REGJISTRIMI I NJËSIVE EKONOMIKE BUJQËSORE 2012 - INSTAT
REGJISTRIMI I NJËSIVE EKONOMIKE BUJQËSORE 2012 - INSTAT REGJISTRIMI I NJËSIVE EKONOMIKE BUJQËSORE 2012 - INSTAT
II. KONCEPTE DHE PËRKUFIZIME KRYESORE2.1 Mbulimi i regjistrimitSipas Nenit 3 të Ligjit të Regjistrimit: Regjistrimi mbulon të gjitha njësitë ekonomike bujqësore qëkanë në përdorim tokë bujqësore apo që mbarështojnë bagëti, ose që prodhojnë produkte bujqësore,brenda territorit të Republikës së Shqipërisë. Regjistrimi përfshin njësitë ekonomike bujqësore qëshesin, njësitë ekonomike bujqësore që mbulojnë vetëm nevojat e tyre familjare, si edhe të gjithanjësitë ekonomike bujqësore me kohë të pjesshme.Regjistrimi mbulon NjEB me blegtori të cilat në ditën referuese nuk kanë kafshë në NjEB për shkaktë ndërprerjeve në ciklin e prodhimit (psh. Pastrimin e stallave, shpërthim sëmundjesh ose arsye tëngjashme).Regjistrimi nuk mbulon llojet e njësive që vijojnë:- njësitë që kanë përdorur si sipërfaqe bujqësore vetëm kopësht shtëpie më të vogël se 200 m 2 :nën këtë kufi minimal, njësitë nuk konsiderohen njësi ekonomike bujqësore dhe, si pasojë,nuk janë regjistruar si të tilla.- njësi të përbëra vetëm nga:• pyje (sipërfaqe të pyllëzuara)• parqe dekorative ose shplodhëse kujtdo që mund ti përkasin,• tokë jo e përdorur për qëllime bujqësore; tokë tërësisht e braktisur për shkak tëemigracionit të pronarëve ose arsye të tjera, edhe nëse jep prodhim spontan.- klloçitje të pulave nëse veprohet pa mbarështim kafshësh më parë- aktivitete mbarështimi të kafshëve shtëpiake (qen, mace...);- ahure hipizmi (psh. tokë e përdorur për ushtrimin e kuajve për gara), nëse nuk kanë aktivitetembarështimi;- qendra për tregtimin e blegtorisë dhe thertoreve që nuk kryejnë aktivitete zooteknie.2.2 Njësi vrojtimi – Njësia Ekonomike Bujqësore• Njësia e vrojtimit është “NjEB” 1 përcaktuar në Nenin 4 të Ligjit të Regjistrimit, në përputhje mepërcaktimet e FAO-s dhe BE: “njësi e vetme, si nga pikëpamja teknike, ashtu edhe ekonomike, ecila drejtohet nga një person i vetëm ose grup personash, për realizimin e veprimtarive bujqësore,brenda territorit të Republikës së Shqipërisë, të renditura në aneksin I, që i bashkëlidhet këtijLigji”.Më sh umë detajisht, një NjEB përcaktohet sipas kriterit që vijon:A. një njësi e vetme edhe teknikishit edhe ekonomikisht: i referohet përdorimit të të njëjtavemjete prodhimi (krahu i punës, toka, makineri dhe pajisje, ndërtesa, etj);B. menaxhim i vetëm: sistemi i menaxhimit të fermës vendoset vetëm nga një person ose gruppersonash; do të thotë që është një person ose grup personash përgjegjës në marrjen evendimeve të aktiviteteve bujqësore të NjEB;C. njësia është angazhuar me aktivitete bujqësore si aktivitet të vet parësor ose dytësor: aktivitetebujqësore, në Aneksin I të ligjit të Regjistrimit, janë të listuara sipas Klasifikimit Statistikor Europiantë Aktiviteteve Ekonomike (NACE Rev.2):• Rritje të bimëve jo të përhershme• Rritje të bimëve të përhershme• Shtim të bimëve• Mbarështim të kafshëve1Në këtë manual: NjEB përdoret si akronim i “Njësive Ekonomike Bujqësore” ; fjala “njësi” përdoret shpeshpër domethënien e“Njësisë Ekonomike Bujqësore”, për shkurtim.8
• Rritje të bimëve kombinuar me mbarështimin e kafshëve• Mbajtje të tokës bujqësore në kushte të mira bujqësore dhe mjedisoreËshtë e rëndësishme të vihet në dukje që “të mbash tokë bujqësore në Kushte të Mira Bujqësore dheMjedisore” (KMBM) konsiderohet aktivitet bujqësor.Nëse njësia ka vetëm tokë jo të punuar/kultivuar, ky koncept ‘KMBM’ lejon bërjen e dallimit ndërmjetnjësive që mbulohen nga regjistrimi dhe njësive që kanë braktisur tërësisht tokën e tyre bujqësore,e që nuk kryejnë ndonjë aktivitet bujqësor dhe përjashtohen nga regjistrimi.Për tokë të punueshme: toka mbahet në KMBM nëse kryhet punë për ruajtjen e kapacitetitprodhues të tokës, duke patur parasysh karakteristikat specifike të sipërfaqeve të caktuara,kushtet tokësore dhe klimatike si edhe praktikat bujësore lokale. Ky proçes nënkupton mbrojtjene tokës nga errozioni, mirëmbajtjen e lëndës organike të tokës dhe strukturës së tokës, nivelinminimal të mirëmbajtjes për shmangien e përkeqësimit të habitatit.Për kullota dhe livadhe të përhershme: toka mbahet në KMBM nëse është e përshtatshme përkullotjen e kafshëve duke patur parasysh karakteristika specifike në sipërfaqe të caktuara.Në të dyja rastet, rritet kosto e aktivitetit për ta mbajtur tokën në KMBM .2.3 Koncepte të tjera kryesore• Drejtuesi i Njësisë Ekonomike BujqësorePerson fizik ose juridik në llogari dhe në emër të të cilit Njësia Ekonomike Bujqësore (NjEB) drejtohetdhe që është përgjegjës ligjor dhe ekonomik për NjEB. Drejtuesi ka përgjegjësinë kryesore nëdrejtimin e NjEB, mbart risqet ekonomike dhe merr vendimet kryesore që kanë të bëjnë me aktivitetetbujqësore.Nuk duhet të jetë domosdoshmërisht pronari i tokës, as person i përmendur në Listën e anketuesve(A1).Vetëm një person mund të deklarohet drejtuesi për çdo NjEB: nëse në një NjEB dy ose më shumëpersona marrin së bashku vendimet kryesore lidhur me aktivitetet bujqësore, vetëm njëri prej tyrekonsiderohet “drejtuesi” për qëllimet e regjistrimit.Bazuar në Ligjin e Regjistrimit, drejtuesi është subjekti i cili është i detyruar të sigurojë informacionlidhur me qëllimin e regjistrimit. Anketuesi, nga ana tjetër, është i detyruar të intervistojë drejtuesine NjEB. Nëse kjo nuk është e mundur, intervista duhet të kryhet nga një person tjetër madhor,kompetent për tu përgjigjur.• Menaxheri i Njësisë Ekonomike BujqësorePerson fizik përgjegjës për punët e përditshme financiare dhe prodhuese të NjEB. Në përgjithësi porjo gjithmonë menaxheri është vetë drejtuesi. Menaxheri mund të jetë një person tjetër të cilit drejtuesii ka besuar menaxhimin; psh një anëtar i familjes së tij, bashkëshorti/ja ose person që nuk ka lidhjefamiljare me drejtuesin, i punësuar.Në NjEB ka vetëm një menaxher.• Forma juridike e Njësisë Ekonomike BujqësoreForma juridike e NjEB varet nga statusi i drejtuesit.Për regjistrimin bujqësor është e rëndësishme nëse drejtuesi është person “fizik” apo “juridik”:- standartet ndërkombëtare statistikore kërkojnë klasifikim të NjEB në dy grupe;- informacioni i para-printuar në Listën e Anketuesve është disi ndryshe për dy grupet:përmbajtja e Listave varet nga ajo që u vihet në dispozicion nga burimet e ndryshme tëpërdorura: kryesisht CPB 2011 për sektorin e familjeve (“person fizik”); Regjistri i Ndërmarrjevetë INSTAT dhe burime të tjera për sektorin jo-familjar (“persona juridik”: ndërmarrje, agjenciqeveritare, organe fetare, etj).- disa pyetje të përfshira në pyetësorin e regjistrimit nuk aplikohen për persona juridik.9
- Page 2 and 3: Tabela e përmbajtjesI. HYRJE......
- Page 4 and 5: ShkurtimeDomethëniaATFAktivitete t
- Page 6: a) respektimin e plotë dhe profesi
- Page 11: (iv) Bashkim i pjesshëmNjEB të nd
- Page 14 and 15: - Listën e njësive që do të int
- Page 16 and 17: Para paraqitjes së pyetësorëve d
- Page 18 and 19: Tab. 3.1. Formularët kryesorë dhe
- Page 20 and 21: Nr.Një numër progresiv i caktuar
- Page 22 and 23: 3.2.2.2 Pjesë të Listës për tu
- Page 24 and 25: C. Njësia është aktualisht një
- Page 26 and 27: Proçedura për tu ndjekur në të
- Page 28 and 29: Shembull i përpilimit të A.1, A.2
- Page 30 and 31: - shënojë “lëvizur në ZR të
- Page 32 and 33: 3.3 Kodi i sjelljes së anketuesitA
- Page 34 and 35: Nëse vendimi merret pa vonesa (pë
- Page 36 and 37: V. UDHËZIME PËR PLOTËSIMIN E PYE
- Page 38 and 39: B. Informacion i përgjithshëm rre
- Page 40 and 41: Nëse njësia e intervistuar deklar
- Page 42 and 43: • Sipërfaqet bujqësore të komb
- Page 44 and 45: SubjektiPërkufizimiTOKË TJETËR e
- Page 46 and 47: Rrënjore dhe lakraforagjere (panxh
- Page 48 and 49: TOKË E ZËNË ME PEMËTORETë dhë
- Page 50 and 51: Këtu do të raportohet sipërfaqja
- Page 52: Subjekti Përkufizimi KontrolleTok
- Page 55 and 56: D.1 GjedhëInformacioni grumbullohe
• Rritje të bimëve kombinuar me mbarështimin e kafshëve• Mbajtje të tokës bujqësore në kushte të mira bujqësore dhe mjedisoreËshtë e rëndësishme të vihet në dukje që “të mbash tokë bujqësore në Kushte të Mira Bujqësore dheMjedisore” (KMBM) konsiderohet aktivitet bujqësor.Nëse njësia ka vetëm tokë jo të punuar/kultivuar, ky koncept ‘KMBM’ lejon bërjen e dallimit ndërmjetnjësive që mbulohen nga regjistrimi dhe njësive që kanë braktisur tërësisht tokën e tyre bujqësore,e që nuk kryejnë ndonjë aktivitet bujqësor dhe përjashtohen nga regjistrimi.Për tokë të punueshme: toka mbahet në KMBM nëse kryhet punë për ruajtjen e kapacitetitprodhues të tokës, duke patur parasysh karakteristikat specifike të sipërfaqeve të caktuara,kushtet tokësore dhe klimatike si edhe praktikat bujësore lokale. Ky proçes nënkupton mbrojtjene tokës nga errozioni, mirëmbajtjen e lëndës organike të tokës dhe strukturës së tokës, nivelinminimal të mirëmbajtjes për shmangien e përkeqësimit të habitatit.Për kullota dhe livadhe të përhershme: toka mbahet në KMBM nëse është e përshtatshme përkullotjen e kafshëve duke patur parasysh karakteristika specifike në sipërfaqe të caktuara.Në të dyja rastet, rritet kosto e aktivitetit për ta mbajtur tokën në KMBM .2.3 Koncepte të tjera kryesore• Drejtuesi i Njësisë Ekonomike BujqësorePerson fizik ose juridik në llogari dhe në emër të të cilit Njësia Ekonomike Bujqësore (NjEB) drejtohetdhe që është përgjegjës ligjor dhe ekonomik për NjEB. Drejtuesi ka përgjegjësinë kryesore nëdrejtimin e NjEB, mbart risqet ekonomike dhe merr vendimet kryesore që kanë të bëjnë me aktivitetetbujqësore.Nuk duhet të jetë domosdoshmërisht pronari i tokës, as person i përmendur në Listën e anketuesve(A1).Vetëm një person mund të deklarohet drejtuesi për çdo NjEB: nëse në një NjEB dy ose më shumëpersona marrin së bashku vendimet kryesore lidhur me aktivitetet bujqësore, vetëm njëri prej tyrekonsiderohet “drejtuesi” për qëllimet e regjistrimit.Bazuar në Ligjin e Regjistrimit, drejtuesi është subjekti i cili është i detyruar të sigurojë informacionlidhur me qëllimin e regjistrimit. Anketuesi, nga ana tjetër, është i detyruar të intervistojë drejtuesine NjEB. Nëse kjo nuk është e mundur, intervista duhet të kryhet nga një person tjetër madhor,kompetent për tu përgjigjur.• Menaxheri i Njësisë Ekonomike BujqësorePerson fizik përgjegjës për punët e përditshme financiare dhe prodhuese të NjEB. Në përgjithësi porjo gjithmonë menaxheri është vetë drejtuesi. Menaxheri mund të jetë një person tjetër të cilit drejtuesii ka besuar menaxhimin; psh një anëtar i familjes së tij, bashkëshorti/ja ose person që nuk ka lidhjefamiljare me drejtuesin, i punësuar.Në NjEB ka vetëm një menaxher.• Forma juridike e Njësisë Ekonomike BujqësoreForma juridike e NjEB varet nga statusi i drejtuesit.Për regjistrimin bujqësor është e rëndësishme nëse drejtuesi është person “fizik” apo “juridik”:- standartet ndërkombëtare statistikore kërkojnë klasifikim të NjEB në dy grupe;- informacioni i para-printuar në Listën e Anketuesve është disi ndryshe për dy grupet:përmbajtja e Listave varet nga ajo që u vihet në dispozicion nga burimet e ndryshme tëpërdorura: kryesisht CPB 2011 për sektorin e familjeve (“person fizik”); Regjistri i Ndërmarrjevetë <strong>INSTAT</strong> dhe burime të tjera për sektorin jo-familjar (“persona juridik”: ndërmarrje, agjenciqeveritare, organe fetare, etj).- disa pyetje të përfshira në pyetësorin e regjistrimit nuk aplikohen për persona juridik.9
Change language