Raporti Vjetor 01 janar 2006 - Banka Qendrore e Republikës së ...

AQBKRaport Vjetor 20062. Mjedisi i jashtëm ekonomik 12.1. Ekonomia botërorePërkundër një ngadalsimi të rritjes në 2005, prodhimi botëror shenoj nje rritje te theksuar nëgjysmën e parë të vitit 2006. Edhe pse pak e ngadalësuar në gjysmën e dytë, rritja globale ështëvlerësuar ne 5.1%. Rritja e investimeve (në industri) dhe rritja e eksportit të vendeve që ka shënuarrritjen më të madhe të prodhimit, kanë qenë shtytës të rëndësishëm në ekonominë botërore. Nëkuadër të sektorëve, industria përpunuese dhe sektori i shërbimeve janë rritur në vazhdimësi.Rritja e ekonomisë vendore është ndikuar nga rritjet e fuqishme në SHBA, Japoni, Kinë, Indi dhedisa vende të tjera në zhvillim. Kina është njëra nga vendet që ka tejkaluar shkallën e parashikuartë rritjes ku prodhimi është rritur për 10.4%. Ndërsa, për dallim nga Kina, vendet tjera kanëshënuar rritje prej 5.5%. Rritja e investimeve si dhe rritja e madhe në eksportet neto kanë kontribuarnë rritjen e Kinës, përderisa në Japoni reformat e sektorit financiar, eksporti i fuqishëm dheinvestimet e qëndrueshme ne sektorin e biznesit kanë sjellë një zhvillim te shëndosh ekonomik.Performancë te fortë ekonomike hasim edhe në vendet e Lindjes së Mesme si dhe në euro-zonë.Kërkesa globale për naftë dhe furnizimi i manget kanë ndikuar në rritjen e çmimeve të naftës nëtërë botën. Kjo ka ndikuar në rritjen e çmimit të produktit, i ka ngritur çmimet vendore dhe kandikuar në inflacionin e shumë vendeve, edhe pse inflacioni themelor ka qenë kryesisht nënkontroll. Norma e inflacionit në te shumten e rasteve ka qenë më e lartë se sa shënjestrimi i tentuarnga bankat qendrore. Bazuar në vlerësimet e FED-it, Indeksi i Çmimit të Konsumit (IÇK) i SHBA-vemë 2006 ishte 2.3%, përderisa zona e shënjestruar e inflacionit bazë ishte 1.5 përqind. Mjeti kryesorpër të ulur inflacionin, që është përdorur nga shumica e bankave qëndrore, në veçanti nga FED-ika qenë ngritja e normave afatshkurta të kamtës. Instrumenti i njëjtë është shfrytëzuar edhe ngaBanka Qëndrore Evropiane, përderisa banka e Japonisë përmbylli politikën e saj me zero-kamatë nëKorrik 2006.Deficiti i Llogarisë Rrjedhëse të SHBA-ve (LLRR) që ende konsiderohet si burimi kryesor ijobarazpeshës globale, tejkaloj nivelin prej 800 miliard dollarë. Përkundër rritjes së eksportit,kërkesa e madhe për importe ka mbajtur deficitin e lartë të LLRR. Sidoqoftë, suficiti i LLRR nëAzinë Lindore dhe vendet që janë eksportuese të naftës, vazhdojnë të balancojnë deficitin e SHBAve.P.sh Kina, ka shënuar bilanc të madh pozitiv në 2006 që është rreth 4.5% e PBB-së të saj. Dollariamerikan është zhvlerësuar pak në krahasim me Euron, Funtën dhe Jenin gjatë dy viteve të fundit.Nga ana tjetër në shumë vende aziatike (posaçërisht Kina) dhe në vendet që janë prodhuese tënaftës, kursi devisor është ngritur. Nga fundi i vitit 2006, 1 euro ishte baraz me 1.33 dollaramerikan, që është 6.9% më e lartë se mesatarja në 2005. Ndërsa 1 euro është këmbyer me 153 JPY,që është 11.5% mbi mesataren në 2005. Euro u ngrit në krahasim me funtën angleze dhe në 2006është këmbyer me 0.68 GBP, për gjysmë përqindje më pak se mesatarja në 2005.1Seksioni mbi zhvillimet e mjedisit të ekonomisë së huaj është bazuar në publikimet e ndryshme të FMN (2006), EBRD (2006), monitorimi Ndërkombëtar i Biznesit (2007),Këshilli Evropian (2006), ECB (2007) dhe Eurostat (2007).AQBK- Autoriteti Qendror Bankar i Kosovës 8