosić 5 m.5.3.9 Ochrona linii kablowych5.3.9.1 Zabezpieczenie kabli od uszkodzeń mechanicznychKabel ziemny powinien być zabezpieczony od uszkodzeń mechanicznych przykrywami kablowymi w następujących przypadkach:-na całym przebiegu w terenie zabudowanym oraz dodatkowo po 10 m z kaŜdej strony granicy zabudowy,-przy zbliŜeniach z kablami elektroenergetycznymi i innymi urządzeniami podziemnymi o odległościach mniejszych od 1,0 m - na całej długościzbliŜenia.5.3.9.2. Zabezpieczenie kabli od wyładowań atmosferycznychW miejscach wprowadzenia torów napowietrznych do kabli sieci miejscowej naleŜy w skrzynkach kablowych na słupach stosować zespołyodgromnikowo-bezpiecznikowe.5.3.10. Kontrola ciśnieniowa szczelności powłok kabliW sieciach miejscowych naleŜy stosować bezpiecznikowy system kontroli ciśnieniowej kabli wg BN-76/8984-26 [20]. Kontrolą ciśnieniową powinny byćobjęte kable międzycentralowe i magistralne.5.3.11. Znakowanie telekomunikacyjnych kabli miejscowych5.3.11.1. Wymagania ogólneTrwałą i wyraźną numerację naleŜy umieszczać na szafkach kablowych, kablach, głowicach oraz puszkach i skrzynkach kablowych. Numerację naleŜywykonać za pomocą szablonów wg BN-73/3238-08 [21].5.3.11.2. Znakowanie kabliZnakowanie kabli w kanalizacji powinno być wykonane w studniach kablowych za pomocą opasek oznaczeniowych wg BN-72/3233-13 [22] z wyraźnieodciśniętymi numerami.Oznaczenie połoŜenia kabla ziemnego w miejscach, w których brak jest stałych i trwałych obiektów, powinno być wykonane słupkami oznaczeniowymi wgBN-74/3233-17 [23].5.4. Telekomunikacyjne kable wewnątrzstrefowe i dalekosięŜne5.4.1. Uwagi ogólneZasady budowy telekomunikacyjnych kabli wewnątrzstrefowych (okręgowych) i dalekosięŜnych (międzymiastowych) są jednakowe i dlatego w dalszejczęści niniejszej ST nie rozróŜnia się tego podziału.5.4.2. Stosowane typy kabliTypy kabli podaje się w punkcie 2.4.6.5.4.3. Wybór trasy linii kablowej5.4.3.1. Usytuowanie linii kablowej wzdłuŜ drógTrasa przebiegu linii kablowej wzdłuŜ dróg powinna być usytuowana poza pasem drogowym w odległości co najmniej 1 m od jego granicy.Na odcinkach dróg przechodzących przez tereny zabudowane, zalesione, zalewowe i bagniste lub zajęte przez róŜne obiekty nie pozwalające nadotrzymanie wymagań zbliŜeń i skrzyŜowań, dopuszcza się usytuowanie kabla odpowiednio w pasie drogowym:-w koronie drogi na poboczu jezdni, na terenach bezpośrednio zabudowanych bez odcinków lub terenów zalewowo-bagnistych,-poza koroną drogi - w przypadkach, gdy poza pasem drogowym istnieją tereny zalesione lub zadrzewione,-w koronie drogi na poboczu za zgodą zarządu drogi.Odległość ułoŜonego kabla od istniejącego lub projektowanego zadrzewienia drogowego powinna wynosić co najmniej 2 m licząc od lica pni drzew.Odcinki instalacyjne kabli powinny być tak ułoŜone, aby złącza kablowe i skrzynie pupinizacyjne były usytuowane w miejscach zapewniających trwałepoziome ich połoŜenie.5.4.4. Dobór osłon złączowych i mufOsłony złączowe i mufy powinny być zgodne z dokumentacją projektową i SST oraz dostosowane do typu kabla, średnic i liczby Ŝył oraz średnicyzewnętrznej kabla, jak równieŜ warunków środowiskowych.5.4.5 Odcinki pupinizacyjneNominalna długość odcinka pupinizacyjnego powinna wynosić 1700 m ± 2%. Długość ta powinna być jednakowa dla całej linii, z dopuszczalną róŜnicąmiędzy sąsiednimi odcinkami pupinizacyjnymi ± 10 m.5.4.6. Układanie kabli w ziemi5.4.6.1. Wymagania ogólne25

Odcinki kabli mogą być układane ręcznie lub za pomocą maszyn. Zastosowana technologia układania kabli w ziemi powinna zapewnić właściwe ułoŜeniekabli.Kable w ziemi powinny być układane bez napręŜeń z falowaniem 0,3% długości.Przy zmianie kierunku trasy linii kablowej promień gięcia kabla nie moŜe być mniejszy od:-20-krotnej średnicy zewnętrznej - w przypadku kabli współosiowych,-16-krotnej średnicy zewnętrznej - w przypadku kabli symetrycznych z Ŝyłami z izolacją polistyrenowo-powietrzną,-13-krotnej średnicy zewnętrznej - w przypadku kabli symetrycznych z powłoką ołowianą.5.4.6.2. Głębokość układania kabliGłębokość ułoŜenia kabla w ziemi mierzona od dolnej powierzchni kabla ułoŜonego na dnie rowu powinna wynosić: -1m - dla kabli z torami współosiowymi oraz symetrycznymi dla systemów 60-krotnych i wyŜszych, -0,8 m - dlapozostałych kabli symetrycznych.5.4.6.3. Zapasy kabliW czasie układania kabli naleŜy pozostawić następujące zapasy kabli:-w miejscach styku dwóch odcinków fabrykacyjnych; końcówki kabli dla wykonania złącza powinny zachodzić na siebie na długość 1,5 m,-przy złączach na kablach symetrycznych naleŜy przewidzieć zapasy po 0,3 m z kaŜdej strony złącza,-przy złączach na kablach współosiowych naleŜy przewidzieć zapasy po 0,5 m z kaŜdej strony złącza,-przy skrzyniach pupinizacyjnych naleŜy przewidzieć ułoŜenie zapasów po 1,5 m z kaŜdej strony skrzyni.5.4.6.4. Oznaczenie przebiegu kablaW dokumentacji powykonawczej linii kablowej powinny być zwymiarowane wzdłuŜnie i poprzecznie:-przebieg kabla,-połoŜenie złączy, skrzyń pupinizacyjnych, stacji wzmacniakowych, przepustów dla kabla oraz zapasów kabla.Domiarowanie powinno być wykonane do istniejących w terenie obiektów stałych lub do słupków oznaczeniowych ustawionych w czasie budowy liniikablowej. NaleŜy stosować słupki oznaczeniowe (SO) lub oznaczeniowo-pomiarowe wg BN-74/3233-17 [23].5.4.7. Układanie kabli w kanalizacji kablowej5.4.7.1. Odcinki instalacyjneOdcinki instalacyjne kabli powinny być zgodne z dokumentacją projektową.5.4.8. Znakowanie kabliKable w studniach kablowych powinny być oznaczone opaskami kablowymi wg BN-78/3233-13 [24] zawierającymi numer kabla.5.4.9. SkrzyŜowania i zbliŜenia5.4.9.1. Wymagania ogólnePrzebieg linii kablowej powinien być wykonany tak, aby liczba miejsc kolizyjnych z innymi urządzeniami była jak najmniejsza.SkrzyŜowanie kabli z drogami powinno być pod kątem 90o z dopuszczalną odchyłką do 15o.5.4.9.2. SkrzyŜowania i zbliŜenia z drogamiNa skrzyŜowaniach z drogami kable powinny być ułoŜone w kanalizacji kablowej lub teŜ w rurach ochronnych stalowych, betonowych lub grubościennych zPCW ułoŜonych zgodnie z wymaganiami wg BN-73/8984-05 [8].Rury ochronne powinny być ułoŜone poziomo na całej szerokości drogi i co najmniej po 0,5 m poza krawędzie drogi. Przy kaŜdym końcu rury ochronnejpowinien być ułoŜony zapas kabla o długości co najmniej 1 m.Rury ochronne powinny być układane na głębokości:-co najmniej 1,2 m od powierzchni dróg autostradowych,-co najmniej 1,0 m od górnej powierzchni dróg pozostałych,-co najmniej 0,5 m pod dnem rowu odwadniającego. W przypadku równoległego usytuowania trasy linii kablowej w pasiedrogowym odległość kabla powinna wynosić co najmniej:-1 m od krawędzi rowu odwadniającego lub linii podstawy nasypu,-1 m na zewnątrz od krawędzi jezdni, jeŜeli istnieje konieczność usytuowania kabla w koronie drogi,-0,5 m od krawędzi jezdni, w chodniku lub pasie zieleni.5.4.9.3. SkrzyŜowania i zbliŜenia z rurociągamiPrzy skrzyŜowaniu z rurociągami podziemnymi kable naleŜy układać nad rurociągami w rurach ochronnych.Długość rury powinna przekraczać o 1 m szerokość obrysu rurociągu z kaŜdej jego strony. Dopuszcza się zabezpieczenie kabla blokami betonowymi wgBN-79/8976-78 [39].Dopuszcza się równieŜ ułoŜenie kabla pod rurociągami, jeŜeli górna powierzchnia jego ułoŜenia jest na głębokości mniejszej niŜ 0,5 m. W tym przypadkukabel powinien być ułoŜony w rurze ochronnej lub zabezpieczony pustakami kablowymi wg BN-79/8976-78 [39].5.4.9.4. SkrzyŜowania i zbliŜenia z kablami elektroenergetycznymiSkrzyŜowania i zbliŜenia telekomunikacyjnych linii kablowych z liniami kablowymi elektroenergetycznymi powinny być wykonane wg PN-76/E-05125 [18].5.4.9.5. SkrzyŜowania i zbliŜenia z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi i stacjami transformatorowymiSkrzyŜowania i zbliŜenia telekomunikacyjnych linii kablowych z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi i stacjami transformatorowymi powinny byćwykonane wg PN-75/E-5100 [19].5.4.10. Ochrona linii kablowych5.4.10.1. Ochrona kabli przed uszkodzeniami mechanicznymiKable ułoŜone bezpośrednio w ziemi powinny być dodatkowo zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi w następujących przypadkach:a) na terenach zabudowanych miast, osiedli i wsi - w granicach zabudowy i po 10 m poza granicą,b) w miejscach ułoŜenia złączy kablowych, skrzyni pupinizacyjnych oraz po 1 m poza tymi miejscami,c) w miejscach połoŜonych w odległości mniejszej niŜ 2 m do słupów linii telekomunikacyjnych lub elektroenergetycznych, a takŜe od drzew na terenieleśnym.Kable ułoŜone bezpośrednio w ziemi zabezpiecza się przed uszkodzeniami mechanicznymi przez:-ułoŜenie nad kablem taśmy ostrzegawczej w kolorze Ŝółtym z napisem „Uwaga kabel” - w połowie głębokości ułoŜenia kabla,-ułoŜenie nad kablem kształtek ceramicznych, przykryw betonowych lub Ŝelbetowych wg BN-72/3233-12 [40] na 10 cm warstwie piasku lub rozkruszonegogruntu.5.4.10.2. Ochrona kabli ziemnych przed wyładowaniami atmosferycznymiOchrona kabli ułoŜonych w ziemi przed wyładowaniami atmosferycznymi powinna być wykonana zgodnie z wytycznymi ochronyodgromowej telekomunikacyjnych kabli dalekosięŜnych o powłokach metalowych.5.4.10.3. Ochrona kabli przed korozjąKable telekomunikacyjne powinny być zabezpieczone przed działaniem korozji elektrochemicznej przez zastosowanie ochrony biernej i ochrony katodowejzgodnie z PN-77/E-05030/00 i 01 [41].5.4.10.4. Ochrona ciśnieniowa linii kablowychWszystkie linie kablowe międzymiastowe i wewnątrzstrefowe powinny być szczelne, a więc ośrodki tych kabli powinny być trwale zabezpieczone przeddostępem wilgoci za pomocą powłok kablowych. Linie kablowe powinny być poddane kontroli ciśnieniowej z automatycznym dopełnieniem gazu wg BN-76/8984-26 [20].6. Kontrola jakości robót6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Celem kontroli jest stwierdzenie osiągnięcia załoŜonej jakości wykonywanych robót przy przebudowie linii kablowej.Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wskazania InŜynierowi zgodności dostarczonych materiałów irealizowanych robót z dokumentacją projektową oraz wymaganiami ST, SST i PZJ.Przed przystąpieniem do badania, Wykonawca powinien powiadomić InŜyniera o rodzaju i terminie badania.Po wykonaniu badania, Wykonawca przedstawia na piśmie wyniki badań do akceptacji InŜyniera.26

Wykonawca powiadamia pisemnie InŜyniera o zakończeniu kaŜdej roboty zanikającej, którą moŜe kontynuować dopiero po pisemnej akceptacji odbioruprzez InŜyniera.Kontrola jakości robót telekomunikacyjnych powinna odbywać się w obecności przedstawicieli urzędu telekomunikacyjnego i zakładu radiokomunikacji iteletransmisji. Jakość robót musi uzyskać akceptację tych instytucji.6.2. Kanalizacja teletechnicznaKontrola jakości wykonania kanalizacji teletechnicznej polega na sprawdzeniu:-trasy kanalizacji przez oględziny uporządkowania terenu wzdłuŜ ciągów kanalizacji w miejscach studzien kablowych,-przebiegu kanalizacji na zgodność z dokumentacją projektową,-prawidłowości wykonania ciągów kanalizacji polegającej na sprawdzeniu droŜności rur, wykonania skrzyŜowań z obiektami,-prawidłowości budowy studni kablowych polegającej na sprawdzeniu wymagań normy BN-85/8984-01 [4].6.3. Telekomunikacyjne kable miejscoweKontrola jakości wykonania przebudowy telekomunikacyjnych kabli miejscowych polega na sprawdzeniu:-tras kablowych,-skrzyŜowań i zbliŜeń kabli doziemnych,-ochrony linii kablowych,-szczelności powłok,-zabezpieczenia kabli przed korozją.Wymagania dotyczące powyŜszych czynności podane są w punkcie 7.2 normy BN-76/8984-17 [17].Ponadto naleŜy przeprowadzić próby i badania elektryczne na zgodność z punktem 4 normy BN-76/8984-17 [17].6.4. Telekomunikacyjne kable dalekosięŜneKontrola jakości wykonania przebudowy telekomunikacyjnych kabli dalekosięŜnych polega na sprawdzeniu:-montaŜu kabla i jego elementów poprzez oględziny,-wymiarów,-materiałów,-poprawności doboru średnic Ŝył i pojemności jednostkowych,-doboru osłon złączy i muf,-długości odcinków pupinizacyjnych,-głębokości ułoŜenia kabla w ziemi,-wykonania zbliŜeń i skrzyŜowań linii kablowej,-montaŜu złączy kablowych,-ochrony przed uszkodzeniami mechanicznymi,-ochrony od wyładowań atmosferycznych,-ochrony ciśnieniowej,-wykonania środków ochrony przed korozją.Ponadto naleŜy przeprowadzić próby badania i pomiary elektryczne na zgodność z wymaganiami punktu 11 normy BN-89/8984-18 [42].6.5. Ocena wyników badańPrzedstawioną do odbioru kablową linię telekomunikacyjną naleŜy uznać za wykonaną zgodnie z wymaganiami normy, jeŜeli sprawdzenia i pomiarypodane w rozdziale 6 ST dały dodatni wynik.Elementy linii i kanalizacji, które w wyniku przeprowadzonych badań otrzymały ocenę ujemną, powinny być wymienione lub poprawione i ponowniezgłoszone do odbioru.7. OBMIAR ROBÓTOgólne wymagania dotyczące obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Obmiaru robót dokonać naleŜy w oparciu o dokumentację projektową i ewentualnie dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy, akceptowane przezInŜyniera.Jednostką obmiarową kablowych linii telekomunikacyjnych jest kilometr.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne wymagania dotyczące odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Po wykonaniu przebudowy kanalizacji teletechnicznej i kabli telekomunikacyjnych do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyćZamawiającemu następujące dokumenty:-aktualną powykonawczą dokumentację projektową,-geodezyjną dokumentację powykonawczą,-protokóły z dokonanych pomiarów,-protokóły odbioru robót zanikających,-protokół odbioru robót przez właściwy urząd telekomunikacyjny i zakład radiokomunikacji i teletransmisji.9. PODSTAWA PŁATNOŚCIPłatność za jednostkę obmiarową naleŜy przyjmować zgodnie z obmiarem i oceną jakości wykonanych robót na podstawie atestów producenta urządzeń,oględzin i pomiarów sprawdzających. Cena wykonania robót obejmuje:-roboty przygotowawcze,-dostarczenie i zmontowanie urządzeń,-uruchomienie przebudowywanych urządzeń,-zdemontowanie kolizyjnych odcinków linii,-transport zdemontowanych materiałów,-przeprowadzenie prób i konserwowanie urządzeń w okresie gwarancji,-wykonanie inwentaryzacji urządzeń telekomunikacyjnych.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. BN-87/6774-04 Kruszywa mineralne do nawierzchni drogowych. Piasek.2. PN-88/B-32250 Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw.3. PN-88/B-06250 Beton zwykły.4. BN-85/8984-01 Telekomunikacyjne sieci kablowe miejscowe. Studnie kablowe. Klasyfikacja i5. BN-74/3233-156. BN-80/C-892037. PN-76/D-793538. BN-73/8984-059. BN-76/3238-1310. PN-85/T-9031011. PN-85/T-90311wymiary.Bloki betonowe płaskie.Rury z nieplastyfikowanego polichlorku winylu (PCW).Bębny kablowe.Kanalizacja kablowa. Ogólne wymagania i badania.Narzędzia teletechniczne i przybory pomocnicze. Sprawdzian do układaniabloków betonowych.Telekomunikacyjne kable miejscowe z wiązkami czwórkowymi o izolacjipapierowej i powłoce ołowianej. Ogólne wymagania i badania.Telekomunikacyjne kable miejscowe z wiązkami czwórkowymi o izolacji27

12. PN-85/T-9033113. PN-83/T-9033014. BN-80/3231-2515. BN-85/3231-2816. BN-65/8984-1117. BN-76/8984-1718. PN-76/E-0512519. PN-75/E-0510020. BN-76/8984-2621. BN-73/3238-0822. BN-72/3233-1323. BN-74/3233-17papierowej, o powłoce ołowianej, nieopancerzone i opancerzone.Telekomunikacyjne kable miejscowe z wiązkami czwórkowymi, pęczkowe, oizolacji polietylenowej z zaporą przeciwwilgociową, nieopancerzone iopancerzone z osłoną polietylenową lub polwinitową.Telekomunikacyjne kable miejscowe z wiązkami czwórkowymi, pęczkowe, oizolacji polietylenowej. Ogólne wymagania i badania.Skrzynka kablowa 10/20.Skrzynki kablowe 30-parowe.Złącza lutowane. Wymagania techniczne.Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Ogólne wymagania.Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa.Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa.Kontrola ciśnieniowa kabli telekomunikacyjnych. System z automatycznymdopełniaczem gazu. Ogólne wymagania i badania.Telekomunikacyjne linie napowietrzne i kablowe sieci miejskiej. Szablony doznakowania.Telekomunikacyjne linie kablowe. Opaski oznaczeniowe.Telekomunikacyjne linie kablowe. Słupki oznaczeniowe i oznaczeniowopomiarowe.24. PN-84/T-90340 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne z wiązkami parowymi, oizolacji polietylenowej piankowej. Ogólne wymagania i badania.25. PN-84/T-90341 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne z wiązkami parowymi, oizolacji polietylenowej piankowej, o powłoce aluminiowej z osłoną ochronnąpolietylenową.26. PN-84/T-90342 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne z wiązkami parowymi, oizolacji polietylenowej piankowej, o powłoce aluminiowej, opancerzone, wosłonach z materiałów termoplastycznych.27. PN-84/T-90345 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne z wiązkami czwórkowymi oizolacji polietylenowej piankowej. Ogólne wymagania i badania.28. PN-84/T-90347 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne z wiązkami czwórkowymi oizolacji polietylenowej piankowej i o powłoce ołowianej, opancerzone, z osłonamiochronnymi z tworzyw termoplastycznych.29. PN-87/T-90351 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne o izolacji papierowopowietrzneji powłoce ołowianej. Rodzaje kabli.30. PN-87/T-90352 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne o izolacji polietylenowopowietrzneji powłoce ołowianej. Rodzaje kabli.31. PN-83/T-90332 Telekomunikacyjne kable miejscowe z wiązkami czwórkowymi, pęczkowe, oizolacji polietylenowej, o powłoce stalowej, spawanej, falowanej, z osłonąpolietylenową lub polwinitową.32. WT-84/K-187 Telekomunikacyjne kable miejscowe pęczkowe, o izolacji polietylenowej,ekranowane o powłoce stalowej spawanej, falowanej i osłoną polietylenową.33. WT-86/K-094.02 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne z parami współosiowymimałowymiarowymi, o powłoce aluminiowej, nieopancerzone i opancerzone, zosłonami ochronnymi z tworzyw termoplastycznych.34. WT-86/K-245.02 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne z parami współosiowyminormalnowymiarowymi, o powłoce metalowej, opancerzone, z osłonamipolietylenowymi.35. WT-80/K-132 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne rozdzielcze z wiązkami czwórkowymi oizolacji polietylenowej piankowej i o powłoce ołowianej.36. WT-80/K-133 Telekomunikacyjny kabel rozdzielczy z wiązkami parowymi o izolacjipolietylenowej piankowej i powłoce ołowianej.37. WT-84/K-186 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne rozdzielcze z wiązkami czwórkowymi oizolacji polietylenowej piankowej, ekranowane w powłoce stalowej, z osłonąpolietylenową.38. BN-88/8984-17/03 Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe. Ogólne wymagania i39. BN-79/89 76-78-7840. BN-72/3233-7241. PN-77/E-05030/0042. BN-89/8984-1843. PN-88/B-3000044. BN-73/3233-0245. BN-73/3233-0346. BN-69/93 78-3047. BN-86/3223-1648. BN-79/3223-0249. BN-70/3233-0550. BN-88/6731-0851. PN-84/T-90346badania.Pustak kablowy.Prefabrykowana przykrywa Ŝelbetowa. i 01 Ochrona przed korozją.Ochrona katodowa. Wspólne wymagania i badania.Ochrona metalowych części podziemnych.Telekomunikacyjne linie kablowe dalekosięŜne. Ogólne wymagania i badania.Projekty budowlane. Obliczenia statyczne.Telekomunikacyjne sieci kablowe miejscowe. Wietrznik do pokryw.Ramy i oprawy pokryw.Telekomunikacyjne sieci kablowe miejscowe. Wsporniki kablowe.Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Szafki kablowe.Telekomunikacyjne linie kablowe. Zespoły pupinizacyjne i skrzynie zespołówpupinizacyjnych.Haczyk i opaski do zawieszania telefonicznych kabli miejscowych.Cement. Transport i przechowywanie.Telekomunikacyjne linie dalekosięŜne symetryczne z wiązkami czwórkowymi oizolacji polietylenowej piankowej i o powłoce aluminiowej z osłoną ochronnąpolietylenową.52. PN-87/T-90350 Telekomunikacyjne kable dalekosięŜne symetryczne o powłoce ołowianej.Ogólne wymagania i badania.10.2. Inne dokumentyInstrukcja montaŜu telefonicznych kabli miejscowych o izolacji papierowo-powietrznej i powłoce polietylenowej z zaporą przeciwwilgociową (XTKM) - ZBŁ-1970 r.Ustawa Rady Ministrów nr 60 z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.ROZPORZĄDZENIE MINISTRA BUDOWNICTWA I PRZEMYSŁU MASZYN BUDOWLANYCH W SPRAWIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY PRZYWYKONYWANIU ROBÓT BUDOWLANO-MONTAśOWYCH I ROZBIÓRKOWYCH. DZIENNIK USTAW NR 13 Z DNIA 10 KWIETNIA 197228

D.01.03.03. ZABEZPIECZENIE PODZIEMNYCH LINII WODOCIĄGOWYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru budowy, przebudowy i zabezpieczeń podziemnych liniiwodociągowych przy budowie dróg.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót.1.3. Zakras robót objętych STNiniejsza ogólna specyfikacja techniczna dotyczy budowy podziemnych linii wodociągowych.Zakres stosowania dotyczy wykonania budowy linii wodociągowych zarówno w gruntach nienawodnionych jak i nawodnionych, w środowisku słabo i silnieagresywnym (po odpowiednim zabezpieczeniu elementów betonowych i stalowych).1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Przewód wodociągowy - rurociąg wraz z urządzeniami przeznaczony do dostarczenia wody odbiorcom.1.4.2. Rura ochronna - rura o średnicy większej od przewodu wodociągowego słuŜąca do przenoszenia obciąŜeń zewnętrznych i do odprowadzenia nabezpieczną odległość poza przeszkodę terenową (korpus drogowy) ewentualnych przecieków wody.1.4.3. Studzienka - komora wodociągowa - obiekt na przewodzie wodociągowym, przeznaczony do zainstalowania armatury lub na końcach ruryochronnej.1.4.4. Rurka sygnalizacyjna - przewód podłączony do jednego końca rury ochronnej słuŜący do zasygnalizowania nieszczelności przewoduwodociągowego.1.4.5. Obudowa tunelowa - obiekt stanowiący obudowę przełazową przewodu lub kilku przewodów wodociągowych magistralnych pozwalający namontaŜ oraz obsługę rurociągów i elementów wyposaŜenia sieci bez naruszenia korpusu drogi.1.4.6. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującą polską normą PN-87/B-1060 [1], PN-82/M-01600 [33] i definicjami podanymi w STD-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.-wodociąg - zespół współpracujących ze sobą obiektów i urządzeń inŜynierskich, przeznaczony do zaopatrywania ludności i przemysłu w wodę,-wodociąg grupowy - wodociąg zasilający w wodę co najmniej dwie jednostki osadnicze lub co najmniej jedną jednostkę osadniczą i co najmniej jedenzakład produkcyjny nie leŜący w granicach tej jednostki osadniczej,-sieć wodociągowa zewnętrzna - układ przewodów wodociągowych znajdujący się poza budynkiem odbiorców, zaopatrujący w wodę ludność lub zakładyprodukcyjne,-przewód wodociągowy magistralny; magistrala wodociągowa - przewód wodociągowy doprowadzający wodę od stacji wodociągowej do przewodówrozdzielczych,-przewód wodociągowy rozdzielczy - przewód wodociągowy doprowadzający wodę od przewodu magistralnego do przyłączy domowych i innych punktówczerpalnych,-przyłącze domowe; połączenie domowe - przewód wodociągowy z wodomierzem łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją obiektu zasilanegow wodę,-przewód wodociągowy tranzytowy i przesyłowy - przewód wodociągowy bez odgałęzień, przeznaczony wyłącznie do transportu wody na duŜą odległość iłączący źródło wody ze zbiornikiem początkowym lub magistralą wodociągową,-kompensator na sieci - urządzenie zabezpieczające przewód przed powstaniem nadmiernych napręŜeń osiowych.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymaganiaOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały, dla których normy PN i BN przewidują posiadanie zaświadczenia o jakości lub atestu, powinny byćzaopatrzone przez producenta w taki dokument.Inne materiały powinny być wyposaŜone w takie dokumenty na Ŝyczenie InŜyniera.2.2. Rury przewodoweRodzaj rur, ich średnice zaleŜne są od istniejących przewodów i ustala się je z odpowiednim uŜytkownikiem sieci wodociągowej.Do wykonania sieci wodociągowej stosuje się następujące materiały:-rury ciśnieniowe z nieplastyfikowanego polichlorku winylu (PCW) wg PN-74/C-89204 [20],-rury ciśnieniowe z polietylenu twardego (PE) wg BN-74/6366-04 [46] i BN-74/6366-03 [45],-rury ciśnieniowe z polipropylenu (PP) wg BN-80/6366-08 [47],-rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania wg PN-80/H-74219 [29] malowane wewnątrz asfaltozą (WM) i zabezpieczonezewnątrz powłoką bitumiczną z pojedynczą (ZO1) lub podwójną przekładką (ZO2),-rury Ŝeliwne ciśnieniowe do połączeń sztywnych (kielichowe i kołnierzowe) wg PN-84/H-74101 [26],-rury Ŝeliwne ciśnieniowe do połączeń elastycznych śrubowych (kołnierzowe) wg PN-84/H-74102 [27].2.3. Rury ochronneRury ochronne naleŜy wykonać z materiałów trwałych, szczelnych, wytrzymałych mechanicznie i odpornych na działanie czynników agresywnych.Powierzchnie ścianek powinny być od wewnątrz i zewnątrz odpowiednio zaizolowane.2.3.1. Korpus rury ochronnejDo wykonania rur ochronnych naleŜy stosować:-rury stalowe, bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania wg PN-80/H-74219 [29] malowane wewnętrznie asfaltozą (WM) i zabezpieczonezewnętrznie powłoką bitumiczną z podwójną przekładką (ZO2),-rury Ŝelbetowe kielichowe „Wipro” wg BN-83/8971 -06.01 [54] zabezpieczone izolacją zewnętrzną i wewnętrzną przy uŜyciu „Bitizolu R” oraz „Bitizolu P”;złącza uszczelnione za pomocą fabrycznego pierścienia gumowego.Zakończenie rury ochronnej w zaleŜności od kategorii drogi naleŜy wykonać za pomocą studzienek - komór wodociągowych lub specjalnych uszczelnień zzastosowaniem rurki sygnalizacyjnej.2.3.2. Uszczelnienia rur ochronnychDo uszczelnienia końcówek rur ochronnych naleŜy stosować:-półpierścienie wykonane z blachy stalowej grubo walcowanej na gorąco StO grubości od 5 do 19 mm,-pręty dystansowe (minimum 3 szt.) okrągłe walcowane na gorąco StO średnicy od 8 do 14 mm,-sznur konopny kręcony, czesankowy, surowy,-asfalt izolacyjny wysokotopliwy IW-80, IW-100.2.3.3. Rurka sygnalizacyjnaDo wykonania rurek sygnalizacyjnych naleŜy stosować:-rury stalowe instalacyjne S-Cz-G średnicy 25 mm wg PN-74/H-74200 [28],-skrzynki uliczne stosowane w instalacjach wodnych zgodnie z wymaganiami normy PN-85/M-74081 [39].2.4. Studzienki wodociągoweStudzienka powinna być wykonana z materiałów trwałych.2.4.1. Komora roboczaKomora robocza powyŜej wejścia rury ochronnej i przewodowej powinna być wykonana:-w wersji prefabrykowanej, z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych, spełniających wymagania normy BN-86/8971-08 [55],-w wersji murowanej z cegły kanalizacyjnej spełniającej wymagania normy PN-76/B-12037 [14].Komora robocza poniŜej wejścia rur powinna być wykonana:29

-w wersji monolitycznej z betonu hydrotechnicznego klasy B25; W-4; M-100 zgodnie z wymaganiami normy BN-62/6738-03, 04, 07 [49],-lub alternatywnie z cegły kanalizacyjnej jak wyŜej.2.4.2. StropNa strop naleŜy stosować płyty Ŝelbetowe pokrywowe, monolityczne lub prefabrykowane. Wyjątkowo, przy duŜym zagłębieniu studzienki, powinno sięstosować płytę Ŝelbetową pośrednią wraz z kominem włazowym.2.4.3. Komin włazowyKomin włazowy powinien być wykonany z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych o średnicy 0,80 m zgodnie z normą BN-86/8971-08 [55].2.4.4. DnoDno studzienki wykonuje się jako monolityczne z betonu hydrotechnicznego o właściwościach podanych w punkcie 2.4.1.2.4.5. Właz kanałowyNaleŜy stosować włazy kanałowe klasy C z otworami wentylacyjnymi wg PN-87/H-74051 [23] o średnicy minimalnej 60 cm.2.4.6. Stopnie włazowePowinny być stosowane stopnie Ŝeliwne odpowiadające wymaganiom normy PN-64/H-74086 [24]. Dopuszcza się stosowanie klamer stalowych,zabezpieczonych przed korozją.2.4.7. Przejścia rurociągów przez ścianyW zaleŜności od potrzeb i konstrukcji stosuje się zgodnie z KB8-13.7 910 [62]:-przejścia beztulejowe z uszczelnieniem za pomocą sznura smołowanego i kitu asfaltowego. Grubość warstwy szczeliwa powinna wynosić od 2 do 4 cm,-przejścia wodoszczelne nasuwkowe z zastosowaniem szczeliwa w postaci sznura smołowanego zabezpieczonego z zewnątrz warstwą ołowiu lub ubitejfolii aluminiowej,-przejścia wodoszczelne dławicowe składające się ze stalowej tulei z przyspawanymi kołnierzami oporowymi, wewnątrz której jest przyspawany pierścieńw celu stworzenia oporu dla uszczelnienia dociskanego przez dławik. Materiałem uszczelniającym moŜe być sznur smołowany, kit asfaltowy, foliaaluminiowa lub inne materiały uszczelniające zaakceptowane przez InŜyniera.2.4.9. Izolacja zewnętrznaZewnętrzne powłoki izolacyjne zaleŜne są od zewnętrznych warunków korozyjnych i naleŜy je wykonać wg PN-82/B-01801 [3] i PN-86/B-01811 [4] orazzgodnie z Instrukcją ITB nr 240 i 259 [60, 61].2.5. Komory wodociągoweKomora powinna być wykonana z materiałów trwałych wg indywidualnej dokumentacji projektowej.2.5.1. Komora roboczaKomora robocza moŜe być wykonana:-jako Ŝelbetowa wraz z domieszkami uszczelniającymi o stopniu wodoszczelności W4 wg PN-88/B-06250 [B], -lubz cegły kanalizacyjnej spełniającej wymagania normy PN-76/B-12037 [14].2.5.2. StropZaleca się stosowanie stropów płytowych Ŝelbetowych monolitycznych lub prefabrykowanych. W przypadku gdy wymiary armatury lub innego wyposaŜenianie pozwalają na wykorzystanie włazów, do wyjmowania i wkładania tych elementów naleŜy stosować elementy Ŝelbetowe łatwe do demontaŜu.2.5.3. DnoDno komory wykonuje się jako Ŝelbetowe z domieszkami uszczelniającymi.2.5.4. Komin włazowyKomin włazowy stosowany przy duŜym zagłębieniu powinien być wykonany z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych o średnicy 0,80 m odpowiadającychwymaganiom normy BN-86/8971-08 [55].2.5.5. Właz kanałowyPatrz punkt 2.4.5.2.5.6. Stopnie włazowePowinny być stosowane stopnie Ŝeliwne wg PN-64/H-74086 [24]. Dopuszcza się stosowanie klamer stalowych, zabezpieczonych przed korozją.2.5.7. Przejścia rurociągów przez ścianyPatrz punkt 2.4.7.2.5.8. Izolacja zewnętrznaPatrz punkt 2.4.8.2.6. Obudowa tunelowaObudowę naleŜy wykonać z materiałów trwałych wg indywidualnej dokumentacji projektowej. Obudowatunelowa powinna być objęta oddzielną specyfikacją dotyczącą duŜych obiektów Ŝelbetowych.2.6.1. Tunel (pod korpusem drogi)Ściany powinny być wykonane:-w wersji monolitycznej jako Ŝelbetowe wraz z domieszkami uszczelniającymi o stopniu wodoszczelności W4,-lub alternatywnie z cegły kanalizacyjnej jak w punkcie 2.5.1.Strop płytowy Ŝelbetowy monolityczny lub z płyt Ŝelbetowych prefabrykowanych.Dno tunelu wykonuje się jako Ŝelbetowe wraz z domieszkami uszczelniającymi.2.6.2. Komora demontaŜowa i kontrolnaKomory te naleŜy wykonywać z materiałów jak w punkcie 2.5.1 do 2.5.5.2.6.3. Stopnie włazowePatrz punkt 2.5.6.2.6.4. Przejścia rurociągów przez ścianyPatrz punkt 2.4.7.2.6.5. Izolacja zewnętrznaPatrz punkt 2.4.8.2.7. BetonBeton hydrotechniczny klasy B15, B20, B25 powinien być zgodny z wymaganiami normy BN-62/6738-07 [49] i PN-88/B-06250 [8].2.8. Zaprawa cementowaZaprawa cementowa powinna odpowiadać warunkom normy PN-90/B-14501 [15].2.9. Kruszywo na podsypkęPodsypka pod studzienki, komory, rurociągi moŜe być wykonana z tłucznia lub Ŝwiru. UŜyty materiał na podsypkę powinien odpowiadaćwymaganiom norm: PN-86/B-06712 [10], BN-66/6774-01 [51] i BN-84/6774-02 [52].2.10. Armatura odcinającaJako armaturę odcinającą (przepływ wody) naleŜy stosować: -zasuwy Ŝeliwne klinoweowalne kielichowe (z obudową lub bez obudowy) wg PN-83/M-74003 [35], -zasuwy Ŝeliwne klinoweowalne kołnierzowe (z obudową lub bez obudowy) wg PN-83/M-74024 [36].2.11. Elementy montaŜoweJako elementy montaŜowe naleŜy stosować: -nasuwki Ŝeliwneodpowiadające wymaganiom normy PN-84/H-74101 [26], -kompensatorydławnicowe kołnierzowe Ŝeliwne wg PN-89/M-74301 [41].2.12. Hydranty nadziemneNaleŜy stosować hydranty nadziemne o średnicy nominalnej 80 mm i 100 mm odpowiadające wymaganiom normy PN-89/M-74091 [40] i BN-70/5213-04[43].2.13. Bloki oporoweNaleŜy stosować: -bloki oporowe prefabrykowane z betonu zwykłego klasy B25 odpowiadające wymaganiom normy BN-81/9192-04 [57] iBN-81/9192-05 [58] do przewodów30

o średnicach od 100 do 400 mm i ciśnieniu próbnym nie przekraczającym 0,98 MPa,-bloki oporowe Ŝelbetowe do przewodów o średnicach powyŜej 400 mm wykonane z betonu klasy B25 z zastosowaniem stali zbrojeniowej St3S i 18G2 wgindywidualnej dokumentacji projektowej.2.14. Składowanie materiałów2.14.1. Rury przewodowe i ochronneRury naleŜy przechowywać w połoŜeniu poziomym na płaskim, równym podłoŜu, w sposób gwarantujący zabezpieczenie ich przed uszkodzeniem iopadami atmosferycznymi oraz spełnienie warunków bhp.Ponadto:a) rury z tworzyw sztucznych (PCW, PE i PP) naleŜy składować w taki sposób, aby stykały się one z podłoŜem na całej swej długości. MoŜna jeskładować na gęsto ułoŜonych podkładach. Wysokość sterty rur nie powinna przekraczać: rur PCW i PE 1,5 m, natomiast rur PP - 1,0 m. Składowanerury nie powinny być naraŜone na bezpośrednie działanie promieniowania słonecznego. Temperatura w miejscu przechowywania nie powinnaprzekraczać 30oC,b) rury stalowe moŜna przechowywać w wiązkach lub luzem. Rury o średnicach poniŜej 30 mm tylko w wiązkach,c) rury Ŝeliwne i Ŝelbetowe powinny być ułoŜone w stosach na przemian kielichami lub kołnierzami. Warstwy rur naleŜy przedzielić listwami drewnianymi,przy czym listwy te powinny być grubsze od wystających części.2.14.2. Armatura przemysłowa (zasuwy, nasuwki, kompensatory, hydranty)Armatura zgodnie z normą PN-92/M-74001 [34] powinna być przechowywana w pomieszczeniach zabezpieczonych przed wpływamiatmosferycznymi i czynnikami powodującymi korozję.2.14.3. Włazy, stopnie i skrzynki uliczneWłazy, stopnie i skrzynki mogą być przechowywane na wolnym powietrzu z dala od substancji działających korodująco. Składowiska powinny byćutwardzone i odwodnione.Włazy powinny być posegregowane wg klas.2.14.4. KręgiKręgi naleŜy składować na placach lub gruncie nieutwardzonym wyrównanym i odwodnionym pod warunkiem, Ŝe nacisk kręgów przekazywanyna grunt nie przekracza 0,5 MPa.Przy składowaniu wyrobów w pozycji wbudowania wysokość składowania nie powinna przekraczać 1,8 m. Składowanie powinno umoŜliwićdostęp do poszczególnych stosów wyrobów lub pojedynczych kręgów.2.14.5. Cegła kanalizacyjnaCegła kanalizacyjna moŜe być przechowywana na składowiskach otwartych.Wykonawca jest zobowiązany do składowania cegieł na składowiskach wyrównanych i utwardzonych, z odpowiednimi spadkamiumoŜliwiającymi odprowadzenie wód opadowych. Składowiska powinny być oczyszczone z gruzu, błota lub innych zanieczyszczeń.Cegły w miejscu składowania powinny być ułoŜone w sposób uporządkowany, zapewniający łatwość przeliczenia, racjonalne wykorzystaniemiejsca i zgodny z wymaganiami bhp.Cegły powinny być ułoŜone w jednostkach ładunkowych lub luzem w stosach albo pryzmach. Jednostki ładunkowe mogą być ułoŜone jedne naddrugimi maksymalnie w 3 warstwach o łącznej wysokości nie przekraczającej 3,0 m.Przy składowaniu cegieł luzem maksymalna wysokość stosów i pryzm nie powinna przekraczać 2,2 m.2.14.6. Bloki oporoweSkładowisko prefabrykatów bloków oporowych naleŜy lokalizować jak najbliŜej miejsca wbudowania. Bloki oporowe naleŜy ustawiać w pozycjiwbudowania, bloki typoszeregu moŜna składować w pozycji leŜącej na podkładach drewnianych warstwami po 3 lub 4 sztuki.2.14.7. KruszywoSkładowisko kruszywa powinno być zlokalizowane jak najbliŜej wykonywanego odcinka wodociągu.PodłoŜe składowiska powinno być równe, utwardzone, z odpowiednim odwodnieniem, zabezpieczające kruszywo przed zanieczyszczeniem w czasie jegoskładowania i poboru.2.14.8. CementCement powinien być przechowywany w silosach. Na budowie powinny znajdować się silosy w ilości zapewniającej ciągłość robót.Składowanie cementu w workach Wykonawca zapewni w magazynach zamkniętych. Składowany cement musi być bezwzględnie odizolowany od wilgoci.Czas przechowywania cementu nie moŜe być dłuŜszy niŜ 3 miesiące.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do robót ziemnych przygotowawczych i wykończeniowychW zaleŜności od potrzeb, Wykonawca zapewni następujący sprzęt do wykonania robót ziemnych i wykończeniowych: -piłędo cięcia asfaltu i betonu, -piłę motorową łańcuchową 4,2 KM, -Ŝuraw budowlany samochodowy o nośności do 10 ton, -koparkępodsiębierną 0,25 m 3 do 0,40 m 3 , -spycharkę kołową lub gąsiennicową do 100 KM,-sprzęt do zagęszczania gruntu, a mianowicie: zagęszczarkę wibracyjną, ubijak spalinowy, walec wibracyjny,-specjalistyczny sprzęt do uzupełniania nawierzchni.3.3. Sprzęt do robót montaŜowychW zaleŜności od potrzeb i przyjętej technologii robót, Wykonawca zapewni następujący sprzęt montaŜowy:-samochód dostawczy do 0,9 t, -samochód skrzyniowy do 5 t, -samochód skrzyniowy od 5 do 10 t, -samochódsamowyładowczy od 25 do 30 t, -samochód beczkowóz 4 t, -beczkowóz ciągniony 4000 dm , -przyczepę dłuŜycowądo 10 t,-Ŝurawie samochodowe do 4 t, od 5 do 6 t, od 7 do 10 t,-Ŝurawie samojezdne kołowe do 5 t, od 7 do 10 t,-wciągarkę ręczną od 3 do 5 t,-wciągarkę mechaniczną z napędem elektrycznym do 1,6 t, od 3,2 do 5 t,-wyciąg wolnostojący z napędem spalinowym 0,5 t, -spawarkę elektrycznąwirującą 300 A, -zespół prądotwórczy trójfazowy przewoźny 20 KVA, -kociołdo gotowania lepiku od 50 do 100 dm 3 , -pojemnik do betonu do 0,75 dm 3 ,-giętarkę do prętów mechaniczna, -noŜyce do prętów mechaniczneelektryczne.Sprzęt montaŜowy i środki transportu muszą być w pełni sprawne i dostosowane do technologii i warunków wykonywanych robót orazwymogów wynikających z racjonalnego ich wykorzystania na budowie.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.31

4.2. Transport rur przewodowych i ochronnychRury moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu wyłącznie w połoŜeniu poziomym.Rury powinny być ładowane obok siebie na całej powierzchni i zabezpieczone przed przesuwaniem się przez podklinowanie lub inny sposób.Rury w czasie transportu nie powinny stykać się z ostrymi przedmiotami, mogącymi spowodować uszkodzenia mechaniczne.W przypadku przewoŜenia rur transportem kolejowym, naleŜy przestrzegać przepisy o ładowaniu i wyładowywaniu wagonów towarowych wkomunikacji wewnętrznej (załącznik nr 10 DKP) oraz ładować do granic wykorzystania wagonu.Podczas prac przeładunkowych rur nie naleŜy rzucać, a szczególną ostroŜność naleŜy zachować przy przeładunku rur z tworzyw sztucznych wtemperaturze blisko 0oC i niŜszej.Przy wielowarstwowym układaniu rur górna warstwa nie moŜe przewyŜszać ścian środka transportu o więcej niŜ 1/3 średnicy zewnętrznejwyrobu. Pierwszą warstwę rur kielichowych i kołnierzowych naleŜy układać na podkładach drewnianych, podobnie poszczególne warstwy naleŜyprzedzielać elementami drewnianymi o grubości większej niŜ wystające części rur.4.3. Transport armatury przemysłowejTransport armatury powinien odbywać się krytymi środkami transportu, zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi. Armatura transportowanaluzem powinna być zabezpieczona przed przemieszczaniem i uszkodzeniami mechanicznymi. Armatura drobna ( DN25) powinna być pakowana wskrzynie lub pojemniki.4.4. Transport włazów kanałowych, stopni i skrzynek ulicznychWłazy, stopnie i skrzynki mogą być transportowane dowolnymi środkami komunikacyjnymi.Wykonawca zabezpieczy w czasie transportu elementy przed przemieszczeniem i uszkodzeniem.Włazy typu cięŜkiego mogą być przewoŜone luzem, natomiast typu lekkiego oraz stopnie i skrzynki naleŜy łączyć w jednostki ładunkowe iukładać je na paletach.Rozmieszczenie jednostek powinno umoŜliwiać uŜycie sprzętu mechanicznego do rozładunku.4.5. Transport kręgówTransport kręgów powinien odbywać się samochodami w pozycji wbudowania lub prostopadle do pozycji wbudowania.Dla zabezpieczenia przed uszkodzeniem przewoŜonych elementów, Wykonawca dokona ich usztywnienia przez zastosowanie przekładek,rozpór i klinów z drewna, gumy lub innych odpowiednich materiałów.Podnoszenie i opuszczanie kręgów 0,8; 1,2 i 1,4 naleŜy wykonywać za pomocą minimum trzech lin zawiesia rozmieszczonych równomiernie naobwodzie prefabrykatu.4.6. Transport cegły kanalizacyjnejCegła kanalizacyjna moŜe być przewoŜona dowolnymi środkami transportu samochodowego w jednej warstwie.Cegły transportowane luzem naleŜy układać na środkach przewozowych ściśle jedne obok drugich, w jednakowej liczbie warstw na powierzchniśrodka transportu.Wysokość ładunku nie powinna przekraczać wysokości burt.Cegły luzem mogą być przewoŜone środkami transportu samochodowego pod warunkiem stosowania opinek.Załadunek i wyładunek cegły w jednostkach ładunkowych powinien odbywać się mechanicznie, za pomocą urządzeń wyposaŜonych w osprzętkleszczowy, widłowy lub chwytakowy.Załadunek i wyładunek wyrobów przewoŜonych luzem powinien odbywać się ręcznie przy uŜyciu przyrządów pomocniczych.4.7. Transport bloków oporowychTransport bloków moŜe odbywać się dowolnymi środkami transportu.Bloki mogą być układane w pozycji pionowej lub poziomej tak, aby przy równomiernym rozłoŜeniu ładunku wykorzystana była nośność środkatransportu.Ładunek powinien być zabezpieczony przed moŜliwością przesuwu w czasie jazdy przez maksymalne wyeliminowanie luzów i wypełnieniepozostałych szczelin (między ładunkiem a burtami pojazdu) materiałem odpadowym (np. stare opony, kawałki drewna itp.).4.8. Transport mieszanki betonowej i zaprawDo przewozu mieszanki betonowej Wykonawca zapewni takie środki transportu, które nie spowodują:-segregacji składników, -zmiany składu mieszanki, -zanieczyszczenia mieszanki,-obniŜenia temperatury przekraczającej granicę określoną w wymaganiach technologicznych oraz zapewniąwłaściwy czas transportu umoŜliwiający prawidłowe wbudowanie i zagęszczenie mieszanki.4.9. Transport kruszywaKruszywa uŜyte na podsypkę mogą być transportowane dowolnymi środkami.Wykonawca zapewni środki transportowe w ilości gwarantującej ciągłość dostaw materiałów, w miarę postępu robót.4.10. Transport cementuWykonawca zapewni transport cementu luzem samochodami - cementowozami, natomiast transport cementu w workach samochodami krytymi,chroniącymi cement przed wilgocią.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Roboty przygotowawczeW zakresie objętym inwestycją istnieje następujące uzbrojenie wod.-kan : siećwodociągowa Ŝeliwna 200mm, PCW 160 mm i PE 90mm uzbrojenie wodociągowe wpostaci hydrantów i zasuw kanalizacja sanitarna - kanalizacja deszczowa800mPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca dokona ich wytyczenia i trwale oznaczy je w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadków ikołków krawędziowych.W przypadku niedostatecznej ilości reperów stałych Wykonawca wbuduje repery tymczasowe (z rzędnymi sprawdzanymi przez słuŜbygeodezyjne), a szkice sytuacyjne reperów i ich rzędne przekaŜe InŜynierowi.W celu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą pompowaną z wykopów lub z opadów atmosferycznych powinny być zachowane przezWykonawcę co najmniej następujące warunki:1. górne krawędzie bali przyściennych powinny wystawać co najmniej 15 cm ponad szczelnie przylegający teren;2. powierzchnia terenu powinna być wyprofilowana ze spadkiem umoŜliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu;3. w razie konieczności wykonany zostanie ciąg odprowadzający wodę na bezpieczną odległość.5.3. Roboty ziemneW przypadku usytuowania wykopu w jezdni Wykonawca dokona rozbiórki nawierzchni i podbudowy, a materiał z rozbiórki odwiezie i złoŜy wmiejscu uzgodnionym z InŜynierem.Wykopy naleŜy wykonać jako otwarte obudowane. JeŜeli materiały obudowy nie są fabrycznie zabezpieczone przed szkodliwym wpływemwarunków atmosferycznych, to powinny one być zabezpieczone przez Wykonawcę poprzez zastosowanie odpowiednich środków antykorozyjnych lubimpregnacyjnych właściwych dla danego materiału.Metody wykonywania wykopów (ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopów, danych geotechnicznych orazposiadanego sprzętu mechanicznego.Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę w miejsce wskazane przez InŜyniera.Wykopy pod przewody powinny być rozpoczynane od najniŜej połoŜonego punktu rurociągu przesuwając się stopniowo do góry. Wykonanieobrysu wykopu naleŜy dokonać przez ułoŜenie przy jego krawędziach bali lub dyli deskowania w ten sposób, aby jednocześnie były ustalone odcinkirobocze. Elementy te naleŜy przytwierdzić kołkami lub klamrami.32

Minimalna szerokość wykopu w świetle ewentualnej obudowy powinna być dostosowana do średnicy przewodu i wynosić 0,8 m plus średnicazewnętrzna przewodu. Deskowanie ścian wykopu naleŜy prowadzić w miarę jego głębienia.Dno wykopu powinno być równe i wykonane ze spadkiem ustalonym w dokumentacji projektowej, przy czym powinno być ono na poziomiewyŜszym od rzędnej projektowanej o 0,20 m.Zdjęcie pozostawionej warstwy (0,20 m) gruntu naleŜy wykonać bezpośrednio przed ułoŜeniem przewodów. Usunięcie tej warstwy Wykonawcawykona ręcznie lub w sposób uzgodniony z InŜynierem.5.4. Przygotowanie podłoŜaRodzaj podłoŜa jest zaleŜny od rodzaju gruntu w wykopie.W gruntach suchych piaszczystych, Ŝwirowo-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych o wytrzymałości powyŜej 0,05 MPa podłoŜem jest gruntnaturalny przy nienaruszonym dnie wykopu, spełniający wymagania normy PN-85/B-10726 [12].W gruntach spoistych lub skalistych naleŜy wykonać podłoŜe wzmocnione z warstw pospółki lub Ŝwiru z domieszką piasku grubości od 15 do 20cm, zgodnie z PN-53/B-06584 [9].W gruntach nawodnionych (odwadnianych w trakcie robót) podłoŜe naleŜy wykonać z warstwy Ŝwiru lub tłucznia z piaskiem grubości od 15 do 20cm łącznie z ułoŜonymi sączkami odwadniającymi.Dla rur Ŝeliwnych o średnicy powyŜej 400 mm na warstwie odwadniającej naleŜy wykonać fundament betonowy zgodnie z dokumentacjąprojektową lub SST.W gruntach kurzawkowych oraz w gruntach torfiastych podłoŜe naleŜy wykonać zgodnie z indywidualną dokumentacją projektowązaakceptowaną przez InŜyniera. Wykonawca dokona zagęszczenia wykonywanego podłoŜa do I S nie mniej niŜ 0,95.5.5. Roboty montaŜowe5.5.1. Warunki ogólneNajmniejsze spadki przewodów powinny zapewnić moŜliwość spuszczenia wody z rurociągów nie mniej jednak niŜ 0,1%.Głębokość ułoŜenia przewodów przy nie stosowaniu izolacji cieplnej i środków zabezpieczających podłoŜe i przewód przed przemarzaniempowinna być taka, aby jego przykrycie (hn) mierzone od wierzchu przewodu do powierzchni projektowanego terenu było większe niŜ głębokośćprzemarzania gruntów hz, wg PN-81/B-03020 [6] o 0,4 m dla rur o średnicy poniŜej 1000 mm i o 0,2 m dla rur o średnicy 1000 mm oraz powyŜej.I tak przykrycie to powinno odpowiednio wynosić:-w strefie o hz = 0,8 m, hn = 1,2 m i 1,0 m -w strefie o hz = 1,0m, hn = 1,4 m i 1,2 m -w strefie o hz = 1,2 m, hn = 1,6 m i 1,4m -w strefie o hz = 1,4 m, hn = 1,8 m i 1,6 m.Dławice zasuw powinny być zabezpieczone izolacją cieplną w przypadku, gdy wierzch dławicy znajduje się powyŜej dolnej granicyprzemarzania w danej strefie.Odległość osi przewodu w planie od urządzeń podziemnych i naziemnych oraz od ściany budowli powinna być zgodna z dokumentacją.5.5.2. Wytyczne wykonania przewodówPrzewód (rura ochronna) powinien być tak ułoŜony na podłoŜu naturalnym, aby opierał się na nim wzdłuŜ całej długości co najmniej na 1/4swego obwodu, symetrycznie do swojej osi. Na podłoŜu wzmocnionym przewód powinien być ułoŜony zgodnie z dokumentacją projektową.Poszczególne odcinki rur powinny być unieruchomione przez obsypanie piaskiem pośrodku długości rury i mocno podbite tak, aby rura niezmieniła połoŜenia do czasu wykonania uszczelnienia złączy.Połączenie rur naleŜy wykonywać w sposób następujący: -rury z tworzyw sztucznych poprzez kielichy przy uŜyciu uszczelekgumowych lub przez zgrzewanie, -rury stalowe złączami spawanymi, -rury Ŝeliwne poprzez kielichy lub nasuwki uszczelnione sznuremkonopnym surowym i smołowanym oraz folią aluminiową lub ołowiem.Połączenia rur Ŝeliwnych kołnierzowych naleŜy wykonywać złączami uszczelnionymi pierścieniami gumowymi.Do wykonywania zmian kierunków przewodu naleŜy stosować łuki, kolana i trójniki w przypadkach, gdy kąt nachylenia w stopniach przekraczanastępujące wielkości:a) dla przewodów z tworzyw sztucznych, gdy kąt odchylenia przekracza wielkość dopuszczalnej strzałki ugięcia przewodu podaną w warunkachtechnicznych wytwórni,b) dla pozostałych przewodów, gdy wielkość zmiany kierunku w pionie lub poziomie na połączeniu rur (złączu kielichowym) przekracza 2o kątaodchylenia.Wykonawca jest zobowiązany do układania rur z tworzyw sztucznych w temperaturze od +5 do +30oC.Zabezpieczenie przewodu przed przemieszczaniem się w planie i pionie na skutek parcia wody powinno być zgodne z dokumentacją, przyczym bloki oporowe lub inne umocnienia naleŜy umieszczać: przy końcówkach, odgałęzieniach, pod zasuwami, hydrantami, a takŜe na zmianach kierunku:-dla przewodów z tworzyw sztucznych przy zastosowaniu kształtek, -dla przewodów Ŝeliwnych i stalowych (nie łączonych przez spawanie na styk) ośrednicy powyŜej 200 mm i kącie odchylenia większym niŜ 10o.5.5.3. Wytyczne wykonania rur ochronnychPrzejścia przewodu pod drogami o cięŜkim ruchu pojazdów, tj. o obciąŜeniu jezdni ruchem powyŜej 10 000 ton na dobę, liczbę pojazdówpowyŜej 2300 na dobę oraz przez obiekt powinny być wykonane w rurze ochronnej.Końce rury ochronnej powinny być usytuowane poza korpusem drogowym w odległości od 1 do 2 m od podstawy nasypu, a w przypadkuistnienia rowów odwadniających - poza nimi.Rura ochronna pod autostradami i drogami ekspresowymi powinna się kończyć w studzienkach lub komorach (w których przewód powinien byćprzystosowany do demontaŜu). Zasuwy odcinające powinny znajdować się na zewnątrz studzienek.Pod pozostałymi drogami rurę ochronną naleŜy zakończyć pierścieniami uszczelniającymi i zaopatrzyć w rurkę sygnalizacyjną średnicy 25 mmwprowadzoną do poziomu terenu, a jej zakończenie umieścić w skrzynce do zasuw.Pierścienie uszczelniające mają za zadanie zabezpieczenie wolnej przestrzeni między przewodem a rurą ochronną przed dostaniem się do jejwnętrza wody lub innych zanieczyszczeń oraz przed wydostaniem się na zewnątrz w niekontrolowany sposób wody pochodzącej z ewentualnej awariiprzewodu.5.4.4. Studzienki i komory wodociągowe5.5.4.1. Ogólne wytyczne wykonaniaStudzienki powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją projektową. O ile w dokumentacji nie przewidziano inaczej, to Wykonawcapowinien przestrzegać następujących zasad, wg PN-91/B-10728 [13]: -wysokość robocza studzienki wodociągowej powinna być nie mniejsza niŜ 180cm,-inne wymiary wewnętrzne studzienki powinny być dostosowane do średnicy przewodu, do wielkości i rodzaju zainstalowanej armatury lub innegowyposaŜenia. Minimalne odległości pomiędzy przewodami, armaturą lub innym wyposaŜeniem a ścianami, stropem oraz dnem studzienki - według tablicynr 1,-ponadto średnica studzienki kołowej, długość i szerokość studzienki prostokątnej nie powinny być mniejsze niŜ 120 cm,-studzienki (komory) wodociągowe powinny być stosowane dla zainstalowania w nich stosownej armatury lub innego wyposaŜenia, a ponadto słuŜą jakozakończenie rur ochronnych (zgodnie z punktem 5.5.3),33

Tablica 1.________________________________ Wyszczególnienie________________________________Odległość od ścian studzienki w miejscu nie wymagającym przechodzenia obsługi:- do zewnętrznej powierzchni rury lub armatury, dla średnicy nominalnej:- do 400 mm- powyŜej 400 do 800 mm- powyŜej 800 mm- do zewnętrznej krawędzi kołnierza 1 ), dla średnicy nominalnej:- do 500 mm- powyŜej 500 mmdo zewnętrznej krawędzi kielicha 1 )Odległość od ścian studzienki w miejscu wymagającym przechodzenia obsługi - do zewnętrznejpowierzchni rury, dla średnicy nominalnej:- do 400 mm- powyŜej 400 do 800 mm- powyŜej 800 mmOdległość od ścian studzienki, w przypadku instalowania nasuwki - do zewnętrznej krawędzikielicha 1 ) lub kołnierza 1 ), dla średnicy nominalnej:- do 500 mm- powyŜej 500 mmOdległość od dna studzienki do powierzchni rury, dla średnicy nominalnej:- do 400 mm- powyŜej 400 mmOdległość od wewnętrznej powierzchni stropu do wierzchu wrzeciona zaworu lub zasuwy wstanie otwartym1) mierzona równolegle do osi rurociąguMinimum, cm50 60 7045 60 6070 901106080607020- studzienki naleŜy lokalizować z zachowaniem następujących wymagań:a) powinna być zapewniona moŜliwość dojścia do studzienki,b) studzienka, w której masa poszczególnych elementów podlegających montaŜowi i demontaŜowi wynosi powyŜej 500 kg, powinna miećzapewnioną moŜliwość dojazdu; zaleca się zapewnienie moŜliwości dojazdu do kaŜdej studzienki,c) naleŜy unikać lokalizowania studzienek na terenach zamkniętych i prywatnych,d) w miarę moŜliwości naleŜy unikać lokalizowania studzienek w jezdniach ulic i dróg,e) nie naleŜy lokalizować studzienek w ściekach ulicznych, zagłębieniach terenu i innych miejscach naraŜonych na dopływ wody spływającej popowierzchni terenu,f) odległość krawędzi dna wykopu od pionowej ściany fundamentu budowli sąsiadującej z wykopem oraz ewentualne zabezpieczenie tej budowli -wgPN-81/B-10725 punkt 4.1.2 i 4.1.3 [11],g) odległość studzienki od przewodów gazowych (od skrajni rury) - 1 m,- studzienki naleŜy wykonywać na uprzednio wzmocnionym (warstwą tłucznia lub Ŝwiru) dnie wykopu i przygotowanym fundamencie betonowym,- studzienki wykonywać naleŜy zasadniczo w wykopie szeroko przestrzennym. W trudnych zaś warunkach gruntowych (przy występowaniu wodygruntowej, kurzawki itp.) - w wykopie wzmocnionym.5.5.4.2. Wykonanie studzienek wodociągowychStudzienki wodociągowe składają się z następujących zasadniczych części:- komory roboczej,- stropu z otworem włazowym ewentualnie kominem włazowym,- dna,- włazu kanałowego i stopni włazowych.Studzienki wodociągowe z uwagi na głębokość ułoŜenia przewodu wykonywane są zazwyczaj bez kominów włazowych.Wybór konstrukcji studzienki powinien spełniać następujące warunki:a) studzienki monolityczne naleŜy stosować wtedy, gdy poziom wody gruntowej znajduje się powyŜej dna studzienki oraz gdy wynika to z lokalnychwarunków konstrukcyjnych (obciąŜenia statyczne i dynamiczne, kształt oraz wymiary studzienki),b) studzienki prefabrykowane naleŜy stosować w gruntach suchych, powyŜej poziomu wody gruntowej,c) studzienki murowane i murowane-mieszane zaleca się stosować głównie w gruntach suchych.Ściany w studzienkach monolitycznych i prefabrykowanych powinny być szczelne, gładkie od wewnątrz i nie tynkowane. Złącza prefabrykatówuŜytych do budowy studzienek powinny być zatarte na gładko.Elementy przejść przez ściany, np. tuleje, nasuwki, rury itp. jak w punkcie 2.4.7, powinny być osadzone w konstrukcji ściany w trakcie budowy.Ściany studzienek murowanych naleŜy od zewnątrz pokryć zaprawą cementową, wg PN-90/B-14501 [15]. Powierzchnie ścian powinny byćzabezpieczone przed wilgocią lub wodą gruntową.Strop studzienki powinien zapewniać moŜliwość wymiany (demontaŜu i montaŜu) nierozbieralnych elementów armatury i innego wyposaŜeniastudzienki.Otwory montaŜowe w stropie powinny być stosowane wtedy, gdy wymiary ww. elementów nie pozwalają na wykorzystanie włazów dowyjmowania i układania tych elementów. Otwory montaŜowe naleŜy w miarę moŜliwości umieszczać nad armaturą. Otwory te powinny być zabezpieczoneprzed dopływem wody z zewnątrz. Pokrywy tych otworów powinny być wyposaŜone w uchwyty montaŜowe zabezpieczone przed korozją.Powierzchnia dna studzienki powinna być wykonana z zaprawy cementowej zatartej na gładko.W dnie powinno być wykonane wgłębienie na wodę o minimalnych wymiarach 25 x 25 cm i głębokości 20 cm. Spadek dna w kierunku tegozagłębienia powinien wynosić minimum 2%.Minimalna liczba włazów, w zaleŜności od powierzchni studzienki w planie, powinna wynosić: do 4 m 2 - 1 sztuka, od 4 do 10 m 2 - 2 sztuki,powyŜej 10 m 2 - 3 sztuki.Poziom wierzchu włazu powinien być równy z powierzchnią utwardzoną, natomiast w trawnikach itp. wierzch włazu powinien wystawać conajmniej 8 cm ponad powierzchnię terenu.W ścianie komory roboczej i ewentualnego komina włazowego naleŜy zamontować stopnie włazowe. Dopuszcza się stosowanie klamerstalowych zabezpieczonych przed korozją.Odstęp pomiędzy kolejnymi stopniami lub klamrami nie powinien przekraczać 30 cm.Studzienki o kubaturze powyŜej 100 m 3 zlokalizowane w zieleńcach itp. powinny być wyposaŜone w rury nawiewne i wywiewne. Nawiewpowinien znajdować się na wysokości 30 cm nad dnem, a wywiew - pod stropem.Grubość warstwy ziemi nad stropem powinna być nie mniejsza niŜ 50 cm, albo naleŜy zastosować równorzędną izolację cieplną.5.5.5. Wykonanie obudowy tunelowej5.5.5.1. Ogólne wytyczne wykonaniaObudowy tunelowe przełazowe stosuje się na przejściu przewodów wodociągowych magistralnych pod drogami o istotnym znaczeniu dla ruchupojazdów, jak w punkcie 5.5.3.Obudowy tunelowe naleŜy wykonywać w oparciu o dokumentację projektową.5.5.5.2. Wykonanie obudowyObudowy te składają się z następujących części:34

- tunelu usytuowanego pod korpusem drogi,- komory montaŜowej,- komory kontrolnej,- kominów włazowych.Wysokość tunelu zaleŜna jest od średnicy przewodów wodociągowych, nie powinna być jednak mniejsza niŜ 210 cm.Szerokość tunelu zaleŜna jest równieŜ od średnicy przewodów i powinna uwzględniać wymagania zawarte w tablicy 1 punkt 5.5.4.1 orazspełniać wymagania odnośnie konieczności przemieszczania rur, ich montaŜu oraz bezpiecznej komunikacji w tunelu.Dno tunelu powinno posiadać spadek minimum 0,5% w kierunku komory montaŜowej lub kontrolnej w zaleŜności od ukształtowania terenu.Komora montaŜowa słuŜy dla wprowadzenia do obudowy rur oraz armatury i innego wyposaŜenia. Wysokość komory zaleŜna jest m.in. odwielkości wprowadzanych elementów oraz wysokości zamontowanych zasuw odcinających.Szerokość zaleŜy od średnicy przewodów oraz zainstalowanej armatury i innego wyposaŜenia.Przy ustalaniu wymiarów komory naleŜy ponadto zachować ustalenia zawarte w tablicy 1 punkt 5.5.4.1.Strop komory montaŜowej powinien być w całości wykonany z elementów umoŜliwiających ich zdejmowanie.Pozostałe wymagania budowlane dotyczące wykonania ścian, dna, otworów montaŜowych i przykrycia komory oraz wymagania instalacyjnedotyczące: włazów, stopni włazowych, przejść przez ściany, wentylacji, jak przy wymaganiach dotyczących studzienek (komór) wodociągowych pkt 5.5.4.2.Komora kontrolna powinna spełniać wymagania dotyczące studzienek (komór) wodociągowych pkt 5.5.4.2.W jednej z komór, w zaleŜności od spadku dna obudowy tunelowej, naleŜy wykonać w dnie studzienkę na wodę pochodzącą z przewodówwodociągowych oraz ewentualnych przecieków armatury i samej obudowy.Minimalne wymiary takiej studzienki powinny wynosić: w planie 80 cm x 80 cm (lub średnicy 80 cm), głębokość od 80 do 100 cm. Obudowatunelowa powinna być objęta oddzielną specyfikacją.5.5.6. Wytyczne wykonania bloków oporowychBloki oporowe naleŜy umieszczać przy wszystkich węzłach (odgałęzieniach), pod zasuwami i hydrantami, a takŜe na zmianach kierunku: dlaprzewodów z tworzyw sztucznych przy zastosowaniu kształtek, zaś dla przewodów Ŝeliwnych i stalowych (nie łączonych przez spawanie na styk) ośrednicy powyŜej 200 mm i kącie odchylenia większym niŜ 10o.Blok oporowy powinien być tak ustawiony, aby swą tylną ścianą opierał się o grunt nienaruszony. W przypadku braku moŜliwości spełnienia tegowarunku, naleŜy przestrzeń między tylną ścianą bloku a gruntem rodzimym zalać betonem klasy B7,5 przygotowanym na miejscu.Odległość między blokiem oporowym i ścianką przewodu wodociągowego powinna być nie mniejsza niŜ 0,10 m. Przestrzeń między przewodema blokiem naleŜy zalać betonem klasy B7,5 izolując go od przewodu dwoma warstwami papy.Wykop do rzędnej wierzchu bloku moŜna wykonywać dowolną metodą, natomiast poniŜej - do rzędnej spodu bloku - wykop naleŜy pogłębićręcznie tuŜ przed jego posadowieniem, zgodnie z normą BN-81/9192-04 [57].Wykop w miejscu wbudowania bloku naleŜy zasypywać (do rzędnej wierzchu bloku) od strony przewodu wodociągowego.5.5.7. Armatura odcinającaArmaturę odcinającą (zasuwy) naleŜy instalować:- w komorze montaŜowej i kontrolnej obudowy tunelowej,- na przewodach wodociągowych przy rurach ochronnych na zewnątrz studzienek,- na węzłach wodociągowych (przy odgałęzieniach),- na odgałęzieniu do hydrantu,- w innych miejscach wskazanych przez uŜytkownika wodociągów.5.5.8. Hydranty nadziemneHydranty naleŜy umieszczać:- w terenie zabudowanym w odległości 100 m jeden od drugiego,- w najniŜszych (dla odwodnienia) i najwyŜszych (dla odpowietrzenia) punktach sieci wodociągowej rozdzielczej,- w innych miejscach wskazanych przez uŜytkownika wodociągów.5.5.9. Elementy montaŜoweElementy te naleŜy stosować:kompensatory dławnicowe dla montaŜu zasuw przy studzienkach wodociągowych,nasuwki dla montaŜu zasuw i przewodów zlokalizowanych w gruncie oraz dla łączenia przebudowanych odcinków przewodów z istniejącymi.5.5.10. Izolacje5.5.10.1. Zabezpieczenie przewoduRury oraz elementy Ŝeliwne i stalowe, złącza na połączenie uszczelką gumową, na połączenie łącznikami, śrubowe lub uszczelnione folią aluminiowąpowinny być zabezpieczone zgodnie z dokumentacją.Izolacja powinna stanowić szczelną jednolitą powłokę przylegającą do wierzchu przewodu na całym obwodzie i nie powinna mieć pęcherzy powietrznych,odprysków i pęknięć.Połączenia rur Ŝeliwnych i stalowych po przeprowadzeniu badania szczelności odcinka przewodu powinny być dokładnie oczyszczone, a następniezaizolowane. Izolacja złączy powinna zachodzić co najmniej 10 cm poza połączenie z izolacją rur. Do izolacji rur naleŜy stosować: lepiki asfaltoweodpowiadające normie PN-57/B-24625 [17], asfalty przemysłowe izolacyjne PS odpowiadające normie PN-76/C-96178 [22], welon z włókna szklanego wgBN-87/6755-06 [50].Bitumiczne powłoki na rurach naleŜy wykonywać w oparciu o normy PN-70/M-97051 [32] oraz BN-76/0648-76 [42].5.5.10.2. Zabezpieczenie studzienekStudzienki powinny być z zewnątrz zabezpieczone przed korozją w sposób odpowiadający rodzajowi i stopniowi agresywności środowiska, przy czym:-izolacja powierzchniowa studzienek powinna stanowić szczelną jednolitą powłokę, przywierającą do zewnętrznej powierzchni ścian, sięgać 0,5 m ponadnajwyŜszy poziom wód w terenie, a połączenia izolacji pionowej i poziomej oraz styki powinny zachodzić wzajemnie na siebie na szerokość co najmniej0,1 m,-okładziny zabezpieczające izolację studzienek powinny sięgać co najmniej 0,1 m powyŜej izolacji pionowej, a spoiny ich powinny być dokładniewypełnione.Powłoki izolacyjne powierzchni studzienek naleŜy wykonywać w oparciu o normę PN-82/B-01801 [3] i PN-86/B-01811 [4] oraz Instrukcję ITB nr240 i 259 [60, 61].Zabezpieczeniu podlegają równieŜ rury Ŝelbetowe typu „Wipro” (stosowane jako rury ochronne) zgodnie z zasadami zawartymi w ww.Instrukcji).W środowisku słabo agresywnym, niezaleŜnie od czynnika agresji, studzienki naleŜy zabezpieczyć przez zagruntowanie bitizolem R oraztrzykrotne posmarowanie lepikiem asfaltowym stosowanym na gorąco wg PN-58/C-96177 [21].W środowisku silnie agresywnym (z uwagi na duŜą róŜnorodność i bardzo duŜy przedział natęŜenia czynnika agresji) Wykonawca uzgodnisposób zabezpieczenia powierzchni studzienek i rur z InŜynierem.5.5.11. Zasypanie wykopów i ich zagęszczenieUŜyty materiał i sposób zasypania nie powinny spowodować uszkodzenia ułoŜonego przewodu i obiektów na przewodzie oraz izolacji wodoochronnej,przeciwwilgociowej i cieplnej.Grubość warstwy ochronnej zasypu strefy niebezpiecznej wg PN-53/B-06584 [9] powinna wynosić:-dla przewodów z rur Ŝeliwnych - 0,5 m,-dla przewodów z innych rur - 0,3 m.Materiałem zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinien być grunt nieskalisty, bez grud i kamieni, mineralny, sypki, drobno- i średnioziarnisty wg PN-74/B-02480 [5].Materiał zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinien być zagęszczony ubijakiem ręcznym po obu stronach przewodu, zgodnie z PN-68/B-06050 [7].Pozostałe warstwy gruntu dopuszcza się zagęszczać mechanicznie, o ile nie spowoduje to uszkodzenia przewodu. Wskaźnik zagęszczenia gruntupowinien być nie mniejszy niŜ 0,97.W przypadku prowadzenia robót ziemnych w istniejącej drodze o nawierzchni ulepszonej i trudności osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia gruntu co35

najmniej 1, naleŜy zastąpić górną warstwę zasypu wzmocnioną podbudową drogi.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Kontrola, pomiary i badania6.2.1. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania mające na celu:-zakwalifikowania gruntów do odpowiedniej kategorii, -określenie rodzaju gruntu i jegouwarstwienia, -określenie stanu terenu, -ustalenie składu betonu i zapraw,-ustalenie sposobu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą,-ustalenie metod wykonywania wykopów, -ustalenie metod prowadzeniarobót i ich kontroli w czasie trwania budowy.6.2.2. Kontrola, pomiary i badania w czasie robótWykonawca jest zobowiązany do stałej i systematycznej kontroli prowadzonych robót w zakresie i z częstotliwością zaakceptowaną przezInŜyniera w oparciu o normę BN-83/8836-02 [53], PN-81/B-10725 [11] i PN-91/B-10728 [13].W szczególności kontrola powinna obejmować: -sprawdzenie rzędnych załoŜonych ław celowniczych w nawiązaniu do podanych na placubudowy stałych punktów niwelacyjnych z dokładnością odczytu do 1 mm,-sprawdzenie metod wykonywania wykopów,-zbadanie materiałów i elementów obudowy pod kątem ich zgodności z cechami podanymi w dokumentacji technicznej i warunkami technicznymipodanymi przez wytwórcę,-badanie zachowania warunków bezpieczeństwa pracy,-badanie zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą,-badanie prawidłowości podłoŜa naturalnego, w tym głównie jego nienaruszalności, wilgotności i zgodności z określonym w dokumentacji,-badanie i pomiary szerokości, grubości i zagęszczenia wykonanego podłoŜa wzmocnionego z kruszywa lub betonu, -badanie ewentualnegodrenaŜu,-badanie w zakresie zgodności z dokumentacją techniczną i warunkami określonymi w odpowiednich normach przedmiotowych lub warunkamitechnicznymi wytwórni materiałów, ewentualnie innymi umownymi warunkami,-badanie głębokości ułoŜenia przewodu, jego odległości od budowli sąsiadujących i ich zabezpieczenia,-badanie ułoŜenia przewodu na podłoŜu, -badanie odchylenia osi przewodu i jego spadku, -badaniezastosowanych złączy i ich uszczelnienie,-badanie zmiany kierunków przewodu i ich zabezpieczenia przed przemieszczaniem, -badaniezabezpieczenia przewodu przy przejściu pod drogami (rury ochronne, obudowy tunelowe), -badaniezabezpieczenia przed korozją i prądami błądzącymi,-badanie wykonania obiektów budowlanych na przewodzie wodociągowym (w tym: badanie podłoŜa, sprawdzenie zbrojenia konstrukcji, izolacjiwodoszczelnej, zabezpieczenia przed korozją, sprawdzenie przejść rurociągów przez ściany, sprawdzenie montaŜu przewodów i armatury, sprawdzenierzędnych posadowienia pokryw włazów oraz sprawdzenie stopni włazowych, otworów montaŜowych i urządzeń wentylacyjnych), -badanie szczelnościcałego przewodu, -badanie warstwy ochronnej zasypu przewodu, -badanie zasypu przewodu do powierzchni terenu poprzez badanie wskaźnikówzagęszczenia poszczególnych jego warstw.6.2.3. Dopuszczalne tolerancje i wymagania:-odchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno wynosić więcej niŜ ± 5 cm,-odchylenie wymiarów w planie nie powinno być większe niŜ 0,1 m,-odchylenie grubości warstwy zabezpieczającej naturalne podłoŜe nie powinno przekroczyć ± 3 cm,-dopuszczalne odchylenia w planie krawędzi wykonanego podłoŜa wzmocnionego od ustalonego na ławach celowniczych kierunku osi przewodu niepowinny przekraczać: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm, dla pozostałych przewodów 5 cm,-róŜnice rzędnych wykonanego podłoŜa nie powinny przekroczyć w Ŝadnym jego punkcie: dla przewodów z tworzyw sztucznych ± 5 cm, dla pozostałychprzewodów ± 2cm,-dopuszczalne odchylenia osi przewodu od ustalonego na ławach celowniczych nie powinny przekroczyć: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm, dlapozostałych przewodów 2 cm,-dopuszczalne odchylenia spadku przewodu nie powinny w Ŝadnym jego punkcie przekroczyć: dla przewodów z tworzyw sztucznych ± 5 cm, dlapozostałych przewodów ± 2cm i nie mogą spowodować na odcinku przewodu przeciwnego spadku ani zmniejszenia jego do zera,-stopień zagęszczenia zasypki wykopów określony w trzech miejscach na długości 100 m nie powinien wynosić mniej niŜ 0,97.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego i odebranego przewodu i uwzględnia niŜej wymienione elementy składowe, obmierzone według innychjednostek:-studzienki i komory wodociągowe w kompletach,-obudowy tunelowe: wykopy i zasypki - m 3 (metr sześcienny), zbrojenie - kg (kilogram), beton - m 3 (metr sześcienny), izolacja - m 2 (metr kwadratowyizolowanej powierzchni).8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniemtolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają wszystkie technologiczne czynności związane z przebudową liniiwodociągowych, a mianowicie: -roboty przygotowawcze, -roboty ziemne z obudową ścian wykopów, -przygotowanie podłoŜa, -robotymontaŜowe wykonania rurociągów, -wykonanie studzienek wodociągowych, -wykonanie komór wodociągowych,36

-wykonanie rur ochronnych,-wykonanie obudowy tunelowej,-wykonanie izolacji,-próby szczelności przewodów, zasypanie i zagęszczenie wykopu.Odbiór robót zanikających powinien być dokonany w czasie umoŜliwiającym wykonanie korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót.Długość odcinka robót ziemnych poddana odbiorowi nie powinna być mniejsza od 50 m i powinna wynosić: około 300 m dla przewodów z rur Ŝeliwnych i ztworzywa sztucznego PE bez względu na sposób prowadzenia wykopów oraz dla przewodów z rur stalowych i PCW, w przypadku ułoŜenia ich wwykopacho ścianach umocnionych, zaś dla przewodów ułoŜonych w wykopach nieumocnionych z rur PCW około 600 m, z rur stalowych około 1000 m.Dopuszcza się zwiększenie lub zmniejszenie długości przeznaczonego do odbioru odcinka przewodu z tym, Ŝe powinna być ona uzaleŜniona od warunkówlokalnych oraz umiejscowienia uzbrojenia lub uzasadniona względami techniczno-ekonomicznymi.InŜynier dokonuje odbioru robót zanikających zgodnie z zasadami określonymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.2.8.3. Odbiór końcowyOdbiorowi końcowemu wg PN-81/B-10725 [11] i PN-91/B-10728 [13] podlega: -sprawdzenie kompletności dokumentacji do odbiorutechnicznego końcowego (polegające na sprawdzeniu protokółów badań przeprowadzonych przy odbiorach technicznych częściowych), -badanieszczelności studzienki,-badanie szczelności całego przewodu (przeprowadzone przy całkowicie ukończonym i zasypanym przewodzie, otwartych zasuwach - zgodnie z punktem8.2.4.3 normy PN-81/B-10725 [11]),-badanie jakości wody (przeprowadzone stosownie do odpowiednich norm obowiązujących w zakresie badań fizykochemicznych i bakteriologicznychwody).Wyniki przeprowadzonych badań podczas odbioru powinny być ujęte w formie protokółu, szczegółowo omówione, wpisane do dziennika budowy ipodpisane przez nadzór techniczny oraz członków komisji przeprowadzającej badania.Wyniki badań przeprowadzonych podczas odbioru końcowego naleŜy uznać za dokładne, jeŜeli wszystkie wymagania (badanie dokumentacji i szczelnościcałego przewodu) zostały spełnione.JeŜeli któreś z wymagań przy odbiorze technicznym końcowym nie zostało spełnione, naleŜy ocenić jego wpływ na stopień sprawności działania przewodui w zaleŜności od tego określić konieczne dalsze postępowanie.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m wykonanej i odebranej linii wodociągowej obejmuje:-dostawę materiałów, -wykonanie robót przygotowawczych,-wykonanie wykopu w gruncie I - IV kat. wraz z umocnieniem ścian wykopu i jego odwodnieniem,-przygotowanie podłoŜa i fundamentu, -wykonanie sączków,-ułoŜenie przewodów wraz z montaŜem armatury i innego wyposaŜenia,-wykonanie zabezpieczeń przewodu przy przejściu pod drogami (rur ochronnych wraz z uszczelnieniem i uzbrojeniem),-wykonanie studzienek (komór) wodociągowych, -przeprowadzenie próby szczelności, -wykonanie izolacji rur i studzienek(komór), -zasypanie wykopu wraz z jego zagęszczeniem, -doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego, -pomiary ibadania.Cena jednostki obmiarowej nie obejmuje wykonania obudowy tunelowej będącej tematem oddzielnej specyfikacji.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-87/B-01060 Sieć wodociągowa zewnętrzna. Obiekty i elementy wyposaŜenia. Terminologia.2. PN-80/B-01800 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe iŜelbetowe. Klasyfikacja i określenie środowisk.3. PN-82/B-01801 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe iŜelbetowe. Podstawowe zasady projektowania.4. PN-86/B-01811 Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe iŜelbetowe. Ochrona materiałowo-strukturalna. Wymagania.5. PN-74/B-02480 Grunty budowlane. Podział, nazwy, symbole i określenia.6. PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienia bezpośrednie budowli. Obliczenia statycznei projektowanie.7. PN-68/B-06050 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonywania i badaniaprzy odbiorze.8. PN-88/B-06250 Beton zwykły.9. PN-53/B-06584 Rury betonowe. Budowa kanałów w wykopach.10. PN-86/B-06712 Kruszywa mineralne do betonu.11. PN-81/B-10725 Wodociągi. Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania przy odbiorze.12. PN-85/B-10726 Wodociągi. Przewody z rur stalowych i Ŝeliwnych na terenach górniczych.Wymagania i badania.13. PN-91/B-10728 Studzienki wodociągowe.14. PN-76/B-12037 Cegła pełna wypalana z gliny - kanalizacyjna.15. PN-90/B-14501 Zaprawy budowlane zwykłe.16. PN-74/B-24622 Roztwór asfaltowy do gruntowania.17. PN-57/B-24625 Lepik asfaltowy z wypełniaczami stosowany na gorąco.18. PN-74/C-89200 Rury z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Wymiary.19. PN-76/C-89202 Kształtki do rur ciśnieniowych z nieplastyfikowanego polichlorku winylu.20. PN-74/C-89204 Rury ciśnieniowe z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Wymagania ibadania.21. PN-58/C-96177 Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco.22. PN-76/C-96178 Asfalty przemysłowe. Postanowienia ogólne i zakres normy.23. PN-87/H-74051 Włazy kanałowe. Ogólne wymagania i badania.24. PN-64/H-74086 Stopnie Ŝeliwne do studzienek kontrolnych.25. PN-81/H-74100 Rury Ŝeliwne ciśnieniowe. Wymagania i badania.26. PN-84/H-74101 Rury Ŝeliwne ciśnieniowe do połączeń sztywnych.27. PN-84/H-74102 Rury Ŝeliwne ciśnieniowe do połączeń elastycznych śrubowych.28. PN-74/H-74200 Rury stalowe ze szwem gwintowane.29. PN-80/H-74219 Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania.37

30. PN-79/H-7424431. PN-86/H-7437432. PN-70/H-9705133. PN-82/M-0160034. PN-92/M-7400135. PN-84/M-7400336. PN-83/M-74024/0037. PN-83/M-74024/0238. PN-83/M-74024/0339. PN-85/M-7408140. PN-89/M-7409141. PN-89/M-7430142. BN-76/0648-7643. BN-77/5213-0444. BN-75/5220-0245. BN-74/6366-0346. BN-74/6366-0447. BN-80/6366-0848. BN-77/6731-0849. BN-62/6738-03,04,0750. BN-87/6755-0651. BN-66/6774-0152. BN-84/6774-0253. BN-83/8836-0254. BN-83/8971-06.0155. BN-86/8971-0856. BN-86/9192-0357. BN-81/9192-0458. BN-81/9192-0559. BN-82/9192-0610.2. Inne dokumenty- Instrukcja nr 240ITB. 1982 r.Rury stalowe ze szwem przewodowe.Połączenia kołnierzowe. Uszczelki. Wymagania ogólne.Ochrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali, staliwa i Ŝeliwa domalowania. Ogólne wytyczne.Armatura przemysłowa. Terminologia.Armatura przemysłowa. Ogólne wymagania i badania.Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kielichowe Ŝeliwne na ciśnienienominalne 1 MPa.Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe Ŝeliwne. Wymagania ibadania.Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe Ŝeliwne na ciśnienienominalne 0,63 MPa.Armatura przemysłowa. Zasuwy klinowe kołnierzowe Ŝeliwne na ciśnienienominalne 1 MPa.Skrzynki uliczne stosowane w instalacjach wodnych i gazowych.Armatura przemysłowa. Hydranty nadziemne na ciśnienie nominalne 1 MPa.Armatura przemysłowa. Kompensatory jednodławicowe kołnierzowe Ŝeliwnena ciśnienie nominalne 1 i 1,6 MPa.Bitumiczne powłoki na rurach stalowych układanych w ziemi.Armatura przemysłowa. Hydranty. Wymagania i badania.Ochrona przed korozją. Wymagania ogólne i ocena wykonania.Rury polietylenowe typ 50. Wymiary.Rury polietylenowe typ 50. Wymagania techniczne.Rury ciśnieniowe z polipropylenu. Wymagania i badania.Cement. Transport i przechowywanie.Beton hydrotechniczny. Wymagania techniczne.Welon z włókien szklanych.Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych i kolejowych. świr i pospółka.Kruszywo mineralne. Kruszywo kamienne łamane do nawierzchni drogowych.Przewody podziemne. Roboty ziemne. Wymagania i badania przy odbiorze.Rury bezciśnieniowe. Kielichowe rury betonowe i Ŝelbetowe „Wipro”.Prefabrykaty budowlane z betonu. Kręgi betonowe i Ŝelbetowe.Wodociągi wiejskie. Przewody ciśnieniowe z rur stalowych i Ŝeliwnych.Wymagania i badania przy odbiorze.Wodociągi wiejskie. Bloki oporowe prefabrykowane. Warunki technicznewykonania i wbudowania.Wodociągi wiejskie. Bloki oporowe. Wymiary i warunki stosowania.Wodociągi wiejskie. Szczelność przewodów z PCW układanych metodąbezodkrywkową. Wymagania i badania przy odbiorze.Instrukcja zabezpieczenia przed korozją konstrukcji betonowych i Ŝelbetowych. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa- Instrukcja nr 259 ITB. Wymagania dla biur projektowych w sprawie zabezpieczenia przed korozją projektowanychbudowli. Instytut techniki Budowlanej, Warszawa 1984 r.- Katalog budownictwaKB 4 - 4.11.6 (1) przejścia rurociągami wodociągowymi pod przeszkodami - typ P1 do P6 (marzec 1979 r.)KB 4 - 4.11.5 (5) studzienki wodociągowe dla zasuw (czerwiec 1973 r.)KB 8 - 13.7 (1) przejścia przez ściany budowli rurociągami wodociągowymi i kanalizacyjnymi (czerwiec1989r.).38

D.01.03.04. ZABEZPIECZENIE PODZIEMNYCH LINII GAZOWYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące przebudowy podziemnych linii gazowych przy przebudowiebudowie dróg.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogachkrajowych i wojewódzkich.1.3. Zakres robót objętych STNiniejsza ogólna specyfikacja techniczna dotyczy przebudowy podziemnych linii gazowych kolidujących z przebudową i budową dróg, zwyjątkiem terenów eksploatacji górniczej.Zakres stosowania dotyczy wykonania przebudowy linii gazowych zarówno w gruntach nienawodnionych jak i nawodnionych, w środowiskusłabo i silnie agresywnym.1.4. Określenia podstawowe- Gazociąg - rurociąg wraz z wyposaŜeniem słuŜący do przesyłania i rozdziału paliw gazowych.- Rura ochronna - rura o średnicy większej od gazociągu, usytuowana w przybliŜeniu współosiowo z gazociągiem, słuŜąca do przenoszenia obciąŜeńzewnętrznych i do odprowadzania przecieków gazu poza przeszkodę terenową.- Rura przejściowa - rura o średnicy większej od rury ochronnej, usytuowana w przybliŜeniu współosiowo z gazociągiem, słuŜąca do wykonaniaprzejścia pod przeszkodą terenową bez wykonania wykopu (np. metodą przecisku lub przewiertu).- Rura wydmuchowa - rura słuŜąca do odprowadzenia z rury ochronnej na zewnątrz mniejszych przecieków gazu, a której zakończenie dla gazociągówo ciśnieniu do 0,4 MPa powinno być umieszczone w skrzynce ulicznej, zaś dla gazociągów powyŜej 0,4 MPa w kolumnie wydmuchowej.- Stacja gazowa - stacja gazowa wraz z wyposaŜeniem słuŜąca do redukcji ciśnienia gazu i pomiaru przepływającego gazu.- Przyłącze - odcinek gazociągu od kurka głównego umieszczonego przed reduktorem domowym do zasuwy zainstalowanej na gazociągu, a w raziebraku zasuwy, do odgałęzienia na gazociągu.- Obiekt terenowy - obiekt naturalny lub sztuczny usytuowany nad lub pod powierzchnią ziemi, który ze względu na swój charakter moŜe podlegaćszkodliwym działaniom sieci gazowej lub sam na nią szkodliwie oddziaływać.- Odległość podstawowa - dopuszczalna odległość osi gazociągu od obiektu terenowego (przeszkody terenowej) bez specjalnych zabezpieczeńgazociągu.- Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”.Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały, dla których normy PN i BN przewidują posiadanie zaświadczenia o jakości lub atestu,powinny być zaopatrzone przez producenta w taki dokument.Inne materiały powinny być wyposaŜone w takie dokumenty na Ŝyczenie InŜyniera.2.2. Rury przewodoweRodzaj rur, ich średnice zaleŜne są od istniejących przewodów i ustala się je z odpowiednim uŜytkownikiem sieci gazowej.Do wykonania sieci gazowej stosuje się następujące materiały: -rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania wgPN-80/H-74219 [17] malowane wewnątrz asfaltozą (WM) i zabezpieczone zewnątrz powłoką bitumiczną z pojedynczą (ZO1) lub podwójną przekładką(ZO2),-rury stalowe ze szwem przewodowe wg PN-79/H-74244 [18] zabezpieczone wewnętrznie roztworem asfaltu (WM), zewnętrznie powłoką bitumiczną zpojedynczą (ZO1), podwójną (ZO2) przekładką z włókna szklanego, ze szwem wzdłuŜnym lub spiralnym (S), ściankami ukosowanymi (V), o określonymskładzie chemicznym i własnościach wytrzymałościowych oraz sprawdzonej szczelności (B2, B3),-rury ciśnieniowe z polietylenu typ 50 (PE) wg BN-74/6366-04 [36] i BN-74/6336-03 [35], spełniające ponadto wymagania zawarte w „WytycznychM.O.Z.G.” - Warszawa [69].2.3. Rury ochronneRury ochronne powinny mieć ściankę o grubości nie mniejszej niŜ grubość ścianki gazociągu.Zewnętrzna powierzchnia rury ochronnej stalowej powinna być zabezpieczona izolacją antykorozyjną wytrzymałą na przebicie prądem onapięciu min. 18 kV, a powierzchnia wewnętrzna przez pomalowanie. -Korpus rury ochronnejDo wykonania rur ochronnych naleŜy stosować:- rury stalowe, bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania wg PN-80/H-74219 [17] malowanie wewnętrznie asfaltozą (WM) izabezpieczone zewnętrznie powłoką bitumiczną z podwójną przekładką (ZO2),- rury stalowe ze szwem przewodowe wg PN-79/H-74244 [18] zabezpieczone wewnętrznie i zewnętrznie jak rury wyŜej.Gatunek stali naleŜy ustalać na podstawie obliczeń wytrzymałościowych.Na Ŝądanie Zamawiającego mogą być stosowane rury o zabezpieczonej zewnętrznie powierzchni z potrójną przekładką z włókna szklanego. d)Uszczelnienie rury ochronnejDo uszczelnienia końcówek rur ochronnych naleŜy stosować:- półpierścienie wykonane z blachy stalowej grubo walcowanej na gorąco StO grubości od 5 do 19 mm,- pręty dystansowe (minimum 3 szt.) okrągłe walcowane na gorąco StO średnicy od 8 do 14 mm,- sznur konopny kręcony, czesankowy, surowy,- asfalt izolacyjny wysokotopliwy IW-80, IW-100.-Rury wydmuchowe dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPaDo wykonania rur wydmuchowych naleŜy stosować:- rury stalowe instalacyjne S-Cz-G wg PN-74/H-74200 [16] malowane wewnątrz asfaltozą (WM) i zabezpieczone zewnątrz izolacją (ZO1),- skrzynki uliczne stosowane w instalacjach gazowych zgodnie z wymaganiami PN-85/M-74081 [30].a) Rury wydmuchowe dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPaDo wykonania rur wydmuchowych dla ciśnień powyŜej 0,4 MPa naleŜy stosować:- rury stalowe ze szwem przewodowe S-P-Cz-B2 wg PN-79/H-74244 [18] zabezpieczone wewnętrznie roztworem asfaltu, zaś zewnętrznie powłokąbitumiczną z pojedynczą przekładką z włókna szklanego;- kolumny wydmuchowe z zaworem wydmuchowym wykonane z rur stalowych S-P-Cz-B2 wg PN-79/H-74244 [18] obudowane częściowo betonemzbrojonym, wykonane wg indywidualnej dokumentacji projektowej. Rury stalowe naleŜy zagruntować 2 razy farbą miniową i pomalować 2 razy farbąolejną ogólnego stosowania koloru Ŝółtego.Obudowę betonową kolumny naleŜy wykonać z betonu klasy B15 zagęszczonego ręcznie lub mechanicznie z zastosowaniem stali zbrojeniowej kl.A-0. Powierzchnie betonowe naleŜy posmarować 2 razy lepikiem asfaltowym na zimno;- płyty fundamentowe wykonane wg indywidualnej dokumentacji z betonu klasy B20 z zastosowaniem stali zbrojeniowej kl. A-I.Masę betonową naleŜy zagęścić mechanicznie lub ręcznie przez ubijanie. Wszystkie powierzchnie naleŜy zaizolować stosując dwie warstwy lepikuasfaltowego na zimno.i39

2.4. Rury przejścioweDo wykonania rur przejściowych naleŜy stosować rury stalowe S-V-Cz-WM-B2 wg PN-79/H-74244 [18].Grubość ścianek naleŜy ustalić na podstawie obliczeń wytrzymałościowych.2.5. Armatura i kształtkiArmatura i kształtki wbudowane w gazociąg powinny mieć wytrzymałość mechaniczną oraz konstrukcję umoŜliwiającą bezpieczne przenoszeniemaksymalnych ciśnień gazu i napręŜeń rur gazociągu.W gazociągach układanych w ziemi korpusy armatury powinny być wykonane ze stali lub staliwa.Armatura wmontowana w gazociąg moŜe nie mieć atestu, jeŜeli oznaczono na niej zgodnie z normą wszystkie dane techniczne pozwalająceokreślić przydatność armatury do pracy w przyjętych parametrach gazociągu.Niniejszą specyfikacją nie są objęte:- zespoły przyłączeniowe gazociągów niskiego i średniego ciśnienia wg BN-74/8976-70 [62] oraz wysokiego ciśnienia wg BN-79/8976-35 [52],- zespoły zaporowo-wpustowe gazociągów niskiego i średniego ciśnienia wg BN-74/8976-71 [63] oraz wysokiego ciśnienia wg BN-80/8976-44 [54] iBN-71/8976-46 [56],- nadziemne układy zasuw wg BN-80/8976-80 [66].2.6. Punkty pomiarów elektrycznychPunkty pomiarów elektrycznych naleŜy wykonywać z materiałów objętych normami: BN-74/8976-02 [42] oraz BN-74/8976-01, -03, -04 [41, 43,44].2.7. Składowanie materiałów2.7.1. Rury przewodowe, ochronne i przejścioweRury naleŜy przechowywać w czystych i suchych pomieszczeniach, w połoŜeniu poziomym, w sposób gwarantujący zabezpieczenie ich przeduszkodzeniem oraz spełnienie warunków bhp.Rury moŜna przechowywać w wiązkach lub luzem. Rury o średnicach poniŜej 30 mm tylko w wiązkach.Rury z tworzyw sztucznych PE naleŜy składować w taki sposób, aby stykały się one z podłoŜem na całej swej długości. MoŜna je składować nagęsto ułoŜonych podkładach. Wysokość sterty rur nie powinna przekraczać 1,5 m. Składowane rury nie powinny być naraŜone na bezpośrednie działaniepromieniowania słonecznego. Temperatura w miejscu przechowywania nie powinna przekraczać 30oC.2.7.2. Armatura przemysłowaArmatura przemysłowa zgodnie z normą PN-92/M-74001 [29] powinna być przechowywana w pomieszczeniach zabezpieczonych przedwpływami atmosferycznymi i czynnikami powodującymi korozję. -Elementy punktów pomiarów elektrycznychElementy słuŜące do pomiarów elektrycznych, takie jak: płytki izolacyjne, gniazda wtykowe, tablice informacyjne i orientacyjne, przewody, puszkioraz inne części osprzętu naleŜy przechowywać w opakowaniach, w czystych i suchych pomieszczeniach, w sposób gwarantujący zabezpieczenie ichprzed uszkodzeniem.Słupki naleŜy przechowywać, zgodnie z BN-74/8976-01 [41], układając je na wyrównanym podłoŜu rzędami, w warstwach wysokości do 1,20 m.JeŜeli przechowywanie będzie trwać dłuŜej niŜ 1 rok, słupki powinny być ułoŜone pod dachem.-Kolumny wydmuchoweKolumny wydmuchowe naleŜy przechowywać układając je rzędami na wyrównanym podłoŜu.JeŜeli przechowywanie będzie trwać dłuŜej niŜ 1 rok, kolumny powinny być ułoŜone pod dachem.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do robót ziemnych przygotowawczych i wykończeniowychW zaleŜności od potrzeb, Wykonawca zapewni następujący sprzęt do wykonania robót ziemnych i wykończeniowych:- piłę do cięcia asfaltu i betonu,- piłę motorową łańcuchową 4,2 KM,- Ŝuraw budowlany samochodowy o nośności do 10 ton,- koparkę podsiębierną 0,25 m 3 do 0,40 m 3 ,- spycharkę kołową lub gąsiennicową do 100 KM,- sprzęt do zagęszczania gruntu, a mianowicie: zagęszczarkę wibracyjną, ubijak spalinowy, walec wibracyjny,- specjalistyczny sprzęt do uzupełniania nawierzchni.3.3. Sprzęt do robót montaŜowychW zaleŜności od potrzeb i przyjętej technologii robót, Wykonawca zapewni następujący sprzęt montaŜowy:- samochód dostawczy do 0,9 t,- samochód skrzyniowy do 5 t,- samochód skrzyniowy od 5 do 10 t,- samochód samowyładowczy do 5 t,- samochód dłuŜycowy,- przyczepę skrzyniową 3,5 t,- Ŝuraw samochodowy do 6 t,- Ŝurawie boczne gąsiennicowe do 15 t, 35 t,- ciągnik gąsiennicowy od 37 do 40 kN,- wciągarkę ręczną od 3 do 5 t,- spawarkę spalinową 300 A,- spręŜarkę spalinową o wydajności od 4 do 5 m 3 /min.,- spręŜarkę powietrzną spalinową 10 m 3 /min., 10 MPa,- suszarkę elektrod,- kocioł do podgrzewania asfaltu,- betoniarkę wolnospadową spalinową 250 dm 3 ,- urządzenie przeciskowe,- urządzenie przewiertowe,- tłok czyszczący,- defektoskop iskrowy D1 - 64,- instalację rurową do pneumatycznej próby wytrzymałości i szczelności,- zespół prądotwórczy 2,5 kVA,- barakowóz pomiarowy z AKP i UKP,- pompę wirnikowa spalinową 225 m 3 /h,- pompę wysokociśnieniową 30 l/min.Sprzęt montaŜowy i środki transportu muszą być w pełni sprawne i dostosowane do technologii i warunków wykonywanych robót orazwymogów wynikających z racjonalnego ich wykorzystania na budowie.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.40

4.2. Transport rur przewodowych i ochronnychRury przewozi się dowolnymi środkami transportu wyłącznie w połoŜeniu poziomym, zabezpieczając je od uszkodzeń mechanicznych. Wprzypadku załadowania do wagonu lub samochodu cięŜarowego więcej niŜ jednej partii rur, naleŜy je zabezpieczyć przed pomieszaniem.Rury powinny być ładowane obok siebie na całej powierzchni i zabezpieczone przed przesuwaniem się przez podklinowanie lub inny sposób.W przypadku przewoŜenia rur transportem kolejowym, naleŜy przestrzegać przepisy o ładowaniu i wyładowywaniu wagonów towarowych wkomunikacji wewnętrznej (załącznik nr 10 DKP).Podczas prac przeładunkowych rur nie naleŜy rzucać.Przy wielowarstwowym układaniu rur górna warstwa nie moŜe przewyŜszać ścian środka transportu o więcej niŜ 1/3 średnicy zewnętrznejwyrobu.4.3. Transport armatury przemysłowejTransport armatury powinien odbywać się krytymi środkami transportu, zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi. Armaturatransportowana luzem powinna być zabezpieczona przed przemieszczaniem i uszkodzeniami mechanicznymi. Armatura drobna ( DN25) powinnabyć pakowana w skrzynie lub pojemniki.4.4. Transport elementów punktów pomiarów elektrycznychElementy słuŜące do pomiarów elektrycznych (płytki izolacyjne, gniazda wtykowe, tablice, przewody, puszki i inny osprzęt) naleŜy przewozićkrytymi środkami transportu w opakowaniach wg asortymentu i zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi.4.5. Transport słupków punktów pomiarowych, kolumn wydmuchowych i płytfundamentowychElementy te mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportowymi. Podłogę oraz ściany boczne i czołowe środka transportowego naleŜywyłoŜyć materiałem wyściółkowym (słomą lub wełną drzewną) w takiej ilości, aby elementy betonowe były zabezpieczone przed bezpośrednim stykaniemsię z podłogą lub ścianami.Wolną przestrzeń pomiędzy poszczególnymi elementami oraz między ścianami środka transportowego i ładunkiem naleŜy dokładnie wypełnićmateriałem wyściółkowym.Słupki, zgodnie z BN-74/8976-01 [41] oraz płyty fundamentowe moŜna układać warstwami, przekładając poszczególne warstwy materiałemwyściółkowym.Kolumny wydmuchowe naleŜy ustawiać w pozycji pionowej lub układać poziomo w jednej warstwie.Dla zabezpieczenia przed uszkodzeniem przewoŜonych elementów, Wykonawca dokona ich usztywnienia przez zastosowanie przekładek,rozpór i klinów z drewna, gumy lub innych odpowiednich materiałów.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Roboty przygotowawczePrzed przystąpieniem do robót Wykonawca dokona ich wytyczenia i trwale oznaczy je w terenie za pomocą kołków osiowych, kołkówświadków i kołków krawędziowych.W przypadku niedostatecznej ilości reperów stałych Wykonawca wbuduje repery tymczasowe (z rzędnymi sprawdzanymi przez słuŜbygeodezyjne), a szkice sytuacyjne reperów i ich rzędne przekaŜe InŜynierowi.W celu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą pompowaną z wykopów lub z opadów atmosferycznych powinny być zachowane przezWykonawcę co najmniej następujące warunki:-górne krawędzie bali przyściennych powinny wystawać co najmniej 15 cm ponad szczelnie przylegający teren;-powierzchnia terenu powinna być wyprofilowana ze spadkiem umoŜliwiającym łatwy odpływ wody poza teren przylegający do wykopu; -wrazie konieczności wykonany zostanie ciąg odprowadzający wodę na bezpieczną odległość.5.3. Roboty ziemneW przypadku usytuowania wykopu w jezdni Wykonawca dokona rozbiórki nawierzchni i podbudowy, a materiał z rozbiórki odwiezie i złoŜy wmiejscu uzgodnionym z InŜynierem.Wykopy naleŜy wykonać jako otwarte obudowane. JeŜeli materiały obudowy nie są fabrycznie zabezpieczone przed szkodliwym wpływemwarunków atmosferycznych, to powinny one być zabezpieczone przez Wykonawcę poprzez zastosowanie odpowiednich środków antykorozyjnych lubimpregnacyjnych właściwych dla danego materiału.Metody wykonywania wykopów (ręcznie lub mechanicznie) powinny być dostosowane do głębokości wykopów, danych geotechnicznych orazposiadanego sprzętu mechanicznego.Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywieziony przez Wykonawcę w miejsce wskazane przez InŜyniera.Wykopy pod przewody powinny być rozpoczynane od najniŜej połoŜonego punktu rurociągu przesuwając się stopniowo do góry. Wykonanieobrysu wykopu naleŜy dokonać przez ułoŜenie przy jego krawędziach bali lub dyli deskowania w ten sposób, aby jednocześnie były ustalone odcinkirobocze. Elementy te naleŜy przytwierdzić kołkami lub klamrami.Minimalna szerokość wykopu w świetle ewentualnej obudowy powinna być dostosowana do średnicy przewodu i wynosić 0,8 m plus średnicazewnętrzna przewodu. Deskowanie ścian wykopu naleŜy prowadzić w miarę jego głębienia. Struktura gruntu dna wykopu gazociągu nie powinna byćnaruszona na głębokości większej niŜ 0,2 m i na odcinkach dłuŜszych niŜ 3 m.Zdjęcie pozostawionej warstwy (0,20 m) gruntu naleŜy wykonać bezpośrednio przed ułoŜeniem przewodów. Usunięcie tej warstwy Wykonawcawykona ręcznie lub w sposób uzgodniony z InŜynierem.W gruntach skalistych lub kamienistych na dnie wykopu gazociągu powinna być ułoŜona warstwa wyrównawcza grubości 0,1 do 0,2 m z zieminie zawierającej grud, kamieni i gnijących resztek roślinnych.5.4. Przygotowanie podłoŜaRodzaj podłoŜa jest zaleŜny od rodzaju gruntu w wykopie.W gruntach suchych piaszczystych, Ŝwirowo-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych o wytrzymałości powyŜej 0,05 MPa podłoŜem jest gruntnaturalny przy nienaruszonym dnie wykopu.W gruntach spoistych lub skalistych naleŜy wykonać podłoŜe wzmocnione z warstw pospółki lub Ŝwiru z domieszką piasku grubości od 15 do 20cm.W gruntach nawodnionych (odwadnianych w trakcie robót) podłoŜe naleŜy wykonać z warstwy Ŝwiru lub tłucznia z piaskiem grubości od 15 do20 cm łącznie z ułoŜonymi sączkami odwadniającymi.W gruntach kurzawkowych oraz w gruntach torfiastych podłoŜe naleŜy wykonać zgodnie z indywidualną dokumentacją projektowązaakceptowaną przez InŜyniera. Wykonawca dokona zagęszczenia wykonywanego podłoŜa do I S nie mniej niŜ 0,95.5.5. Roboty montaŜowe-Warunki ogólne- gazociągi powinny być prowadzone po trasach zbliŜonych do linii prostych w taki sposób, aby były zachowane odległości poziome od obiektówterenowych, zgodnie z Dziennikiem Ustaw Nr 45 tablice od 1 do 4 [67] oraz Dziennikiem Ustaw Nr 14 Art. od 37 do 39 oraz Art. 43.1 [68] - zgodnie z Art.43.1, Dz. U. Nr 14 przebudowane gazociągi przy drogach powinny być sytuowane w odległości od zewnętrznej krawędzi jezdni co najmniej:Lp. Rodzaj drogi Na terenie zabudowy miast i Poza terenem zabudowywsi1 Autostrada 30 m 50 m2 Droga ekspresowa 20 m 40 m3 Droga ogólnodostępna- krajowa- wojewódzka- gminna, lokalna miejskai10 m 8m 6 m25 m20 m15 m41

Od pozostałych obiektów wg ww. tablic od 1 do 4 Dz. U. Nr 45;- ponadto gazociągów (z wyjątkiem odcinków doprowadzających gaz bezpośrednio do odbiorców) nie naleŜy prowadzić przez tereny: zakładówprzemysłowych, stacji kolejowych, jednostek wojskowych, zakładów chemicznych i magazynów materiałów łatwopalnych;- gazociągów wysokiego ciśnienia nie naleŜy prowadzić przez tereny o zwartej zabudowie lub przeznaczone do takiej zabudowy;- gazociągi niskiego i średniego ciśnienia prowadzone na obszarach zabudowanych powinny być układane w pasach zieleni lub pod chodnikami;- w przypadkach szczególnych (uzasadnionych względami techniczno-ekonomicznymi) dopuszcza się układanie gazociągów niskiego i średniegociśnienia pod jezdnią. Wówczas powinny być one ułoŜone na podsypce z piasku o grubości 0,1 do 0,2 m i zasypane warstwą piasku do wysokości min.0,2 m ponad powierzchnię rury. Warstwy piasku powinny być wentylowane za pomocą węchowych sączków liniowych wg BN-79/8976-07 [47]rozmieszczonych w odległości 10 - 20 m;- głębokość ułoŜenia gazociągu pod powierzchnią ziemi powinna być taka, aby grubość warstwy ziemi ponad górną tworzącą przewodu wynosiła conajmniej: dla gazociągów gazu suchego - 0,5 m, dla gazociągów gazu wilgotnego - 0,8 m.Głębokość ułoŜenia gazociągu nie moŜe być jednak mniejsza od grubości warstw konstrukcyjnych nawierzchni ponad gazociągiem;- w przypadkach uzasadnionych dopuszcza się układanie gazociągów nad powierzchnią terenów bagnistych, górskich oraz nad przeszkodamiterenowymi.W przypadku prowadzenia odcinka gazociągu (niskiego, średniego lub wysokiego ciśnienia do 2,5 MPa) nad ziemią, naleŜy układać go w miaręmoŜliwości na istniejących konstrukcjach nadziemnych, np. na mostach lub wiaduktach, po uzgodnieniu z odpowiednim zarządem mostu;- w przypadku, gdy współczynnik tarcia gazociągu o podłoŜe jest mniejszy lub równy tangensowi kąta nachylenia, powinny być stosowane urządzeniakotwiące.Wytyczne dotyczące wykonania przewodów- gazociągi naleŜy wykonywać z rur stalowych:- bez szwu o określonych własnościach mechanicznych i sprawdzonej szczelności wg PN-80/H-74219 [17],- ze szwem wg PN-79/H-74244 [18];- dopuszcza się wykonanie gazociągów niskiego i średniego ciśnienia z rur stalowych uŜywanych, o sprawdzonej przydatności do budowy gazociągu,- do budowy gazociągów o ciśnieniu roboczym do 0,6 MPa dopuszcza się stosowanie rur z tworzyw sztucznych, odpornych na korozyjne działanieskładników gazu, o sprawdzonej szczelności i właściwościach wytrzymałościowych (rury polietylenowe typ 50 wg BN-74/6366-03, 04 [35, 36]);- rury przeznaczone do budowy gazociągów powinny być sprawdzone u wytwórcy pod względem szczelności i wytrzymałości, co powinno byćpotwierdzone odpowiednim dokumentem;- grubość ścianek przewodów rurowych gazociągów średniego i wysokiego ciśnienia naleŜy przyjmować zgodnie z dokumentacją projektową.NiezaleŜnie od wyników obliczeń wytrzymałościowych zawartych w dokumentacji, grubość nominalna ścianki przewodu rurowego gazociąguwysokiego ciśnienia nie powinna być mniejsza niŜ:3 mm - dla przewodów o średnicach nominalnych do 300 mm,5 mm - dla przewodów o średnicach nominalnych od 300 do 500 mm,6 mm - dla przewodów o średnicach nominalnych powyŜej 500 mm;- technologia oraz materiały uŜyte do łączenia rur powinny zapewniać wytrzymałość połączeń równą co najmniej wytrzymałości rur.Rury stalowe powinny być łączone spawaniem elektrycznym ręcznie lub półautomatycznie i automatycznie.Dopuszcza się spawanie gazowe w gazociągach o grubości ścianek do 6 mm dla ciśnień roboczych nie większych niŜ 1,2 MPa i niezaleŜnie odwielkości ciśnienia - w gazociągach o średnicach nie większych niŜ 150 mm. Wymagania techniczne wykonywania robót spawalniczych wgazociągachz rur stalowych oraz wymagania techniczne łączenia rur z tworzyw sztucznych określa załącznik do zarządzenia Nr 47 [69].Spoiny podłuŜne sąsiadujących ze sobą odcinków rur ze szwem powinny być przesunięte względem siebie o co najmniej 1/4 obwodu rury. Odległośćpomiędzy sąsiadującymi ze sobą spoinami obwodowymi dla prostych odcinków rurociągu nie powinna być mniejsza niŜ obie średnice nominalne rury.W miejscach ułoŜenia spoin podłuŜnych lub obwodowych nie dopuszcza się wycinania otworów i wspawywania kroćców.Rury z PE powinny być łączone metodą zgrzewania zgodnie z dokumentacją techniczną i kartą technologiczną łączenia;- stosowanie połączeń kołnierzowych dopuszcza się tylko przy łączeniu przewodów rurowych z armaturą kołnierzową. Łączenie gazociągów przyzastosowaniu izolujących połączeń kołnierzowych wg BN-77/8976-76 [65] naleŜy stosować, gdy wymaga tego czynna ochrona antykorozyjnagazociągu;- na odcinkach gazociągów ułoŜonych w gruncie nawodnionym lub w wodzie naleŜy stosować i wykonywać dociąŜenie i zakotwienia przewodówzgodnie z BN-70/8976-15 [49] i BN-71/8976-26 [50];- na początku i końcu kaŜdego odcinka gazociągu przewidzianego do czyszczenia przy uŜyciu tłoków czyszczących, naleŜy sytuować w miejscach łatwodostępnych śluzy tłoków czyszczących, wykonane wg BN-74/8976-66 [61] i BN-74/8976-67 [61];- bloki oporowe naleŜy stosować i wykonywać zgodnie z BN-71/8976-48 [58] w punktach gazociągu, które wymagają utwierdzenia w kierunku osiowym;- sączki węchowe naleŜy stosować i wykonywać zgodnie z BN-79/8976-07 [47] oraz w przypadku prowadzenia gazociągu pod nawierzchniąnieprzepuszczalną dla gazu;- izolację termiczną gazociągu naleŜy stosować na ułoŜonych nad ziemią rurociągach gazu wilgotnego wg BN-74/8976-65 [60];- podłączenia domowe gazociągu niskiego i średniego ciśnienia naleŜy wykonywać zgodnie z wymaganiami BN-81/8976-47 [57].- Wytyczne dotyczące skrzyŜowania gazociągów z obiektami terenowymiWytyczne dotyczące skrzyŜowań gazociągów z obiektami terenowymi oparte zostały na wymaganiach zawartych w PN-91/M-34501 [22].- SkrzyŜowania z drogami- skrzyŜowania nadziemnePrzy skrzyŜowaniach gazociągów usytuowanych nad drogami naleŜy zachować prześwit pomiędzy najniŜszym punktem gazociągu lub konstrukcjipodtrzymującej gazociąg, co najmniej:dla autostrad i dróg ekspresowych - 5,0 m,dla pozostałych dróg - 4,75 m.Odległość pozioma konstrukcji nośnej od krawędzi jezdni oraz prześwit gazociągu naleŜy kaŜdorazowo uzgodnić z zarządem drogi;- skrzyŜowania podziemne zgodnie z punktem 5.5.4.1 i 5.5.4.2.- SkrzyŜowania z rurociągami- skrzyŜowania podziemne- skrzyŜowania gazociągów z podziemnymi rurociągami (wody, gazu, kanalizacji i sieci ciepłowniczej nie mającej połączenia z pomieszczeniami dlaludzi i zwierząt oraz innymi rurociągami ciśnieniowymi) powinny być wykonane z zachowaniem odległości pionowej między zewnętrznymiściankami gazociągu a ww. rurociągami, nie mniej niŜ:- dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa - 0,10 m,- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa - 0,20 m.Kąt skrzyŜowania gazociągu z rurociągami powinien być nie mniejszy niŜ 15o,- skrzyŜowania gazociągów z przewodami kanalizacyjnymi i kanałami ciepłowniczymi mającymi połączenia z pomieszczeniami dla ludzi i zwierzątpowinny być rozwiązane zgodnie z punktem 5.5.4.1 i 5.5.4.3;- skrzyŜowania nadziemneOdległość między zewnętrzną powierzchnią gazociągu i zewnętrznymi powierzchniami innych rurociągów powinna stanowić prześwit co najmniej 0,15m.Kąt skrzyŜowania gazociągu z rurociągami powinien być nie mniejszy niŜ 30o.- SkrzyŜowania z elektroenergetycznymi liniami kablowymi i sygnalizacyjnymipodziemnymi- skrzyŜowanie gazociągu z podziemnymi kablami naleŜy wykonywać z zachowaniem odległości pionowej między zewnętrzną ścianką gazociągu akablem co najmniej 0,15 m;42

- przy układaniu gazociągu pod kablem, kabel naleŜy zabezpieczyć rurą z tworzywa sztucznego na długości co najmniej po 1,5 m od osi skrzyŜowania,mierząc prostopadle do osi gazociągu;- w przypadku układania gazociągu nad kablem, miejsce to naleŜy oznaczyć zgodnie z PN-76/E-05125 [13];- kąt skrzyŜowania gazociągu z kablami doziemnymi nie powinien być mniejszy niŜ 15o.-SkrzyŜowania z elektroenergetycznymi liniami napowietrznymiSkrzyŜowania podziemneOdległość pozioma skrajnej ścianki gazociągu od rzutu fundamentu słupa napowietrznej linii elektroenergetycznej powinna być nie mniejsza niŜ:- przy napięciu w linii do 1,0 kV i ciśnieniu gazu w gazociągu do 0,4 MPa - 0,5 m, powyŜej 0,4 MPa - 3,0 m,- przy napięciu w linii powyŜej 1,0 kV i ciśnieniu gazu w gazociągu do 0,4 MPa - 5,0 m, powyŜej 0,4 MPa - 10,0 m.Kąt skrzyŜowania gazociągów podziemnych z liniami elektroenergetycznymi napowietrznymi powinien być nie mniejszy niŜ 15o.- SkrzyŜowania nadziemneZgodnie z normą PN-75/E-05100 [12].Kąt skrzyŜowania gazociągów nadziemnych z liniami elektroenergetycznymi napowietrznymi powinien być nie mniejszy niŜ 30o.SkrzyŜowania z telekomunikacyjnymi liniami napowietrznymiPrzy skrzyŜowaniach gazociągów z napowietrznymi liniami naleŜy zachować odległość poziomą gazociągu od słupa co najmniej:- dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa - 0,50 m,- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa - 2,0 m.Kąt skrzyŜowania gazociągów nadziemnych z liniami telekomunikacyjnymi napowietrznymi powinien być nie mniejszy niŜ 60o, zaś gazociągówpodziemnych - nie mniejszy niŜ 15o.- SkrzyŜowania z telekomunikacyjnymi liniami kablowymiJeŜeli odległość pionowa między zewnętrzną ścianką gazociągu o ciśnieniu do 0,4 MPa a kablem wynosi od 0,1 do 0,5 m, kabel wymagazabezpieczenia pustakiem kablowym, zaś przy odległości pionowej powyŜej 0,5 m nie jest wymagane takie zabezpieczenie.Przy skrzyŜowaniach gazociągu o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa z kablem, niezaleŜnie od odległości pionowej, naleŜy pomiędzy nimi stosowaćzabezpieczenia kabla pustakiem kablowym.Kąt skrzyŜowania gazociągów z liniami kablowymi powinien być nie mniejszy niŜ:- dla gazociągów ułoŜonych (w miejscach skrzyŜowań) w rurach ochronnych - 60o,- dla gazociągów bez rur ochronnych - 15o.SkrzyŜowania z kanalizacją kablowąSkrzyŜowania gazociągów z kanalizacją kablową mającą połączenie z pomieszczeniami dla ludzi i zwierząt powinny być rozwiązane zgodnie zpunktem 5.5.4.1 i 5.5.4.4.- Wytyczne wykonania rur ochronnychPrzy wykonywaniu rur ochronnych naleŜy przestrzegać wymagań zawartych w PN-91/M-34501 [22].- Stosowanie rur ochronnychRury ochronne na gazociągu naleŜy stosować:- w miejscach skrzyŜowań gazociągu z autostradami, drogami ekspresowymi i krajowymi (przy skrzyŜowaniach z innymi drogami stosowanie ruryochronnej jest dopuszczalne w technicznie uzasadnionych przypadkach);- przy skrzyŜowaniach gazociągów z przewodami kanalizacyjnymi i kanałami ciepłowniczymi mającymi połączenia z pomieszczeniami dla ludzi izwierząt;- przy skrzyŜowaniu gazociągów z kanalizacją kablową mającą połączenie z pomieszczeniami dla ludzi i zwierząt;- przy układaniu gazociągów na mostach i wiaduktach kolejowych oraz drogowych po uzgodnieniu z zarządem mostu;- w przypadku skrzyŜowania gazociągów z rurociągami rozprowadzającymi substancje łatwopalne;- w miejscach skrzyŜowań gazociągów z torami kolejowymi (nie jest tematem niniejszej specyfikacji).- Odległość pozioma końca rury i pionowa przy skrzyŜowaniach z drogamiOdległość pozioma końca rury ochronnej od zewnętrznej krawędzi jezdni, mierzona prostopadle do osi drogi, powinna być nie mniejsza niŜpodana w tablicy 1. Tablica 1.Lp. Nazwa drogi Ciś nienie gazu w u, MPado 0,4 gazociąg od 0,4 do powyŜej 2,5m1 Autostrady i drogi ekspresowe 5,0 15,0 25,02 Drogi krajowe 1,0 10,0 15,03 Pozostałe drogi 0,5 6,0 10,0Odległość pionowa mierzona od zewnętrznej powierzchni rury ochronnej od powierzchni jezdni powinna wynosić nie mniej niŜ podana w tablicy2. Tablica 2.Lp. Nazwa drogi Ciśnienie gazu w gazociągu, MPado 0,4 | powyŜejm1 Autostrady i drogi ekspresowe 1,2 1,52 Drogi krajowe 1,0 1,23 Pozostałe drogi 0,8 1,2W przypadku stosowania przy skrzyŜowaniach rury przejściowej (na rurze ochronnej) odległość pionowa ścianki tej rury od nawierzchni jezdni niemoŜe być mniejsza niŜ 0,8 m, chyba Ŝe zarząd drogi określi inaczej.Odległość pionowa rury ochronnej (lub gazociągu) od dna przydroŜnego rowu powinna wynosić co najmniej 0,5 m.- Odległość pozioma końca rury i pionowa przy skrzyŜowaniach z przewodamikanalizacyjnymi i kanałami ciepłowniczymiKońce rur ochronnych gazociągu, mierząc prostopadle do osi krzyŜującego się przewodu kanalizacyjnego lub zewnętrznego obrysu kanałuciepłowniczego, powinny być wyprowadzone na odległość co najmniej:- dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa - 1,5 m,- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 do 2,5 MPa - 2,0 m,- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 2,5 MPa - 6,0 m.Odległość pionowa między zewnętrzną ścianką rury ochronnej a zewnętrzną przewodu kanalizacyjnego lub obudowy kanału ciepłowniczegopowinna być nie mniejsza niŜ:- dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa - 0,10 m,- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa - 0,20 m.- Odległość pozioma końca rury i pionowa przy skrzyŜowaniu z kanalizacją kablowąKońce rur ochronnych powinny być wyprowadzone od osi skrzyŜowania, mierząc prostopadle do kanalizacji kablowej na odległość co najmniej:- dla gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa - 2,0m,43

- dla gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa - 10,0 m.Odległość pionowa zewnętrznej ścianki rury ochronnej od kanalizacji kablowej powinna wynosić co najmniej 0,15 m.Długość rury i odległość pionowa przy skrzyŜowaniu z rurociągami rozprowadzającymi substancje łatwopalneDługość rury ochronnej powinna wynosić co najmniej po 1,5 m z obu stron od osi skrzyŜowania, mierząc prostopadle do krzyŜującego sięrurociągu.Odległość pionowa między zewnętrznymi ściankami rury ochronnej a ww. rurociągami powinna wynosić jak w punkcie 5.5.4.3.- Wykonanie uszczelnienia rury ochronnejWolna przestrzeń między gazociągiem a rurą ochronną powinna być zabezpieczona przed dostaniem się do jej wnętrza wody lub innychzanieczyszczeń.Uszczelnienie rury ochronnej naleŜy wykonać za pomocą materiałów ujętych w punkcie 2.3.2.Pierścień ustalający umocowany co najmniej na trzech prętach dystansowych musi być tak ustalony, aby była zachowana minimalna odległośćpierścienia od gazociągu. Dopuszcza się stosowanie dzielonych pierścieni zwiększając liczbę prętów dystansowych co najmniej do czterech.Następnie naleŜy nakładać na przemian warstwę sznura (ubijając go warstwami co 50 mm) i asfaltu.Wystające końce prętów dystansowych naleŜy zaizolować asfaltem.- Wykonanie rur wydmuchowychWolna przestrzeń między gazociągiem a rurą ochronną powinna być połączona z atmosferą tylko za pośrednictwem rury wydmuchowej.Średnica rury wydmuchowej powinna wynosić:- 25 mm dla rur ochronnych o średnicy do 100 mm,- 40 mm dla rur ochronnych o średnicy od 100 do 250 mm,- 80 mm dla rur ochronnych o średnicy powyŜej 250 mm.Zakończenie rury wydmuchowej gazociągów o ciśnieniu do 0,4 MPa powinno być umieszczone w skrzynce ulicznej i zabezpieczone przeddostaniem się do jej wnętrza wody. Dopuszcza się, w uzasadnionych przypadkach, umieszczenie zakończenia rury wydmuchowej w kolumnie betonowej.Zakończenie rury wydmuchowej gazociągów o ciśnieniu powyŜej 0,4 MPa powinno być umieszczone w kolumnie wydmuchowej.Odległości poziome umieszczenia skrzynek ulicznych i kolumn wydmuchowych, mierzone prostopadle do przeszkody terenowej, powinny byćco najmniej równe odległościom podstawowym, według przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe [67].W przypadkach, gdy wylot kolumny wydmuchowej znajduje się poniŜej powierzchni drogi lub główki szyny kolejowej, odległość kolumnywydmuchowej od przeszkody naleŜy zwiększyć o 5,0 m na kaŜdy metr róŜnicy poziomu wylotu kolumny i powierzchni drogi lub główki szyny.- Przypadki szczególne wykonania rur ochronnychW przypadku konieczności skrzyŜowania czynnych gazociągów (tj. braku moŜliwości ich wyłączenia z eksploatacji) obiektami wymienionymi wpunkcie 5.5.4.1 naleŜy wykonać na gazociągu rurę ochronną stalową dwudzielną.Warunki wykonania tych rur (zakres czynności i kolejność robót związanych z montaŜem rur) nie są tematem niniejszej OST.- Wytyczne wykonania rur przejściowychRury przejściowe stosowane przy układaniu gazociągów pod drogami i torami kolejowymi, w zaleŜności od sposobu wykonania przejścia,powinny mieć średnicę:- przy wykonywaniu przejścia urządzeniem przewiertowym co najmniej większą o 200 mm od średnicy rury ochronnej,- przy wykonywaniu przejścia przez przeciskanie metodą wymagającą pracy pracownika w rurze przeciskowej:- dla rury ochronnej o średnicy do 800 mm, średnica rury przejściowej powinna mieć 1000 mm,- dla rur powyŜej 800 mm powinna być większa od rury ochronnej co najmniej 200 mm.Odcinki rur naleŜy łączyć za pomocą spawów o wytrzymałości na rozciąganie określonej na podstawie obliczeń wytrzymałościowych.Przestrzeń między rurą ochronną a rurą przejściową naleŜy wypełnić piaskiem, chudym betonem lub innym materiałem.- Wytyczne dotyczące armatury zaporowej i upustowejArmatura z korpusami stalowymi lub staliwnymi powinna być łączona z przewodami rurowymi za pomocą spawania lub kołnierzy. Dopuszcza sięw budowie gazociągów niskiego ciśnienia połączenia gwintowane armatury dla średnic nominalnych do 15 mm.W przypadku zastosowania armatury z kołnierzami, w uzasadnionych przypadkach, naleŜy zastosować kompensatory montaŜowe wgBN-77/8976-74 [64].Zabrania się instalowania zaworów (zasuw) w gazociągach układanych pod jezdnią.W budowie gazociągów średniego ciśnienia naleŜy stosować armaturę o ciśnieniu nominalnym nie mniejszym niŜ 0,6 MPa.W gazociągach o ciśnieniu nominalnym równym 0,4 MPa lub mniejszym, doprowadzających gaz do odbiorców, naleŜy umieszczać zawory(zasuwy) dla umoŜliwienia zamknięcia dopływu gazu do budynków. Warunek ten nie dotyczy domów jednorodzinnych.Armatura zaporowa i upustowa o średnicy nominalnej większej niŜ 200 mm i ciśnieniu nominalnym większym niŜ 1,6 MPa powinna byćwyposaŜona w przekładnie zmniejszające siły potrzebne do jej otwierania i zamykania. W przypadku większego oddalenia armatury zaporowej odstanowisk obsługi, naleŜy stosować do jej uruchomienia napędy pomocnicze (elektryczne przeciwwybuchowe, hydrauliczne lub pneumatyczne).Zespoły zaporowe gazociągów niskiego i średniego ciśnienia wg BN-74/8976-70 [62] naleŜy tak rozmieszczać, aby przy zastosowaniu moŜliwiemałej ich liczby moŜna było wyłączyć z sieci moŜliwie małe grupy odbiorców, przy równoczesnym zapewnieniu ciągłości dostawy gazu do tych odbiorców,którzy tego bezwarunkowo wymagają.Zespoły zaporowo-upustowe przelotowe gazociągów wysokiego ciśnienia wg BN-71/8976-46 [56] naleŜy rozmieszczać w odstępachwynoszących:- od 20 do 35 km dla gazociągów o średnicach nominalnych do 500 mm,- od 15 do 20 km dla gazociągów o średnicach nominalnych większych od 500 mm.Zespoły zaporowo-upustowe kątowe gazociągów wysokiego ciśnienia wg BN-80/8976-44 [54] naleŜy stosować w punktach rozgałęzieniagazociągu, w przypadku stosowania dwóch (lub więcej) równoległych ciągów rurowych lub w przypadku odgałęzień zasilających większe odbiory gazu.Zespoły przyłączeniowe gazociągów wysokiego ciśnienia wg BN-79/8976-35 [52] naleŜy stosować w punktach odgałęzień zasilającychmniejsze odbiory gazu.Zespoły zaporowo-upustowe oraz zespoły przyłączeniowe naleŜy lokalizować w miejscach łatwo dostępnych o kaŜdej porze roku. Nie naleŜyich lokalizować na terenach podmokłych lub bagiennych.- Wytyczne dotyczące punktów pomiarów elektrycznychPunkty pomiarów elektrycznych naleŜy wykonywać zgodnie z PN-90/E-05030.00 [10] i PN-90/E-05030.01 [11] oraz BN-74/8976-02 [42] wmiejscach gazociągu, w których moŜna liczyć się z celowością wykonania pomiarów.Punkty pomiarów elektrycznych naleŜy stosować w celu pomiarów: potencjału elektrycznego gazociągu względem gruntu, róŜnicy potencjałówpomiędzy gazociągiem a szynami trakcji elektrycznej, natęŜenia prądu w gazociągu oraz innych pomiarów elektrycznych, koniecznych w związku zprojektowaniem lub eksploatacją czynnej ochrony antykorozyjnej gazociągów stalowych ułoŜonych w ziemi.Nadziemne punkty pomiarów elektrycznych stosuje się wyłącznie do gazociągów przesyłowych dalekosięŜnych, których trasy i elementy sąoznakowane zgodnie z BN-80/8975-02 [40]. Słupki nadziemnych punktów pomiarów naleŜy ustawiać w miejscach przewidzianych do oznakowaniatablicami informacyjnymi i wskaźnikami, zgodnie z BN-80/8975-02 (z wyłączeniem punktów odgałęzienia).Podziemne punkty pomiarów elektrycznych oraz punkty przewidywane do stosowania pod trawnikami i na ścianach budynków stosuje się dogazociągów rozdzielczych. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie podziemnych punktów do gazociągów przesyłowych dalekosięŜnych,przy czym mogą one być ustawiane niezaleŜnie od rozmieszczenia słupków do oznaczenia trasy.- Wytyczne dotyczące wykonania czynnej i biernej ochrony przed korozją- Czynna ochrona przed korozjąCzynna ochrona przed korozją powinna być wykonana zgodnie z PN-90/E-05030.00 [10] oraz PN-90/E-05030.01 [11] i stosowana na odcinkachgazociągów:-naraŜonych na działanie prądów błądzących, -prowadzonych poza obszarami zabudowanymi, dłuŜszych niŜ 1 km i o średnicy nominalnej 100 mmi większej, ułoŜonych w gruntach o duŜej44

agresywności korozyjnej.W przypadku zastosowania czynnej ochrony przed korozją, chroniony odcinek gazociągu powinien być w całości odizolowany dielektrycznie odgruntu.- Bierna ochrona przed korozjąBierna ochrona przed korozją powinna być stosowana na wszystkich odcinkach gazociągów stalowych.Wykonanie biernej ochrony przed korozją polega na zastosowaniu w przypadku gazociągów:- ułoŜonych w ziemi - powłoki bitumicznej wg BN-76/0648-76 [33] oraz powłoki ochronnej wg BN-77/8976-06 [46], zgodnie z tablicą 1 tej normy,- ułoŜonych nad ziemią ponad bagnami - powłoki bitumicznej Z02 wg BN-76/0648-76 [33] oraz powłoki Z0G2, wg BN-77/8976-06 [46],- ułoŜonych nad ziemią - pokrycia malarskiego, wg BN-76/8976-05 [45].W przypadku prowadzenia gazociągu stalowego pod jezdnią naleŜy stosować, niezaleŜnie od agresywności korozyjnej gruntu, powłokębitumiczną Z02 wg BN-76/0648-76 [33] oraz powłokę asfaltowo-gumową Z0G2 wg BN-77/8976-06 [46].- Wytyczne dotyczące zasypania i zagęszczenia wykopówUŜyty materiał i sposób zasypania nie powinny spowodować uszkodzenia ułoŜonego przewodu i obiektów na przewodzie oraz ochrony przedkorozją.Gazociągi powinny być zasypywane warstwą ochronną ziemi nie zawierającej grud, kamieni i gnijących resztek roślinnych, do wysokości conajmniej 0,2 m w kaŜdym miejscu ponad najwyŜszy punkt zewnętrznej powierzchni rury, zgodnie z zarządzeniem Nr 47 [69]. W obszarachzabudowanych powinna być umieszczona nad tą warstwą siatka ochronna z tworzywa sztucznego koloru Ŝółtego o szerokości równej średnicy gazociągu,nie mniejszej jednak niŜ 0,4 m.Materiał zasypu w obrębie strefy niebezpiecznej powinien być zagęszczony ubijakiem ręcznym po obu stronach przewodu, zgodnie zPN-68/B-06050 [3].Pozostałe warstwy gruntu dopuszcza się zagęszczać mechanicznie, o ile nie spowoduje to uszkodzenia przewodu. Wskaźnik zagęszczeniagruntu powinien być nie mniejszy niŜ 0,97.W przypadku prowadzenia robót ziemnych w istniejącej drodze o nawierzchni ulepszonej i trudności osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia gruntuco najmniej 1, naleŜy zastąpić górną warstwę zasypu wzmocnioną podbudową drogi.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Kontrola, pomiary i badania- Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania mające na celu:- zakwalifikowania gruntów do odpowiedniej kategorii,- określenie rodzaju gruntu i jego uwarstwienia,- określenie stanu terenu,- ustalenie sposobu zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą,- ustalenie metod wykonywania wykopów,- ustalenie metod prowadzenia robót i ich kontroli w czasie trwania budowy.- Kontrola, pomiary i badania w czasie robótWykonawca jest zobowiązany do stałej i systematycznej kontroli prowadzonych robót w zakresie i z częstotliwością zaakceptowaną przez InŜyniera woparciu o normę BN-83/8836-02 [39] i zarządzenie Nr 47 Ministra Przemysłu [69]. W szczególności kontrola powinna obejmować:- sprawdzenie rzędnych załoŜonych ław celowniczych w nawiązaniu do podanych na placu budowy stałych punktów niwelacyjnych z dokładnościąodczytu do 1 mm,- sprawdzenie metod wykonywania wykopów,- zbadanie materiałów i elementów obudowy pod kątem ich zgodności z cechami podanymi w dokumentacji technicznej i warunkami technicznymipodanymi przez wytwórcę,- badanie zachowania warunków bezpieczeństwa pracy,- badanie zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą,- badanie prawidłowości podłoŜa naturalnego, w tym głównie jego nienaruszalności, wilgotności i zgodności z określonym w dokumentacji,- badanie i pomiary szerokości, grubości i zagęszczenia wykonanego podłoŜa wzmocnionego z kruszywa lub betonu,- badanie ewentualnego drenaŜu,- badanie w zakresie zgodności z dokumentacją techniczną i warunkami określonymi w odpowiednich normach przedmiotowych lub warunkamitechnicznymi wytwórni materiałów, ewentualnie innymi umownymi warunkami,- badanie głębokości ułoŜenia przewodu, jego odległości od budowli sąsiadujących i ich zabezpieczenia,- badanie ułoŜenia przewodu na podłoŜu,- badanie odchylenia osi przewodu i jego spadku,- badanie połączeń rur (poprzez oględziny zewnętrzne) i radiograficzne,- badanie zmiany kierunków przewodu i ich zabezpieczenia przed przemieszczaniem,- badanie zabezpieczenia przewodu przy przejściu pod drogami (rury ochronne),- badanie punktów pomiarów elektrycznych, w tym połączeń elektrycznych z gazociągami i końcówkami KKT,- badanie wykonania czynnej i biernej ochrony przed korozją,- badanie radiograficzne spoin czołowych w złączach doczołowych zgodnie z PN-72/M-69770 [27],- badanie czystości wnętrza gazociągów,- badanie wytrzymałości i szczelności gazociągów,- badanie warstwy ochronnej zasypu przewodu,- badanie zasypu przewodu do powierzchni terenu poprzez badanie wskaźników zagęszczenia poszczególnych jego warstw.- Dopuszczalne tolerancje i wymagania:- odchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno wynosić więcej niŜ ± 5 cm,- odchylenie wymiarów w planie nie powinno być większe niŜ 0,1 m,- odchylenie grubości warstwy zabezpieczającej naturalne podłoŜe nie powinno przekroczyć ± 3 cm,- dopuszczalne odchylenia w planie krawędzi wykonanego podłoŜa wzmocnionego od ustalonego na ławach celowniczych kierunku osi przewodu niepowinny przekraczać: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm, dla pozostałych przewodów 5 cm,- róŜnice rzędnych wykonanego podłoŜa nie powinny przekroczyć w Ŝadnym jego punkcie: dla przewodów z tworzyw sztucznych ± 5 cm, dlapozostałych przewodów ± 2cm,- dopuszczalne odchylenia osi przewodu od ustalonego na ławach celowniczych nie powinny przekroczyć: dla przewodów z tworzyw sztucznych 10 cm,dla pozostałych przewodów 2 cm,- dopuszczalny spadek ciśnienia w czasie próby hydraulicznej określa projekt próby,- przy próbie pneumatycznej dopuszcza się spadki ciśnienia, jeŜeli jego róŜnica nie przekracza 0,1% na godzinę trwania próby dla odcinkówgazociągów o średnicach do 250 mm, a dla gazociągów o średnicach większych niŜ 250 mm róŜnica ciśnienia nie powinna przekroczyć: 0,1 x 250 : Dn%,- sieci gazowe nie oddane do eksploatacji w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu prób wytrzymałości lub szczelności podlegają ponownym próbomszczelności przed oddaniem do eksploatacji,- stopień zagęszczenia zasypki wykopów określony w trzech miejscach na długości 100 m nie powinien wynosić mniej niŜ 0,97.45

7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego i odebranego przewodu.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają wszystkie technologiczne czynności związane z przebudową linii gazowych, amianowicie:- roboty przygotowawcze,- roboty ziemne z obudową ścian wykopów,- przygotowanie podłoŜa,- roboty montaŜowe wykonania rurociągów,- wykonanie rur ochronnych,- wykonanie izolacji,- sprawdzenie czystości wnętrza gazociągów i szczelności połączeń odcinków gazociągu (przed opuszczeniem ich do wykopu),- próby wytrzymałości lub szczelności,- zasypanie i zagęszczenie wykopu.robót.Odbiór robót zanikających powinien być dokonany w czasie umoŜliwiającym wykonanie korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępuPróby wytrzymałości lub szczelności gazociągów powinny być przeprowadzone w wykopie po ich całkowitym zmontowaniu i zasypaniu ziemią.Miejsca z zainstalowaną armaturą lub przeznaczone do jej zainstalowania oraz połączenia odcinków gazociągów ze sprawdzoną szczelnością i połączeniekołnierzowe, a takŜe połączenie rur z polietylenu z elementami stalowymi powinny być pozostawione odkryte.Odcinki gazociągów z polietylenu rozwijane z bębna powinny być nie zasypane.Próby wytrzymałości elementów prefabrykowanych przed ich wmontowaniem lub po zamontowaniu w gazociąg moŜna nie przeprowadzać podwarunkiem, Ŝe producent tych urządzeń w pisemnym zaświadczeniu stwierdzi, Ŝe zostały one poddane próbom wytrzymałości pod ciśnieniem równym conajmniej ciśnieniu próby gazociągu.Elementy prefabrykowane i armatura nie mające atestu, mogą być zastosowane pod warunkiem przeprowadzenia przed ich wmontowaniem wgazociąg próby, w której ciśnienie próbne i czas jej trwania będą co najmniej równe wymaganemu ciśnieniu próbnemu i czasowi trwania próby gazociągu.Długość odcinka robót ziemnych poddana odbiorowi nie powinna być mniejsza od 50 m i powinna wynosić: około 300 m dla przewodów ztworzywa sztucznego PE bez względu na sposób prowadzenia wykopów oraz dla przewodów z rur stalowych w przypadku ułoŜenia ich w wykopach ościanach umocnionych, zaś dla przewodów ułoŜonych w wykopach nieumocnionych z rur stalowych około 1000 m.Dopuszcza się zwiększenie lub zmniejszenie długości przeznaczonego do odbioru odcinka przewodu z tym, Ŝe powinna być ona uzaleŜnionaod warunków lokalnych oraz umiejscowienia uzbrojenia lub uzasadniona względami techniczno-ekonomicznymi.InŜynier dokonuje odbioru robót zanikających zgodnie z zasadami określonymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.2.8.3. Odbiór końcowyOdbiorowi końcowemu zgodnie z zarządzeniem Nr 47 [69] podlega:- sprawdzenie kompletności dokumentacji do odbioru technicznego końcowego (polegające na sprawdzeniu protokółów badań przeprowadzonych przyodbiorach technicznych częściowych),- badanie wytrzymałości lub szczelności gazociągów (przeprowadzone po ich całkowitym zmontowaniu i zasypaniu ziemią, zgodnie z zarządzeniem Nr47).Wyniki przeprowadzonych badań podczas odbioru powinny być ujęte w formie protokółu, szczegółowo omówione, wpisane do dziennikabudowy i podpisane przez nadzór techniczny oraz członków komisji przeprowadzającej badania.Wyniki badań przeprowadzonych podczas odbioru końcowego naleŜy uznać za dokładne, jeŜeli wszystkie wymagania (badanie dokumentacji iszczelności całego przewodu) zostały spełnione zgodnie z wymaganiami BN-81/8976-47 [57], BN-77/8976-06 [46] i zarządzeniem Nr 47 [69].JeŜeli któreś z wymagań przy odbiorze technicznym końcowym nie zostało spełnione, naleŜy ocenić jego wpływ na stopień sprawnościdziałania przewodu i w zaleŜności od tego określić konieczne dalsze postępowanie.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m wykonanej i odebranej linii gazociągowej obejmuje:dostawę materiałów, wykonanie robót przygotowawczych,wykonanie wykopu w gruncie I - IV kat. wraz z umocnieniem ścian wykopu i jego odwodnieniem,przygotowanie podłoŜa, wykonanie sączków,ułoŜenie przewodów wraz z montaŜem armatury i innego wyposaŜenia,wykonanie zabezpieczeń przewodu przy przejściu pod drogami (rur ochronnych wraz z uszczelnieniem i uzbrojeniem),wykonanie punktów pomiarów elektrycznych, wykonanie czynnej i biernej ochrony przed korozją, przeprowadzenie próbywytrzymałości i szczelności, zasypanie wykopu wraz z jego zagęszczeniem, doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego,pomiary i badania.Cena jednostki obmiarowej nie obejmuje wykonania zespołów przyłączeniowych i zaporowo-upustowych będącej tematem oddzielnychspecyfikacji.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-74/B-02480 Grunty budowlane. Podział, nazwy, symbole i określenia.2. PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienia bezpośrednie budowli. Obliczenia styczne i projektowanie.3. PN-68/B-06050 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze.4. PN-88/B-06250 Beton zwykły.5. PN-74/B-24622 Roztwór asfaltowy do gruntowania.6. PN-57/B-24625 Lepik asfaltowy z wypełniaczami stosowany na gorąco.7. PN-90/C-96004/01 Gazownictwo. Terminologia. Postanowienia ogólne i zakres normy.8. PN-58/C-96177 Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco.9. PN-76/C-96178 Asfalty przemysłowe. Postanowienia ogólne i zakres normy.10. PN-90/E-05030.00 Ochrona przed korozją. Elektrochemiczna ochrona katodowa. Wymagania i badania.11. PN-90/E-05030.01 Ochrona przed korozją. Elektrochemiczna ochrona katodowa. Metalowe konstrukcje podziemne. Wymagania i badania.12. PN-75/E-05100 Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa.4946

13. PN-76/E-0512514. PN-89/H-0265015. PN-91/H-7401916. PN-74/H-7420017. PN-80/H-7421918. PN-79/H-7424419. PN-75/H-9320020. PN-70/H-9705121. PN-82/M-0160022. PN-91/M-3450123. PN-90/M-3450224. PN-87/M-6900025. PN-87/M-6900826. PN-87/M-6900927. PN-72/M-69770Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa.Armatura i rurociągi. Ciśnienia i temperatury.Armatura przemysłowa. Odlewy ze staliwa węglowego i stopowego.Rury stalowe ze szwem gwintowane.Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania.Rury stalowe ze szwem przewodowe.Walcówka i pręty stalowe okrągłe walcowane na gorąco.Ochrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali. Staliwa i Ŝeliwa domalowania. Ogólne wytyczne.Armatura przemysłowa. Terminologia.Gazociągi i instalacje gazownicze. SkrzyŜowania gazociągów z przeszkodamiterenowymi. Wymagania.Gazociągi i instalacje gazownicze. Obliczenia wytrzymałościowe.Spawalnictwo. Spawanie metali. Nazwy i określenia.Spawalnictwo. Spawanie metali. Klasyfikacja konstrukcji spawanych.Spawalnictwo. Spawanie metali. Zakłady stosujące procesy spawalnicze. Podział.Radiografia przemysłowa. Radiogramy spoin czołowych w złączach doczołowych zestali. Wymagania jakościowe iwytyczne wykonywania.Spawalnictwo. Klasyfikacja wadliwości złącz spawanych na podstawie radiogramów.Armatura przemysłowa. Ogólne wymagania i badania.Skrzynki uliczne stosowane w instalacjach wodnych i gazowych.Armatura przemysłowa. Skrzynki uliczne typu lekkiego do instalacji wodnych igazowych.Osprzęt przewodów gazowych niskiego ciśnienia. Wymagania i badania.Bitumiczne powłoki na rurach stalowych układanych w ziemi.Ochrona przed korozją. Wymagania ogólne i ocena wykonania.Rury polietylenowe typ 50. Wymiary.Rury polietylenowe typ 50. Wymagania techniczne.Cement. Transport i przechowywanie.Welon z włókien szklanych.Przewody podziemne. Roboty ziemne. Wymagania i badania przy odbiorze.Znakowanie gazociągów ułoŜonych w ziemi. Zasady ogólne.Punkty pomiarów elektrycznych gazociągów ułoŜonych w ziemi. Słupek.Punkty pomiarów elektrycznych gazociągów ułoŜonych w ziemi.Punkty pomiarów elektrycznych gazociągów ułoŜonych w ziemi. Płytki izolacyjne.Punkty pomiarów elektrycznych gazociągów ułoŜonych w ziemi. Gniazdo wtykowe.Pokrycia malarskie na gazociągach ułoŜonych nad ziemią.Powłoki ochronne na kształtkach, armaturze i połączeniach gazociągów ułoŜonych wziemi.Sączki węchowe gazociągów ułoŜonych w ziemi.DociąŜenia gazociągów ułoŜonych w wodzie lub gruncie nawodnionym. ObciąŜniki siodłowe.DociąŜenia gazociągów ułoŜonych w wodzie lub gruncie nawodnionym.28. PN-87/M-6977229. PN-92/M-7400130. PN-85/M-7408131. PN-67/M-7408332. PN-86/M-7519833. BN-76/0648-7634. BN-75/5220-0235. BN-74/6366-0336. BN-74/6366-0437. BN-77/6731-0838. BN-87/6755-0639. BN-83/8836-0240. BN-80/8975-02.0041. BN-74/8976-0142. BN-74/8976-0243. BN-74/8976-0344. BN-74/8976-0445. BN-76/8976-0546. BN-77/8976-0647. BN-79/8976-0748. BN-70/8976-1249. BN-86/8976-1550. BN-71/8976-26,27,28Zakotwienia gazociągów ukośnych w gruncie nawodnionym.51. BN-71/8976-29 Gazownictwo. Ciśnienia. Podział, nazwy, określenia i symbole.52. BN-79/8976-35 Zespoły przyłączeniowe gazociągów wysokiego ciśnienia ułoŜonych w ziemi.53. BN-71/8976-37 Gazociągi i instalacje gazownicze. Płyty fundamentowe armatury ułoŜonej w ziemi.54. BN-80/8976-44 Kątowe zespoły zaporowo-upustowe gazociągów wysokiego ciśnienia ułoŜonych w ziemi.55. BN-80/8976-45 Zespoły zaporowo-upustowe gazociągów wysokiego ciśnienia ułoŜonych w ziemi. Kolumny upustowe.56. BN-71/8976-46 Przelotowe zespoły zaporowo-upustowe gazociągów wysokiego ciśnienia ułoŜonych w ziemi.57. BN-81/8976-47 Gazociągi ułoŜone w ziemi. Wymagania i badania.58. BN-71/8976-48 Tarczowe bloki oporowe gazociągów ułoŜonych w ziemi.59. BN-71/8976-49 Łuki i załamania gazociągów ułoŜonych w ziemi. Wymagania i badania.60. BN-74/8976-65 Izolacja cieplna gazociągów. Wymagania i badania.61. BN-74/8976-66,67,68 Gazociągi przystosowane do czyszczenia od wewnątrz tłokami czyszczącymi.62. BN74/8976-70 Zespoły przyłączeniowe gazociągów niskiego i średniego ciśnienia ułoŜonych w ziemi.63. BN-74/8976-71 Zespoły zaporowo-upustowe gazociągów niskiego i średniego ciśnienia ułoŜonych w ziemi.64. BN-77/8976-74 Gazociągi i instalacje gazownicze. Kompensatory montaŜowe.65. BN-77/8976-75 Gazociągi i instalacje gazownicze. Izolujące połączenia kołnierzowe.66. BN-80/8976-80 Nadziemny układ zasuw.10.2. Inne dokumenty- Dziennik Ustaw Nr 45 z dnia 26 lipca 1989 r. poz. 243. Rozporządzenie Ministra Przemysłu z dnia 24 czerwca 1989 r. w sprawie warunkówtechnicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe.- Dziennik Ustaw Nr 14 z dnia 15 kwietnia 1985 r. poz. 60. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Rozdział 4 - Pasdrogowy. Dziennik Urzędowy Ministra Przemysłu Nr 4 z dnia 31 sierpnia 1989 r. poz. 6. Zarządzenie Nr 47 Ministra Przemysłu z dnia 9 maja1989 r. w sprawie warunków technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych sieci gazowych.-5047

D.02.00.01 ROBOTY ZIEMNE. WYMAGANIA OGÓLNE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru liniowych robót ziemnych.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy lub modernizacji dróg i obejmują:c) wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych,d) budowę nasypów drogowych,e) pozyskiwanie gruntu z ukopu lub dokopu.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego spełniająca warunki stateczności i odwodnienia.1.4.2. Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów.1.4.3. Wysokość nasypu lub głębokość wykopu - róŜnica rzędnej terenu i rzędnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu.1.4.4. Nasyp niski - nasyp, którego wysokość jest mniejsza niŜ 1 m.1.4.5. Nasyp średni - nasyp, którego wysokość jest zawarta w granicach od 1 do 3 m.1.4.6. Nasyp wysoki - nasyp, którego wysokość przekracza 3 m.1.4.7. Wykop płytki - wykop, którego głębokość jest mniejsza niŜ 1 m.1.4.8. Wykop średni - wykop, którego głębokość jest zawarta w granicach od 1 do 3 m.1.4.9. Wykop głęboki - wykop, którego głębokość przekracza 3 m.1.4.10. Bagno - grunt organiczny nasycony wodą, o małej nośności, charakteryzujący się znacznym i długotrwałym osiadaniem pod obciąŜeniem.1.4.11. Grunt nieskalisty - kaŜdy grunt rodzimy, nie określony w punkcie 1.4.12 jako grunt skalisty.1.4.12. Grunt skalisty - grunt rodzimy, lity lub spękany o nieprzesuniętych blokach, którego próbki nie wykazują zmian objętości ani nie rozpadają się pod działaniem wodydestylowanej; mają wytrzymałość na ściskanie R c ponad 0,2 MPa; wymaga uŜycia środków wybuchowych albo narzędzi pneumatycznych lub hydraulicznych do odspojenia.1.4.13. Ukop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoŜone w obrębie pasa robót drogowych.1.4.14. Dokop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoŜone poza pasem robót drogowych.1.4.15. Odkład - miejsce wbudowania lub składowania (odwiezienia) gruntów pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów orazinnych prac związanych z trasą drogową.1.4.16. Wskaźnik zagęszczenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru:gdzie:r d - gęstość objętościowa szkieletu zagęszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/8931-12 [9], (Mg/m 3 ),r ds - maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego przy wilgotności optymalnej, zgodnie z PN-B-04481:1988 [2], słuŜąca dooceny zagęszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ).1.4.17. Wskaźnik róŜnoziarnistości - wielkość charakteryzująca zagęszczalność gruntów niespoistych, określona wg wzoru:l s =U =gdzie:deo - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm),d 10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm).1.4.18. Wskaźnik odkształcenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru:£ 2/ ZZ ------0 i—£ 1gdzie:E-i - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w pierwszym obciąŜeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S-02205:1998 [4],E 2 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w powtórnym obciąŜeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S-02205:1998 [4].Pds101.4.19. Geosyntetyk - materiał stosowany w budownictwie drogowym, wytwarzany z wysoko polimeryzowanych włókien syntetycznych, w tym tworzywtermoplastycznych polietylenowych, polipropylenowych i poliestrowych, charakteryzujący się między innymi duŜą wytrzymałością orazwodoprzepuszczalnością, zgodny z PN-ISO1 0318:1993 [5], PN-EN-963:1999 [6].Geosyntetyki obejmują: geotkaniny, geowłókniny, geodzianiny, georuszty, geosiatki, geokompozyty, geomembrany, zgodnie z wytycznymi IBDiM [13].1.4.20. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY (grunty)2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Podział gruntówPodział gruntów pod względem wysadzinowości podaje tablica 1.Podział gruntów pod względem przydatności do budowy nasypów podano w ST D-02.03.01 pkt 2.2.3. Zasady wykorzystania gruntówGrunty uzyskane przy wykonywaniu wykopów powinny być przez Wykonawcę wykorzystane w maksymalnym stopniu do budowy nasypów. Grunty przydatne dobudowy nasypów mogą być wywiezione poza teren budowy tylko wówczas, gdy stanowią nadmiar objętości robót ziemnych i za zezwoleniem InŜyniera.JeŜeli grunty przydatne, uzyskane przy wykonaniu wykopów, nie będąc nadmiarem objętości robót ziemnych, zostały za zgodą InŜyniera wywiezione przezWykonawcę poza teren budowy z przeznaczeniem innym niŜ budowa nasypów lub wykonanie prac objętych kontraktem, Wykonawca jest zobowiązany do dostarczeniarównowaŜnej objętości gruntów przydatnych ze źródeł własnych, zaakceptowanych przez InŜyniera.Grunty i materiały nieprzydatne do budowy nasypów, określone w ST D-02.03.01 pkt 2.4, powinny być wywiezione przez Wykonawcę na odkład. Zapewnienieterenów na odkład naleŜy do obowiązków Zamawiającego, o ile nie określono tego inaczej w kontrakcie. InŜynier moŜe nakazać pozostawienie na terenie budowy gruntów,których czasowa nieprzydatność wynika jedynie z powodu zamarznięcia lub nadmiernej wilgotności.2.4. GeosyntetykGeosyntetyk powinien być materiałem odpornym na działanie wilgoci, środowiska agresywnego chemicznie i biologicznie oraz temperatury. Powinien być tomateriał bez rozdarć, dziur i przerw ciągłości z dobrą przyczepnością do gruntu. Właściwości stosowanych geosyntetyków powinny być zgodne z PN-EN-963:1999 [6] idokumentacją projektową. Geosyntetyk powinien posiadać aprobatę techniczna wydaną przez uprawnioną jednostkę.5148

Tablica 1. Podział gruntów pod względem wysadzinowości wg PN-S-02205:1998 [4]Lp. Wyszczególnienie Jednostkiniewysadzinowe wątpliwe _____________ wysadzinowe ____________Grupy gruntówwłaściwości1 Rodzaj gruntu - rumosz niegliniasty e) piasek pylasty mało wysadzinowe- Ŝwir f) zwietrzelina - glina piasz- czysta- pospółka gliniasta zwięzła, glina zwięzła,- piasek gruby g) rumosz gliniasty glina pylasta zwięzła- piasek średni h) Ŝwir gliniasty - ił, ił piaszczys-ty, ił- piasek drobny i) pospółka gliniasta pylasty- ŜuŜel bardzo wysadzinowenierozpadowy - piasek gliniasty- pył, pył piasz-czysty- glina piasz- czysta,glina, glina pylasta- ił warwowy2 Zawartość cząstek£ 0,075 mm % < 15 od 15 do 30 > 30£ 0,02 mm < 3 od 3 do 10 > 103 Kapilarność biernaHkb m < 1,0 > 1,0 > 1,04 Wskaźnikpiaskowy WP > 35 od 25 do 35 < 253. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do robót ziemnychWykonawca przystępujący do wykonania robót ziemnych powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu do:a) odspajania i wydobywania gruntów (narzędzia mechaniczne, młoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ładowarki, wiertarki mechaniczne itp.),b) jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urządzenia do hydromechanizacji itp.),c) transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, taśmociągi itp.),d) sprzętu zagęszczającego (walce, ubijaki, płyty wibracyjne itp.).3.3. Sprzęt do przenoszenia i układania geosyntetykówDo przenoszenia i układania geosyntetyków Wykonawca powinien uŜywać odpowiedniego sprzętu zalecanego przez producenta. Wykonawca nie powinienstosować sprzętu mogącego spowodować uszkodzenie układanego materiału.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport gruntówWybór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objętości, sposobuodspajania i załadunku oraz do odległości transportu. Wydajność środków transportowych powinna być ponadto dostosowana do wydajności sprzętustosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału).Zwiększenie odległości transportu ponad wartości zatwierdzone nie moŜe być podstawą roszczeń Wykonawcy, dotyczących dodatkowej zapłatyza transport, o ile zwiększone odległości nie zostały wcześniej zaakceptowane na piśmie przez InŜyniera.4.3. Transport i składowanie geosyntetykówWykonawca powinien zadbać, aby transport, przenoszenie, przechowywanie i zabezpieczanie geosyntetyków były wykonywane w sposób nie powodującymechanicznych lub chemicznych ich uszkodzeń. Geosyntetyki wraŜliwe na światło słoneczne powinny pozostawać zakryte w czasie od ichwyprodukowania do wbudowania.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Dokładność wykonania wykopów i nasypówOdchylenie osi korpusu ziemnego, w wykopie lub nasypie, od osi projektowanej nie powinny być większe niŜ ± 10 cm. RóŜnica w stosunku doprojektowanych rzędnych robót ziemnych nie moŜe przekraczać + 1 cm i -3 cm.Szerokość górnej powierzchni korpusu nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ ± 10 cm, a krawędzie korony drogi niepowinny mieć wyraźnych załamań w planie.Pochylenie skarp nie powinno róŜnić się od projektowanego o więcej niŜ 10% jego wartości wyraŜonej tangensem kąta. Maksymalnenierówności na powierzchni skarp nie powinny przekraczać ± 10 cm przy pomiarze łatą 3-metrową, albo powinny być spełnione inne wymagania dotyczącenierówności, wynikające ze sposobu umocnienia powierzchni skarpy.W gruntach skalistych wymagania, dotyczące równości powierzchni dna wykopu oraz pochylenia i równości skarp, powinny być określone wdokumentacji projektowej i ST.5.3. Odwodnienia pasa robót ziemnychNiezaleŜnie od budowy urządzeń, stanowiących elementy systemów odwadniających, ujętych w dokumentacji projektowej, Wykonawcapowinien, o ile wymagają tego warunki terenowe, wykonać urządzenia, które zapewnią odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robótziemnych tak, aby zabezpieczyć grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowiązek takiego wykonywania wykopów i nasypów, abypowierzchniom gruntu nadawać w całym okresie trwania robót spadki, zapewniające prawidłowe odwodnienie.JeŜeli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegną nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwałą nieprzydatność, Wykonawca maobowiązek usunięcia tych gruntów i zastąpienia ich gruntami przydatnymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiającego zate czynności, jak równieŜ za dowieziony grunt.Odprowadzenie wód do istniejących zbiorników naturalnych i urządzeń odwadniających musi być poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimiinstytucjami.5.4. Odwodnienie wykopówTechnologia wykonania wykopu musi umoŜliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania robót ziemnych. Wykonanie wykopówpowinno postępować w kierunku podnoszenia się niwelety.W czasie robót ziemnych naleŜy zachować odpowiedni spadek podłuŜny i nadać przekrojom poprzecznym spadki, umoŜliwiające szybki odpływwód z wykopu. O ile w dokumentacji projektowej nie zawarto innego wymagania, spadek poprzeczny nie powinien być mniejszy niŜ 4% w przypadkugruntów spoistych i nie mniejszy niŜ 2% w przypadku gruntów niespoistych. NaleŜy uwzględnić ewentualny wpływ kolejności i sposobu odspajania gruntóworaz terminów wykonywania innych robót na spełnienie wymagań dotyczących prawidłowego odwodnienia wykopu w czasie postępu robót ziemnych.Źródła wody, odsłonięte przy wykonywaniu wykopów, naleŜy ująć w rowy i /lub dreny. Wody opadowe i gruntowe naleŜy odprowadzić poza terenpasa robót ziemnych.49

5.5. RowyRowy boczne oraz rowy stokowe powinny być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i ST. Szerokość dna i głębokość rowu nie mogąróŜnić się od wymiarów projektowanych o więcej niŜ ± 5 cm. Dokładność wykonania skarp rowów powinna być zgodna z określoną dla skarp wykopów wST D-02.01.01.5.6. Układanie geosyntetykówGeosyntetyki naleŜy układać łącząc je na zakład zgodnie z dokumentacją projektową i ST. JeŜeli dokumentacja projektowa i ST nie podają inaczej,przylegające do siebie arkusze lub pasy geosyntetyków naleŜy układać z zakładem (i kotwieniem) zgodnie z instrukcją producenta lub decyzją projektanta. Wprzypadku uszkodzenia geosyntetyku, naleŜy w uzgodnieniu z InŜynierem, przykryć to uszkodzenie pasami geosyntetyku na długości i szerokości większejo 90 cm od obszaru uszkodzonego.Warstwa gruntu, na której przewiduje się ułoŜenie geosyntetyku powinna być równa i bez ostrych występów, mogących spowodować uszkodzeniegeosyntetyku w czasie układania lub pracy. Metoda układania powinna zapewnić przyleganie geosyntetyku do warstwy, na której jest układana, na całej jejpowierzchni. Geosyntetyków nie naleŜy naciągać lub powodować ich zawieszenia na wzgórkach (garbach) lub nad dołami. Nie dopuszcza się ruchumaszyn budowlanych bezpośrednio na ułoŜonych geosyntetykach. NaleŜy je przykryć gruntem nasypowym niezwłocznie po ułoŜeniu.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania i pomiary w czasie wykonywania robót ziemnych6.2.1. Sprawdzenie odwodnieniaSprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodności z wymaganiami specyfikacji określonymi w pkcie 5 oraz zdokumentacją projektową.Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:- właściwe ujęcie i odprowadzenie wód opadowych,- właściwe ujęcie i odprowadzenie wysięków wodnych.6.2.2. Sprawdzenie jakości wykonania robótCzynności wchodzące w zakres sprawdzenia jakości wykonania robót określono w pkcie 6 ST D-02.01.01, D-02.02.01 oraz D-02.03.01.6.3. Badania do odbioru korpusu ziemnego6.3.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica 2.Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanych robót ziemnychLp1234 5678Badana cechaPomiar szerokości korpusu ziemnegoPomiar szerokości dna rowówPomiar rzędnych powierzchnikorpusu ziemnegoPomiar pochylenia skarpPomiar równości powierzchnikorpusuPomiar równości skarpPomiar spadku podłuŜnegopowierzchni korpusu lub dna rowuBadanie zagęszczenia gruntuMinimalna częstotliwość badań i pomiarówPomiar taśmą, szablonem, łatą o długości 3 m i poziomicą lubniwelatorem, w odstępach co 200 m naprostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R ³ 100 m co50 m na łukach o R < 100 moraz w miejscach, które budzą wątpliwościPomiar niwelatorem rzędnych w odstępach co 200 m oraz w punktachwątpliwychWskaźnik zagęszczenia określać dla kaŜdej ułoŜonej warstwy lecz nierzadziej niŜ w trzech punktach na 1000 m warstwy6.3.2. Szerokość korpusu ziemnegoSzerokość korpusu ziemnego nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ ± 10 cm.6.3.3. Szerokość dna rowówSzerokość dna rowów nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ ± 5 cm.6.3.4. Rzędne korony korpusu ziemnegoRzędne korony korpusu ziemnego nie mogą róŜnić się od rzędnych projektowanych o więcej niŜ -3 cm lub +1 cm.6.3.5. Pochylenie skarpPochylenie skarp nie moŜe róŜnić się od pochylenia projektowanego o więcej niŜ 10% wartości pochylenia wyraŜonego tangensem kąta.6.3.6. Równość korony korpusuNierówności powierzchni korpusu ziemnego mierzone łatą 3-metrową, nie mogą przekraczać 3 cm.6.3.7. Równość skarpNierówności skarp, mierzone łatą 3-metrową, nie mogą przekraczać ± 10 cm.6.3.8. Spadek podłuŜny korony korpusu lub dna rowuSpadek podłuŜny powierzchni korpusu ziemnego lub dna rowu, sprawdzony przez pomiar niwelatorem rzędnych wysokościowych, nie moŜedawać róŜnic, w stosunku do rzędnych projektowanych, większych niŜ -3 cm lub +1 cm.6.3.9. Zagęszczenie gruntuWskaźnik zagęszczenia gruntu określony zgodnie z BN-77/8931-12 [9] powinien być zgodny z załoŜonym dla odpowiedniej kategorii ruchu. W przypadkugruntów dla których nie moŜna określić wskaźnika zagęszczenia naleŜy określić wskaźnik odkształcenia I 0, zgodnie z normą PN-S-02205:1998 [4].6.4. Badania geosyntetykówPrzed zastosowaniem geosyntetyków w robotach ziemnych, Wykonawca powinien przedstawić InŜynierowi świadectwa stwierdzające, iŜ zastosowanygeosyntetyk odpowiada wymaganiom norm, aprobaty technicznej i zachowa swoje właściwości w kontakcie z materiałami, które będzie oddzielać lubwzmacniać przez okres czasu nie krótszy od podanego w dokumentacji projektowej i ST.6.5. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi robotamiWszystkie materiały nie spełniające wymagań podanych w odpowiednich punktach specyfikacji, zostaną odrzucone. Jeśli materiały niespełniające wymagań zostaną wbudowane lub zastosowane, to na polecenie InŜyniera Wykonawca wymieni je na właściwe, na własny koszt.Wszystkie roboty, które wykazują większe odchylenia cech od określonych w punktach 5 i 6 specyfikacji powinny być ponownie wykonane przezWykonawcę na jego koszt.Na pisemne wystąpienie Wykonawcy, InŜynier moŜe uznać wadę za nie mającą zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne drogi i ustalizakres i wielkość potrąceń za obniŜoną jakość.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Obmiar robót ziemnychJednostka obmiarową jest m 3 (metr sześcienny) wykonanych robót ziemnych.50

8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8. Roboty ziemne uznaje się za wykonanezgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 daływyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCIOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.Zakres czynności objętych ceną jednostkową podano w ST D-02.01.01, D-02.02.01 oraz D-02.03.01 pkt 9.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-02480:19862. PN-B-04481:19883. PN-B-04493:19604. PN-S-02205:19985. PN-ISO10318:19936. PN-EN-963:19997. BN-64/8931-018. BN-64/8931-029. BN-77/8931-1210.2. Inne dokumentyGrunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntówGrunty budowlane. Badania próbek gruntówGrunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernejDrogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badaniaGeotekstylia - TerminologiaGeotekstylia i wyroby pokrewneDrogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowegoDrogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych ipodłoŜa przez obciąŜenie płytąOznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu8 Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla drógszybkiego ruchu, IBDiM, Warszawa 1978.9 Instrukcja badań podłoŜa gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP,Warszawa 1998.10 Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa 1997.11 Wytyczne wzmacniania podłoŜa gruntowego w budownictwie drogowym, IBDiM, Warszawa 2002.51

D-02.01.01 WYKONANIE WYKOPÓW W GRUNTACH NIESKALISTYCH.1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru wykopów w gruntach kat. I-V.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy lub modernizacji dróg i obejmująwykonanie wykopów w gruntach nieskalistych.1.4. Określenia podstawowePodstawowe określenia zostały podane w ST D-02.00.01 pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-02.00.01 pkt 1.5.2. MATERIAŁY (grunty)Materiał występujący w podłoŜu wykopu jest gruntem rodzimym, który będzie stanowił podłoŜe nawierzchni. Zgodnie z Katalogiem typowychkonstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [12] powinien charakteryzować się grupą nośności G1. Gdy podłoŜe nawierzchni zaklasyfikowano do innejgrupy nośności, naleŜy podłoŜe doprowadzić do grupy nośności G1 zgodnie z dokumentacja projektową i ST.3. SPRZĘTOgólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w ST D-02.00.01 pkt 3.4. TRANSPORTOgólne wymagania i ustalenia dotyczące transportu określono w ST D-02.00.01 pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Zasady prowadzenia robótOgólne zasady prowadzenia robót podano w ST D-02.00.01 pkt 5.Sposób wykonania skarp wykopu powinien gwarantować ich stateczność w całym okresie prowadzenia robót, a naprawa uszkodzeń,wynikających z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu, ich podcięcia lub innych odstępstw od dokumentacji projektowej obciąŜa Wykonawcę.Wykonawca powinien wykonywać wykopy w taki sposób, aby grunty o róŜnym stopniu przydatności do budowy nasypów były odspajaneoddzielnie, w sposób uniemoŜliwiający ich wymieszanie. Odstępstwo od powyŜszego wymagania, uzasadnione skomplikowanym układem warstwgeotechnicznych, wymaga zgody InŜyniera.Odspojone grunty przydatne do wykonania nasypów powinny być bezpośrednio wbudowane w nasyp lub przewiezione na odkład. O ile InŜynierdopuści czasowe składowanie odspojonych gruntów, naleŜy je odpowiednio zabezpieczyć przed nadmiernym zawilgoceniem.5.2. Wymagania dotyczące zagęszczenia i nośności gruntuZagęszczenie gruntu w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych powinno spełniać wymagania, dotyczące minimalnej wartości wskaźnikazagęszczenia (I S), podanego w tablicy 1.Tablica 1. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnychStrefa Minimalna wartość I dla:korpusuGórna warstwa o grubości 20 cm 1,00Na głębokości od 20 do 50 cm od powierzchnirobót ziemnych 0,97skategoria ruchu KR1-KR2JeŜeli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie spełniają wymaganego wskaźnika zagęszczenia, to przed ułoŜeniem konstrukcjinawierzchni naleŜy je dogęścić do wartości I S, podanych w tablicy 1.JeŜeli wartości wskaźnika zagęszczenia określone w tablicy 1 nie mogą być osiągnięte przez bezpośrednie zagęszczanie gruntów rodzimych, tonaleŜy podjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoŜa, umoŜliwiającego uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia. MoŜliwe dozastosowania środki, o ile nie są określone w SST, proponuje Wykonawca i przedstawia do akceptacji InŜynierowi.Dodatkowo moŜna sprawdzić nośność warstwy gruntu na powierzchni robót ziemnych na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E 2zgodnie z PN-02205:1998 [4] rysunek 4.5.3. Ruch budowlanyNie naleŜy dopuszczać ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile grubość warstwy gruntu (nadkładu) powyŜej rzędnych robót ziemnych jestmniejsza niŜ 0,3 m.Z chwilą przystąpienia do ostatecznego profilowania dna wykopu dopuszcza się po nim jedynie ruch maszyn wykonujących tę czynnośćbudowlaną. MoŜe odbywać się jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowodują uszkodzeń powierzchni korpusu.Naprawa uszkodzeń powierzchni robót ziemnych, wynikających z niedotrzymania podanych powyŜej warunków obciąŜa Wykonawcę robótziemnych.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-02.00.01 pkt 6.6.2. Kontrola wykonania wykopówKontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami określonymi w dokumentacji projektowej i SST. W czasiekontroli szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:a) sposób odspajania gruntów nie pogarszający ich właściwości,b) zapewnienie stateczności skarp,c) odwodnienie wykopów w czasie wykonywania robót i po ich zakończeniu,d) dokładność wykonania wykopów (usytuowanie i wykończenie),e) zagęszczenie górnej strefy korpusu w wykopie według wymagań określonych w pkcie5.2.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-02.00.01 pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowa3Jednostką obmiarową jest m (metr sześcienny) wykonanego wykopu.52

8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-02.00.01 pkt 8.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-02.00.01 pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowej3Cena wykonania 1 m wykopów w gruntach nieskalistych obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- oznakowanie robót,- wykonanie wykopu z transportem urobku na nasyp lub odkład, obejmujące: odspojenie, przemieszczenie, załadunek, przewiezienie i wyładunek,- odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania,- profilowanie dna wykopu, rowów, skarp,- zagęszczenie powierzchni wykopu,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej,- rozplantowanie urobku na odkładzie,- wykonanie, a następnie rozebranie dróg dojazdowych,- rekultywację terenu.10. PRZEPISY ZWIĄZANESpis przepisów związanych podano w ST D-02.00.01 pkt 10.53

D.02.02.01. WYKONANIE NASYPÓW1. WSTĘP1.1 Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru nasypów.1.2 Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stanowi obowiązującą dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy lub modernizacji dróg i obejmująwykonanie nasypów.1.4. Określenia podstawowePodstawowe określenia zostały podane w ST D-02.00.01 pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-02.00.01 pkt 1.5.2. MATERIAŁY.2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-02.00.01 pkt 2.2.2. Grunty i materiały do nasypówGrunty i materiały dopuszczone do budowy nasypów powinny spełniać wymagania określone w PN-S-02205 :1998 [4]. Grunty imateriały do budowy nasypów podaje tablica 1. Tablica 1. Przydatność gruntów do wykonywania budowli ziemnych wg PN-S-02205:1998 [4].Przeznaczenie Przydatne Przydatnez zastrzeŜeniamiTreśćzastrzeŜenia1. Rozdrobnione grunty skalistemiękkiegdy pory w gruncie skalistym będąwypełnione gruntemlub materiałem drobnoziarnistym2. Zwietrzeliny i rumosze gliniaste3. Piaski pylaste, piaski gliniaste,pyły piaszczyste i pyłygdy będą wbudowane w miejscasuche lub zabezpieczone od wódgruntowych i powierzchniowychNa dolne warstwynasypów poniŜejstrefy przemarzania7. Wysiewki kamienne gliniaste ozawartości frakcji iłowej ponad 2%1. Rozdrobnione grunty skalistetwarde oraz grunty kamieniste,zwietrzelinowe, rumosze iotoczaki2. świry i pospółki, równieŜgliniaste3. Piaski grubo, średnio idrobnoziarniste, naturalne iłamane4. Piaski gliniaste z domieszkąfrakcji Ŝwirowo-kamienistej(morenowe) o wskaźnikuróŜnoziarnistości U>155. śuŜle wielkopiecowe i innemetalurgiczne ze starychzwałów (powyŜej 5 lat)6. Łupki przywęgłoweprzepalone7. Wysiewki kamienne ozawartości frakcji iłowej poniŜej2%4. Piaski próchniczne, z wyjątkiempylastych piasków próchnicznych5. Gliny piaszczyste, gliny i glinypylaste oraz inne o w L < 35%6. Gliny piaszczyste zwięzłe, glinyzwięzłe i gliny pylaste zwięzłe orazinne grunty o granicy płynności w L od35 do 60%gdy zwierciadło wodygruntowej znajduje się nagłębokości większej odkapilarności biernej gruntupodłoŜado nasypów nie wyŜszych niŜ 3 m,zabezpieczonychprzed zawilgoceniemw miejscach suchychlub przejściowo zawilgoconychdo nasypów nie wyŜszych niŜ 3 m:zabezpieczonychprzed zawilgoceniem lub poulepszeniu spoiwami8. śuŜle wielkopiecowe i inne o ograniczonej podatnościmetalurgiczne z nowego studzenia na rozpad - łączne straty masy do(do 5 lat)5%9. Iłołupki przywęglowenieprzepalonegdy wolne przestrzeniezostaną wypełnionemateriałem drobnoziarnistym10. Popioły lotne i mieszaniny gdy zalegają w miejscachsuchychpopiołowo-ŜuŜlowe ______________ | lub są izolowane od wody ________Na górne warstwynasypów w strefieprzemarzania1. świry i pospółki2. Piaski grubo iśrednio-ziarniste3. Iłołupki przywęgloweprzepalone zawierające mniejniŜ 15% ziarn mniejszych od 0,075 mm4. Wysiewki kamienne ouziarnieniu odpowiadającym pospółkom lub Ŝwirom54

1. świry i pospółkigliniaste2. Piaski pylaste igliniaste3. Pyły piaszczyste ipyły4. Gliny ogranicypłynnościmniejszej niŜ 35%5. Mieszaninypopiołowo-ŜuŜlowez węglakamiennego6. Wysiewkikamienne gliniasteo zawartości frakcjiiłowej >2%pod warunkiem ulepszenia tychgruntów spoiwami, takimi jak:cement, wapno, aktywnepopioły itp.55

7. śuŜle wielkopiecowe i inne drobnoziarniste inierozpadowe:metalurgiczne straty masy do 1%8. Piaski drobnoziarniste __________ | o wskaźniku nośności w noś>10W wykopachmiejscach igdy są ulepszanezerowych Grunty niewysadzinowe Grunty wątpliwe i wysadzinowe (cementem, wapnem,głębokościpopiołami itp.)przemarzania3.SPRZĘT,3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w ST D-02.00.01 pkt 3.3.2. Dobór sprzętu zagęszczającegoW tablicy 2 podano, dla róŜnych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego. Sprzęt do zagęszczania powinien byćzatwierdzony przez InŜyniera.Tablica 2. Orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego wg [13RodzajeRodzaje gruntuUwagiurządzeńozagęszczających niespoiste: piaski, Ŝwiry, pospółki spoiste: pyły gliny, iły Gruboziarniste i kamienisteprzydatnościgrubość warstwy [ liczba przejść grubość liczba przejść grubość warstwy [ Liczba przejść maszynm ]warstwy [m ]m ]Walce0,1 do 0,2 4 do 8 0,1 do 0,2 4 do 8 0,2 do 0,3 4 do 8 1)statyczne gładkie *Walce- - 0,2 do 0,3 8 do 12 0,2 do 0,3 8 do 12 2)statyczne okołkowane* Walce0,2 do 0,5 6 do 8 0,2 do 0,4 6 do 10 - - 3)statyczne ogumione *Walce0,4 do 0,7 4 do 8 0,2 do 0,4 3 do 4 0,3 do 0,6 3 do 5 4)wibracyjne gładkie **Walce0,3 do 0,6 3 do 6 0,2 do 0,4 6 do 10 0,2 do 0,4 6 do 10 5)wibracyjneZagęszczarki 0,3 do 0,5 4 do 8 - - 0,2 do 0,5 4 do 8 6)wibracyjne **Ubijaki0,2 do 0,4 2 do4 0,1 do 0,3 3 do 5 0,2 do 0,4 3 do 4 6)szybkouderzająceUbijaki o masie od 1do 10 Mg zrzucane zwysokości od 5 do 10m2,0 do 8,0 4 do10 uderzeńw punkt1,0 do 4,0 3 do 6 uderzeń wpunkt1,0 do 5,0 3 do 6 uderzeń wpunkt*) Walce statyczne są mało przydatne w gruntach kamienistych.**) Wibracyjnie naleŜy zagęszczać warstwy grubości > 15 cm, cieńsze warstwy naleŜy zagęszczać statycznie.***) Wartości orientacyjne, właściwe naleŜy ustalić na odcinku doświadczalnym.Uwagi: 1) Do zagęszczania górnych warstw podłoŜa. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i wnasypie.2) Nie nadają się do gruntów nawodnionych.3) Mało przydatne w gruntach spoistych.4) Do gruntów spoistych przydatne są walce średnie i cięŜkie, do gruntów kamienistych - walce bardzo cięŜkie.5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych.6) Zalecane do zasypek wąskich przekopów4. TRANSPORTOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-02.00.01 pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-02.00.01 pkt 5.5.2. Ukop i dokop5.2.1. Miejsce ukopu lub dokopuMiejsce ukopu lub dokopu powinno być wskazane w dokumentacji projektowej, w innych dokumentach kontraktowych lub przez InŜyniera.JeŜeli miejsce to zostało wybrane przez Wykonawcę, musi być ono zaakceptowane przez InŜyniera.Miejsce ukopu lub dokopu powinno być tak dobrane, Ŝeby zapewnić przewóz lub przemieszczanie gruntu na jak najkrótszych odległościach. Oile to moŜliwe, transport gruntu powinien odbywać się w poziomie lub zgodnie ze spadkiem terenu. Ukopy mogą mieć kształt poszerzonych rowówprzyległych do korpusu. Ukopy powinny być wykonywane równolegle do osi drogi, po jednej lub obu jej stronach.5.2.2. Zasady prowadzenia robót w ukopie i dokopiePozyskiwanie gruntu z ukopu lub dokopu moŜe rozpocząć się dopiero po pobraniu próbek i zbadaniu przydatności zalegającego gruntu dobudowy nasypów oraz po wydaniu zgody na piśmie przez InŜyniera. Głębokość na jaką naleŜy ocenić przydatność gruntu powinna być dostosowana dozakresu prac.Grunty nieprzydatne do budowy nasypów nie powinny być odspajane, chyba Ŝe wymaga tego dostęp do gruntu przeznaczonego doprzewiezienia z dokopu w nasyp. Odspojone przez Wykonawcę grunty nieprzydatne powinny być wbudowane z powrotem w miejscu ich pozyskania,zgodnie ze wskazaniami InŜyniera. Roboty te będą włączone do obmiaru robót i opłacone przez Zamawiającego tylko wówczas, gdy odspojenie gruntównieprzydatnych było konieczne i zostało potwierdzone przez InŜyniera.Dno ukopu naleŜy wykonać ze spadkiem od 2 do 3% w kierunku moŜliwego spływu wody. O ile to konieczne, ukop (dokop) naleŜy odwodnićprzez wykonanie rowu odpływowego.JeŜeli ukop jest zlokalizowany na zboczu, nie moŜe on naruszać stateczności zbocza.Dno i skarpy ukopu po zakończeniu jego eksploatacji powinny być tak ukształtowane, aby harmonizowały z otaczającym terenem. Na dnie iskarpach ukopu naleŜy przeprowadzić rekultywację według odrębnej dokumentacji projektowej.5.3. Wykonanie nasypów5.3.1. Przygotowanie podłoŜa w obrębie podstawy nasypuPrzed przystąpieniem do budowy nasypu naleŜy w obrębie jego podstawy zakończyć roboty przygotowawcze, określone w ST D-01.00.00„Roboty przygotowawcze”.5856

5.3.1.1. Wycięcie stopni w zboczuJeŜeli pochylenie poprzeczne terenu w stosunku do osi nasypu jest większe niŜ 1:5 naleŜy, dla zabezpieczenia przed zsuwaniem się nasypu,wykonać w zboczu stopnie o spadku górnej powierzchni, wynoszącym około 4% ± 1% i szerokości od 1,0 do 2,5 m.5.3.1.2. Zagęszczenie gruntu i nośność w podłoŜu nasypuWykonawca powinien skontrolować wskaźnik zagęszczenia gruntów rodzimych, zalegających w strefie podłoŜa nasypu, do głębokości 0,5 m odpowierzchni terenu. JeŜeli wartość wskaźnika zagęszczenia jest mniejsza niŜ określona w tablicy 3, Wykonawca powinien dogęścić podłoŜe tak, abypowyŜsze wymaganie zostało spełnione.JeŜeli wartości wskaźnika zagęszczenia określone w tablicy 3 nie mogą być osiągnięte przez bezpośrednie zagęszczanie podłoŜa, to naleŜypodjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoŜa, umoŜliwiające uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia. Tablica 3. Minimalne wartościwskaźnika zagęszczenia dla podłoŜa nasypów do głębokości 0,5 m od powierzchni terenuNasypyo wysokości,mMinimalna wartość I s dla:autostrad i drógekspresowychinnych drógkategoria ruchuKR3-KR6do 2 1,00 0,97 0,95ponad 2 0,97 0,97 0,95kategoria ruchuKR1-KR2Dodatkowo moŜna sprawdzić nośność warstwy gruntu podłoŜa nasypu na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E 2 zgodnie zPN-02205:1998 [4] rysunek 3. 5.3.1.3. Spulchnienie gruntów w podłoŜu nasypówJeŜeli nasyp ma być budowany na powierzchni skały lub na innej gładkiej powierzchni, to przed przystąpieniem do budowy nasypu powinna onabyć rozdrobniona lub spulchniona na głębokość co najmniej 15 cm, w celu poprawy jej powiązania z podstawą nasypu.5.3.2. Wybór gruntów i materiałów do wykonania nasypówWybór gruntów i materiałów do wykonania nasypów powinien być dokonany z uwzględnieniem zasad podanych w pkcie 2.5.3.3. Zasady wykonania nasypów5.3.3.1. Ogólne zasady wykonywania nasypówNasypy powinny być wznoszone przy zachowaniu przekroju poprzecznego i profilu podłuŜnego, które określono w dokumentacji projektowej, zuwzględnieniem ewentualnych zmian wprowadzonych zawczasu przez InŜyniera.W celu zapewnienia stateczności nasypu i jego równomiernego osiadania naleŜy przestrzegać następujących zasad:a) Nasypy naleŜy wykonywać metodą warstwową, z gruntów przydatnych do budowy nasypów. Nasypy powinny być wznoszone równomiernie na całejszerokości.b) Grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana w zaleŜności od rodzaju gruntu i sprzętu uŜywanego do zagęszczania.Przystąpienie do wbudowania kolejnej warstwy nasypu moŜe nastąpić dopiero po stwierdzeniu przez InŜyniera prawidłowego wykonania warstwypoprzedniej.c) Grunty o róŜnych właściwościach naleŜy wbudowywać w oddzielnych warstwach, o jednakowej grubości na całej szerokości nasypu. Grunty spoistenaleŜy wbudowywać w dolne, a grunty niespoiste w górne warstwy nasypu.d) Warstwy gruntu przepuszczalnego naleŜy wbudowywać poziomo, a warstwy gruntu mało przepuszczalnego (o współczynniku K1 0s10- 5 m/s) zespadkiem górnej powierzchni około 4% ± 1%. Kiedy nasyp jest budowany w terenie płaskim spadek powinien być obustronny, gdy nasyp jest budowany nazboczu spadek powinien być jednostronny, zgodny z jego pochyleniem. Ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemoŜliwiać lokalne gromadzeniesię wody.e) JeŜeli w okresie zimowym następuje przerwa w wykonywaniu nasypu, a górna powierzchnia jest wykonana z gruntu spoistego, to jej spadki porzecznepowinny być ukształtowane ku osi nasypu, a woda odprowadzona poza nasyp z zastosowaniem ścieku. Takie ukształtowanie górnej powierzchni gruntuspoistego zapobiega powstaniu potencjalnych powierzchni poślizgu w gruncie tworzącym nasyp.f) Górną warstwę nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m naleŜy wykonać z gruntów niewysadzinowych, o wskaźniku wodoprzepuszczalności K1 0s 6 10 – 5 xm/s i wskaźniku róŜnoziarnistości U < 5. JeŜeli Wykonawca nie dysponuje gruntem o takich właściwościach, InŜynier moŜe wyrazić zgodę na ulepszeniegórnej warstwy nasypu poprzez stabilizację cementem, wapnem lub popiołami lotnymi. W takim przypadku jest konieczne sprawdzenie warunku nośności imrozoodporności konstrukcji nawierzchni i wprowadzenie korekty, polegającej na rozbudowaniu podbudowy pomocniczej.g) Na terenach o wysokim stanie wód gruntowych oraz na terenach zalewowych dolne warstwy nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m powyŜejnajwyŜszego poziomu wody, naleŜy wykonać z gruntu przepuszczalnego.h) Przy wykonywaniu nasypów z popiołów lotnych, warstwę pod popiołami, grubości 0,3 do 0,5 m, naleŜy wykonać z gruntu lub materiałów o duŜejprzepuszczalności. Górnej powierzchni warstwy popiołu naleŜy nadać spadki poprzeczne 4% ±1% według poz. d).i) Grunt przewieziony w miejsce wbudowania powinien być bezzwłocznie wbudowany w nasyp. InŜynier moŜe dopuścić czasowe składowanie gruntu, podwarunkiem jego zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem.5.3.3.2. Wykonanie nasypów nad przepustamiNasypy w obrębie przepustów naleŜy wykonywać jednocześnie z obu stron przepustu z jednakowych, dobrze zagęszczonych poziomychwarstw gruntu. Dopuszcza się wykonanie przepustów z innych poprzecznych elementów odwodnienia w przekopach (wcinkach) wykonanych w poprzekuformowanego nasypu. W tym przypadku podczas wykonania nasypu w obrębie przekopu naleŜy uwzględnić wymagania określone w pkcie 5.3.3.6.5.3.3.3. Wykonywanie nasypów w okresie deszczówWykonywanie nasypów naleŜy przerwać, jeŜeli wilgotność gruntu przekracza wartość dopuszczalną, to znaczy jest większa od wilgotnościoptymalnej o więcej niŜ 10% jej wartości.Na warstwie gruntu nadmiernie zawilgoconego nie wolno układać następnej warstwy gruntu.Osuszenie moŜna przeprowadzić w sposób mechaniczny lub chemiczny, poprzez wymieszanie z wapnem palonym albo hydratyzowanym.W celu zabezpieczenia nasypu przed nadmiernym zawilgoceniem, poszczególne jego warstwy oraz korona nasypu po zakończeniu robótziemnych powinny być równe i mieć spadki potrzebne do prawidłowego odwodnienia, według pktu 5.3.3.1, poz. d).W okresie deszczowym nie naleŜy pozostawiać nie zagęszczonej warstwy do dnia następnego. JeŜeli warstwa gruntu niezagęszczonego uległaprzewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie osuszyć jej i zagęścić w czasie zaakceptowanym przez InŜyniera, to moŜe on nakazać Wykonawcyusunięcie wadliwej warstwy.5.3.3.4. Wykonywanie nasypów w okresie mrozówNiedopuszczalne jest wykonywanie nasypów w temperaturze przy której nie jest moŜliwe osiągnięcie w nasypie wymaganego wskaźnikazagęszczenia gruntów.Nie dopuszcza się wbudowania w nasyp gruntów zamarzniętych lub gruntów przemieszanych ze śniegiem lub lodem.W czasie duŜych opadów śniegu wykonywanie nasypów powinno być przerwane. Przed wznowieniem prac naleŜy usunąć śnieg z powierzchniwznoszonego nasypu.JeŜeli warstwa niezagęszczonego gruntu zamarzła, to nie naleŜy jej przed rozmarznięciem zagęszczać ani układać na niej następnych warstw.5.3.4. Zagęszczenie gruntu5.3.4.1. Ogólne zasady zagęszczania gruntuKaŜda warstwa gruntu jak najszybciej po jej rozłoŜeniu, powinna być zagęszczona z zastosowaniem sprzętu odpowiedniego dla danego rodzajugruntu oraz występujących warunków.RozłoŜone warstwy gruntu naleŜy zagęszczać od krawędzi nasypu w kierunku jego osi.5.3.4.2. Grubość warstwyGrubość warstwy zagęszczonego gruntu oraz liczbę przejść maszyny zagęszczającej zaleca się określić doświadczalnie dla kaŜdego rodzajugruntu i typu maszyny, zgodnie z zasadami podanymi w pkcie 5.3.4.5.Orientacyjne wartości, dotyczące grubości warstw róŜnych gruntów oraz liczby przejazdów róŜnych maszyn do zagęszczania podano w pkcie 3.5.3.4.3. Wilgotność gruntuWilgotność gruntu w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, z tolerancją:a) w gruntach niespoistych ±2 %5957

) w gruntach mało i średnio spoistych +0 %, -2 %c) w mieszaninach popiołowo-ŜuŜlowych +2 %, -4 %Sprawdzenie wilgotności gruntu naleŜy przeprowadzać laboratoryjnie, z częstotliwością określoną w pktach 6.3.2 i 6.3.3.5.3.4.4. Wymagania dotyczące zagęszczaniaW zaleŜności od uziarnienia stosowanych materiałów, zagęszczenie warstwy naleŜy określać za pomocą oznaczenia wskaźnika zagęszczenialub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia.Kontrolę zagęszczenia na podstawie porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normąPN-S-02205:1998 [4], naleŜy stosować tylko dla gruntów gruboziarnistych, dla których nie jest moŜliwe określenie wskaźnika zagęszczenia I s, wedługBN-77/8931-12 [9].Wskaźnik zagęszczenia gruntów w nasypach, określony według normy BN-77/8931-12 [9], powinien na całej szerokości korpusu spełniaćwymagania podane w tablicy 4. Tablica 4. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia gruntu w nasypachStrefa NasypuGórna warstwa o grubości 20 cmNiŜej leŜące warstwy nasypu do głębokościod powierzchni robót ziemnych:- 0,2 do 2,0 m (autostrady)- 0,2 do 1,2 m (inne drogi)Warstwy nasypu na głębokości od powierzchni robótziemnych poniŜej:- 2,0 m (autostrady)- 1,2 m (inne drogi)Minimalna wartość I s dla:Autostrad i innych drógdróg ekspresowych kategoria ruchu1,03KR3-KR61,001,00 1,00 0,970,97 0,97 0,95kategoria ruchuKR1-KR21,00Jako zastępcze kryterium oceny wymaganego zagęszczenia gruntów dla których trudne jest pomierzenie wskaźnika zagęszczenia, przyjmujesię wartość wskaźnika odkształcenia I 0 określonego zgodnie z normą PN-S-02205:1998 [4]. Wskaźnik odkształcenia nie powinien być większy niŜ:a) dla Ŝwirów, pospółek i piaskówb) 2,2 przy wymaganej wartości I s ³1,0,c) 2,5 przy wymaganej wartości I s

obsadzone krzewami lub drzewami albo przeznaczone na uŜytki rolne lub leśne, zgodnie z dokumentacją projektową.Odspajanie materiału przewidzianego do przewiezienia na odkład powinno być przerwane, o ile warunki atmosferyczne lub inne przyczynyuniemoŜliwiają jego wbudowanie zgodnie z wymaganiami sformułowanymi w tym zakresie w dokumentacji projektowej, ST lub przez InŜyniera.Przed przewiezieniem gruntu na odkład Wykonawca powinien upewnić się, Ŝe spełnione są warunki określone w pkcie 5.4.1. JeŜeli wskutekpochopnego przewiezienia gruntu na odkład przez Wykonawcę, zajdzie konieczność dowiezienia gruntu do wykonania nasypów z ukopu, to koszt tychczynności w całości obciąŜa Wykonawcę.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT.6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-02.00.01 pkt 6.6.2. Sprawdzenie wykonania ukopu i dokopuSprawdzenie wykonania ukopu i dokopu polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w pkcie 5.2 niniejszej specyfikacjioraz w dokumentacji projektowej i ST. W czasie kontroli naleŜy zwrócić szczególną uwagę na sprawdzenie:a) zgodności rodzaju gruntu z określonym w dokumentacji projektowej i ST,b) zachowania kształtu zboczy, zapewniającego ich stateczność,c) odwodnienia,d) zagospodarowania (rekultywacji) terenu po zakończeniu eksploatacji ukopu.6.3. Sprawdzenie jakości wykonania nasypów6.3.1. Rodzaje badań i pomiarówSprawdzenie jakości wykonania nasypów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w pktach 2,3 oraz 5.3 niniejszejspecyfikacji, w dokumentacji projektowej i ST.Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:a) badania przydatności gruntów do budowy nasypów,b) badania prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu,c) badania zagęszczenia nasypu,d) pomiary kształtu nasypu.e) odwodnienie nasypu6.3.2. Badania przydatności gruntów do budowy nasypówBadania przydatności gruntów do budowy nasypu powinny być przeprowadzone na próbkach pobranych z kaŜdej partii przeznaczonej dowbudowania w korpus ziemny, pochodzącej z nowego źródła, jednak nie rzadziej niŜ jeden raz na 3000 m 3 . W kaŜdym badaniu naleŜy określić następującewłaściwości:skład granulometryczny, wg PN-B-04481 :1988 [1],zawartość części organicznych, wg PN-B-04481:1988 [1],wilgotność naturalną, wg PN-B-04481:1988 [1],wilgotność optymalną i maksymalną gęstość objętościową szkieletu gruntowego, wg PN-B-04481:1988 [1],granicę płynności, wg PN-B-04481:1988 [1],kapilarność bierną, wg PN-B-04493:1960 [3],wskaźnik piaskowy, wg BN-64/8931-01 [7].6.3.3. Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypuBadania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu polegają na sprawdzeniu:a) prawidłowości rozmieszczenia gruntów o róŜnych właściwościach w nasypie,b) odwodnienia kaŜdej warstwy,c) grubości kaŜdej warstwy i jej wilgotności przy zagęszczaniu; badania naleŜy przeprowadzić nie rzadziej niŜ jeden raz na 500 m 2 warstwy,d) nadania spadków warstwom z gruntów spoistych według pktu 5.3.3.1 poz. d),e) przestrzegania ograniczeń określonych w pktach 5.3.3.8 i 5.3.3.9, dotyczących wbudowania gruntów w okresie deszczów i mrozów.6.3.4. Sprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoŜa nasypuSprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoŜa nasypu polega na skontrolowaniu zgodności wartości wskaźnika zagęszczenia I s lub stosunkumodułów odkształcenia z wartościami określonymi w pktach 5.3.1.2 i 5.3.4.4. Do bieŜącej kontroli zagęszczenia dopuszcza się aparaty izotopowe.Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia I s powinno być przeprowadzone według normy BN-77/8931-12 [9], oznaczenie modułów odkształceniawedług normy PN-S-02205:1998 [4].Zagęszczenie kaŜdej warstwy naleŜy kontrolować nie rzadziej niŜ: jeden raz w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy, wprzypadku określenia wartości I s, jeden raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy w przypadku określenia pierwotnego iwtórnego modułu odkształcenia.Wyniki kontroli zagęszczenia robót Wykonawca powinien wpisywać do dokumentów laboratoryjnych. Prawidłowość zagęszczenia konkretnejwarstwy nasypu lub podłoŜa pod nasypem powinna być potwierdzona przez InŜyniera wpisem w dzienniku budowy.6.3.5. Pomiary kształtu nasypuPomiary kształtu nasypu obejmują kontrolę:prawidłowości wykonania skarp, szerokościkorony korpusu.Sprawdzenie prawidłowości wykonania skarp polega na skontrolowaniu zgodności z wymaganiami dotyczącymi pochyleń i dokładnościwykonania skarp, określonymi w dokumentacji projektowej, ST oraz w pkcie 5.3.5 niniejszej specyfikacji.Sprawdzenie szerokości korony korpusu polega na porównaniu szerokości korony korpusu na poziomie wykonywanej warstwy nasypu zszerokością wynikającą z wymiarów geometrycznych korpusu, określonych w dokumentacji projektowej.6.4. Sprawdzenie jakości wykonania odkładuSprawdzenie wykonania odkładu polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami określonymi w pktach 2 oraz 5.4 niniejszej specyfikacji, wdokumentacji projektowej i ST.Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:a) prawidłowość usytuowania i kształt geometryczny odkładu,b) odpowiednie wbudowanie gruntu,c) właściwe zagospodarowanie (rekultywację) odkładu7.OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-02.00.01 pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 3 (metr sześcienny).Objętość ukopu i dokopu będzie ustalona w metrach sześciennych jako róŜnica ogólnej objętości nasypów i ogólnej objętości wykopów,pomniejszonej o objętość gruntów nieprzydatnych do budowy nasypów, z uwzględnieniem spulchnienia gruntu, tj. procentowego stosunku objętości gruntuw stanie rodzimym do objętości w nasypie.Objętość nasypów będzie ustalona w metrach sześciennych na podstawie obliczeń z przekrojów poprzecznych, w oparciu o poziom grunturodzimego lub poziom gruntu po usunięciu warstw gruntów nieprzydatnych.Objętość odkładu będzie określona w metrach sześciennych na podstawie obmiaru jako róŜnica objętości wykopów, powiększonej o objętośćukopów i objętości nasypów, z uwzględnieniem spulchnienia gruntu i zastrzeŜeń sformułowanych w pkcie 5.4.59

8.ODBIÓR ROBÓT.Ogólne zasady odbioru podano w ST D-02.00.01 pkt 8.9.PODSTAWA PŁATNOŚCI .9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-02.00.01 pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m 3 nasypów obejmuje:- prace pomiarowe,- oznakowanie robót,- pozyskanie gruntu z ukopu lub/i dokopu, jego odspojenie i załadunek na środki transportowe,- transport urobku z ukopu lub/i dokopu na miejsce wbudowania,- wbudowanie dostarczonego gruntu w nasyp,- zagęszczenie gruntu,- profilowanie powierzchni nasypu, rowów i skarp,- wyprofilowanie skarp ukopu i dokopu,- rekultywację dokopu i terenu przyległego do drogi,- odwodnienie terenu robót,- wykonanie dróg dojazdowych na czas budowy, a następnie ich rozebranie,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE.Spis przepisów związanych podano w ST D-02.00.01 pkt 1060

D.03.02.01 KANALIZACJA DESZCZOWA1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z budową kanalizacjideszczowej.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robótZaleca się wykorzystanie ST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem rowów krytych przy budowie,modernizacji i remontach dróg.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Rów kryty - sieć rowów krytych zewnętrzna przeznaczona do odprowadzania ścieków opadowych.1.4.2. Kanały1.4.2.1. Kanał - liniowa budowla przeznaczona do grawitacyjnego odprowadzania ścieków.1.4.2.2. Kanał deszczowy - kanał przeznaczony do odprowadzania ścieków opadowych.1.4.2.3. Przykanalik - kanał przeznaczony do połączenia wpustu deszczowego z siecią kanalizacji deszczowej.1.4.2.4. Kanał zbiorczy - kanał przeznaczony do zbierania ścieków z co najmniej dwóch kanałów bocznych.1.4.2.5. Kolektor główny - kanał przeznaczony do zbierania ścieków z kanałów oraz kanałów zbiorczych i odprowadzenia ich do odbiornika.1.4.2.6. Kanał nieprzełazowy - kanał zamknięty o wysokości wewnętrznej mniejszej niŜ 1,0 m.1.4.2.7. Kanał przełazowy - kanał zamknięty o wysokości wewnętrznej równej lub większej niŜ 1,0 m.1.4.3. Urządzenia (elementy) uzbrojenia sieci1.4.3.1. Studzienka kanalizacyjna - studzienka rewizyjna - na kanale nieprzełazowym przeznaczona do kontroli i prawidłowej eksploatacji kanałów.1.4.3.2. Studzienka przelotowa - studzienka kanalizacyjna zlokalizowana na załamaniach osi kanału w planie, na załamaniach spadku kanału oraz naodcinkach prostych.1.4.3.3. Studzienka połączeniowa - studzienka kanalizacyjna przeznaczona do łączenia co najmniej dwóch kanałów dopływowych w jeden kanałodpływowy.1.4.3.4. Studzienka kaskadowa (spadowa) - studzienka kanalizacyjna mająca dodatkowy przewód pionowy umoŜliwiający wytrącenie nadmiaru energiiścieków, spływających z wyŜej połoŜonego kanału dopływowego do niŜej połoŜonego kanału odpływowego.1.4.3.5. Studzienka bezwłazowa - ślepa - studzienka kanalizacyjna przykryta stropem bez otworu włazowego, spełniająca funkcje studzienki połączeniowej.1.4.3.6. Komora kanalizacyjna - komora rewizyjna na kanale przełazowym przeznaczona do kontroli i prawidłowej eksploatacji kanałów.1.4.3.7. Komora połączeniowa - komora kanalizacyjna przeznaczona do łączenia co najmniej dwóch kanałów dopływowych w jeden kanał odpływowy.1.4.3.8. Komora spadowa (kaskadowa) - komora mająca pochylnię i zagłębienie dna umoŜliwiające wytrącenie nadmiaru energii ścieków spływających zwyŜej połoŜonego kanału dopływowego.1.4.3.9. Wylot ścieków - element na końcu kanału odprowadzającego ścieki do odbiornika.1.4.3.10. Przejście syfonowe - jeden lub więcej zamkniętych przewodów kanalizacyjnych z rur Ŝeliwnych, stalowych lub Ŝelbetowych pracujących podciśnieniem, przeznaczonych do przepływu ścieków pod przeszkodą na trasie kanału.1.4.3.11. Zbiornik retencyjny - obiekt budowlany na sieci kanalizacyjnej przeznaczony do okresowego zatrzymania części ścieków opadowych izredukowania maksymalnego natęŜenia przepływu.1.4.3.12. Przepompownia ścieków - obiekt budowlany wyposaŜony w zespoły pompowe, instalacje i pomocnicze urządzenia techniczne, przeznaczone doprzepompowywania ścieków z poziomu niŜszego na wyŜszy.1.4.3.13. Wpust deszczowy - urządzenie do odbioru ścieków opadowych, spływających do kanału z utwardzonych powierzchni terenu.1.4.4. Elementy studzienek i komór1.4.4.1. Komora robocza - zasadnicza część studzienki lub komory przeznaczona do czynności eksploatacyjnych. Wysokość komory roboczej jest toodległość pomiędzy rzędną dolnej powierzchni płyty lub innego elementu przykrycia studzienki lub komory, a rzędną spocznika.1.4.4.2. Komin włazowy - szyb połączeniowy komory roboczej z powierzchnią ziemi, przeznaczony do zejścia obsługi do komory roboczej.1.4.4.3. Płyta przykrycia studzienki lub komory - płyta przykrywająca komorę roboczą.1.4.4.4. Właz kanałowy - element Ŝeliwny przeznaczony do przykrycia podziemnych studzienek rewizyjnych lub komór kanalizacyjnych, umoŜliwiający dostępdo urządzeń kanalizacyjnych.1.4.4.5. Kineta - wyprofilowany rowek w dnie studzienki, przeznaczony do przepływu w nim ścieków.1.4.4.6. Spocznik - element dna studzienki lub komory kanalizacyjnej pomiędzy kinetą a ścianą komory roboczej.1.4.5. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt2.2.2. Rury kanałowe2.2.1. Rury kamionkoweRury kamionkowe średnicy 0,20 m, zgodne z PN-B-12751 [6] i PN-B-06751 [2], są stosowane głównie do budowy przykanalików.2.2.2. Rury betonoweRury betonowe ze stopką i bez stopki o średnicy od 0,20 m do 1,0 m, zgodne z BN-83/8971-06.02 [19].2.2.3. Rury Ŝelbetowe kielichowe„Wipro”Rury o średnicy od 0,2 m do 2,0 m, zgodne z BN-86/8971-06.01 [18] i BN-83/8971-06.00 [18]2.2.4. Rury Ŝeliwne kielichowe ciśnienioweRury Ŝeliwne kielichowe ciśnieniowe o średnicy od 0,2 m do 1,0 m, zgodne z PN-H-74101 [15].2.2.5. Rury PVC kielichowe ciśnienioweRury PVC o średnicy 200 mm, uszczelką oraz o klasie sztywności obwodowej S. Zgodnie z PN-EN 1401-01:19992.2.6. Rury kanałoweRury PVC o średnicy 200-315 mm, uszczelką oraz o klasie sztywności obwodowej S. Zgodnie z PN-EN 1401-01:19992.2.7. Rury z Ŝywic poliestrowychRury z Ŝywic poliestrowych GRP, o średnicy nominalnej DN 200-400, bezciśnieniowa PN1, nominalnej sztywności SN 100002.2.7.1 Własności techniczne laminatuWytrzymałość na rozciąganie w kierunku osiowym [N/mm2] - krótkotrwała 94, długotrwała 150: wg DIN 5345Zawartość włókien szklanych: - dla warstwy s1

d) Wytrzymałość na obciąŜenie ścianek rury siłą przyłoŜoną prostopadle do jej osi wg DIN 53769 Teil3- Wymagania w wyniku badania krótkotrwałegokrótkookresowe obciąŜenie próbki 0,1 h /odkształcenie poziom A/ nie powinny pojawić się uszkodzenia w postaci powierzchniowych pęknięć. Przyzwiększeniu obciąŜenia początkowego /poziom B/ w czasie 0,1 h nie powinny wystąpić uszkodzenia laminatu. Rura powinna osiągnąć bez w/w uszkodzeńodkształcenie o wielkości podanej w tabeli.Sztywność nominalnaSN10000A9B 15- Wymagania wyniku badania długotrwałego:długotrwałe obciąŜenie próbki w czasie 4,4 *10 5 *h / odkształcenie poziom C/ nie powinny pojawić się widoczne uszkodzenia w postaci pełzaniamateriałuprzy obciąŜeniu w czasie 24h /odkształcenie poziom D/ nie powinny pojawić się uszkodzenia w postaci zwiotczenie ścianki.Rura powinna osiągnąć bez w/w uszkodzeń odkształcenie o wielkości podanej w tabeli.Sztywność nominalnaSN10000C9D 12e) Wytrzymałość na rozciąganie: Próbka rury nie powinna ulec zniszczeniu, wyniku obciąŜenia siłą rozciągającą działającą w kierunku osiowymz prędkością 5mm/min wg badania DIM EN 61. Wartość FAZ [N/mm2] na mm szerokości próbki powinna być zgodna: dla DN 800- FAZ155[N/mm] wg DIN EN 61f) Wytrzymałość na ściskanie w kierunku osiowym: przy działaniu siłą ściskającą w kierunku osiowym średnia wartość napręŜeńniszczących dla wszystkich próbek partii powinna wynosić co najmniej 90N/mm2g) szczelność rur, łączników i połączeń w ISO/DIS 8639 Rury i łączniki nie powinny wykazywać przesiąkania przy ciśnienia wewnętrznym owartości jak dla badania krótkotrwałego oraz przy zewnętrznym nadciśnieniu 0,5bar. Połączenia powinny pozostać szczelne przy warunkach izastosowaniem parametrów z tabeliWarunki Badanie Ciśnienie róbne Czas trwania próby[bar]Odchylenie* i przesunięcie Nadciśnienie zewnętrzne 1,5 15minosiowe„ 2 24hPrzesunięcie poprzeczne/siłaścinająca: 20xDN w [N]/ iprzesunięcie osiowe„ 1,5 15min„ 2 24hBez dodatkowych warunków Podciśnienie zewnętrzne -0,8 1 h*maksymalne dopuszczalne odchylenie „a” na połączeniu rurowym mierzone w odl. 1M od połączenia, dla średnicy zew:200 < DA 1000 a = 52.3. Studzienki kanalizacyjne2.3.1.Komora roboczaKomora robocza studzienki (powyŜej wejścia kanałów) powinna być wykonana z:kręgów betonowych lub Ŝelbetowych odpowiadających wymaganiom BN-86/8971-08 [20],muru cegły kanalizacyjnej odpowiadającej wymaganiom PN-B-12037 [5].Komora robocza poniŜej wejścia kanałów powinna być wykonana jako monolit z betonu hydrotechnicznego klasy B 25; W-4, M-100odpowiadającego wymaganiom BN-62/6738-03, 04, 07 [17] lub alternatywnie z cegły kanalizacyjnej.2.3.2. Komin włazowyKomin włazowy powinien być wykonany z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych o średnicy 0,80 m odpowiadających wymaganiom BN-86/8971-08[20].2.3.3. Dno studzienkiDno studzienki wykonuje się jako monolit z betonu hydrotechnicznego o właściwościach podanych w pkt 2.3.1.2.3.4. Włazy kanałoweWłazy kanałowe naleŜy wykonywać jako:włazy Ŝeliwne typu cięŜkiego odpowiadające wymaganiom PN-H-74051-02 [11] umieszczane w korpusie drogi,włazy Ŝeliwne typu lekkiego odpowiadające wymaganiom PN-H-74051-01 [10] umieszczane poza korpusem drogi.2.3.5. Stopnie złazoweStopnie złazowe Ŝeliwne odpowiadające wymaganiom PN-H-74086 [14].2.4. Materiały dla komór przelotowych połączeniowych i kaskadowych2.4.1. Komora roboczaKomora robocza z płytą stropową i dnem moŜe być wykonana jako Ŝelbetowa wraz z domieszkami uszczelniającymi lub z cegły kanalizacyjnej wgindywidualnej dokumentacji projektowej.2.4.2. Komin włazowyKomin włazowy wykonuje się z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych o średnicy 0,8 m odpowiadających wymaganiom BN-86/8971-08 [20].2.4.3. Właz kanałowyWedług pkt 2.3.42.5. Studzienki bezwłazowe - ślepe2.5.1. Komora połączeniowaKomorę połączeniową (ściany) wykonuje się z betonu hydrotechnicznego odpowiadającego wymaganiom BN-62/6738-03, -04, -07 [17] zdomieszkami uszczelniającymi lub z cegły kanalizacyjnej odpowiadającej wymaganiom PN-B-12037 [5].2.5.2. Płyta pokrywowaJeŜeli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to płytę pokrywową stanowi prefabrykat wg Katalogu powtarzalnych elementówdrogowych [23].2.5.3. Płyta dennaPłytę denną wykonuje się z betonu hydrotechnicznego o właściwościach podanych w pkt 2.3.1.2.6. Studzienki ściekowe2.6.1. Wpusty uliczne ŜeliwneWpusty uliczne Ŝeliwne powinny odpowiadać wymaganiom PN-H-74080-01 [12] i PN-H-74080-04 [13]62

2.6.2. Kręgi betonowe prefabrykowaneNa studzienki ściekowe stosowane są prefabrykowane kręgi betonowe o średnicy 50 cm, wysokości 30 cm lub 60 cm, z betonu klasy B 25, wgKB1-22.2.6 (6) [22]2.6.3. Pierścienie ŜelbetowePrefabrykowanepierścienie Ŝelbetowe prefabrykowane o średnicy 65 cm powinny być wykonane z betonu wibrowanego klasy B 20 zbrojonego stalą StOS2.6.4.Płyty Ŝelbetowe prefabrykowanePłyty Ŝelbetowe prefabrykowane powinny mieć grubość 11 cm i być wykonane z betonu wibrowanego klasy B 20 zbrojonego stalą StOS.2.6.5. Płyty fundamentowe zbrojonePłyty fundamentowe zbrojone powinny posiadać grubość 15 cm i być wykonane z betonu klasy B 15.2.6.6. Kruszywo na podsypkęPodsypka moŜe być wykonana z tłucznia lub Ŝwiru. UŜyty materiał na podsypkę powinien odpowiadać wymaganiom stosownych norm, np.PN-B-06712 [7], PN-B-11111 [3], PN-B-11112 [4].2.7. BetonBeton hydrotechniczny B-15 i B-20 powinien odpowiadać wymaganiom BN-62/6738-07 [17].2.8. Zaprawa cementowaZaprawa cementowa powinna odpowiadać wymaganiom PN-B-14501 [7].2.9. Składowanie materiałów2.9.1. Rury kanałoweRury moŜna składować na otwartej przestrzeni, układając je w pozycji leŜącej jedno- lub wielowarstwowo, albo w pozycji stojącej.Powierzchnia składowania powinna być utwardzona i zabezpieczona przed gromadzeniem się wód opadowych.W przypadku składowania poziomego pierwszą warstwę rur naleŜy ułoŜyć na podkładach drewnianych. Podobnie na podkładach drewnianychnaleŜy układać wyroby w pozycji stojącej i jeŜeli powierzchnia składowania nie odpowiada ww. wymaganiom.Wykonawca jest zobowiązany układać rury według poszczególnych grup, wielkości i gatunków w sposób zapewniający stateczność orazumoŜliwiający dostęp do poszczególnych stosów lub pojedynczych rur.2.9.2. KręgiKręgi moŜna składować na powierzchni nieutwardzonej pod warunkiem, Ŝe nacisk kręgów przekazywany na grunt nie przekracza 0,5 MPa. Przyskładowaniu wyrobów w pozycji wbudowania wysokość składowania nie powinna przekraczać 1,8 m. Składowanie powinno umoŜliwiać dostęp doposzczególnych stosów wyrobów lub pojedynczych kręgów.2.9.3. Cegła kanalizacyjnaCegła kanalizacyjna moŜe być składowana na otwartej przestrzeni, na powierzchni utwardzonej z odpowiednimi spadkami umoŜliwiającymiodprowadzenie wód opadowych.Cegły w miejscu składowania powinny być ułoŜone w sposób uporządkowany, zapewniający łatwość przeliczenia. Cegły powinny być ułoŜone wjednostkach ładunkowych lub luzem w stosach albo pryzmach.Jednostki ładunkowe mogą być ułoŜone jedne na drugich maksymalnie w 3 warstwach, o łącznej wysokości nie przekraczającej 3,0 m.Przy składowaniu cegieł luzem maksymalna wysokość stosów i pryzm nie powinna przekraczać 2,2 m.2.9.4. Włazy kanałowe i stopnieWłazy kanałowe i stopnie powinny być składowane z dala od substancji działających korodująco. Włazy powinny być posegregowane wg klas.Powierzchnia składowania powinna być utwardzona i odwodniona.2.9.5. Wpusty ŜeliwneSkrzynki lub ramki wpustów mogą być składowane na otwartej przestrzeni, na paletach w stosach o wysokości maksimum 1,5 m.2.9.6. KruszywoKruszywo naleŜy składować na utwardzonym i odwodnionym podłoŜu w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymirodzajami i frakcjami kruszyw.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania kanalizacji deszczowejWykonawca przystępujący do wykonania kanalizacji deszczowej powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu:Ŝurawi budowlanych samochodowych, koparek przedsiębiernych, spycharek kołowych lub gąsiennicowych, sprzętu do zagęszczania gruntu,wciągarek mechanicznych, beczkowozów.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport rur kanałowychRury, zarówno kamionkowe , PVC i betonowe, mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczający je przeduszkodzeniem lub zniszczeniem.Wykonawca zapewni przewóz rur w pozycji poziomej wzdłuŜ środka transportu, z wyjątkiem rur betonowych o stosunku średnicy nominalnej dodługości, większej niŜ 1,0 m, które naleŜy przewozić w pozycji pionowej i tylko w jednej warstwie. Standardowe rury z Ŝywic poliestrowych GRPdostarczane są z fabrycznie nałoŜonymi łącznikami. Sposób pakowania zaleŜy od formy transportu (drogowy, kolejowy, morski). Do transportu drogowegorury GRP pakowane są zwykle w wiązki, których poziome rzędy przedzielone są klinami drewnianymi.Wykonawca zabezpieczy wyroby przewoŜone w pozycji poziomej przed przesuwaniem i przetaczaniem pod wpływem sił bezwładnościwystępujących w czasie ruchu pojazdów.Przy wielowarstwowym układaniu rur górna warstwa nie moŜe przewyŜszać ścian środka transportu o więcej niŜ 1/3 średnicy zewnętrznejwyrobu (rury kamionkowe nie wyŜej niŜ 2 m).Pierwszą warstwę rur kielichowych naleŜy układać na podkładach drewnianych, zaś poszczególne warstwy w miejscach stykania się wyrobównaleŜy przekładać materiałem wyściółkowym (o grubości warstwy od 2 do 4 cm po ugnieceniu).Niedopuszczalne jest zrzucanie rur z pojazdów. Rury naleŜy przechowywać na stabilnym podłoŜu. Kielichy rur nie mogą spoczywać jedna nadrugim. Nie dopuszcza się ciągnięcia rur po ziemi4.3. Transport kręgówTransport kręgów powinien odbywać się samochodami w pozycji wbudowania lub prostopadle do pozycji wbudowania.Dla zabezpieczenia przed uszkodzeniem przewoŜonych elementów, Wykonawca dokona ich usztywnienia przez zastosowanie przekładek,rozporów i klinów z drewna, gumy lub innych odpowiednich materiałów.Podnoszenie i opuszczanie kręgów o średnicach 1,2 m i 1,4 m naleŜy wykonywać za pomocą minimum trzech lin zawiesia rozmieszczonychrównomiernie na obwodzie prefabrykatu.4.4. Transport cegły kanalizacyjnejCegła kanalizacyjna moŜe być przewoŜona dowolnymi środkami transportu w jednostkach ładunkowych lub luzem.Jednostki ładunkowe naleŜy układać na środkach transportu samochodowego w jednej warstwie.Cegły transportowane luzem naleŜy układać na środkach przewozowych ściśle jedne obok drugich, w jednakowej liczbie warstw na powierzchni63

środka transportu.Wysokość ładunku nie powinna przekraczać wysokości burt.Cegły luzem mogą być przewoŜone środkami transportu samochodowego pod warunkiem stosowania opinek.Załadunek i wyładunek cegły w jednostkach ładunkowych powinien się odbywać mechanicznie za pomocą urządzeń wyposaŜonych w osprzętkleszczowy, widłowy lub chwytakowy. Załadunek i wyładunek wyrobów przewoŜonych luzem powinien odbywać się ręcznie przy uŜyciu przyrządówpomocniczych.4.5. Transport włazów kanałowychWłazy kanałowe mogą być transportowane dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed przemieszczaniem i uszkodzeniem. Włazy typucięŜkiego mogą być przewoŜone luzem, natomiast typu lekkiego naleŜy układać na paletach po 10 szt. i łączyć taśmą stalową. 4.6. Transportwpustów ŜeliwnychSkrzynki lub ramki wpustów mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed przesuwaniem się podczastransportu.4.7. Transport mieszanki betonowejDo przewozu mieszanki betonowej Wykonawca zapewni takie środki transportowe, które nie spowodują segregacji składników, zmiany składumieszanki, zanieczyszczenia mieszanki i obniŜenia temperatury przekraczającej granicę określoną w wymaganiach technologicznych.4.8. Transport kruszywKruszywa mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem i nadmiernymzawilgoceniem.4.9. Transport cementu i jego przechowywanieTransport cementu i przechowywanie powinny być zgodne z BN-88/6731-08 [16].5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Roboty przygotowawczePrzed przystąpieniem do robót Wykonawca dokona ich wytyczenia i trwale oznaczy je w terenie za pomocą kołków osiowych, kołków świadkówi kołków krawędziowych.W przypadku niedostatecznej ilości reperów stałych, Wykonawca wbuduje repery tymczasowe (z rzędnymi sprawdzonymi przez słuŜbygeodezyjne), a szkice sytuacyjne reperów i ich rzędne przekaŜe InŜynierowi.5.3. Roboty ziemneWykopy naleŜy wykonać jako wykopy otwarte obudowane. Metody wykonania robót - wykopu (ręcznie lub mechanicznie) powinny byćdostosowane do głębokości wykopu, danych geotechnicznych oraz posiadanego sprzętu mechanicznego.Szerokość wykopu uwarunkowana jest zewnętrznymi wymiarami kanału, do których dodaje się obustronnie 0,4 m jako zapas potrzebny nadeskowanie ścian i uszczelnienie styków. Deskowanie ścian naleŜy prowadzić w miarę jego głębienia. Wydobyty grunt z wykopu powinien być wywiezionyprzez Wykonawcę na odkład.Dno wykopu powinno być równe i wykonane ze spadkiem ustalonym w dokumentacji projektowej, przy czym dno wykopu Wykonawca wykona napoziomie wyŜszym od rzędnej projektowanej o 0,20 m.Zdjęcie pozostawionej warstwy 0,20 m gruntu powinno być wykonane bezpośrednio przed ułoŜeniem przewodów rurowych. Zdjęcie tej warstwyWykonawca wykona ręcznie lub w sposób uzgodniony z InŜynierem.W gruntach skalistych dno wykopu powinno być wykonane od 0,10 do 0,15 m głębiej od projektowanego poziomu dna.5.4. Przygotowanie podłoŜaW gruntach suchych piaszczystych, Ŝwirowo-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych podłoŜem jest grunt naturalny o nienaruszonej strukturze dnawykopu.W gruntach nawodnionych (odwadnianych w trakcie robót) podłoŜe naleŜy wykonać z warstwy tłucznia lub Ŝwiru z piaskiem o grubości od 15 do20 cm łącznie z ułoŜonymi sączkami odwadniającymi. Dla przewodów o średnicy powyŜej 0,50 m, na warstwie odwadniającej naleŜy wykonać fundamentbetonowy, zgodnie z dokumentacją projektową lub ST.W gruntach skalistych gliniastych lub stanowiących zbite iły naleŜy wykonać podłoŜe z pospółki, Ŝwiru lub tłucznia o grubości od 15 do 20 cm. Dlaprzewodów o średnicy powyŜej 0,50 m naleŜy wykonać fundament betonowy zgodnie z dokumentacją projektową lub ST.Zagęszczenie podłoŜa powinno być zgodne z określonym w ST.5.5. Roboty montaŜoweJeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, to spadki i głębokość posadowienia rurociągu powinny spełniać poniŜsze warunki:najmniejsze spadki kanałów powinny zapewnić dopuszczalne minimalne prędkości przepływu, tj. od 0,6 do 0,8 m/s. Spadki te niemogą być jednak mniejsze:dla kanałów o średnicy do 0,4 m - 3 ‰, dlakanałów i kolektorów przelotowych -1 ‰(wyjątkowo dopuszcza się spadek 0,5 ‰). Największe dopuszczalne spadki wynikają z ograniczenia maksymalnychprędkości przepływu (dla rur betonowych i ceramicznych 3 m/s, zaś dla rur Ŝelbetowych 5 m/s).głębokość posadowienia powinna wynosić w zaleŜności od stref przemarzania gruntów, od 1,0 do 1,3 m (zgodnie z DziennikiemBudownictwa nr 1 z 15.03.71).Przy mniejszych zagłębieniach zachodzi konieczność odpowiedniego ocieplenia kanału.Ponadto naleŜy dąŜyć do tego, aby zagłębienie kanału na końcówce sieci wynosiło minimum 2,5 m w celu zapewnienia moŜliwościewentualnego skanalizowania obiektów połoŜonych przy tym kanale.5.5.1. Rury kanałoweRury kanałowe typu PVC naleŜy układać zgodnie z wymogami producenta materiału przy przestrzeganiu poniŜszych zasad:Ustawić współosiowo łączone elementy, posmarować uszczelkę silikonem, aby ułatwić montaŜ, ukosowanie jest zalecane, przy uzywaniu dźwigni naleŜyzabezpieczyć rurę deską.Rury kanałowe typu GRP naleŜy układać zgodnie z wymogami producenta materiału.Rury kanałowe typu „Wipro” układa się zgodnie z „Tymczasową instrukcją projektowania i budowy przewodów kanalizacyjnych z rur „Wipro” [24].Rury ułoŜone w wykopie na znacznych głębokościach (ponad 6 m) oraz znacznie obciąŜone, w celu zwiększenia wytrzymałości powinny byćwzmocnione zgodnie z dokumentacją projektową.Poszczególne ułoŜone rury powinny być unieruchomione przez obsypanie piaskiem pośrodku długości rury i mocno podbite, aby rura niezmieniła połoŜenia do czasu wykonania uszczelnienia złączy.Uszczelnienia złączy rur kanałowych moŜna wykonać: sznurem konopnym smołowanym i kitem bitumicznym wprzypadku stosowania rur kamionkowych średnicy 0,20 m,zaprawą cementową 1:2 lub 1:3 i dodatkowo opaskami betonowymi lub Ŝelbetowymi w przypadku uszczelniania rur betonowych o średnicy od 0,20do 1,0 m,specjalnymi fabrycznymi pierścieniami gumowymi lub według rozwiązań indywidualnych zaakceptowanych przez InŜyniera w przypadkustosowania rur „Wipro”,sznurem konopnym i folią aluminiową przy stosowaniu rur Ŝeliwnych kielichowych ciśnieniowych średnicy od 0,2 do1 ,0 m.Połączenia kanałów stosować naleŜy zawsze w studzience lub w komorze (kanały o średnicy do 0,3 m moŜna łączyć na wpust lub poprzezstudzienkę krytą - ślepą).Kąt zawarty między osiami kanałów dopływowego i odpływowego - zbiorczego powinien zawierać się w granicach od 45 do 90o.Rury naleŜy układać w temperaturze powyŜej 0o C, a wszelkiego rodzaju betonowania wykonywać w temperaturze nie mniejszej niŜ +8o C.Przed zakończeniem dnia roboczego bądź przed zejściem z budowy naleŜy zabezpieczyć końce ułoŜonego kanału przed zamuleniem.5.5.2. PrzykanalikiJeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej to przy wykonywaniu przykanalików naleŜy przestrzegać następujących zasad:64

trasa przykanalika powinna być prosta, bez załamań w planie i pionie (z wyjątkiem łuków dla podłączenia do wpustu bocznego w kanale lub dosyfonu przy podłączeniach do kanału ogólnospławnego),minimalny przekrój przewodu przykanalika powinien wynosić 0,20 m (dla pojedynczych wpustów i przykanalików nie dłuŜszych niŜ 12 m moŜnastosować średnicę 0,15 m),długość przykanalika od studzienki ściekowej (wpustu ulicznego) do kanału lub studzienki rewizyjnej połączeniowej nie powinna przekraczać 24 m,włączenie przykanalika do kanału moŜe być wykonane za pośrednictwem studzienki rewizyjnej, studzienki krytej (tzw. ślepej) lub wpustu bocznego,spadki przykanalików powinny wynosić od min. 20 ‰ do max. 400 ‰ z tym, Ŝe przy spadkach większych od 250 ‰ naleŜy stosować rury Ŝeliwne,kierunek trasy przykanalika powinien być zgodny z kierunkiem spadku kanału zbiorczego,włączenie przykanalika do kanału powinno być wykonane pod kątem min. 45o, max. 90o (optymalnym 60o),włączenie przykanalika do kanału poprzez studzienkę połączeniową naleŜy dokonywać tak, aby wysokość spadku przykanalika nad podłogąstudzienki wynosiła max. 50,0 cm. W przypadku konieczności włączenia przykanalika na wysokości większej naleŜy stosować przepady (kaskady)umieszczone na zewnątrz poza ścianką studzienki,włączenia przykanalików z dwóch stron do kanału zbiorczego poprzez wpusty boczne powinny być usytuowane w odległości min. 1,0 m od siebie.5.5.3. Studzienki kanalizacyjnejJeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, to naleŜy przestrzegać następujących zasad: Najmniejsze wymiary studzienek rewizyjnych kołowychpowinny być zgodne ze średnicami określonymi w tablicy 1.Tablica 1. Najmniejsze wymiary studzienek rewizyjnych kołowychŚrednica przewoduodprowadzającego(m)0,20Minimalna średnica studzienki rewizyjnej kołowej (m)przelotowejpołączeniowejspadowej-kaskadowej0,250,30 1,201,201,400,401,200,50 1,40 1,400,60JeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, to przy wykonywaniu studzienek kanalizacyjnych naleŜy przestrzegać następującychzasad:studzienki przelotowe powinny być lokalizowane na odcinkach prostych kanałów w odpowiednich odległościach (max. 50 m przy średnicachkanału do 0,50 m i 70 m przy średnicach powyŜej 0,50 m) lub na zmianie kierunku kanału,studzienki połączeniowe powinny być lokalizowane na połączeniu jednego lub dwóch kanałów bocznych,wszystkie kanały w studzienkach naleŜy łączyć oś w oś (w studzienkach krytych),studzienki naleŜy wykonywać na uprzednio wzmocnionym (warstwą tłucznia lub Ŝwiru) dnie wykopu i przygotowanym fundamencie betonowym,studzienki wykonywać naleŜy zasadniczo w wykopie szerokoprzestrzennym. Natomiast w trudnych warunkach gruntowych (przy występowaniu wodygruntowej, kurzawki itp.) w wykopie wzmocnionym,w przypadku gdy róŜnica rzędnych dna kanałów w studzience przekracza 0,50 m naleŜy stosować studzienki spadowe-kaskadowe, studzienkikaskadowe zlokalizowane na kanałach o średnicy powyŜej 0,40 m powinny mieć przelew o kształcie i wymiarach uzasadnionych obliczeniamihydraulicznymi. Natomiast studzienki zlokalizowane na kanałach o średnicy do 0,40 m włącznie powinny mieć spad w postaci rury pionowejusytuowanej na zewnątrz studzienki. RóŜnica poziomów przy tym rozwiązaniu nie powinna przekraczać 4,0 m.Sposób wykonania studzienek (przelotowych, połączeniowych i kaskadowych) przedstawiony jest w Katalogu Budownictwa oznaczonego symbolemKB-4.12.1 (7, 6, 8) [22], a ponadto w „Katalogu powtarzalnych elementów drogowych” opracowanym przez „Transprojekt” Warszawa [23]. Studzienkirewizyjne składają się z następujących części: komory roboczej, komina włazowego, dna studzienki, włazu kanałowego, stopni złazowych.Komora robocza powinna mieć wysokość minimum 2,0 m. W przypadku studzienek płytkich (kiedy głębokość ułoŜenia kanału oraz warunkiukształtowania terenu nie pozwalają zapewnić ww. wysokości) dopuszcza się wysokość komory roboczej mniejszą niŜ 2,0 m.Przejścia rur kanalizacyjnych przez ściany komory naleŜy obudować i uszczelnić materiałem plastycznym ustalonym w dokumentacjiprojektowej.Komin włazowy powinien być wykonany z kręgów betonowych lub Ŝelbetowych o średnicy 0,80 m wg BN-86/8971-08 [20]. Posadowieniekomina naleŜy wykonać na płycie Ŝelbetowej przejściowej (lub rzadziej na kręgu stoŜkowym) w takim miejscu, aby pokrywa włazu znajdowała się nadspocznikiem o największej powierzchni.Studzienki płytkie mogą być wykonane bez kominów włazowych, wówczas bezpośrednio na komorze roboczej naleŜy umieścić płytępokrywową, a na niej skrzynkę włazową wg PN-H-74051 [9].Dno studzienki naleŜy wykonać na mokro w formie płyty dennej z wyprofilowaną kinetą.Kineta w dolnej części (do wysokości równej połowie średnicy kanału) powinna mieć przekrój zgodny z przekrojem kanału, a powyŜej przedłuŜonypionowymi ściankami do poziomu maksymalnego napełnienia kanału. Przy zmianie kierunku trasy kanału kineta powinna mieć kształt łuku stycznego dokierunku kanału, natomiast w przypadku zmiany średnicy kanału powinna ona stanowić przejście z jednego wymiaru w drugi. Dno studzienki powinnomieć spadek co najmniej 3 ‰ w kierunku kinety.Studzienki usytuowane w korpusach drogi (lub innych miejscach naraŜonych na obciąŜenia dynamiczne)powinny mieć właz typu cięŜkiego wgPN-H-74051-02 [11]. W innych przypadkach moŜna stosować włazy typu lekkiego wg PN-H-74051-01 [10].Poziom włazu w powierzchni utwardzonej powinien być z nią równy, natomiast w trawnikach i zieleńcach górna krawędź włazu powinnaznajdować się na wysokości min. 8 cm ponad poziomem terenu.W ścianie komory roboczej oraz komina włazowego naleŜy zamontować mijankowo stopnie złazowe w dwóch rzędach, w odległościachpionowych 0,30 m i w odległości poziomej osi stopni 0,30 m.5.5.4. Komory przelotowe i połączenioweDla kanałów o średnicy 0,8 m i większych naleŜy stosować komory przelotowe i połączeniowe projektowane indywidualnie, złoŜone znastępujących części:komory roboczej,płyty stropowej nad komorą,komina włazowego średnicy 0,8 m,płyty pod właz,włazu typu cięŜkiego średnicy 0,6 m.Podstawowe wymagania dla komór roboczych: wysokość mierzona od półki-spocznika dopłyty stropowej powinna wynosić od 1,80 do 2,0 m, długość mierzona wzdłuŜ przepływu min.1,20 m,szerokość naleŜy przyjmować jako równą: szerokość kanału zbiorczego plus szerokość półek po obu stronach kanału; minimalny wymiar półki postronie włazu powinien wynosić 0,50 m, zaś po stronie przeciwnej 0,30 m,65

wymiary w planie dla komór połączeniowych uzaleŜnione są ponadto od wielkości kanałów i od promieni kinet, które naleŜy przyjmować dlakanałów bocznych o przekroju do 0,40 m równe 0,75 m, a ponad 0,40 m - równe 1,50 m. Komory przelotowe powinny być lokalizowane na odcinkachprostych kanałów w odległościach do 100 m oraz przy zmianie kierunku kanału. Komory połączeniowe powinny być zlokalizowane na połączeniujednego lub dwóch kanałów bocznych. Wykonanie połączenia kanałów, komina włazowego i kinet podano w pkt 5.5.3.5.5.5. Komory kaskadoweKomory kaskadowe stosuje się na połączeniach kanałów o średnicy od 0,60 m, przy duŜych róŜnicach poziomów w celu uniknięciaprzekroczenia dopuszczalnych spadków (i prędkości wody) oraz nieekonomicznego zagłębienia kanałów.JeŜeli dokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, to naleŜy przestrzegać następujących zasad:długość komory przepadowej zaleŜy od przepływu oraz od róŜnicy poziomów kanału dolnego i górnego,szerokość komory zaleŜy od szerokości kanałów dopływowego i odpływowego oraz przejścia kontrolnego z pomostu górnego do pomostu dolnego(0,80 m); wymiary pomostów powinny wynosić 0,80 x 0,70 m,pomost górny naleŜy wykonać w odległości min. 1,80 m od płyty stropowej do osi kanału dopływowego, nadpomostem górnym i dolnym naleŜy przewidzieć oddzielny komin włazowy, pomost górny i schody naleŜy odstrony kaskady zabezpieczyć barierą wysokości min. 1,10 m. Kominy włazowe naleŜy wykonać tak jak podano wpkt 5.5.3. Zasady łączenia kanałów w dnie komory i wykonania kinet podano w pkt 5.5.3.Komory kaskadowe naleŜy wykonywać jak komory w punkcie 5.5.4 w wykopach szerokoprzestrzennych i, w zaleŜności od potrzeb, odpowiedniowzmocnionych.5.5.6. Studzienki bezwłazowe - ślepeMinimalny wymiar studzienki w planie wynosi 0,80 m. Wszystkie kanały w tych studzienkach naleŜy łączyć sklepieniami.Studzienki posadawia się na podsypce z piasku grubości 7 cm, po ułoŜeniu kanału.W płycie dennej naleŜy wyprofilować kinetę zgodnie z przekrojem kanału.Przy zmianie kierunku trasy kanału kineta powinna mieć kształt łuku stycznego do kierunku kanału, natomiast w przypadku zmiany średnicykanału powinna stanowić przejście z jednego wymiaru w drugi. Dno studzienki powinno mieć spadek co najmniej 3 % w kierunku kinety.5.5.7. Studzienki ściekowe Studzienki ściekowe, przeznaczone do odprowadzania wód opadowych z jezdni dróg i placów, powinny być z wpustem ulicznymŜeliwnym i osadnikiem.Podstawowe wymiary studzienek powinny wynosić: głębokość studzienki od wierzchu skrzynki wpustu do dna wylotuprzykanalika 1,65 m (wyjątkowo - min. 1,50 m i max. 2,05 m), głębokość osadnika 0,95 m, średnica osadnika (studzienki) 0,50m.Krata ściekowa wpustu powinna być usytuowana w ścieku jezdni, przy czym wierzch kraty powinien być usytuowany 2 cm poniŜej ścieku jezdni.Lokalizacja studzienek wynika z rozwiązania drogowego.Liczba studzienek ściekowych i ich rozmieszczenie uzaleŜnione jest przede wszystkim od wielkości odwadnianej powierzchni jezdni i jej spadkupodłuŜnego. NaleŜy przyjmować, Ŝe na jedną studzienkę powinno przypadać od 800 do 1000 m 2 nawierzchni szczelnej.Rozstaw wpustów przy pochyleniu podłuŜnym ścieku do 3 ‰ powinien wynosić od 40 do 50 m; od 3 do 5 ‰ powinien wynosić od 50 do 70 m; od 5 do 10 ‰ -od 70 do 100 m.Wpusty uliczne na skrzyŜowaniach ulic naleŜy rozmieszczać przy krawęŜnikach prostych w odległości minimum 2,0 m od zakończenia łuku krawęŜnika. Przyumieszczeniu kratek ściekowych bezpośrednio w nawierzchni, wierzch kraty powinien znajdować się 0,5 cm poniŜej poziomu warstwy ścieralnej. KaŜdywpust powinien być podłączony do kanału za pośrednictwem studzienki rewizyjnej połączeniowej, studzienki krytej (tzw. ślepej) lub wyjątkowo za pomocąwpustu bocznego.Wpustów deszczowych nie naleŜy sprzęgać. Gdy zachodzi konieczność zwiększenia powierzchni spływu, dopuszcza się w wyjątkowych przypadkachstosowanie wpustów podwójnych.W przypadkach kolizyjnych, gdy zachodzi konieczność usytuowania wpustu nad istniejącymi urządzeniami podziemnymi, moŜna studzienkę ściekowąwypłycić do min. 0,60 m nie stosując osadnika. Osadnik natomiast powinien być ustawiony poza kolizyjnym urządzeniem i połączony przykanalikiem zestudzienką, jak równieŜ z kanałem zbiorczym. Odległość osadnika od krawęŜnika jezdni nie powinna przekraczać 3,0 m.5.5.8. IzolacjeRury betonowe i Ŝelbetowe uŜyte do budowy kanalizacji powinny być zabezpieczone przed korozją, zgodnie z zasadami zawartymi w „Instrukcjizabezpieczania przed korozją konstrukcji betonowych” opracowanej przez Instytut Techniki Budowlanej w 1986 r. [21].Zabezpieczenie rur kanałowych polega na powleczeniu ich zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni warstwą izolacyjną asfaltową, posiadającą aprobatętechniczną, wydaną przez upowaŜnioną jednostkę.Studzienki zabezpiecza się przez posmarowanie z zewnątrz izolacją bitumiczną.Dopuszcza się stosowanie innego środka izolacyjnego uzgodnionego z InŜynierem.W środowisku słabo agresywnym, niezaleŜnie od czynnika agresji, studzienki naleŜy zabezpieczyć przez zagruntowanie izolacją asfaltową oraz trzykrotneposmarowanie lepikiem asfaltowym stosowanym na gorąco wg PN-C-96177 [8].W środowisku silnie agresywnym (z uwagi na duŜą róŜnorodność i bardzo duŜy przedział natęŜenia czynnika agresji) sposób zabezpieczenia rur przedkorozją Wykonawca uzgodni z InŜynierem.5.5.9. Zasypanie wykopów i ich zagęszczenieZasypywanie rur w wykopie naleŜy prowadzić warstwami grubości 20 cm. Materiał zasypkowy powinien być równomiernie układany izagęszczany po obu stronach przewodu. Wskaźnik zagęszczenia powinien być zgodny z określonym w ST. Rodzaj gruntu do zasypywaniawykopów Wykonawca uzgodni z InŜynierem.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Kontrola, pomiary i badania6.2.1. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów do betonu i zapraw i ustalić receptę.6.2.2. Kontrola, pomiary i badania w czasie robótWykonawca jest zobowiązany do stałej i systematycznej kontroli prowadzonych robót w zakresie i z częstotliwością określoną w niniejszej ST izaakceptowaną przez InŜyniera.W szczególności kontrola powinna obejmować: sprawdzenie rzędnych załoŜonych ław celowniczych w nawiązaniu do podanych stałychpunktów wysokościowych z dokładnością do 1 cm, badanie zabezpieczenia wykopów przed zalaniem wodą,badanie i pomiary szerokości, grubości i zagęszczenia wykonanej warstwy podłoŜa z kruszywa mineralnego lub betonu,badanie odchylenia osi kolektora,sprawdzenie zgodności z dokumentacją projektową załoŜenia przewodów i studzienek,badanie odchylenia spadku kolektora deszczowego, sprawdzenie prawidłowości ułoŜeniaprzewodów, sprawdzenie prawidłowości uszczelniania przewodów, badanie wskaźnikówzagęszczenia poszczególnych warstw zasypu, sprawdzenie rzędnych posadowieniastudzienek ściekowych (kratek) i pokryw włazowych, sprawdzenie zabezpieczenia przedkorozją.6.2.3. Dopuszczalne tolerancje i wymaganiaodchylenie odległości krawędzi wykopu w dnie od ustalonej w planie osi wykopu nie powinno wynosić więcej niŜ ± 5 cm,66

odchylenie wymiarów w planie nie powinno być większe niŜ 0,1 m,odchylenie grubości warstwy podłoŜa nie powinno przekraczać ± 3 cm,odchylenie szerokości warstwy podłoŜa nie powinno przekraczać ± 5 cm,odchylenie kolektora rurowego w planie, odchylenie odległości osi ułoŜonego kolektora od osi przewodu ustalonej na ławach celowniczych niepowinna przekraczać ± 5 mm,odchylenie spadku ułoŜonego kolektora od przewidzianego w projekcie nie powinno przekraczać -5% projektowanego spadku (przy zmniejszonymspadku) i +10% projektowanego spadku (przy zwiększonym spadku),wskaźnik zagęszczenia zasypki wykopów określony w trzech miejscach na długości 100 m powinien być zgodny z pkt 5.5.9,rzędne kratek ściekowych i pokryw studzienek powinny być wykonane z dokładnością do ± 5 mm.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m (metr) wykonanej i odebranej kanalizacji.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają:- roboty montaŜowe wykonania rur kanałowych i przykanalika,- wykonane studzienki ściekowe i kanalizacyjne,- wykonane komory,- wykonana izolacja,- zasypany zagęszczony wykop.Odbiór robót zanikających powinien być dokonany w czasie umoŜliwiającym wykonanie korekt i poprawek, bez hamowania ogólnego postępu robót.Długość odcinka robót ziemnych poddana odbiorowi nie powinna być mniejsza od 50 m.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m wykonanej i odebranej kanalizacji obejmuje:oznakowanie robót, dostawę materiałów,wykonanie robót przygotowawczych,wykonanie wykopu w gruncie kat. I-IV wraz z umocnieniem ścian wykopu i jego odwodnienie,przygotowanie podłoŜa i fundamentu, wykonanie sączków, wykonanie wylotu kolektora,ułoŜenie przewodów kanalizacyjnych, przykanalików, studni, studzienek ściekowych,wykonanie izolacji rur i studzienek, zasypanie i zagęszczenie wykopu,przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-06712 Kruszywa mineralne do betonu2. PN-B-06751 Wyroby kanalizacyjne kamionkowe. Rury i kształtki. Wymagania i badania3. PN-B-11111 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. świr i mieszanka4. PN-B-11112 Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych5. PN-B-12037 Cegła pełna wypalana z gliny - kanalizacyjna6. PN-B-12751 Kamionkowe rury i kształtki kanalizacyjne. Kształty i wymiary7. PN-B-14501 Zaprawy budowlane zwykłe8. PN-C-96177 Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco9. PN-H-74051-00 Włazy kanałowe. Ogólne wymagania i badania10. PN-H-74051-01 Włazy kanałowe. Klasa A (włazy typu lekkiego)11. PN-H-74051-02 Włazy kanałowe. Klasy B, C, D (włazy typu cięŜkiego)12. PN-H-74080-01 Skrzynki Ŝeliwne wpustów deszczowych. Wymagania i badania13. PN-H-74080-04 Skrzynki Ŝeliwne wpustów deszczowych. Klasa C14. PN-H-74086 Stopnie Ŝeliwne do studzienek kontrolnych15. PN-H-74101 śeliwne rury ciśnieniowe do połączeń sztywnych16. BN-88/6731-08 Cement. Transport i przechowywanie17. BN-62/6738-03,04, 07 Beton hydrotechniczny18. BN-86/8971-06.00, 01 Rury bezciśnieniowe. Kielichowe rury betonowe i Ŝelbetowe „Wipro”19. BN-86/8971-06.02 Rury bezciśnieniowe. Rury betonowe i Ŝelbetowe20. BN-86/8971-08 Prefabrykaty budowlane z betonu. Kręgi betonowe i Ŝelbetowe.10.2. Inne dokumenty21. Instrukcja zabezpieczania przed korozją konstrukcji betonowych opracowana przez Instytut Techniki Budowlanej - Warszawa 1986 r.22. Katalog budownictwaKB4-4.12.1.(6) Studzienki połączeniowe (lipiec 1980)KB4-4.12.1.(7) Studzienki przelotowe (lipiec 1980)KB4-4.12.1.(8) Studzienki spadowe (lipiec 1980)KB4-4.12.1.(11) Studzienki ślepe (lipiec 1980)KB4-3.3.1.10.(1) Studzienki ściekowe do odwodnienia dróg (październik 1983)KB1-22.2.6.(6) Kręgi betonowe średnicy 50 cm; wysokości 30 lub 60 cm23. „Katalog powtarzalnych elementów drogowych”. „Transprojekt” - Warszawa, 1979-1982 r.24. Tymczasowa instrukcja projektowania i budowy przewodów kanalizacyjnych z rur „Wipro”, Centrum Techniki Komunalnej, 1978 r.25. Wytyczne eksploatacyjne do projektowania sieci i urządzeń sieciowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, BPC WiK „Cewok” i BPBBOMiastoprojekt- Warszawa, zaakceptowane i zalecone do stosowania przez Zespół Doradczy ds. procesu inwestycyjnego powołany przezPrezydenta m.st. Warszawy - sierpień 1984 r.67

D.04.01.01 KORYTO WRAZ Z PROFILOWANIEM I ZAGĘSZCZANIEM PODŁOśA.1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem korytawraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoŜa gruntowego.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem koryta przeznaczonego do ułoŜeniakonstrukcji nawierzchni.1.4. Określenia podstawoweOkreślenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymaganiaogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁYNie występują.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania robótWykonawca przystępujący do wykonania koryta i profilowania podłoŜa powinien wykazać się moŜliwością korzystania ze sprzętu niezbędnegodo wykonywania prac ręcznie.Stosowany sprzęt nie moŜe spowodować niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu podłoŜa.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałówWymagania dotyczące transportu materiałów podano w ST D-04.02.01, D-04.02.02, D-04.03.01 pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Warunki przystąpienia do robótWykonawca powinien przystąpić do wykonania koryta oraz profilowania i zagęszczenia podłoŜa bezpośrednio przed rozpoczęciem robótzwiązanych z wykonaniem warstw nawierzchni. Wcześniejsze przystąpienie do wykonania koryta oraz profilowania i zagęszczania podłoŜajest moŜliwewyłącznie za zgodą InŜyniera, w korzystnych warunkach atmosferycznych.W wykonanym korycie oraz po wyprofilowanym i zagęszczonym podłoŜu nie moŜe odbywać się ruch budowlany, niezwiązany bezpośrednio zwykonaniem pierwszej warstwy nawierzchni.5.3. Wykonanie korytaPaliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania koryta w planie i profilu powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki naleŜyustawiać w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilekpowinno umoŜliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niŜ co 10 metrów. Rodzaj sprzętu, a wszczególności jego moc naleŜy dostosować do rodzaju gruntu, w którym prowadzone są roboty i do trudności jego odspojenia. Koryto naleŜywykonywać ręcznie. Sposób wykonania musi być zaakceptowany przez InŜyniera.Grunt odspojony w czasie wykonywania koryta powinien być wykorzystany zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej i ST, tj. wbudowany w nasyp lubodwieziony na odkład w miejsce wskazane przez InŜyniera. Profilowanie i zagęszczenie podłoŜa naleŜy wykonać zgodnie z zasadami określonymi w pkt5.4.5.4. Profilowanie i zagęszczanie podłoŜaPrzed przystąpieniem do profilowania podłoŜe powinno być oczyszczone ze wszelkich zanieczyszczeń.Po oczyszczeniu powierzchni podłoŜa naleŜy sprawdzić, czy istniejące rzędne terenu umoŜliwiają uzyskanie po profilowaniu zaprojektowanychrzędnych podłoŜa. Zaleca się, aby rzędne terenu przed profilowaniem były o co najmniej 5 cm wyŜsze niŜ projektowane rzędne podłoŜa.JeŜeli powyŜszy warunek nie jest spełniony i występują zaniŜenia poziomu w podłoŜu przewidzianym do profilowania, Wykonawca powinienspulchnić podłoŜe na głębokość zaakceptowaną przez InŜyniera, dowieźć dodatkowy grunt spełniający wymagania obowiązujące dla górnej strefy korpusu,w ilości koniecznej do uzyskania wymaganych rzędnych wysokościowych i zagęścić warstwę do uzyskania wartości wskaźnika zagęszczenia, określonychw tablicy 1.Ścięty grunt powinien być wykorzystany w robotach ziemnych lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera.Bezpośrednio po profilowaniu podłoŜa naleŜy przystąpić do jego zagęszczania. Zagęszczanie podłoŜa naleŜy kontynuować do osiągnięciawskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od podanego w tablicy 1. Wskaźnik zagęszczenia naleŜy określać zgodnie z BN-77/8931-12 [5]. Tablica 1.Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia podłoŜa (I S)Minimalna wartość I S dla:StrefakorpusuRuch mniejszyGórna warstwa o grubości 20 cmod cięŜkiegoNa głębokości od 20 do 50 cm od powierzchni 1 ,00podłoŜa0,97W przypadku, gdy gruboziarnisty materiał tworzący podłoŜe uniemoŜliwia przeprowadzenie badania zagęszczenia, kontrolę zagęszczenianaleŜy oprzeć na metodzie obciąŜeń płytowych. NaleŜy określić pierwotny i wtórny moduł odkształcenia podłoŜa według BN-64/8931-02 [3]. Stosunekwtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekraczać 2,2.Wilgotność gruntu podłoŜa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10%.5.5. Utrzymanie koryta oraz wyprofilowanego i zagęszczonego podłoŜaPodłoŜe (koryto) po wyprofilowaniu i zagęszczeniu powinno być utrzymywane w dobrym stanie.JeŜeli po wykonaniu robót związanych z profilowaniem i zagęszczeniem podłoŜa nastąpi przerwa w robotach i Wykonawca nie przystąpinatychmiast do układania warstw nawierzchni, to powinien on zabezpieczyć podłoŜe przed nadmiernym zawilgoceniem, na przykład przez rozłoŜenie folii lubw inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera.JeŜeli wyprofilowane i zagęszczone podłoŜe uległo nadmiernemu zawilgoceniu, to do układania kolejnej warstwy moŜna przystąpić dopiero pojego naturalnym osuszeniu.Po osuszeniu podłoŜa InŜynier oceni jego stan i ewentualnie zaleci wykonanie niezbędnych napraw. JeŜeli zawilgocenie nastąpiło wskutekzaniedbania Wykonawcy, to naprawę wykona on na własny koszt.68

6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania w czasie robót6.2.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia koryta i wyprofilowanego podłoŜa podajetablica 2.Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanego koryta i wyprofilowanego podłoŜaLp. Wyszczególnienie badań Minimalna częstotliwośći pomiarówbadań i pomiarów1 Szerokość koryta 10 razy na 1 km2 Równość podłuŜna co 20 m na kaŜdym pasie ruchu3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km5 Rzędne wysokościowe co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i drógekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg6 Ukształtowanie osi w planie *) co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i drógekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg7 Zagęszczenie, wilgotność gruntu podłoŜa w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niŜ raz na 600m *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi wplanie naleŜy wykonać w punktach głównych łuków poziomych6.2.2. Szerokość koryta (profilowanego podłoŜa)Szerokość koryta i profilowanego podłoŜa nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ +10 cm i -5 cm.6.2.3. Równość koryta (profilowanego podłoŜa)Nierówności podłuŜne koryta i profilowanego podłoŜa naleŜy mierzyć 4-metrową łatą zgodnie z normą BN-68/8931-04 [4].Nierówności poprzeczne naleŜy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm.6.2.4. Spadki poprzeczneSpadki poprzeczne koryta i profilowanego podłoŜa powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5%.6.2.5. Rzędne wysokościoweRóŜnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi koryta lub wyprofilowanego podłoŜa i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm,-2 cm.6.2.6. Ukształtowanie osi w planieOś w planie nie moŜe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŜ ± 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub więcej niŜ ± 5cm dla pozostałych dróg.6.2.7. Zagęszczenie koryta (profilowanego podłoŜa)Wskaźnik zagęszczenia koryta i wyprofilowanego podłoŜa określony wg BN-77/8931-12 [5] nie powinien być mniejszy od podanego w tablicy 1.Jeśli jako kryterium dobrego zagęszczenia stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego dopierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą BN-64/8931-02 [3] nie powinna być większa od 2,2.Wilgotność w czasie zagęszczania naleŜy badać według PN-B-06714-17 [2]. Wilgotność gruntu podłoŜa powinna być równa wilgotnościoptymalnej z tolerancją od -20% do + 10%.6.3. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami koryta (profilowanego podłoŜa)Wszystkie powierzchnie, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w punkcie 6.2 powinny być naprawioneprzez spulchnienie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównanie i powtórne zagęszczenie. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanejwarstwy jest niedopuszczalne.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanego i odebranego koryta.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacja projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg punktu 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m 2 koryta obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- odspojenie gruntu z przerzutem na pobocze i rozplantowaniem,- cięcie podbudowy- załadunek nadmiaru odspojonego gruntu na środki transportowe i odwiezienie na odkład lub nasyp,- profilowanie dna koryta lub podłoŜa,- zagęszczenie,- utrzymanie koryta lub podłoŜa,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANENormy1. PN-B-04481 Grunty budowlane. Badania próbek gruntu2. PN-/B-06714-17 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności3. BN-64/8931-02 Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŜa przezobciąŜenie płytą4. BN-68/8931-04 Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą5. BN-77/8931-12 Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu69

D.04.02.01 .OCZYSZCZENIE I SKROPIENIE WARSTW KONSTRUKCYJNYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot Specyfikacji TechnicznejPrzedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z oczyszczeniem iskropieniem warstw konstrukcyjnych nawierzchni.1.2. Zakres stosowania Specyfikacji TechnicznejSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót które zostaną wykonane wramach Kontraktu wymienionego w ST DM.00.00.00. „Wymagania ogólne” pkt. 1.1.1.3. Zakres robót objętych Specyfikacją TechnicznąRoboty, których dotyczy ST obejmują wszystkie czynności umoŜliwiające i mające na celu wykonanie oczyszczenia i skropienia warstwkonstrukcyjnych nawierzchni zgodnie z lokalizacją podaną w Dokumentacji Projektowej.1.4. Określenia podstawoweOkreślenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi normami, wytycznymi i określeniami podanymi w ST.DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótWykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót i ich zgodność z Dokumentacją Projektową, ST i poleceniami InŜyniera.Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST.DM.00.00.00. „Wymagania ogólne”.- MATERIAŁY.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST.DM.00.00.00. „Wymagania ogólne”.2.2.Do skropienia warstw bitumicznychasfaltowa emulsja kationowa szybkorozpadowa o właściwościach zgodnychz „Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99”, IBDiM, Warszawa 1999.2.3.Wymagania dla asfaltowej emulsji kationowej szybkorozpadowej i średniorozpadowejAsfaltowe emulsje kationowe szybko i średniorozpadowe powinny spełniać wymagania podane w Tablicy 1.Tablica 1. Wymagania dla asfaltowej emulsji kationowej szybkorozpadoweji średniorozpadowej do wykonania skropienia warstw nawierzchni.Lp. Wyszczególnienie właściwości Wymaganiaszybkorozpadowaśrednio rozpadowaKl-50 Kl-60 K21. Zawartość asfaltu, % 45-55 58-62 50-702. Lepkość wg Englera, 0 E 33. Jednorodność # 0,63 mm, % < 0,10 < 0,10 < 0,104. Jednorodność # 0,16 mm, % < 0,25 < 0,25 < 0,255. Lepkość BTA 0 4 mm, s - - < 156. Sedymentacja, % 85 858. Indeks rozpadu, g/100g < 90 < 90 < 80-130Emulsja asfaltowa szybkorozpadowa powinna być wykonana z asfaltu rodzaju 50/70 lub twardszego.2.4.Składowanie emulsjiLepiszcze naleŜy przechowywać w zbiornikach stalowych zabezpieczonych przed dostępem wody i zanieczyszczeniem.Warunki przechowywania: czas składowania emulsji nie powinienprzekraczać 3 miesięcy od daty jej produkcji, temperatura przechowywania emulsji niepowinna być niŜsza niŜ 30C.3.SPRZĘT3.1.Sprzęt do oczyszczenia warstw nawierzchniDo oczyszczenia warstw nawierzchni naleŜy stosować następujący sprzęt:szczotki mechaniczne (zaleca się urządzenia dwuszczotkowe z moŜliwością odpylania),spręŜarki, zbiorniki z wodą, szczotki ręczne,lub inny sprzęt zaakceptowany przez InŜyniera.3.2.Sprzęt do skrapiania warstw nawierzchniDo skrapiania warstw nawierzchni naleŜy uŜywać skrapiarki wyposaŜonej w urządzenia pomiarowo-kontrolne pozwalające na sprawdzenie iregulowanie następujących parametrów: temperatury, ciśnienia, obrotów pompy dozującej lepiszcze, prędkości poruszania się skrapiarki, ilościdozowanego lepiszcza. Skrapiarka powinna zapewniać rozkładanie lepiszcza z tolerancją ±10 % w stosunku do ilości załoŜonej.Zbiornik na lepiszcze skrapiarki powinien być izolowany termicznie tak aby było moŜliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza.4.TRANSPORT4.1.Transport emulsjiTransport emulsji powinien odbywać się w cysternach samochodowych. Dopuszcza się stosowanie beczek lub innych pojemników stalowych.Cysterny przeznaczone do przewozu emulsji powinny być przedzielone przegrodami na komory o pojemności nie większej niŜ 1 m 3 , a kaŜda przegrodapowinna mieć wykroje umoŜliwiające przepływ emulsji. Cysterny, pojemniki i zbiorniki przeznaczone do transportu powinny być czyste i nie zawieraćresztek innych lepiszczy. Inne warunki będą zaakceptowane przez InŜyniera. 4.2.Transport wodyTransport wody powinien odbywać się w typowych czystych beczkowozach.5.WYKONANIE ROBÓT5.1. Oczyszczenie warstw nawierzchniOczyszczenie polega na usunięciu luźnego materiału, brudu, błota i kurzu przy uŜyciu szczotek mechanicznych, a w przypadku zatwierdzeniaprzez InŜyniera wody pod ciśnieniem. W miejscach trudno dostępnych naleŜy uŜywać szczotek ręcznych. Zanieczyszczenia stwardniałe nie dające sięusunąć mechanicznie, naleŜy usunąć ręcznie za pomocą dostosowanego sprzętu. Na terenach niezabudowanych bezpośrednio przed skropieniem,nawierzchnię moŜna oczyścić spręŜonym powietrzem.5.2. Skropienie oczyszczonych warstw nawierzchniOczyszczona nawierzchnia przed skropieniem powinna być sucha. Skropienie moŜna rozpocząć po akceptacji jej oczyszczenia przezInŜyniera. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przeprowadzi próbne skropienie w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki,wymaganej ilości lepiszcza w zaleŜności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia oraz uzyska akceptację InŜyniera.Skropienie naleŜy wykonać równomiernie, w miejscach trudno dostępnych ręcznie przy uŜyciu węŜa z dyszą rozpryskową. Wykonaneskropienie nawierzchni naleŜy pozostawić przez okres niezbędny do całkowitego rozpadu emulsji. Wykonawca zabezpiecza skropioną powierzchnię, doczasu połoŜenia następnej warstwy.70

5.2.1.Skropienie warstwy niebitumicznejSkropienie naleŜy wykonać emulsją średniorozpadową w ilości 0,5÷0,7 kg/m 2 w przeliczeniu na czysty asfalt, a ułoŜenie następnej warstwymoŜe nastąpić po 24 godzinach, po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. 5.2.2.Skropienie warstwy bitumicznej.Skropienie naleŜy wykonać emulsją szybkorozpadową w ilości 0.4-1.2 kg/m 2 UłoŜenienastępnej warstwy moŜe nastąpić po godzinie, po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1.Sprawdzenie jakości lepiszczaOcena jakości lepiszcza stosowanego do skropienia warstw nawierzchni powinna być oparta na atestach producenta. W przypadku brakuatestu, Wykonawca powinien przedstawić własne wyniki badań. Wykonawca ma obowiązek kontrolować dla kaŜdej dostawy lepiszcza lepkość wgPN-77/C-040146.2.Sprawdzenie oczyszczeniaOcena oczyszczenia warstwy konstrukcyjnej polega na ocenie wizualnej dokładności wykonania tej roboty.6.3.Sprawdzenie jednorodności skropieniaJednorodność skropienia naleŜy ocenić wizualnie, a kontrolę ilości rozkładanego lepiszcza zaleca się przeprowadzić według metody podanejw opracowaniu „Powierzchniowe utrwalenia. Oznaczanie ilości rozkładanego lepiszcza i kruszywa”.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST.DM.00.00.00. „Wymagania ogólne”.7.1. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest:1 m (metr kwadratowy) oczyszczonej powierzchni warstwy konstrukcyjnej i skropionej emulsją asfaltową powierzchni warstwy konstrukcyjnej.8. ODBIÓR ROBÓTOdbiór oczyszczonej i skropionej warstwy nawierzchni podlega zasadom odbioru robót zanikających według zasad określonych w ST.DM.00.00.00.„Wymagania ogólne”.Odbioru dokonuje InŜynier na podstawie dokumentów kontrolnych przedstawionych przez Wykonawcę w odniesieniu do jakości materiałów i wykonanychrobót według wymagań określonych w p. 2 i 5.W przypadku stwierdzenia usterek InŜynier ustali zakres wykonania robót poprawkowych. Roboty poprawkowe Wykonawca wykona na własny koszt wterminie ustalonym z InŜynierem.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST.DM.00.00.00. „Wymagania ogólne”.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m 2 obejmuje:przygotowanie robót i ich oznakowanie,mechaniczne oczyszczenie warstwy konstrukcyjnej z ewentualnym polewaniem wodą lub uŜyciem spręŜonego powietrza,ręczne oczyszczenie ze stwardniałych zanieczyszczeń,zakup i transport lepiszcza,wykonanie skropienia w ilości uzgodnionej z InŜynierem,zabezpieczenie wykonanego skropienia.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. NormyPN-EN 12591:2002Asfalty i produkty asfaltowe. Bitumy do układania. Specyfikacja.PN-77/C-04014Przetwory naftowe. Oznaczanie lepkości względnej lepkościomierzem Englera.PN-66/C-04400Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pobieranie próbek.PN-83/C-04523Oznaczanie zawartości wody metodą destylacji.PN-62/C-04132Przetwory naftowe. Pomiar ciągliwości asfaltów.10.2. Inne dokumenty„Warunki Techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99, Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa 1999.71

D.04.03.00 PODBUDOWA Z KRUSZYW. WYMAGANIA OGÓLNE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniempodbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudów z kruszywstabilizowanych mechanicznie wg PN-S-06102 [21] i obejmują ST: D-04.04.01 Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanegomechanicznie, D-04.04.02 Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie,Podbudowę z kruszyw stabilizowanych mechanicznie wykonuje się, zgodnie z ustaleniami podanymi w dokumentacji projektowej, jakopodbudowę pomocniczą i podbudowę zasadniczą wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [31].1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Stabilizacja mechaniczna - proces technologiczny, polegający na odpowiednim zagęszczeniu w optymalnej wilgotności kruszywa o właściwiedobranym uziarnieniu.1.4.2. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4 oraz w ST dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów z kruszyw stabilizowanych mechanicznie:D-04.04.01 Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie,D-04.04.02 Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie,1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriały stosowane do wykonania podbudów z kruszyw stabilizowanych mechanicznie podano w ST dotyczących poszczególnych rodzajówpodbudów:D-04.04.01 Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie,D-04.04.02 Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie,2.3. Wymagania dla materiałów2.3.1. Uziarnienie kruszywaKrzywa uziarnienia kruszywa, określona według PN-B-06714-15 [3] powinna leŜeć między krzywymi granicznymi pól dobrego uziarnieniapodanymi na rysunku 1.Rysunek 1. Pole dobrego uziarnienia kruszyw przeznaczonych na podbudowy wykonywane metodą stabilizacji mechanicznej1-2 kruszywo na podbudowę zasadniczą (górną warstwę) lub podbudowę jednowarstwową1-3 kruszywo na podbudowę pomocniczą (dolną warstwę)Krzywa uziarnienia kruszywa powinna być ciągła i nie moŜe przebiegać od dolnej krzywej granicznej uziarnienia do górnej krzywej granicznejuziarnienia na sąsiednich sitach. Wymiar największego ziarna kruszywa nie moŜe przekraczać 2/3 grubości warstwy układanej jednorazowo. 2.3.2.Właściwości kruszywaKruszywa powinny spełniać wymagania określone w tablicy 1.Tablica 1.Lp. Wyszczególnieniewłaściwości1 Zawartość ziarn mniejszych niŜ 0,075 mm,% (m/m)2 Zawartość nadziarna, % (m/m), nie więcejniŜWymaganiaBadaniaKruszywawedługKruszywa naturalnełamane Podbudowapomocnicza pomocniczaod 2 do od 2 do PN-B-067141212 -15 [3]10 10 PN-B-06714-15 [3]72

3 Zawartość ziarn nieforemnych45 40 PN-B-06714%(m/m), nie więcej niŜ-16 [4]4 Zawartość zanieczyszczeń organicznych, 1 1 PN-B-04481 [1]%(m/m), nie więcej niŜ5 Wskaźnik piaskowy po pięcio-krotnym od 30 do 70 od 30 do 70 BN-64/8931zagęszczeniu metodą I lub II wg-01 [26]PN-B-04481, %6 Ścieralność w bębnie Los AngelesPN-B-06714a) ścieralność całkowita po pełnej liczbie 4550-42 [12]obrotów, nie więcej niŜb) ścieralność częściowa po 1/5 pełnej 4035liczby obrotów, nie więcej niŜ7 Nasiąkliwość, %(m/m), nie więcej niŜ 4 5 PN-B-06714-18 [6]8 Mrozoodporność, ubytek masy po 25 10 10 PN-B-06714cyklach zamraŜania, %(m/m), nie-19 [7]więcej niŜ9 Rozpad krzemianowy i Ŝelazawyłącznie, % (m/m), nie więcej niŜ- - PN-B-06714-37 [10]PN-B-06714-39 [11]10 Zawartość związków siarki w przeliczeniuPN-B-06714 na SO3, %(m/m), nie więcej niŜ 1 |1 | -28 [9]11Wskaźnik nośności wnoś mieszanki60 60 PN-S-06102kruszywa, %, nie mniejszy niŜ:[21]a) przy zagęszczeniu I S ³ 1,00b) przy zagęszczeniu I S ³ 1,032.3.3. Materiał na warstwę odsączającąNa warstwę odsączającą stosuje się:- Ŝwir i mieszankę wg PN-B-11111 [14],- piasek wg PN-B-11113 [16].2.3.4. Materiał na warstwę odcinającąNa warstwę odcinającą stosuje się:- piasek wg PN-B-11113 [16],- miał wg PN-B-11112 [15],- geowłókninę o masie powierzchniowej powyŜej 200 g/m wg aprobaty technicznej.2.3.5. Materiały do ulepszania właściwości kruszywDo ulepszania właściwości kruszyw stosuje się:- cement portlandzki wg PN-B-19701 [17],- wapno wg PN-B-30020 [19],- popioły lotne wg PN-S-96035 [23],- ŜuŜel granulowany wg PN-B-23006 [18].Dopuszcza się stosowanie innych spoiw pod warunkiem uzyskania równorzędnych efektów ulepszania kruszywa i po zaakceptowaniu przezInŜyniera.Rodzaj i ilość dodatku ulepszającego naleŜy przyjmować zgodnie z PN-S-06102 [21].2.3.6. WodaNaleŜy stosować wodę wg PN-B-32250 [20].3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania robótWykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie powinien wykazać się moŜliwością korzystania znastępującego sprzętu:a) mieszarek do wytwarzania mieszanki, wyposaŜonych w urządzenia dozujące wodę. Mieszarki powinny zapewnić wytworzenie jednorodnejmieszanki o wilgotności optymalnej,b) równiarek albo układarek do rozkładania mieszanki,c) walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania. W miejscach trudno dostępnych powinny być stosowanezagęszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałówKruszywa moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem zinnymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem.Transport cementu powinien odbywać się zgodnie z BN-88/6731-08 [24].Transport pozostałych materiałów powinien odbywać się zgodnie z wymaganiami norm przedmiotowych.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Przygotowanie podłoŜaPodłoŜe pod podbudowę powinno spełniać wymagania określone w ST D-04.01.01 „Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoŜa” i STD-02.00.00 „Roboty ziemne”.Podbudowa powinna być ułoŜona na podłoŜu zapewniającym nieprzenikanie drobnych cząstek gruntu do podbudowy. Warunek nieprzenikanianaleŜy sprawdzić wzorem:(D 15/d 85)s 5 (1)w którym:D15 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy podbudowy lub warstwy odsączającej, w milimetrach,d 85 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoŜa, w milimetrach.JeŜeli warunek (1) nie moŜe być spełniony, naleŜy na podłoŜu ułoŜyć warstwę odcinającą lub odpowiednio dobraną geowłókninę. Ochronnewłaściwości geowłókniny, przeciw przenikaniu drobnych cząstek gruntu, wyznacza się z warunku:73

(d 50/O 90)S 1,2 (2)w którym:d 50 - wymiar boku oczka sita, przez które przechodzi 50 % ziarn gruntu podłoŜa, w milimetrach,O 90 - umowna średnica porów geowłókniny odpowiadająca wymiarom frakcji gruntu zatrzymująca się na geowłókninie w ilości 90% (m/m); wartośćparametru 0 90 powinna być podawana przez producenta geowłókniny.Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy powinny być wcześniej przygotowane.Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera.Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umoŜliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niŜ co10 m.5.3. Wytwarzanie mieszanki kruszywaMieszankę kruszywa o ściśle określonym uziarnieniu i wilgotności optymalnej naleŜy wytwarzać w mieszarkach gwarantujących otrzymaniejednorodnej mieszanki. Ze względu na konieczność zapewnienia jednorodności nie dopuszcza się wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnychfrakcji na drodze. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w taki sposób, aby nie uległarozsegregowaniu i wysychaniu.5.4. Wbudowywanie i zagęszczanie mieszankiMieszanka kruszywa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, takiej, aby jej ostateczna grubość po zagęszczeniu była równagrubości projektowanej. Grubość pojedynczo układanej warstwy nie moŜe przekraczać 20 cm po zagęszczeniu. Warstwa podbudowy powinna byćrozłoŜona w sposób zapewniający osiągnięcie wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. JeŜeli podbudowa składa się z więcej niŜ jednej warstwykruszywa, to kaŜda warstwa powinna być wyprofilowana i zagęszczona z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Rozpoczęciebudowy kaŜdej następnej warstwy moŜe nastąpić po odbiorze poprzedniej warstwy przez InŜyniera.Wilgotność mieszanki kruszywa podczas zagęszczania powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora,zgodnie z PN-B-04481 [1] (metoda II). Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zostać osuszony przez mieszanie i napowietrzanie. JeŜeli wilgotnośćmieszanki kruszywa jest niŜsza od optymalnej o 20% jej wartości, mieszanka powinna być zwilŜona określoną ilością wody i równomiernie wymieszana. Wprzypadku, gdy wilgotność mieszanki kruszywa jest wyŜsza od optymalnej o 10% jej wartości, mieszankę naleŜy osuszyć.Wskaźnik zagęszczenia podbudowy wg BN-77/8931-12 [29] powinien odpowiadać przyjętemu poziomowi wskaźnika nośności podbudowy wgtablicy 1, lp. 11.5.5. Odcinek próbnyJeŜeli w ST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca powinienwykonać odcinek próbny w celu:- stwierdzenia czy sprzęt budowlany do mieszania, rozkładania i zagęszczania kruszywa jest właściwy,- określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu,- określenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia.Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uŜyć takich materiałów oraz sprzętu do mieszania, rozkładania i zagęszczania, jakie będąstosowane do wykonywania podbudowy.Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić od 400 do 800 m 2 .Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜyniera.Wykonawca moŜe przystąpić do wykonywania podbudowy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez InŜyniera.5.6. Utrzymanie podbudowyPodbudowa po wykonaniu, a przed ułoŜeniem następnej warstwy, powinna być utrzymywana w dobrym stanie. JeŜeli Wykonawca będziewykorzystywał, za zgodą InŜyniera, gotową podbudowę do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia podbudowy,spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania podbudowy obciąŜa Wykonawcę robót.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tychbadań InŜynierowi w celu akceptacji materiałów. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości określone w pkt 2.3 niniejszej ST.6.3. Badania w czasie robót6.3.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań podano w tablicy 2.Tablica 2. Częstotliwość ora zakres badań przy budowie podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznieLp. Wyszczególnienie badań Częstotliwość badańMinimalna liczba Maksymalna powierzchniabadań na dziennej podbudowy przy-padającadziałce roboczej na jedno badanie (m 2 )1 Uziarnienie mieszanki 2 6002 Wilgotność mieszanki3 Zagęszczenie warstwy 10 próbek na 10000 m 24 Badanie właściwości kruszywa wg tab. 1, pkt 2.3.2 dla kaŜdej partii kruszywa i przy kaŜdej zmianiekruszywa6.3.2. Uziarnienie mieszankiUziarnienie mieszanki powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2.3. Próbki naleŜy pobierać w sposób losowy, z rozłoŜonej warstwy,przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieŜąco przekazywane InŜynierowi.6.3.3. Wilgotność mieszankiWilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B-04481 [1] (metoda II), ztolerancją + 10% -20%.Wilgotność naleŜy określić według PN-B-06714-17 [5].6.3.4. Zagęszczenie podbudowyZagęszczenie kaŜdej warstwy powinno odbywać się aŜ do osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia.Zagęszczenie podbudowy naleŜy sprawdzać według BN-77/8931-12 [30]. W przypadku, gdy przeprowadzenie badania jest niemoŜliwe zewzględu na gruboziarniste kruszywo, kontrolę zagęszczenia naleŜy oprzeć na metodzie obciąŜeń płytowych, wg BN-64/8931-02 [27] i nie rzadziej niŜ razna 5000 m 2 , lub według zaleceń InŜyniera.Zagęszczenie podbudowy stabilizowanej mechanicznie naleŜy uznać za prawidłowe, gdy stosunek wtórnego modułu E 2 do pierwotnego modułuodkształcenia E1 jest nie większy od 2,2 dla kaŜdej warstwy konstrukcyjnej podbudowy.(E 2/E1)< 2,26.3.5. Właściwości kruszywaBadania kruszywa powinny obejmować ocenę wszystkich właściwości określonych w pkt 2.3.2.Próbki do badań pełnych powinny być pobierane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności InŜyniera.6.4. Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy 6.4.1. Częstotliwość oraz zakres pomiarówCzęstotliwość oraz zakres pomiarów dotyczących cech geometrycznych podbudowy podano w tablicy 3.74

Tablica 3. Częstotliwość oraz zakres pomiarów wykonanej podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznieLp. Wyszczególnienie badań i pomiarów_______________ Minimalna częstotliwość pomiarów ______________________________1 Szerokość podbudowy10 razy na 1 km2 Równość podłuŜna w sposób ciągły planografem albo co 20 m łatą na kaŜdym pasieruchu3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km4 Spadki poprzeczne* ) 10 razy na 1 km5 Rzędne wysokościowe co 100 m6 Ukształtowanie osi w planie* ) co 100 m7 Grubość podbudowy Podczas budowy:w 3 punktach na kaŜdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niŜ raz na400 m 2Przed odbiorem:w 3 punktach, lecz nie rzadziej niŜ raz na 2000 m 28 Nośność podbudowy:co najmniej w dwóch przekrojach na kaŜde 1000 m- moduł odkształceniaco najmniej w 20 punktach na kaŜde 1000 m- ugięcie spręŜyste*) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŜy wykonać w punktach głównych łuków poziomych.6.4.2. Szerokość podbudowySzerokość podbudowy nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ +10 cm, -5 cm.Na jezdniach bez krawęŜników szerokość podbudowy powinna być większa od szerokości warstwy wyŜej leŜącej o co najmniej 25 cm lub owartość wskazaną w dokumentacji projektowej.6.4.3. Równość podbudowyNierówności podłuŜne podbudowy naleŜy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z BN-68/8931-04 [28].Nierówności poprzeczne podbudowy naleŜy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności podbudowy nie mogąprzekraczać:- 20 mm dla podbudowy pomocniczej.6.4.4. Spadki poprzeczne podbudowySpadki poprzeczne podbudowy na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 %.6.4.5. Rzędne wysokościowe podbudowyRóŜnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi podbudowy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm.6.4.6. Ukształtowanie osi podbudowy i ulepszonego podłoŜaOś podbudowy w planie nie moŜe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŜ ± 5 cm.6.4.7. Grubość podbudowy i ulepszonego podłoŜaGrubość podbudowy nie moŜe się róŜnić od grubości projektowanej o więcej niŜ:- dla podbudowy pomocniczej +10%, -15%.6.4.8. Nośność podbudowy- moduł odkształcenia wg BN-64/8931-02 [27] powinien być zgodny z podanym w tablicy 4,- ugięcie spręŜyste wg BN-70/8931-06 [29] powinno być zgodne z podanym w tablicy 4.Tablica 4. Cechy podbudowyWymagane cechy podbudowPodbudowa zkruszywa owskaźniku w nośnie mniejszymniŜ, %6080120Wskaźnikzagęszczenia I Smniejszy niŜ1,01,01,03nieMaksymalne ugięcie spręŜyste podkołem, mm40 kN 50 kN od pierwszegoobciąŜenia E11,401,60601,251,40801,101,20100Minimalny moduł odkształ-cenia mierzonypłytą o średnicy 30 cm, MPaod drugiego obciąŜeniaE21201401806.5 Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy6.5.1. Niewłaściwe cechy geometryczne podbudowyWszystkie powierzchnie podbudowy, które wykazują większe odchylenia od określonych w punkcie 6.4 powinny być naprawione przezspulchnienie lub zerwanie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanejwarstwy jest niedopuszczalne.JeŜeli szerokość podbudowy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niŜ 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyŜej leŜącym, toWykonawca powinien na własny koszt poszerzyć podbudowę przez spulchnienie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu, dołoŜeniemateriału i powtórne zagęszczenie.6.5.2. Niewłaściwa grubość podbudowyNa wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości, Wykonawca wykona naprawę podbudowy. Powierzchnie powinny byćnaprawione przez spulchnienie lub wybranie warstwy na odpowiednią głębokość, zgodnie z decyzją InŜyniera, uzupełnione nowym materiałem oodpowiednich właściwościach, wyrównane i ponownie zagęszczone.Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyŜej podanychzasad, na koszt Wykonawcy.6.5.3. Niewłaściwa nośność podbudowyJeŜeli nośność podbudowy będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganejnośności, zalecone przez InŜyniera.Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca podbudowy tylko wtedy, gdy zaniŜenie nośności podbudowy wynikło z niewłaściwegowykonania robót przez Wykonawcę podbudowy.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.75

Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniemtolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejZakres czynności objętych ceną jednostkową 1 m 2 podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie, podano w ST:D-04.04.01 Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, D-04.04.02 Podbudowa z kruszywa łamanegostabilizowanego mechanicznie,10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-044812. PN-B-06714-123. PN-B-06714-154. PN-B-06714-165. PN-B-06714-176. PN-B-06714-187. PN-B-06714-198. PN-B-06714-269. PN-B-06714-2810. PN-B-06714-3711. PN-B-06714-3912. PN-B-06714-4213. PN-B-0673114. PN-B-1111115. PN-B-1111216. PN-B-1111317. PN-B-1970118. PN-B-2300619. PN-B-3002020. PN-B-3225021. PN-S-0610222. PN-S-9602323. PN-S-9603524. BN-88/6731-0825. BN-84/6774-0226. BN-64/8931-0127. BN-64/8931-0228. BN-68/8931-0429. BN-70/8931-0630. BN-77/8931-1210.2. Inne dokumenty31. Katalog typowychGrunty budowlane. Badania próbek gruntuKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcychKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowegoKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarnKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotnościKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwościKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośredniąKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznychKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromowąKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowegoKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu ŜelazawegoKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los AngelesśuŜel wielkopiecowy kawałkowy. Kruszywo budowlane i drogowe. Badania techniczneKruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. świr i mieszankaKruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowychKruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. PiasekCement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościKruszywo do betonu lekkiegoWapnoMateriały budowlane. Woda do betonu i zaprawDrogi samochodowe. Podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznieKonstrukcje drogowe. Podbudowa i nawierzchnia z tłucznia kamiennegoPopioły lotneCement. Transport i przechowywanieKruszywo mineralne. Kruszywo kamienne łamane do nawierzchni drogowychDrogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowegoDrogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŜa przezobciąŜenie płytąDrogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatąDrogi samochodowe. Pomiar ugięć podatnych ugięciomierzem belkowymOznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntukonstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM - Warszawa 1997.76

D.04.04.01 PODBUDOWA Z KRUSZYWA NATURALNEGO STABILIZOWANEGOMECHANICZNIE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniempodbudowy z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa naturalnegostabilizowanego mechanicznie.Ustalenia zawarte są w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.3.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Podbudowa z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośnąnawierzchni drogowej.1.4.2. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-04.04.00„Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymaganiaogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriałem do wykonania podbudowy pomocniczej z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie, powinna być mieszanka piasku,mieszanki i/lub Ŝwiru, spełniająca wymagania niniejszej specyfikacji.Materiałem do wykonania podbudowy zasadniczej z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie powinna być mieszanka piasku,mieszanki i/lub Ŝwiru z dodatkiem kruszywa łamanego, spełniająca wymagania niniejszych specyfikacji. Kruszywo łamane moŜe pochodzić z przekruszeniaziarn Ŝwiru lub kamieni narzutowych albo surowca skalnego.Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny.2.3. Wymagania dla materiałów2.3.1. Uziarnienie kruszywaUziarnienie kruszywa powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt2.3.1.2.3.2. Właściwości kruszywaKruszywo powinno spełniać wymagania określone w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 2.3.2.3. SPRZĘTWymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 3.4. TRANSPORTWymagania dotyczące transportu podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓTOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Przygotowanie podłoŜaPrzygotowanie podłoŜa powinno odpowiadać wymaganiom określonym w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.2.5.3. Wytwarzanie mieszanki kruszywaMieszankę kruszywa naleŜy wytwarzać zgodnie z ustaleniami podanymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.3. Jeślidokumentacja projektowa przewiduje ulepszanie kruszyw cementem, wapnem lub popiołami przy WP od 20 do 30% lub powyŜej 70%, szczegółowewarunki i wymagania dla takiej podbudowy określi ST, zgodnie z PN-S-06102 [21].5.4. Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki kruszywaUstalenia dotyczące rozkładania i zagęszczania mieszanki podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.4.5.5. Odcinek próbnyO ile przewidziano to w ST, Wykonawca powinien wykonać odcinki próbne, zgodnie z zasadami określonymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa zkruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.5.5.6. Utrzymanie podbudowyUtrzymanie podbudowy powinno odpowiadać wymaganiom określonym w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.6.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw, zgodnie z ustaleniami ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw.Wymagania ogólne” pkt 6.2.6.3. Badania w czasie robótCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów kontrolnych w czasie robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne”pkt 6.3.6.4. Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowyCzęstotliwość oraz zakres pomiarów podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 6.4.6.5. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowyZasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt6.5.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej i odebranej podbudowy z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 8.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI77

9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m podbudowy obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- oznakowanie robót,- sprawdzenie i ewentualną naprawę podłoŜa,- przygotowanie mieszanki z kruszywa, zgodnie z receptą,- dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania,- rozłoŜenie mieszanki,- zagęszczenie rozłoŜonej mieszanki,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych określonych w specyfikacji technicznej,- utrzymanie podbudowy w czasie robót.10. PRZEPISY ZWIĄZANENormy i przepisy związane podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 10.78

D.04.04.02 PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniempodbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa łamanegostabilizowanego mechanicznie.Ustalenia zawarte są w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.3.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośnąnawierzchni drogowej.1.4.2. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-04.04.00„Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymaganiaogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriałem do wykonania podbudowy z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie powinno być kruszywo łamane, uzyskane w wyniku przekruszeniasurowca skalnego lub kamieni narzutowych i otoczaków albo ziarn Ŝwiru większych od 8 mm. Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeńobcych i bez domieszek gliny.2.3. Wymagania dla materiałów2.3.1. Uziarnienie kruszywaUziarnienie kruszywa powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 2.3.1.2.3.2. Właściwości kruszywaKruszywo powinno spełniać wymagania określone w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 2.3.2.3. SPRZĘTWymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 3.4. TRANSPORTWymagania dotyczące transportu podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓTOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Przygotowanie podłoŜaPrzygotowanie podłoŜa powinno odpowiadać wymaganiom określonym w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.2.5.3. Wytwarzanie mieszanki kruszywaMieszankę kruszywa naleŜy wytwarzać zgodnie z ustaleniami podanymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.3. Jeślidokumentacja projektowa przewiduje ulepszanie kruszyw cementem, wapnem lub popiołami przy WP od 20 do 30% lub powyŜej 70%, szczegółowewarunki i wymagania dla takiej podbudowy określi ST, zgodnie z PN-S-06102 [21].5.4. Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki kruszywaUstalenia dotyczące rozkładania i zagęszczania mieszanki podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.4.5.5. Odcinek próbnyO ile przewidziano to w ST, Wykonawca powinien wykonać odcinki próbne, zgodnie z zasadami określonymi w ST D-04.04.00 „Podbudowa zkruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.5.5.6. Utrzymanie podbudowyUtrzymanie podbudowy powinno odpowiadać wymaganiom określonym w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 5.6.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw, zgodnie z ustaleniami ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw.Wymagania ogólne” pkt 6.2.6.3. Badania w czasie robótCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów kontrolnych w czasie robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne”pkt 6.3.6.4. Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowyCzęstotliwość oraz zakres pomiarów podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 6.4.6.5. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowyZasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt6.5.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej i odebranej podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 8.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m podbudowy obejmuje:79

- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- oznakowanie robót,- sprawdzenie i ewentualną naprawę podłoŜa,- przygotowanie mieszanki z kruszywa, zgodnie z receptą,- dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania,- rozłoŜenie mieszanki,- zagęszczenie rozłoŜonej mieszanki,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych określonych w specyfikacji technicznej,- utrzymanie podbudowy w czasie robót.10. PRZEPISY ZWIĄZANENormy i przepisy związane podano w ST D-04.04.00 „Podbudowa z kruszyw. Wymagania ogólne” pkt 10.80

D-04.06.01 PODBUDOWA Z BETONU ASFALTOWEGO1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniempodbudowy z betonu asfaltowego.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stanowi obowiązującą dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z betonu asfaltowegowg PN-S-96025:2000 [10].Podbudowę z betonu asfaltowego moŜna wykonywać dla dróg o kategorii ruchu od KR1 do KR6 wg „Katalogu typowych konstrukcji nawierzchnipodatnych i półsztywnych”, IBDiM - 1997 [12] wg poniŜszego zestawienia:Klasyfikacja dróg wg kategorii ruchukategoria ruchuliczba osi obliczeniowych100 kN/pas/dobęKR1 2 12KR2 od 13 do 70KR3 od 71 do 335KR4 od 336 do 1000KR5 od 1001 do 2000KR6 > 20001.4. Określenia podstawowe1.4.1. Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu.1.4.2. Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu wytworzona na gorąco, w określony sposób, spełniającaokreślone wymagania.1.4.3. Beton asfaltowy (BA) - mieszanka mineralno-asfaltowa ułoŜona i zagęszczona.1.4.4. Podbudowa asfaltowa - warstwa nośna z betonu asfaltowego spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni.1.4.5. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŜenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej.1.4.6. Asfalt upłynniony - asfalt drogowy upłynniony lotnymi rozpuszczalnikami.1.4.7. Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie.1.4.8. Próba technologiczna - wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną.1.4.9. Odcinek próbny - odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50m) wykonany w warunkach zbliŜonych do warunków budowy, w celusprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót.1.4.10. Kategoria ruchu (KR) - obciąŜenie drogi ruchem samochodowym, wyraŜone w osiach obliczeniowych (100 kN) na obliczeniowy pas ruchu na dobę.1.4.11. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. AsfaltNaleŜy stosować asfalt drogowy spełniający wymagania określone w PN-C-96170:1965 [6].Rodzaje stosowanych asfaltów drogowych w zaleŜności od kategorii ruchu podano w tablicy 1.2.3. WypełniaczNaleŜy stosować wypełniacz, spełniający wymagania PN-S-96504:1961 [9] dla wypełniacza podstawowego i zastępczego. Dla kategorii ruchu KR1 lubKR2 dopuszcza się stosowanie wypełniacza innego pochodzenia, np. pyły z odpylania, popioły lotne z węgla kamiennego, na podstawie orzeczenialaboratoryjnego i za zgodą InŜyniera.Przechowywanie wypełniacza powinno być zgodne z PN-S-96504:1961 [9].2.4. KruszywoW zaleŜności od kategorii ruchu naleŜy stosować kruszywa podane w tablicy 1.Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem zinnymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Tablica 1. Wymagania wobec materiałów do podbudowy z betonu asfaltowegoLp.Wymagania wobec materiałów w zaleŜności odRodzaj materiałukategorii ruchuKR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 61 nr Kruszywo normy łamane zwykłe i granulowane z surowca skalnego kl.I, II, III; gat.1,2 kl I, II; gat. 1, 2oraz sztucznego (ŜuŜle), wg PN-B-11112:1996 [2],PN-B-11115:1998 [4]2 świr i mieszanka wg PN-B-11111:1996 [1] kl. I, II -3 Grys i Ŝwir kruszony z naturalnie rozdrobnionego surowca kl I, II III; gat 1, 2 kl I, II; gat. 1, 2skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [14]4 Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 2 gat. 1, 2 1)5 Wypełniacz mineralny:a) wg PN-S-96504:1961 [9]b) innego pochodzenia wg orzeczenialaboratorium drogowego6 Asfalt drogowy wg PN-C-96170:1965 [6] D70, D501) Stosunek piasku łamanego do naturalnego w mieszance> 1mineralne2) Stosunek wypełniacza podstawowego do pyłów z odpylania ³ 1podstawowy,zastępczy,pyły z odpylania, popiołylotnepodstawowy pyły zodpylania 2)D70, D502.5. Asfalt upłynnionyNaleŜy stosować asfalt upłynniony spełniający wymagania określone w PN-C-96173:1974 [7]. 2.6.Emulsja asfaltowa kationowaNaleŜy stosować drogowe kationowe emulsje asfaltowe spełniające wymagania określone w WT.EmA-99 [13].81

3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania podbudowy z betonu asfaltowegoWykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z betonu asfaltowego powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującegosprzętu:wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych,układarek do układania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego,skrapiarek,walców lekkich, średnich i cięŜkich,walców ogumionych cięŜkich o regulowanym ciśnieniu w oponach,szczotek mechanicznych i/lub innych urządzeń czyszczących,samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów4.2.1. AsfaltAsfalt naleŜy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w PN-C-04024:1991 [5].Transport asfaltów drogowych moŜe odbywać się w: cysternachkolejowych, cysternach samochodowych, bębnach blaszanych, lubinnych pojemnikach stalowych, zaakceptowanych przez InŜyniera.4.2.2. WypełniaczWypełniacz luzem naleŜy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umoŜliwiających rozładunekpneumatyczny.Wypełniacz workowany moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniemworków.4.2.3. KruszywoKruszywo moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem zinnymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem.4.2.4. Mieszanka betonu asfaltowegoMieszankę betonu asfaltowego naleŜy przewozić pojazdami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania narozładunek.Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperaturywbudowania.Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposaŜonej w system ogrzewczy.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej do warstwy podbudowyPrzed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z InŜynierem, Wykonawca dostarczy InŜynierowi do akceptacji projekt składumieszanki mineralno-asfaltowej oraz wyniki badań laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecności InŜyniera dowykonania badań kontrolnych przez Inwestora.Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej polega na: doborze składnikówmieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu, określeniu jejwłaściwości i porównaniu wyników z załoŜeniami projektowymi.Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne. Rzędne krzywychgranicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano w tablicy 2. Tablica 2.Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartości asfaltuWymiar oczeksit #, mmPrzechodzi przez:38,131,5 25,0 20,0 16,012,8 9,6 8,0 6,3 4,0 2,0zawartość ziarn > 2,00,85 0,42 0,30 0,180,15 0,075Rzędne krzywych granicznych MM wzaleŜności od kategorii ruchuKR 2Mieszanka mineralna, mmod 0 do2010083÷10070+10059+9048+8042+7435+6527+5320+40(60+80)13+298+217+185+145+13 4+8Orientacyjnazawartość asfaltu wMM A ,%, m/m4,0+5,282

Krzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do podbudowy z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunku nr 1.Rys. 1. Krzywe graniczne uziarnienia mieszanki mineralnej BA od 0 do 20 mm do podbudowy nawierzchni drogi o obciąŜeniu ruchem KR 2Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla. Próbki powinny spełniać wymaganiapodane w tablicy 3 lp. od 1 do 5.Wykonana warstwa podbudowy z betonu asfaltowego powinna spełniać wymagania podane w tablicy 3 lp. od 6 do 8.5.3. Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowejMieszankę mineralno-asfaltową produkuje się w otaczarce o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym zapewniającej prawidłowe dozowanie składników, ichwysuszenie i wymieszanie oraz zachowanie temperatury składników i gotowej mieszanki mineralno-asfaltowej.Dozowanie składników, w tym takŜe wstępne, powinno być wagowe i zautomatyzowane oraz zgodne z receptą. Dopuszcza się dozowanie objętościowe asfaltu, przyuwzględnieniu zmiany jego gęstości w zaleŜności od temperatury.Tolerancje dozowania składników mogą wynosić: jedna działka elementarna wagi, względnie przepływomierza, lecz nie więcej niŜ ± 2 % w stosunku do masyskładnika.Asfalt w zbiorniku powinien być ogrzewany w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ± 5o C.Temperatura asfaltu w zbiorniku powinna wynosić:dla D 50 od 145o C do 165o C,dla D 70 od 140o C do 160o C.Tablica 3. Wymagania wobec mieszanek mineralno-asfaltowych i podbudowy z betonu asfaltowegoLp. Właściwości Wymagania wobec MMAi podbudowy z BA w zaleŜnościod kategorii ruchuKR 1 lub KR 2 KR 3 do KR 61 Moduł sztywności pełzania 1) , MPa nie wymaga się > 16,0 (> 22,0) 2)2 Stabilność próbek wg metody Marshalla w temperaturze 60o > 8,0 > 11,0C, zagęszczonych 2x75 uderzeń ubijaka , Kn3 Odkształcenie próbek jw., mm od 1,5 do 4,0 od 1,5 do 3,54 Wolna przestrzeń w próbkach jw., % v/v od 4,0 do 8,0 od 4,0 do 8,05 Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach jw., % < 75,0 < 72,06 Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu:od 0 mm do 12,8 mm od 0 mm do 16,0 mm od0 mm do 20,0 mm od 0 mm do 25,0 mm od 0mm do 31,5 mmod 3,5 do 5,0 od4,0 do 5,0 od 5,0do 6,0 od 8,0 do10,0 od 9,0 do16,0od 8,0 do 14,0od 9,0 do 16,07 Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % >98,0 >98,08 Wolna przestrzeń w warstwie, % v/v od 4,5 do 9,0 od 4,5 do 9,0j) 1) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje - zeszyt nr 48 [15], dotyczy tylko fazy projektowaniaskładu MMA k) 2) specjalne warunki , obciąŜenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp.Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu wypełniacza uzyskała właściwą temperaturę. Maksymalna temperaturagorącego kruszywa nie powinna być wyŜsza o więcej niŜ 30o C od maksymalnej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej podanej poniŜej.Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej powinna wynosić:z D 50 od 140o C do 170o C,z D 70 od 135o C do 165o C.83

Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej moŜe być niŜsza o 10oC od minimalnej temperatury podanej powyŜej.5.4. Przygotowanie podłoŜaPodłoŜe pod warstwę podbudowy z betonu asfaltowego powinno być wyprofilowane, równe, ustabilizowane i nośne.Powierzchnia podłoŜa powinna być sucha i czysta.Przed rozłoŜeniem warstwy podbudowy z mieszanki mineralno-asfaltowej, podłoŜe naleŜy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionymw ilości ustalonej w ST.Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lub upłynniacza z asfaltu upłynnionego, w zaleŜności od rodzaju podłoŜa podpodbudowę, wynoszą od 0,2 do 1,0 kg/m 2 .Powierzchnie czołowe włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub materiałem uszczelniającym, określonym w ST izaakceptowanym przez InŜyniera.5.5. Połączenie międzywarstwowePodbudowę z betonu asfaltowego naleŜy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym przed ułoŜeniem następnej warstwy asfaltowejdla zapewnienia odpowiedniego połączenia międzywarstwowego, w ilości ustalonej w ST.Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lub upłynniacza z asfaltu upłynnionego wynoszą od 0,3 do 0,5 kg/m 2 . Skropienie powinno byćwykonane z wyprzedzeniem w czasie przewidzianym na odparowanie wody lub odparowaniu upłynniacza; orientacyjny czas wyprzedzenia wynosi conajmniej:8 h przy ilości powyŜej 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego, 2 h przyilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego. Wymaganie niedotyczy skropienia rampą otaczarki.5.6. Warunki przystąpienia do robótPodbudowa z betonu asfaltowego moŜe być wykonywana, gdy temperatura otoczenia jest nie niŜsza od +5o C dla wykonywanej warstwygrubości > 8 cm i +100 C dla wykonywanej warstwy grubości < 8 cm. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej na mokrym podłoŜu,podczas opadów atmosferycznych oraz silnego wiatru (V > 16 m/s).5.7. Zarób próbnyWykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności InŜynierakontrolnej produkcji.Sprawdzenie zawartości asfaltu w mieszance określa się wykonując ekstrakcję.Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego podano w tablicy 4. Tablica 4.Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego przy badaniu pojedynczej próbki metodąekstrakcji, % m/mSkładniki mieszankiMieszanki mineralno-asfaltowe do nawierzchni dróg oLp. mineralno-asfaltowej ___________________________ kategorii ruchuZiarna pozostające na sitach o oczkach # (mm): 31,5;1 25,0; 20,0; 16,0; 12,8; 9,6; 8,0; 6,3; 4,0; 2,0KR 1 lub KR 2KR 3 do KR 62 Jw. 0,85; 0,42; 0,30; 0,18; 0,15; 0,075 ± 3,0 5,0± 2,0 4,03 Ziarna przechodzące przez sito o oczkach ± 2,0 ± 1,5# 0,075mm4 Asfalt ± 0,5 ± 0,35.8. Odcinek próbnyJeŜeli w ST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca wykonaodcinek próbny w celu:stwierdzenia czy uŜyty sprzęt jest właściwy,określenia grubości warstwy mieszanki mineralno-asfaltowej przed zagęszczeniem, koniecznej do uzyskania wymaganej w dokumentacjiprojektowej grubości warstwy,określenia potrzebnej ilości przejść walców dla uzyskania prawidłowego zagęszczenia warstwy.Do takiej próby Wykonawca uŜyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania podbudowy.Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜyniera.Wykonawca moŜe przystąpić do wykonywania podbudowy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez InŜyniera.5.9. Wykonanie warstwy podbudowy z betonu asfaltowegoMieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana układarką wyposaŜoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy iutrzymywaniem niwelety zgodnie z dokumentacją projektową.Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niŜsza od minimalnej temperatury mieszanki podanej w pkt 5.3.Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie, zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym.Początkowa temperatura mieszanki w czasie zagęszczania powinna wynosić nie mniej niŜ:dla asfaltu D 50 130o C,dla asfaltu D 70 125o C.Zagęszczanie mieszanki naleŜy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku osi. Wskaźnik zagęszczenia ułoŜonej warstwy powinien być zgodny zwymaganiami podanymi w tablicy 3.Złącza w podbudowie powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi.W przypadku rozkładania mieszanki całą szerokością warstwy, złącza poprzeczne, wynikające z dziennej działki roboczej, powinny być równoobcięte, posmarowane lepiszczem i zabezpieczone listwą przed uszkodzeniem.W przypadku rozkładania mieszanki połową szerokości warstwy, występujące dodatkowo złącze podłuŜne naleŜy zabezpieczyć w sposóbpodany dla złącza poprzecznego.Złącze układanej następnej warstwy, np. wiąŜącej, powinno być przesunięte o co najmniej 15 cm względem złącza podbudowy.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania asfaltu, wypełniacza oraz kruszyw przeznaczonych do produkcjimieszanki mineralno-asfaltowej i przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi do akceptacji.6.3. Badania w czasie robót6.3.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej podano w tablicy 5.Tablica 5. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów podczas wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowejLp. Wyszczególnienie badań Częstotliwość badańMinimalna liczba badań na dziennejdziałce1 Skład i uziarnienie mieszanki mineralno - asfaltowej roboczej 1 próbka przy produkcji do 500 Mgpobranej w wytwórni2 próbki przy produkcji ponad 500 Mg2 Właściwości asfaltu dla kaŜdej dostawy (cysterny)3 Właściwości wypełniacza 1 na 100 Mg4 Właściwości kruszywa przy kaŜdej zmianie5 Temperatura składników mieszanki dozór ciągły84

asfaltowej6 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej kaŜdy pojazd przy załadunku i wczasie wbudowywania7 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw.8 Właściwości próbek mieszanki mineralno-asfaltowej jeden raz dzienniepobranej w wytwórnilp. 1 i lp. 8 - badania mogą być wykonywane zamiennie wg PN-B-96025:2000 [10]6.3.2. Skład i uziarnienie mieszanki mineralno-asfaltowejBadanie składu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na wykonaniu ekstrakcji wg PN-S-04001:1967 [8]. Wyniki powinny być zgodne z receptąlaboratoryjną z tolerancją określoną w tablicy 4. Dopuszcza się wykonanie badań innymi równowaŜnymi metodami.6.3.3. Badanie właściwości asfaltuDla kaŜdej cysterny naleŜy określić penetrację i temperaturę mięknienia asfaltu.6.3.4. Badanie właściwości wypełniaczaNa kaŜde 100 Mg zuŜytego wypełniacza naleŜy określić uziarnienie i wilgotność wypełniacza.6.3.5. Badanie właściwości kruszywaPrzy kaŜdej zmianie kruszywa naleŜy określić klasę i gatunek kruszywa.6.3.6. Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowejPomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej polega na odczytaniu temperatury na skali odpowiedniego termometruzamontowanego na otaczarce. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie laboratoryjnej i ST.6.3.7. Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowejPomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej polega na kilkakrotnym zanurzeniu termometru w mieszance i odczytaniu temperatury.Dokładność pomiaru ± 2o C. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie i ST.6.3.8. Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowejSprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na ocenie wizualnej jej wyglądu w czasie produkcji, załadunku, rozładunku iwbudowywania.6.3.9. Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowejWłaściwości mieszanki mineralno-asfaltowej naleŜy określać na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne zreceptą laboratoryjną.6.4. Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości podbudowy z betonu asfaltowego6.4.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej podbudowy z betonu asfaltowego podaje tablica 6.Tablica 6. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej podbudowy z betonu asfaltowegoLp. Badana cechaMinimalna częstotliwość badań i pomiarów _____________________1 Szerokość warstwy2 razy na odcinku drogi o długości 1 km2 Równość podłuŜna warstwy kaŜdy pas ruchu planografem lub łatą co 10 m3 Równość poprzeczna warstwy nie rzadziej niŜ co 5 m4 Spadki poprzeczne warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km5 Rzędne wysokościowe warstwy pomiar rzędnych niwelacji podłuŜnej i poprzecznejoraz6 Ukształtowanie osi w planieusytuowania osi według dokumentacji7 Grubość warstwy 2 próbki z kaŜdego pasa o powierzchni do 3000 m28 Złącza podłuŜne i poprzeczne cała długość złącza9 Krawędź warstwy cała długość10 Wygląd warstwy ocena ciągła11 Zagęszczenie warstwy 2 próbki z kaŜdego pasa o powierzchni do 3000 m212 Wolna przestrzeń w warstwie jw.6.4.2. Szerokość podbudowySzerokość podbudowy powinna być zgodna z dokumentacją projektową, z tolerancją + 5 cm.6.4.3. Równość podbudowyNierówności podłuŜne i poprzeczne podbudowy mierzone wg BN-68/8931-04 [11] lub metodą równowaŜną, nie powinny być większe odpodanych w tablicy 7. Tablica 7. Dopuszczalne nierównościLp. Drogi i place Podbudowa asfaltowa1 Drogi klasy A, S i GP 92 Drogi klasy G i Z 123 Drogi klasy L i D oraz place i parkingi 156.4.4. Spadki poprzeczne podbudowySpadki poprzeczne na odcinkach prostych i na łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 %.6.4.5. Rzędne wysokościoweRzędne wysokościowe powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją - 1 cm, + 0 cm6.4.6. Ukształtowanie osi w planieOś podbudowy w planie powinna być usytuowana zgodnie z dokumentacją projektową, z tolerancją 5 cm.6.4.7. Grubość podbudowyGrubość podbudowy powinna być zgodna z grubością projektową, z tolerancją ± 10 %.6.4.8. Złącza podłuŜne i poprzeczneZłącza podbudowy powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi. Złącza powinny być całkowicie związane, aprzylegające warstwy powinny być w jednym poziomie.6.4.9. Krawędzie podbudowyKrawędzie podbudowy powinny być wyprofilowane a w miejscach gdzie zaszła konieczność obcięcia pokryte asfaltem.6.4.10. Wygląd podbudowyPodbudowa powinna mieć jednolitą teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękanych.6.4.11. Zagęszczenie podbudowy i wolna przestrzeńZagęszczenie i wolna przestrzeń podbudowy powinny być zgodne z wymaganiami ustalonymi w ST i recepcie.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) podbudowy z betonu asfaltowego.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i ST, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pktu6 i PN-S-96025:2000 [10] dały wyniki pozytywne.85

9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m podbudowy z betonu asfaltowego obejmuje:prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót,dostarczenie materiałów,wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania,posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych, skropienie międzywarstwowe,rozłoŜenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wykonanie połączeń podłuŜnych ipoprzecznych, obcięcie krawędzi i posmarowanie asfaltem, przeprowadzenie pomiarów i badańlaboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-11111:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. świr i mieszanka2. PN-B-11112:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych3. PN-B-11113:1996 Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. PiasekPN-B-11115:1998Kruszywa mineralne. Kruszywa sztuczne z ŜuŜla stalowniczego do nawierzchni drogowych 4.5. PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport6. PN-C-96170:1965 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe7. PN-C-96173:1974 Przetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowych8. PN-S-04001:1967 Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznych9. PN-S-96504:1961 Drogi samochodowe. Wypełniacz kamienny do mas bitumicznychDrogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania10. PN-S-96025:200011. BN-68/8931-04 Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą.10.2. Inne dokumenty12. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. IBDiM, Warszawa, 199713. Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99, Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 199914. WT/MK-CZDP84 Wytyczne techniczne oceny jakości grysów i Ŝwirów kruszonych z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnego przeznaczonego donawierzchni drogowych, CZDP, Warszawa, 198415. Zasady projektowania betonu asfaltowego o zwiększonej odporności na odkształcenia trwałe. Wytyczne oznaczania odkształcenia i modułu sztywnościmieszanek mineralno-bitumicznych metodą pełzania pod obciąŜeniem statycznym, Informacje, instrukcje - zeszyt 48, IBDiM, Warszawa, 1995.16. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogipubliczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z 1999 r., poz. 430).INFORMACJA AKTUALIZACYJNA O ASFALTACH WPROWADZONYCH NORMĄ PN-EN 12591:2002 (U)Niniejsza aktualizacja ST została wprowadzona do stosowania przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad pismem nr GDDKiA-BRI3/211/3/03 z dnia 2003-09-22.1. Podstawa zmianW 2002 r. decyzją prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego została przyjęta, metodą notyfikacji (bez tłumaczenia), do stosowania wPolsce norma PN-EN 12591:2002 (U), określające metody badań i wymagania wobec asfaltów drogowych.Norma ta klasyfikuje asfalty w innym podziale rodzajowym niŜ dotychczasowa norma PN-C-96170:1965.Asfalty, zgodne z PN-EN 12591:2002 (U) są dostępne w Polsce od początku 2003 r.Norma PN-EN 12591:2002 (U), nie uniewaŜnia dotychczas stosowanej normy PN-C-96170:1965. Z chwilą przywołania w dokumentachkontraktowych normy PN-C-96170:1965 ma ona zastosowanie, pod warunkiem pozyskania asfaltu produkowanego wg PN-C-96170:1965.2. Zmiany aktualizacyjne w STNiniejsza informacja dotyczy stosowania asfaltów wg PN-EN 12591:2002 (U) w ST, wydanych przez GDDP w 2001 r., uwzględniającychzałoŜenia „Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych” (KTKNPP), GDDP - IBDiM, Warszawa 1997:1. D-04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego2. D-05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego3. D-05.03.07 Nawierzchnia z asfaltu lanego4. D-05.03.12 Nawierzchnia z asfaltu twardolanego5. D-05.03.13 Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo-grysowej (SMA)6. D-05.03.22 Nawierzchnia z asfaltu piaskowego.Niniejsza informacja dotyczy równieŜ innych ST uwzględniających roboty z wykorzystaniem lepiszcza asfaltowego. 3.Zalecane lepiszcza asfaltoweW związku z wprowadzeniem PN-EN 12591:2002 (U), Instytut Badawczy Dróg i Mostów w porozumieniu z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowychi Autostrad uaktualnił zalecenia doboru lepiszcza asfaltowego do mieszanek mineralno-asfaltowych w „Katalogu typowych konstrukcji nawierzchnipodatnych i półsztywnych”, który był podstawą opracowania ST wymienionych w punkcie 2.Nowe zalecenia przedstawia tablica 1.Tablica 1. Zalecane lepiszcza asfaltowe do mieszanek mineralno-asfaltowych według przeznaczenia mieszanki i obciąŜenia drogi ruchemTyp mieszanki iTablica zał. A Kategoria ruchuprzeznaczenieKTKNPPKR 1-2 I KR3-4 IBeton asfaltowy do podbudowy Tablica A 50/70 I 35/50 |Beton asfaltowy dowarstwy wiąŜącejTablica C 50/70 35/50DE30 A,B,CDE80 A,B,CDP30 DP8035/50DE30 A,B,CDP30Mieszanki mineralno-asfaltowe Tablica E 50/7050/70do warstwy ścieralnejDE80 A,B,C DE30 A,B,C(beton asfaltowy, mieszankaDE150 A,B,C 1 DE80 A,B,C 1SMA, mieszanka MNU)Uwaga: 1 - do cienkich warstwOznaczenia:KTKNPP - Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych,DE30 A,B,CDE80 A,B,C 186

SMA - mieszanka mastyksowo-grysowa,MNU - mieszanka o nieciągłym uziarnieniu,35/50 - asfalt wg PN-EN 12591:2002 (U), zastępujący asfalt D-50 wg PN-C-96170:1965,50/70 - asfalt wg PN-EN 12591:2002 (U), zastępujący asfalt D-70 wg PN-C-96170:1965,DE, DP - polimeroasfalt wg TWT PAD-97 Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. Informacje, instrukcje - zeszyt 54,IBDiM,Warszawa 19974. Wymagania wobec asfaltów drogowychW związku z wprowadzeniem PN-EN 12591:2002 (U), Instytut Badawczy Dróg i Mostów w porozumieniu z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowychi Autostrad ustalił wymagane właściwości dla asfaltów z dostosowaniem do warunków polskich - tablica 2.Tablica 2.Podział rodzajowy i wymagane właściwości asfaltów drogowych o penetracji od 20x0,1 mm do 330x0,1 mm wg PN-EN 12591:2002 (U) zdostosowaniem do warunków polskichLp. Właściwości MetodabadaniaWŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNE1 Penetracja w 25 o C 0,1mm PN-EN14262 Temperatura oC PN-ENmięknienia14273 Temperatura oC PN-ENzapłonu, nie22592mniej niŜ4 Zawartość% m/m PN-ENskładników12592rozpuszczal-nych,nie mniej niŜ5 Zmiana masypo starzeniu(ubytek lubprzyrost) nie6 więcej Pozostała niŜpenetracjapo starzeniu, niemniej niŜ7 Temperaturamięknieniapo starzeniu, niemniej niŜ% m/m PN-EN12607-1% PN-EN1426oCPN-EN1427WŁAŚCIWOŚCI SPECJALNE KRAJOWE8 Zawartość parafiny,PN-EN% nie więcej niŜ12606-19 WzrostoC PN-ENtemp. mięknienia1427po starzeniu, niewięcej niŜ10 Temperatura o CPN-ENłamliwości,12593nie więcej niŜRodzaj asfaltu20/30 35/5050/7070/100 100/150 160/220 250/33020-30 35-50 50-70 70-100 100-150 160-220 250-33055-63 50-58 46-54 43-51 39-47 35-43 30-38240 240 230 230 230 220 22099 99 99 99 99 99 990,5 0,5 0,5 0,8 0,8 1,0 1,055 53 50 46 43 37 3557 52 48 45 41 37 322,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2,28 8 9 9 10 11 11Nieokreślasię-5 -8 -10 -12 -15 -1687

D.05.01.00. NAWIERZCHNIE TWARDE NIEULEPSZONE. WYMAGANIA OGÓLNE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniemnawierzchni twardych nieulepszonych.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogachkrajowych i wojewódzkich.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem nawierzchni twardych nieulepszonych,które obejmują ST:1. D-05.02.01 Nawierzchnia tłuczniowa,1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Nawierzchnia twarda nieulepszona - nawierzchnia nieprzystosowana do szybkiego ruchu samochodowego ze względu na pylenie, duŜe nierówności,ograniczony komfort jazdy - wibracje i hałas.1.4.2. Nawierzchnia tłuczniowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna wykonana jest z tłucznia bez uŜycia lepiszcza czy spoiwa.1.4.3. Nawierzchnia brukowcowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna wykonana jest z brukowca.1.4.4. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. PiasekPiasek stosowany przy wykonywaniu nawierzchni twardych nieulepszonych powinien spełniać wymagania PN-B-11113 [16] dla gat. 1 lub 2.2.3. WodaWoda uŜyta przy wykonywaniu zagęszczenia i zamulania nawierzchni moŜe być studzienna lub z wodociągów, bez specjalnych wymagań.3. SPRZĘTOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.Do wykonania nawierzchni twardych nieulepszonych naleŜy stosować sprzęt określony w ST D-05.02.01 „Nawierzchnia tłuczniowa” lub STD-05.02.02 „Nawierzchnia brukowcowa”.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów kamiennychMateriały kamienne moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem izmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. Podczas transportu kruszywa powinny być zabezpieczone przedwysypaniem, a kruszywa drobne - przed rozpyleniem.Sposób załadunku i rozładunku środków transportowych naleŜy dostosować do wytrzymałości kamienia, aby nie dopuścić do obtłukiwaniakrawędzi.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Przygotowanie podłoŜaPodłoŜe gruntowe pod nawierzchnię powinno spełniać wymagania określone w ST D-04.01.01 „Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniempodłoŜa”.JeŜeli podłoŜe ulepszone pod nawierzchnię, wykonane z materiałów związanych spoiwami lub lepiszczami, wykazuje jakiekolwiek wady, topowinny być one usunięte według zasad akceptowanych przez InŜyniera.Nawierzchnia powinna być wytyczona w sposób umoŜliwiający jej wykonanie zgodnie z dokumentacją projektową lub według zaleceńInŜyniera, z tolerancjami określonymi w niniejszych specyfikacjach.Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera.Odstępy między palikami lub szpilkami nie powinny być większe niŜ co 10 m, co umoŜliwi prawidłowe naciągnięcie sznurków lub linek.5.3. Wykonanie nawierzchniWymagania dotyczące wykonania nawierzchni podano w ST D-05.02.01 „Nawierzchnia tłuczniowa” lub D-05.02.02 „Nawierzchniabrukowcowa”.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6 oraz w ST D-05.02.01 „Nawierzchnia tłuczniowa”.6.2. Wymagania dotyczące cech geometrycznych nawierzchni6.2.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych nawierzchni twardych nieulepszonych podano w tablicy 1.6.2.2. Równość nawierzchniNierówności podłuŜne nawierzchni naleŜy mierzyć 4-metrową łatą, zgodnie z normą BN-68/8931-04 [24].Nierówności poprzeczne nawierzchni naleŜy mierzyć 4-metrową łatą, zgodnie z normą BN-68/8931-04 [24].Nierówności nawierzchni nie powinny przekraczać 15 mm dla nawierzchni tluczniowej i 20 mm dla nawierzchni brukowcowej.6.2.3. Spadki poprzeczne nawierzchniSpadki poprzeczne nawierzchni na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5%.Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchniLp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwośćbadań i pomiarów1 Szerokość nawierzchni 10 razy na 1 km2 Równość podłuŜna co 20 m na kaŜdym pasie ruchu3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km4 *) 10 razy na 1 kmSpadki poprzeczne5 Rzędne wysokościowe co 100 m i w charakterystycznych punktach niwelety6 *) co 100 mUkształtowanie osi w planie88

7 Grubość nawierzchni Podczas budowy: w trzech punktach na kaŜdej działce roboczej,lecz nie rzadziej niŜ raz na 400 m 2Przed odbiorem: w trzech punktach, lecz nie rzadziej niŜ raz na 2000 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych iukształtowania osi w planie naleŜy wykonać w punktach głównych łuków poziomych: na początku krzywej przejściowej orazna początku, w środku i na końcu kaŜdego łuku poziomego6.2.4. Rzędne wysokościoweRóŜnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm.6.2.5. Ukształtowanie osi nawierzchniOś nawierzchni w planie nie moŜe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŜ ± 5 cm.6.2.6. Szerokość nawierzchniSzerokość nawierzchni nie moŜe róŜnić się od szerokości projektowanej o więcej niŜ +10 cm i -5 cm.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy).8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejZakres czynności objętych ceną jednostkową 1 m 2 nawierzchni podano w ST D-05.02.01 „Nawierzchnia tłuczniowa” i ST D-05.02.02„Nawierzchnia brukowcowa” pkt 9.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-011002. PN-B-041013. PN-B-041104. PN-B-041115. PN-B-041156. PN-B-06714-127. PN-B-06714-158. PN-B-06714-169. PN-B-06714-1810. PN-B-06714-1911. PN-B-06714-2012. PN-B-06714-2613. PN-B-06714-4214. PN-B-1110415. PN-B-1111216. PN-B-1111317. PN-B-1970118. PN-B-3225019. PN-S-0610120. PN-S-9602321. BN-88/6731-0822. BN-64/8931-0123. BN-64/8931-0224. BN-68/8931-0410.2. Inne dokumentyNie występują.Kruszywa mineralne. Kruszywa skalne. Podział, nazwy i określeniaMateriały kamienne. Oznaczenie nasiąkliwości wodąMateriały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanieMateriały kamienne. Oznaczanie ścieralności na tarczy BoehmegoMateriały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości kamienia na uderzenie (zwięzłość)Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcychKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowegoKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarnKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwościKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośredniąKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą krystalizacjiKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznychKruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los AngelesMateriały kamienne. BrukowiecKruszywo mineralne. Kruszywo łamane do nawierzchni drogowychKruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. PiasekCement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościMateriały budowlane. Woda do betonów i zaprawDrogi samochodowe. Nawierzchnia z brukowca. Warunki techniczneKonstrukcje drogowe. Podbudowa i nawierzchnia z tłucznia kamiennegoCement. Transport i przechowywanieOznaczanie wskaźnika piaskowegoOznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŜa przez obciąŜenie płytąDrogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą.89

D.05.02.01 NAWIERZCHNIA TŁUCZNIOWA1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru nawierzchni tłuczniowej.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych iwojewódzkich.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem nawierzchni tłuczniowej, wgPN-S-96023 [20].Nawierzchnię tłuczniową wykonuje się, zgodnie z ustaleniami podanymi w dokumentacji projektowej: bezpośrednio na podłoŜugruntowym przepuszczalnym, na warstwie gruntu ulepszonego wapnem lub popiołami lotnymi względnie na warstwie odcinającej - w przypadkupodłoŜa nieprzepuszczalnego.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Nawierzchnia tłuczniowa - jedna lub więcej warstw z tłucznia i klińca kamiennego, leŜących na podłoŜu naturalnym lub ulepszonym, zaklinowanych iuzdatnionych do bezpośredniego przejmowania ruchu.1.4.2. Kruszywo łamane - materiał ziarnisty uzyskany przez mechaniczne rozdrobnienie skał litych, wg PN-B-01100 [1].1.4.3. Kruszywo łamane zwykłe - kruszywo uzyskane w wyniku co najmniej jednokrotnego przekruszenia skał litych i rozsiania na frakcje lub grupy frakcji,charakteryzujące się ziarnami ostrokrawędziastymi o nieforemnych kształtach, wg PN-B-01100 [1].1.4.4. Tłuczeń - kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziarn od 31,5 mm do 63 mm.1.4.5. Kliniec - kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziarn od 4 mm do 31,5 mm.1.4.6. Miał - kruszywo łamane zwykłe o wielkości ziarn do 4 mm.1.4.7. Mieszanka drobna granulowana - kruszywo uzyskane w wyniku rozdrobnienia w granulatorach łamanego kruszywa zwykłego, charakteryzujące sięchropowatymi powierzchniami i foremnym kształtem ziarn o stępionych krawędziach i naroŜach, o wielkości ziarn od 0,075 mm do 4 mm.1.4.8. Piasek - kruszywo naturalne o wielkości ziarn do 2 mm.1.4.9. Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twardenieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone.Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriałami stosowanymi przy wykonaniu nawierzchni tłuczniowej wg PN-S-96023 [20] są:kruszywo łamane zwykłe - tłuczeń i kliniec, wg PN-B-11112 [15], mieszanka drobna granulowana,wg PN-B-11112 [15],kruszywo do zamulenia górnej warstwy nawierzchni - miał, wg PN-B-11112 [15] lub piasek wg PN-B-11113 [16],woda do skropienia podczas wałowania i zamulania.2.3. Wymagania dla materiałówKlasa i gatunek kruszywa, w zaleŜności od kategorii ruchu, powinna być zgodna z wymaganiami normy PN-S-96023 [20].Dla dróg obciąŜonych ruchem: średnim i lekkośrednim -kruszywo klasy co najmniej II gatunek 2, lekkim i bardzo lekkim -kruszywo klasy II lub III, gatunek 2.Wymagania dla kruszywa podano w tablicach 1, 2 i 3.Tablica 1. Wymagania dla tłucznia i klińca klasy II i III według PN-B-11112 [15] Lp.WłaściwościWymaganiaklasa IIklasa III1 Ścieralność w bębnie kulowym (Los Angeles) wg PN-B-06714-42 [13]:a) po pełnej liczbie obrotów, % ubytku masy, nie więcej niŜ:w tłuczniuw klińcu354050502b) po 1/5 pełnej liczby obrotów, % ubytku masy w stosunku do ubytku30 35masy po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niŜ:Nasiąkliwość, wg PN-B-06714-18 [9], % (m/m), nie więcej niŜ:2,0 3,0a) dla kruszyw ze skał magmowych i przeobraŜonychb) dla kruszyw ze skał osadowych3,0 5,03 Odporność na działanie mrozu, wg PN-B-06714-20 [11], % ubytku masy,nie więcej niŜ:4,0 10,0a) dla kruszyw ze skał magmowych i przeobraŜonychb) dla kruszyw ze skał osadowych5,0 10,04 Odporność na działanie mrozu wg zmodyfikowanej metody bezpośredniej,wg PN-B-06714-19 [10] i PN-B-11112 [15], nie więcej niŜ:30 niew klińcu, w tłuczniunie się bada siębadaTablica 2. Wymagania dla tłucznia i klińca gatunku 2, według PN-B-11112 [15]Lp. Właściwości Wymagania1 Uziarnienie wg PN-B-06714-15 [7]:a) zawartość ziarn mniejszych niŜ 0,075 mm, odsianych na mokro, % (m/m), niewięcej niŜ:- w tłuczniu 3- w klińcu 4b) zawartość frakcji podstawowej w tłuczniu lub klińcu, % (m/m), nie mniej niŜ:75c) zawartość podziarna w tłuczniu lub klińcu, % (m/m), nie więcej niŜ:15d) zawartość nadziarna w tłuczniu lub klińcu, % (m/m), nie więcej niŜ:152 Zawartość zanieczyszczeń obcych w tłuczniu lub klińcu, wg PN-B-06714-12 [6], % 0,2(m/m), nie więcej niŜ:90

3 Zawartość ziarn nieforemnych, wg PN-B-06714-16 [8], % (m/m), nie więcej niŜ:- w tłuczniu 40- w klińcu nie bada się4 Zawartość zanieczyszczeń organicznych w tłuczniu lub klińcu wg PN-B-06714-26 wzorcowa[12], barwa cieczy nie ciemniejsza niŜ:Tablica 3. Wymagania dla miału i mieszanki drobnej granulowanej wg PN-B-11112[15]Lp. WłaściwościWymagania dlamiału mieszanki drobnejgranulowanej1 Zawartość zanieczyszczeń obcych, wg PN-B-06714-12 [6], % (m/m), nie 0,5 0,1więcej niŜ:2 Wskaźnik piaskowy, wg BN-64/8931-01 [22], nie mniejszy niŜ:- dla kruszywa z wyjątkiem wapieni 20 65- dla kruszywa z wapieni 20 403 Zawartość zanieczyszczeń organicznych, wg PN-B-06714-26 [12]. Barwa wzorcowa wzorcowacieczy nie ciemniejsza niŜ:4 Zawartość nadziarna, wg PN-B-06714-15 [7], % (m/m), nie więcej niŜ: 20 155 Zawartość frakcji od 2,0 mm do 4,0 mm, wg PN-B-06714-15 [7], % (m/m), nie 15 niemniej niŜ:bada się3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania nawierzchniWykonawca przystępujący do wykonania robót powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu:układarek lub równiarek do rozścielania tłucznia,walców statycznych, zwykle o nacisku jednostkowym co najmniej 30 kN/m, ew. walców wibracyjnych o nacisku jednostkowym wału wibrującego co2najmniej 18 kN/m lub płytowych zagęszczarek wibracyjnych o nacisku jednostkowym co najmniej 16 kN/m ,przewoźnych zbiorników do wody (beczkowozów) zaopatrzonych w urządzenia do rozpryskiwania wody oraz pomp do napełniania beczkowozówwodą.4. TRANSPORTOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 4.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Przygotowanie podłoŜaPodłoŜe pod nawierzchnię tłuczniową powinno być przygotowane zgodnie z warunkami ogólnymi określonymi w ST D-05.02.00 „Nawierzchnietwarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 5.2.Nawierzchnia tłuczniowa powinna być ułoŜona na podłoŜu zapewniającym nieprzenikanie drobnych cząstek gruntu do warstwy nawierzchni. Nagruncie spoistym, pod nawierzchnią tłuczniową powinna być ułoŜona warstwa odcinająca albo warstwa geotekstyliów.W przypadku zastosowania pomiędzy warstwą nawierzchni tłuczniowej a spoistym gruntem podłoŜa warstwy odcinającej, powinien byćspełniony warunek nieprzenikania cząstek drobnych, wyraŜony wzorem: gdzie: D - wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwyodcinającej,15 D - wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntupodłoŜa.85Geotekstylia przewidziane do uŜycia pod nawierzchnię tłuczniową powinny posiadać aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę.W szczególności wymagana jest odpowiednia wytrzymałość mechaniczna geotekstyliów, uniemoŜliwiająca ich przebicie przez ziarna tłucznia orazodpowiednie właściwości filtracyjne, dostosowane do uziarnienia podłoŜa gruntowego.5.3. Odcinek próbnyJeŜeli w ST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót Wykonawca powinienwykonać odcinek próbny w celu:stwierdzenia, czy sprzęt stosowany przy rozkładaniu i zagęszczaniu jest właściwy,określenia grubości warstwy w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy zagęszczonej,ustalenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, koniecznej do uzyskania wymaganego zagęszczenia warstwy.Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uŜyć takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonywania nawierzchni.2Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić od 400 do 800 m , a długość nie powinna być mniejsza niŜ 200 m.Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜyniera.Wykonawca moŜe przystąpić do wykonywania nawierzchni po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez InŜyniera.5.4. Wbudowanie i zagęszczanie kruszywaMinimalna grubość warstwy nawierzchni tłuczniowej nie moŜe być po zagęszczeniu mniejsza od 7 cm.Maksymalna grubość warstwy nawierzchni po zagęszczeniu nie moŜe przekraczać 20 cm. Nawierzchnię o grubości powyŜej 20 cm naleŜywykonywać w dwóch warstwach.Kruszywo grube powinno być rozkładane w warstwie o jednakowej grubości, przy uŜyciu układarki albo równiarki. Grubość rozłoŜonej warstwyluźnego kruszywa powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu i zaklinowaniu osiągnięto grubość projektowaną.Kruszywo grube po rozłoŜeniu powinno być zagęszczane przejściami walca statycznego gładkiego, o nacisku jednostkowym nie mniejszym niŜ30 kN/m. Zagęszczenie nawierzchni o przekroju daszkowym powinno rozpocząć się od krawędzi i stopniowo przesuwać pasami podłuŜnymi, częściowonakładającymi się, w kierunku jej osi. Zagęszczanie nawierzchni o jednostronnym spadku poprzecznym powinno rozpocząć się od dolnej krawędzi iprzesuwać pasami podłuŜnymi, częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Dobór walca gładkiego w zaleŜności od twardości tłucznia,moŜna przyjmować według tablicy 4.Tablica 4. Dobór walca gładkiego w zaleŜności od twardości tłuczniaTwardość i wytrzymałość na ściskanie skały,z której wykonano tłuczeńMiękka, od 30 do 60 MPaŚredniotwarda, od 60 do 100 MPaDopuszczalny nacisk kN/mszerokości tylnych kół walcaod 55 do 70od 65 do 8091

Twarda, od 100 do 200 MPaBardzo twarda, ponad 200 MPaod 75 do 100od 90 do 120Zagęszczanie moŜna zakończyć, gdy przed kołami walca przestają się tworzyć fale, a ziarno tłucznia o wymiarze około 40 mm pod naciskiemkoła walca nie wtłacza się w nawierzchnię, lecz miaŜdŜy się na niej.Po zagęszczeniu warstwy kruszywa grubego naleŜy zaklinować ją poprzez stopniowe rozsypywanie klińca od 4 do 20 mm i mieszanki drobnejgranulowanej od 0,075 do 4 mm przy ciągłym zagęszczaniu walcem statycznym gładkim.Warstwy dolnej (o ile układa się na niej od razu warstwę górną) nie klinuje się, gdyŜ niecałkowicie wypełnione przestrzenie między ziarnamitłucznia powodują lepsze związanie obu warstw ze sobą. Natomiast górną warstwę naleŜy klinować tak długo, dopóki wszystkie przestrzenie nie zostanąwypełnione klińcem.W czasie zagęszczania walcem gładkim zaleca się skrapiać kruszywo wodą tak często, aby było stale wilgotne, co powoduje, Ŝe kruszywomniej się kruszy, mniej wyokrągla i łatwiej układa szczelnie pod walcem.Zagęszczenie moŜna uwaŜać za zakończone, jeśli nie pojawiają się ślady po walcach i wybrzuszenia warstwy kruszywa przed wałami.Jeśli dokumentacja projektowa, ST lub InŜynier przewiduje zamulenie górnej warstwy nawierzchni, to naleŜy rozsypać cienką warstwę miału (lubew. piasku), obficie skropić go wodą i wcierać, w zaklinowaną warstwę tłucznia, wytworzoną papkę szczotkami z piasawy. W trakcie zamulania naleŜyprzepuścić kilka razy walec na szybkim biegu transportowym, aby papka została wessana w głąb warstwy. Wały walca naleŜy obficie polewać wodą, w celuuniknięcia przyklejania do nich papki, ziarn klińca i tłucznia. Zamulanie jest zakończone, gdy papka przestanie przenikać w głąb warstwy.Jeśli nie wykonuje się zamulenia nawierzchni, to do klinowania kruszywa grubego naleŜy dodawać równieŜ miał.W przypadku zagęszczania kruszywa sprzętem wibracyjnym (walcami wibracyjnymi o nacisku jednostkowym wału wibrującego co najmniej 182kN/m lub płytowymi zagęszczarkami wibracyjnymi o nacisku jednostkowym co najmniej 16 kN/m ), zagęszczenie naleŜy przeprowadzać według zasadpodanych dla walców gładkich, lecz bez skrapiania kruszywa wodą. Liczbę przejść sprzętu wibracyjnego zaleca się ustalić na odcinku próbnym. Wpierwszych dniach po wykonaniu nawierzchni naleŜy dbać, aby była ona stale wilgotna. Nawierzchnia, jeśli nie była zagęszczana urządzeniamiwibracyjnymi, powinna być równomiernie zajeŜdŜana (dogęszczona) przez samochody na całej jej szerokości w okresie od 2 do 6 tygodni, w związku zczym zaleca się przekładanie ruchu na róŜne pasy przez odpowiednie ustawianie zastaw.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tychbadań InŜynierowi do akceptacji. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości kruszywa określone w p. 2.3 niniejszej specyfikacji.6.3. Badania w czasie robótW czasie robót przy budowie nawierzchni tłuczniowej naleŜy kontrolować z częstotliwością podaną poniŜej, następujące właściwości:a) uziarnienie kruszywa, zawartość zanieczyszczeń obcych w kruszywie i zawartość ziarn nieforemnych w kruszywie - co najmniej 1 raz na dziennej2działce roboczej z tym, Ŝe maksymalna powierzchnia nawierzchni przypadająca na jedno badanie powinna wynosić 600 m ,b) ścieralność kruszywa, nasiąkliwość kruszywa, odporność kruszywa na działanie mrozu - przy kaŜdej zmianie źródła pobierania materiałów.Próbki naleŜy pobierać w sposób losowy z rozłoŜonej warstwy, przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieŜąco przekazywaneInŜynierowi.Badania pełne kruszywa, obejmujące ocenę wszystkich właściwości określonych w p. 2.3 powinny być wykonane przez Wykonawcę zczęstotliwością gwarantującą zachowanie jakości robót i zawsze w przypadku zmiany źródła pobierania materiałów oraz na polecenie InŜyniera. Próbki dobadań pełnych powinny być pobierane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności InŜyniera.6.4. Badania i pomiary cech geometrycznych nawierzchni tłuczniowejGrubość warstwy Wykonawca powinien mierzyć natychmiast po jej zagęszczeniu, co najmniej w dwóch losowo wybranych punktach na kaŜdej2dziennej działce roboczej i nie rzadziej niŜ w jednym punkcie na 400 m nawierzchni.Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości nawierzchni nie powinny przekraczać ± 10%.Pozostałe cechy geometryczne nawierzchni powinny być mierzone i oceniane według zasad podanych w p. 6.2 ST D-05.02.00 „Nawierzchnietwarde nieulepszone. Wymagania ogólne”.6.5. Pomiar nośności nawierzchniPomiary nośności nawierzchni tłuczniowej naleŜy wykonać płytą o średnicy 30 cm, zgodnie z BN-64/8931-02 [23]. Pomiar naleŜy wykonać nie 2rzadziej niŜ raz na 3000 m , lub według zaleceń InŜyniera.Nawierzchnia tłuczniowa powinna spełniać wymagania dotyczące nośności podane w tablicy 5.Tablica 5. Wymagana nośność nawierzchni tłuczniowejMinimalny moduł odkształcenia mierzony przy uŜyciu płyty oKategoria ruchu średnicy 30 cm, MPapierwotnywtórnyRuch bardzo lekki i lekki 100 140Ruch lekkośredni i średni 100 170Zagęszczenie nawierzchni tłuczniowej naleŜy uznać za prawidłowe wtedy, gdy stosunek wtórnego modułu odkształcenia do pierwotnegomodułu odkształcenia, mierzonych przy uŜyciu płyty o średnicy 30 cm, jest nie większy od 2,2 ().6.6. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami nawierzchni6.6.1. Niewłaściwe uziarnienie i właściwości kruszywaWszystkie kruszywa nie spełniające wymagań podanych w odpowiednich punktach specyfikacji zostaną odrzucone. JeŜeli kruszywa, niespełniające wymagań zostaną wbudowane, to na polecenie InŜyniera, Wykonawca wymieni je na właściwe, na własny koszt.6.6.2. Niewłaściwe cechy geometryczne nawierzchniWszystkie powierzchnie nawierzchni, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w punkcie 6.3.2 powinny byćnaprawione przez spulchnienie lub zerwanie na całą grubość warstwy, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnieniawykonanej warstwy jest niedopuszczalne.Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po ich wykonaniu nastąpi ponowny pomiar i ocena.6.6.3. Niewłaściwa nośność nawierzchniJeŜeli nośność nawierzchni będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganejnośności, zalecone przez InŜyniera.Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca tylko wtedy, gdy zaniŜenie nośności nawierzchni wynikło z niewłaściwego wykonaniaprzez Wykonawcę robót.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 7.92

7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m2(metr kwadratowy).8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 8.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowej2Cena 1 m nawierzchni tłuczniowej obejmuje: prace pomiarowe i oznakowanierobót, dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania, rozłoŜenie warstwy kruszywagrubego (tłucznia, klińca), zaklinowanie warstwy kruszywa grubego, skropienie wodą izagęszczenie przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych wspecyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANEPrzepisy związane podano w ST D-05.02.00 „Nawierzchnie twarde nieulepszone. Wymagania ogólne” pkt 10.93

D.05.03.01. NAWIERZCHNIA Z BETONU ASFALTOWEGO1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem warstwkonstrukcji nawierzchni z betonu asfaltowego.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem warstwy ścieralnej betonuasfaltowego wg PN-S-96025:2000 [10].Nawierzchnię z betonu asfaltowego moŜna wykonywać dla dróg o kategorii ruchu od KR1 do KR6 wg „Katalogu typowych konstrukcjinawierzchni podatnych i półsztywnych”, IBDiM - 1997 [12] wg poniŜszego zestawienia:1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu.1.4.2. Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu lub polimeroasfaltu, wytworzona na gorąco, w określonysposób, spełniająca określone wymagania.1.4.3. Beton asfaltowy (BA) - mieszanka mineralno-asfaltowa ułoŜona i zagęszczona.1.4.4. Środek adhezyjny - substancja powierzchniowo czynna, która poprawia adhezję asfaltu do materiałów mineralnych oraz zwiększa odporność błonkiasfaltu na powierzchni kruszywa na odmywanie wodą; moŜe być dodawany do asfaltu lub do kruszywa.1.4.5. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŜenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej.1.4.6. Asfalt upłynniony - asfalt drogowy upłynniony lotnymi rozpuszczalnikami.1.4.7. Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie.1.4.8. Próba technologiczna - wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną.1.4.9. Odcinek próbny - odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50 m) wykonany w warunkach zbliŜonych do warunków budowy, w celusprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót.1.4.10. Kategoria ruchu (KR) - obciąŜenie drogi ruchem samochodowym, wyraŜone w osiach obliczeniowych (100 kN) na obliczeniowy pas ruchu na dobę.1.4.11. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne”pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. AsfaltNaleŜy stosować asfalt drogowy spełniający wymagania określone w PN-C-96170:1965 [6].W zaleŜności od rodzaju warstwy i kategorii ruchu naleŜy stosować asfalty drogowe podane w tablicy 1 i 2.2.3. PolimeroasfaltJeŜeli dokumentacja projektowa lub ST przewiduje stosowanie asfaltu modyfikowanego polimerami, to polimeroasfalt musi spełniać wymaganiaTWT PAD-97 IBDiM [13] i posiadać aprobatę techniczną.Rodzaje polimeroasfaltów i ich stosowanie w zaleŜności od rodzaju warstwy i kategorii ruchu podano w tablicy 1 i 2.2.4. WypełniaczNaleŜy stosować wypełniacz, spełniający wymagania określone w PN-S-96504:1961 [9] dla wypełniacza podstawowego i zastępczego.Przechowywanie wypełniacza powinno być zgodne z PN-S-96504:1961 [9].Tablica 1. Wymagania wobec materiałów do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowegoLp.1Rodzaj materiałunr normy _____________________________________Kruszywo łamane granulowane wg PN-B-11112:1996[2], PN-B-11115:1998 [4]a) ze skał magmowych i przeobraŜonychb) ze skał osadowychc) z surowca sztucznego (ŜuŜle pomiedziowe istalownicze)Wymagania wobec materiałów wzaleŜności od kategorii ruchuKR 2kl. I, II; gat.1, 2jw.jw.2 Kruszywo łamane zwykłekl. I, II; gat.1, 2wg PN-B-11112:1996 [2]3 świr i mieszankakl. I, IIwg PN-B-11111:1996 [1]4 Grys i Ŝwir kruszony z naturalnie rozdrobnionegokl. I, II; gat.1, 2surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [15]5 Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 26 Wypełniacz mineralny:podstawowy,a) wg PN-S-96504:1961[9]zastępczyb) innego pochodzenia wg orzeczeniapyły z odpylania,laboratoryjnegopopioły lotne7 Asfalt drogowyD 50, D 70, Dwg PN-C-96170:1965 [6]1008 Polimeroasfalt drogowyDE80 A,B,C,wg TWT PAD-97 [13]DP801) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, pozostałe cechy jak dla kl. I;gat. 12) tylko dolomity kl. I, gat.1 w ilości £ 50% m/m we frakcji grysowej w mieszance z innymi kruszywami, wilości£ 100% m/m we frakcji piaskowej oraz kwarcyty i piaskowce bez ograniczenia ilościowego3) preferowany rodzaj asfaltu94

Tablica 2. Wymagania wobec materiałów do warstwy wiąŜącej, wyrównawczej i wzmacniającej z betonu asfaltowegoLp Wymagania wobec materiałów w zaleŜności odRodzaj materiałukategorii ruchuKR 21 nr Kruszywo normy łamane granulowane wgPN-B-11112:1996 [2], PN-B-11115:1998 [4]kl. I, II; gat.1, 22 a) z surowca skalnegob) z surowca sztucznego (ŜuŜle pomiedziowe ijw.3 stalownicze)Kruszywo łamane zwykłekl. I, II; gat.1, 24 wg PN-B-11112:1996 [2]5 świr i mieszankakl. I, II6 wg PN-B-11111:1996 [1]7 Grys i Ŝwir kruszony z naturalnie rozdrobnionegokl. I, II; gat.1, 2surowca skalnego wg WT/MK-CZDP 84 [15]Piasek wg PN-B-11113:1996 [3] gat. 1, 2Wypełniacz mineralny:podstawowy,a) wg PN-S-96504:1961[9]zastępczyb) innego pochodzeniapyły z odpylania,wg orzeczenia laboratoryjnegopopioły lotneAsfalt drogowywg PN-C-96170:1965 [6] D 50,1) tylko pod względem ścieralności w bębnie kulowym, inne cechy jak dla kl. I; gat. 1Dla kategorii ruchu KR 2 dopuszcza się stosowanie wypełniacza innego pochodzenia, np. pyły z odpylania, popioły lotne z węgla kamiennego, napodstawie orzeczenia laboratoryjnego i za zgodą InŜyniera.2.5. KruszywoW zaleŜności od kategorii ruchu i warstwy naleŜy stosować kruszywa podane w tablicy 1 i 2.Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymiasortymentami kruszywa lub jego frakcjami.2.6. Asfalt upłynnionyNaleŜy stosować asfalt upłynniony spełniający wymagania określone w PN-C-96173:1974 [7].2.7. Emulsja asfaltowa kationowaNaleŜy stosować drogowe kationowe emulsje asfaltowe spełniające wymagania określone w WT.EmA-99 [14].3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania nawierzchni z betonu asfaltowegoWykonawca przystępujący do wykonania warstw nawierzchni z betonu asfaltowego powinien wykazać się moŜliwością korzystania znastępującego sprzętu:- wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych,- układarek do układania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego,- skrapiarek,- walców lekkich, średnich i cięŜkich ,- walców stalowych gładkich ,- walców ogumionych,- szczotek mechanicznych lub/i innych urządzeń czyszczących,- samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów4.2.1. AsfaltAsfalt naleŜy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w PN-C-04024:1991 [5].Transport asfaltów drogowych moŜe odbywać się w:- cysternach kolejowych,- cysternach samochodowych,- bębnach blaszanych,lub innych pojemnikach stalowych, zaakceptowanych przez InŜyniera.4.2.2. PolimeroasfaltPolimeroasfalt naleŜy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w TWT-PAD-97 IBDiM [13] oraz w aprobacie technicznej.4.2.3. WypełniaczWypełniacz luzem naleŜy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umoŜliwiających rozładunekpneumatyczny.Wypełniacz workowany moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniemworków.4.2.4. KruszywoKruszywo moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem zinnymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami i nadmiernym zawilgoceniem.4.2.5. Mieszanka betonu asfaltowegoMieszankę betonu asfaltowego naleŜy przewozić pojazdami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania narozładunek.Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperaturywbudowania.Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposaŜonej w system ogrzewczy.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowejPrzed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z InŜynierem, Wykonawca dostarczy InŜynierowi do akceptacji projekt składu95

mieszanki mineralno-asfaltowej oraz wyniki badań laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecności InŜyniera dowykonania badań kontrolnych przez Inwestora.Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej polega na:- doborze składników mieszanki mineralnej,- doborze optymalnej ilości asfaltu,- określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z załoŜeniami projektowymi.Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne.5.2.1. Warstwa ścieralna z betonu asfaltowegoRzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartościasfaltu podano w tablicy 3.Tablica 3. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanki mineralnej do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego oraz orientacyjne zawartościasfaltuWymiar oczeksit #, mmZawartośćasfaltuPrzechodziprzez: 25,0 20,016,0 12,8 9,6 8,06,3 4,0 2,0zawartość ziarn> 2,00,85 0,42 0,300,18 0,15 0,075Rzędne krzywych granicznych MM wzaleŜności od kategorii ruchuKR 2Mieszanka mineralna, mmod 0 do 12,810090÷10080÷10069÷10062÷9356÷8745÷7635÷64(36÷65)26÷5019÷3917÷3313÷2512÷227÷11Orientacyjna5,0÷6,5zawartośćasfaltu w MMA,% m/m1) mieszanka o uziarnieniu nieciągłym; uziarnienienietypowe dla MM betonu asfaltowegoKrzywe graniczne uziarnienia mieszanek mineralnych do warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego przedstawiono na rysunkach od 1 do 2.NR ASTM 200 100 80 50 40 20 1090 -80 -703ffl 60-^* 50"O4 0D. 3020 -10

C, kN34Odkształcenie próbek jw., mmWolna przestrzeń w próbkach jw., % v/vod 2,0 do 5,0od 1,5 do 4,556Wypełnienie wolnej przestrzeni w próbkach jw., % ___________Grubość w cm warstwy z MMA o uziarnieniu: od 0 mm do 16,0mmod 75,0 do 90,07 Wskaźnik zagęszczenia warstwy, % od 4,0 > do 98,0 5,08 Wolna przestrzeń w warstwie, % (v/v) od 1,5 do 5,01) oznaczony wg wytycznych IBDiM, Informacje, instrukcje - zeszyt nr 48 [16], dotyczy tylko fazy projektowania składuMMA2) próbki zagęszczone 2 x 50 uderzeń ubijaka3) próbki zagęszczone 2 x 75 uderzeń ubijaka4) specjalne warunki, obciąŜenie ruchem powolnym, stacjonarnym, skanalizowanym, itp.5.3. Wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowejMieszankę mineralno-asfaltową produkuje się w otaczarce o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym zapewniającej prawidłowe dozowanie składników, ichwysuszenie i wymieszanie oraz zachowanie temperatury składników i gotowej mieszanki mineralno-asfaltowej.Dozowanie składników, w tym takŜe wstępne, powinno być wagowe i zautomatyzowane oraz zgodne z receptą. Dopuszcza się dozowanie objętościowe asfaltu, przyuwzględnieniu zmiany jego gęstości w zaleŜności od temperatury. Dla kategorii ruchu od KR5 do KR6 dozowanie składników powinno być sterowane elektronicznie.Tolerancje dozowania składników mogą wynosić: jedna działka elementarna wagi, względnie przepływomierza, lecz nie więcej niŜ ± 2 % w stosunku do masyskładnika.JeŜeli jest przewidziane dodanie środka adhezyjnego, to powinien on być dozowany do asfaltu w sposób i w ilościach określonych w recepcie.Asfalt w zbiorniku powinien być ogrzewany w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ± 5o C.Temperatura asfaltu w zbiorniku powinna wynosić:- dla D 50 od 145o C do 165o C,- dla D 70 od 140o C do 160o C,- dla D 100 od 135o C do 160o C,- dla polimeroasfaltu - wg wskazań producenta polimeroasfaltu.Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu wypełniacza uzyskała właściwą temperaturę. Maksymalna temperatura gorącegokruszywa nie powinna być wyŜsza o więcej niŜ 30o C od maksymalnej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej. Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej powinna wynosić:- z D 50 od 140o C do 170o C,- z D 70 od 135o C do 165o C,- z D 100 od 130o C do 160o C,- z polimeroasfaltem - wg wskazań producenta polimeroasfaltu. 5.4.Przygotowanie podłoŜaPodłoŜe pod warstwę nawierzchni z betonu asfaltowego powinno być wyprofilowane i równe. Powierzchnia podłoŜa powinna być sucha i czysta. Nierówności podłoŜa pod warstwyasfaltowe nie powinny być większe od podanych w tablicy 7. Tablica 7. Maksymalne nierówności podłoŜa pod warstwy asfaltowe, mmLp. Drogi i placePodłoŜe pod warstwęścieralnąI1 Drogi klasy L i D oraz place i parkingi 12 |W przypadku gdy nierówności podłoŜa są większe od podanych w tablicy 7, podłoŜe naleŜy wyrównać poprzez frezowanie lub ułoŜenie warstwy wyrównawczej.Przed rozłoŜeniem warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego, podłoŜe naleŜy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym w ilości ustalonej w ST.Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lub upłynniacza podano w tablicy 8.Powierzchnie czołowe krawęŜników, włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub materiałem uszczelniającym określonym w ST izaakceptowanym przez InŜyniera.Tablica 8. Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji asfaltowej lub upłynniacza z asfaltu upłynnionegoPodłoŜe do wykonania warstwy zIlość asfaltu po odparowaniu wody zLp. mieszanki betonu asfaltowegoemulsji lub upłynniacza z asfaltuŜe pod warstwę asfaltowąupłynnionego, kg/m 2Podł1 Podbudowa/nawierzchnia tłuczniowa od 0,7 do 1,02 Podbudowa z kruszywa stabilizowanegood 0,5 do 0,7mechanicznie3 Podbudowa z chudego betonu lub gruntuod 0,3 do 0,5stabilizowanego cementem4 Nawierzchnia asfaltowa o chropowatej powierzchni od 0,2 do 0,55.5. Połączenie międzywarstwoweKaŜdą ułoŜoną warstwę naleŜy skropić emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym przed ułoŜeniem następnej, w celu zapewnienia odpowiedniegopołączenia międzywarstwowego, w ilości ustalonej w ST.Zalecane ilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji asfaltowej lub upłynniacza podano w tablicy 9. Tablica 9. Zalecaneilości asfaltu po odparowaniu wody z emulsji asfaltowej lub upłynniacza z asfaltu upłynnionegoLp. Połączenie nowych warstwIlość asfaltu po odparowaniu wody z emulsji lubupłynniacza z asfaltu upłynnionego kg/m 21 Asfaltowa warstwa wiąŜąca od 0,1 do 0,3Skropienie powinno być wykonane z wyprzedzeniem w czasie przewidzianym na odparowanie wody lub ulotnienie upłynniacza; orientacyjny czas wyprzedzenia wynosico najmniej:- 8 h przy ilości powyŜej 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego,- 2 h przy ilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego,- 0,5 h przy ilości od 0,2 do 0,5 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego. Wymaganienie dotyczy skropienia rampą otaczarki.5.6. Warunki przystąpienia do robótWarstwa nawierzchni z betonu asfaltowego moŜe być układana, gdy temperatura otoczenia jest nie niŜsza od +5o C dla wykonywanej warstwy grubości > 8 cm i + 100C dla wykonywanej warstwy grubości < 8 cm. Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej na mokrym podłoŜu, podczas opadów atmosferycznych oraz silnegowiatru (V > 16 m/s).97

5.7. Zarób próbnyWykonawca przed przystąpieniem do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych jest zobowiązany do przeprowadzenia w obecności InŜynierakontrolnej produkcji. Sprawdzenie zawartości asfaltu w mieszance określa się wykonując ekstrakcję.Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego podano w tablicy 10.Tablica 10. Tolerancje zawartości składników mieszanki mineralno-asfaltowej względem składu zaprojektowanego przy badaniu pojedynczej próbkimetodą ekstrakcji, % m/m ______________________________________________________________________________Lp. Składniki mieszanki mineralno-asfaltowej Mieszanki mineralno-asfaltowe do nawierzchnidróg o kategorii ruchuKR 21 Ziarna pozostające na sitach o oczkach # mm:± 5,031,5; 25,0; 20,0; 16,0; 12,8; 9,6; 8,0; 6,3; 4,0; 2,02 Ziarna pozostające na sitach o oczkach # mm: 0,85; 0,42;± 3,00,30; 0,18; 0,15; 0,0753 Ziarna przechodzące przez sito o oczkach± 2,0# 0,075mm4 Asfalt ± 0,55.8. Odcinek próbnyJeŜeli w ST przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca wykonaodcinek próbny w celu:- stwierdzenia czy uŜyty sprzęt jest właściwy,- określenia grubości warstwy mieszanki mineralno-asfaltowej przed zagęszczeniem, koniecznej do uzyskania wymaganej w dokumentacji projektowejgrubości warstwy,- określenia potrzebnej ilości przejść walców dla uzyskania prawidłowego zagęszczenia warstwy.Do takiej próby Wykonawca uŜyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania warstwy nawierzchni.Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜyniera.Wykonawca moŜe przystąpić do wykonywania warstwy nawierzchni po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez InŜyniera.5.9. Wykonanie warstwy z betonu asfaltowegoMieszanka mineralno-asfaltowa powinna być wbudowywana układarką wyposaŜoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy iutrzymywaniem niwelety zgodnie z dokumentacją projektową.Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niŜsza od minimalnej temperatury mieszanki podanej w pkcie 5.3.Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym.Początkowa temperatura mieszanki w czasie zagęszczania powinna wynosić nie mniej niŜ:- dla asfaltu D 50 130o C,- dla asfaltu D 70 125o C,- dla asfaltu D 100 120o C,- dla polimeroasfaltu - wg wskazań producenta polimeroasfaltów.Zagęszczanie naleŜy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku osi. Wskaźnik zagęszczenia ułoŜonej warstwy powinien być zgodny zwymaganiami podanymi w tablicach 4 i 6.Złącza w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi.Złącza w konstrukcji wielowarstwowej powinny być przesunięte względem siebie co najmniej o 15 cm. Złącza powinny być całkowicie związane,a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie.Złącze robocze powinno być równo obcięte i powierzchnia obciętej krawędzi powinna być posmarowana asfaltem lub oklejona samoprzylepnątaśmą asfaltowo-kauczukową. Sposób wykonywania złącz roboczych powinien być zaakceptowany przez InŜyniera.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania asfaltu, wypełniacza oraz kruszyw przeznaczonych do produkcjimieszanki mineralno-asfaltowej i przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi do akceptacji.6.3. Badania w czasie robót6.3.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowej podano w tablicy 11.6.3.2. Skład i uziarnienie mieszanki mineralno-asfaltowejBadanie składu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na wykonaniu ekstrakcji wg PN-S-04001:1967 [8]. Wyniki powinny być zgodne z receptąlaboratoryjną z tolerancją określoną w tablicy 10. Dopuszcza się wykonanie badań innymi równowaŜnymi metodami.6.3.3. Badanie właściwości asfaltuDla kaŜdej cysterny naleŜy określić penetrację i temperaturę mięknienia asfaltu.6.3.4. Badanie właściwości wypełniaczaNa kaŜde 100 Mg zuŜytego wypełniacza naleŜy określić uziarnienie i wilgotność wypełniacza. Tablica11. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów podczas wytwarzania mieszanki mineralno-asfaltowejLp. Wyszczególnienie badańCzęstotliwość badańMinimalna liczba badań na dziennej działce roboczej1 Skład i uziarnienie mieszanki mineralno-asfaltowej 1 próbka przy produkcji do 500 Mgpobranej w wytwórni2 próbki przy produkcji ponad 500 Mg2 Właściwości asfaltu dla kaŜdej dostawy (cysterny)3 Właściwości wypełniacza 1 na 100 Mg4 Właściwości kruszywa przy kaŜdej zmianie5 Temperatura składników mieszankidozór ciągłymineralno-asfaltowej6 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej kaŜdy pojazd przy załadunku i w czasie wbudowywania7 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw.8 Właściwości próbek mieszanki mineralno-asfaltowej jeden raz dzienniepobranej w wytwórnilp.1 i lp.8 - badania mogą być wykonywane zamiennie wg PN-S-96025:2000 [10]6.3.5. Badanie właściwości kruszywaPrzy kaŜdej zmianie kruszywa naleŜy określić klasę i gatunek kruszywa.6.3.6. Pomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowejPomiar temperatury składników mieszanki mineralno-asfaltowej polega na odczytaniu temperatury na skali odpowiedniego termometruzamontowanego na otaczarce. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w recepcie laboratoryjnej i ST.6.3.7. Pomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowejPomiar temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej polega na kilkakrotnym zanurzeniu termometru w mieszance i odczytaniu temperatury.Dokładność pomiaru ± 2o C. Temperatura powinna być zgodna z wymaganiami podanymi w ST.98

6.3.8. Sprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowejSprawdzenie wyglądu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na ocenie wizualnej jej wyglądu w czasie produkcji, załadunku, rozładunku iwbudowywania.6.3.9. Właściwości mieszanki mineralno-asfaltowejWłaściwości mieszanki mineralno-asfaltowej naleŜy określać na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne zreceptą laboratoryjną.6.4. Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości warstw nawierzchni z betonu asfaltowego6.4.1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarówCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanych warstw nawierzchni z betonu asfaltowego podaje tablica 12.Tablica 12. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej warstwy z betonu asfaltowegoLp. Badana cechaMinimalna częstotliwość badań i pomiarów1 Szerokość warstwy 2 razy na odcinku drogi o długości 1 km2 Równość podłuŜna warstwy kaŜdy pas ruchu planografem lub łatą co 10 m3 Równość poprzeczna warstwy nie rzadziej niŜ co 5m4 Spadki poprzeczne warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km5 Rzędne wysokościowe warstwy pomiar rzędnych niwelacji podłuŜnej i poprzecznej oraz usytuowania osiwedług6 Ukształtowanie osi w planiedokumentacji budowy7 Grubość warstwy 2 próbki z kaŜdego pasa o powierzchni do 3000 m 28 Złącza podłuŜne i poprzeczne cała długość złącza9 Krawędź, obramowanie warstwy cała długość10 Wygląd warstwy ocena ciągła11 Zagęszczenie warstwy 2 próbki z kaŜdego pasa o powierzchni do 3000 m212 Wolna przestrzeń w warstwie jw.6.4.2. Szerokość warstwySzerokość warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego powinna być zgodna z dokumentacją projektową, z tolerancją +5 cm. Szerokość warstwyasfaltowej niŜej połoŜonej, nie ograniczonej krawęŜnikiem lub opornikiem w nowej konstrukcji nawierzchni, powinna być szersza z kaŜdej strony conajmniej o grubość warstwy na niej połoŜonej, nie mniej jednak niŜ 5 cm. 6.4.3. Równość warstwyNierówności podłuŜne i poprzeczne warstw z betonu asfaltowego mierzone wg BN-68/8931-04 [11] nie powinny być większe od podanych wtablicy 13.Tablica 13. Dopuszczalne nierówności warstw asfaltowych, mm__________________________________Drogi i placeWarstwaLp. Drogi klasy A, S i GPścieralnaWarstwa wiąŜąca412 Drogi klasy G i Z 6 693 Drogi klasy L i D oraz place i parkingi 9 126.4.4. Spadki poprzeczne warstwySpadki poprzeczne warstwy z betonu asfaltowego na odcinkach prostych i na łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, ztolerancją ± 0,5 %.6.4.5. Rzędne wysokościoweRzędne wysokościowe warstwy powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 1 cm.6.4.6. Ukształtowanie osi w planieOś warstwy w planie powinna być usytuowana zgodnie z dokumentacją projektową, z tolerancją 5 cm.6.4.7. Grubość warstwyGrubość warstwy powinna być zgodna z grubością projektową, z tolerancją ± 10 %. Wymaganie to nie dotyczy warstw o grubości projektowej do2,5 cm dla której tolerancja wynosi +5 mm i warstwy o grubości od 2,5 do 3,5 cm, dla której tolerancja wynosi ± 5 mm.6.4.8. Złącza podłuŜne i poprzeczneZłącza w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi. Złącza w konstrukcji wielowarstwowej powinny byćprzesunięte względem siebie co najmniej o 15 cm. Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie.6.4.9. Krawędź, obramowanie warstwyWarstwa ścieralna przy opornikach drogowych i urządzeniach w jezdni powinna wystawać od 3 do 5 mm ponad ich powierzchnię. Warstwy bezoporników powinny być wyprofilowane a w miejscach gdzie zaszła konieczność obcięcia pokryte asfaltem.6.4.10. Wygląd warstwyWygląd warstwy z betonu asfaltowego powinien mieć jednolitą teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się ispękanych.6.4.11. Zagęszczenie warstwy i wolna przestrzeń w warstwieZagęszczenie i wolna przestrzeń w warstwie powinny być zgodne z wymaganiami ustalonymi w ST i recepcie laboratoryjnej.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową i ST, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pktu6 i PN-S-96025:2000[10] dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m warstwy nawierzchni z betonu asfaltowego obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- oznakowanie robót, zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu,- dostarczenie materiałów,- wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania,- posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych i krawęŜników,- skropienie międzywarstwowe,- rozłoŜenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej,- obcięcie krawędzi i posmarowanie asfaltem,99

10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-11111:19962. PN-B-11112:19963. PN-B-11113:19964.PN-B-11115:19985. PN-C-04024:19916. PN-C-96170:19657. PN-C-96173:19748. PN-S-04001:19679. PN-S-96504:196110. PN-S-96025:200011. BN-68/8931-04- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej.Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. świr i mieszankaKruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowychKruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. PiasekKruszywa mineralne. Kruszywa sztuczne z ŜuŜla stalowniczego do nawierzchni drogowychRopa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transportPrzetwory naftowe. Asfalty drogowePrzetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowychDrogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznychDrogi samochodowe. Wypełniacz kamienny do mas bitumicznychDrogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. WymaganiaDrogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografemi łatą10.2. Inne dokumenty12. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych. IBDiM, Warszawa, 199713. Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. TWT-PAD-97. Informacje, instrukcje - zeszyt 54, IBDiM, Warszawa, 199714. Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 199915. WT/MK-CZDP84 Wytyczne techniczne oceny jakości grysów i Ŝwirów kruszonych z naturalnie rozdrobnionego surowca skalnegoprzeznaczonego do nawierzchni drogowych, CZDP, Warszawa, 198416. Zasady projektowania betonu asfaltowego o zwiększonej odporności na odkształcenia trwałe. Wytyczne oznaczania odkształcenia i modułusztywności mieszanek mineralno-bitumicznych metodą pełzania pod obciąŜeniem statycznym. Informacje, instrukcje - zeszyt 48, IBDiM,Warszawa, 199517. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinnyodpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z 1999 r., poz. 430).INFORMACJA AKTUALIZACYJNA O ASFALTACH WPROWADZONYCH NORMĄ PN-EN 12591:2002 (U)Niniejsza aktualizacja ST została wprowadzona do stosowania przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad pismem nr GDDKiA-BRI 3/211/3/03 zdnia 2003-09-22.1. Podstawa zmianW 2002 r. decyzją prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego została przyjęta, metodą notyfikacji (bez tłumaczenia), do stosowania wPolsce norma PN-EN 12591:2002 (U), określające metody badań i wymagania wobec asfaltów drogowych.Norma ta klasyfikuje asfalty w innym podziale rodzajowym niŜ dotychczasowa norma PN-C-96170:1965.Asfalty, zgodne z PN-EN 12591:2002 (U) są dostępne w Polsce od początku 2003 r.Norma PN-EN 12591:2002 (U), nie uniewaŜnia dotychczas stosowanej normy PN-C-96170:1965. Z chwilą przywołania w dokumentachkontraktowych normy PN-C-96170:1965 ma ona zastosowanie, pod warunkiem pozyskania asfaltu produkowanego wg PN-C-96170:1965.2. Zmiany aktualizacyjne w STNiniejsza informacja dotyczy stosowania asfaltów wg PN-EN 12591:2002 (U) w ST, wydanych przez GDDP w 2001 r., uwzględniającychzałoŜenia „Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych” (KTKNPP), GDDP - IBDiM, Warszawa 1997:1. D-04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego2. D-05.03.05 Nawierzchnia z betonu asfaltowego3. D-05.03.07 Nawierzchnia z asfaltu lanego4. D-05.03.12 Nawierzchnia z asfaltu twardolanego5. D-05.03.13 Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo-grysowej (SMA)6. D-05.03.22 Nawierzchnia z asfaltu piaskowego.Niniejsza informacja dotyczy równieŜ innych ST uwzględniających roboty z wykorzystaniem lepiszcza asfaltowego. 3.Zalecane lepiszcza asfaltoweW związku z wprowadzeniem PN-EN 12591:2002 (U), Instytut Badawczy Dróg i Mostów w porozumieniu z Generalną Dyrekcją DrógKrajowych i Autostrad uaktualnił zalecenia doboru lepiszcza asfaltowego do mieszanek mineralno-asfaltowych w „Katalogu typowych konstrukcjinawierzchni podatnych i półsztywnych”, który był podstawą opracowania ST wymienionych w punkcie 2.Nowe zalecenia przedstawia tablica 1. Tablica 1. Zalecane lepiszcza asfaltowe do mieszanek mineralno-asfaltowych wedługprzeznaczenia mieszanki i obciąŜenia drogi ruchemTyp mieszankii przeznaczenieBeton asfaltowy do podbudowyBeton asfaltowy do warstwywiąŜącejMieszanki mineralno-asfaltowedo warstwy ścieralnej (betonasfaltowy, mieszanka SMA,mieszanka MNU)Tablica zał. AKTKNPPTablica AKategoria ruchuKR1-2 ____________ I KR3-4 __________ I KR5-6 ____________50/70 I 35/50 |Tablica C 35/50 50/70 35/50Tablica E 50/70DE80 A,B,CDE150 A,B,C 1DE30 A,B,CDE80 A,B,CDP30 DP8050/70DE30 A,B,CDE80 A,B,C 135/50DE30 A,B,CDP30DE30 A,B,CDE80 A,B,C 1Uwaga: - do cienkich warstwOznaczenia:KTKNPP - Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych,SMA - mieszanka mastyksowo-grysowa,MNU - mieszanka o nieciągłym uziarnieniu,35/50 - asfalt wg PN-EN 12591:2002 (U), zastępujący asfalt D-50 wg PN-C-96170:1965,50/70 - asfalt wg PN-EN 12591:2002 (U), zastępujący asfalt D-70 wg PN-C-96170:1965,DE, DP - polimeroasfalt wg TWT PAD-97 Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. Informacje, instrukcje - zeszyt 54,IBDiM, Warszawa 19974. Wymagania wobec asfaltów drogowychW związku z wprowadzeniem PN-EN 12591:2002 (U), Instytut Badawczy Dróg i Mostów w porozumieniu z Generalną Dyrekcją DrógKrajowych i Autostrad ustalił wymagane właściwości dla asfaltów z dostosowaniem do warunków polskich - tablica 2.Tablica 2. Podział rodzajowy i wymagane właściwości asfaltów drogowych o penetracji od 200,1 mm do 3300,1 mm wg PN-EN 12591:2002 (U) zdostosowaniem do warunków polskichLp. Właściwości MetodabadaniaWŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNERodzaj asfaltu20/30 35/50 | 50/70 | 70/100 | 100/150 | 160/220 | 250/330100

1 Penetracja w 25 o C 0,1mm PN-EN14262 TemperaturaoC PN-ENmięknienia14273 Temperaturazapłonu, nie mniejniŜ4 Zawartośćskładnikówrozpuszczal-nych,nie mniej niŜ5 Zmiana masy postarzeniu (ubyteklub przyrost) niewięcej niŜ6 Pozostała penetracjapo starzeniu, niemniej niŜoCPN-EN22592% m/m PN-EN12592% m/m PN-EN12607-1%PN-EN142620-30 35-50 50-70 70-100 100-150 160-220 250-33055-63 50-58 46-54 43-51 39-47 35-43 30-38240 240 230 230 230 220 22099 99 99 99 99 99 990,5 0,5 0,5 0,8 0,8 1,0 1,055 53 50 46 43 37 357 Temperaturamięknienia postarzeniu, nie mniejniŜoCWŁAŚCIWOŚCI SPECJALNEPN-EN1427KRAJOWE8 Zawartość parafiny, % PN-ENnie więcej niŜ | | 12606-19 Wzrost temp. o C PN-ENmięknienia po1427starzeniu, nie więcejniŜ10 Temperaturałamliwości, niewięcej niŜo CPN-EN1259357 52 48 45 41 37 322,2 2,2 2,2 2,2 | 2,2 |2,28 8 9 9 10 11 11Nieok-reślasię-5 -8 -10 -12 -15 -16101

D.05.03.02. FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonaniai odbioru robót związanych z frezowaniem nawierzchni asfaltowych na zimno.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót które zostaną wykonane w ramachKontraktu wymienionego w ST DM.00.00.00. „Wymagania ogólne” pkt. 1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z frezowaniem nawierzchni asfaltowych na zimno w celuusunięcia części warstw asfaltowych z równoczesnym profilowaniem, zgodnie z Dokumentacją Projektową.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno - kontrolowany proces skrawania górnej warstwy nawierzchni asfaltowej, bez jej ogrzania, naokreśloną głębokość.1.4.2. Destrukt - materiał mineralno-asfaltowy w postaci okruchów, powstały w wyniku frezowania na zimno nawierzchni asfaltowej.1.4.2. Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 1.5.2. MATERIAŁYNie występują.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 3.3.2. Sprzęt do frezowaniaNaleŜy stosować frezarki drogowe umoŜliwiające frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno na określoną głębokość, zgodną z DokumentacjąProjektową.Frezarka powinna być sterowana elektronicznie i posiadać sprawne urządzenia kontrolno-pomiarowe, aby zapewnić zachowanie wymaganej równości orazpochyleń poprzecznych i podłuŜnych powierzchni po frezowaniu. Do małych robót pomocniczych InŜynier moŜe dopuścić frezarki sterowane mechanicznie.Szerokość bębna skrawającego dla frezarki podstawowej powinna być co najmniej równa 180 cm.Frezarki muszą być wyposaŜone w przenośnik sfrezowanego materiału, podający go z jezdni na środki transportu.Przy frezowaniu warstw asfaltowych na głębokość ponad 50 mm zaleca się frezowanie współbieŜne, tzn. takie, w którym kierunek obrotów bębnaskrawającego jest zgodny z kierunkiem ruchu frezarki (wielkość ziaren destruktu nie powinna przekraczać 63 mm). Za zgodą InŜyniera moŜe byćdopuszczone frezowanie przeciwbieŜne, tzn. takie, w którym kierunek obrotów bębna skrawającego jest przeciwny do kierunku ruchu frezarki.Frezarki powinny być zaopatrzone w systemy odpylania. Za zgodą InŜyniera moŜna dopuścić frezarki bez tego systemu:b) na drogach zamiejskich w obszarach niezabudowanych,c) na drogach miejskich, przy małym zakresie robót.Wykonawca moŜe uŜywać tylko frezarki zaakceptowane przez InŜyniera. Wykonawca powinien przedstawić dane techniczne frezarek, a w przypadkachjakichkolwiek wątpliwości przeprowadzić demonstrację pracy frezarki, na własny koszt.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 4.4.2. Transport sfrezowanego materiałuTransport sfrezowanego materiału (destruktu) powinien być tak zorganizowany, aby zapewnić pracę frezarki bez postojów. Destrukt powinien byćwywoŜony samochodami samowyładowczymi do wytwórni mieszanek i tam składowany w pryzmach o wysokości nie przekraczającej 2 m.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 5.5.2. Wykonanie frezowaniaFrezowanie będzie odbywało się osobno na kaŜdym pasie jezdni, po wyłączeniu pasa jezdni z ruchu drogowego.Nawierzchnia powinna być frezowana do głębokości, szerokości i pochyleń zgodnych z dokumentacją projektową.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 6.6.2. Częstotliwość oraz zakres pomiarów kontrolnych6.2.1 Minimalna częstotliwość pomiarówCzęstotliwość oraz zakres pomiarów dla nawierzchni frezowanej na zimno podano w tablicy 1.Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres pomiarów kontrolnych nawierzchni frezowanej na zimnoLp. Właściwość nawierzchni Minimalna częstotliwość pomiarów1 Równość podłuŜna łatą 4-metrową co 20 metrów2 Równość poprzeczna łatą 4-metrową co 20 metrów3 Spadki poprzeczne co 50 m4 Szerokość frezowania co 50 m5 Głębokość frezowania (rzędne spodu frezowania) na bieŜąco6.2.2. Równość nawierzchniNierówności powierzchni po frezowaniu mierzone łatą 4-metrową zgodnie z BN-68/8931-04 [1] nie powinny przekraczać 9 mm.6.2.3. Spadki poprzeczneSpadki poprzeczne nawierzchni po frezowaniu powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5%.6.2.4. Szerokość frezowaniaSzerokość frezowania powinna odpowiadać szerokości określonej w dokumentacji projektowej z dokładnością ± 5 cm.6.2.5. Głębokość frezowania (rzędne spodu frezowania)Rzędne spodu frezowania powinny odpowiadać rzędnym określonym w dokumentacji projektowej z dokładnością ± 10 mm.102

OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest 1 m 2 (metr kwadratowy) frezowania na zimno nawierzchni.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniemtolerancji wg pkt. 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”.Zakres płatności za 1 m 2 wykonanego frezowania naleŜy przyjmować zgodnie z obmiarem i oceną jakości wykonanych robót.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m 2 frezowania na zimno nawierzchni asfaltowej obejmuje:g) prace pomiarowe,h) oznakowanie robót,i) frezowanie,j) transport sfrezowanego materiału (destruktu),k) przeprowadzenie pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej.10. przepisy związane10.1. NormyBN-68/8931-04 Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą.103

D.05.03.03. NAWIERZCHNIE Z KOSTKI BRUKOWEJ BETONOWEJ.1.WSTĘP1.1.Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniemnawierzchni z betonowej kostki brukowej.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na lokalnych drogach,ulicach, placach i chodnikach.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem nawierzchni z betonowejkostki brukowej.Betonową kostkę brukową stosuje się do nawierzchni:a)parkingów, wjazdów do bram i garaŜy b)chodników,1.4 Określenia podstawowe1.4.1. Betonowa kostka brukowa - prefabrykowany element budowlany, przeznaczony do budowy warstwy ścieralnej nawierzchni, wykonany metodąwibroprasowania z betonu niezbrojonego niebarwionego lub barwionego, jedno- lub dwuwarstwowego, charakteryzujący się kształtem, który umoŜliwiawzajemne przystawanie elementów.1.4.2. KrawęŜnik - prosty lub łukowy element budowlany oddzielający jezdnię od chodnika, charakteryzujący się stałym lub zmiennym przekrojempoprzecznym i długością nie większą niŜ 1,0 m.1.4.3. Ściek - umocnione zagłębienie, poniŜej krawędzi jezdni, zbierające i odprowadzające wodę.1.4.4. ObrzeŜe - element budowlany, oddzielający nawierzchnie chodników i ciągów pieszych od terenów nie przeznaczonych do komunikacji.1.4.5. Spoina - odstęp pomiędzy przylegającymi elementami (kostkami) wypełniony określonymi materiałami wypełniającymi.1.4.6. Szczelina dylatacyjna - odstęp dzielący duŜy fragment nawierzchni na sekcje w celu umoŜliwienia odkształceń temperaturowych, wypełnionyokreślonymi materiałami wypełniającymi.1.4.7. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” [10] pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 2.2.2. Betonowa kostka brukowa2.2.1. Klasyfikacja betonowych kostek brukowychBetonowa kostka brukowa moŜe mieć następujące cechy charakterystyczne, określone w katalogu producenta:1. odmiana:a) kostka jednowarstwowa (z jednego rodzaju betonu),b) kostka dwuwarstwowa (z betonu warstwy spodniej konstrukcyjnej i warstwy fakturowej (górnej) zwykle barwionej grubości min. 4mm,2. gatunek, w zaleŜności od wyglądu zewnętrznego, tj. od rodzaju, liczby i wielkości wad powierzchni, krawędzi i naroŜy: a) gatunek 1, b) gatunek 2,3. klasa:a) klasa „50”, o wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niŜ 50 MPa,b) klasa „35”, o wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niŜ 35 Mpa,4. barwa:a) kostka szara, z betonu niebarwionego,b) kostka kolorowa, z betonu barwionego (zwykle pigmentami nieorganicznymi),5. wzór (kształt) kostki: zgodny z kształtami określonymi przez producenta (przykłady podano w załączniku 1),6. wymiary, zgodne z wymiarami określonymi przez producenta, w zasadzie:a) długość: od 140 mm do 280 mm,b) szerokość: od 0,5 do 1,0 wymiaru długości, lecz nie mniej niŜ 100 mm,c) grubość: od 55 mm do 140 mm, przy czym zalecanymi grubościami są: 60 mm, 80 mm i 100 mm.PoŜądane jest, aby wymiary kostek były dostosowane do sposobu układania i siatki spoin oraz umoŜliwiały wykonanie warstwy o szerokości 1,0 mlub 1,5 m bez konieczności przecinania elementów w trakcie ich wbudowywania w nawierzchnię.2.2.2. Wymagania techniczne stawiane betonowym kostkom brukowymBetonowa kostka brukowa powinna posiadać aprobatę techniczną, wydaną przez uprawnioną jednostkę (Instytut Badawczy Dróg i Mostów). Betonowakostka brukowa powinna odpowiadać wymaganiom określonym w aprobacie technicznej, a w przypadku braku wystarczających ustaleń, powinna miećcharakterystyki określone przez odpowiednie procedury badawcze IBDiM, zgodne z poniŜszymi wskazaniami:1) kształt i wymiary powinny być zgodne z deklarowanymi przez producenta, z dopuszczalnymi odchyłkami od wymiarów:- długość i szerokość ± 3,0 mm,- grubość ± 5,0 mm,2) wytrzymałość na ściskanie powinna być nie mniejsza niŜ:- 50 MPa, dla klasy „50”,- 35 MPa, dla klasy „35”,3) mrozoodporność: po 30 cyklach zamraŜania i rozmraŜania próbek w 3% roztworze NaCl lub 150 cyklach zamraŜania i rozmraŜania metodą zwykłą,powinny być spełnione jednocześnie następujące warunki:- próbki nie powinny wykazywać pęknięć i zarysowań powierzchni licowych,- łączna masa ubytków betonu w postaci zniszczonych naroŜników i krawędzi, odprysków kruszywa itp. nie powinna przekraczać 5% masy próbeknie zamraŜanych,- obniŜenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do próbek nie zamraŜanych nie powinno być większe niŜ 20%,4) nasiąkliwość, nie powinna przekraczać 5%,5) ścieralność, sprawdzana na tarczy Boehmego, określona stratą wysokości, nie powinna przekraczać wartości:- 3,5 mm, dla klasy „50”,- 4,5 mm, dla klasy „35”,6) szorstkość, określona wskaźnikiem szorstkości SRT (Skid Resistance Tester) powierzchni licowej górnej, sprawdzona wahadłem angielskim,powinna wynosić nie mniej niŜ 50 jednostek SRT,7) wygląd zewnętrzny: powierzchnie elementów nie powinny mieć rys, pęknięć i ubytków betonu, krawędzie elementów powinny być równe, atekstura i kolor powierzchni licowej powinny być jednorodne. Dopuszczalne wady wyglądy zewnętrznego i uszkodzenia powierzchni nie powinnyprzekraczać wartości podanych w tablicy 1.(Uwaga: Naloty wapienne - wykwity w postaci białych plam - powstają w wyniku naturalnych procesów fizykochemicznych występujących w betoniepodczas jego wiązania i twardnienia; naloty te powoli znikają w okresie do 2 lat).104

Tablica 1. Dopuszczalne wady wyglądu zewnętrznego betonowej kostki brukowejLp. Właściwości Wymagania1 Stan powierzchni licowej:- tekstura- rysy i spękania- kolor według kataloguproducenta- przebarwieniaplamy, zabrudzenia niezmy-walnewodąnaloty wapiennegatunek 1 gatunek 2jednorodna w danej partiiniedopuszczalne jednolity dladanej partiidopuszczalne niekontras-toweprzebarwienia na pojedynczejkostceniedopuszczalne dopuszczalnejednorodna w danej partiiniedopuszczalnedopuszczalne róŜnice w odcieniu tegosamego kolorudopuszczalne kontrasto-weprzebarwienia tego samego koloru napoje-dynczej kostceniedopuszczalne dopuszczalne2Uszkodzenia powierzchni bocznych: -230 mm x 10 mm250 mm x 20 mmdopuszczalna liczba w 1 kostce- Dopuszczalna wielkość(długość i szerokość)3 Szczerby i uszkodzenia krawędzi inaroŜy przylicowych4 Uszkodzenia krawędzi pionowych- dopuszczalna liczba w 1 kostce- dopuszczalna wielkość(długość i głębokość)niedopuszczalne220 mm x 6 mmniedopuszczalne230 mm x 10 mm2.2.3. Składowanie kostekKostkę zaleca się pakować na paletach. Palety z kostką mogą być składowane na otwartej przestrzeni, przy czym podłoŜe powinno byćwyrównane i odwodnione.2.3. Materiały na podsypkę i do wypełnienia spoin oraz szczelin w nawierzchniJeśli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to naleŜy stosować następujące materiały:a) na podsypkę cementowo-piaskową pod nawierzchnię- mieszankę cementu i piasku w stosunku 1:4 z piasku naturalnego spełniającego wymagania dla gatunku 1 wg PN-B-11113:1996 [2], cementupowszechnego uŜytku spełniającego wymagania PN-B-19701:1997 [4] i wody odmiany 1 odpowiadającej wymaganiom PN-B-32250:1988 (PN-88/B-32250)[5],b) do wypełniania spoin w nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej- zaprawę cementowo-piaskową 1:4 spełniającą wymagania wg 2.3 b),Składowanie kruszywa, nie przeznaczonego do bezpośredniego wbudowania po dostarczeniu na budowę, powinno odbywać się na podłoŜu równym,utwardzonym i dobrze odwodnionym, przy zabezpieczeniu kruszywa przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi.Przechowywanie cementu powinno być zgodne z BN-88/6731-08 [6].2.4. KrawęŜniki, obrzeŜa i ściekiDo obramowania nawierzchni z kostek moŜna stosować:a) krawęŜniki i obrzeŜa betonowe wg BN-80/6775-03/04 [7] lub z betonu wibroprasowanego posiadającego aprobatę techniczną, Przy krawęŜnikachmogą występować ścieki wg ST D-08.05.00 „Ścieki”. KrawęŜniki, obrzeŜa i ścieki mogą być ustawiane na: a) betonowych, spełniających wymaganiawg ST D-08.01.01¸08.01.02 „KrawęŜniki” [17], D-08.03.01 „Betonowe obrzeŜa chodnikowe” [18] i D-08.05.00 „Ścieki” [19].KrawęŜniki i obrzeŜa mogą być przechowywane na składowiskach otwartych, posegregowane według typów, rodzajów, odmian i wielkości.NaleŜy układać je z zastosowaniem podkładek i przekładek drewnianych.Kruszywo i cement powinny być składowane i przechowywane wg 2.3.2.5. Materiały do podbudowy ułoŜonej pod nawierzchnią z betonowej kostki brukowejMateriały do podbudowy, ustalonej w dokumentacji projektowej, powinny odpowiadać wymaganiom właściwej ST lub innym dokumentom zaakceptowanymprzez InŜyniera.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania nawierzchniUkładanie betonowej kostki brukowej naleŜy wykonywać ręcznieDo przycinania kostek moŜna stosować specjalne narzędzia tnące (np. przycinarki, szlifierki z tarczą).Do zagęszczania nawierzchni z kostki naleŜy stosować zagęszczarki wibracyjne (płytowe) z wykładziną elastomerową, chroniącekostki przed ścieraniem i wykruszaniem naroŜy.Sprzęt do wykonania koryta, podbudowy i podsypki powinien odpowiadać wymaganiom właściwych ST, wymienionych w pkcie 5.4 lubinnym dokumentom (normom PB i BN, wytycznym IBDiM) względnie opracowanym ST zaakceptowanym przez InŜyniera.Do wytwarzania podsypki cementowo-piaskowej i zapraw naleŜy stosować betoniarki.Do wypełniania szczelin dylatacyjnych naleŜy stosować sprzęt odpowiadający wymaganiom ST D-05.03.04a „Wypełnianie szczelinw nawierzchniach z betonu cementowego” [16].105

4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 4.4.2. Transport materiałów do wykonania nawierzchniBetonowe kostki brukowe mogą być przewoŜone na paletach - dowolnymi środkami transportowymi po osiągnięciu przez beton wytrzymałościna ściskanie co najmniej 15 MPa. Kostki w trakcie transportu powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniem.Jako środki transportu wewnątrzzakładowego kostek na środki transportu zewnętrznego mogą słuŜyć wózki widłowe, którymi moŜna dokonaćzaładunku palet. Do załadunku palet na środki transportu moŜna wykorzystywać równieŜ dźwigi samochodowe.Palety transportowe powinny być spinane taśmami stalowymi lub plastikowymi, zabezpieczającymi kostki przed uszkodzeniem w czasietransportu. Na jednej palecie zaleca się układać do 10 warstw kostek (zaleŜnie od grubości i kształtu), tak aby masa palety z kostkami wynosiła od 1200 kgdo 1700 kg. PoŜądane jest, aby palety z kostkami były wysyłane do odbiorcy środkiem transportu samochodowego wyposaŜonym w dźwig do za- irozładunku.KrawęŜniki i obrzeŜa mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportowymi. KrawęŜniki betonowe naleŜy układać w pozycji pionowej znachyleniem w kierunku jazdy. KrawęŜniki kamienne naleŜy układać na podkładkach drewnianych, długością w kierunku jazdy. KrawęŜniki i obrzeŜapowinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniem w czasie transportu.Kruszywa moŜna przewozić dowolnym środkiem transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem zinnymi materiałami. Podczas transportu kruszywa powinny być zabezpieczone przed wysypaniem, a kruszywo drobne - przed rozpyleniem.Cement powinien być przewoŜony w warunkach zgodnych z BN-88/6731-08 [6].Zalewę lub masy uszczelniające do szczelin dylatacyjnych moŜna transportować dowolnymi środkami transportu w fabrycznie zamkniętychpojemnikach lub opakowaniach, chroniących je przed zanieczyszczeniem.Materiały do podbudowy powinny być przewoŜone w sposób odpowiadający wymaganiom właściwej ST.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 5.5.2. PodłoŜe i korytoGrunty podłoŜa powinny być niewysadzinowe, jednorodne i nośne oraz zabezpieczone przed nadmiernym zawilgoceniem i ujemnymi skutkamiprzemarzania, zgodnie z dokumentacją projektową.Koryto pod podbudowę lub nawierzchnię powinno być wyprofilowane zgodnie z projektowanymi spadkami oraz przygotowane zgodnie zwymaganiami ST D-04.01.01 „Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoŜa” [11].Koryto musi mieć skuteczne odwodnienie, zgodne z dokumentacją projektową5.3. Konstrukcja nawierzchniKonstrukcja nawierzchni powinna być zgodna z dokumentacją projektową lub ST (przykłady konstrukcji nawierzchni podaje załącznik 2).Konstrukcja nawierzchni moŜe obejmować ułoŜenie warstwy ścieralnej z betonowej kostki brukowej na podsypce cementowo-piaskowej orazpodbudowie,Podstawowe czynności przy wykonywaniu nawierzchni, z występowaniem podbudowy, podsypki cementowo-piaskowej i wypełnieniem spoinzaprawą cementowo-piaskową, obejmują:1. wykonanie podbudowy,2. wykonanie obramowania nawierzchni (z krawęŜników, obrzeŜy i ew. ścieków),3. przygotowanie i rozścielenie podsypki cementowo-piaskowej,4. ułoŜenie kostek z ubiciem,5. przygotowanie zaprawy cementowo-piaskowej i wypełnienie nią szczelin,6. wypełnienie szczelin dylatacyjnych,7. pielęgnację nawierzchni i oddanie jej do ruchu.Przy wykonywaniu nawierzchni na podsypce piaskowej, podstawowych czynności jest mniej, gdyŜ nie występują zwykle poz. 1, 6 i 7, a poz. 3dotyczy podsypki piaskowej, zaś poz. 5 - wypełnienia szczelin piaskiem.5.4. PodbudowaRodzaj podbudowy przewidzianej do wykonania pod warstwą betonowej kostki brukowej powinien być zgodny z dokumentacją projektową.Wykonanie podbudowy powinno odpowiadać wymaganiom właściwej ST, np.:a) D-04.01.01¸04.03.01 „Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie” [11],b) D-04.04.00¸04.04.03 „Podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie” (z kruszywa naturalnego lub łamanego) [12],c) D-04.06.01 „Podbudowa z betonu B15” [15].Inne rodzaje podbudów powinny odpowiadać wymaganiom norm, wytycznych IBDiM lub indywidualnie opracowanym ST zaakceptowanymprzez InŜyniera.5.5. Obramowanie nawierzchniRodzaj obramowania nawierzchni powinien być zgodny z dokumentacją projektową lub ST.Jeśli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej, to materiały do wykonania obramowań powinny odpowiadać wymaganiom określonymw pkcie 2.4.Ustawianie krawęŜników, obrzeŜy i ew. wykonanie ścieków przykrawęŜnikowych powinno być zgodne z wymaganiami zawartymi w STD-08.01.01¸08.01.02 „KrawęŜniki” [17], D-08.03.01 „Betonowe obrzeŜa chodnikowe” [18] i D-08.05.00 „Ścieki” [19].KrawęŜniki i obrzeŜa zaleca się ustawiać przed przystąpieniem do układania nawierzchni z kostki. Przed ich ustawieniem, poŜądane jestułoŜenie pojedynczego rzędu kostek w celu ustalenia szerokości nawierzchni i prawidłowej lokalizacji krawęŜników lub obrzeŜy.5.6. PodsypkaRodzaj podsypki i jej grubość powinny być zgodne z dokumentacją projektową lub ST.Jeśli dokumentacja projektowa lub ST nie ustala inaczej to grubość podsypki powinna wynosić po zagęszczeniu 3¸5 cm, a wymagania dlamateriałów na podsypkę powinny być zgodne z pktem 2.3. Dopuszczalne odchyłki od zaprojektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1 cm.Podsypkę piaskową naleŜy zwilŜyć wodą, równomiernie rozścielić i zagęścić lekkimi walcami (np. ręcznymi) lub zagęszczarkami wibracyjnymi wstanie wilgotności optymalnej.Podsypkę cementowo-piaskową stosuje się z zasady przy występowaniu podbudowy pod nawierzchnią z kostki. Podsypkęcementowo-piaskową przygotowuje się w betoniarkach, a następnie rozściela się na uprzednio zwilŜonej podbudowie, przy zachowaniu:- współczynnika wodnocementowego od 0,25 do 0,35,- wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niŜ R 7 = 10 MPa, R 28 = 14 MPa.W praktyce, wilgotność układanej podsypki powinna być taka, aby po ściśnięciu podsypki w dłoni podsypka nie rozsypywała się i nie było nadłoni śladów wody, a po naciśnięciu palcami podsypka rozsypywała się. Rozścielenie podsypki cementowo-piaskowej powinno wyprzedzać układanienawierzchni z kostek od 3 do 4 m. Rozścielona podsypka powinna być wyprofilowana i zagęszczona w stanie wilgotnym, lekki walcami (np. ręcznymi) lubzagęszczarkami wibracyjnymi.Jeśli podsypka jest wykonana z suchej zaprawy cementowo-piaskowej to po zawałowaniu nawierzchni naleŜy ją polać wodą w takiej ilości, abywoda zwilŜyła całą grubość podsypki. Rozścielenie podsypki z suchej zaprawy moŜe wyprzedzać układanie nawierzchni z kostek o około 20 m.Całkowite ubicie nawierzchni i wypełnienie spoin zaprawą musi być zakończone przed rozpoczęciem wiązania cementu w podsypce.5.7. Układanie nawierzchni z betonowych kostek brukowych5.7.1. Ustalenie kształtu, wymiaru i koloru kostek oraz desenia ich układaniaKształt, wymiary, barwę i inne cechy charakterystyczne kostek wg pktu 2.2.1 oraz deseń ich układania (przykłady podano w zał. 3) powinny byćzgodne z dokumentacją projektową lub ST, a w przypadku braku wystarczających ustaleń Wykonawca przedkłada odpowiednie propozycje dozaakceptowania InŜynierowi. Przed ostatecznym zaakceptowaniem kształtu, koloru, sposobu układania i wytwórni kostek, InŜynier moŜe polecićWykonawcy ułoŜenie po 1 m 2 wstępnie wybranych kostek, wyłącznie na podsypce piaskowej.106

5.7.2. Warunki atmosferyczneUłoŜenie nawierzchni z kostki na podsypce cementowo-piaskowej zaleca się wykonywać przy temperaturze otoczenia nie niŜszej niŜ +5oC.Dopuszcza się wykonanie nawierzchni jeśli w ciągu dnia temperatura utrzymuje się w granicach od 0oC do +5oC, przy czym jeśli w nocy spodziewane sąprzymrozki kostkę naleŜy zabezpieczyć materiałami o złym przewodnictwie ciepła (np. matami ze słomy, papą itp.).Nawierzchnię na podsypce piaskowej zaleca się wykonywać w dodatnich temperaturach otoczenia.5.7.3. UłoŜenie nawierzchni z kostekWarstwa nawierzchni z kostki powinna być wykonana z elementów o jednakowej grubości. Na większym fragmencie robót zaleca się stosowaćkostki dostarczone w tej samej partii materiału, w której niedopuszczalne są róŜne odcienie wybranego koloru kostki.Układanie kostki moŜna wykonywać ręcznie lub mechanicznie.Układanie ręczne zaleca się wykonywać na mniejszych powierzchniach, zwłaszcza skomplikowanych pod względem kształtu lub wymagającychkompozycji kolorystycznej układanych deseni oraz róŜnych wymiarów i kształtów kostek. Układanie kostek powinni wykonywać przyuczeni brukarze.Układanie mechaniczne zaleca się wykonywać na duŜych powierzchniach o prostym kształcie, tak aby układarka mogła przenosić z paletywarstwę kształtek na miejsce ich ułoŜenia z wymaganą dokładnością. Kostka do układania mechanicznego nie moŜe mieć duŜych odchyłek wymiarowych imusi być odpowiednio przygotowana przez producenta, tj. ułoŜona na palecie w odpowiedni wzór, bez dołoŜenia połówek i dziewiątek, przy czym kaŜdawarstwa na palecie musi być dobrze przesypana bardzo drobnym piaskiem, by kostki nie przywierały do siebie. Układanie mechaniczne zawsze musi byćwsparte pracą brukarzy, którzy uzupełniają przerwy, wyrabiają łuki, dokładają kostki w okolicach studzienek i krawęŜników.Kostkę układa się około 1,5 cm wyŜej od projektowanej niwelety, poniewaŜ po procesie ubijania podsypka zagęszcza się.Powierzchnia kostek połoŜonych obok urządzeń infrastruktury technicznej (np. studzienek, włazów itp.) powinna trwale wystawać od 3 mm do 5mm powyŜej powierzchni tych urządzeń oraz od 3 mm do 10 mm powyŜej korytek ściekowych (ścieków).Do uzupełnienia przestrzeni przy krawęŜnikach, obrzeŜach i studzienkach moŜna uŜywać elementy kostkowe wykończeniowe w postaci tzw.połówek i dziewiątek, mających wszystkie krawędzie równe i odpowiednio fazowane. W przypadku potrzeby kształtek o nietypowych wymiarach, wolnąprzestrzeń uzupełnia się kostką ciętą, przycinaną na budowie specjalnymi narzędziami tnącymi (przycinarkami, szlifierkami z tarczą itp.).Dzienną działkę roboczą nawierzchni na podsypce cementowo-piaskowej zaleca się zakończyć prowizorycznie około półmetrowym pasemnawierzchni na podsypce piaskowej w celu wytworzenia oporu dla ubicia kostki ułoŜonej na stałe. Przed dalszym wznowieniem robót, prowizorycznieułoŜoną nawierzchnię na podsypce piaskowej naleŜy rozebrać i usunąć wraz z podsypką.5.7.4. Ubicie nawierzchni z kostekUbicie nawierzchni naleŜy przeprowadzić za pomocą zagęszczarki wibracyjnej (płytowej) z osłoną z tworzywa sztucznego. Do ubicianawierzchni nie wolno uŜywać walca.Ubijanie nawierzchni naleŜy prowadzić od krawędzi powierzchni w kierunku jej środka i jednocześnie w kierunku poprzecznym kształtek.Ewentualne nierówności powierzchniowe mogą być zlikwidowane przez ubijanie w kierunku wzdłuŜnym kostki.Po ubiciu nawierzchni wszystkie kostki uszkodzone (np. pęknięte) naleŜy wymienić na kostki całe.5.7.5. Spoiny i szczeliny dylatacyjne5.7.5.1. SpoinySzerokość spoin pomiędzy betonowymi kostkami brukowymi powinna wynosić od 3 mm do 5 mm.W przypadku stosowania prostopadłościennych kostek brukowych zaleca się aby osie spoin pomiędzy dłuŜszymi bokami tych kostek tworzyły zosią drogi kąt 45o, a wierzchołek utworzonego kąta prostego pomiędzy spoinami miał kierunek odwrotny do kierunku spadku podłuŜnego nawierzchni.Po ułoŜeniu kostek, spoiny naleŜy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową, spełniającą wymagania pktu 2.3 d).Zaprawę cementowo-piaskową zaleca się przygotować w betoniarce, w sposób zapewniający jej wystarczającą płynność. Spoiny moŜnawypełnić przez rozlanie zaprawy na nawierzchnię i nagarnianie jej w szczeliny szczotkami lub rozgarniaczkami z piórami gumowymi. Przed rozpoczęciemzalewania kostka powinna być oczyszczona i dobrze zwilŜona wodą. Zalewa powinna całkowicie wypełnić spoiny i tworzyć monolit z kostkami.Przy wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową naleŜy zabezpieczyć przed zalaniem nią szczeliny dylatacyjne, wkładając zwinięte paskipapy, zwitki z worków po cemencie itp.Po wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową nawierzchnię naleŜy starannie oczyścić; szczególnie dotyczy to nawierzchni z kostekkolorowych i z róŜnymi deseniami układania.5.7.5.2. Szczeliny dylatacyjneW przypadku układania kostek na podsypce cementowo-piaskowej i wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową, naleŜy przewidziećwykonanie szczelin dylatacyjnych w odległościach zgodnych z dokumentacją projektową lub ST względnie nie większych niŜ co 8 m. Szerokość szczelindylatacyjnych powinna umoŜliwiać przejęcie przez nie przemieszczeń wywołanych wysokimi temperaturami nawierzchni w okresie letnim, lecz nie powinnabyć mniejsza niŜ 8 mm. Szczeliny te powinny być wypełnione trwale zalewami i masami określonymi w pkcie 2.3 e). Sposób wypełnienia szczelin powinienodpowiadać wymaganiom ST D-05.03.04a „Wypełnianie szczelin w nawierzchniach z betonu cementowego” [16].Szczeliny dylatacyjne poprzeczne naleŜy stosować dodatkowo w miejscach, w których występuje zmiana sztywności podłoŜa (np. nadprzepustami, przy przyczółkach mostowych, nad szczelinami dylatacyjnymi w podbudowie itp.). Zaleca się wykonywać szczeliny podłuŜne przy ściekachwzdłuŜ jezdni. 5.8. Pielęgnacja nawierzchni i oddanie jej dla ruchuNawierzchnię na podsypce piaskowej ze spoinami wypełnionymi piaskiem moŜna oddać do uŜytku bezpośrednio po jej wykonaniu.Nawierzchnię na podsypce cementowo-piaskowej ze spoinami wypełnionymi zaprawą cementowo-piaskową, po jej wykonaniu naleŜy przykryćwarstwą wilgotnego piasku o grubości od 3,0 do 4,0 cm i utrzymywać ją w stanie wilgotnym przez 7 do 10 dni. Po upływie od 2 tygodni (przy temperaturześredniej otoczenia nie niŜszej niŜ 15oC) do 3 tygodni (w porze chłodniejszej) nawierzchnię naleŜy oczyścić z piasku i moŜna oddać do uŜytku.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien uzyskać:2.3.3. a) w zakresie betonowej kostki brukowejaprobatę techniczną,certyfikat zgodności lub deklarację zgodności dostawcy oraz ewentualne wyniki badań cech charakterystycznych kostek, w przypadku Ŝądania ichprzez InŜyniera,wyniki sprawdzenia przez Wykonawcę cech zewnętrznych kostek wg pktu 2.2.2.7),2.3.4. b) w zakresie innych materiałów- sprawdzenie przez Wykonawcę cech zewnętrznych materiałów prefabrykowanych (krawęŜników, obrzeŜy),- ew. badania właściwości kruszyw, piasku, cementu, wody itp. określone w normach, które budzą wątpliwości InŜyniera.Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia InŜynierowi do akceptacji.6.3. Badania w czasie robótCzęstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robót nawierzchniowych z kostki podaje tablica 2.Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robótLp. Wyszczególnieniebadań i pomiarówCzęstotliwość badańWartości dopuszczalne1 Sprawdzenie podłoŜa i koryta Wg ST D-04.01.01 [11]2 Sprawdzenie ew. podbudowy Wg ST, norm, wytycznych, wymienionychw pkcie 5.4107

3 Sprawdzenie obramowania nawierzchni wg ST D-08.01.01¸02 [17];D-08.03.01 [18]; D-08.05.00 [19]4 Sprawdzenie podsypki (przymiarem BieŜąca kontrola w 10 punktach dziennej Wg pktu 5.6; odchyłki odliniowym lub metodą niwelacji)działki roboczej: grubości, spadków i cech projektowanej grubości ±1 cmkonstrukcyjnych w porównaniu zdokumentacją pro-jektową i specyfikacją5 Badania wykonywania nawierzchni z kostki- a) zgodność z dokumentacją Sukcesywnie na kaŜdej działce roboczej -projektową- b) połoŜenie osi w planie Co 100 m i we wszystkich punktach Przesunięcie od osi(sprawdzone geodezyjnie) charakterystycznych projektowa-nej do 2 cm- c) rzędne wysokościowe Co 25 m w osi i przy krawędziach oraz we Odchylenia:(pomierzone instrumentem wszystkich punktach cha- +1 cm; -2 cmpomiarowym)rakterystycznych- d) równość w profilu podłuŜnym Jw. Nierówności do 8mm(wg BN-68/8931-04 [9] łatączteromet-rową)- e) równość w przekroju Jw. Prześwity między łatą apoprzecznym (sprawdzona łatąpowierzchnią do 8mmprofilową z po-ziomnicą ipomiarze prześwitu kli-nemcechowanym oraz przymiaremliniowym względnie metodąniwela-cji)- f) spadki poprzeczne Jw. Odchyłki od do-kumentacji pro-(sprawdzone me-todą niwelacji) jektowej do 0,3%- g) szerokość nawierzchni Jw. Odchyłki od sze-rokości(sprawdzona przymiaremprojekto-wanej do ±5 cmliniowym)- h) szerokość i głębokość W 20 punktach charakterystycznych Wg pktu 5.7.5wypełnienia spoin i szczelin dziennej działki roboczej(oględziny i pomiar przymiaremliniowym po wykrusze-niu dług.Kontrola bieŜącaWg dokumenta-cji projektowej| lub decyzji InŜy-niera _______10 cm)8. i) sprawdzenie koloru kostek i deseniaich ułoŜenia6.4. Badania wykonanych robótZakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z betonowej kostki brukowej podano w tablicy 3.Tablica 3. Badania i pomiary po ukończeniu budowy nawierzchniLp. Wyszczególnienie badań i pomiarówSposób sprawdzenia1 Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego nawierzchni, Wizualne sprawdzenie jednorodności wyglądu, prawidłowościkrawęŜników, obrzeŜy, ściekówdesenia, kolorów kostek, spękań, plam, deformacji, wy-kruszeń,spoin i szczelin2 Badanie połoŜenia osi nawierzchni w planie Geodezyjne sprawdzenie połoŜenia osi co 25 m i w punktachcharakterystycznych (dopuszczalne przesunięcia wg tab. 2, lp. 5b)3 Rzędne wysokościowe, równość podłuŜna i Co 25 m i we wszystkich punktach charakterystycznych (wg metod ipoprzeczna, spadki poprzeczne i szerokość4 Rozmieszczenie i szerokość spoin i szczelin wnawierzchni, pomiędzy krawęŜnikami, obrzeŜami,ściekami oraz wypełnienie spoin i szczelindopuszczalnych wartości podanych w tab. 2, lp. od 5c do 5g)Wg pktu 5.5 i 5.7.57. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z betonowej kostki brukowej.Jednostki obmiarowe robót towarzyszących budowie nawierzchni z betonowej kostki brukowej (podbudowa, obramowanie itp.) są ustalone wodpowiednich ST wymienionych w pktach 5.4 i 5.5.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają:- przygotowanie podłoŜa i wykonanie koryta,- ewentualnie wykonanie podbudowy,- ewentualnie wykonanie ław (podsypek) pod krawęŜniki, obrzeŜa, ścieki,- wykonanie podsypki pod nawierzchnię,- ewentualnie wypełnienie dolnej części szczelin dylatacyjnych.Odbiór tych robót powinien być zgodny z wymaganiami pktu 8.2 D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] oraz niniejszej ST.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” [10] pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m nawierzchni z betonowej kostki brukowej obejmuje:108

- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,oznakowanie robót,przygotowanie podłoŜa i wykonanie koryta,dostarczenie materiałów i sprzętu,wykonanie podsypki, ustalenie kształtu,koloru i desenia kostek,- ułoŜenie i ubicie kostek,wypełnienie spoin i ew. szczelin dylatacyjnych w nawierzchni,pielęgnację nawierzchni,przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w niniejszej specyfikacji technicznej,- odwiezienie sprzętu.Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z betonowej kostki brukowej nie obejmuje robót towarzyszących (jak: podbudowa, obramowanie itp.), którepowinny być ujęte w innych pozycjach kosztorysowych, a których zakres jest określony przez ST wymienione w pktach 5.4 i 5.5.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Polskie Normy1. PN-B-11112:19962. PN-B-11113:19963. PN-B-11213:19974. PN-B-19701:19975. PN-B-32250:198810.2. BranŜowe Normy6. BN-88/6731-087. BN-80/6775-03/048. BN-64/8931-019. BN-68/8931-0410. D-M-00.00.0011. D-04.01.01¸04.03.0112. D-04.04.00¸04.04.0313. D-04.04.0414. D-04.05.00¸04.05.0415. D-04.06.0116. D-05.03.04a17. D-08.01.01¸0218. D-08.03.0119. D-08.05.00Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych Kruszywa mineralne.Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych; piasek Materiały kamienne. Elementy kamienne;krawęŜniki uliczne, mostowe i drogowe Cement. Cement powszechnego uŜytku. Skład,wymagania i ocena zgodności Materiały budowlane. Woda do betonów i zaprawCement. Transport i przechowywaniePrefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisktramwajowych. KrawęŜniki i obrzeŜaDrogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowegoDrogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą.10.3. Ogólne specyfikacje techniczne (ST)Wymagania ogólneDolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropieniePodbudowy z kruszywa stabilizowanego mechaniczniePodbudowa z tłucznia kamiennegoPodbudowy i ulepszone podłoŜa z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwamihydraulicznymiPodbudowa z chudego betonuWypełnianie szczelin w nawierzchni z betonu cementowegoKrawęŜnikiBetonowe obrzeŜa chodnikoweŚciekiINFORMACJA AKTUALIZACYJNA O WPROWADZENIU DO STOSOWANIA PN-EN 1338:2005Betonowe kostki brukowe - Wymagania i metody badańOpracowanie: lipiec 2005 r.1. Podstawa zmianDecyzją Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z dnia 8 marca 2005 r. została zatwierdzona norma PN-EN 1338:2005 Betonowe kostkibrukowe - Wymagania i metody badań.Norma zawiera postanowienia dotyczące materiałów, właściwości, wymagań i metod badań odnoszących się do betonowych kostek brukowychna spoiwie cementowym i elementów uzupełniających, przeznaczonych dla ruchu kołowego i pieszego.2. Zmiany aktualizacyjne w STWprowadzenie normy PN-EN 1338:2005 modyfikuje dotychczasowe wymagania określone dla betonowej kostki brukowej w ogólnychspecyfikacjach technicznych (ST):1. D-05.03.23 Nawierzchnia z kostki brukowej betonowej2. D-05.03.23a Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej dla dróg i ulic lokalnych oraz placów i chodników,które wynikały z ustaleń i procedur Instytutu Badawczego Dróg i Mostów, zawartych w wydawanych dotychczas aprobatach technicznych.W niniejszej informacji przedstawia się propozycje modyfikacji wymagań w ST, według PN-EN 1338, dotyczą ustaleń dla zewnętrznychnawierzchni, mających kontakt powierzchni z solą odladzającą w warunkach mrozu. (W przypadku innych zastosowań kostki, np. na wewnętrznychnawierzchniach, wymagania ST naleŜy odpowiednio dostosować).2.4.2. 3. NajwaŜniejsze wymagania dotyczące betonowej kostki brukowej, ustalone w PN-EN 1338 do stosowania na zewnętrznychnawierzchniach, mających kontakt z solą odladzającą w warunkach mrozu3.1. Dopuszczalne odchyłki wymiarów nominalnych deklarowanych przez producentaDopuszczalne odchyłkiGrubość kostkiDługośćSzerokośćmmmmmm< 100 ³± 2± 2100± 3± 3RóŜnica pomiędzy dwoma pomiarami grubości tej samej kostki powinna być £ 3 mm.Grubośćmm± 3± 4Odchyłki płaskości i pofalowania(jeśli maksymalne wymiary kostki przekraczają 300 mm)Długość pomiarowamm300400Maksymalna wypukłośćmm1,52,0Maksymalna wklęsłośćmm1,01,53.2. Właściwości fizyczne i mechaniczne3.2.1. Odporność na zamraŜanie/odmraŜanie z udziałem soli odladzających109

Klasa Znakowanie Ubytek masy po badaniu zamraŜania/rozmraŜania kg/m3 D Wartość średnia < 1,0przy czym Ŝaden pojedynczy wynik > 1,53.2.2. Wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniuWytrzymałość charakterystyczna na rozciąganie przy rozłupywaniu T nie powinna być mniejsza niŜ 3,6 MPa.śaden pojedynczy wynik niepowinien być mniejszy niŜ 2,9 MPa i nie powinien wykazywać obciąŜenia niszczącego mniejszego niŜ 250 N/mm długości rozłupania.3.2.3. Trwałość (ze względu na wytrzymałość)Prefabrykowane betonowe kostki brukowe poddawane działaniu normalnych warunków zewnętrznych zachowują zadowalającą trwałość(wytrzymałość) pod warunkiem spełnienia wymagań wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu (pkt 3.2.2) i poddawaniu normalnej konserwacji.3.2.4. Odporność na ścieranieKlasa Oznaczenie WymaganiePomiar wykonany wg zał. G normy (naszerokiej tarczy ściernej)Pomiar wykonany wg zał. H normy (na tarczyBöhmego)3 H < 23 mm < 20000 mm 3 /5000 mm 23.2.5. Odporność na poślizg/poślizgnięcieBetonowe kostki brukowe wykazują zadowalającą odporność na poślizg/poślizgnięcie pod warunkiem, Ŝe ich górna powierzchnia nie byłaszlifowana i/lub polerowana w celu uzyskania bardzo gładkiej powierzchni.JeŜeli wyjątkowo wymagane jest podanie wartości odporności na poślizg/poślizgnięcie, to naleŜy zastosować metodę badania opisaną wzałączniku I normy i zadeklarować wartość minimalną odporności na poślizg/poślizgnięcie.3.2.6. Aspekty wizualne3.2.6.1. WyglądGórna powierzchnia betonowych kostek brukowych oceniana zgodnie z załącznikiem J normy, nie powinna wykazywać wad, takich jak rysy lubodpryski.W przypadku dwuwarstwowych kostek brukowych, ocenianych zgodnie z załącznikiem J normy, nie dopuszcza się występowaniarozwarstwienia (rozdzielenia) między warstwami. (Uwaga: Ewentualne wykwity nie mają szkodliwego wpływu na właściwości uŜytkowekostek brukowych i nie są uwaŜane za istotne).3.2.6.2. TeksturaJeŜeli kostki brukowe produkowane są z powierzchnią o specjalnej teksturze, to taka tekstura powinna być opisana przez producenta.Jeśli nie ma znaczących róŜnic w teksturze, zgodność elementów ocenianych zgodnie z załącznikiem J normy, powinna być ustalona przezporównanie z próbkami dostarczonymi przez producenta i zatwierdzonymi przez odbiorcę. (Uwaga: RóŜnice w jednolitości tekstury kostekbrukowych, które mogą być spowodowane nieuniknionymi zmianami we właściwościach surowców i przez zmianę warunków twardnienia, nie są uwaŜaneza istotne).3.2.6.3. ZabarwienieW zaleŜności od decyzji producenta, barwiona moŜe być warstwa ścieralna lub cały element.Jeśli nie ma znaczących róŜnic w zabarwieniu, zgodność elementów ocenianych zgodnie z załącznikiem J normy, powinna być ustalona przezporównanie z próbkami dostarczonymi przez producenta i zatwierdzonymi przez odbiorcę.(Uwaga: RóŜnice w jednolitości zabarwienia kostek brukowych, które mogą być spowodowane nieuniknionymi zmianami właściwości surowcówlub przez zmianę warunków twardnienia, nie są uwaŜane za istotne).110

D.06.01.01 UMACNIANIE SKARP ROWÓW I ŚCIEKÓW1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z remontowaniem,utrzymaniem, przeciwerozyjnym umocnieniem powierzchniowym skarp, rowów i ścieków.1.2. Zakres stosowania STSzczegółowa specyfikacja technicznej (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogachkrajowych i wojewódzkich.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z oczyszczaniem, pogłębianiem profilowaniem orazumacnianiem powierzchniowym dna i skarp rowu.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Rów - otwarty wykop o głębokości co najmniej 30 cm, który zbiera i odprowadza wodę.1.4.2. Rów przydroŜny - rów zbierający wodę z korony drogi.1.4.3. Rów odpływowy - rów odprowadzający wodę poza pas drogowy.1.4.4. Rów stokowy - rów zbierający wodę spływającą ze stoku.1.4.5. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriałami stosowanymi przy umacnianiu skarp, rowów i ścieków objętymi niniejszą ST są:zaprawa cementowa, elementy prefabrykowane,2.3. Kruszywoświr i mieszanka powinny odpowiadać wymaganiom PN-B-11111:1996 [2].Piasek powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-11113:1996 [3].2.4. Beton hydrotechnicznyPrzy wykonywaniu umocnień rowów i ścieków naleŜy stosować beton hydrotechniczny zgodne z wymaganiami PN-B-14501:1990 [6].2.5. Elementy prefabrykowaneWytrzymałość, kształt i wymiary elementów powinny być zgodne z dokumentacją projektową i ST.KrawęŜniki betonowe powinny odpowiadać wymaganiom BN-80/6775-03/04 [13].3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonywania robót remontowych, utrzymaniowych i technicznego umacnianiaWykonawca przystępujący do wykonania robót powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu:równiarek,ubijaków o ręcznym prowadzeniu, ew. sprzętudo podwieszania i podciągania, koparekpodsiębiernych, spycharek lemieszowych,równiarek samojezdnych lub przyczepnych,urządzeń kontrolno-pomiarowych, zagęszczarekpłytowych wibracyjnych.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów4.2.1. Transport kruszywaKruszywo moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem zinnymi kruszywami i nadmiernym zawilgoceniem.4.2.2. Transport cementuCement naleŜy przewozić zgodnie z wymaganiami BN-88/6731-08 [12].4.2.3. Transport elementów prefabrykowanychElementy prefabrykowane moŜna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed uszkodzeniami. Dotransportu moŜna przekazać elementy, w których beton osiągnął wytrzymałość co najmniej 0,75 R .5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Oczyszczenie rowuOczyszczenie rowu polega na wybraniu namułu naniesionego przez wodę, ścięciu trawy i krzaków w obrębie rowu.5.3. Pogłębianie i wyprofilowanie dna i skarp rowuW wyniku prac remontowych naleŜy uzyskać podane poniŜej wymiary geometryczne rowu i skarp, zgodne z PN-S-02204 [1]:dla rowu przydroŜnego w kształcie:a) trapezowym - szerokość dna co najmniej 0,40 m, nachylenie skarp od 1:1,5 do 1:1,3, głębokość od 0,30 m do 1,20 m liczona jako róŜnica poziomówdna i niŜszej krawędzi górnej rowu;b) trójkątnym - dno wyokrąglone łukiem kołowym o promieniu 0,50 m, nachylenie skarpy wewnętrznej 1:3, nachylenie skarpy zewnętrznej od 1:3 do 1:10,głębokość od 0,30 m do 1,50 m liczona jako róŜnica poziomów dna i niŜszej krawędzi górnej rowu;c) opływowym - dno wyokrąglone łukiem kołowym o promieniu 2,0 m, krawędzie górne wyokrąglone łukami kołowymi o promieniu 1,0 m do 2,0 m,nachylenie skarpy wewnętrznej 1:3, a skarpy zewnętrznej od 1:3 do 1:10, głębokość od 0,30 m do 0,50 m liczona jako róŜnica poziomów dna i niŜszejkrawędzi górnej rowu;dla rowu stokowego - kształt trapezowy, szerokość dna co najmniej 0,40 m, nachylenie skarp od 1:1,5 do 1:3, głębokość co najmniej 0,50 m. Rów tenpowinien być oddalony co najmniej o 3,0 m od krawędzi skarpy drogowej przy gruntach suchych i zwartych i co najmniej o 5,0 m w pozostałychprzypadkach.G111

dla rowu odpływowego - kształt trapezowy, szerokość dna co najmniej 0,40 m, głębokość minimum 0,50 m, przebieg prostoliniowy, na załamaniachtrasy łuki kołowe o promieniu co najmniej 10,0 m.Najmniejszy dopuszczalny spadek podłuŜny rowu powinien wynosić 0,2%; w wyjątkowych sytuacjach na odcinkach nie przekraczających 200 m - 0,1%.Największy spadek podłuŜny rowu nie powinien przekraczać:a) przy nieumocnionych skarpach i dnie- w gruntach piaszczystych - 1,5%,- w gruntach piaszczysto-gliniastych, pylastych - 2,0%,- w gruntach gliniastych i ilastych - 3,0%,- w gruntach skalistych - 10,0%;b) przy umocnionych skarpach i dnie- matą trawiastą - 2,0%,- darniną - 3,0%,- faszyną - 4,0%,- brukiem na sucho - 6,0%,- elementami betonowymi - 10,0%,- brukiem na podsypce cementowo-piaskowej - 15,0%.5.4. Roboty wykończenioweNamuł i nadmiar gruntu pochodzącego z remontowanych rowów i skarp naleŜy wywieźć poza obręb pasa drogowego i rozplantować w miejscuzaakceptowanym przez InŜyniera.Sposób zniszczenia pozostałości po usuniętej roślinności powinien być zgodny z ustaleniami ST lub wskazaniami InŜyniera.5.5. Układanie elementów prefabrykowanychTypowymi elementami prefabrykowanymi stosowanymi dla umocnienia skarp i rowów są:płyty aŜurowe betonowe.PodłoŜe, na którym układane będą elementy prefabrykowane, powinno być zagęszczone do wskaźnika InaleŜy ułoŜyć podsypkę cementowo-piaskową o stosunku 1:4 i zagęścić do wskaźnika I > 1,0.s> 1,0. Na przygotowanym podłoŜus Spoiny pomiędzy płytami naleŜy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową ostosunku 1:2 i utrzymywać w stanie wilgotnym przez co najmniej 7 dni.Płyty aŜurowe naleŜy przytwierdzić do podłoŜa min. 2 sztukami kołków na 1 płytę.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Pomiary cech geometrycznych remontowanego rowu i skarpCzęstotliwość oraz zakres pomiarów podaje tablica 1.Tablica 1.Lp. Wyszczególnienie Minimalna częstotliwość pomiarów1 Spadek podłuŜny rowu 1 km na kaŜde 5 km drogi2 Szerokość i głębokość rowu 1 raz na 100 m3 Powierzchnia skarp 1 raz na 100 m6.2.1. Spadki podłuŜne rowuSpadki podłuŜne rowu powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5% spadku.6.2.2. Szerokość i głębokość rowuSzerokość i głębokość rowu powinna być zgodna z dokumentacją projektową z tolerancją ± 5 cm.6.2.3. Powierzchnia skarpPowierzchnię skarp naleŜy sprawdzać szablonem. Prześwit między skarpą a szablonem nie powinien przekraczać 3cm.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m (metr) remontowanego rowu i ułoŜonego elementu prefabrykowanego.Jednostką obmiarową jest m3 (metr) wykonanego betonu hydrotechnicznego.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m remontowanego rowu obejmuje:- roboty pomiarowe i przygotowawcze,- oznakowanie robót,- oczyszczenie rowu,- pogłębianie i profilowanie rowu,- ścięcie trawy i krzaków,- odwiezienie urobku,- roboty wykończeniowe,- przeprowadzenie pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej.Cena 1 m ułoŜonego ścieku z elementów prefabrykowanych obejmuje:roboty pomiarowe i przygotowawcze, ew. wykonanie koryta, dostarczenie iwbudowanie materiałów, ułoŜenie prefabrykatów, pielęgnacja spoin,uporządkowanie terenu, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych wspecyfikacji technicznej.112

Cena 1 m 3 wykonanego betonu hydrotechnicznego obejmuje:- roboty pomiarowe i przygotowawcze,- ew. wykonanie koryta,- dostarczenie i wbudowanie materiałów,- wykonanie deskowania,- wylanie betonu,- pielęgnacja betonu,- uporządkowanie terenu,- przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-S-02204 Drogi samochodowe. Odwodnienie dróg10.2. Inne materiały2. Stanisław Datka, Stanisław Lenczewski: Drogowe roboty ziemne113

D-07.01.01 OZNAKOWANIE POZIOME1. WSTEP1.1 Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru oznakowania poziomego dróg.1.2 Zakres stosowaniaSpecyfikacja techniczna (ST) stanowi obowiązującą dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem i odbiorem oznakowania poziomegostosowanego na drogach o nawierzchni twardej.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub przerywanych, pojedynczych lubpodwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni.1.4.2. Znaki podłuŜne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem, występujące jako linie segregacyjne lub krawędziowe,przerywane lub ciągłe.1.4.3. Strzałki - znaki poziome na nawierzchni, występujące jako strzałki kierunkowe słuŜące do wskazania dozwolonego kierunku jazdy oraz strzałkinaprowadzające, które uprzedzają o konieczności opuszczenia pasa, na którym się znajdują.1.4.4. Znaki poprzeczne - znaki wyznaczające miejsca przeznaczone do ruchu pieszych i rowerzystów w poprzek jezdni oraz miejsca zatrzymaniapojazdów.1.4.5. Znaki uzupełniające - znaki w postaci symboli, napisów, linii przystankowych oraz inne określające szczególne miejsca na nawierzchni.1.4.6. Materiały do poziomego znakowania dróg - materiały zawierające rozpuszczalniki, wolne od rozpuszczalników lub punktowe elementy odblaskowe,które mogą zostać naniesione albo wbudowane przez malowanie, natryskiwanie, odlewanie, wytłaczanie, rolowanie, klejenie itp. na nawierzchnie drogowe,stosowane w temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyŜszonej. Materiały te powinny być retrorefleksyjne.1.4.7. Materiały do znakowania cienkowarstwowego - farby nakładane warstwą grubości od 0,3 mm do 0,8 mm.1.4.8. Materiały do znakowania grubowarstwowego - materiały nakładane warstwą grubości od 0,9 mm do 5 mm. NaleŜą do nich chemoutwardzalne masystosowane na zimno oraz masy termoplastyczne.1.4.9. Materiały prefabrykowane - materiały, które łączy się z powierzchnią drogi przez klejenie, wtapianie, wbudowanie lub w inny sposób. Zalicza się donich masy termoplastyczne w arkuszach do wtapiania oraz folie do oznakowań tymczasowych (Ŝółte) i trwałych (białe) oraz punktowe elementyodblaskowe.1.4.10. Punktowe elementy odblaskowe - materiały o wysokości do 15 mm, a w szczególnych wypadkach do 25 mm, które są przyklejane lubwbudowywane w nawierzchnię. Mają róŜny kształt, wielkość i wysokość oraz rodzaj i liczbę zastosowanych elementów odblaskowych, do których naleŜąszklane soczewki, elementy odblaskowe z polimetekrylanu metylu i folie odblaskowe.1.4.11. Tymczasowe oznakowanie drogowe - oznakowanie z materiału o barwie Ŝółtej, którego czas uŜytkowania wynosi do 3 miesięcy lub do czasuzakończenia robót.1.4.12. Okresowe oznakowanie drogowe - oznakowanie, którego czas uŜytkowania wynosi do 6 miesięcy.1.4.13. Kulki szklane - materiał do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami w stanie ciekłym, w celu uzyskaniawidzialności oznakowania w nocy.1.4.14. Materiał uszorstniający - kruszywo zapewniające oznakowaniu poziomemu właściwości antypoślizgowe.1.4.15. Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M-00.00.00 „Wymaganiaogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.Na podjazdach do doków rozładunkowych wykonać w sposób trwały linie ograniczające długości 10 m, w kolorze Ŝółtym.Oznakowanie poziome naleŜy wykonać farbami akrylowymi z dodatkiem mikrokulek odblaskowych (metodą trwałą).2.2. Dokument dopuszczający do stosowania materiałówKaŜdy materiał uŜywany przez Wykonawcę do poziomego znakowania dróg musi posiadać aprobatę techniczną.2.3. Badanie materiałów, których jakość budzi wątpliwośćWykonawca powinien przeprowadzić dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości jego lub InŜyniera, co do jakości, w celustwierdzenia czy odpowiadają one wymaganiom określonym w punkcie 2. Badania te Wykonawca zleci IBDiM lub akredytowanemu laboratorium. Badaniapowinny być wykonane zgodnie z „Warunkami technicznymi POD-97” [4].2.4. Oznakowanie opakowańWykonawca powinien Ŝądać od producenta, aby oznakowanie opakowań materiałów do poziomego znakowania dróg było wykonane zgodnie zPN-O-79252 [2], a ponadto aby na kaŜdym opakowaniu był umieszczony trwały napis zawierający:- nazwę producenta i materiału do znakowania dróg,- masę brutto i netto,- numer partii i datę produkcji,- informację o szkodliwości i klasie zagroŜenia poŜarowego,- ewentualne wskazówki dla uŜytkowników.2.5. Przepisy określające wymagania dla materiałówPodstawowe wymagania dotyczące materiałów podano w punkcie 2.6, a szczegółowe wymagania określone są w „Warunkach technicznychPOD-97” [4].2.6. Wymagania wobec materiałów do poziomego znakowania dróg2.6.2. Materiały do znakowania grubowarstwowegoMateriałami do znakowania grubowarstwowego powinny być materiały umoŜliwiające nakładanie ich warstwą grubości od 0,9 mm do 5 mm, jakmasy chemoutwardzalne stosowane na zimno oraz masy termoplastyczne.Masy chemoutwardzalne powinny być substancjami jedno- lub dwuskładnikowymi, mieszanymi ze sobą w proporcjach ustalonych przezproducenta i nakładanymi na nawierzchnię odpowiednim aplikatorem. Masy te powinny tworzyć warstwę kohezyjną w wyniku reakcji chemicznej.Masy termoplastyczne powinny być substancjami nie zawierającymi rozpuszczalników, dostarczanymi w postaci bloków, granulek lub proszku.Przy stosowaniu powinny dać się podgrzewać do stopienia i aplikować ręcznie lub maszynowo. Masy te powinny tworzyć warstwę kohezyjną przezochłodzenie.Właściwości fizyczne materiałów do znakowania grubowarstwowego i wykonanych z nich elementów prefabrykowanych określa aprobatatechniczna, odpowiadająca wymaganiom POD-97 [4].2.6.3. Zawartość składników lotnych w materiałach do znakowania cienko- i grubowarstwowegoZawartość składników lotnych (rozpuszczalników organicznych) nie powinna przekraczać w materiałach do znakowania:- cienkowarstwowego 30% (m/m),- grubowarstwowego 2% (m/m).Nie dopuszcza się stosowania materiałów zawierających rozpuszczalnik aromatyczny (jak np. toluen, ksylen) w ilości większej niŜ 10%. Niedopuszcza się stosowania materiałów zawierających benzen i rozpuszczalniki chlorowane.2.6.4. Kulki szklaneMateriały w postaci kulek szklanych refleksyjnych do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na materiały do oznakowania powinnyzapewniać widzialność w nocy poprzez odbicie powrotne w kierunku pojazdu wiązki światła wysyłanej przez reflektory pojazdu.114

Kulki szklane powinny charakteryzować się współczynnikiem załamania powyŜej 1,50, wykazywać odporność na wodę i zawierać nie więcej niŜ20% kulek z defektami.Kulki szklane hydrofobizowane powinny ponadto wykazywać stopień hydrofobizacji co najmniej 80%.Właściwości kulek szklanych określa aprobata techniczna, odpowiadająca wymaganiom POD-97 [4].2.6.5. Materiał uszorstniający oznakowanieMateriał uszorstniający oznakowanie powinien składać się z naturalnego lub sztucznego twardego kruszywa (np. krystobalitu), stosowanego wcelu zapewnienia oznakowaniu odpowiedniej szorstkości (właściwości antypoślizgowych). Materiał uszorstniający nie moŜe zawierać więcej niŜ 1% cząstekmniejszych niŜ 90 mm. Potrzeba stosowania materiału uszorstniającego powinna być określona w ST.Materiał uszorstniający oraz mieszanina kulek szklanych z materiałem uszorstniającym powinny odpowiadać wymaganiom określonym waprobacie technicznej lub POD-97 [4].2.6.6. Punktowe elementy odblaskowePunktowym elementem odblaskowym powinna być naklejana, kotwiczona lub wbudowana w nawierzchnię płytka z materiału wytrzymującegoprzejazdy pojazdów samochodowych, zawierająca element odblaskowy umieszczony w ten sposób, aby zapewniał widzialność w nocy, a takŜe w czasieopadów deszczu.Element odblaskowy (retroreflektor), będący częścią punktowego elementu odblaskowego moŜe być:- szklany lub plastikowy w całości lub z dodatkową warstwą odbijającą znajdującą się na powierzchni nie wystawionej na zewnątrz i nienaraŜoną na przejeŜdŜanie pojazdów,- plastikowy z warstwą zabezpieczającą przed ścieraniem, który moŜe mieć warstwę odbijającą tylko w miejscu nie wystawionym na ruch i wktórym powierzchnie wystawione na ruch są zabezpieczone warstwami odpornymi na ścieranie.Profil punktowego elementu odblaskowego nie powinien mieć Ŝadnych ostrych krawędzi od strony najeŜdŜanej przez pojazdy. Jeśli punktowyelement odblaskowy jest wykonany z dwu lub więcej części, kaŜda z nich powinna być usuwalna tylko za pomocą narzędzi polecanych przez producenta.Wysokość punktowego elementu nie moŜe być większa od 25 mm. Barwa, w przypadku oznakowania trwałego, powinna być biała lub srebrzysta, a dlaoznakowania czasowego - Ŝółta.Właściwości punktowego elementu odblaskowego określa aprobata techniczna, odpowiadająca wymaganiom POD-97 [4].2.6.7. Wymagania wobec materiałów ze względu na ochronę warunków pracy i środowiskaMateriały stosowane do znakowania nawierzchni nie powinny zawierać substancji zagraŜających zdrowiu ludzi i powodujących skaŜenieśrodowiska.2.7. Przechowywanie i składowanie materiałówMateriały do znakowania cienko- i grubowarstwowego nawierzchni powinny zachować stałość swoich właściwości chemicznych ifizykochemicznych przez okres co najmniej 6 miesięcy składowania w warunkach określonych przez producenta.Materiały do poziomego znakowania dróg naleŜy przechowywać w magazynach odpowiadających zaleceniom producenta, zwłaszczazabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i w temperaturze, dla:a) farb wodorozcieńczalnych od 5o do 40oC,b) farb rozpuszczalnikowych od 0o do 25oC,c) pozostałych materiałów - poniŜej 40oC.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania oznakowania poziomegoWykonawca przystępujący do wykonania oznakowania poziomego, w zaleŜności od zakresu robót, powinien wykazać się moŜliwościąkorzystania z następującego sprzętu, zaakceptowanego przez InŜyniera:- szczotek mechanicznych (zaleca się stosowanie szczotek wyposaŜonych w urządzenia odpylające) oraz szczotek ręcznych,- frezarek,- spręŜarek,- malowarek,- układarek mas termoplastycznych i chemoutwardzalnych,- sprzętu do badań, określonych w ST.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Przewóz materiałów do poziomego znakowania drógMateriały do poziomego znakowania dróg naleŜy przewozić w pojemnikach zapewniających szczelność, bezpieczny transport i zachowaniewymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być oznakowane zgodnie z normą PN-O-79252 [2].Materiały do znakowania poziomego naleŜy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniemmechanicznym, zgodnie z PN-C-81400 [1] oraz zgodnie z prawem przewozowym.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.Na podjazdach do doków rozładunkowych wykonać w sposób trwały linie ograniczające długości 10 m, w kolorze Ŝółtym5.2. Warunki atmosferyczneW czasie wykonywania oznakowania temperatura nawierzchni i powietrza powinna wynosić co najmniej 5oC, a wilgotność względna powietrzapowinna być zgodna z zaleceniami producenta lub wynosić co najwyŜej 85%.5.3. Jednorodność nawierzchni znakowanejPoprawność wykonania znakowania wymaga jednorodności nawierzchni znakowanej. Nierównomierności i/albo miejsca łatania nawierzchni,które nie wyróŜniają się od starej nawierzchni i nie mają większego rozmiaru niŜ 15% powierzchni znakowanej, uznaje się za powierzchnie jednorodne. Dlapowierzchni niejednorodnych naleŜy ustalić w ST wymagania wobec materiału do znakowania nawierzchni.5.4. Przygotowanie podłoŜa do wykonania znakowaniaPrzed wykonaniem znakowania poziomego naleŜy oczyścić powierzchnię nawierzchni malowanej z pyłu, kurzu, piasku, smarów, olejów i innychzanieczyszczeń, przy uŜyciu sprzętu wymienionego w ST i zaakceptowanego przez InŜyniera.Powierzchnia nawierzchni przygotowana do wykonania oznakowania poziomego musi być czysta i sucha.5.5. PrzedznakowanieW celu dokładnego wykonania poziomego oznakowania drogi, moŜna wykonać przedznakowanie, stosując się do ustaleń zawartych wdokumentacji projektowej, „Instrukcji o znakach drogowych poziomych” [3], ST i wskazaniach InŜyniera.Do wykonania przedznakowania moŜna stosować nietrwałą farbę, np. farbę silnie rozcieńczoną rozpuszczalnikiem. Zaleca się wykonywanieprzedznakowania w postaci cienkich linii lub kropek. Początek i koniec znakowania naleŜy zaznaczyć małą kreską poprzeczną.W przypadku odnawiania znakowania drogi, gdy stare znakowanie jest wystarczająco czytelne i zgodne z dokumentacją projektową, moŜnaprzedznakowania nie wykonywać.5.6. Wykonanie znakowania drogi5.6.1. Dostarczenie materiałów i spełnienie zaleceń producenta materiałówMateriały do znakowania drogi, spełniające wymagania podane w punkcie 2, powinny być dostarczone w oryginalnych opakowaniachhandlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami ST, producenta oraz wymaganiami znajdującymi się w aprobacie technicznej. 5.6.3. Wykonanieznakowania drogi materiałami grubowarstwowymiWykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne zponiŜszymi wskazaniami.Materiał znakujący naleŜy nakładać równomierną warstwą o grubości ustalonej w ST, zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubośćnanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej, podkładanej na drodze malowarki.115

Ilość materiału zuŜyta w czasie prac, określona przez średnie zuŜycie na metr kwadratowy, nie moŜe się róŜnić od ilości ustalonej, więcej niŜ o 20%.W przypadku mas termoplastycznych wszystkie większe prace powinny być wykonywane przy uŜyciu urządzeń samojezdnych zautomatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych prac, wielkość, wydajność ijakość sprzętu naleŜy dostosować do ich zakresu i rozmiaru. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier nawniosek Wykonawcy. W przypadku znakowania nawierzchni betonowej naleŜy zastosować podkład (primer) poprawiający przyczepność nakładanegotermoplastu do nawierzchni.W przypadku dwuskładnikowych mas chemoutwardzalnych prace moŜna wykonywać ręcznie, przy uŜyciu prostych urządzeń, np. typu„Plastomarker” lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera.5.6.4. Wykonanie znakowania drogi punktowymi elementami odblaskowymiWykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne zponiŜszymi wskazaniami.Przy wykonywaniu znakowania punktowymi elementami odblaskowymi naleŜy zwracać szczególną uwagę na staranne mocowanie elementówdo podłoŜa, od czego zaleŜy trwałość wykonanego oznakowania.Nie wolno zmieniać ustalonego przez producenta rodzaju kleju z uwagi na moŜliwość uzyskania róŜnej jego przyczepności do nawierzchni i domateriałów, z których wykonano punktowe elementy odblaskowe.W przypadku znakowania nawierzchni betonowych naleŜy zastosować podkład (primer) poprawiający przyczepność przyklejanych punktowychelementów odblaskowych do nawierzchni.5.7. Usuwanie oznakowania poziomegoW przypadku konieczności usunięcia istniejącego oznakowania poziomego, czynność tę naleŜy wykonać jak najmniej uszkadzającnawierzchnię.Zaleca się wykonywać usuwanie oznakowania:- cienkowarstwowego, metodą: frezowania, piaskowania, trawienia, wypalania lub zamalowania,- grubowarstwowego, metodą frezowania,- punktowego, prostymi narzędziami mechanicznymi.Środki zastosowane do usunięcia oznakowania nie mogą wpływać ujemnie na przyczepność nowego oznakowania do podłoŜa, na jegoszorstkość, trwałość oraz na właściwości podłoŜa.Usuwanie oznakowania na czas robót drogowych moŜe być wykonane przez zamalowanie nietrwałą farbą barwy czarnej.Materiały pozostałe po usunięciu oznakowania naleŜy usunąć z drogi tak, aby nie zanieczyszczały środowiska, w miejsce zaakceptowane przezInŜyniera. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badanie przygotowania podłoŜa i przedznakowaniaPowierzchnia jezdni przed wykonaniem znakowania poziomego musi być całkowicie czysta i sucha.Przedznakowanie powinno być wykonane zgodnie z wymaganiami punktu 5.5.6.3. Badania wykonania oznakowania poziomego6.3.1. Wymagania wobec oznakowania poziomego6.3.1.1. Widzialność w dzieńWidzialność oznakowania w dzień jest określona współczynnikiem luminancji i barwą oznakowania.Do określenia odbicia światła dziennego lub odbicia oświetlenia drogi od oznakowania stosuje się współczynnik luminancji w świetlerozproszonym Q = L/E, gdzie:Q - współczynnik luminancji w świetle rozproszonym, mcd m- 2 lx- 1 , L- luminancja pola w świetle rozproszonym, mcd/m 2 , E - oświetleniepłaszczyzny pola, lx.Pomiary luminancji w świetle rozproszonym wykonuje się w praktyce miernikiem luminancji wg POD-97 [4]. Wartość współczynnika Q powinnawynosić dla oznakowania świeŜego, barwy:- białej na nawierzchni asfaltowej, co najmniej 130 mcd m- 2 lx- 1 ,- białej na nawierzchni betonowej, co najmniej 160 mcd m- 2 lx- 1 ,- Ŝółtej, co najmniej 100 mcd m- 2 lx- 1 .Pomiar współczynnika luminancji w świetle rozproszonym moŜe być zastąpiony pomiarem współczynnika luminancji b, wg POD-97 [4]. Wartośćwspółczynnika b powinna wynosić dla oznakowania świeŜego, barwy:- białej, co najmniej 0,60,- Ŝółtej, co najmniej 0,40.Wartość współczynnika b powinna wynosić dla oznakowania uŜywanego barwy:- białej, po 12 miesiącach uŜywalności, co najmniej 0,30,- Ŝółtej, po 1 miesiącu uŜywalności, co najmniej 0,20.Barwa oznakowania powinna być określona wg POD-97 [4] przez współrzędne chromatyczności x i y, które dla suchego oznakowania powinnyleŜeć w obszarze zdefiniowanym przez cztery punkty naroŜne:Punkt naroŜny 1 2 3 4Oznakowanie białe:x0,40,30,30,34y0,40,30,30,38Oznakowanie Ŝółte:xy0,50,40,50,56.3.1.2. Widzialność w nocyZa miarę widzialności w nocy przyjęto powierzchniowy współczynnik odblasku R L, określany wg POD-97 [4].Wartość współczynnika R L powinna wynosić dla oznakowania świeŜego w stanie suchym, barwy:białej, co najmniej 300 mcd m- 2 lx- 1 ,Ŝółtej, co najmniej 200 mcd m- 2 lx- 1 . Wartość współczynnika R L powinnawynosić dla oznakowania uŜywanego:a) cienko- i grubowarstwowego barwy:białej, po 12 miesiącach eksploatacji, co najmniej 100 mcd m- 2 lx- 1 ,Ŝółtej, po 1 miesiącu eksploatacji, co najmniej 150 mcd m- 2 lx- 1 ,b) folii:dla oznakowań trwałych i długotrwałych (białych), co najmniej 300 mcd m- 2 lx- 1 , dlaoznakowań tymczasowych (Ŝółtych), co najmniej 300 mcd m- 2 lx- 1 .6.3.1.3. Szorstkość oznakowaniaMiarą szorstkości oznakowania jest wartość wskaźnika szorstkości SRT (Skid Resistance Tester) mierzona wahadłem angielskim, wg POD-97 [4]. WartośćSRT symuluje warunki, w których pojazd wyposaŜony w typowe opony hamuje z blokadą kół przy prędkości 50 km/h na mokrej nawierzchni. Wymaga się,aby wartość wskaźnika szorstkości SRT wynosiła na oznakowaniu:świeŜym, co najmniej 50 jednostek SRT,uŜywanym, w ciągu całego okresu uŜytkowania, co najmniej 45 jednostek SRT.Dla punktowych elementów odblaskowych badań szorstkości nie wykonuje się.6.3.1.4. Trwałość oznakowaniaTrwałość oznakowania oceniana jako stopień zuŜycia w 10-stopniowej skali na zasadzie porównania z wzorcami, wg POD-97 [4], powinnawynosić po 12-miesięcznym okresie eksploatacji oznakowania wykonanego:0,50,50,430,48116

farbami wodorozcieńczalnymi, co najmniej 5,pozostałymi materiałami, co najmniej 6.6.3.1.5. Czas schnięcia oznakowania (wzgl. czas przejezdności oznakowania)Za czas schnięcia oznakowania przyjmuje się czas upływający między wykonaniem oznakowania a jego oddaniem do ruchu.Czas schnięcia oznakowania nie powinien przekraczać czasu gwarantowanego przez producenta, z tym Ŝe nie moŜe przekraczać 2 godzin.6.3.1.6. Grubość oznakowaniaGrubość oznakowania, tj. podwyŜszenie ponad górną powierzchnię nawierzchni, powinna wynosić dla:a) oznakowania cienkowarstwowego (grubość na mokro bez kulek szklanych), co najwyŜej 800 |im,b) oznakowania grubowarstwowego, co najwyŜej 5 mm,c) punktowych elementów odblaskowych umieszczanych na części jezdnej drogi, co najwyŜej 15 mm, a w uzasadnionych przypadkach ustalonych wdokumentacji projektowej, co najwyŜej 25 mm.Wymagania te nie obowiązują, jeśli nawierzchnia pod znakowaniem jest wyfrezowana.6.3.2. Badania wykonania znakowania poziomego z materiału cienkowarstwowego lub grubowarstwowegoWykonawca wykonując znakowanie poziome z materiału cienko- lub grubowarstwowego przeprowadza przed rozpoczęciem kaŜdej pracy orazw czasie jej wykonywania, co najmniej raz dziennie, lub zgodnie z ustaleniem ST, następujące badania:a) przed rozpoczęciem pracy:sprawdzenie oznakowania opakowań,wizualną ocenę stanu materiału, w zakresie jego jednorodności i widocznych wad,pomiar wilgotności względnej powietrza,pomiar temperatury powietrza i nawierzchni,badanie lepkości farby (cienkowarstwowej), wg POD-97 [4],b) w czasie wykonywania pracy:pomiar grubości warstwy oznakowania, pomiar czasuschnięcia, wg POD-97 [4], wizualną ocenę równomiernościrozłoŜenia kulek szklanych,pomiar poziomych wymiarów oznakowania, na zgodność z dokumentacją projektową i „Instrukcją o znakach drogowych poziomych” [3], wizualną ocenęrównomierności skropienia (rozłoŜenia materiału) na całej szerokości linii, oznaczenia czasu przejezdności, wg POD-97 [4]. Protokół z przeprowadzonychbadań wraz z jedną próbką na blasze (300 x 250 x 0,8 mm) Wykonawca powinien przechować do czasu upływu okresu gwarancji.W przypadku wątpliwości dotyczących wykonania oznakowania poziomego, InŜynier moŜe zlecić wykonanie badań:- widzialności w dzień,- widzialności w nocy,- szorstkości,odpowiadających wymaganiom podanym w punkcie 6.3.1 i wykonanych według metod określonych w „Warunkach technicznych POD-97” [4]. JeŜeli wynikitych badań wykaŜą wadliwość wykonanego oznakowania to koszt badań ponosi Wykonawca, w przypadku przeciwnym - Zamawiający.6.3.3. Badania wykonania znakowania poziomego z punktowych elementów odblaskowychWykonawca wykonując znakowanie z prefabrykowanych elementów odblaskowych przeprowadza, co najmniej raz dziennie lub zgodnie zustaleniem ST, następujące badania:- sprawdzenie oznakowania opakowań,- sprawdzenie rodzaju stosowanego kleju lub innych elementów mocujących, zgodnie z zaleceniami ST,- wizualną ocenę stanu elementów, w zakresie ich kompletności i braku wad,- wilgotności względnej powietrza,- temperatury powietrza i nawierzchni,- pomiaru czasu oddania do ruchu (schnięcia),- wizualną ocenę liniowości przyklejenia elementów,- równomierności przyklejenia elementów na całej długości linii,- zgodności wykonania oznakowania z dokumentacja projektową i „Instrukcją o znakach drogowych poziomych” [3].Protokół z przeprowadzonych badań wraz z próbkami przyklejanych elementów, w liczbie określonej w ST, Wykonawca przechowuje do czasuupływu okresu gwarancji.W przypadku wątpliwości dotyczących wykonania oznakowania poziomego InŜynier moŜe zlecić wykonanie badań:- widzialności w dzień,- widzialności w nocy,odpowiadających wymaganiom podanym w punkcie 6.3.1 i wykonanych według metod określonych w „Warunkach technicznych POD-97” [4]. Jeśli wynikitych badań wykaŜą wadliwość wykonanego oznakowania to koszt badań ponosi Wykonawca, w przypadku przeciwnym - Zamawiający.6.3.4. Zbiorcze zestawienie wymagań dla materiałów i wykonanego oznakowaniaLp Rodzaj wymagania Jednostka Materiały do znakowaniacienkowars- grubowarstwowegotwowego1 Zawartość składników lotnych w materiałachdo znakowania- rozpuszczalników organicznych % (m/m) < 30 < 2- rozpuszczalników aromatycznych % (m/m) < 10 -- benzenu i rozpuszczalników % (m/m) 0 0chlorowanych2 Współczynnik załamania światła kulek szklanych współcz. > 1,5 > 1,53 Współczynnik luminancji Q w świetle rozproszonymdla oznakowania świeŜego barwy: - białej nanawierzchni asfaltowej- Ŝółtej mcd m -2 lx -1 > 130 > 1304 mcd m- 2 lx- 1 > 100 > 100Współczynnik luminancji p dlaświeŜego barwy oznakowania- białej współcz. p > 0,60 > 0,605 - Ŝółtej współcz. p > 0,40 > 0,40Powierzchniowy współczynnik odblaskuoznakowania świeŜego w stanie suchym barwy:- białej- Ŝółtej mcd m 2 lx 1 > 300 > 3006 mcd m -2 lx -1 > 200 > 200Szorstkość oznakowaniawskaźnik- świeŜego SRT > 50 > 507 - uŜywanego (po 3 mies.) SRT > 45 > 45Trwałość oznakowania wykonanego:117

- farbami wodorozcieńczalnymi- pozostałymi materiałamiwskaźnikwskaźnik8 Czas schnięcia materiału na nawierzchni h < 2 < 29 Grubość oznakowania nadmm< 800 < 5powierzchnią nawierzchnimm- bez mikrokulek szklanych- z mikrokulkami szklanymi10 Okres stałości właściwości materiałów do miesięcy > 6> 6 znakowania przy składowaniu || |6.4. Tolerancje wymiarów oznakowania6.4.1. Tolerancje nowo wykonanego oznakowaniaTolerancje nowo wykonanego oznakowania poziomego, zgodnego z dokumentacją projektową i „Instrukcją o znakach drogowych poziomych”[3], powinny odpowiadać następującym warunkom:- szerokość linii moŜe róŜnić się od wymaganej o ± 5 mm,- długość linii moŜe być mniejsza od wymaganej co najwyŜej o 50 mm lub większa co najwyŜej o 150 mm,- dla linii przerywanych, długość cyklu składającego się z linii i przerwy nie moŜe odbiegać od średniej liczonej z 10 kolejnych cykli o więcej niŜ± 50 mm długości wymaganej,- dla strzałek, liter i cyfr rozstaw punktów naroŜnikowych nie moŜe mieć większej odchyłki od wymaganego wzoru niŜ ± 50 mm dla wymiarudługości i ± 20 mm dla wymiaru szerokości.Przy wykonywaniu nowego oznakowania poziomego, spowodowanego zmianami organizacji ruchu, naleŜy dokładnie usunąć zbędne stareoznakowanie.6.4.2. Tolerancje przy odnawianiu istniejącego oznakowaniaPrzy odnawianiu istniejącego oznakowania naleŜy dąŜyć do pokrycia pełnej powierzchni istniejących znaków, przy zachowaniu dopuszczalnychtolerancji podanych w punkcie 6.4.1.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową oznakowania poziomego jest m 2 (metr kwadratowy) powierzchni naniesionych znaków lub liczba umieszczonychpunktowych elementów odblaskowych.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania, zzachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiór robót zanikających i ulegających zakryciu, w zaleŜności od przyjętego sposobu wykonania robót, moŜe być dokonany po:- oczyszczeniu powierzchni nawierzchni,- przedznakowaniu,- frezowaniu nawierzchni przed wykonaniem znakowania materiałem grubowarstwowym,- usunięciu istniejącego oznakowania poziomego,- wykonaniu podkładu (primera) na nawierzchni betonowej.8.3. Odbiór ostatecznyOdbioru ostatecznego naleŜy dokonać po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów i badań jakościowych określonych wpunktach od 2 do 6.8.4. Odbiór pogwarancyjnyOdbioru pogwarancyjnego naleŜy dokonać po upływie okresu gwarancyjnego, ustalonego w ST. Sprawdzeniu podlegają cechy oznakowaniaokreślone w POD-97 [4].Zaleca się stosowanie następujących minimalnych okresów gwarancyjnych:a) dla oznakowania cienkowarstwowego:- na odcinkach zamiejskich, z wyłączeniem przejść dla pieszych: co najmniej 12 miesięcy,- na odcinkach przejść przez miejscowości: co najmniej 6 miesięcy,- na przejściach dla pieszych na odcinkach zamiejskich: co najmniej 6 miesięcy,- na przejściach dla pieszych w miejscowościach: co najmniej 3 miesiące,b) dla oznakowania grubowarstwowego lub znakowania punktowymi elementami odblaskowymi: co najmniej 24 miesiące.W niektórych przypadkach moŜna rozwaŜać ograniczenia okresów gwarancyjnych dla oznakowań:a) cienkowarstwowych- dla wymalowań farbami problematyczne jest udzielenie gwarancji na wykonane oznakowanie w przypadku nawierzchni, których czasuŜytkowania jest krótszy niŜ jeden rok oraz dla oznakowań wykonanych w okresie od 1 listopada do 31 marca,- na nawierzchniach bitumicznych o warstwie ścieralnej spękanej, kruszącej się, z luźnymi grysami, poŜądane jest skrócić okres gwarancyjnydla linii segregacyjnych do 6 miesięcy, przejść dla pieszych i drobnych elementów do 3 miesięcy,- na nawierzchniach kostkowych o równej powierzchni w dobrym stanie, poŜądane jest skrócić okres gwarancyjny dla linii segregacyjnych do 3miesięcy, przejść dla pieszych i drobnych elementów do 1 miesiąca,- na nawierzchniach drogowych o silnie zdeformowanej, spękanej, łuszczącej się powierzchni, na złączach podłuŜnych jeśli są niejednorodne,tj. ze szczelinami, garbami podłuŜnymi i poprzecznymi, na nawierzchniach smołowych (takŜe z powierzchniowym utrwaleniem smołą), nanawierzchniach kostkowych w złym stanie (nierówna powierzchnia, kostka uszkodzona, braki kostki, luźne zanieczyszczenia w szczelinachmiędzy kostkami niemoŜliwe do usunięcia za pomocą szczotki i zamiatarki) - w zasadzie gwarancji nie powinno się udzielać,- w przypadku stosowania piasku lub piasku z solą do zimowego utrzymania dróg, okres gwarancyjny naleŜałoby skrócić do maksimum 9miesięcy przy wymalowaniu wiosennym i do 6 miesięcy przy wymalowaniu jesiennym;b) grubowarstwowych- na nawierzchniach bitumicznych ułoŜonych do 1 miesiąca przed wykonaniem oznakowania masami chemoutwardzalnymi itermoplastycznymi poŜądane jest skrócić okres gwarancyjny dla linii segregacyjnych do 1 roku, dla przejść dla pieszych i drobnych elementów do9 miesięcy.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m 2 wykonania robót obejmuje:- prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i oznakowanie robót,- przygotowanie i dostarczenie materiałów,- oczyszczenie podłoŜa (nawierzchni),- przedznakowanie,- naniesienie powłoki znaków na nawierzchnię drogi o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją projektową i „Instrukcją o znakach> 5> 6> 5> 6118

drogowych poziomych”,- ochrona znaków przed zniszczeniem przez pojazdy w czasie prowadzenia robót,- przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10.PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-C-81400 Wyroby lakierowe. Pakowanie, przechowywanie i transport2. PN-O-79252 Opakowania transportowe z zawartością. Znaki i znakowanie. Wymaganiapodstawowe.10.2. Inne dokumenty3. Instrukcja o znakach drogowych poziomych. Załącznik do zarządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 3 marca 1994 r. (M.P. Nr 16,poz. 120)4. Warunki techniczne. Poziome znakowanie dróg. POD-97. Seria „I” - Informacje, Instrukcje. Zeszyt nr 55. IBDiM, Warszawa, 1997.119

D-07.02.01 OZNAKOWANIE PIONOWE1. WSTĘP1.1 Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru oznakowania pionowego1.2 Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stanowi obowiązującą dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem i odbiorem oznakowania pionowegostosowanego na drogach, w postaci:- znaków ostrzegawczych,- znaków zakazu i nakazu,- znaków informacyjnych, kierunku, miejscowości i znaków uzupełniających.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Znak pionowy - znak wykonany w postaci tarczy lub tablicy z napisami albo symbolami, zwykle umieszczony na konstrukcji wsporczej.1.4.2. Tarcza znaku - element konstrukcyjny, na powierzchni którego umieszczana jest treść znaku. Tarcza moŜe być wykonana z róŜnych materiałów (stal,aluminium, tworzywa syntetyczne itp.) - jako jednolita lub składana.1.4.3. Lico znaku - przednia część znaku, słuŜąca do podania treści znaku. Lico znaku moŜe być wykonane jako malowane lub oklejane (folią odblaskowąlub nieodblaskową). W przypadkach szczególnych (znak z przejrzystych tworzyw syntetycznych) lico znaku moŜe być zatopione w tarczy znaku.1.4.4. Znak drogowy nieodblaskowy - znak, którego lico wykonane jest z materiałów zwykłych (lico nie wykazuje właściwości odblaskowych).1.4.5. Znak drogowy odblaskowy - znak, którego lico wykazuje właściwości odblaskowe (wykonane jest z materiału o odbiciu powrotnym - współdroŜnym).1.4.6. Konstrukcja wsporcza znaku - słup (słupy), wysięgnik, wspornik itp., na którym zamocowana jest tarcza znaku, wraz z elementami słuŜącymi doprzymocowania tarczy (śruby, zaciski itp.).1.4.7. Znak drogowy prześwietlany - znak, w którym wewnętrzne źródło światła jest umieszczone pod przejrzystym licem znaku.1.4.8. Znak drogowy oświetlany - znak, którego lico jest oświetlane źródłem światła umieszczonym na zewnątrz znaku.1.4.9. Znak nowy - znak uŜytkowany (ustawiony na drodze) lub magazynowany w okresie do 3 miesięcy od daty produkcji.1.4.10. Znak uŜytkowany - znak ustawiony na drodze lub magazynowany przez okres dłuŜszy niŜ 3 miesiące od daty produkcji.1.4.11. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.Oznakowanie pionowe wykonać stosując znaki drogowe odblaskowe pokryte folią 3M.2.2. Aprobata techniczna dla materiałówKaŜdy materiał do wykonania pionowego znaku drogowego, na który nie ma normy, musi posiadać aprobatę techniczną wydaną przezuprawnioną jednostkę. Znaki drogowe powinny mieć certyfikat bezpieczeństwa (znak „B”) nadany przez uprawnioną jednostkę.2.3. Materiały stosowane do fundamentów znakówFundamenty dla zamocowania konstrukcji wsporczych znaków mogą być wykonywane jako:- prefabrykaty betonowe,- z betonu wykonywanego „na mokro”,- z betonu zbrojonego,- inne rozwiązania zaakceptowane przez InŜyniera.Klasa betonu powinna być zgodna z dokumentacją projektową. Beton powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-06250 [1].2.3.1. CementCement stosowany do betonu powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5, odpowiadający wymaganiom PN-B-19701 [4].2.3.2. KruszywoKruszywo stosowane do betonu powinno odpowiadać wymaganiom PN-B-06712 [3]. Zaleca się stosowanie kruszywa o marce nie niŜszej niŜklasa betonu.2.3.3. WodaWoda do betonu powinna być „odmiany 1”, zgodnie z wymaganiami normy PN-B-32250 [6].2.3.4. Domieszki chemiczneDomieszki chemiczne do betonu powinny być stosowane jeśli przewiduje je dokumentacja projektowa, ST lub wskazania InŜyniera. Domieszkichemiczne powinny odpowiadać wymaganiom PN-B-23010 [5].W betonie niezbrojonym zaleca się stosować domieszki napowietrzające, a w betonie zbrojonym dodatkowo domieszki uplastyczniające lubupłynniające.2.3.5. Pręty zbrojeniaPręty zbrojenia w fundamentach z betonu zbrojonego powinny odpowiadać wymaganiom PN-B-06251 [2].2.4. Konstrukcje wsporcze2.4.1. Ogólne charakterystyki konstrukcjiKonstrukcje wsporcze znaków pionowych naleŜy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową i ST, a w przypadku braku wystarczającychustaleń, zgodnie z propozycją Wykonawcy zaakceptowaną przez InŜyniera.Konstrukcje wsporcze moŜna wykonać z ocynkowanych rur lub kątowników względnie innych kształtowników, zaakceptowanych przezInŜyniera.Wymiary i najwaŜniejsze charakterystyki elementów konstrukcji wsporczej z rur i kątowników podano w tablicy 1 i 2.Tablica 1. Rury stalowe okrągłe bez szwu walcowane na gorąco wg PN-H-74219 [9]Średnica GrubośćMasa 1 mDopuszczalne odchyłkizewnętrzna ściankikg/mśrednicygrubości ściankimm mm zewnętrznej ___________________________44,5 od 2,6 do 11,0 od 2,69 do 9,0948,3 od 2,6 do 11,0 od 2,93 do 10,0151,0 od 2,6 do 12,5 od 3,10 do 11,954,0 od 2,6 do 14,2 od 3,30 do 13,957,0 od 2,9 do 14,2 od 3,87 do 15,060,3 od 2,9 do 14,2 od 4,11 do 16,163,5 od 2,9 do 16,0 od 4,33 do 18,770,0 od 2,9 do 16,0 od 4,80 do 21,376,1 od 2,9 do 20,0 od 5,24 do 27,7 ± 1,25 % ± 15 %82,5 od 3,2 do 20,0 od 6,26 do 30,888,9 od 3,2 do 34,0 od 6,76 do 34,0101,6 od 3,6 do 20,0 od 8,70 do 40,2102,0 od 4,0 do 12,0 od 9,67 do 26,6108,0 od 3,6 do 20,0 od 9,27 do 43,4114,0 od 4,0 do 14,0 od 10,9 do 34,5120

114,3121,0Wymiaryramionmm40 x 40 45x 45 50 x50 60 x 6065 x 65 75x 75 80 x80 90 x 90100 x 100od 3,6 do 20,0 od 9,83 do 46,5 od 11,5 do 41,4od 4,0 do 16,0 Tablica 2. Kątowniki równoramienne wg PN-H-93401 [18]GrubośćMasa 1 mDopuszczalne odchyłkiramienikątownikdługości ramienia grubości ramiona kg/ma mmod 4 do 5od 4 do 5od 4 do 6od 5 do 8od 6 do 9od 5 do 9od 6 do 10od 6 do 11od 8 do 12od 2,42 do 2,97od 2,74 do 3,38od 3,06 do 4,47od 4,57 do 7,09od 5,91 do 8,62od 5,76 do 10,00od 7,34 do 11,90od 8,30 do 14,70od 12,20 do17,80± 1 ±1 ±1,5 ±1,5 ±1,5 ±1,5 ±1,5 ±1,5 ±2± 0,4± 0,4± 0,5± 0,5± 0,5± 0,5± 0,5± 0,5± 0,62.4.2. RuryRury powinny odpowiadać wymaganiom PN-H-74219 [9], PN-H-74220 [10] lub innej normy zaakceptowanej przez InŜyniera. Powierzchnia zewnętrzna iwewnętrzna rur nie powinna wykazywać wad w postaci łusek, pęknięć, zwalcowań i naderwań. Dopuszczalne są nieznaczne nierówności, pojedyncze rysywynikające z procesu wytwarzania, mieszczące się w granicach dopuszczalnych odchyłek wymiarowych. Końce rur powinny być obcięte równo iprostopadle do osi rury. PoŜądane jest, aby rury były dostarczane o długościach:- dokładnych, zgodnych z zamówieniem; z dopuszczalną odchyłką ± 10 mm,- wielokrotnych w stosunku do zamówionych długości dokładnych poniŜej 3 m z naddatkiem 5 mm na kaŜde cięcie i z dopuszczalną odchyłkądla całej długości wielokrotnej, jak dla długości dokładnych.Rury powinny być proste. Dopuszczalna miejscowa krzywizna nie powinna przekraczać 1,5 mm na 1 m długości rury.Rury powinny być wykonane ze stali w gatunkach dopuszczonych przez normy (np. R 55, R 65, 18G2A): PN-H-84023-07 [15], PN-H-84018[12], PN-H-84019 [13], PN-H-84030-02 [16] lub inne normy.Do ocynkowania rur stosuje się gatunek cynku Raf według PN-H-82200 [11].Rury powinny być dostarczone bez opakowania w wiązkach lub luzem względnie w opakowaniu uzgodnionym z Zamawiającym. Rury powinnybyć cechowane indywidualnie (dotyczy średnic 31,8 mm i większych i grubości ścianek 3,2 mm i większych) lub na przywieszkach metalowych (dotyczyśrednic i grubości mniejszych od wyŜej wymienionych). Cechowanie na rurze lub przywieszce powinno co najmniej obejmować: znak wytwórcy, znak stali inumer wytopu.2.4.3. KształtownikiKształtowniki powinny odpowiadać wymaganiom PN-H-93010 [17]. Powierzchnia kształtownika powinna być charakterystyczna dla procesuwalcowania i wolna od wad jak widoczne łuski, pęknięcia, zwalcowania i naderwania. Dopuszczalne są usunięte wady przez szlifowanie lub dłutowanie ztym, Ŝe obrobiona powierzchnia powinna mieć łagodne wycięcia i zaokrąglone brzegi, a grubość kształtownika nie moŜe zmniejszyć się poza dopuszczalnądolną odchyłkę wymiarową dla kształtownika.Kształtowniki powinny być obcięte prostopadle do osi wzdłuŜnej kształtownika. Powierzchnia końców kształtownika nie powinna wykazywaćrzadzizn, rozwarstwień, pęknięć i śladów jamy skurczowej widocznych nie uzbrojonym okiem.Kształtowniki powinny być ze stali St3W lub St4W oraz mieć własności mechaniczne według PN-H-84020 [14] - tablica 3 lub innej uzgodnionejstali i normy pomiędzy Zamawiającym i wytwórcą.Kształtowniki mogą być dostarczone luzem lub w wiązkach z tym, Ŝe kształtowniki o masie do 25 kg/m dostarcza się tylko w wiązkach.Tablica 3. Podstawowe własności kształtowników według PN-H-84020 [14]Granica plastyczności, MPa, minimum dla wyrobów o grubości lub średnicy, w mm Wytrzymałość na rozciąganie,MPa, dla wy- robówo grub. lub śred. w mmdo 40 od 40 od 65 od 80 od 100 od 150 do 100 od 100do 65 do 80 do 100 do 150 do 200 do 200St3 225 215 205 205 195 185 od 360 od 340W do 490 do 490265 255 245 235 225 215 od 420 od 400St4 do 550 do 550W2.4.4. Elektrody lub drut spawalniczyJeśli dokumentacja projektowa, ST lub InŜynier przewidują wykonanie spawanych połączeń elementów, to elektroda powinna spełniaćwymagania BN-82/4131-03 [26] lub PN-M-69430 [22], względnie innej uzgodnionej normy, a drut spawalniczy powinien spełniać wymagania PN-M-69420[21], odpowiednio dla spawania gazowego acetylenowo-tlenowego lub innego zaakceptowanego przez InŜyniera.Średnica elektrody lub drutu powinna wynosić połowę grubości elementów łączonych lub 6 do 8 mm, gdy elementy łączone są grubsze niŜ 15mm.Powierzchnia elektrody lub drutu powinna być czysta i gładka, bez rdzy, zgorzeliny, brudu lub smarów.Do kaŜdej partii elektrod lub drutów wytwórca powinien dostarczyć zaświadczenie, w którym podane są następujące wyniki badań: oględzinyzewnętrzne, sprawdzenie wymiarów, sprawdzenie składu chemicznego, sprawdzenie wytrzymałości na rozciąganie, sprawdzenie pakowania orazstwierdzenie zgodności własności elektrod lub drutów z normą.Elektrody, druty i pręty powinny być przechowywane w suchych pomieszczeniach wolnych od czynników wywołujących korozję.2.4.5. Powłoki metalizacyjne cynkoweW przypadku zastosowania powłoki metalizacyjnej cynkowej na konstrukcjach stalowych, powinna ona być z cynku o czystości nie mniejszej niŜ99,5 % i odpowiadać wymaganiom BN-89/1076-02 [25]. Minimalna grubość powłoki cynkowej powinna być zgodna z wymaganiami tablicy 4.Powierzchnia powłoki powinna być jednorodna pod względem ziarnistości. Nie moŜe ona wykazywać widocznych wad jak rysy, pęknięcia,pęcherze lub odstawanie powłoki od podłoŜa.Tablica 4. Minimalna grubość powłoki metalizacyjnej cynkowej naraŜonej na działaniekorozji atmosferycznejwedługBN-89/1076-02 [25] Minimalna grubość powłoki, |im,Agresywność korozyjna atmosfery przy wymaganej trwałości w latachwedług PN-H-04651 [8]2010160Umiarkowana CięŜka120200 MM - powłoka pokryta dwoma lub 160 M większą liczbą warstw powłoki malarskiej2.4.6. Gwarancja producenta lub dostawcy na konstrukcję wsporcząProducent lub dostawca kaŜdej konstrukcji wsporczej, a w przypadku znaków umieszczanych na innych obiektach lub konstrukcjach (wiadukty121

nad drogą, kładki dla pieszych, słupy latarń itp.), takŜe elementów słuŜących do zamocowania znaków na tym obiekcie lub konstrukcji, obowiązany jest dowydania gwarancji na okres trwałości znaku uzgodniony z odbiorcą. Przedmiotem gwarancji są właściwości techniczne konstrukcji wsporczej lubelementów mocujących oraz trwałość zabezpieczenia przeciwkorozyjnego.W przypadku słupków znaków pionowych ostrzegawczych, zakazu, nakazu i informacyjnych o standardowych wymiarach oraz w przypadkuelementów, słuŜących do zamocowania znaków do innych obiektów lub konstrukcji - gwarancja moŜe być wydana dla partii dostawy. W przypadkukonstrukcji wsporczej dla znaków drogowych bramowych i wysięgnikowych gwarancja jest wystawiana indywidualnie dla kaŜdej konstrukcji wsporczej.2.5. Tarcza znakuOznakowanie pionowe wykonać stosując znaki drogowe odblaskowe pokryte folią 3M.2.5.1. Trwałość materiałów na wpływy zewnętrzneMateriały uŜyte na lico i tarczę znaku oraz połączenie lica znaku z tarczą znaku, a takŜe sposób wykończenia znaku, muszą wykazywać pełnąodporność na oddziaływanie światła, zmian temperatury, wpływy atmosferyczne i występujące w normalnych warunkach oddziaływania chemiczne (w tymkorozję elektrochemiczną) - przez cały czas trwałości znaku, określony przez wytwórcę lub dostawcę.2.5.2. Warunki gwarancyjne producenta lub dostawcy znakuProducent lub dostawca znaku obowiązany jest przy dostawie określić, uzgodnioną z odbiorcą, trwałość znaku oraz warunki gwarancyjne dlaznaku, a takŜe udostępnić na Ŝyczenie odbiorcy:a) instrukcję montaŜu znaku,b) dane szczegółowe o ewentualnych ograniczeniach w stosowaniu znaku,c) instrukcję utrzymania znaku.2.5.3. Materiały do wykonania tarczy znakuMateriałami stosowanymi do wykonania tarczy znaku drogowego są:- blacha stalowa,- blacha z aluminium lub stopów z aluminium,- inne materiały, np. sklejka wodoodporna, tworzywa syntetyczne, pod warunkiem uzyskania przez producenta aprobaty technicznej.2.5.4. Tarcza znaku z blachy stalowejTarcza znaku z blachy stalowej grubości co najmniej 1,0 mm powinna być zabezpieczona przed korozją obustronnie cynkowaniem ogniowymlub elektrolitycznym. Dopuszcza się stosowanie innych sposobów zabezpieczenia stalowych tarcz znaków przed korozją, np. przez metalizowanie lubpokrywanie tworzywami syntetycznymi pod warunkiem uzyskania aprobaty technicznej dla danej technologii.Nie dopuszcza się stosowania stalowych tarcz znaków, zabezpieczonych przed korozją jedynie farbami antykorozyjnymi.Krawędzie tarczy powinny być zabezpieczone przed korozją farbami ochronnymi o odpowiedniej trwałości, nie mniejszej niŜ przewidywanyokres uŜytkowania znaku.Wytrzymałość dla tarczy znaku z blachy stalowej nie powinna być mniejsza niŜ 310 MPa.2.5.5. Tarcza znaku z blachy aluminiowejBlacha z aluminium lub stopów aluminium powinna być odporna na korozję w warunkach zasolenia.Wymagane grubości:- z blachy z aluminium dla tarcz znaków wzmocnionych przetłoczeniami lub osadzonych w ramach co najmniej 1,5 mm,- z blachy z aluminium dla tarcz płaskich co najmniej 2,0 mm.Powierzchnie tarczy nie przykryte folią lub farbami powinny być zabezpieczone przed korozją przy zastosowaniu farby ochronnej lub powłoki ztworzyw sztucznych.Wytrzymałość dla tarcz z aluminium i stopów z aluminium powinna wynosić:- dla tarcz wzmocnionych przetłoczeniem lub osadzonych w ramach, co najmniej 155 MPa,- dla tarcz płaskich, co najmniej 200 MPa.2.5.6. Warunki wykonania tarczy znakuTarcza znaku musi być równa i gładka - bez odkształceń płaszczyzny znaku, w tym pofałdowań, wgięć, lokalnych wgnieceń lub nierówności itp.Odchylenie płaszczyzny tarczy znaku (zwichrowanie, pofałdowanie itp.) nie moŜe wynosić więcej niŜ 1,5 % największego wymiaru znaku.Krawędzie tarczy znaku muszą być równe i nieostre. Zniekształcenia krawędzi tarczy znaku, pozostałe po tłoczeniu lub innych procesachtechnologicznych, którym tarcza ta (w znakach drogowych składanych - segmenty tarczy) była poddana, muszą być usunięte.Tarcze znaków drogowych składanych mogą być wykonane z modułowych kształtowników aluminiowych lub odpowiednio ukształtowanychsegmentów stalowych. Dopuszcza się stosowanie modułowych kształtowników z tworzyw syntetycznych lub sklejki wodoodpornej, pod warunkiemuzyskania odpowiedniej aprobaty technicznej. Szczeliny między sąsiednimi segmentami znaku składanego nie mogą być większe od 0,8 mm.2.6. Znaki odblaskowe2.6.1. Wymagania dotyczące powierzchni odblaskowejZnaki drogowe odblaskowe wykonuje się z zasady przez oklejenie tarczy znaku materiałem odblaskowym. Właściwościfolii odblaskowej (odbijającej powrotnie) powinny spełniać wymagania określone w aprobacie technicznej. Oznakowaniepionowe wykonać stosując znaki drogowe odblaskowe pokryte folią 3M.2.6.2. Wymagania jakościowe znaku odblaskowegoFolie odblaskowe uŜyte do wykonania lica znaku powinny wykazywać pełne związanie z tarczą znaku przez cały okres wymaganej trwałościznaku. Niedopuszczalne są lokalne niedoklejenia, odklejania, złuszczenia lub odstawanie folii na krawędziach tarczy znaku oraz na jego powierzchni.Sposób połączenia folii z powierzchnią tarczy znaku powinien uniemoŜliwiać jej odłączenie od tarczy bez jej zniszczenia.Przy malowaniu lub klejeniu symboli lub obrzeŜy znaków na folii odblaskowej, technologia malowania lub klejenia oraz stosowane w tym celumateriały powinny być uzgodnione z producentem folii.Okres trwałości znaku wykonanego przy uŜyciu folii odblaskowych powinien wynosić od 7 do 10 lat, w zaleŜności od rodzaju materiału.Powierzchnia lica znaku powinna być równa i gładka, nie mogą na niej występować lokalne nierówności i pofałdowania. Niedopuszczalne jestwystępowanie jakichkolwiek ognisk korozji, zarówno na powierzchni jak i na obrzeŜach tarczy znaku.Dokładność rysunku znaku powinna być taka, aby wady konturów znaku, które mogą powstać przy nanoszeniu farby na odblaskowąpowierzchnię znaku, nie były większe niŜ:- 2 mm dla znaków małych i średnich,- 3 mm dla znaków duŜych i wielkich.Powstałe zacieki przy nanoszeniu farby na odblaskową część znaku nie powinny być większe w kaŜdym kierunku niŜ:- 2 mm dla znaków małych i średnich,- 3 mm dla znaków duŜych i wielkich.W znakach nowych na kaŜdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm nie moŜe występować więcej niŜ 0,7 lokalnych usterek(załamania, pęcherzyki) o wymiarach nie większych niŜ 1 mm w kaŜdym kierunku. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek zarysowańpowierzchni znaku.W znakach uŜytkowanych na kaŜdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm dopuszcza się do 2 usterek jak wyŜej, owymiarach nie większych niŜ 1 mm w kaŜdym kierunku. Na powierzchni tej dopuszcza się do 3 zarysowań o szerokości nie większej niŜ 0,8 mm i całkowitejdługości nie większej niŜ 10 cm. Na całkowitej długości znaku dopuszcza się nie więcej niŜ 5 rys szerokości nie większej niŜ 0,8 mm i długościprzekraczającej 10 cm - pod warunkiem, Ŝe zarysowania te nie zniekształcają treści znaku.W znakach uŜytkowanych dopuszcza się równieŜ lokalne uszkodzenie folii o powierzchni nie przekraczającej 6 mm 2 kaŜde - w liczbie niewiększej niŜ pięć na powierzchni znaku małego lub średniego, oraz o powierzchni nie przekraczającej 8 mm 2 kaŜde - w liczbie nie większej niŜ 8 nakaŜdym z fragmentów powierzchni znaku duŜego lub wielkiego (włączając znaki informacyjne) o wymiarach 1200 x 1200 mm.Uszkodzenia folii nie mogą zniekształcać treści znaku - w przypadku występowania takiego zniekształcenia znak musi być bezzwłoczniewymieniony.W znakach nowych niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek rys, sięgających przez warstwę folii do powierzchni tarczy znaku. Wznakach uŜytkowanych istnienie takich rys jest dopuszczalne pod warunkiem, Ŝe występujące w ich otoczeniu ogniska korozyjne nie przekroczą wielkości122

określonych poniŜej.W znakach uŜytkowanych dopuszczalne jest występowanie po wymaganym okresie gwarancyjnym, co najwyŜej dwóch lokalnych ognisk korozjio wymiarach nie przekraczających 2,0 mm w kaŜdym kierunku na powierzchni kaŜdego z fragmentów znaku o wymiarach 4 x 4 cm. W znakach nowychoraz w znakach znajdujących się w okresie wymaganej gwarancji Ŝadna korozja tarczy znaku nie moŜe występować.Wymagana jest taka wytrzymałość połączenia folii odblaskowej z tarczą znaku, by po zgięciu tarczy o 90o przy promieniu łuku zgięcia do 10mm w Ŝadnym miejscu nie uległo ono zniszczeniu.Tylna strona tarczy znaków odblaskowych musi być zabezpieczona matową farbą nieodblaskową barwy ciemno-szarej (szarej naturalnej) owspółczynniku luminancji 0,08 do 0,10 - według wzorca stanowiącego załącznik do „Instrukcji o znakach drogowych pionowych” [28]. Grubość powłokifarby nie moŜe być mniejsza od 20 mm. Gdy tarcza znaku jest wykonana z aluminium lub ze stali cynkowanej ogniowo i cynkowanie to jest wykonywane poukształtowaniu tarczy - jej krawędzie mogą pozostać niezabezpieczone farbą ochronną.2.7. Znaki nieodblaskowe2.7.1. Wymagania dotyczące powierzchni i barwy znaku nieodblaskowegoZnaki nieodblaskowe (znaki nieodblaskowe zwykłe) mogą być wykonane jako malowane lub oklejane folią, z materiałów nie wykazującychodbicia powrotnego (współdroŜnego). Nie dopuszcza się uŜywania na znaki drogowe nieodblaskowe (zwykłe) materiałów fluorescencyjnych.2.7.2. Warunki podstawowe dla farb i folii nieodblaskowychFolie i farby uŜyte do wykonania znaku muszą wykazywać pełne związanie z podłoŜem (powierzchnią tarczy znaku) przez cały czas wymaganejtrwałości znaku. Niedopuszczalne są w szczególności lokalne niedoklejenia, odklejenia, pęcherze, złuszczenia lub odstawanie farby lub folii nakrawędziach lica znaku oraz na jego powierzchni.2.7.4. Warunki dodatkowe dla folii nieodblaskowychSposób połączenia folii z powierzchnią tarczy znaku powinien uniemoŜliwiać jej odklejenie od podłoŜa bez jej zniszczenia.Krawędzie folii na obrzeŜach tarczy znaku, jak równieŜ krawędzie folii, symboli, napisów, obramowań itp. muszą być tak wykonane izabezpieczone, by zapewniona była integralność znaku przez pełen okres jego trwałości.2.7.6. Wymagania jakościowe dla znaków oklejanychPowierzchnia tarczy znaku oklejanego musi być równa i gładka; nie mogą na niej występować lokalne nierówności i pofałdowania.W znakach nowych na kaŜdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm nie moŜe występować więcej niŜ 0,7 lokalnych usterek(niewielkie zarysowania o długości nie większej niŜ 8 mm itp.) o wymiarach nie większych niŜ 1 mm w kaŜdym kierunku. Niedopuszczalne jestwystępowanie jakichkolwiek rozległych zarysowań oraz pojedynczych rys dłuŜszych od 8 mm na powierzchni znaku.W znakach uŜytkowanych w okresie wymaganej trwałości znaku na kaŜdym z fragmentów powierzchni znaku o wymiarach 4 x 4 cm dopuszczasię do 2 lokalnych usterek jak wyŜej, o wymiarach nie większych od 2 mm w kaŜdym kierunku. Na kaŜdym z tych fragmentów dopuszcza się do 3zarysowań o szerokości nie większej niŜ 0,8 mm i całkowitej długości nie większej niŜ 10 cm. Na całkowitej powierzchni znaku dopuszcza się nie więcej niŜ5 zarysowań szerokości nie większej niŜ 0,8 mm i długości przekraczającej 10 cm lecz nie większej od 20 cm - pod warunkiem, Ŝe zarysowania te niezniekształcają treści znaku.W znakach uŜytkowanych w okresie wymaganej trwałości dopuszcza się równieŜ lokalne odklejenia folii o powierzchni nie przekraczającej 8mm 2 kaŜde - w liczbie nie większej niŜ pięć na powierzchni znaku małego lub średniego, oraz o powierzchni nie przekraczającej 10 mm 2 kaŜde w liczbie niewiększej niŜ 8 na kaŜdym z fragmentów powierzchni znaku duŜego lub wielkiego (włączając znaki informacyjne) o wymiarach 1200 x 1200 mm lub nacałkowitej powierzchni znaku, jeŜeli powierzchnia ta jest mniejsza od 1,44 m 2 .Zarysowania i oderwania folii nie mogą zniekształcać treści znaku - w przypadku występowania takiego zniekształcenia znak musi byćbezzwłocznie wymieniony.W znakach nowych niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek zarysowań, sięgających przez warstwę folii do powierzchni tarczy znaku.W znakach uŜytkowanych istnienie takich rys jest dopuszczalne pod warunkiem, Ŝe występujące w ich otoczeniu ogniska korozyjne nie przekrocząwielkości określonych w dalszym ciągu.Zachowana musi być co najmniej identyczna dokładność rysunku znaku, jak dla znaków malowanych (pkt 2.7.5).W znakach nowych folia nie moŜe wykazywać Ŝadnych znamion odklejeń, rozwarstwień, zanieczyszczeń itp. między poszczególnymiwarstwami folii lub licem i tarczą znaku. Niedopuszczalne jest występowanie jakichkolwiek ognisk korozji zarówno na powierzchni jak i na obrzeŜach tarczyznaku.W znakach uŜytkowanych dopuszczalne jest występowanie po okresie wymaganej gwarancji co najwyŜej dwóch lokalnych ognisk korozji owymiarach nie przekraczających 2,0 mm w kaŜdym kierunku na powierzchni kaŜdego fragmentu znaku o wymiarach 4 x 4 cm.W znakach nowych oraz w znakach znajdujących się w okresie wymaganej gwarancji nie moŜe występować Ŝadna korozja tarczy znaku.Wymagana jest taka wytrzymałość połączenia folii z tarczą znaku, by po zgięciu tarczy o 90o przy promieniu łuku zgięcia do 15 mm w Ŝadnymmiejscu nie uległo ono zniszczeniu.Zabronione jest stosowanie folii, które mogą być bez całkowitego zniszczenia odklejone od tarczy znaku lub od innej folii, na której zostałynaklejone.Oznakowanie pionowe wykonać stosując znaki drogowe odblaskowe pokryte folią 3M.2.7.7. Tylna strona znaków nieodblaskowychTylna strona tarczy znaków musi być zabezpieczona matową farbą nieodblaskową barwy ciemno-szarej (szarej neutralnej) o współczynnikuluminancji 0,08 do 0,10 - według wzorca stanowiącego załącznik do „Instrukcji o znakach drogowych pionowych” [28]. Grubość powłoki farby nie moŜe byćmniejsza od 20 mm. Gdy tarcza znaku jest wykonana z aluminium lub ze stali cynkowanej ogniowo i cynkowanie to jest wykonywane po ukształtowaniutarczy - jej krawędzie mogą pozostać niezabezpieczone farbą ochronną. W przypadkach wycinania tarczy znaku z blachy stalowej cynkowanejpowierzchniowo - krawędzie tarczy naleŜy zabezpieczyć odpowiednią powłoką przeciwkorozyjną.2.8. Materiały do montaŜu znakówWszystkie ocynkowane łączniki metalowe przewidywane do mocowania między sobą elementów konstrukcji wsporczych znaków jak śruby,listwy, wkręty, nakrętki itp. powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć, naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów.Łączniki mogą być dostarczane w pudełkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach, w zaleŜności od ich wielkości.2.9. Przechowywanie i składowanie materiałówCement stosowany do wykonania fundamentów dla pionowych znaków drogowych powinien być przechowywany zgodnie z BN-88/6731-08[27].Kruszywo do betonu naleŜy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z kruszywamiinnych klas.Prefabrykaty betonowe powinny być składowane na wyrównanym, utwardzonym i odwodnionym podłoŜu. Prefabrykaty naleŜy układać napodkładach z zachowaniem prześwitu minimum 10 cm między podłoŜem a prefabrykatem.Znaki powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i w warunkachzabezpieczających przed uszkodzeniami.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania oznakowania pionowegoWykonawca przystępujący do wykonania oznakowania pionowego powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu:- koparek kołowych, np. 0,15 m 3 lub koparek gąsienicowych, np. 0,25 m 3 ,- Ŝurawi samochodowych o udźwigu do 4 t,- ewentualnie wiertnic do wykonywania dołów pod słupki w gruncie spoistym,- betoniarek przewoźnych do wykonywania fundamentów betonowych „na mokro”,- środków transportowych do przewozu materiałów,- przewoźnych zbiorników na wodę,- sprzętu spawalniczego, itp.123

4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów do pionowego oznakowania drógTransport cementu powinien odbywać się zgodnie z BN-88/6731-08 [27].Transport kruszywa powinien odbywać się zgodnie z PN-B-06712 [3].Prefabrykaty betonowe - do zamocowania konstrukcji wsporczych znaków, powinny być przewoŜone środkami transportowymi w warunkachzabezpieczających je przed uszkodzeniami. Rozmieszczenie prefabrykatów na środkach transportu powinno być symetryczne.Transport znaków, konstrukcji wsporczych i sprzętu (uchwyty, śruby, nakrętki itp.) powinien się odbywać środkami transportowymi w sposóbuniemoŜliwiający ich przesuwanie się w czasie transportu i uszkadzanie.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonywania robótOgólne zasady wykonywania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Roboty przygotowawczePrzed przystąpieniem do robót naleŜy wyznaczyć:- lokalizację znaku, tj. jego pikietaŜ oraz odległość od krawędzi jezdni, krawędzi pobocza umocnionego lub pasa awaryjnego postoju,- wysokość zamocowania znaku na konstrukcji wsporczej.Punkty stabilizujące miejsca ustawienia znaków naleŜy zabezpieczyć w taki sposób, aby w czasie trwania i odbioru robót istniała moŜliwośćsprawdzenia lokalizacji znaków.Lokalizacja i wysokość zamocowania znaku powinny być zgodne z dokumentacją projektową.5.3. Wykonanie wykopów i fundamentów dla konstrukcji wsporczych znakówSposób wykonania wykopu pod fundament znaku pionowego powinien być dostosowany do głębokości wykopu, rodzaju gruntu i posiadanegosprzętu. Wymiary wykopu powinny być zgodne z dokumentacją projektową lub wskazaniami InŜyniera.Wykopy fundamentowe powinny być wykonane w takim okresie, aby po ich zakończeniu moŜna było przystąpić natychmiast do wykonania wnich robót fundamentowych.5.3.1. Prefabrykaty betonoweDno wykopu przed ułoŜeniem prefabrykatu naleŜy wyrównać i zagęścić. Wolne przestrzenie między ścianami gruntu i prefabrykatem naleŜywypełnić materiałem kamiennym, np. klińcem i dokładnie zagęścić ubijakami ręcznymi.JeŜeli znak jest zlokalizowany na poboczu drogi, to górna powierzchnia prefabrykatu powinna być równa z powierzchnią pobocza lub byćwyniesiona nad tę powierzchnię nie więcej niŜ 0,03 m.5.3.2. Fundamenty z betonu i betonu zbrojonegoWykopy pod fundamenty konstrukcji wsporczych dla zamocowania znaków wielkowymiarowych (znak kierunku i miejscowości), wykonywane zbetonu „na mokro” lub z betonu zbrojonego naleŜy wykonać zgodnie z PN-S-02205 [24].Posadowienie fundamentów w wykopach otwartych bądź rozpartych naleŜy wykonywać zgodnie z dokumentacją projektową, ST lubwskazaniami InŜyniera. Wykopy naleŜy zabezpieczyć przed napływem wód opadowych przez wyprofilowanie terenu ze spadkiem umoŜliwiającym łatwyodpływ wody poza teren przylegający do wykopu. Dno wykopu powinno być wyrównane z dokładnością ± 2 cm.Przy naruszonej strukturze gruntu rodzimego, grunt naleŜy usunąć i miejsce wypełnić do spodu fundamentu betonem klasy B 15. Płaszczyznyboczne fundamentów stykające się z gruntem naleŜy zabezpieczyć izolacją, np. emulsją kationową. Po wykonaniu fundamentu wykop naleŜy zasypaćwarstwami grubości 20 cm z dokładnym zagęszczeniem gruntu.5.4. Tolerancje ustawienia znaku pionowegoKonstrukcje wsporcze znaków - słupki, słupy, wysięgniki, konstrukcje dla tablic wielkowymiarowych, powinny być wykonane zgodnie zdokumentacją pionową i ST.Dopuszczalne tolerancje ustawienia znaku:odchyłka od pionu, nie więcej niŜ ± 1 %,odchyłka w wysokości umieszczenia znaku, nie więcej niŜ ± 2 cm,odchyłka w odległości ustawienia znaku od krawędzi jezdni utwardzonego pobocza lub pasa awaryjnego postoju, nie więcej niŜ ± 5 cm, przyzachowaniu minimalnej odległości umieszczenia znaku zgodnie z Instrukcją o znakach drogowych pionowych [28].5.5. Wykonanie spawanych złącz elementów metalowychZłącza spawane elementów metalowych powinny odpowiadać wymaganiom PN-M-69011 [20].Wytrzymałość zmęczeniowa spoin powinna wynosić od 19 do 32 MPa. Odchyłki wymiarów spoin nie powinny przekraczać ± 0,5 mm dla spoinygrubości do 6 mm i ± 1,0 mm dla spoiny o grubości powyŜej 6 mm.Odstęp w złączach zakładkowych i nakładkowych, pomiędzy przylegającymi do siebie płaszczyznami nie powinien być większy niŜ 1 mm.Złącza spawane nie powinny mieć wad większych niŜ podane w tablicy 5. InŜynier moŜe dopuścić wady większe niŜ podane w tablicy jeśli uzna,Ŝe nie mają one zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne znaku pionowego.Tablica 5. Dopuszczalne wymiary wad w złączach spawanych, wg PN-M-69775 [23] _______________________________Rodzaj wady Dopuszczalny wymiar wady, mmBrak przetopu 2,0Podtopienie lica spoiny 1,5Porowatość spoiny 3,0Krater w spoinie 1,5Wklęśnięcie lica spoiny 1,5Uszkodzenie mechaniczne spoiny 1,0RóŜnica wysokości sąsiednich wgłębieńwypukłości lica spoiny i3,05.6. Konstrukcje wsporcze5.6.1. Zabezpieczenie konstrukcji wsporczej przed najechaniemKonstrukcje wsporcze znaków drogowych bramowych lub wysięgnikowych jedno lub dwustronnych, jak równieŜ konstrukcje wsporcze znakówtablicowych bocznych o powierzchni większej od 4,5 m 2 , gdy występuje moŜliwość bezpośredniego najechania na nie przez pojazd - muszą byćzabezpieczone odpowiednio umieszczonymi barierami ochronnymi lub innego rodzaju urządzeniami ochronnymi lub przeciwdestrukcyjnymi, zgodnie zdokumentacją projektową, ST lub wskazaniami InŜyniera. Podobne zabezpieczenie naleŜy stosować w przypadku innych konstrukcji wsporczych, gdynajechanie na nie w większym stopniu zagraŜa bezpieczeństwu uŜytkowników pojazdów, niŜ najechanie pojazdu na barierę, jeśli przewiduje todokumentacja projektowa, ST lub InŜynier.5.6.2. Łatwo zrywalne złącza konstrukcji wsporczejW przypadku konstrukcji wsporczych, nie osłoniętych barierami ochronnymi - zaleca się stosowanie łatwo zrywalnych lub łatwo rozłączalnychprzekrojów, złączy lub przegubów o odpowiednio bezpiecznej konstrukcji, umieszczonych na wysokości od 0,15 do 0,20 m nad powierzchnią terenu.W szczególności - zaleca się stosowanie takich przekrojów, złączy lub przegubów w konstrukcjach wsporczych nie osłoniętych barieramiochronnymi, które znajdują się na obszarach zwiększonego zagroŜenia kolizyjnego (ostrza rozgałęzień dróg łącznikowych, zewnętrzna strona łuków drogiitp.).Łatwo zrywalne lub łatwo rozłączalne złącza, przekroje lub przeguby powinny być tak skonstruowane i umieszczone, by znak wraz z konstrukcjąwsporczą po zerwaniu nie przewracał się na jezdnię. Wysokość części konstrukcji wsporczej, pozostałej po odłączeniu górnej jej części od fundamentu, niemoŜe być większa od 0,25 m.5.6.3. Zapobieganie zagroŜeniu uŜytkowników drogi i terenu przyległego - przez konstrukcję wsporcząKonstrukcja wsporcza znaku musi być wykonana w sposób ograniczający zagroŜenie uŜytkowników pojazdów samochodowych oraz innychuŜytkowników drogi i terenu do niej przyległego przy najechaniu przez pojazd na znak. Konstrukcja wsporcza znaku musi zapewnić moŜliwość łatwejnaprawy po najechaniu przez pojazdy lub innego rodzaju uszkodzenia znaku.124

5.6.4. Tablicowe znaki drogowe na dwóch słupach lub podporachPrzy stosowaniu tablicowych znaków drogowych (drogowskazów tablicowych, tablic przeddrogowskazowych, tablic szlaku drogowego, tablicobjazdów itp.) umieszczanych na dwóch słupach lub podporach - odległość między tymi słupami lub podporami, mierzona prostopadle do przewidywanegokierunku najechania przez pojazd, nie moŜe być mniejsza od 1,75 m. Przy stosowaniu większej liczby słupów niŜ dwa - odległość między nimi moŜe byćmniejsza.5.6.5. Poziom górnej powierzchni fundamentuPrzy zamocowaniu konstrukcji wsporczej znaku w fundamencie betonowym lub innym podobnym - poŜądane jest, by górna część fundamentupokrywała się z powierzchnią pobocza, pasa dzielącego itp. lub była nad tę powierzchnię wyniesiona nie więcej niŜ0,03 m. W przypadkukonstrukcji wsporczych, znajdujących się poza koroną drogi, górna część fundamentu powinna być wyniesiona nad powierzchnię terenu nie więcej niŜ 0,15m.5.6.6. Barwa konstrukcji wsporczejKonstrukcje wsporcze znaków drogowych pionowych muszą mieć barwę szarą neutralną z tym, Ŝe dopuszcza się barwę naturalną pokryćcynkowanych. Zabrania się stosowania pokryć konstrukcji wsporczych o jaskrawej barwie - z wyjątkiem przypadków, gdy jest to wymagane odrębnymiprzepisami, wytycznymi lub warunkami technicznymi.5.7. Połączenie tarczy znaku z konstrukcją wsporcząTarcza znaku musi być zamocowana do konstrukcji wsporczej w sposób uniemoŜliwiający jej przesunięcie lub obrót.Materiał i sposób wykonania połączenia tarczy znaku z konstrukcją wsporczą musi umoŜliwiać, przy uŜyciu odpowiednich narzędzi, odłączenietarczy znaku od tej konstrukcji przez cały okres uŜytkowania znaku.Na drogach i obszarach, na których występują częste przypadki dewastacji znaków, zaleca się stosowanie elementów złącznych o konstrukcjiuniemoŜliwiającej lub znacznie utrudniającej ich rozłączenie przez osoby niepowołane.Tarcza znaku składanego musi wykazywać pełną integralność podczas najechania przez pojazd w kaŜdych warunkach kolizji. W szczególności- Ŝaden z segmentów lub elementów tarczy nie moŜe się od niej odłączać w sposób powodujący naraŜenie kogokolwiek na niebezpieczeństwo lub szkodę.Nie dopuszcza się zamocowania znaku do konstrukcji wsporczej w sposób wymagający bezpośredniego przeprowadzenia śrub mocującychprzez lico znaku.5.8. Trwałość wykonania znaku pionowegoZnak drogowy pionowy musi być wykonany w sposób trwały, zapewniający pełną czytelność przedstawionego na nim symbolu lub napisu wcałym okresie jego uŜytkowania, przy czym wpływy zewnętrzne działające na znak, nie mogą powodować zniekształcenia treści znaku.5.9. Urządzenia elektryczne na konstrukcji wsporczejPrzy umieszczaniu na konstrukcji wsporczej znaku drogowego jakichkolwiek urządzeń elektrycznych - obowiązują zasady oznaczania izabezpieczania tych urządzeń, określone w odpowiednich przepisach i zaleceniach dotyczących urządzeń elektroenergetycznych.5.10. Tabliczka znamionowa znakuKaŜdy wykonany znak drogowy oraz kaŜda konstrukcja wsporcza musi mieć tabliczkę znamionową z:a) nazwą, marką fabryczną lub innym oznaczeniem umoŜliwiającym identyfikację wytwórcy lub dostawcy,b) datą produkcji,c) oznaczeniem dotyczącym materiału lica znaku,d) datą ustawienia znaku.Zaleca się, aby tabliczka znamionowa konstrukcji wsporczych zawierała równieŜ miesiąc i rok wymaganego przeglądu technicznego.Napisy na tabliczce znamionowej muszą być wykonane w sposób trwały i wyraźny, czytelny w normalnych warunkach przez cały okresuŜytkowania znaku. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania materiałów do wykonania fundamentów betonowychWykonawca powinien przeprowadzić badania materiałów do wykonania fundamentów betonowych „na mokro”. Uwzględniającnieskomplikowany charakter robót fundamentowych, na wniosek Wykonawcy, InŜynier moŜe zwolnić go z potrzeby wykonania badań materiałów dla tychrobót.6.3. Badania w czasie wykonywania robót6.3.1. Badania materiałów w czasie wykonywania robótWszystkie materiały dostarczone na budowę z aprobatą techniczną lub z deklaracją zgodności wydaną przez producenta powinny byćsprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów.Częstotliwość badań i ocena ich wyników powinna być zgodna z ustaleniami tablicy 6.Tablica 6. Częstotliwość badań przy sprawdzeniu powierzchni i wymiarów wyrobówdostarczonych przez producentówLp.12Rodzaj badaniaSprawdzeniepowierzchniSprawdzeniewymiarówLiczba badań od 5 do10 badań zwybranych losowoelementów w kaŜdejdostarczonej partiiwyrobów liczącej do1000 elementówOpis badań ___________________________Powierzchnię zbadać nieuzbrojonym okiemDo ew. sprawdzenia głębokości wad uŜyćdostępnych narzędzi (np. liniałów zczujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp.Przeprowadzić uniwersalnymi przyrząda-mipomiarowymi lub sprawdzia-nami (np.liniałami, przymiarami itp.)Ocena wyników badańWyniki badań powinny byćzgodne z wymaganiamipunktu 2W przypadkach budzących wątpliwości moŜna zlecić uprawnionej jednostce zbadanie właściwości dostarczonych wyrobów i materiałów wzakresie wymagań podanych w punkcie 2. 6.3.2. Kontrola w czasie wykonywania robótW czasie wykonywania robót naleŜy sprawdzać:- zgodność wykonania znaków pionowych z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary, wysokość zamocowania znaków),- zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, zgodnie z punktem 2 i 5,- prawidłowość wykonania wykopów pod konstrukcje wsporcze, zgodnie z punktem 5.3,- poprawność wykonania fundamentów pod słupki zgodnie z punktem 5.3,- poprawność ustawienia słupków i konstrukcji wsporczych, zgodnie z punktem 5.4.W przypadku wykonania spawanych złącz elementów konstrukcji wsporczych:- przed oględzinami, spoinę i przylegające do niej elementy łączone (od 10 do 20 mm z kaŜdej strony) naleŜy dokładnie oczyścić zzanieczyszczeń utrudniających prowadzenie obserwacji i pomiarów,- oględziny złączy naleŜy przeprowadzić wizualnie z ewentualnym uŜyciem lupy o powiększeniu od 2 do 4 razy; do pomiarów spoin powinny byćstosowane wzorniki, przymiary oraz uniwersalne spoinomierze,- w przypadkach wątpliwych moŜna zlecić uprawnionej jednostce zbadanie wytrzymałości zmęczeniowej spoin, zgodnie z PN-M-06515 [18],- złącza o wadach większych niŜ dopuszczalne, określone w punkcie 5.5, powinny być naprawione powtórnym spawaniem.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostkami obmiarowymi są:a) szt. (sztuka), dla znaków konwencjonalnych oraz konstrukcji wsporczych,b) m 2 (metr kwadratowy) powierzchni tablic dla znaków pozostałych.125

8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór ostatecznyOdbiór robót oznakowania pionowego dokonywany jest na zasadzie odbioru ostatecznego.Odbiór ostateczny powinien być dokonany po całkowitym zakończeniu robót, na podstawie wyników pomiarów i badań jakościowychokreślonych w punktach 2 i 5.8.3. Odbiór pogwarancyjnyOdbioru pogwarancyjnego naleŜy dokonać po upływie okresu gwarancyjnego, ustalonego w ST.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania jednostki obmiarowej oznakowania pionowego obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- wykonanie fundamentów- dostarczenie i ustawienie konstrukcji wsporczych,- zamocowanie tarcz znaków drogowych,- przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE1. PN-B-062502. PN-B-062513. PN-B-067124. PN-B-197015. PN-B-230106. PN-B-322507. PN-E-063148. PN-H-046519. PN-H-7421910. PN-H-7422011. PN-H-8220012. PN-H-8401813. PN-H-8401914. PN-H-8402015. PN-H-84023-0716. PN-H-84030-0217. PN-H-9301018. PN-H-9340119. PN-M-0651520. PN-M-6901121. PN-M-6942022. PN-M-6943023. PN-M-6977524. PN-S-0220525. BN-89/1076-0226. BN-82/4131-0327. BN-88/6731-0810.1. NormyBeton zwykłyRoboty betonowe i Ŝelbetowe. Wymagania techniczneKruszywa mineralne do betonu zwykłegoCement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościDomieszki do betonu. Klasyfikacja i określeniaMateriały budowlane. Woda do betonów i zaprawElektryczne oprawy oświetlenia zewnętrznegoOchrona przed korozją. Klasyfikacja i określenie agresywności korozyjnej środowiskaRury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowaniaRury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno ogólnego przeznaczeniaCynkStal niskostopowa o podwyŜszonej wytrzymałości. GatunkiStal niestopowa do utwardzania powierzchniowego i ulepszania cieplnego. GatunkiStal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. GatunkiStal określonego zastosowania. Stal na rury. GatunkiStal stopowa konstrukcyjna. Stal do nawęglania. GatunkiStal. Kształtowniki walcowane na gorącoStal walcowana. Kątowniki równoramienneDźwignice. Ogólne zasady projektowania stalowych ustrojów nośnychSpawalnictwo. Złącza spawane w konstrukcjach spawanych. Podział i wymaganiaSpawalnictwo. Druty lite do spawania i napawania staliSpawalnictwo. Elektrody stalowe otulone do spawania i napawania. Ogólne wymagania i badaniaSpawalnictwo. Wadliwość złączy spawanych. Oznaczanie klasy wadliwości na podstawie oględzinzewnętrznychDrogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badaniaOchrona przed korozją. Powłoki metalizacyjne cynkowe i aluminiowe na konstrukcjach stalowych iŜeliwnych. Wymagania i badaniaSpawalnictwo. Pręty i elektrody ze stopów stellitowych i pręty z Ŝeliw wysokochromowych do napawaniaCement. Transport i przechowywanie10.2. Inne dokumenty28. Instrukcja o znakach drogowych pionowych. Tom I. Zasady stosowania znaków i urządzeń bezpieczeństwa ruchu. Zał. nr 1 do zarządzenia MinistraTransportu i Gospodarki Morskiej z dnia 3 marca 1994 r. (Monitor Polski Nr 16, poz. 120).126

D.07.03.01. URZĄDZENIA ZABEZPIECZAJĄCE RUCH PIESZYCH1. WSTĘP1.1. Przedmiot OSTPrzedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (OST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z urządzeniamizabezpieczającymi ruch pieszych.1.2. Zakres stosowania OSTOgólna specyfikacja techniczna (OST) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) stosowanej jakodokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich.Zaleca się wykorzystanie OST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych.1.3. Zakres robót objętych OSTUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z urządzeniami zabezpieczającymi ruch pieszych, doktórych naleŜą:ogrodzenia ochronne sztywne, jak: siatki wygradzające na linkach lub w ramach z kątowników, barierki rurowe, barierki z kształtowników w ramach,płotki szczeblinowe, płotki panelowe z tworzyw sztucznych lub szkła zbrojonego,bariery łańcuchowe podwójne,zapory z kwietników betonowych lub Ŝelbetowych.Celem stosowania urządzeń zabezpieczających ruch pieszych jest ochrona Ŝycia i zdrowia uczestników ruchu drogowego, zarówno pieszych jak ikierowców oraz pasaŜerów pojazdów poprzez uniemoŜliwienie nagłego wtargnięcia na jezdnię (torowisko tramwajowe, tory kolejowe) w miejscach do tegonieprzeznaczonych.Urządzenia zabezpieczające ruch pieszych powinny być zlokalizowane w szczególności:między jezdnią i chodnikiem połoŜonym bezpośrednio przy jezdni, gdy prędkość projektowa na drodze wynosi V p > 80 km/h,na pasach dzielących w miejscach przewidywanego nieprzepisowego przekraczania jezdni,w miejscach o niedostatecznej widoczności, gdzie spodziewane jest przekraczanie jezdni,w rejonie wyjść ze szkół i terenów zabaw dzieci,w sąsiedztwie bezkolizyjnych przejść dla pieszych,na przystankach komunikacji zbiorowej usytuowanych między jezdniami o przeciwnych kierunkach jazdy (np. w torowisku tramwajowym lub w węzłachdróg ekspresowych) .1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Ogrodzenia ochronne sztywne - przegrody fizyczne separujące ruch pieszy od ruchu kołowego wykonane z kształtowników stalowych, siatek nalinkach naciągowych, ram z kształtowników wypełnionych siatką, szczeblinami lub panelami z tworzyw sztucznych lub szkła zbrojonego.1.4.2. Bariery łańcuchowe - przegrody fizyczne oddzielające ruch pieszy od ruchu kołowego wykonane z rur i łańcuchów stalowych.1.4.3. Zapory z kwietników betonowych - formy betonowe spełniające rolę donic kwiatowych o róŜnych kształtach lub elementów betonowych lubŜelbetowych w formie słupów o kształtach przewaŜnie cylindrycznych o niewielkich wysokościach i znacznych średnicach połączonych ze sobą róŜnegorodzaju łańcuchami stalowymi o bardzo róŜnych asortymentach.1.4.4. Kształtowniki - wyroby o stałym przekroju poprzecznym w kształcie złoŜonej figury geometrycznej, dostarczane w odcinkach prostych, stosowane wkonstrukcjach stalowych lub w połączeniu z innymi materiałami budowlanymi.1.4.5. Siatka metalowa - siatka wykonana z drutu o róŜnym sposobie jego splotu (płóciennym, skośnym), pleciona z płaskich i okrągłych spirali, zgrzewana,skręcana oraz kombinowana (harfowa, pętlowa, półpętlowa) o róŜnych wielkościach oczek.1.4.6. Siatka pleciona ślimakowa - siatka o oczkach kwadratowych, pleciona z płaskich spiral wykonanych z drutu okrągłego.1.4.7. Stalowa linka usztywniająca - równomiernie skręcone splotki z drutu okrągłego tworzące linę stalową.1.4.8. Łańcuch techniczny ogniwowy - wyrób z prętów lub walcówki stalowej o ogniwach krótkich, średnich i długich zgrzewanych elektrycznie.1.4.9. Szkło zbrojone - szkło mające wewnątrz wtopioną równolegle do powierzchni siatkę drucianą.1.4.10.Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w OST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Rodzaje materiałówMateriałami stosowanymi przy wykonywaniu urządzeń zabezpieczających ruch pieszy, objętych niniejszą OST, są:siatki metalowe, liny stalowe,słupki metalowe i elementy połączeniowe,pręty stalowe,łańcuchy techniczne ogniwowe,szkło płaskie zbrojone, beton ijego składniki,prefabrykaty betonowe (Ŝelbetowe) do zapór z kwietników,materiały do malowania i renowacji powłok malarskich.2.3. Siatki metalowe2.3.1. Siatka pleciona ślimakowaSiatka pleciona ślimakowa powinna odpowiadać wymaganiom określonym przez BN-83/5032-02 [45], podanym w tablicach 1 i 2.Tablica 1. Wymiary oczek siatki, nominalna średnica drutu i masa siatki plecionej ślimakowej wg BN-83/5032-02 [45]Nominalny wymiar oczka Nominalna OrientacyjnaWielkość siatki wymiar boku oczka, mm dopuszczalne odchyłki średnica drutu masa 1m2 siatki_____________ boku oczka, mm mm_____________ kg2,0 1,930 30 ± 2,1 2,2 2,42,3 2,62,2 1,840 40 ± 2,8 2,4 2,12.5 2,22.6 2,4127

5050± 2,86060± 3,470 70 ± 3,42,0 1,22,5 1,82,7 2,22,8 2,32,9 2,53,0 2,73,1 2,83,2 2,92,5 1,42,8 1,73,0 2,13,5 4,94,0 5,03,03,54,01,82,43,0Odchyłki prostopadłości kształtu boków oczka nie powinny przekraczać ± 10 oTablica 2. Szerokość siatki plecionej ślimakowej dostarczanej przez producenta wg BN-83/5032-02 [45]Wielkość siatki Szerokość siatki, mm (wwykonanym ogrodzeniu jest to wysokość siatki)30 od1500175040 do 7015001750Uwagi do tablicy 2:2000 2250 25001. Szerokość siatki mierzy się łącznie z wystającymi końcami drutów.2. Dopuszczalne odchyłki szerokości siatki nie powinny przekraczać ± 0,6 długości boku oczka.3. Po porozumieniu między producentem i odbiorcą dopuszcza się wykonanie siatek o innych szerokościach.Długość dostarczanej przez producenta siatki zwiniętej w rolkę powinna wynosić od 10 do 25 m. Odchyłki długości nie powinny przekraczać ±0,1 m dla wielkości 30 oraz ± 0,2 m dla siatek wielkości od 40 do 70.Powierzchnia siatki powinna być gładka, bez załamań, wybrzuszeń i wgnieceń. Spirala powinna być wykonana z jednego odcinka drutu.Splecenie siatki powinno być przeprowadzone przez połączenie spirali wszystkimi zwojami. Końce spirali z obydwu stron powinny być równo obcięte wodległości co najmniej 30% wymiaru boku oczka.Siatki w rolkach naleŜy przechowywać w pozycji pionowej w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco.Drut w siatce powinien być okrągły, cynkowany, ze stali ST1 wg PN-M-80026 [33]. Dopuszcza się pokrywanie drutu innymi powłokami, podwarunkiem zaakceptowania przez InŜyniera. Wytrzymałość drutu na rozciąganie powinna wynosić co najmniej 588 MPa (dopuszcza się wytrzymałość od 412do 588 MPa pod warunkiem akceptacji przez InŜyniera).Najmniejsza średnica drutu w siatce powinna wynosić 2 mm. Odchyłki średnic drutów powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w tablicy 3.Tablica 3. Odchyłki średnic drutów w siatce plecionej ślimakowej wg PN-M-80026 [33]Nominalna średnica drutu, mmod 2,0 do 3,0od 3,1 do 4,0Dopuszczalna odchyłka drutu ocynkowanego, mm+ 0,08+ 0,10- 0,03- 0,04Drut powinien być ocynkowany zanurzeniowo (ogniowo) z wyŜszą dokładnością ocynkowania, określoną zgodnie z PN-M-80026 [33] (tablica 4).Producent drutu, zgodnie z postanowieniami PN-M-80026 [33], na Ŝądanie Zamawiającego, ma obowiązek wystawić zaświadczenie zawierające m.in.wyniki przeprowadzonych badań, w tym sprawdzenia grubości powłoki cynkowej wg PN-M-80026 [33].Tablica 4. Grubość powłoki cynkowej dla drutu ocynkowanego w siatce plecionej ślimakowej wg PN-M-80026 [33]Średnica drutu, mmod 2,0 do 2,5od 2,51 do 3,6od 3,61 do 4,0Minimalna ilość cynku, g/m 270 80 902.3.2. Siatki metalowe innych typówSiatki metalowe innych typów, jak np. siatka zwijana z drutu, siatka o splocie tkackim, siatka jednolita z ciętej blachy stalowej, siatka zgrzewana,siatki skręcane z róŜnymi kształtami oczek, siatka w ramach stalowych i inne, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w punkcie 2.3 niniejszejOST, z wyłączeniem zaleceń dotyczących bezpośrednio cech siatki plecionej ślimakowej.Wszystkie odstępstwa i zmiany w stosunku do wymagań określonych w punkcie 2.3.1 Wykonawca winien przedstawić do akceptacjiInŜyniera.2.4. Liny staloweLiny stalowe usztywniające siatkę ogrodzenia powinny odpowiadać wymaganiom określonym przez PN-M-80201 [34] i PN-M-80202 [35].Druty w splocie liny powinny do siebie ściśle przylegać, być równo naciągnięte, nie powinny krzyŜować się w poszczególnych warstwach. Niepowinno być drutów luźnych. Końce drutów powinny być łączone przez zgrzewanie doczołowe lub lutowanie mosiądzem. Miejsca łączenia przez lutowanielub zgrzewanie nie powinny być kruche i posiadać zgrubienia i ścieśnienia. Odległość między poszczególnymi miejscami łączenia drutów zwijanych wjednej operacji nie powinna być mniejsza niŜ 500-krotna średnica splotki.Wymiary i własności wytrzymałościowe lin powinny odpowiadać wymaganiom określonym w tablicy 5.Tablica 5. Wymiary i własności wytrzymałościowe lin stalowych wg PN-M-80202 [35] i PN-M-80201 [34]Nominalnaśrednica linymmOdchyłkaŚrednica drutu PrzybliŜona masa Nominalna obliczeniowa siła zrywająca linę wnominalnej 1 m liny niutonach (N) dla nominalnej wytrzymałości drutuśrednicy namm kg rozciąganie w MPa%128

+ 7 0,8 0,030 1400 1600 18002,5 4920 5630 63302,8 - 1 0,9 0,038 6230 7120 80103,2 1,0 0,047 7680 8780 98803,6 + 6 1,2 0,068 1100012600 142004,0 - 1 1,3 0,080 13000 14800 167004,5 1,5 0,104 17200 19600 221005,0 1,6 0,119 19600 22400 25200Drut stalowy na liny powinien być drutem okrągłym, gładkim, ocynkowanym. Dopuszcza się miejscowe zgrubienia powłoki cynku nieprzekraczające następujących wartości dopuszczalnej odchyłki dla średnicy drutu:średnica od 0,8 do 1,0 mm odchyłka ± 0,04 mm,od 1,0 do 1,5 mmod 1,5 do 1,6 mm± 0,05 mm,± 0,06 mm.Ilość cynku na powierzchni drutu powinna wynosić co najmniej:średnica drutu od 0,61 do 0,8 ilość cynku 80 g/m 2mm od 0,81 do 1,0 100 g/m 2 120 g/m 2 150 g/m 2 180 g/m 2mm od 1,00 do 1,2 Do kaŜdej liny, zgodnie z postanowieniami PN-M-80201 [34], na Ŝądanie Zamawiającego, powinno byćmm od 1,21 do 1,5dołączone zaświadczenie wytwórcy z protokółem przeprowadzonych badań, w tym sprawdzenia siły zrywającejlinę i jakości powłoki cynkowej.mm od 1,51 do 1,9 Liny powinny być przechowywane w pomieszczeniach krytych, zamkniętych, z dala od substancjidziałających korodująco. Za zgodą InŜyniera, zamiast liny stalowej, moŜna stosować drut stalowy okrągły średnicy od 3 do 4 mm, ocynkowany,odpowiadający wymaganiom PN-M-80026 [33], podanym w punkcie 2.3.1 niniejszej specyfikacji.2.5. Słupki metalowe i elementy połączeniowe2.5.1. Wymiary i najwaŜniejsze charakterystyki słupkówSłupki metalowe ogrodzeń moŜna wykonywać z ocynkowanych rur okrągłych i wyjątkowo z rur kwadratowych lub prostokątnych, względnie zkształtowników: kątowników, ceowników (w tym: częściowo zamkniętych), teowników i dwuteowników, zgodnie z dokumentacją projektową, SST lubwskazaniami InŜyniera.Wymiary i najwaŜniejsze charakterystyki słupków moŜna przyjmować zgodnie z tablicami od 6 do 13.Tablica 6. Rury stalowe okrągłe bez szwu walcowane na gorąco wg PN-H-74219 [11]Średnica Grubość Masa 1 m rury Dopuszczalne odchyłki, %zewnętrzna ścianki kg/m średnicy grubości ściankizewnętrznej51,0 od 2,6 do 12,5 od 3,10 do 11,954,0 od 2,6 do 14,2 od 3,30 do 13,957,0 od 2,9 do 14,2 od 3,87 do 15,060,3 od 2,9 do 14,2 od 4,11 do 16,163,5 od 2,9 do 16,0 od 4,33 do 18,7 ± 1,25 ± 1570,0 od 2,9 do 16,0 od 5,80 do 21,376,1 od 2,9 do 20,0 od 5,24 do 27,782,5 od 3,2 do 20,0 od 6,26 do 30,888,9 od 3,2 do 34,0 od 6,76 do 34,0101,6 od 3,6 do 20,0 od 8,70 do 40,2Tablica 7. Rury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno wg PN-H-74220 [12]Średnicazewnętrznamm51,054,057,060,363,5Grubośćściankimmod 2,9 do 5,6od 2,9 do 8,0od 2,9 do 10,0od 7,1 do 10,0od 7,1 do 10,0Masa1 m rurykg/mod 3,44 do 6,27od 3,65 do 9,04od 3,87 do 11,60od 9,34 do 12,40od 9,90 do 13,20Dopuszczalne odchyłki, %Średnica Grubość ściankizewnętrzna± 1,0± 15Tablica 8. Kątowniki równoramienne wg PN-H-93401 [21]WymiaryramionmmGrubośćramieniammMasa 1 mkątownikakg/mDopuszczalne odchyłki mmdługości ramienia grubościramion40 x 4045 x 4550 x 5060 x 6065 x 6575 x 7580 x 8090 x 90100 x 100od 4 do 5 od 2,42 do 2,97 od 2,74 dood 4 do 5 3,38 od 3,06 do 4,47 odod 4 do 6 4,57 do 7,09 od 5,91 dood 5 do 8 8,62 od 5,76 do 10,00 odod 6 do 9 7,34 do 11,90 od 8,30 dood 5 do 9 14,70 od 12,20 do 17,80od 6 do 10od 6 do 11Tablica 9. Kątownikiod 8 do 12nierównoramienne wgPN-81/H-93402 [22]± 1± 1,5± 2± 0,4± 0,5 ±0,6WymiaryramionGrubośćramieniaMasa 1 mkątownikaDopuszczalne odchyłki mmdługości ramienia grubości ramion129

kg/m45x3060x4065x5070x5075x5080x4080x6080x6590x60100x50100x65od 4 do 5 od5 do 6 od 5do 87 od 5 do 86 od 6 do 81088 od 7 do 10od 2,24 do 2,76od 3,76 do 4,46od 4,35 do 6,756,24 od 4,75 do7,395,41 od 6,37 do8,3410,78,968,99 od 8,77 do12,3± 1 ± 1,5; ±+ 0,3; - 0,51,0± 1,5 + 0,4;± 1,5; ± 1,0 - 0,7± 1,5Tablica 10. Ceowniki walcowane wg PN-H-93403 [23]OznaczeniewysokośćśrodnikaWymiary - mmszerokość grubość środnikastopkiMasa 1m ceownikakg/mśrodnikaDopuszczalne odchyłki mmstopki[ 40 40 20 5 4,75[ 45 45 38 5 5,03[ 50 50 38 5 5,59[ 65 65 42 5,5 7,09[ 80 80 45 6 8,64[100 100 50 6 10,60± 1,5± 1,5grubości+0,3; -0,5+ 0,4 -0,75[120 120 55 7 13,40[140 140 60 7 16,00± 2,0± 2,0+0,4; -1,0Tablica 11. Teowniki walcowane wg PN-H-93406 [24]Wymiary - mm Masa 1 m Dopuszczalne odchyłki mmOznaczenie wysokość środ- szerokość stopki grubość środnikakg/mteownika Środnika Stopki GrubościT 40x40 nika 40 402,96± 1 ± 1 ± 0,5T 50x50 5 50 504,44T 60x60 60 660 7 6,23T 80x80 80 8010,70 ± 1,5 ± 1,5 ± 0,75T100x 100 100 100 911 16,40Tablica 12. Dwuteowniki walcowane wg PN-H-93407 [25]OznaczenieI 80 I100 I120 I140wysokośćśrodnika80100120140Wymiary - mmszerokość stopki42505866grubośćśrodnika3,94,55,15,75Masa 1 mdwuteownika,kg/m5,948,3411,1014,30ŚrodnikaStopkiDopuszczalne odchyłki mmGrubości± 2± 1,5± 0,52.5.2. Wymagania dla rurRury powinny odpowiadać wymaganiom PN-H-74219 [11], PN-H-74220 [12] lub innej zaakceptowanej przez InŜyniera. Powierzchnia zewnętrzna iwewnętrzna rur nie powinna wykazywać wad w postaci łusek, pęknięć, zawalcowań i naderwań. Dopuszczalne są nieznaczne nierówności, pojedynczerysy wynikające z procesu wytwarzania, mieszczące się w granicach dopuszczalnych odchyłek wymiarowych. Końce rur powinny być obcięte równo iprostopadle do osi rury. PoŜądane jest, aby rury były dostarczane o: długościach dokładnych, zgodnych z zamówieniami; z dopuszczalną odchyłką + 10mm,długościach wielokrotnych w stosunku do zamówionych długości dokładnych poniŜej 3 m z naddatkiem 5 mm na kaŜde cięcie i z dopuszczalnąodchyłką dla całej długości wielokrotnej, jak dla długości dokładnych.Rury powinny być proste. Dopuszczalne miejscowe odchylenia od prostej nie powinny przekraczać 1,5 mm na 1 m długości rury. Rury powinny byćwykonane ze stali w gatunkach dopuszczonych przez normy (np. R55, R65, 18G2A): PN-H-84023-07 [17], PN-H-84018 [14], PN-H-84019 [15],PN-H-84030-02 [18] lub inne normy.Do ocynkowania rur stosuje się gatunek cynku Raf wg PN-H-82200 [13].2.5.3. Wymagania dla kształtownikówKształtowniki powinny odpowiadać wymaganiom PN-H-93010 [20]. Powierzchnia kształtownika powinna być charakterystyczna dla procesuwalcowania i wolna od wad, jak widoczne łuski, pęknięcia, zawalcowania i naderwania. Dopuszczalne są usunięte wady przez szlifowanie lub dłutowanie ztym, Ŝe obrobiona powierzchnia powinna mieć łagodne wycięcia i zaokrąglone brzegi, a grubość kształtownika nie moŜe zmniejszyć się poza dopuszczalnądolną odchyłkę wymiarową dla kształtownika.Kształtowniki powinny być obcięte prostopadle do osi wzdłuŜnej kształtownika. Powierzchnia końców kształtownika nie powinna wykazywaćrzadzizn, rozwarstwień, pęknięć i śladów jamy skurczowej widocznych nie uzbrojonym okiem.Kształtowniki powinny być ze stali St3W lub St4W oraz mieć własności mechaniczne według PN-H-84020 [16] - tablica 13 lub innej uzgodnionejstali i normy pomiędzy zgłaszającym zamówienie i wytwórcą.Tablica 13. Podstawowe własności kształtowników wg PN-H-84020 [16]130

StalSt3WSt4WGranica plastyczności, MPa, minimum dla wyrobów ogrubości lub średnicyWytrzymałość na rozciąganie, MPa, dlawyrobów o grubości lub średnicydo od 40 od 63 od 80 od 100 od 150 do od 10040 mm do 63 do 80 do 100 do 150 do 200 100mm do 200225 215 205 205 195 185 od 360 od 340do 490265 255 245 235 225 215 od 420do 550do 490od 400do 550Kształtowniki mogą być dostarczone luzem lub w wiązkach z tym, Ŝe kształtowniki o masie do 25 kg/m dostarcza się tylko w wiązkach.2.5.4. Wymagania dla elementów połączeniowych do mocowania elementów barierWszystkie drobne ocynkowane metalowe elementy połączeniowe przewidziane do mocowania między sobą barier i płotków jak: śruby, wkręty,nakrętki itp. powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć, naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów.Własności mechaniczne elementów połączeniowych powinny odpowiadać wymaganiom PN-M-82054 [36], PN-M-82054-03 [37] lub innej normyuzgodnionej.Dostawa moŜe być dostarczona w pudełkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach w zaleŜności od wielkości i masy wyrobów.Śruby, wkręty, nakrętki itp. powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i wwarunkach zabezpieczających przed uszkodzeniem.Minimalna grubość powłoki cynkowej powinna wynosić w warunkach uŜytkowania:a) umiarkowanych - 8 µm,b) cięŜkich - 12 µm,zgodnie z określeniem agresywności korozyjnej środowisk według PN-H-04651 [2].2.5.5. Wymagania dla drutu spawalniczegoJeśli dokumentacja projektowa, SST lub InŜynier przewidują wykonanie spawanych połączeń elementów ogrodzenia, to drut spawalniczypowinien spełniać wymagania PN-M-69420 [31], odpowiednio dla spawania gazowego acetylenowo-tlenowego lub innego zaakceptowanego przezInŜyniera.Średnica drutu powinna wynosić połowę grubości elementów łączonych lub od 6 do 8 mm, gdy elementy łączone są grubsze niŜ 15 mm.Powierzchnia drutu powinna być czysta i gładka, bez rdzy, zgorzeliny, brudu lub smarów.Wytrzymałość drutów na rozciąganie powinna wynosić:średnica drutu - mmwytrzymałość na rozciąganieod 1,2 do 1,6od 750 do 1200 MPaod 2,0 do 3,0od 550 do 1000 MPapowyŜej 3,0od 450 do 900 MPa.Druty mogą być dostarczane w kręgach, na szpulach lub w pakietach. Kręgi drutów powinny składać się z jednego odcinka drutu, a zwoje niepowinny być splątane. Łączna maksymalna masa pakowanych drutów i prętów nie powinna przekraczać 50 kg netto.Druty i pręty powinny być przechowywane w suchych pomieszczeniach, wolnych od czynników wywołujących korozję.2.5.6. Wymagania dla powłok metalizacyjnych cynkowychW przypadku zastosowania powłoki metalizacyjnej cynkowej na konstrukcjach stalowych, powinna ona być z cynku o czystości nie mniejszej niŜ99,5% i odpowiadać wymaganiom BN-89/1076-02 [44]. Minimalna grubość powłoki cynkowej powinna być zgodna z wymaganiami tablicy 14.Tablica 14. Minimalna grubość powłoki metalizacyjnej cynkowej naraŜonej na działanie korozji atmosferycznej wg BN-89/1076-02 [44]Agresywność korozyjna atmosfery wg PN-H-Minimalna grubość powłoki, µm,04651 [2] przy wymaganej trwałości w latach10 20Umiarkowana 120 160CięŜka 160 M 200 MM - powłoka pokryta dwoma lub większą liczbą warstw powłoki malarskiejPowierzchnia powłoki powinna być jednorodna pod względem ziarnistości. Nie moŜe ona wykazywać widocznych wad jak rysy, pęknięcia,pęcherze lub odstawanie powłoki od podłoŜa.2.6. Pręty stalowePręty stalowe moŜna uŜywać do wykonywania wygrodzeń z ram z kątowników zgodnie z dokumentacją, SST lub wskazaniami InŜyniera. Wymiaryprzekroju poprzecznego i dopuszczalne odchyłki wymiarowe dla walcówki i prętów stalowych walcowanych na gorąco, powinny odpowiadaćwymaganiom PN-H-93200-02 [20].Tablica 15. Wymiary przekroju poprzecznego i dopuszczalne odchyłki wymiarowe w mm (wyciąg z normy PN-H-93200-02 [20])Średnica, mmDopuszczalna odchyłka średnicy w mmdla dokładnościwalcówka pręty zwykłej podwyŜszonej wysokiej8 89 910 1011 1112 1213 1314 1415 15± 0,4 ± 0,3 ± 0,22.7. Łańcuchy techniczne ogniwoweŁańcuchy techniczne ogniwowe stosowane w barierach łańcuchowych winny odpowiadać wymaganiom wg PN-M-84540 [38], PN-M-84541 [39],PN-M-84542 [40], PN-M-84543 [41].Ogniwa łańcuchów powinny mieć powierzchnie gładkie, bez wgłębień, pęknięć i naderwań. Dopuszcza się drobne uszkodzenia mechaniczne nieprzekraczające dopuszczalnych odchyłek ustalonych dla prętów, z których wykonany jest łańcuch.Do wyrobu łańcuchów dopuszcza się tylko materiały posiadające zaświadczenia hutnicze z prętów lub walcówki ze stali w gatunku St1E, St1Z i16GA. Dopuszcza się inne gatunki stali zaakceptowane przez InŜyniera.Łańcuchy muszą być zabezpieczone przed korozją przez ocynkowanie lub powlekanie antykorozyjne.131

2.8. Szkło płaskie zbrojoneSzkło zbrojone stosowane w barierach panelowych winno odpowiadać PN-B-13051 [7]. Szkło płaskie zbrojone dzieli się:a) w zaleŜności od rodzaju siatki uŜytej do zbrojenia:Z - szkło płaskie zbrojone siatką zgrzewaną o oczkach kwadratowych,Ł - szkło płaskie zbrojone siatką zgrzewaną o oczkach kwadratowych łamanych,b) w zaleŜności od wykonania powierzchni:G - gładkie, W -wzorzyste,c) w zaleŜności od rodzaju masy szklanej:B - bezbarwne, K -barwne,d) w zaleŜności od jakości masy szklanej oraz wykonania: gatunek I i II.Szkło o wymiarach dokładnych (tzw. ścisłych) wyraŜonych w milimetrach ustalonych w zamówieniu moŜe posiadać odchyłki zgodnie z tablicą 16.Szkło o wymiarach handlowych - szkło o wymiarach wyraŜonych w pełnych centymetrach w zakresie szerokości i długości ustalonych w zamówieniu zodchyłkami wg tablicy 16 moŜe posiadać wady wykonania zgodne z tablicą 17.Tablica 16. Wymiary i dopuszczalne odchyłki szkła płaskiego zbrojonego od wymiarów wg PN-B-13051 [10]Wymiary, mmDopuszczalne odchyłki od wymiarów, mmszerokość długość Dokładnych Handlowychmin max min max300 1500 1200 3000 ± 3 ± 10Tablica 17. Wady wykonania szkła płaskiego zbrojonegoLp. Nazwa wady Występowanie wadygatunek 1 gatunek 21 Pęknięcia niedopuszczalne2 Szczerby dopuszczalne powstające przy łamaniu szkła,nie głębsze niŜ grubość szkłado 5 szt. na 1 m 2 szkła w odległości nie3 Rozerwanie drutu _______ 1 sztuka na 1 m 2 szkła mniejszej niŜ__________________________200 mm jeden od drugiego4 Pęknięcia spojeń drutów dopuszczalne, nie więcej niŜ 1% spojeń w 1 m 2 szkła5 Skrzywienie wątku siatki nie więcej niŜ 3 cm od kierunku nie więcej niŜ 6 cm od kierunkuprostopadłego do dłuŜszego boku płyty prostopadłego do dłuŜszego boku płyty6 Odkształcenie oczek siatki dopuszczalne do 2 mm dopuszczalne do 4 mm7 Nierównomiernośćpowierzchni spowodowana dopuszczalna, jeśli nie psuje wygląduwytłaczaniem siatki, zewnętrznego przy sprawdzaniu gołym nie określa sięwynikająca z walcowaniaokiem8 Spienienie masy szklanej dopuszczalne mało widoczne dopuszczalne, nie przekraczające 5%od siatkipowierzchni płyty9 Barwa wywołana siatką dopuszczalna Ŝółtawa lub brunatna, nie dopuszczalna bez ograniczeń, jeŜeli niemająca wpływu na estetykęobniŜa przepuszczalności światła10 Zniekształcenie wzoru dopuszczalne nieznaczne nie określa się11 Plamy i naloty nie dającesię zmyć wodąniedopuszczalneNa bokach szkła w odległości do 300 mm od obrzeŜa dopuszczalne są dodatkowe wady wymienione w tablicy oraz wadynie wymienione w tablicy w liczbie i wielkości nie powodującej zmniejszenia wartości uŜytkowej szkłaZagłębienie siatki w masie szklanej powinno być usytuowane w odległości nie mniejszej niŜ 1,5 mm od powierzchni szkła. WzdłuŜ jednej lubdwóch krawędzi płyty szkła dopuszcza się występowanie odcinka szkła bez siatki, którego szerokość nie powinna przekraczać 20 mm.Powierzchnia szkła winna być z jednej strony gładka, z drugiej wzorzysta. W przypadku powierzchni gładkiej dopuszcza się jej lekkąmłotkowatość.Szkło powinno łatwo dzielić się wzdłuŜ równomiernej rysy bez odprysków i pęknięć.2.9. Beton i jego składnikiDeskowanie powinno zapewnić sztywność i niezmienność układu oraz bezpieczeństwo konstrukcji. Deskowanie powinno być skonstruowane wsposób umoŜliwiający łatwy jego montaŜ i demontaŜ. Przed wypełnieniem masą betonową, deskowanie powinno być sprawdzone, aby wykluczało wyciekzaprawy z masy betonowej, moŜliwość zniekształceń lub odchyleń w betonowanej konstrukcji.Klasa betonu - jeśli w dokumentacji projektowej lub SST nie określono inaczej, powinna być B 15 lub B 20. Beton powinien odpowiadaćwymaganiom PN-B-06250 [3]. Składnikami betonu są: cement, kruszywo, woda i domieszki.Cement stosowany do betonu powinien być cementem portlandzkim klasy co najmniej „32,5”, odpowiadającym wymaganiom PN-B-19701 [8].Transport i przechowywanie cementu powinny być zgodne z postanowieniami BN-88/B-6731-08 [46].Kruszywo do betonu (piasek, Ŝwir, grys, mieszanka z kruszywa naturalnego sortowanego, kruszywa łamanego i otoczaków) powinno odpowiadaćwymaganiom PN-B-06712 [5].Woda powinna być „odmiany 1”, zgodnie z wymaganiami PN-B-32250 [10]. Bez badań laboratoryjnych moŜna stosować wodę pitną.Domieszki chemiczne do betonu powinny być stosowane, jeśli przewidują to dokumentacja projektowa, SST lub wskazania InŜyniera, przy czymw przypadku braku danych dotyczących rodzaju domieszek, ich dobór powinien być dokonany zgodnie z zaleceniami PN-B-06250 [3]. Domieszki powinnyodpowiadać PN-B-23010 [9].Pręty zbrojenia mogą być stosowane, jeśli przewiduje to dokumentacja projektowa lub SST. Pręty zbrojenia powinny odpowiadać PN-B-06251 [4].Właściwości mechaniczne stali uŜywanej do zbrojenia betonu powinny odpowiadać PN-B-03264 [1].2.10. Prefabrykaty betonowe (Ŝelbetowe) do zapór z kwietnikówDla ustawienia zapór z kwietników betonowych uŜywa się tylko gotowych elementów odpowiadających ofercie producentów, zaakceptowanychprzez InŜyniera.132

Wygrodzenia izolujące ruch pieszych od ruchu lokalnego w obrębie hoteli, gmachów uŜyteczności publicznej, dworców itp. składające się zesłupków (w kształcie stoŜków ściętych, walców itp.) betonowych (lub Ŝelbetowych) mogą być połączone łańcuchami ogniwowymi wg norm: PN-M-84540 [38],PN-M-84541 [39], PN-M-84542 [40], PN-M-84543 [41].Połączenia elementów betonowych mogą być łączone innymi łańcuchami, zgodnie z dokumentacją projektową lub SST.2.11. Materiały do malowania powłok malarskichDo malowania urządzeń ze stali, Ŝeliwa lub metali nieŜelaznych naleŜy uŜywać materiały zgodne z PN-B-10285 [6] (tab. 18) lub stosownie doustaleń SST, bądź wskazań InŜyniera.Tablica 18. Sposoby malowania zewnątrz budynków (wyciąg z tab. 2 PN-B-10285[6])Lp. Rodzaj podłoŜa Rodzaj Rodzaj powłoki Zastosowaniepodkładumalarskiej4 Stal farba olejna miniowa 60% a) dwuwarstwowa z farby albo elementy ślusarsko-kowalskielub ftalowa miniowa 60% b) jak w a) i jednowarstwowa z pełne i aŜurowe (poręcze, kraty,lakieru olejnego schnącego na ogrodzenie, bramy itp.)powietrzu, rodzaju III5 śeliwo i metale dwuwarstwowa z farby budowa latarni ulicznych, słupkinieŜelaznebez podkładuogrodzeniowe itp. oraz elementy zmetali nieŜelaznychNie dopuszcza się stosowania wyrobów lakierowanych o nieznanym pochodzeniu, nie mających uzgodnionych wymagań oraz nie sprawdzonychzgodnie z postanowieniami norm. W przypadku, gdy barwa i połysk odgrywają istotną rolę, a nie są ujęte w normach, powinny być ustalone odpowiedniewzorce w porozumieniu z dostawcą.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania urządzeń zabezpieczających ruch pieszychWykonawca przystępujący do wykonania urządzeń zabezpieczających ruch pieszych powinien wykazać się moŜliwością korzystania znastępującego sprzętu:szpadli, drągów stalowych, wyciągarek do napinania linek i siatek, młotków, kluczy do montaŜu elementów panelowych itp.środków transportu materiałów,Ŝurawi samochodowych o udźwigu do 4 t,ewentualnych wiertnic do wykonania dołów pod słupki w gruncie zwięzłym (lecz nie w terenach uzbrojonych w centrach miast),ewentualnych młotów (bab), wibromłotów do wbijania lub wwibrowania słupków w grunt,przewoźnych zbiorników do wody,betoniarek przewoźnych do wykonywania fundamentów betonowych „na mokro”,koparek kołowych (np. 0,15 m 3 ) lub koparek gąsiennicowych (np. 0,25 m 3 ),sprzętu spawalniczego itp.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałówSiatkę metalową naleŜy przewozić w zasadzie krytymi środkami transportu, zabezpieczającymi ją przed uszkodzeniami mechanicznymi iwpływami atmosferycznymi. PrzewoŜenie siatki odkrytymi środkami transportu jest dozwolone za zgodą InŜyniera.Liny stalowe o masie do 400 kg mogą być dostarczane na bębnach drewnianych, metalowych lub w kręgach. Liny naleŜy przewozić w warunkachnie wpływających na zmianę własności lin.Rury stalowe na słupki, przeciągi, pochwyty przewozić moŜna dowolnymi środkami transportu. W przypadku załadowania na środek transportuwięcej niŜ jednej partii rur naleŜy je zabezpieczyć przed pomieszaniem.Kształtowniki moŜna przewozić dowolnym środkiem transportu luzem lub w wiązkach. W przypadku ładowania na środek transportu więcej niŜjednej partii wyrobów naleŜy je zabezpieczyć przed pomieszaniem. Przy transporcie przedmiotów metalizowanych zalecana jest ostroŜność ze względu napodatność powłok na uszkodzenia mechaniczne, występujące przy uderzeniach.Śruby, wkręty, nakrętki itp. powinno się przewozić w warunkach zabezpieczających wyroby przed korozją i uszkodzeniami mechanicznymi. Wprzypadku stosowania do transportu palet, opakowania powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się np. za pomocą taśmy stalowej lub foliitermokurczliwej.Druty i pręty spawalnicze naleŜy przewozić w warunkach zabezpieczających przed korozją, zanieczyszczeniem i uszkodzeniem.Łańcuchy techniczne ogniwowe dostarcza się luzem bez opakowania. Dopuszcza się dostawę łańcuchów w paletach skrzynkowych. ŁańcuchynaleŜy przewozić dowolnymi krytymi środkami transportu.Szkło płaskie zbrojone powinno być przewoŜone w opakowaniach ustawionych w pozycji pionowej na dłuŜszym boku, środkami transportowymi wsposób zabezpieczający je przed przesuwaniem i opadami atmosferycznymi. Opakowania ze szkłem w czasie transportu naleŜy ustawiać czołamirównolegle do kierunku ruchu. Ładowanie skrzyni i pojemników w kilku warstwach jest dopuszczalne pod warunkiem zabezpieczenia ich przedprzesuwaniem lub upadkiem. Dopuszcza się inny rodzaj transportu za zgodą InŜyniera.Prefabrykaty betonowe i Ŝelbetowe powinny być przewoŜone środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed uszkodzeniami.Rozmieszczenie ich na środkach transportowych winno być symetryczne, a górna warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportowegowięcej niŜ 1/3 wysokości tej warstwy.Cement naleŜy przewozić zgodnie z postanowieniami BN-88/6731-08 [46], zaś mieszankę betonową wg PN-B-06251 [4].5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.133

5.2. Zasady wykonania urządzeń zabezpieczających ruch pieszychW zaleŜności od wielkości robót Wykonawca przedstawi do akceptacji InŜyniera zakres robót wykonywanych bezpośrednio na placu budowy orazrobót przygotowawczych na zapleczu.Przed wykonywaniem robót naleŜy wytyczyć lokalizację barier, płotków i innych urządzeń liniowych zabezpieczających ruch pieszych napodstawie dokumentacji projektowej, SST lub zaleceń InŜyniera.Do podstawowych czynności objętych niniejszą OST przy wykonywaniu ww. robót naleŜą:wykonanie dołów pod słupki, wykonanie fundamentów betonowych pod słupki, ustawieniesłupków,zamontowanie elementów w ramach z kształtowników,przymocowanie łańcuchów w barierach łańcuchowych,ustawienie zapór z kwietników, wazonów itp.5.3. Wykonanie dołów pod słupkiJeśli dokumentacja projektowa lub SST nie podaje inaczej, to doły pod słupki powinny mieć wymiary w planie co najmniej o 20 cm większe odwymiarów słupka, a głębokość od 0,8 do 1,2 m.5.4. Ustawienie słupków wraz z wykonaniem fundamentów betonowych pod słupkiJeśli dokumentacja projektowa lub SST nie podaje inaczej, to słupki mogą być osadzone w betonie ułoŜonym w dołku albo oprawione w bloczkibetonowe formowane na zapleczu i dostarczane do miejsca budowy urządzenia zabezpieczającego ruch pieszych. Po uzyskaniu akceptacji InŜyniera,słupki betonowe mogą być obłoŜone kamieniami lub gruzem i przysypane ziemią.Słupek naleŜy wstawić w gotowy wykop i napełnić otwór mieszanką betonową odpowiadającą wymaganiom punktu 2.9. Do czasu stwardnieniabetonu słupek naleŜy podeprzeć.Fundament betonowy wykonany „na mokro”, w którym osadzono słupek, moŜna wykorzystywać do dalszych prac (np. napinania siatki) conajmniej po 7 dniach od ustawienia słupka w betonie, a jeśli temperatura w czasie wykonywania fundamentu jest niŜsza od 10 o C - po 14 dniach.5.5. Ustawienie słupkówSłupki, bez względu na rodzaj i sposób osadzenia w gruncie, powinny stać pionowo w linii urządzenia zabezpieczającego ruch pieszych, a ichwierzchołki powinny znajdować się na jednakowej wysokości. Słupki z rur powinny mieć zaspawany górny otwór rury.Słupki końcowe, naroŜne oraz stojące na załamaniach wygrodzenia o kącie większym od 15 o naleŜy zabezpieczyć przed wychylaniem sięukośnymi słupkami wspierającymi, ustawiając je wzdłuŜ biegu ogrodzenia pod kątem około 30 do 45 o .Słupki do siatki ogrodzeniowej powinny być przystosowane do umocowania na nich linek usztywniających przez posiadanie odpowiednich uszeklub otworów do zaczepów i haków metalowych. Słupki końcowe lub naroŜne powinny być dodatkowo przystosowane do umocowania do nich siatki (np.przez przymocowanie do nich pręta stalowego).5.6. Słupki wbijane lub wwibrowywane bezpośrednio w gruntJeśli dokumentacja projektowa lub SST ustali bezpośrednie wbijanie lub wwibrowywanie słupków w grunt, to Wykonawca przedstawi doakceptacji InŜyniera:sposób wykonania, zapewniający zachowanie osi słupka w pionie i nie powodujący odkształceń lub uszkodzeń słupka,rodzaj sprzętu (i jego charakterystykę techniczną), dotyczący np. młotów (bab) ręcznych podnoszonych bezpośrednio (lub przy uŜyciu urządzeńpomocniczych) przez robotników, młotów mechanicznych z wciągarką ręczną lub napędem spalinowym, wibromłotów pogrąŜających słupki w grunciepoprzez wibrację i działanie udaroweprzy zachowaniu wymagań ustawienia słupków podanych w p. 5.5 z anulowaniem postanowień dotyczących wykonania dołów i fundamentów podanych wpunktach 5.3 i 5.4.5.7. Rozpięcie siatkiJeśli dokumentacja projektowa lub SST nie podaje inaczej, to naleŜy rozwiesić trzy linki (druty) usztywniające: u góry, na dole i w środku siatkiprzymocowując je do słupków. Do słupków końcowych i naroŜnych linki muszą być starannie przymocowane (np. przewleczone przez uszka, zagięte dotyłu na około 10 cm i okręcone na bieŜącym drucie). Linki powinny być umocowane tak, aby nie mogły przesuwać się i wywierać nacisku na słupki naroŜne,a w przypadku zerwania się zwalniały siatkę tylko między słupkami. Linki napina się wyciągarkami, względnie złączami rzymskimi wmontowanymi co 3 do8 m lub innym sposobem zaakceptowanym przez InŜyniera. Nie naleŜy zbyt silnie napinać linek, aby nie oddziaływały one ujemnie na słupki naroŜne.Siatkę metalową przymocowuje się do słupków końcowych i naroŜnych za pomocą prętów płaskich lub zaokrąglonych lub w inny sposóbzaakceptowany przez InŜyniera. Siatkę napina się w sposób podobny do napinania linek i przymocowuje się (np. kawałkami ocynkowanego drutu co 50 do 70cm) do linek. Górną krawędź siatki metalowej naleŜy łączyć z linką zaginając na niej poszczególne druty siatki. Siatka powinna być napięta sztywno, jednaktak, aby nie zniekształcić jej oczek.5.8. Wykonanie siatki w ramachJeśli dokumentacja projektowa lub SST nie podaje inaczej, to siatka powinna być umieszczona w ramach z kątownika (np. o wymiarach 45 x 45x 5 mm lub 50 x 50 x 6 mm) lub innego kształtownika zaakceptowanego przez InŜyniera.Zaleca się wykonanie jednakowych odległości między słupkami, w celu zachowania moŜliwie jednego wymiaru ramy. Krótsze ramy moŜnawykonać przy naroŜnikach. Górne krawędzie ram powinny być zawsze poziome.Prześwity między ramą a słupkiem nie powinny być większe niŜ 8 do 10 cm.Ramy z siatką umieszcza się między słupkami i przymocowuje do słupków w sposób zgodny z dokumentacją projektową, SST lub wskazaniamiInŜyniera. W celu uniknięcia wydłuŜenia lub kurczenia się ram pod wpływem temperatury zaleca się mocować ramy do słupków za pomocą śrub ipłaskowników z otworami podłuŜnymi.5.9. Wykonanie urządzeń zabezpieczających ruch pieszych z ram wypełnionych róŜnymi materiałamiJeśli dokumentacja projektowa lub SST nie podaje inaczej, to ramy mogą być wykonane z kątowników o wymiarach 45 x 45 x 5 mm, 50 x 50 x 6mm lub innego kształtownika zaakceptowanego przez InŜyniera.Wysokość i szerokość elementów w ramach z kątowników winna być zgodna z dokumentacją projektową lub SST.Wypełnienie ram moŜe być wykonane z płaskowników, prętów stalowych, szkła zbrojonego, tworzyw sztucznych itp.Pozostałe warunki montaŜu obowiązują jak w punkcie 5.8.5.10. Wykonanie urządzeń zabezpieczających ruch pieszych w formie poręczyPoręcze oddzielające ruch pieszy od kołowego winny być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową lub SST.W przypadku braku szczegółowych wskazań, za zgodą InŜyniera moŜna stosować poręcze zgodne z [47], [49] lub KB8-3.3(5)[48] typ P1 zpłaskownika 50x10 mm (szczebliny, przeciągi) i 80x12 mm (pochwyt, słupki); typ 2A z pochwytem z ceownika 80E, słupkami z dwuteownika 80 orazprzeciągami z rur 9 32x3; typ 2B jak typ 2A lecz z przeciągami z kątownika 45x45x5 mm; typ 3A z pochwytem z ceownika 80E, słupkami z dwuteownika 80oraz przeciągami z rur 9 32x3 oraz typ 3B jak wyŜej lecz z przeciągami z kątownika 45x45x5 mm. Długość segmentów: dla poręczy ze szczeblinami 1,0 mdla pozostałych 2,0 m. Wysokość poręczy wynosi 1,0 m. Poręcze powinny odpowiadać wymaganiom [53].134

Rozstaw dylatacji poręczy powinien być zgodny z dokumentacją projektową lub SST. Maksymalną długośćporęczy nie dylatowanych określa się na 50 m pod warunkiem zgody InŜyniera.5.11. Wykonanie spawanych złącz elementów urządzeń zabezpieczających ruch pieszychZłącza spawane elementów urządzeń zabezpieczających ruch pieszych powinny odpowiadać wymaganiom PN-M-69011 [12].Wytrzymałość zmęczeniowa spoin powinna wynosić od 19 do 32 MPa. Odchyłki wymiarów spoin nie powinny przekraczać ± 0,5 mm dla grubościspoiny do 6 mm i ± 1,0 mm dla spoiny powyŜej 6 mm.Odstęp, w złączach zakładkowych i nadkładkowych, pomiędzy przylegającymi do siebie płaszczyznami nie powinien być większy niŜ 1 mm.Złącza spawane nie powinny mieć wad większych niŜ podane w tablicy 19. InŜynier moŜe dopuścić wady większe niŜ podane w tablicy 19 jeśliuzna, Ŝe nie mają one zasadniczego wpływu na cechy eksploatacyjne urządzeń zabezpieczających ruch pieszych.Tablica 19. Dopuszczalne wymiary wad w złączach spawanych według PN-M-69775 [32]Rodzaj wadyDopuszczalny wymiar wady w mmBrak przetopu 2,0Podtopienie lica 1,5Porowatość 3,0Krater 1,5Wklęśnięcie lica 1,5Uszkodzenie mechaniczne 1,0RóŜnica wysokości sąsiednich wgłębieńi wypukłości lica 3,05.12. Wykonanie ogrodzeń łańcuchowychOgrodzenia łańcuchowe winny być wykonane zgodnie z dokumentacją projektową lub SST. W przypadku braku szczegółowych wskazań zazgodą InŜyniera moŜna wykonywać ogrodzenia łańcuchowe z rur stalowych według PN-H-74219 [11], PN-H-74220 [12] lub BN-73/0658-01 [43] oraz złańcuchów ogniwowych według PN-M-84540 [38], PN-M-84541 [39], PN-M-84543 [41].Połączenie łańcuchów ze słupkami naleŜy wykonać za pomocą przyspawanych uszek z prętów lub drutu, odgiętych koliście w stronę słupka.Jeśli dokumentacja projektowa lub SST nie określają inaczej, wysokość słupków wynosi 1,10 m, a rozstaw 1,50 lub 2,00 m [50]. Strzałka ugięciałańcuchów wynosi 0,10 m.Jeśli linia barier łańcuchowych pokrywa się z urządzeniami podziemnymi zlokalizowanymi w chodniku, naleŜy zrezygnować z posadowieniasłupków na fundamencie betonowym wykonywanym „na mokro”, a starać się szukać innego rozwiązania (np. na płytach z blachy o grubościach od 5 do 10mm i zagłębionymi ok. 0,5 m poniŜej poziomu chodnika). Rozwiązania te winny uzyskać akceptację InŜyniera.5.13. Malowanie metalowych urządzeń zabezpieczających ruch pieszychZaleca się przeprowadzać malowanie w okresie od maja do września, wyłącznie w dni pogodne, przy zalecanej temperaturze powietrza od 15 do20 o C; nie naleŜy malować pędzlem lub wałkiem w temperaturze poniŜej +5 o C, jak równieŜ malować metodą natryskową w temperaturze poniŜej +15 o Coraz podczas występującej mgły i rosy.NaleŜy przestrzegać następujących zasad przy malowaniu urządzeń:z powierzchni stali naleŜy usunąć bardzo starannie pył, kurz, pleśnie, tłuszcz, rdzę, zgorzelinę, ewentualnie starą łuszczącą się farbę i innezabrudzenia zmniejszające przyczepność farby do podłoŜa; poprzez zmywanie, usuwanie przy uŜyciu szczotek stalowych, odrdzewiaczy chemicznych,materiałów ściernych, piaskowania, odpalania, ługowania lub przy zastosowaniu innych środków, zgodnie z wymaganiami PN-ISO-8501-1 [42] i PN-H-97052 [27],przed malowaniem naleŜy wypełnić wgłębienia i rysy na powierzchniach za pomocą kitów lub szpachlówek ogólnego stosowania, a następnie -wygładzić i zeszlifować podłoŜe pod farbę,do malowania moŜna stosować farby ogólnego stosowania przeznaczone do uŜytku zewnętrznego, dobrej jakości, z nieprzekroczonym okresemgwarancji, jako:a) farby do gruntowania przeciwrdzewnego (farby i lakiery przeciwkorozyjne),b) farby nawierzchniowe (np. lakiery, emalie, wyroby ftalowe, ftalowo-styrenowe, akrylowe itp.)orazc) rozcieńczalniki zalecone przez producenta stosowanej farby,farbę dłuŜej przechowywaną naleŜy przygotować do malowania przez usunięcie „koŜucha” (zestalonej substancji błonotwórczej na powierzchni farby),dokładne wymieszanie (połączenie lŜejszych i cięŜszych składników farby), rozcieńczenie zbyt zgęstniałej farby, ewentualne przecedzenie (usunięcienierozmieszanych resztek osadu i innych zanieczyszczeń),malowanie moŜna przeprowadzać pędzlami, wałkami malarskimi lub ewentualnie metodą natryskową (pistoletami elektrycznymi, urządzeniamikompresorowymi itp.),z zasady malowanie naleŜy wykonać dwuwarstwowo: farbą do gruntowania i farbą nawierzchniową, przy czym kaŜdą następną warstwę moŜnanałoŜyć po całkowitym wyschnięciu farby poprzedniej.Malowanie powinno odpowiadać wymaganiom PN-H-97053 [28].Rodzaj farby oraz liczbę jej warstw zastosowanych przy malowaniu określają SST lub InŜynier na wniosek Wykonawcy. NaleŜy zwracać uwagę nadokładne pokrycie farbą miejsc stykania się słupka metalowego z betonem fundamentu, ze względu na najszybsze niszczenie się farby w tych miejscach ipojawianie się rdzawych zacieków sygnalizujących korozje słupka.Zaleca się stosowanie farb moŜliwie jak najmniej szkodliwych dla zdrowia ludzi i środowiska, z niską zawartością m.in. niearomatycznychrozpuszczalników. Przy stosowaniu farb nieznanego pochodzenia Wykonawca przedstawi do akceptacji InŜyniera badania na zawartość szkodliwychskładników (np. trującego toluenu jako rozpuszczalnika).Wykonawca nie dopuści do skaŜenia farbami wód powierzchniowych i gruntowych oraz kanalizacji. Zlewki poprodukcyjne, powstające przymyciu urządzeń i pędzli oraz z samej farby, naleŜy usuwać do izolowanych zbiorników, w celu ich naturalnej lub sztucznej neutralizacji i detoksykacji.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien uzyskać od producentów zaświadczenia o jakości (atesty) oraz wykonać badania materiałówprzeznaczonych do wykonania robót i przedstawić ich wyniki InŜynierowi w celu akceptacji materiałów, zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt 2.3. Domateriałów, których producenci są zobowiązani (przez właściwe normy PN i BN) dostarczyć zaświadczenia o jakości (atesty) naleŜą: siatki ogrodzeniowe,liny stalowe, rury i kształtowniki, łańcuchy stalowe ogniwowe,135

drut spawalniczy,pręty zbrojeniowe,szkło płaskie zbrojone,elementy betonowe i Ŝelbetowe.Do materiałów, których badania powinien przeprowadzić Wykonawca naleŜą materiały do wykonania fundamentów betonowych „na mokro”.Uwzględniając nieskomplikowany charakter robót fundamentowych, na wniosek Wykonawcy, InŜynier moŜe zwolnić go z potrzeby wykonania badańmateriałów dla tych robót.6.3. Badania i kontrola w czasie wykonywania robót6.3.1. Badania materiałów w czasie wykonywania robótWszystkie materiały dostarczone na budowę z zaświadczeniem o jakości (atestem) producenta powinny być sprawdzone w zakresie powierzchniwyrobu i jego wymiarów.Częstotliwość badań i ocena ich wyników powinna być zgodna z zaleceniami tablicy 20.Tablica 20. Częstotliwość badań przy sprawdzeniu powierzchni i wymiarów wyrobów dostarczonych przez producentówLp. Rodzaj badania Liczba badań Opis badań Ocena wyników badań1 Sprawdzenie od 5 do 10 badań z Powierzchnię zbadać nieuzbrojonym okiem.powierzchni wybranych losowo Do ew. sprawdzenia głębokości wad uŜyćelementów w kaŜdej dostępnych narzędzi (np. liniałów z Wyniki badań powinnydostarczonej partii czujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp. być zgodne zwyrobów liczącej dowymaganiami punktuSprawdzenie wymiarów Przeprowadzić uniwersalnymi przyrządami--------------------------- 1000 elementów 2.3.pomiarowymi lub sprawdzianamiW przypadkach budzących wątpliwości moŜnazlecić uprawnionej jednostce zbadanie właściwościdostarczonych wyrobów i materiałów w zakresie wymagań podanych w punktach od 2.3 do 2.11. 6.3.2. Kontrola w czasie wykonywania robótW czasie wykonywania urządzeń zabezpieczających ruch pieszych naleŜy zbadać:a) zgodność wykonania urządzeń z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary),b) zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, zgodnie z punktami od 2.3 do 2.11,c) prawidłowość wykonania dołów pod słupki, zgodnie z punktem 5.3,d) poprawność wykonania fundamentów pod słupki zgodnie z punktem 5.4,e) poprawność ustawienia słupków, zgodnie z punktem 5.5 i 5.6,f) prawidłowość wykonania siatki zabezpieczającej zgodnie z punktem 5.7 lub 5.8.W przypadku wykonania spawanych złącz elementów urządzeń:a) przed oględzinami, spoinę i przylegające do niej elementy łączone (od 10 do 20 mm z kaŜdej strony) naleŜy dokładnie oczyścić z ŜuŜla, zgorzeliny,odprysków, rdzy, farb i innych zanieczyszczeń utrudniających prowadzenie obserwacji i pomiarów,b) oględziny złączy naleŜy przeprowadzić wizualnie z ewentualnym uŜyciem lupy o powiększeniu od 2 do 4 razy; do pomiarów spoin powinny byćstosowane wzorniki, przymiary oraz uniwersalne spoinomierze,c) w przypadkach wątpliwych moŜna zlecić uprawnionej jednostce zbadanie wytrzymałości zmęczeniowej spoin, zgodnie z PN-M-06515 [29],d) złącza o wadach większych niŜ dopuszczalne powinny być naprawione powtórnym spawaniem.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową urządzenia zabezpieczającego ruch pieszych (siatek, barierek, płotków, barier łańcuchowych) jest m (metr). Obmiar polegana określeniu rzeczywistej długości urządzenia zabezpieczającego ruch pieszych.Jednostką obmiarową przy zaporach z kwietników betonowych jest szt. (sztuka).8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostek obmiarowychCena 1 m wykonania ogrodzeń ochronnych sztywnych obejmuje:prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,dostarczenie na miejsce wbudowania elementów konstrukcji barier, płotków, poręczy, paneli lub innych ogrodzeń sztywnych oraz materiałówpomocniczych,dostarczenie na plac budowy składników oraz przygotowanie masy betonowej w przypadkach jej uŜycia,zainstalowanie urządzeń bezpieczeństwa w sposób zapewniający stabilność,doprowadzenie terenu wokół wykonanych urządzeń do stanu przewidzianego w dokumentacji projektowej lub według zaleceń InŜyniera,przeprowadzenie badań i pomiarów kontrolnych.Cena 1 m barier ochronnych łańcuchowych obejmuje: pracepomiarowe przy wytyczeniu linii barier oraz rozstawu słupków,dostarczenie na miejsce wbudowania elementów barier łańcuchowych,wykopanie dołków pod słupki,dostarczenie na miejsce wbudowania elementów konstrukcji barier, płotków, poręczy, paneli oraz innych ogrodzeń sztywnych, oraz materiałówpomocniczych,zainstalowanie słupków w fundamencie betonowym i załoŜenie łańcuchów,doprowadzenie terenu wzdłuŜ wykonanych barier do stanu pierwotnego (np. ponowne ułoŜenie rozebranego chodnika) przewidzianego wdokumentacji projektowej albo według zaleceń InŜyniera, przeprowadzenie badań i pomiarów kontrolnych.Cena elementów zapór ochronnych z kwietników betonowych (Ŝelbetowych) obejmuje:wyznaczenie linii ustawienia kwietników zgodnie z dokumentacją projektową lub wskazaniami InŜyniera,dostarczenie kwietników na miejsce ustawienia,136

ustawienie kwietników za pomocą dźwigu zgodnie z uprzednio wyznaczoną lokalizacją.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-032642. PN-H-046513. PN-B-062504. PN-B-062515. PN-B-067126. PN-B-102857. PN-B-130518. PN-B-197019. PN-B-2301010. PN-B-3225011. PN-H-7421912. PN-H-7422013. PN-H-8220014. PN-H-8401815. PN-H-8401916. PN-H-8402017. PN-H-84023-0718. PN-H-84030-0219. PN-H-9301020. PN-H-93200-0221. PN-H-9340122. PN-H-9340223. PN-H-9340324. PN-H-9340625. PN-H-9340726. PN-H-9705127. PN-H-9705228. PN-H-9705329. PN-M-0651530. PN-M-6901131. PN-M-6942032. PN-M-6977533. PN-M-8002634. PN-M-8020135. PN-M-8020236. PN-M-8205437. PN-M-82054-0338. PN-M-8454039. PN-M-8454140. PN-M-8454241. PN-M-8454342. PN-ISO-8501-143. BN-73/0658-0144. BN-89/1076-0245 BN-83/5032-0246 BN-88/6731-0810.2. Inne dokumentyKonstrukcje Ŝelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanieOchrona przed korozją. Klasyfikacja i określenie agresywności korozyjnej środowiskBeton zwykłyRoboty betonowe i Ŝelbetowe. Wymagania techniczneKruszywa mineralne do betonuRoboty malarskie budowlane farbami, lakierami i emaliami na spoinach bezwodnychSzkło płaskie zbrojoneCement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościDomieszki do betonu. Klasyfikacja i określeniaMateriały budowlane. Woda do betonów i zaprawRury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowaniaRury stalowe bez szwu ciągnione i walcowane na zimno ogólnego przeznaczeniaCynkStal niskostopowa o podwyŜszonej wytrzymałości. GatunkiStal węglowa konstrukcyjna wyŜszej jakości ogólnego przeznaczenia. GatunkiStal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. GatunkiStal określonego zastosowania. Stal na ruryStal stopowa konstrukcyjna. Stal do nawęglania. GatunkiStal. Kształtowniki walcowane na gorącoWalcówka i pręty stalowe okrągłe walcowane na gorąco. Walcówka i pręty ogólnego zastosowania.WymiaryStal walcowana. Kątowniki równoramienneKątowniki nierównoramienne stalowe walcowane na gorącoStal. Ceowniki walcowane. WymiaryStal. Teowniki walcowane na gorącoStal. Dwuteowniki walcowane na gorącoOchrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali, staliwa i Ŝeliwa do malowania. OgólnewytyczneOchrona przed korozją. Ocena przygotowania powierzchni stali, staliwa i Ŝeliwa do malowaniaOchrona przed korozją. Malowanie konstrukcji stalowych. Ogólne wytyczneDźwignice. Ogólne zasady projektowania ustrojów nośnychSpawalnictwo. Złącza spawane w konstrukcjach spawanych. Podział i wymaganiaSpawalnictwo. Druty lite do spawania i napawania staliSpawalnictwo. Wadliwość złączy spawanych. Oznaczanie klasy wadliwości na podstawie oględzinzewnętrznychDruty okrągłe ze stali niskowęglowej ogólnego przeznaczeniaLiny stalowe z drutu okrągłego. Wymagania i badaniaLiny stalowe 1 x 7Śruby, wkręty i nakrętki stalowe. Ogólne wymagania i badaniaŚruby, wkręty i nakrętki stalowe. Właściwości mechaniczne śrub i wkrętówŁańcuchy techniczne ogniwowe o ogniwach krótkichŁańcuchy techniczne ogniwowe o ogniwach średnichŁańcuchy techniczne ogniwowe. Wymagania i badaniaŁańcuchy techniczne ogniwowe o ogniwach długichPrzygotowanie podłoŜy stalowych przed nakładaniem farb i podobnych produktów. Stopnieskorodowania i stopnie przygotowania niezabezpieczonych podłoŜy stalowych oraz podłoŜystalowych po całkowitym usunięciu wcześniej nałoŜonych powłokRury stalowe profilowe ciągnione na zimno. WymiaryOchrona przed korozją. Powłoki metalizacyjne cynkowe i aluminiowe na konstrukcjach stalowych,staliwnych i Ŝeliwnych. Wymagania i badaniaSiatki metalowe. Siatki plecione ślimakoweCement. Transport i przechowywanie.47. Poręcze mostowe - Ministerstwo Komunikacji, Centralne Biuro Studiów i Projektów Dróg i Mostów Transprojekt - Warszawa,1976.48. Katalog budownictwa, Karta KB 8-3.3 (5), listopad 1965.49. Leszek Mikołajków, „Urządzenia bezpieczeństwa ruchu na obiektach mostowych”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności,Warszawa 1988.50. Instrukcja o znakach drogowych pionowych. Tom I - Zasady stosowania znaków i urządzeń bezpieczeństwa ruchu. Zał. nr 1 dozarządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 3 marca 1994 r. (Monitor Polski Nr 16, poz. 120).137

D.08.01.01 KRAWĘśNIKI BETONOWE.1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z ustawieniem krawęŜników betonowych.1.2.Zakres stosowania STSpecyfikacja jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie 1.11.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ustawieniem krawęŜników betonowych zgodnie zlokalizacją w Dokumentacji Projektowej.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. KrawęŜniki betonowe - prefabrykowane belki betonowe ograniczające chodnik dla pieszych od jezdni.1.4.2. KrawęŜniki kamienne - belki kamienne ograniczające chodniki dla pieszych, pasydzielące, wyspy kierujące oraz nawierzchnie drogowe.1.4.3. Fundament (ława) - podkładowa warstwa betonu wzmacniająca krawęŜnik i przenosząca obciąŜenie krawęŜnika na grunt.1.4.4. Element oporowy - element oporowy krawęŜnika1.4.5. Podkład - warstwa regulacyjna z zaprawy cementowo-piaskowej pomiędzy krawęŜnikiem i fundamentem.1.4.6. Pozostałe określenia podane w niniejszej Specyfikacji są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STiDM.00.00.00 „Wymagania ogólne”, pkt 1.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w Specyfikacji DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Materiały stosowane przy ustawianiu krawęŜnikówMateriałami stosowanymi przy ustawianiu krawęŜników wg zasad niniejszej Specyfikacji są:2.2.1. KrawęŜniki betonoweZgodnie z Rysunkach naleŜy stosować krawęŜniki betonowe o wymiarach 100x20x30 cm gatunku 1-go, które powinny być wykonane z betonuklasy B-30. KrawęŜniki powinny odpowiadać wymaganiom norm BN-80/6775-03/01 o BN-80/6775-03/04 oraz posiadać atest producenta dla kaŜdejdostarczonej na budowę partii krawęŜników.Beton uŜyty do produkcji elementów prefabrykowanych powinien spełniać następujące warunki:-nasiąkliwość < 5%,-ścieralność na tarczy Boehmego - 3 mm,-mrozoodporność F150, zgodnie z PN-88/B-06250.Powierzchnie krawęŜników powinny być gładkie, bez rowków, pęknięć i rys. Dopuszcza się drobne pory jako pozostałości po pęcherzykachpowietrza i po wodzie, których głębokość nie przekracza 5 mm. Zacieranie elementów po wyjęciu ich z formy jest niedopuszczalne. Krawędzie stykówmontaŜowych powinny być bez szczerb.Dopuszczalne odchyłki wymiarów krawęŜników: nadługości i szerokości ± 8 mm, na wysokości ± 3 mm.KrawęŜniki naleŜy składować w pozycji wbudowania. Składowanie krawęŜników powinno być takie, aby zabezpieczyć je przed uszkodzeniemmechanicznym i przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych na beton.2.2.2. Beton na ławę i element oporowyBeton na ławę z oporem pod krawęŜnik powinien być klasy B-15. Beton powinien być zaprojektowany zgodnie z PN-88/B-06250.2.2.3. Kruszywo do betonuMieszanka kruszyw do betonu powinna odpowiadać wymaganiom PN-88/B-06250 i PN-B-06712/A1:1997.2.2.4. CementCement do betonu i podsypki cementowo-piaskowej powinien spełniać wymaganiom normy PN-EN 197-1:2002. Cement stosowany do betonu oraz dozapraw cementowych oraz podsypkę cementowo piaskową powinna być klasy 32,5. Przechowywanie cementu powinno spełniać wymaganiaBN-88/6731-08.2.2.5. PiasekPiasek na podsypkę cementowo-piaskową powinien odpowiadać wymaganiom normy PN-B-06712/A1:1997. Piasekdo zaprawy powinien spełniać wymagania normy PN-79/B-06711.2.2.6. WodaWoda powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-88/B-32250.2.2.7. Masa zalewowaMasa zalewowa do wypełniania szczelin powinna odpowiadać wymaganiom BN-74/6771-04 lub posiadać aprobatę techniczną wydaną przezIBDiM.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”pkt 3.3.2. Sprzęt do ustawiania krawęŜnikówRoboty wykonuje się ręcznie z zastosowaniem następującego sprzętu:betoniarek, do wytwarzania betonu i zapraw cementowych, wibratorów płytowych,ubijaków ręcznych lub mechanicznych.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów4.2.1. Transport krawęŜnikówKrawęŜniki betonowe mogą być przewoŜone dowolnymi środkami transportu. KrawęŜniki naleŜy układać na drewnianych podkładach iseparatorach. KrawęŜniki powinny być zabezpieczone w czasie transportu, a górna warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportowegowięcej niŜ 1/3 wysokości tej warstwy.4.2.2. Transport kruszywaTransport kruszywa powinien odbywać się w sposób przeciwdziałający jego zanieczyszczeniu i rozsegregowaniu. Podczas transportu, kruszywopowinno być zabezpieczone przed wysypaniem.4.2.3. Transport cementuTransport cementu powinien odpowiadać wymaganiom BN-88/B-6731-08.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 5.5.2. Zakres wykonania robót5.2.1. Roboty przygotowawczePrzed przystąpieniem do wykonania krawęŜników naleŜy wytyczyć linię krawęŜnika ustawianego w pozycji pionowej zgodnie z zakresem138

określonym w Rysunkach.5.2.2. Wykop pod ławęWykop pod ławę naleŜy wykonać zgodnie z Rysunkach i normą PN-68/B-06050.Wymiary wykopu powinny odpowiadać wymiarom ławy w planie z uwzględnieniem w szerokości dna wykopu konstrukcji szalunku dla ławy zoporem. Wskaźnik zagęszczenia dna wykopu pod ławę powinien wynosić co najmniej 0,97 według normalnej metody Proctora.5.2.3. Wykonanie ławy pod krawęŜnikŁawy betonowe z oporem wykonuje się w szalowaniu. Beton rozścielany w szalowaniu powinien być wyrównywany warstwami. Betonowanieław naleŜy wykonywać zgodnie z wymaganiami pkt 2.2.7., stosując co 50 m szczeliny dylatacyjne wypełnione bitumiczną masą zalewową odpowiadającąwymaganiom normy BN-74/6771-04.5.2.4. Ustawienie krawęŜnikówNa wykonanej ławie betonowej naleŜy ustawiać krawęŜnik na warstwie podsypki cementowo-piaskowej (1:4) o grubości 5 cm. Szerokość spoinnie powinna przekraczać 1 cm.Szczeliny między krawęŜnikami naleŜy wypełnić zaprawą cementową wg PN-90/B-14501. Spoiny po ich wykonaniu naleŜy pielęgnować wodą.Szczeliny krawęŜników przed zalaniem zaprawą naleŜy oczyścić i zmyć wodą. Co 50 m ustawianego krawęŜnika naleŜy zalewać szczeliny masą zalewowąnad szczelinami dylatacyjnymi w ławach.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST DM.00.00.00„Wymagania ogólne” pkt. 6.Wykonawca opracuje i przedstawi do zatwierdzenia InŜynierowi Program Zapewnienia Jakości (PZJ). W przypadkach wątpliwych InŜynier zleciLaboratorium Zamawiającego wykonanie badań wytrzymałości na ściskanie, mrozoodporności i nasiąkliwości betonu krawęŜnika. Wszystkie badania przedprzystąpieniem do robót i w czasie robót wykonuje InŜynier i Laboratorium Wykonawcy.6.2. Ocena jakości krawęŜnikówOcenę prefabrykatów do wbudowania zgodnie z pkt 2.2.1 - 2.2.2. naleŜy wykonać zgodnie z ustaleniami PN-80/B-10021.6.3. Sprawdzenie koryta pod ławęSprawdzenie wykonanych pod ławę wykopów polega na ocenie: wskaźnikazagęszczenia gruntu w dnie wykopu, z tolerancją ±2% w stosunku do wymaganego, szerokość dnawykopu, z tolerancją ±2cm, Kontrola spadku podłuŜnego.6.4. Sprawdzenie wykonania ławSprawdzeniu podlega: zgodność profilu podłuŜnego górnej powierzchni ław z dokumentacją - dopuszczalnatolerancja ±1cm na kaŜde 100 m ławy, wysokość (grubość) ław z tolerancją ±10% wysokości projektowanej (w 2 punktach na100 m), szerokość górnej powierzchni ław z tolerancją ±20% szerokości projektowanej (w 2 punktach na 100 m),równość górnej powierzchni ławy (w 2 punktach na 100 m) - tolerancja prześwitu ± 1 cm, przy przyłoŜeniu łaty 3-metrowej,odchylenie linii ław od projektowanego kierunku - z tolerancją ±2cm na 100 m wykonanej ławy.6.5. Sprawdzenie ustawienia krawęŜnikówSprawdzeniu podlega: odchylenie linii krawęŜników w planie - max. odchylenie moŜewynieść 1 cm (na kaŜde 100 m ławy), odchylenie niwelety - max. ±1cm (na kaŜde 100 m),równość górnej powierzchni krawęŜników - tolerancja prześwitu pod łatą 1 cm przy przyłoŜeniu łaty 3-metrowej (w 2 punktach na 100 m),dokładność wypełnienia spoin - wymagane wypełnienie całkowite (na kaŜde 10 m).7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST.DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest 1 m (metr) ustawionego krawęŜnika.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST DM.00.00.00„Wymagania ogólne”.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają:- wykonanie koryta,- wykonanie ławy,- wykonanie podsypki.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST.DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m wykonanego krawęŜnika betonowego obejmuje:j) wytyczenie i prace pomiarowe,k) dostarczenie potrzebnych materiałów,l) wykonanie wykopu pod ławę i ustawienie szalunku,m) rozścielenie i zagęszczenie betonu, pielęgnacja betonu i rozbiórka szalunku,n) ustawienie krawęŜników na podsypce cementowo-piaskowej na ławie z oporem,o) zaspoinowanie krawęŜników zaprawą i pielęgnacja wodą spoin,p) wypełnienie szczelin masą zalewową,q) zasypanie zewnętrznej ściany gruntem i ubicie,przeprowadzenie wymaganych pomiarów i badań.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. NormyPN-88/B-06250 Beton zwykły.PN-63/B-06251 Roboty betonowe i Ŝelbetowe. Wymagania techniczne.PN-79/B-06711 Kruszywa mineralne. Piaski do zapraw budowlanych.PN-80/B-10021 Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych.PN-B-06712/A1:1997 Kruszywa mineralne do betonu zwykłego.PN-90/B-14501 Zaprawy budowlane zwykłe.PN-88/B-32250 Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw.139

BN-88/6731-08 Cement. Transport i przechowywanie.BN-74/6771-04 Drogi samochodowe. Masa zalewowa.BN-80/6775-03/01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólnewymagania.BN-80/6775-03/04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. KrawęŜniki iobrzeŜachodnikowe.10.2. Inne dokumenty„Katalog powtarzalnych elementów drogowych” (KPED) - Transprojekt-Warszawa, 1979 i 1982 r.140

D.08.02.01. CHODNIKI I ZATOKI Z BRUKOWEJ KOSTKI BETONOWEJ1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem chodnika ,ścieŜki rowerowej, zatoki postojowej z brukowej kostki betonowej.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu robót drogowych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem chodnika, ścieŜki rowerowej zatokipostojowej ścieŜki rowerowej z brukowej kostki betonowej.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Betonowa kostka brukowa - kształtka wytwarzana z betonu metodą wibroprasowania. Produkowana jest jako kształtka jednowarstwowa lub w dwóchwarstwach połączonych ze sobą trwale w fazie produkcji.1.4.2. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami i z definicjami podanymi w STD-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Betonowa kostka brukowa - wymagania2.2.1. Aprobata technicznaWarunkiem dopuszczenia do stosowania betonowej kostki brukowej w budownictwie drogowym jest posiadanie aprobaty technicznej, wydanejprzez uprawnioną jednostkę.2.2.2. Wygląd zewnętrznyStruktura wyrobu powinna być zwarta, bez rys, pęknięć, plam i ubytków.Powierzchnia górna kostek powinna być równa i szorstka, a krawędzie kostek równe i proste, wklęśnięcia nie powinny przekraczać 2 mm dlakostek o grubości 2 80 mm.2.2.3. Kształt, wymiary i kolor kostki brukowejDo wykonania nawierzchni chodnika stosuje się betonową kostkę brukową o grubości 60 mm. Kostki o takiej grubości są produkowane w kraju.Tolerancje wymiarowe wynoszą:- na długości ± 3 mm,- na szerokości ± 3 mm,- na grubości ± 5 mm.Kolory kostek produkowanych aktualnie w kraju to: szary, ceglany, klinkierowy, grafitowy i brązowy.2.2.4. Cechy fizykomechaniczne betonowych kostek brukowychBetonowe kostki brukowe powinny mieć cechy fizykomechaniczne określone w tablicy 1.Tablica 1. Cechy fizykomechaniczne betonowych kostek brukowych ___________________________Lp. Cechy Wartość1 Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach, MPa, co najmnieja) średnia z sześciu kostekb) najmniejsza pojedynczej kostki2 Nasiąkliwość wodą wg PN-B-06250 [2], %, nie więcej niŜ 53 Odporność na zamraŜanie, po 50 cyklach zamraŜania, wg PN-B-06250 [2]:a) pęknięcia próbkib) strata masy, %, nie więcej niŜc) obniŜenie wytrzymałości na ściskanie w stosunku do wytrzymałościpróbek nie zamraŜanych, %, nie więcej niŜ4 IŚcieralność na tarczy Boehmego wg PN-B-04111 [1], mm, nie więcej niŜ \42.3. Materiały do produkcji betonowych kostek brukowych2.3.1. CementDo produkcji kostki brukowej naleŜy stosować cement portlandzki, bez dodatków, klasy nie niŜszej niŜ „32,5”. Zaleca się stosowanie cementu ojasnym kolorze. Cement powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-19701 [4].2.3.2. Kruszywo do betonuNaleŜy stosować kruszywa mineralne odpowiadające wymaganiom PN-B-06712 [3].Uziarnienie kruszywa powinno być ustalone w recepcie laboratoryjnej mieszanki betonowej, przy załoŜonych parametrach wymaganych dlaprodukowanego wyrobu.2.3.3. WodaWoda powinna być odmiany „1” i odpowiadać wymaganiom PN-B-32250 [5].2.3.4. DodatkiDo produkcji kostek brukowych stosuje się dodatki w postaci plastyfikatorów i barwników, zgodnie z receptą laboratoryjną. Plastyfikatory zapewniajągotowym wyrobom większą wytrzymałość, mniejszą nasiąkliwość i większą odporność na niskie temperatury i działanie soli.Stosowane barwniki powinny zapewnić kostce trwałe wybarwienie. Powinny to być barwniki nieorganiczne.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt do wykonania chodnika z kostki brukowejMałe powierzchnie chodnika z kostki brukowej wykonuje się ręcznie.Jeśli powierzchnie są duŜe, a kostki brukowe mają jednolity kształt i kolor, moŜna stosować mechaniczne urządzenia układające. Urządzenie składa się zwózka i chwytaka sterowanego hydraulicznie, słuŜącego do przenoszenia z palety warstwy kostek na miejsce ich ułoŜenia. Do zagęszczenia nawierzchnistosuje się wibratory płytowe z osłoną z tworzywa sztucznego.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport betonowych kostek brukowychUformowane w czasie produkcji kostki betonowe układane są warstwowo na palecie. Po uzyskaniu wytrzymałości betonu min. 0,7wytrzymałości projektowanej, kostki przewoŜone są na stanowisko, gdzie specjalne urządzenie pakuje je w folię i spina taśmą stalową, co gwarantujetransport samochodami w nienaruszonym stanie.Kostki betonowe moŜna równieŜ przewozić samochodami na paletach transportowych producenta.6050brak520141

5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Koryto pod utwardzenie terenuKoryto wykonane w podłoŜu powinno być wyprofilowane zgodnie z projektowanymi spadkami podłuŜnymi i poprzecznymi oraz zgodnie zwymaganiami podanymi w ST D-04.01.01 „Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoŜa”. Wskaźnik zagęszczenia koryta nie powinien byćmniejszy niŜ 0,97 według normalnej metody Proctora.JeŜeli dokumentacja projektowa nie określa inaczej, to nawierzchnię chodnika z kostki brukowej moŜna wykonywać bezpośrednio na podłoŜu zgruntu piaszczystego o WP ³ 35 [6] w uprzednio wykonanym korycie.5.3. PodsypkaNa podsypkę naleŜy stosować piasek odpowiadający wymaganiom PN-B-06712 [3] wymieszany z cementem.Grubość podsypki po zagęszczeniu powinna zawierać się w granicach od 3 do 5 cm. Podsypka powinna być zwilŜona wodą, zagęszczona iwyprofilowana.5.4. Warstwa odsączającaJeŜeli w dokumentacji projektowej dla wykonania chodnika przewidziana jest warstwa odsączająca, to jej wykonanie powinno być zgodne zwarunkami określonymi w ST D-04.02.01 „Warstwy odsączające i odcinające”.5.5. Układanie chodnika z betonowych kostek brukowychZ uwagi na róŜnorodność kształtów i kolorów produkowanych kostek, moŜliwe jest ułoŜenie dowolnego wzoru - wcześniej ustalonego wdokumentacji projektowej lub zaakceptowanego przez InŜyniera.Kostkę układa się na podsypce cementowo-piaskowej lub podłoŜu piaszczystym w taki sposób, aby szczeliny między kostkami wynosiły od 2do 3 mm. Kostkę naleŜy układać ok. 1,5 cm wyŜej od projektowanej niwelety chodnika, gdyŜ w czasie wibrowania (ubijania) podsypka ulega zagęszczeniu.Po ułoŜeniu kostki, szczeliny naleŜy wypełnić piaskiem, a następnie zamieść powierzchnię ułoŜonych kostek przy uŜyciu szczotek ręcznych lubmechanicznych i przystąpić do ubijania nawierzchni chodnika.Do ubijania ułoŜonego chodnika z kostek brukowych, stosuje się wibratory płytowe z osłoną z tworzywa sztucznego dla ochrony kostek przeduszkodzeniem i zabrudzeniem. Wibrowanie naleŜy prowadzić od krawędzi powierzchni ubijanej w kierunku środka i jednocześnie w kierunku poprzecznymkształtek.Do zagęszczania nawierzchni z betonowych kostek brukowych nie wolno uŜywać walca.Po ubiciu nawierzchni naleŜy uzupełnić szczeliny materiałem do wypełnienia i zamieść nawierzchnię. Chodnik z wypełnieniem spoin piaskiem niewymaga pielęgnacji - moŜe być zaraz oddany do uŜytkowania.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien sprawdzić, czy producent kostek brukowych posiada aprobatę techniczną.Pozostałe wymagania określono w ST D-05.02.23 „Nawierzchnia z kostki brukowej betonowej”.6.3. Badania w czasie robót6.3.1. Sprawdzenie podłoŜaSprawdzenie podłoŜa polega na stwierdzeniu zgodności z dokumentacją projektową i odpowiednimi ST.Dopuszczalne tolerancje wynoszą dla:- głębokości koryta:- o szerokości do 3 m: ± 1 cm,- o szerokości powyŜej 3 m: ± 2 cm,- szerokości koryta: ± 5 cm.6.3.2. Sprawdzenie podsypkiSprawdzenie podsypki w zakresie grubości i wymaganych spadków poprzecznych i podłuŜnych polega na stwierdzeniu zgodności zdokumentacją projektową oraz pkt 5.3 niniejszej ST.6.3.3. Sprawdzenie wykonania chodnikaSprawdzenie prawidłowości wykonania chodnika z betonowych kostek brukowych polega na stwierdzeniu zgodności wykonania z dokumentacjąprojektową oraz wymaganiami pkt 5.5 niniejszej ST:- pomierzenie szerokości spoin,- sprawdzenie prawidłowości ubijania (wibrowania),- sprawdzenie prawidłowości wypełnienia spoin,- sprawdzenie, czy przyjęty deseń (wzór) i kolor nawierzchni jest zachowany.6.4. Sprawdzenie cech geometrycznych chodnika6.4.1. Sprawdzenie równości chodnika2Sprawdzenie równości nawierzchni przeprowadzać naleŜy łatą co najmniej raz na kaŜde 150 do 300 m ułoŜonego chodnika i w miejscachwątpliwych, jednak nie rzadziej niŜ raz na 50 m chodnika. Dopuszczalny prześwit pod łatą 4 m nie powinien przekraczać 1,0 cm.6.4.2. Sprawdzenie profilu podłuŜnegoSprawdzenie profilu podłuŜnego przeprowadzać naleŜy za pomocą niwelacji, biorąc pod uwagę punkty charakterystyczne, jednak nie rzadziej niŜco 100 m.Odchylenia od projektowanej niwelety chodnika w punktach załamania niwelety nie mogą przekraczać ± 3 cm.6.4.3. Sprawdzenie przekroju poprzecznego2Sprawdzenie przekroju poprzecznego dokonywać naleŜy szablonem z poziomicą, co najmniej raz na kaŜde 150 do 300 mmiejscach wątpliwych, jednak nie rzadziej niŜ co 50 m. Dopuszczalne odchylenia od projektowanego profilu wynoszą ± 0,3%.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.utwardzenia i w7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m2(metr kwadratowy) wykonanego chodnika z brukowej kostki betonowej.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.142

9.2. Cena jednostki obmiarowej2Cena wykonania 1 m chodnika z brukowej kostki betonowej obejmuje:- prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,- dostarczenie materiałów na miejsce wbudowania,- wykonanie koryta,- ew. wykonanie warstwy odsączającej,- wykonanie podsypki,- ułoŜenie kostki brukowej wraz z zagęszczeniem i wypełnieniem szczelin,- przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. Normy1. PN-B-041112. PN-B-062503. PN-B-067124. PN-B-197015. PN-B-322506. BN-68/8931-0110.2. Inne dokumentyNie występują.Materiały kamienne. Oznaczanie ścieralności na tarczy BoehmegoBeton zwykłyKruszywa mineralne do betonu zwykłegoCement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościMateriały budowlane. Woda do betonów i zaprawDrogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego.143

D.08.03.01 BETONOWE OBRZEśA CHODNIKOWE1. Wstęp1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z ustawieniem obrzeŜy betonowych.1.2. Zakres stosowania STStosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1 ST DM 00.00.00 „WymaganiaOgólne”.1.3. Zakres robót objętych SpecyfikacjiUstalenia dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem obrzeŜy betonowych wg KPED.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. ObrzeŜa chodnikowe - prefabrykowane belki betonowe, rozgraniczające jednostronnie lub dwustronnie ciągi komunikacyjne od terenów nieprzeznaczonych dla komunikacji.1.4.2. Pozostałe określenia podane w niniejszej Specyfikacji są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STDM.00.00.00 „Wymagania ogólne”, pkt 1.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.2.2. Materiały do wykonania obrzeŜy betonowychMateriałami stosowanymi przy wykonaniu obrzeŜy betonowych według zasad niniejszej Specyfikacji są:- obrzeŜa betonowe,- piasek na podsypkę i do zaprawy- cement do zaprawy- woda2.2.1. ObrzeŜa betonoweObrzeŜa betonowe o wymiarach 100x8x30 cm, gatunku I powinny być wykonane z betonu klasy B-30 i spełniać warunki zawarte w normachBN-80/6775-03/01 i BN-80/6775-03/04.KaŜda dostarczona partia obrzeŜy betonowych na budowę powinna posiadać atest producenta.Beton uŜyty do elementów prefabrykowanych powinien charakteryzować się nasiąkliwością < 5% oraz mrozoodpornością F150 zgodnie znormą PN-88/B-06250.Dopuszczalne odchyłki wymiarów obrzeŜy:- na długości ± 8 mm,- na szerokości i wysokości ± 3 mm.Dopuszczalne wady i uszkodzenia obrzeŜy:- wklęsłość lub wypukłość powierzchni i krawędzi - 2 mm,- szczerby i uszkodzenia krawędzi i naroŜy ograniczających powierzchnie górne (ścieralne) - niedopuszczalne.ObrzeŜa naleŜy składować w pozycji budowania.Składowanie obrzeŜy powinno być zorganizowane w sposób chroniący materiał przed jego uszkodzeniem mechanicznym i przed wpływemewentualnych, szkodliwych czynników zewnętrznych na beton.2.2.2. CementCement uŜyty na zaprawę cementową do spoinowania powinien odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 197-1:2002. Przechowywaniecementu wg BN-88/6731-08.2.2.3. PiasekPiasek do zaprawy powinien spełniać wymagania normy PN-79/B-06711.Piasek na podsypkę powinien spełniać wymagania PN-B-11113:1996.2.2.4. WodaWoda powinna odpowiadać wymaganiom PN-88/B-32250.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 3.3.2. Sprzęt do wykonania obrzeŜy betonowychRoboty związane z ustawianiem obrzeŜy betonowych naleŜy wykonywać ręcznie przy uŜyciu drobnego sprzętu pomocniczego.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów4.2.1. Transport obrzeŜyObrzeŜa powinny być transportowane w pozycji pionowej, z nachyleniem w kierunku jazdy. ObrzeŜa naleŜy transportować w sposób chroniącyje przed uszkodzeniami.4.2.2. Transport pozostałych materiałówTransport cementu i kruszywa wg ST D.08.01.01.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Ustawienie obrzeŜy betonowychRoboty naleŜy rozpocząć od wytyczenia linii obrzeŜa. Wykop pod obrzeŜe naleŜy wykonać zgodnie z Rysunkami i normą PN-B-06050:99.Wymiary wykopów powinny odpowiadać wymiarom obrzeŜa w planie. Dno wykopu powinno być wyprofilowane i zagęszczone. Wskaźnika zagęszczeniamin. 0,97 wg normalnej metody Proctora.W tak wykonanym wykopie ustawia się obrzeŜa cm na podsypce piaskowej o grubości 5 cm, obsypując zewnętrzną ścianę obrzeŜy gruntem iubijając go. Szerokość spoin między obrzeŜami nie powinna przekraczać 1 cm. Przed zalaniem spoin zaprawą naleŜy je oczyścić i zmyć wodą. Spoinymuszą być pielęgnowane wodą.5.3. Wykop pod ławęWykop pod ławę naleŜy wykonać zgodnie z Rysunkach i normą PN-68/B-06050.Wymiary wykopu powinny odpowiadać wymiarom ławy w planie z uwzględnieniem w szerokości dna wykopu konstrukcji szalunku dla ławyz oporem. Wskaźnik zagęszczenia dna wykopu pod ławę powinien wynosić co najmniej 0,97 według normalnej metody Proctora.5.4. Wykonanie ławy pod obrzeŜeŁawy betonowe z oporem wykonuje się w szalowaniu. Beton rozścielany w szalowaniu powinien być wyrównywany warstwami. Betonowanieław naleŜy wykonywać zgodnie z wymaganiami pkt 2.2.7., stosując co 50 m szczeliny dylatacyjne wypełnione bitumiczną masą zalewową odpowiadającąwymaganiom normy BN-74/6771-04.5.5. Ustawienie obrzeŜyNa wykonanej ławie betonowej naleŜy ustawiać obrzeŜa na warstwie podsypki cementowo-piaskowej (1:4) o grubości 5 cm. Szerokość spoinnie powinna przekraczać 1 cm.144

6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 6.Wykonawca opracuje i przedstawi do zatwierdzenia InŜynierowi Program Zapewnienia Jakości (PZJ). W przypadkach wątpliwych InŜynierzleci Laboratorium Zamawiającego wykonanie badań wytrzymałości na ściskanie, mrozoodporności i nasiąkliwości betonu. Wszystkie badania przedprzystąpieniem do robót i w czasie robót wykonuje InŜynier i Laboratorium Wykonawcy.6.2. Ocena prefabrykatówOcenę prefabrykatów przeznaczonych do wbudowania zgodnie z pkt 2.2.1. naleŜy wykonać zgodnie z ustaleniami PN-80/B-10021.6.3. Sprawdzenie przygotowania podłoŜaSprawdzenie wykonanych pod obrzeŜa wykopów polega na ocenie: wskaźnikazagęszczenia gruntu w dnie wykopu, z tolerancją ± 2% w stosunku do wymaganego, szerokości dnawykopu, z tolerancją 1 cm. 6.4.Sprawdzenie ułoŜenia obrzeŜy Sprawdzeniu podlega:- odchylenie linii obrzeŜy w planie - max. odchylenie moŜe wynieść 1 cm (na kaŜde 100 m),- odchylenie niwelety - max. ± 1 cm (na kaŜde 100 m),- równość górnej powierzchni obrzeŜy - tolerancja prześwitu pod łatą 3-metrową ± 1 cm (na kaŜde 100 m),- dokładność wypełnienia spoin - wymagane wypełnienie całkowite (sprawdzenie co 10 m).7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST.DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest 1 m (metr) wykonanego obrzeŜa betonowego.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają:- wykonanie koryta,- wykonanie podsypki (ławy).9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST.DM.00.00.00 „Wymagania ogólne”9.2. Cena jednostki obmiarowejCena 1 m wykonania obrzeŜa betonowego obejmuje:5. wytyczenie i prace pomiarowe,6. dostarczenie potrzebnych materiałów,7. wykonanie wykopu pod obrzeŜe,8. rozścielenie i ubicie podsypki,9. ustawienie obrzeŜy betonowych,10. obsypanie zewnętrznej ściany obrzeŜa gruntem z jego ubiciem,11. wypełnienie spoin zaprawą cementową,12. pielęgnacja spoin wodą,13. przeprowadzenie wymaganych pomiarów i badań laboratoryjnych.10. PRZEPISY ZWIĄZANE10.1. NormyPN-B-06050:99 Roboty ziemne budowlane.PN-88/B-06250 Beton zwykły.PN-79/B-06711 Kruszywa mineralne. Piaski do zapraw budowlanych.PN-88/B-32250 Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw.BN-88/6731-08 Cement. Transport i przechowywanie.BN-80/6775-03/01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni, dróg, ulic parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólnewymagania.BN-80/6775-03/04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. KrawęŜniki iobrzeŜachodnikowe.PN-B-11113:1996 Kruszywo mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. PiasekPN-EN 197-1:2002 Cement. Cementy powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodnościPN-68/B-06050 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze.PN-80/B-10021 Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych.10.2. Inne dokumenty„Katalog powtarzalnych elementów drogowych” (KPED) - Transprojekt-Warszawa, 1979 i 1982 r.145

D.08.04.01 ŚCIEKI Z KOSTKI BETONOWEJ WIBROPRASOWANEJ1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem ścieków zkostki betonowej lub kamiennej1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt. 1.1.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem ścieku z dwóch rzędów kostki betonowejwibroprasowanej lub kamiennej układanej na podsypce cementowo-piaskowej 1:4 gr. 3 cm i ławie betonowej z betonu B -15.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Ściek przykrawęŜnikowy - element konstrukcji jezdni słuŜący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni jezdni i chodników do projektowanychodbiorników (np. kanalizacji deszczowej).1.4.2. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt. 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 2.2.2. Kostka betonowaKostka betonowa stosowana do wykonania ścieków powinna to byś kostka klasy I, gatunek 1. Kształt, wymiary i dopuszczalne odchyłkiwymiarowe dla kostki nieregularnej i rzędowej podano w ST D-08.02.02. „Chodniki z kostki betonowej”.2.3. Beton na ławęBeton uŜyty na ławę pod krawęŜniki i ściek powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-06250 [2]. JeŜelidokumentacja projektowa nie stanowi inaczej, powinien to być beton klasy B-15 lub B-10.2.3.1. Kruszywo do betonuKruszywo do betonu powinno odpowiadać wymaganiom PN-B-06712 [4]Kruszywo naleŜy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z kruszywami innychasortymentów, gatunków i marek.2.3.2. CementCement stosowany do betonu powinien być cementem portlandzkim, odpowiadającym wymaganiom PN-B-19701 [5].Cement stosowany do zaprawy cementowej i na podsypkę cementowo-piaskową powinien być klasy 32,5.Przechowywanie cementu powinno być zgodne z BN-88/6731-08 [7].2.3.3. PiasekPiasek na podsypkę cementowo-piaskową powinien odpowiadać wymaganiom PN-B-06712 [4.Piasek do zaprawy cementowo-piaskowej powinien odpowiadać wymaganiom PN-B06711 [3].2.3.4. WodaPowinna być „odmiany 1” odpowiadać wymaganiom PN-B-32250 [6].3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 3.3.2. Sprzęt do wykonania ściekuRoboty moŜna wykonywać ręcznie z zastosowaniem następującego sprzętu:- betoniarek do wytwarzania betonu i zapraw,- ubijaków ręcznych i mechanicznych do ubijania kostki.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 4.4.2. Transport materiałówWymagania dotyczące transportu kostki podano w ST D-08.02.02 „ Chodniki z kostki betonowej”.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 5.5.2. Roboty przygotowawczePrzed przystąpieniem do wykonania ścieku naleŜy wytyczyć oś ścieku zgodnie z dokumentacją projektową.5.3. Wykonanie koryta pod ławyKoryto pod ławy naleŜy wykonywać zgodnie z PN-B-06050 [1]. Wymiary wykopu powinny odpowiadać wymiarom ław w planie zuwzględnieniem w szerokości dna wykopu ew. konstrukcji szalunku. Wskaźniki zagęszczenia dna wykopu koryta pod ławę powinien wynosićco najmniej 0,97 według normalnej metody Proktora.5.4. Ława betonowaŁawy betonowe zwykłe w gruntach spoistych wykonuje się bez szalowania, przy gruntach sypkich naleŜy stosować szalunek.Ławy betonowe z oporem wykonuje się w szalowaniu. Beton rozścielany w szalowaniu lub bezpośrednio w korycie powinien być wyrównywany warstwami.Betonowanie ław naleŜy wykonywać zgodnie z wymaganiami PN-B-06251 [3], przy czymnaleŜy stosować 50,0 m szczeliny dylatacyjne wypełnione bitumiczną masą zalewową.5.4. Wykonanie ścieku z kostki kamiennejOgólne wymagania dotyczące układania kostki kamiennej podano w ST D-08.02.02 „Chodniki z kostki betonowej”.Rodzaj i wymiary ścieku powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Na ławie betonowej naleŜy wykonać podsypkę cementowo-piaskowąo grubości zgodnej z dokumentacją projektową i wymaganiami podanymi w ST D-08.02.02 „Chodniki z kostki betonowej”.Na wykonanej podsypce naleŜy ułoŜyć ściek z kostki , z zachowaniem wymaganej w dokumentacji projektowej niwelety ścieku. Szerokość spoinmiędzy poszczególnymi kostkami nie powinna przekraczać 12 mm. UłoŜoną kostkę naleŜy ubić przy pomocy ubijaków ręcznych lub mechanicznych. Kostkipęknięte naleŜy wymienić na całe.6.KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 6.6.2. Badania przed przystąpieniem do robótPrzed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania materiałów przeznaczonych do wykonania ścieku z kostki kamiennej i146

przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi do akceptacji.Badania kostki powinny być wykonane w zakresie i z częstotliwością wgST D-08.02.02 „Chodniki z kostki betonowej”.Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania ścieku z kostki powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określonew przepisach podanych dla odpowiednich materiałów w pkt. 2.6.3. Badania w czasie robót6.3.1. Zakres badańW czasie robót związanych z wykonaniem ścieku naleŜy sprawdzić:- wykop pod ławę,- gotową ławę,- wykonanie ścieku.6.3.2. Wykop pod ławęNaleŜy sprawdzić, czy wymiary wykopu są zgodne z dokumentacja projektową oraz zagęszczenie podłoŜa na dnie wykopu.Tolerancja dla szerokości wykopu wynosi ± 2 cm. Zagęszczenie powinno być zgodne z pkt. 5.36.3.3. Sprawdzenie wykonania ławyPo wykonaniu ławy badaniu podlegają:- linia ławy w planie, która moŜe się róŜnić od projektowanego kierunku o ± 2 cm na kaŜde 100 m ławy,- niweleta górnej powierzchni ławy, która moŜe się róŜnić od niwelety pierwotnej o ± 1 cm na kaŜde 100 cm ławy,- wymiary i równość ławy, sprawdzone w dwóch dowolnie wybranych punktach na kaŜde 100 m ławy, przy czym dopuszczalne tolerancje wynoszą dla:- wysokość (grubość ławy) ± 10% wysokości projektowanej,- szerokości górnej powierzchni ławy ± 10% szerokości projektowanej,- równość górnej powierzchni ławy 1 cm prześwitu pomiędzy powierzchnią ławy, a przyłoŜoną czterometrową łatą.6.3.4. Sprawdzenie wykonania ścieku.Przy wykonaniu ścieku, badaniu podlegają:m) niweleta ścieku, która moŜe róŜnić się od niwelety projektowanej o ± 1 cm na kaŜde 100 m wykonanego ścieku,n) równość podłuŜna ścieku, sprawdzona w dwóch dowolnie wybranych punktach na kaŜde 100 m długości, która moŜe wykazywać prześwit nie większyniŜ 0,8 cm pomiędzy powierzchnia ścieku a łatą czterometrową, o) wypełnienie spoin, wykonanie zgodnie z pkt. 5, sprawdzone na kaŜde 10 metrówwykonanego ścieku, przy czym wymagane jest całkowite wypełnieniebadanej spoiny, p) grubość podsypki, sprawdzona co 100 m, która moŜe się róŜnić od grubościprojektowanej o ±1 cm.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt. 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest m (metr) wykonanego ścieku z kostki kamiennej.8. ODBIÓR ROBÓT8.1. Ogólne zasady odbioru robótOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciuOdbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają:- wykop pod ławę,- wykonana ława,- wykonana podsypka.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowejCena wykonania 1 m ścieku z kostki kamiennej obejmuje:prace pomiarowe i przygotowawcze,- dostarczenie materiałów,- wykonanie wykopu pod ławę,- ew. wykonanie szalunku,- wykonanie ławy,- pielęgnację betonu i ew. rozbiórkę szalunku,- wykonanie podsypki, ustawienie krawęŜników,- wypełnienie spoin,- ułoŜenie ścieku z kostki betonowej, z wypełnieniem spoin i pielęgnacją ścieku,- przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej.10. PRZEPISY ZWIĄZANENorma1. PN-B-04111 Materiały kamienne. Oznaczenie ścieralności na tarczy Boehmego2. PN-B-06250 Beton zwykły3. PN-B-19712 Kruszywa mineralne do betonu zwykłego4. PN-B-19701 Cement. Cement powszechnego uŜytku. Skład, wymagania i ocena zgodności5. PN-B-32250 Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw6. BN-80/6775-03/04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. KrawęŜniki i obrzeŜa7. BN-68/8931-01 Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego8. BN-68/89/31-04 Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą.147

D. 09.01.01 HUMUSOWANIE1. WSTĘP1.1. Przedmiot STPrzedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z załoŜeniem ipielęgnacją zieleni drogowej.1.2. Zakres stosowania STSpecyfikacja techniczna (ST) stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych iwojewódzkich.Zaleca się wykorzystanie ST przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych.1.3. Zakres robót objętych STUstalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z:- zakładaniem i pielęgnacją trawników na terenie płaskim i na skarpach,- sadzeniem drzew i krzewów na terenie płaskim i na skarpach,- wykonaniem kwietników.1.4. Określenia podstawowe1.4.1. Ziemia urodzajna - ziemia posiadająca właściwości zapewniające roślinom prawidłowy rozwój.1.4.2. Materiał roślinny - sadzonki drzew, krzewów, kwiatów jednorocznych i wieloletnich.1.4.3. Bryła korzeniowa - uformowana przez szkółkowanie bryła ziemi z przerastającymi ją korzeniami rośliny.1.4.4. Forma naturalna - forma drzew do zadrzewień zgodna z naturalnymi cechami wzrostu.1.4.5. Forma pienna - forma drzew i niektórych krzewów sztucznie wytworzona w szkółce z pniami o wysokości od 1,80 do 2,20 m, z wyraźnym nieprzyciętym przewodnikiem i uformowaną koroną.1.4.6. Forma krzewiasta - forma właściwa dla krzewów lub forma drzewa utworzona w szkółce przez niskie przycięcie przewodnika celem uzyskaniawielopędowości.1.4.7. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00„Wymagania ogólne” pkt 1.4.1.5. Ogólne wymagania dotyczące robótOgólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 1.5.2. MATERIAŁY2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałówOgólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 2.Ziemia urodzajna, w zaleŜności od miejsca pozyskania, powinna posiadać następujące charakterystyki:- ziemia rodzima - powinna być zdjęta przed rozpoczęciem robót budowlanych i zmagazynowana w pryzmach nie przekraczających 2 m wysokości,- ziemia pozyskana w innym miejscu i dostarczona na plac budowy - nie moŜe być zagruzowana, przerośnięta korzeniami, zasolona lub zanieczyszczonachemicznie.2.3. Ziemia kompostowaDo nawoŜenia gleby mogą być stosowane komposty, powstające w wyniku rozkładu róŜnych odpadków roślinnych i zwierzęcych (np. torfu,fekaliów, kory drzewnej, chwastów, plewów), przy kompostowaniu ich na otwartym powietrzu w pryzmach, w sposób i w warunkach zapewniającychutrzymanie wymaganych cech i wskaźników jakości kompostu.Kompost fekaliowo-torfowy - wyrób uzyskuje się przez kompostowanie torfu z fekaliami i ściekami bytowymi z osadników, z osiedlimieszkaniowych.Kompost fekalowo-torfowy powinien odpowiadać wymaganiom BN-73/0522-01 [5], a torf uŜyty jako komponent do wyrobu kompostu -PN-G-98011 [1].Kompost z kory drzewnej - wyrób uzyskuje się przez kompostowanie kory zmieszanej z mocznikiem i osadami z oczyszczalni ściekówpocelulozowych, przez okres około 3-ch miesięcy. Kompost z kory sosnowej moŜe być stosowany jako nawóz organiczny przy przygotowaniu gleby podzieleń w okresie jesieni, przez zmieszanie kompostu z glebą.2.5. Nasiona trawNasiona traw najczęściej występują w postaci gotowych mieszanek z nasion róŜnych gatunków.Gotowa mieszanka traw powinna mieć oznaczony procentowy skład gatunkowy, klasę, numer normy wg której została wyprodukowana,zdolność kiełkowania.2.6. Nawozy mineralneNawozy mineralne powinny być w opakowaniu, z podanym składem chemicznym (zawartość azotu, fosforu, potasu - N.P.). Nawozy naleŜyzabezpieczyć przed zawilgoceniem i zbryleniem w czasie transportu i przechowywania.3. SPRZĘT3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętuOgólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 3.3.2. Sprzęt stosowany do wykonania zieleni drogowejWykonawca przystępujący do wykonania zieleni drogowej powinien wykazać się moŜliwością korzystania z następującego sprzętu:- glebogryzarek, pługów, kultywatorów, bron do uprawy gleby,- wału kolczatki oraz wału gładkiego do zakładania trawników,- kosiarki mechanicznej do pielęgnacji trawników,- sprzętu do pozyskiwania ziemi urodzajnej (np. spycharki gąsiennicowej, koparki), aponadto do pielęgnacji zadrzewień:- pił mechanicznych i ręcznych,- drabin,- podnośników hydraulicznych.4. TRANSPORT4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportuOgólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 4.4.2. Transport materiałów do wykonania nasadzeńTransport materiałów do zieleni drogowej moŜe być dowolny pod warunkiem, Ŝe nie uszkodzi, ani teŜ nie pogorszy jakości transportowanychmateriałów.5. WYKONANIE ROBÓT5.1. Ogólne zasady wykonania robótOgólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 5.5.2. Trawniki5.2.1. Wymagania dotyczące wykonania trawnikówWymagania dotyczące wykonania robót związanych z trawnikami są następujące:- teren pod trawniki musi być oczyszczony z gruzu i zanieczyszczeń,- przy wymianie gruntu rodzimego na ziemię urodzajną teren powinien być obniŜony w stosunku do gazonów lub krawęŜników o ok. 15 cm - jest to miejscena ziemię urodzajną (ok. 10 cm) i kompost (ok. 2 do 3 cm),- przy zakładaniu trawników na gruncie rodzimym krawęŜnik powinien znajdować się 2 do 3 cm nad terenem,148

- teren powinien być wyrównany i splantowany,- ziemia urodzajna powinna być rozścielona równą warstwą i wymieszana z kompostem, nawozami mineralnymi oraz starannie wyrównana,- przed siewem nasion trawy ziemię naleŜy wałować wałem gładkim, a potem wałem - kolczatką lub zagrabić,- siew powinien być dokonany w dni bezwietrzne,- okres siania - najlepszy okres wiosenny, najpóźniej do połowy września,2- na terenie płaskim nasiona traw wysiewane są w ilości od 1 do 4 kg na 100 m , chyba Ŝe SST przewiduje inaczej,2- na skarpach nasiona traw wysiewane są w ilości 4 kg na 100 m , chyba Ŝe SST przewiduje inaczej,- przykrycie nasion - przez przemieszanie z ziemią grabiami lub wałem kolczatką,- po wysiewie nasion ziemia powinna być wałowana lekkim wałem w celu ostatecznego wyrównania i stworzenia dobrych warunków dla podsiąkania wody.JeŜeli przykrycie nasion nastąpiło przez wałowanie kolczatką, moŜna juŜ nie stosować wału gładkiego,- mieszanka nasion trawnikowych moŜe być gotowa lub wykonana wg składu podanego w SST.5.2.2. Pielęgnacja trawnikówNajwaŜniejszym zabiegiem w pielęgnacji trawników jest koszenie:- pierwsze koszenie powinno być przeprowadzone, gdy trawa osiągnie wysokość około 10 cm,- następne koszenia powinny się odbywać w takich odstępach czasu aby wysokość trawy przed kolejnym koszeniem nie przekraczała wysokośc 10do12cm- ostatnie, przedzimowe koszenie trawników powinno być wykonane z 1-miesięcznym wyprzedzeniem spodziewanego nastania mrozów (dla warunkówklimatycznych Polski moŜna przyjąć pierwszą połowę października),- koszenia trawników w całym okresie pielęgnacji powinny się odbywać często i w regularnych odstępach czasu, przy czym częstość koszenia i wysokośćcięcia, naleŜy uzaleŜniać od gatunku wysianej trawy,- chwasty trwałe w pierwszym okresie naleŜy usuwać ręcznie; środki chwastobójcze o selektywnym działaniu naleŜy stosować z duŜą ostroŜnością idopiero po okresie 6 miesięcy od załoŜenia trawnika.Trawniki wymagają nawoŜenia mineralnego - około 3 kg NPK na 1 ar w ciągu roku. Mieszanki nawozów naleŜy przygotowywać tak, aby trawomzapewnić składniki wymagane w poszczególnych porach roku:- wiosną, trawnik wymaga mieszanki z przewagą azotu,- od połowy lata naleŜy ograniczyć azot, zwiększając dawki potasu i fosforu,- ostatnie nawoŜenie nie powinno zawierać azotu, lecz tylko fosfor i potas.6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robótOgólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 6.6.2. TrawnikiKontrola w czasie wykonywania trawników polega na sprawdzeniu:- oczyszczenia terenu z gruzu i zanieczyszczeń,3- określenia ilości zanieczyszczeń (w m ),- pomiaru odległości wywozu zanieczyszczeń na zwałkę,- wymiany gleby jałowej na ziemię urodzajną z kontrolą grubości warstwy rozścielonej ziemi,- ilości rozrzuconego kompostu,- prawidłowego uwałowania terenu,- zgodności składu gotowej mieszanki traw z ustaleniami dokumentacji projektowej,- gęstości zasiewu nasion,- prawidłowej częstotliwości koszenia trawników i ich odchwaszczania,- okresów podlewania, zwłaszcza podczas suszy,- dosiewania płaszczyzn trawników o zbyt małej gęstości wykiełkowanych zdziebeł trawy.Kontrola robót przy odbiorze trawników dotyczy:- prawidłowej gęstości trawy (trawniki bez tzw. „łysin”),- obecności gatunków niewysiewanych oraz chwastów.7. OBMIAR ROBÓT7.1. Ogólne zasady obmiaru robótOgólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 7.7.2. Jednostka obmiarowaJednostką obmiarową jest:2- m (metr kwadratowy) wykonania: trawników i kwietników z roślin jednorocznych, dwuletnich i wieloletnich (oprócz roślin cebulkowych i róŜ),- szt. (sztuka) wykonania posadzenia drzewa lub krzewu oraz roślin cebulkowych i róŜ na kwietnikach.8. ODBIÓR ROBÓTOgólne zasady odbioru robót podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 8.Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŜeli wszystkie pomiary i badania zzachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne.9. PODSTAWA PŁATNOŚCI9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatnościOgólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M-00.00.00 „Wymagania ogólne” pkt 9.9.2. Cena jednostki obmiarowej2Cena wykonania 1 m trawnika obejmuje:- roboty przygotowawcze: oczyszczenie terenu, dowóz ziemi urodzajnej, rozścielenie ziemi urodzajnej, rozrzucenie kompostu,- zakładanie trawników,- pielęgnację trawników: podlewanie, koszenie, nawoŜenie, odchwaszczanie.10. PRZEPISY ZWIĄZANE1. PN-G-980112. PN-R-670223. PN-R-670234. PN-R-670305. BN-73/0522-016. BN-76/9125-01Torf rolniczyMateriał szkółkarski. Ozdobne drzewa i krzewy iglasteMateriał szkółkarski. Ozdobne drzewa i krzewy liściasteCebule, bulwy, kłącza i korzenie bulwiaste roślin ozdobnychKompost fekaliowo-torfowyRośliny kwietnikowe jednoroczne i dwuletnie.149

150