str 1 - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków WydziałuPolonistykiRECENZENTProf. dr hab. Bogdan WalczakPROJEKT OKŁADKIAnna SadowskaNa okładce Dypl. 4. 1307, 17 lutego, Nowy Korczyn, Władysław Łokietek książę krakowskinakazuje swoim urzędnikom przestrzeganie przywileju dotyczącego zwolnienia mieszczanNowego Sącza od wszelkiego cła w ziemi krakowskiej i sandomierskiej.Reprodukcje dyplomów zostały wykonane przez Bibliotekę Jagiellońską.© Copyright by Mirosława Mycawka & Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoWydanie I, Kraków 2012All rights reservedNiniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzanyi rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych,mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywanyw żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.ISBN 978-83-233-3347-0www.wuj.plWydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. (12) 631-18-80, tel./fax (12) 631-18-83Dystrybucja: tel. (12) 631-01-97, tel./fax (12) 631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.plKonto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

6 I. Spis Wprowadzenietreści1.2. Rozwój pierwotnego ę.................................................................... 711.2.1. Rozwój ę w pozycji przed T................................................. 711.2.1.1. Pierwsza połowa XIV wieku................................... 711.2.1.2. Druga połowa XIV wieku....................................... 741.2.2. Rozwój ę w innych pozycjach.............................................. 791.2.2.1. Pierwsza połowa XIV wieku................................... 791.2.2.2. Druga połowa XIV wieku....................................... 832. Procesy innowacyjne obejmujące cały obszar....................................... 902.1. Upodobnienia pod względem dźwięczności w grupachspółgłoskowych (oprócz połączeń Tv)............................................ 902.1.1. Upodobnienie spółgłosek dźwięcznych do następującychbezdźwięcznych.................................................................... 912.1.2. Upodobnienie spółgłosek bezdźwięcznych do następującychdźwięcznych.......................................................................... 942.2. Zanik dźwięczności na końcu wyrazów......................................... 952.3. Przekształcenia niektórych grup spółgłoskowych.......................... 973. Procesy innowacyjne nieobejmujące całego obszaru............................ 1023.1. Innowacje ekspansywne.................................................................. 1023.1.1. Wypieranie -‘ew- przez -‘ow-............................................... 1023.1.2. Przejście ir > er przed spółgłoskami przednioiśrodkowojęzykowymi........................................................ 1203.1.3. Przejście Tv > Tf................................................................... 1233.2. Innowacje regresywne.................................................................... 1243.2.1. Cofanie się realizacji z oł..................................................... 1253.2.2. Przejście ra- > re-................................................................. 1273.2.3. Przejście ja- > je-.................................................................. 1303.2.4. Oboczność -ek, -ec // -k, -c................................................... 1343.3. Innowacje ekspansywno-regresywne: rozwój grupy xv................. 1384. Zróżnicowanie dialektalne w morfologii............................................... 1444.1. Oboczność nazw z sufiksem -sk // -sko........................................... 1444.2. Oboczność nazw z sufiksem -in // -ino // -ina................................. 1504.3. Oboczność nazw z sufiksem -ów // -owo // -owa(-‘ew // -‘ewo // -‘ewa).................................................................... 162V. Zakończenie......................................................................................... 1851. Podsumowanie....................................................................................... 1852. Postulaty badawcze................................................................................ 188Bibliografia...................................................................................................... 189Wykaz źródeł................................................................................................... 199Wykaz innych skrótów.................................................................................... 200

PodziękowaniaKsiążka ta nie powstałaby bez udziału wielu osób. W związku z tym chciałabymserdecznie podziękować:Panu Prof. dr. hab. Jackowi Popielowi – Dziekanowi Wydziału Polonistyki UniwersytetuJagiellońskiego oraz Pani Dziekan Prof. dr hab. Renacie Przybylskiej zażyczliwość i dofinansowanie tej publikacji;Panu Prof. dr. hab. Bogdanowi Walczakowi za wnikliwą lekturę i zrecenzowanieniniejszej rozprawy;Panu Prof. dr. hab. Bogusławowi Dunajowi za niezliczone rady i uwagi, któreokazywały się niezwykle pomocne w przedzieraniu się przez gąszcz zawiłościhistorycznojęzykowych;Rodzinie, Przyjaciołom, Koleżankom i Kolegom za duchowe wsparcie i bezinteresownąpomoc w trudnych chwilach oraz za Ich życzliwą obecność w moim życiu.Autorka

9IWprowadzenie1. Źródła do dziejów polszczyzny XIV wiekuHistorycy języka zgodnie przyjmują, że dzieje polszczyzny piśmiennej rozpoczynająsię w XII wieku. Cezurę wyznacza czas powstania Bulli gnieźnieńskiej (1136 rok),pierwszego zabytku pozwalającego odtworzyć strukturę fonetyczno-fonologiczną językapolskiego w tym okresie. Dla wcześniejszej epoki, którą można określić mianemprzedhistorycznej, badacz historii języka polskiego dysponuje ledwie pojedynczymizapisami, znajdującymi się w rozmaitych źródłach (takich jak Geograf Bawarski,Kronika Thietmara i in.). Polszczyznę przedhistoryczną gruntownie zanalizowałw znanej i cenionej książce J. Nalepa (1968).Zabytki z XII i XIII wieku to przede wszystkim dokumenty łacińskie zawierającepolskie nazwy własne (imiona, nazwy miejscowe, nazwy wodne) i (stosunkowo)nieliczne wyrazy pospolite (głównie nazwy powinności feudalnych – zob. Zajda1970). Tekstów ciągłych, niebudzących kontrowersji co do chronologii, w zasadzienie mamy. Pewnie można datować tylko słynne zdanie z Księgi henrykowskiej. Dotego okresu wielu badaczy (ale nie wszyscy!) odnosi też dwa bezcenne zabytki,mianowicie Bogurodzicę i Kazania świętokrzyskie. Najstarszy zachowany zapisBogurodzicy pochodzi z 1409 roku. Rozbieżności dotyczące czasu powstania dwóchnajstarszych zwrotek są bardzo duże. E. Ostrowska (1967) skłonna była lokowaćten zabytek nawet w XI wieku (!), natomiast S. Urbańczyk (1978) w polemicznymtekście stwierdził, że arcydzieło to powstało dopiero w pierwszej połowie XIV wieku.W tym miejscu warto zauważyć, że materiał językowy zawarty w najstarszejczęści Bogurodzicy, aczkolwiek niezwykle cenny, jest jednak bardzo skromny podwzględem ilościowym. Materiał z Kazań świętokrzyskich jest wielokrotnie większy,ale i jego chronologizacja budzi kontrowersje (XIII czy XIV wiek). Wynika toz faktu, że nie dysponujemy tekstami ciągłymi o porównywalnym czasie powstania.Nie znaczy to, że historyk języka staje przed problemem nie do rozwiązania i musipolegać tylko na argumentacji historyczno-kulturowej. Trzeba bowiem pamiętać, żedla XIII i XIV wieku dysponujemy źródłami ściśle datowanymi, wspomnianymi już

10 I. Wprowadzeniedokumentami łacińskimi z polskimi wyrazami. Ich oczywistym mankamentem jest to,że nie są to teksty ciągłe, niemniej historyk języka nie może ich w żadnym wypadkulekceważyć. Konieczne jest wykorzystanie ich w takim zakresie, w jakim to możliwe.Trudności z ustaleniem chronologii Bogurodzicy i Kazań świętokrzyskich sprawiły,że nie zostały one uwzględnione w monograficznych opisach polszczyzny do końcaXIII wieku. Autor pierwszego opracowania na ten temat, J. Baudouin de Courtenay(1870), nie mógł uwzględnić Kazań świętokrzyskich, gdyż zabytek ten został odkrytyprzez A. Brücknera dopiero w 1890 roku (zob. Brückner 1891). Zabytek ten pominąłrównież autor książki powstałej przeszło sto lat później (Dunaj 1975a) 1 , w swojejpracy wykorzystał bowiem tylko dane z zabytków o pewnej chronologii. Decyzjaobu uczonych o ograniczeniu materiału do zabytków o pewnym czasie powstanianie budzi z punktu widzenia metodologii badań wątpliwości.Źródeł do dziejów polszczyzny przybywa w XIV wieku. Można je podzielić na dwiegrupy: a) dokumenty łacińskie zawierające polskie nazwy własne i znacznie rzadsze wyrazypospolite, b) rozmaite ciągłe teksty polskie. Ze względu na datowanie XIV-wieczneźródła można podzielić na: a) ściśle datowane, b) o dyskusyjnej chronologii.Dokumenty łacińskie powstałe w kancelariach książęcych, królewskiej, w klasztornychskryptoriach, w kancelariach sądów ziemskich itp. są ściśle datowane. Pozwalająone usytuować występujące w nich przykłady w czasie, a także, przynajmniejorientacyjnie, w przestrzeni.Teksty pisane po polsku można podzielić ze względu na charakter na dwie grupy:a) roty przysiąg sądowych, b) zabytki należące do literatury religijnej. Te pierwsze,ściśle datowane i dokładnie zlokalizowane, pisane językiem zbliżonym do lokalnegojęzyka mówionego, pozwalają szczególnie dobrze wychwycić zróżnicowanie ówczesnychdialektów języka polskiego. Chronologię zabytków literackich można dokładniesprecyzować tylko wyjątkowo. Takim tekstem jest tzw. Pieśń wielkanocna (Krystusz martwych wstał je), której najwcześniejszy przekaz został zapisany w Gradualepłockim w 1365 roku. Orientacyjnie (ale dość pewnie) ustala się chronologię wspaniałegoi niezwykle cennego zabytku piśmiennictwa polskiego, mianowicie Psałterzafloriańskiego (część I datuje się na koniec XIV, pozostałe – II i III – na początekwieku XV). Dość prawdopodobne jest określenie chronologii tzw. Fragmentu Łopacińskiego(koniec XIV wieku) (zob. Wydra, Rzepka 1980). Największe wątpliwościbudzi ustalenie chronologii wspomnianych dwóch najstarszych zabytków literaturyreligijnej, mianowicie Bogurodzicy (dwóch pierwszych, najstarszych zwrotek) i Kazańświętokrzyskich. Szczególnie dużą rozbieżność wykazują propozycje dotyczącechronologii Bogurodzicy (od XII, a nawet XI, do pierwszej połowy XIV wieku).Pewne tu jest tylko datowanie najstarszego zachowanego odpisu (1409 r.). Kontrowersjebudzi również datowanie Kazań świętokrzyskich (wiek XIII – pierwsza połowaXIV wieku). W wypadku tych dwóch zabytków nie można orzec z całą pewnością,czy reprezentują one język XIII czy też pierwszej połowy XIV wieku.1Fonetyką języka polskiego przed wiekiem XIV zajęła się również M. Sulisz (1976). Mankamentemjej pracy było to, że nie oparła się ona na fotokopiach dokumentów, zgromadzonych przez historyków,tylko na ich przedrukach (zob. Dunaj 1977b).

2. Stan badań nad polszczyzną XIV wieku11Jeśli zasób dostępnych źródeł językowych z XIV wieku rozbijemy na dwa okresy:pierwszą połowę tego stulecia i drugą, to okaże się, że badacz historii dawnejpolszczyzny dysponuje zestawem tekstów zróżnicowanych zarówno ilościowo, jaki jakościowo. Pierwszą połowę XIV wieku reprezentują przede wszystkim dokumentyłacińskie (także niemieckie), zawierające wyrazy polskie, i być może dwa wymienioneteksty literatury religijnej. Dla drugiej połowy tego stulecia mamy w dalszym ciąguliczne dokumenty łacińskie, ale obok nich pojawiają się, szczególnie pod koniectego okresu, bardzo ważne teksty ciągłe, niezwykle cenne roty przysiąg sądowych 2i Psałterz floriański. Tę tendencję wzrostową (pod względem ilości oraz różnorodności)możemy obserwować i w następnych stuleciach (XV i XVI wieku). Szczególniezastosowanie druku stanowiło przełom dla rozwoju piśmiennictwa.2. Stan badań nad polszczyzną XIV wiekuUwagę badaczy XIV-wiecznej polszczyzny przyciągały przede wszystkim zabytkipisane po polsku. Materiał z tekstów ciągłych: Psałterza floriańskiego i rot przysiągsądowych wykorzystano do opracowań leksykograficznych (por. Słownik staropolski –SSt). Dostarczyły też one (zwłaszcza roty sądowe) cennego materiału dla rozwijającejsię prężnie dialektologii historycznej (zob. np. Nieminen 1932, Taszycki 1934a, b, Kuraszkiewicz1951 i wiele dalszych prac). W końcu podjęto prace nad monograficznymopracowaniem zabytków. Gruntownego opisu doczekał się Psałterz floriański – i tozarówno jego część XIV-wieczna (zob. Kamińska 1981, 1991), jak też XV-wieczna(por. Cybulski 1988, 1993). Wnikliwymi badaniami objęto także polskie roty przysiągsądowych (większość z nich pochodzi z XV wieku). Do tej pory ukazała się monografiapoświęcona fonetyce rot sądowych wielkopolskich (zob. Trawińska 2005). Opublikowanyzostał też bardzo cenny indeks wyrazowy do tych rot (Trawińska 2009). Niedawnowydana została również rozprawa poświęcona analizie fonetyki małopolskich rotsądowych (Przęczek-Kisielak 2011). Badacze zajęli się także drobniejszymi zabytkamitakimi jak Fragment Łopacińskiego (zob. Wydra, Rzepka 1980).Ogromnej literatury przedmiotu doczekały się dwa wcześniejsze zabytki, którychdatowanie nastręcza wiele trudności, mianowicie Bogurodzica i Kazania świętokrzyskie.Przytaczanie ogromnej bibliografii na ich temat byłoby w tym miejscu niecelowe.W wypadku Bogurodzicy wystarczy powołać się na prace E. Ostrowskiej (1967)i S. Urbańczyka (1978). Kazania świętokrzyskie doczekały się ostatnio wspaniałejedycji wraz z opracowaniem (por. Stępień 2009).Na tym tle uderza brak zainteresowania materiałem znajdującym się w dokumentachłacińskich. Jest to poniekąd zrozumiałe, bowiem dla badaczy atrakcyjniejszewydawały się zabytki polskie. Materiał ze źródeł łacińskich powinien stać się jednak2Najstarsze roty przysiąg sądowych pisane po polsku pochodzą z końca XIV wieku. Por. najstarsze rotypoznańskie – 1386, gnieźnieńskie – 1390, kościańskie – 1391, pyzdrskie – 1392, łęczyckie – 1385,krakowskie – 1388. Roty sądowe mazowieckie pisane po polsku pojawiły się dopiero w XV wieku.

189BibliografiaBajerowa I. 1964. Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku,Wrocław.Bajerowa I. 1969. Strukturalna interpretacja historii języka, „Język Polski” XLIX, s. 81–103.Bajerowa I. 1986. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. I Ortografia i fonologia,Katowice.Bajerowa I. 1992. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. II Fleksja, Katowice.Bajerowa I. 2000. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. III Składnia. Synteza,Katowice.Bajerowa I. 2003. Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa.Bajerowa I. 2010. Czy i jak historia języka może skorzystać z propozycji kognitywizmu?, „Ling--Varia” V nr 2, s. 37–44.Bal J. 1963. Nagłosowa grupa spółgłoskowa zaimków kto, który, którędy itp. w dialektach i historiijęzyka polskiego, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze z. 5, s. 163–224.Bargieł M. 1950. Grupy fonemów spółgłoskowych współczesnej polszczyzny kulturalnej, „BiuletynPTJ” X, s. 1–25.Bargieł M. 1969. Cechy dialektyczne polskich zabytków rękopiśmiennych pierwszej połowy XVIwieku, Wrocław.Baudouin de Courtenay J. 1870. O driewnie-polskom jazykie do XIV-go stoletija, Lipsk.Bobowska-Kowalska M. 1960. Przynależność dialektyczna Biblii królowej Zofii, Zeszyty NaukoweUJ, Prace Językoznawcze z. 3, s. 105–148.Borawski S. 1995. Tradycja i perspektywy. Przeszłość i przyszłość nauki o dziejach języka polskiego,Wrocław.Borawski S. 2000. Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa.Borawski S. 2005. Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii[w:] Rozprawy o historii języka polskiego, pod red. S. Borawskiego, Zielona Góra.Brajerski T. 1956a. Staropolskie bierzę i dzisiejsze bierę ‘biorę’, „Poradnik Językowy”, s. 30–32,przedruk [w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995, s. 92–94.Brajerski T. 1956b. Staropolskie ćwi(e)rdzić i twi(e)rdzić, „Poradnik Językowy”, s. 61–66, przedruk[w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995, s. 95–99.Brajerski T. 1957a. O przyimkach z rdzennym -dług i -dl- w języku polskim XIV–XVI w., „PoradnikJęzykowy”, s. 289–300, przedruk [w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym,Lublin 1995, s. 100–111.Brajerski T. 1957b. Staropolskie szlachatny (ślachatny), „Poradnik Językowy”, s. 354–359, przedruk[w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995, s. 112–117.Brajerski T. 1960. Oboczność powiedać // powiadać w języku polskim XIV–XVI w., „Slavia Occidentalis”XX, z. 2, s. 35–43, przedruk [w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym,Lublin 1995, s. 178–186.Brajerski T. 1964. Zaimek wszystek i jego oboczności w w. XIV–XVI, „Roczniki Humanistyczne”XII, z. 4, s. 5–26, przedruk [w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin1995, s. 215–235.Brajerski T. 1966. Dyspalatalizacja spółgłosek wargowych w kilku zabytkach staropolskich, RozprawyKomisji Językowej WTN VI, s. 59–66, przedruk [w:] T. Brajerski, O języku polskim dawnymi dzisiejszym, Lublin 1995, s. 241–248.Brückner A. 1891. Kazania świętokrzyskie, Prace Filologiczne III, s. 697–707, 723–740.Brückner A. 1906. Dzieje języka polskiego, wyd. 4, Wrocław 1960.Brückner A. 1915. Powstanie i rozwój języka literackiego, Encyklopedia polska, wyd. PAU, Językpolski i jego historia, cz. I, Kraków, s. 73–99.

190 BibliografiaCieślikowa A. 1965. Partykuła -kolwiek w historii i dialektach języka polskiego, Zeszyty NaukoweUJ, Prace Językoznawcze z. 15, s. 45–84.Cybulski M. 1974. Wpływ spółgłosek półotwartych na samogłoski ustne w księgach miejskichSandomierza z lat 1544–1638, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN XX, s. 5–21.Cybulski M. 1976. Dialektyzmy w aktach miasta Jastrzębia z lat 1619-1625, Rozprawy KomisjiJęzykowej ŁTN XXII, s. 19–34.Cybulski M. 1977a. Uwagi o języku akt dóbr staszowskich z roku 1738, Acta Universitatis Lodziensis,Seria I, z. 15, s. 3–13.Cybulski M. 1977b. Mazurzenie i dyspalatalizacja w świetle materiałów z szesnastowiecznychi siedemnastowiecznych rękopisów sandomierskich, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN XXIII,s. 5–40.Cybulski M. 1978. Samogłoski nosowe w rękopisach sandomierskich z XVI-XVIII wieku, RozprawyKomisji Językowej ŁTN XXIV, s. 5–23.Cybulski M. 1980. Język ksiąg radzieckich i ławniczych Sandomierza z lat 1543–1767, StudiaJęzykoznawcze V, s. 7–63.Cybulski M. 1983. Język księgi urzędu gromadzkiego Spytkowic pod Jordanowem z lat 1612–1703,Rozprawy Komisji Językowej ŁTN XXIX, s. 5–22.Cybulski M. 1986a. Bohemizmy ortograficzne w drugiej i trzeciej części „Psałterza floriańskiego”,Rozprawy Komisji Językowej ŁTN XXXII, s. 45–52.Cybulski M. 1986b. Mazurzenie w drugiej i trzeciej części „Psałterza floriańskiego”, Acta UniversitatisLodziensis, Folia Linguistica 12, s. 227–234.Cybulski M. 1988. Język piętnastowiecznej części „Psałterza floriańskiego”. Ortografia, fonetyka,fleksja, Łódź.Cybulski M. 1993. Język piętnastowiecznej części „Psałterza floriańskiego”: składnia zdania pojedynczego,Łódź.Cybulski M. 2010. Na obrzeżach głównego nurtu. O grafii urzędowych rękopisów średniopolskich[w:] Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetykąhistorycznej polszczyzny, pod red. Z. Kuźmickiego i M. Osiewicza, Zielona Góra–Poznań,s. 167–188.Dejna K. 1973. Dialekty polskie, Wrocław.Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S. 1998. Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.Dmochowski F.S. 1864. Nauka prozy, poezji i zarys piśmiennictwa polskiego, cz. III, Warszawa.Dubisz S. 2006. Strukturalna interpretacja ewolucji systemu gramatycznego polszczyzny [w:] Staropolszczyznapiękna i interesująca, pod red. E. Koniusz i S. Cygana, t. 1, Kielce, s. 31–41.Dubisz S. 2009. Dzieje języka polskiego jako problem badawczy w pracy historyka języka, „PoradnikJęzykowy” z. 3, s. 19–34.Dukiewicz L. 1998. Fonetyka [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia,pod red. H. Wróbla, Kraków, s. 7–103.Dunaj B. 1968a. Rozwój nagłosowej grupy spółgłoskowej pč- (pc-, pć-) w polszczyźnie, ZeszytyNaukowe UJ, Prace Językoznawcze z. 21, s. 163–199.Dunaj B. 1968b. Oboczność piętro // przętr w historii i dialektach języka polskiego, Zeszyty NaukoweUJ, Prace Językoznawcze z. 21, s. 201–219.Dunaj B. 1971. Ze studiów nad polską dialektologią historyczną. I. Uwagi o historii i geografiiwyrazów pasterz, pasturz, pastuch(a), II. Ślady zróżnicowań iloczasowych, Zeszyty NaukoweUJ, Prace Językoznawcze z. 35, Kraków, s. 221–246.Dunaj B. 1974a. Niektóre problemy polszczyzny XII wieku, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawczez. 41, s. 149–161.Dunaj B. 1974b. Kształtowanie się odmiany przymiotnikowo-zaimkowej w języku polskim, ZeszytyNaukowe UJ, Prace Językoznawcze z. 41, s. 17–66.Dunaj B. 1975a. Język polski najstarszej doby piśmiennej (XII–XIII w.), Warszawa.

192 BibliografiaKalina A. 1883. Historia języka polskiego, t. I, Lwów.Kamińska M. 1981. „Psałterz floriański”. Monografia języka. Cz. 1. Ortografia, fonetyka, fleksjaimion, Wrocław.Kamińska M. 1991. „Psałterz floriański”. Monografia językowa. Cz. II. Fleksja liczebników, zaimków,czasowników, Łódź.Karaś M. 1955. Historia i geografia prepozycji ot // od w języku polskim, Studia z filologii polskieji słowiańskiej I, s. 59–110.Karpluk M. 1968. Ze słowotwórstwa rzeczowników polskich. Przyrostki -yszek, -yszka, -yszko[w:] Symbolae philologicae in honorem Vitoldi Taszycki, Wrocław, s. 147–154.Kępińska A. 2010. Wiedza historycznojęzykowa a edycje tekstów staropolskich (na przykładachz fryburskiego wydania „Rozmyślania przemyskiego”) [w:] Dokument pisany w badaniachhistoryka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, pod red.M. Kuźmickiego i M. Osiewicza, Zielona Góra–Poznań, s. 31–70.Kierkowicz M., Krążyńska Z., Mika T., Rojszczak D. 2010. Nowe kierunki w badaniach nad grafiąi fonetyką staropolską [w:] Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badańnad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, pod red. M. Kuźmickiego i M. Osiewicza, ZielonaGóra–Poznań, s. 11–29.Klemensiewicz Z. 1953. O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, Warszawa, przedruk[w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, Studia staropolskie III, pod red. K. Budzyka,Wrocław 1956, s. 178–241.Klemensiewicz Z. 1956. Zagadnienia i założenia historii języka polskiego, „Pamiętnik Literacki”XLVII z. 3, s. 86–137.Klemensiewicz Z. 1961. Historia języka polskiego, cz. I. Doba staropolska, Warszawa.Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. 1964. Gramatyka historyczna języka polskiego,wyd. 2, Warszawa 1956.Kleszczowa K. 2011. Strukturalizm i poststrukturalizm w badaniach historycznojęzykowych, „BiuletynPTJ” LXVII, s. 97–115.Koneczna H. 1965. Charakterystyka fonetyczna języka polskiego na tle innych języków słowiańskich,Warszawa.Kownacki E. 1976a. W sprawie zmiany artykulacji psł. w w języku polskim, Studia PolonistyczneIII, s. 51–55.Kownacki E. 1976b. Z problematyki grafii i fonetyki staropolskiej (artykulacja v przed półotwartymii po spółgłosce bezdźwięcznej), Slavia Occidentalis XXXIII, s. 12–35.Krążyńska Z., Rzepka W.R. 1971. O przymiotnikach z sufiksami -ity, -isty, -aty, -asty w polszczyźnieXVI i początku XVII wieku, Slavia Occidentalis 28/29, s. 99–129.Kryński A.A. 1897. Gramatyka języka polskiego, Warszawa.Kuraszkiewicz W. 1927. Z historii polskich samogłosek nosowych, Prace Filologiczne XII, s. 135––144, przedruk [w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą,Warszawa 1986, s. 180–186.Kuraszkiewicz W. 1932. Studia nad polskimi samogłoskami nosowymi. Rezonans nosowy,Kraków.Kuraszkiewicz W. 1936. Współczesne zagadnienia polskiej dialektologii historycznej. Wstępnywykład w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim wygłoszony w dniu 9 października 1936 roku,Prąd 23, s. 187–197.Kuraszkiewicz W. 1948. Pomorsko-mazowiecki liczebnik siet(e)m. „Roczniki Zakładu Narodowegoim. Ossolińskich” III, s. 177–186, przedruk [w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studianad historią i strukturą, Warszawa 1986, s. 315–321.Kuraszkiewicz W. 1951. Oboczność -‘ev- // -‘ov- w dawnej polszczyźnie i dzisiejszych gwarach,Wrocław, przedruk [w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą,Warszawa 1986, s. 245–279.

Bibliografia193Kuraszkiewicz W. 1953a. Pochodzenie polskiego języka literackiego w świetle wyników dialektologiihistorycznej, Wrocław, przedruk [w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nadhistorią i strukturą, Warszawa 1986, s. 51–128.Kuraszkiewicz W. 1953b. Mazowieckie samogłoski nosowe w XV i XVI wieku, SprawozdaniaWrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7, Dodatek 4, s. 1–8, przedruk [w:] W. Kuraszkiewicz,Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa 1986, s. 194–200.Kuraszkiewicz W. 1956. Tło społeczne rozwoju polskiego języka literackiego [w:] Z dziejówpowstawania języków narodowych i literackich, Materiały z metodologicznej konferencjiszkoleniowej Polskiej Akademii Nauk, Zakopane, marzec 1955, Warszawa, s. 37–96, przedruk[w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa 1986,s. 129–179.Kuraszkiewicz W. 1976. Imiona Więc(e)sław i Więceń(e)c w XIV–XV wieku, Zeszyty NaukoweWydziału Humanistycznego UG, Filologia Polska, Prace Językoznawcze 4, s. 75–81, przedruk[w:] W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa 1986,s. 492–498.Lehr-Spławiński T. 1926. Les voyelles nasales dans les langues léchites, Revue des Études Slaves VI,s. 54–65.Lehr-Spławiński T. 1938. Spory o pochodzenie polskiego języka literackiego [w:] Szkice z dziejówrozwoju i kultury języka polskiego, Lwów, s. 89–90.Lindert B. 1965. Przyczynek do zasięgu staropolskich form czasu przeszłego robiłech, robilichmy,„Język Polski” XLV, s. 122–124.Lisowski T. 2004. Ideografizacja polskiego pisma a interpretacja historycznojęzykowa, czyli cowiemy o dawnym systemie graficznym, „Biuletyn PTJ” LX, s. 17–27.Lisowski T., Osiewicz M. 2010. Leksykalizacja pisowni w dobie staro- i średniopolskiej jako problembadawczy. Uwagi metodologiczne na marginesie prac Władysława Kuraszkiewicza [w:] Dokumentpisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetyką historycznejpolszczyzny, pod red. M. Kuźmickiego i M. Osiewicza, Zielona Góra–Poznań, s. 149–166.Lubaś W. 1979. Społeczne uwarunkowania współczesnej polszczyzny. Szkice socjolingwistyczne,Kraków.Łoś J. 1922, 1925, 1927. Gramatyka polska, cz. I. Głosownia historyczna, cz. II. Słowotwórstwo,cz. III. Odmiennia (fleksja historyczna), Lwów.Maćkowiak K. 2011. U źródeł polskiej świadomości językowej (X–XV wiek), Poznań.Malec M. 2003. Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa.Malinowski L. 1873. Beiträge zur slavischen Dialektologie I. Über die Oppelnische Mundartin Oberschlesien, Lipsk.Mańczak W. 1955. O zasięgu typów polskich nazw miejscowych w XVI wieku (prócz Śląska i Pomorza),„Język Polski” XXXV, s. 26–41.Mańczak W. 1956. Uwagi o nazwach miejscowych Pomorza Gdańskiego [w:] Konferencja pomorska(1954), Prace Językoznawcze, Warszawa, s. 175–189.Mańczak W. 1960. Onomastyczne przyczynki do zagadnienia genezy polskiego języka literackiego,„Onomastica” VI, s. 49–79.Milewski T. 1933. O zastępstwie ps. grup tålt, tårt, tert, telt w językach lechickich, Slavia OccidentalisXII, s. 96–119.Milewski T. 1956. Chronologia i przyczyny mazurzenia, Zeszyty Naukowe UJ, Filologia 2, s. 5–57,przedruk [w:] T. Milewski, Z zagadnień językoznawstwa ogólnego i historycznego, Warszawa1969, s. 414–478.Moszyński L. 1970. Kształtowanie się polskiego systemu samogłoskowego, Zeszyty Naukowe UMKw Toruniu, Filologia polska VIII, s. 70–77.Mycawka M. 1988. Charakterystyka gwary Rytra w woj. nowosądeckim, Studenckie Zeszyty Językoznawcze,pod red. B. Dunaja, Kraków, s. 39–52.

194 BibliografiaNalepa J. 1968. Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Podstawy jedności i jej rozpad, Poznań.Nieminen E. 1928. Polska końcówka -och w loc. pl. rzeczowników [w:] Symbolae Grammaticaein honorem J. Rozwadowski II, s. 381–388.Nieminen E. 1930. Beiträge zur historischen Dialektologie der polnischen Sprache, 1. Die pronominader 1. Person als Subjekt, 2. Zahlenverbindungen, „Lud Słowiański” I/2A, s. 256–296.Nieminen E. 1931. Beiträge zur historischen Dialektologie der polnischen Sprache, 3. Trzymać unddzierżeć, 4. Konjunktionen iż(e) : eż(e) „das, Weil”, „Lud Słowiański” IIA, s. 1–32.Nieminen E. 1932. Zur altpolnischen Lautgeschichte. Die Lautformel ci(e)r(z)ć, Annales AcademiaeScientiarum Fennicae, Ser. B. XXVII nr 1, Helsinki.Nitsch K. 1907a. Dialekty polskie Prus Zachodnich, MPKJ III, s. 101–284, 305–395, przedruk[w:] K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych t. III, Wrocław, s. 47–251.Nitsch K. 1907b. Dialekty polskie Prus Wschodnich, MPKJ III, s. 397–487, przedruk [w:] K. Nitsch,Wybór pism polonistycznych t. III, Wrocław, s. 252–321.Nitsch K. 1909. Dialekty polskie Śląska, MPKJ IV, s. 85–356.Nitsch K. 1910. Próba ugrupowania gwar polskich, Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU XLVI,s. 336–365.Nitsch K. 1913. O wzajemnym stosunku gwar ludowych i języka literackiego. 1. Pochodzenie polskiegojęzyka literackiego, 2. Polskie dialekty kulturalne, 3. Wpływ dialektu kulturalnego nadialekty ludowe, „Język Polski” I, s. 33–38, 79–83, 172–179, 281–287, przedruk [w:] K. Nitsch,Wybór pism polonistycznych I, Wrocław 1954, s. 193–218.Nitsch K. 1915. Dialekty języka polskiego [w:] Encyklopedia PAU. Język polski i jego historia…cz. III, Kraków, s. 248-343, wyd. 4, Wrocław 1957.Nitsch K. 1948. Co to jest dialektologia historyczna?, „Biuletyn PTJ” VIII, s. 119–122, przedruk[w:] K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych t. IV, Wrocław 1958, s. 253–254.Nitsch K. 1953. Co wiemy naprawdę o dialektach ludowych XVI wieku?, „Język Polski” XXXIII, s. 225––244, przedruk [w:] K. Nitsch, Wybór pism polonistycznych t. IV, Wrocław 1958, s. 387–406.Ostaszewska D. (red.) 2002. Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Katowice.Ostrowska E. 1967. O artyzmie polskich średniowiecznych zabytków językowych („Bogurodzica”,„Kazania świętokrzyskie”, „Posłuchajcie, bracia miła”), Kraków.Ostrowska E. 1968a. Nieznane fakty dialektyczne w polszczyźnie średniowiecznej, 1. Fonetykaśródwyrazowa przed spółgłoskami spółotwartymi, „Język Polski” XLVIII, s. 334–347.Ostrowska E. 1968b. Dialektyzmy w płockiej „Rozmowie mistrza Polikarpa ze śmiercią”, Sprawozdaniaz Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie XII/1, s. 80–83.Ostrowska E. 1969a. Nieznane fakty dialektyczne w polszczyźnie średniowiecznej, 2. Spółgłoskiwargowe miękkie, „Język Polski” XLIX, s. 103–112.Ostrowska E. 1969b. Z dziejów *ŕ w staropolszczyźnie, Sprawozdania z Posiedzeń Komisji NaukowychOddziału PAN w Krakowie XIII/1, s. 57–59.Ostrowska E. 1969c. Staropolskie zmiany w wyrazach ksiądz, księga, „Język Polski” XLIX,s. 169–175.Perlin J. 2004. Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa.Pihan-Kijasowa A. 2010. Przegląd badań nad grafią i fonetyką doby średniopolskiej po 1965 roku[w:] Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetykąhistorycznej polszczyzny, pod red. M. Kuźmickiego i M. Osiewicza, Zielona Góra–Poznań,s. 127–147.Popowska-Taborska H. 1961. Centralne zagadnienie wokalizmu kaszubskiego. Kaszubska zmianaę> į oraz ĭ, y˘, ǔ> ǝ, Wrocław.Popowska-Taborska H. 1969. Co wiemy o polszczyźnie epoki przedpiśmiennej?, „Język Polski”XLIX.Przęczek-Kisielak S. 2011. Właściwości fonetyczne małopolskich rot sądowych, Kraków.Reichan J. 1980. Małopolskie gwary jednonosówkowe, cz. I–II, Wrocław.

Bibliografia195Rospond S. 1931. Sufiksy -sk i -sko w nazwach miejscowych polskich do XVI w., „Lud Słowiański”IIA, s. 129–155.Rospond S. 1953. Problem genezy polskiego języka literackiego, „Pamiętnik Literacki” XLIV, z. 2,s. 512–548, przedruk – wersja rozszerzona [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego,Studia staropolskie III, pod red. K. Budzyka, Wrocław, s. 117–177.Rospond S. 1957a. Polsko-niemieckie substytucje graficzno-fonetyczne w najdawniejszych dyplomachi tekstach śląskich, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Językoznawstwo,Wrocław, s. 3–39.Rospond S. 1957b. Dawność mazurzenia w świetle grafiki staropolskiej, Wrocław.Rospond S. 1969. Słowiańskie nazwy miejscowe z sufiksem -ьsk-, Wrocław.Rozwadowski J. 1909. Bulla z roku 1136 jako najstarszy zabytek języka polskiego, MPKJ IV,s. 432–482.Rozwadowski J. 1915. Historyczna fonetyka, czyli głosownia języka polskiego [w:] EncyklopediaPAU, Język polski i jego historia… cz. II, Kraków, wyd. 2 zmienione i poszerzone [w:] T. Benni, J.Łoś, K. Nitsch, J. Rozwadowski, H. Ułaszyn, Gramatyka języka polskiego, Kraków 1923 (wyd. 2),s. 57–206, przedruk (w:) J. Rozwadowski, Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 73–224.Rudnicki M. 1952. W sprawie pochodzenia polskiego języka literackiego (Pokłosie dyskusji), „PoradnikJęzykowy”, z. 5, s. 1–12, z. 6, s. 1–8.Rymut K. 1960. Przejście l w oł w historii języka polskiego, Zeszyty Naukowe UJ, Filologia 6, PraceJęzykoznawcze 3, s. 185–201, przedruk [w:] K. Rymut, Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe,Kraków 2003, s. 275–288.Rymut K. 1979. Uproszczenie grupy chw > ch w staropolszczyźnie [w:] Opuscula polono-slavica,pod red. J. Safarewicza, Wrocław, s. 321–324, przedruk [w:] K. Rymut, Szkice onomastycznei historycznojęzykowe, Kraków 2003, s. 293–296.Sawicka I. 1975. Struktura grup spółgłoskowych w językach słowiańskich, Wrocław.Sawicka I. 1998. Fonologia [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia,pod red. H. Wróbla, s. 105–194, Kraków.Sikora K. (w druku). Samogłoski nosowe w gwarach wschodniej Sądecczyzny.Skulina T. 1960a. Staropolska oboczność Wociech // Wojciech, „Poradnik Językowy”, s. 113–123.Skulina T. 1960b. Geografia językowa form rozgniewać i rozniewać w staropolszczyźnie, „JęzykPolski” XL, s. 127–135.Skulina T. 1964. Rozwój grup spółgłosek zwarto-szczelinowych w języku polskim, Poznań.Słoński S. 1953. Historia języka polskiego, wyd. 3, Warszawa.Sobierajski Z. 1960. Z przeszłości gwar północnej Wielkopolski XVI–XVIII wieku, Slavia OccidentalisXX, s. 149–164.Stępień W. (red.) 2009. Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze,Warszawa.Stieber Z. 1946a. Dlaczego mówimy tszy kszywe kszaki, a nie dży gżywe gżaki?, „Język Polski”XXVI, s. 76–78.Stieber Z. 1946b. Skąd się wzięła wymowa tfoja śfieca, „Język Polski” XXVI s. 107–109.Stieber Z. 1950. Przyczynki do historii polskich rymów. 1. Rymy sandomierskie XVI i XVII wieku,„Język Polski” XXX, s. 110–113, przedruk [w:] Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Warszawa1974, s. 346–349.Stieber Z. 1952a. Rozwój fonologiczny języka polskiego, Warszawa, wyd. 2, Warszawa 1958.Stieber Z. 1952b. Głos w dyskusji o pochodzeniu polskiego języka literackiego, „Pamiętnik Literacki”XLIII, z. 3–4, s. 917–933, przedruk [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, Studiastaropolskie III, Wrocław 1956, s. 102–116.Stieber Z. 1956a. Stosunek kaszubszczyzny do dialektów Polski lądowej [w:] Konferencja pomorska1954. Prace Językoznawcze, Warszawa, s. 37–48, przedruk [w:] Z. Stieber, Świat językowySłowian, Warszawa 1974, s. 406–417.

196 BibliografiaStieber Z. 1956b. Udział poszczególnych dialektów w formowaniu polskiego języka literackiego[w:] Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich. Materiały z metodologicznejkonferencji szkoleniowej PAN, Zakopane, marzec 1955, Warszawa, s. 97–120, przedruk[w:] Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Warszawa 1974, s. 272–294.Stieber Z. 1966. Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa.Stieber Z. 1969a. Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Fonologia, Warszawa.Stieber Z. 1969b. Jak brzmiała pralechicka nosówka tylna?, Zbornik za filologiju i lingvistikuXII, Novi Sad, s. 21–23, przedruk [w:] Z. Stieber, Świat językowy Słowian, Warszawa 1974,s. 118–120.Sulisz M. 1976. Staropolska fonetyka w świetle materiału onomastycznego do XIV wieku,Wrocław.Szelachowska-Winiarzowa L. 2001. Kłopoty z transkrypcją grup spółgłoskowych w tekstach staropolskich[w:] Poznańskie Spotkania Językowe VII, Poznań, s. 145–155.Szober S. 1931. Pochodzenie i rozwój polskiego języka literackiego, Warszawa.Śmiech W. 1953. Rozwój historyczny polskich grup spółgłoskowych *sŕ, *zŕ, *žŕ, Łódź.Taszycki W. 1930. Spory o pochodzenie polskiego języka literackiego, „Przegląd Humanistyczny” V,s. 323–333.Taszycki W. 1933. Powstanie i rozwój rzeczowników typu cielak. Ustęp z historii narzecza mazowieckiego,„Lud Słowiański” IIIA, s. 17–33, przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studiapolonistyczne t. II, Wrocław 1961, s. 236–248.Taszycki W. 1934a. Z dawnych podziałów dialektycznych języka polskiego, Część I. Przejście ra > re,Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, dział I, tom VI, zesz. 1, Lwów, przedruk[w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław 1961, s. 7–70.Taszycki W. 1934b. Z dawnych podziałów dialektycznych języka polskiego, część II. Przejście ja > je,Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, dział I, tom VI, zesz. 2, Lwów, przedruk[w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław 1961, s. 71–148.Taszycki W. 1946. Staropolskie formy czasu przeszłego robiłech, robilichmy, Sprawozdania z PosiedzeńPAU XLVII, s. 7–10, przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne,t. II, Wrocław 1961, s. 205–209.Taszycki 1947a. Przejście chw > f w staropolszczyźnie, Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAUXLVIII, s. 40–45, przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław1961, s. 217–223.Taszycki W. 1947b. Dwa rozdziały z historycznej dialektologii polskiej: 1. Przejście połączeniatart > tert. 2. Przyrostki -k, -c i formy podobne, Sprawozdania z Posiedzeń PAU XLVIII,s. 311–316, przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław 1961,s. 224–229.Taszycki W. 1949. O małopolskich formach grok ‘groch’, na nogak ‘na nogach’, robiłek ‘robiłech= robiłem’, „Język Polski” XXIX, s. 195–202, przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studiapolonistyczne, t. II, Wrocław 1961, s. 210–216.Taszycki W. 1948. Dawność tzw. mazurzenia w języku polskim, Warszawa, przedruk [w:] W. Taszycki,Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław 1961, s. 166–188.Taszycki W. 1955. Historia i znaczenie nazwy Wawel, „Onomastica” I, s. 41–59, przedruk [w:] W. Taszycki,Rozprawy i studia polonistyczne, t. I, Wrocław 1958, s. 191–204.Taszycki W. 1956. Co to jest dialektologia historyczna?, Zeszyty Naukowe UJ, Filologia nr 2, s. 59–71,przedruk [w:] W. Taszycki, Rozprawy i studia polonistyczne, t. II, Wrocław 1961, s. 275–287.Taszycki W. 1973. Wstęp do Zarysu historycznej dialektologii polskiej, Rozprawy i studia polonistyczne,t. V, Wrocław, s. 167–171.Taszycki W., Milewski T. 1956. Polski język literacki powstał w Małopolsce. Głos w dyskusji nadpochodzeniem literackiej polszczyzny [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, Studiastaropolskie III, pod red. K. Budzyka, Wrocław, s. 364–436.

Bibliografia197Trawińska M. 2005. Fonetyka wielkopolskich rot sądowych, Warszawa.Trawińska M. 2009. Indeksy do wielkopolskich rot sądowych z XIV i XV wieku, Warszawa.Trawińska M. 2010. Grafia najstarszej księgi ziemskiej poznańskiej [w:] Dokument pisany w badaniachhistoryka języka. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, pod red.M. Kuźmickiego i M. Osiewicza, Zielona Góra–Poznań, s. 71–85.Troubetzkoy N. 1925. Les voyelles nasales des langues léchites, Revue des Études Slaves V,s. 24–37.Trypućko J. 1960. Użycie zaimków osobowych w funkcji podmiotu w staropolskim, Studia SlavicaGunnaro Gunnarsson sexagenario dedicata, Acta Universitatis Upsaliensis, Studia SlavicaUpsaliensia 1, Uppsala, s. 119–146.Twardzik W. 1997. O uważniejszym aniżeli dotychmiast tekstu staropolskiego czytaniu i jakie z niegopożytki płyną rozprawa śliczna i podziwienia godna, Kraków.Urbańczyk S. 1949. Dwie śląskie cechy dialektyczne: wymowa typu fała i końcówka miejsc. l. mn.-och, „Język Polski” XXIX, s. 170–173.Urbańczyk S. 1952. O staropolskim przedrostku na- // naj-, „Język Polski” XXXII, s. 28–30.Urbańczyk S. 1953. Głos w dyskusji o pochodzeniu polskiego języka literackiego, „PamiętnikLiteracki” XLIV, s. 196–216, przedruk [w:] Pochodzenie polskiego języka literackiego, Studiastaropolskie III, pod red. K. Budzyka, Wrocław 1956, s. 82–101.Urbańczyk S. 1955. Rozwój ortografii polskiej, „Język Polski” XXXV, s. 81–92.Urbańczyk S. 1960. Z dziejów końcówki -ech w gen.-loc. pl. zaimków i przymiotników, SlaviaOccidentalis XX, s. 209–214.Urbańczyk S. 1963. Periodyzacja dziejów polskiego języka literackiego [w:] Z polskich studiówslawistycznych, seria 2, Warszawa, s. 223–235, przedruk [w:] S. Urbańczyk, Prace z dziejówjęzyka polskiego, Wrocław 1979, s. 50–62.Urbańczyk S. 1978. „Bogurodzica”. Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, „PamiętnikLiteracki” LXIX, z. 1, s. 35–70, przedruk [w:] S. Urbańczyk, Prace z dziejów języka polskiego,Wrocław 1979, s. 113–148.van Wijk N. 1929. O dyspalatalizacji w językach lechickich, Prace Filologiczne XIV, s. 477–484.van Wijk N. 1937. L’origine de la langue polonaise commune, Amsterdam.Walczak B. 1999. Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.Winkler-Leszczyńska I. 1951. Ściągnięte i nie ściągnięte formy słów stać i bać się, „Język Polski”XXXI, s. 29–32.Winkler-Leszczyńska I. 1962. Czasowniki typu siać, grzać w polszczyźnie, Rozprawy KomisjiJęzykowej ŁTN VIII, s. 185–196.Winkler-Leszczyńska I. 1964. Sufiksy przymiotnikowe -ity, -isty, -aty, -asty w języku polskim natle ogólnosłowiańskim, Wrocław.Wiśniewska H. 2006. Aktualne teorie lingwistyczne w badaniach historii języka polskiego, (w:) Staropolszczyznapiękna i interesująca, t. 1, pod red. E. Koniusz i S. Cygana, Kielce, s. 19–29.Wojtyła M. 1971. Oboczność końcówek 1. os. l. mn. czasu teraźniejszego czasownika -m // -myw historii języka polskiego, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze z. 35, Kraków,s. 125–150.Wydra W., Rzepka W.R. 1980. Fragment Łopacińskiego. Z problemów krytyki i analizy tekstu, PraceFilologiczne XXIX, s. 309–332.Zajda A. 1970. Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku),Kraków.Zajda A. 2010. Historia języka polskiego dzisiaj. Możliwości, zadania i postulaty w zakresie badańnad historią słownictwa polskiego, „Ling-Varia” V, nr 2, s. 75–101.Zwoliński P. Wymowa px’ivo ‘piwo’ w XVII-wiecznej Warszawie [w:] W służbie nauce i szkole.Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Doktorowi Zenonowi Klemensiewiczowi, pod red.M. Szymczaka i in., Warszawa 1970, s. 101–105.

Wykaz źródełCDP – Codex diplomaticus Poloniae. Kodeks dyplomatyczny Polski. I–IV.I. Wyd. L. Rzyszczewski i A. Muczkowski. Warszawa 1848.II. Wyd. L. Rzyszczewski i A. Muczkowski. Warszawa 1848.III. Wyd. J. Bartoszewicz. Warszawa 1858.IV. Wyd. M. Bobowski. Warszawa 1887.DKK – Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej. I. 1063 Wyd. S. Kuraś. Lublin 1965.DKM – Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile. II. Zbiór dyplomów klasztoru mogilskiego.Kraków 1867.DKN – Dokumenty Klasztoru Norbertanek w Imbramowicach z lat 1228–1450. Wyd. Z. Kozłowska--Budkowa. Archiwum Komisji Historycznej XVI, Kraków 1948, s. 77–126.DKP – W. Kętrzyński, 30 dokumentów katedry płockiej (1230–1317). Sprawozdanie z czynnościZakładu Narodowego im. Ossolińskich za rok 1888. Lwów 1888, s. 65-128.KDK – Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa. 1257–1506. I–II. Wyd. F. Piekosiński. Kraków1879–1882.KDW – Codex diplomaticus Vieliciensis. Kodeks dyplomatyczny wielicki. Wyd. F. Wolańskii W. Skrzydylko. Lwów 1872.KKK – Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława. I–II. Wyd. F. Piekosiński.I. 1166–1366. Kraków 1874* 1 .II. 1367–1423. Kraków 1883.KKT – Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego. I. 1105–1399. Wyd. W. Kętrzyński. Lwów1875.KMaz – Kodeks dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego. Wyd. T. Lubomirski. Warszawa 1863.KMłp – Kodeks dyplomatyczny Małopolski. Wyd. F. Piekosiński.I. 1178–1386. Kraków 1876.II. 1153–1333. Kraków 1886.III. 1333–1386. Kraków 1887.IV. 1386–1450. Kraków 1905.KW – Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, obejmujący dokumenta tak już drukowane, jak dotądnie ogłoszone, sięgające do roku 1400.II. 1288–1349. Wyd. I. Zakrzewski. Poznań 1878.III. 1350–1399. Wyd. I. Zakrzewski. Poznań 1879.IV. (1065)–1400. Wyd. I. Zakrzewski. Poznań 1881.VI. 1174–1400. Wyd. i oprac. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz. Warszawa 1982.MPV – Monumenta Poloniae Vaticana. I. Acta camera apostolacie 1207–1344. Wyd. J. Ptaśnik.Kraków 1913.NKDM – Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza.II. Dokumenty z lat 1248–1355. Wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, K. Pacuski, H. Wajs.Wrocław 1989.III. Dokumenty z lat 1356–1381. Wyd. I. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś. Warszawa 2000.ZDM – Zbiór dokumentów małopolskich. I. Dokumenty z lat 1257–1420. Wyd. S. Kuraś. Wrocław1962.ZDP – Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka. I. 1065–1495. Wyd. S.M. Szacherska. Warszawa1975.ZDZP – Zbiór dokumentów zakonu oo. paulinów w Polsce. I. 1328–1464. Oprac. J. Fijałek. Kraków1938.*Przykłady zaczerpnięte z I tomu sygnowane są skrótem KKK, natomiast z tomu II: KKK II.

Wykaz innych skrótówKamS – M. Kamińska, Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego, cz. I–II, Wrocław,1964–1965.LubK – W. Lubaś, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa krakowskiego,Wrocław 1968.NMP – Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany, pod red. K. Rymuta, t. I–VII,Kraków 1996–2007.RymK – K. Rymut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego,Wrocław 1967.RymNP I, II – K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I A–K, t. II, Kraków 1999.SGP – Słownik gwar polskich, t. II, pod kierunkiem J. Reichana, Wrocław 1983–1986.SNWPU – Słownik nazw współcześnie używanych w Polsce, wyd. K. Rymut, t. I–X, Kraków1992–1994.SSNO – Słownik staropolskich nazw osobowych, t. I–VI, pod red. W. Taszyckiego, t. VII Suplement,pod red. M. Malec, Wrocław 1965–1987.SSt – Słownik staropolski, pod red. S. Urbańczyka, t. I–XI, Kraków 1953–2002.SXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I–IV, red. komitet redakcyjny, t. V–XXXIII, pod red.M.R. Mayenowej, Wrocław 1966-2009.Zier – K. Zierhoffer, Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, Wrocław 1957.

REDAKTORLucyna SadkoSKŁAD I ŁAMANIETomasz PasteczkaWydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-80, 12-631-18-82, fax 12-631-18-83