MORZE PODRÓ¯Yp³ywaj¹ce zabytkiParowiec Meissenwidziany z górskiejtwierdzy Köningstein.Parowy armator z DreznaMilionypasa¿erówW saksoñskim DreŸnie swoj¹ siedzibê i g³ówn¹ bazêma firma ¿eglugowa Sächsische Dampfschiffahrts,niew¹t<strong>pl</strong>iwie jeden z najciekawszych rzecznycharmatorów Europy. Na tê ocenê sk³adaj¹ siê dwaczynniki: po pierwsze – mimo licznych przekszta³ceñfirma utrzyma³a ci¹g³oœæ dzia³ania przez ponad 175 lat,po drugie – wiêkszoœæ eks<strong>pl</strong>oatowanych przez ni¹jednostek zaliczyæ mo¿na œmia³o do zabytków techniki.Dzieje firmy siêgaj¹ roku 1836, kiedyto dwunastoosobowa grupa drezdeñczykówzawi¹za³a spó³kê, która od króla Saksonii,Fryderyka Augusta II, otrzyma³aprzywilej zorganizowania ¿eglugi parowejna saksoñskim odcinku £aby. Z uwagi naszybki rozwój gospodarczy monarchii,który nast¹pi³ po wojnach napoleoñskich,dostêp do innych rynków niemieckich zapoœrednictwem rzeki mia³ potencjalniedu¿e znaczenie ekonomiczne. Rok póŸniejw dziewiczy rejs wyruszy³a pierwszajednostka nale¿¹ca do ElbdampfschiffahrtsGesellschaft nosz¹ca nazwê KöninginMaria (dla uczczenia monarszej ma³¿onki,Marii Karoliny Habsburg, córki cesarzaFranciszka II i jego drugiej ¿ony MariiTeresy). Obs³ugiwa³a ona trasê okrê¿n¹z Drezna do Miœni (Meissen). W 1867 rokufirma zmieni³a nazwê na Sächsisch –Böchemise Dampfschiffahrts Gesellschaft(SBDG). Nie wp³ynê³o to jednak na zasadniczyprofil dzia³alnoœci przewoŸnika– jego specjalnoœci¹ pozosta³a ¿eglugapasa¿erska – w 1901 roku 36 nale¿¹cychdo niego statków przewioz³o ponad 3,4mln osób.W 1923 r. firma po raz kolejny zmieni³anazwê, co wynika³o z przekszta³ceniaw spó³kê akcyjn¹, przybieraj¹c mianoSächsisch – Böchemise DampfschiffahrtsAktiengesellschaft (SBDA). Co interesuj¹ce,mimo dynamicznego rozwojukonkurencyjnych œrodków transportu,takich jak kolej, czy transport samochodowy,przewozy SBDA utrzymywa³y siêprzez kilkadziesi¹t lat na mniej wiêcej sta-³ym poziomie – w 1940 roku armatorprzewióz³ 3 mln osób.24 Nasze MORZE l <strong>nr</strong> <strong>10</strong> l paŸdziernik <strong>2011</strong>
MORZE PODRÓ¯Yp³ywaj¹ce zabytkiWojna doœæ okrutnie obesz³a siê z tona¿emSBDA. Czeœæ jednostek zosta³azatopiona, g³ównie w wyniku alianckichataków lotniczych, czêœæ uszkodzona, niektóreprzejêli Sowieci jako reparacje wojenne.W³adze „ludowych” Niemiec niegodzi³y siê na istnienie prywatnychprzedsiêbiorstw, w zwi¹zku z czym SBDAw roku 1948 znacjonalizowano, co skutkowa³okolejn¹ zmian¹ nazwy, najpierw naElbeschiffahrt Sachsem, a dwa lata póŸniejna Deutsche Schiffhrts und Umschlags Betriebszentrale(DSU). Firma odbudowa³awojenne straty i w roku 1957 dysponowa-³a 16 jednostkami, które przewioz³y 3,1mln pasa¿erów. W latach 80. XX wieku flagêarmatorsk¹ DSU podnosi³o 19 jednostek,w tym dwa wodoloty: Newa i Moskwa,obs³uguj¹ce szybkie po³¹czenie miêdzyDreznem a Bad Schandau.Zjednoczenie Niemiec doprowadzi³odo kolejnej, wielkiej zmiany w dziejachfirmy. Sprywatyzowano j¹ mianowiciew 1982 roku poprzez sprzeda¿ armatorowimorskiemu CONTI REEDEREI ManagementGmbH & Co. Nowy w³aœcicielnada³ firmie obecny kszta³t i nazwê, podejmuj¹cjednoczeœnie wa¿ne inwestycje:w roku 1994 odebrano dwa nowe, du¿estatki August der Starke i Gräfin Cosec,zaœ w latach 1999-2000 wyremontowanoodkupiony z drugiej rêki statek Krippen.Obecnie Sächsische Dampfschiffahrtsposiada dziewiêæ zabytkowych, parowychbocznoko³owców oraz dwa du¿e i dwamniejsze motorowce z napêdem œrubowym.Obs³uguj¹ trasy od Seusslitz do BadSchandau (dzieli je oko³o 80 km), ³¹cz¹ceze sob¹ 14 portów i przystani rzecznych.Rocznie pokonuj¹ oko³o 200 000 km, przewo¿¹c<strong>70</strong>0 000 pasa¿erów. W zesz³ym rokuJeden z dwóch najnowszych nabytków drezdeñskiego armatora– motorowiec August der Starke.obrót firmy zatrudniaj¹cej 85 pracowników,wyniós³ 8,77 mln euro.Na zakoñczenie podkreœliæ mo¿na, ¿estatek Diesbar (zbudowany w roku 1884)napêdzany jest maszyn¹ parow¹ z roku1841, zbudowan¹ w Pradze i pierwotniezainstalowan¹ na parowcu rzecznym Bohemia.Jest to najprawdopodobniej najstarszy,pozostaj¹cy w ci¹g³ej eks<strong>pl</strong>oatacji(zasilany z kot³a nadal opalanego wêglem)silnik parowy na œwiecie.Krzysztof KubiakFlota Sächsische DampfschiffahrtJednostkaDiesbarDresdenPillnitzKrippenKurort Rathen,PirmaLeipzigMeissenStadt WehlenBad SchandauLiliensteinAugust der Starke,Gräfin CoselData budowy/stocznia1884/DresdenBlasewitz1926/DresdenLaubegast1886/DresdenBlasewitz1892/DresdenBlasewitz1896, Dresden/Blasewitz,1898/DresdenBlasewitz1929/DresdenLaubegast1898/DresdenBlasewitz1879/DresdenBlasewitz1987/YachtwerftBerlin1982/YachtwerftBerlin1994/TangermündeDługość xszerokość xzanurzenie [m]53,5 x <strong>10</strong>,2x 0,7968,7 x 12,9x 0,865,7 x 11,2 x0,851,6 x 9,7x 0,851,7 x <strong>10</strong>,2x 0,81<strong>70</strong>,1 x 12,9x 0,7857,1 x <strong>10</strong>,4x 0,7859,2 x <strong>10</strong>,45x 0,8832,1 x 5,1x 0,9228,6 x 4,98x 0, 9875,<strong>10</strong> x <strong>10</strong>,6x 0,98Napęd – rodzaj/moc [KM]Zużycie paliwaPrędkość[km/h]Z prądem/podprądIlość miejscpasażerskich(wewnętrzne/zewnętrzne)Załoga*BocznokołowceMaszynaparowa/1<strong>10</strong>450 kg węgla / godzinę 14/12 160 (80/80) 4Maszyna 130 litrów oleju opałowego/parowa/300godzinę20/14 415 (179/236) 4Maszyna 130 litrów oleju opałowego/parowa/230godzinę12/8 254 (124/130) 4Maszyna 125 litrów oleju opałowego/parowa/1<strong>10</strong>godzinę14/9 2<strong>10</strong> (<strong>10</strong>0/1<strong>10</strong>) 3Maszynaparowa/140<strong>10</strong>0 litrów oleju opałowego/godzinę15/<strong>10</strong> 267 (82/185) 3Maszyna 130 litrów oleju opałowego/parowa/350godzinę20/14 411 (196/254) 4Maszyna <strong>10</strong>0 litrów oleju opałowego/parowa/140godzinę15/9 265 (98/168) 3Maszyna <strong>10</strong>0 litrów oleju opałowego/parowa/180godzinę15/<strong>10</strong> 284 (92/192) 3ŚrubowceSilnikwysokoprężny/12224 litry / godzinę 15/<strong>10</strong> 96 (56/40) 4Silnikwysokoprężny/12220 litrów / godzinę 15/<strong>10</strong> 80 (40/40) 4Dwa silnikiwysokoprężne/40060 litrów / godzinę 20/9 526 (332/194) 3* tylko za³oga „okrêtowa”, bez personelu kuchni, restauracji i barówNasze MORZE l <strong>nr</strong> <strong>10</strong> l paŸdziernik <strong>2011</strong>25