genetyka molekularna w badaniach europejskich głuszcowatych ...

padku większości populacji jest również haplotypem dominującym (Rutkowski et al.2005a). Taką samą jednorodność genetyczną głuszców pod względem DNA mitochondrialnegostwierdzono międzywiększością podgatunków euroazjatyckich (Duriez et al. 2007).Główny haplotyp, odpowiadający haplotypowi TUMF (sensu Liukkonen-Anttila et al. 2004),występował u podgatunków major, obsoletus, uralensis, rudolfi, pleskei i volgensis. Byćmoże wynika to z większej skłonności samic głuszca do dyspersji lub/i – co jest chyba bardziejprawdopodobne – wspólnej historii ewolucyjnej euroazjatyckich populacji.Genetyka molekularna w badaniach jarząbkaJarząbek jest gatunkiem, którego dopiero niedawno zaczęto badać z wykorzystaniem technikgenetyki molekularnej, a do tej pory wstępne wyniki opublikowano tylko w formie doniesieńkonferencyjnych (Jagołkowska et al. 2005a, b, 2006). Badania dotyczyły wyłączniepolskich populacji tego kuraka. Sugerują one, że krajowe jarząbki mogą być bardzo zróżnicowanepod względem genetycznym. Zarówno analizy markerów mikrosatelitarnych, jak ihiperzmiennej domenyregionu kontrolnego wykazały, że populacje z północnego-wschodui południa naszego kraju mogą tworzyć odrębne grupy genetyczne. W przypadku analizDNA mitochondrialnego nie stwierdzono żadnych wspólnych haplotypów dla Polskipółnocno-wschodniej i południowej. Dodatkowo, wysokie zróżnicowanie stwierdzono takżemiędzyjarząbkami zasiedlającymi poszczególne puszcze północno-wschodniej Polski.Populacje jarząbka zasiedlające poszczególne pasma karpackie są o wiele mniej zróżnicowane,tworząc jednorodną pod względem genetycznym grupę. Populacja z północnej Lubelszczyznywydaje się być izolowana od innych krajowych populacji. Dane genetycznewskazują, że na tym terenie znaczenie ma izolacja między kompleksami leśnymi oddalonymiod siebie o kilkadziesiąt kilometrów. Z kolei jarząbki zasiedlające obszar Kielecczyznytworzą prawdopodobnie strefę przejściową między dwoma odrębnymi genetycznie grupamiz północno-wschodniej i południowej Polski.Praca powstała w ramach realizacji grantu MIiN nr 2P06L01127.Summary: Species and subspecies – molecular genetics in studies of the European Tetraonidae.Studies on Tetraonidae applying techniques of molecular genetics clearly indicate that both the levelof genetic variabilitywithin populations and the genetic differentiation among them are stronglydeterminedbyforces fragmentizing the natural environment. It has been confirmed that the fragmentationof the Capercaillie Tetrao urogallus and Black Grouse T. tetrix populations into smaller units(subpopulations) decreases genetic variability. This process is most pronounced in isolated populations,whereas the intensityof the decrease is interlinked with severityand durabilityof the isolation.In isolated populations, the genetic composition is stronglydetermined byrandom processes (geneticdrift) and much less bynatural selection. Such populations are sensitive to random genetic anddemographic changes, which might lead to local extinctions. Although studies basing on mitochondrialDNA show that the Eurasian Capercaillies are geneticallyuniform, current changes and destructionof their environment launched the process of gradual genetic differentiation, as suggested byanalysis of microsatellite markers. The situation of the Hazel Grouse Bonasa bonasia seems to beslightlydifferent. Molecular studies performed on the Polish population of this species point out thathigh genetic differentiation might occur among particular localities. Probably, such differentiation isnot exclusivelycaused bythe fragmentation of forest environment but it is also related with the evolutionaryhistoryofthe species. Most authors agree that the Hazel Grouse European population isformed bytwo distinct lineages: the northern and southern part of the continent are inhabited byatleast two subspecies. Preliminary analysis of the mitochondrial DNA seems to confirm this hypothesis.271