Głosowanie elektronicznez założonego przez niego portalu. Należy dodać, że witryna Time.com nie pozostawiłarankingu bez żadnych zabezpieczeń, wręcz przeciwnie: wykorzystano jednoz najlepszych rozwiązań informatycznych stosowanych w tego typu sondażach,tj. mechanizm reCAPTCHA. Okazał się on jednak niewystarczający wobec systemuopracowanego przez hakerów.Niewątpliwą zaletą głosowania elektronicznego jest mobilność. Uczestnik możegłosować z domu, z biura, czy z dowolnego, publicznie dostępnego komputera, gdyżgłosowanie przez internet nie wymaga udania się do wyznaczonego miejsca głosowania.Głosowanie elektroniczne umożliwia także oddanie głosu osobom znajdującymsię poza miejscem swojego zamieszkania (np. przebywającym za granicą) jak i tym,którzy ze względów zdrowotnych mają trudności w dotarciu do określonego miejsca.Może to przełożyć się na zwiększenie frekwencji wyborczej [Nowina-Konopka, 2008].Pewne wątpliwości budzi wykorzystanie wyborów elektronicznych np. w wyborachparlamentarnych, czy prezydenck<strong>ich</strong> [Kutyłowski i Zgórski, 2006], które powinny zapewniaćanonimowość głosujących, bezpieczeństwo (rozumiane jako brak możliwościsprzedaży głosu), prawidłowość wyników oraz <strong>ich</strong> weryfikowalność [Cranor i Cytron,1997; Internet Policy Institute, 2001; Schneier, 2002].W wielu państwach podejmowane były próby wykorzystania nowoczesnych technologiido usprawnienia procesu wyborczego, np. w USA, Brazylii, Holandii, Estonii,Belgii, czy Szwajcarii. W tym celu wykorzystywano maszyny elektroniczne,tzw. ”głosomaty” znajdujące się w lokalach wyborczych oraz przeprowadzano głosowaniazdalne przez internet. Maszyny do głosowania pojawiły się m.in. w wyborachw Brazylii: w 1996 roku oddano za <strong>ich</strong> pomocą 33 mln głosów, a w 2000 roku już 110mln [Maciejewski, 2005]. Pilotażowy program został uruchomiony również w Polsce- Urząd Miasta Częstochowy przeprowadził w 2006 roku głosowanie z użyciem maszynholenderskiej firmy Nedap, w którym mieszkańcy mogli oceniać pracę urzędu[Gontarz, 2006]. W wyborach z wykorzystaniem internetu przoduje Estonia (wyborylokalne 2005 rok - 1,8% głosujących i parlamentarne 2007 rok - 3,5%) [Balickii Preisner, 2007]. W Polsce, z inicjatywy Stowarzyszenia Polska Młodych, 10 czerwca2009 roku odbyło się pierwsze testowe głosowanie przez internet - spośród 19006zarejestrowanych osób głosowało 6652, frekwencja wyniosła 35% (dane pochodząz portalu www.e-glosowanie.org).64
Głosowanie elektroniczne7.2. Wymagania wobec elektronicznego systemugłosowańSkomputeryzowanie procesu głosowania wymaga ustalenia protokołu wymianydanych, który musi spełniać pewne wymagania. Najistotniejsze z n<strong>ich</strong> zostały omówioneponiżej [Cranor i Cytron, 1997; Internet Policy Institute, 2001; Pieprzyk i inni,2003; Schneier, 2002]:• Nienaruszalność (ang. eligibility) - głosować mogą tylko posiadający prawogłosu.• Niepowtarzalność (ang. unreusability) - głosujący może oddać tylko jeden ważnygłos.• Zupełność (ang. completeness) - wszystkie ważne głosy powinny zostać prawidłowopoliczone.• Weryfikowalność indywidualna (ang. local verifiability) - każdy uprawnionygłosujący może sprawdzić czy jego głos został prawidłowo policzony.• Weryfikowalność ogólna (ang. global verifiability) - dowolny głosujący lub obserwatormoże sprawdzić poprawność wyników rozumianą jako zgodność zbioruoddanych głosów z wynikiem głosowania.• Niezawodność (ang. soundness) - próba głosowania przez uczestnika nieuprawnionegodo głosowania nie ma wpływu na wynik głosowania.• Odporność (ang. robustness) - koalicja uprawnionych lub nieuprawnionychuczestników nie może zakłócić procesu wyborczego.• Poufność (ang. privacy) - nikt nie może sprawdzić na kogo głosował dowolnyuczestniki wyborów, wszystkie głosy muszą pozostać tajne.• Obiektywność (ang. fairness) - nic nie może wpłynąć na proces głosowania,np. częściowa znajomość wyników głosowania.65