Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki ... - Gorzów

Uchwała nr XXVI/279/2004Rady Miasta Gorzowa Wlkp.z dnia 24 marca 2004 r.w sprawie programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadamidla Miasta Gorzowa Wlkp.Na podstawie art. 18 ust. l ustawy z dnia 27 kwietna 2001 r. Prawo ochronyśrodowiska (Dz.U. Nr 62, póz. 627 ze zmianami) w związku z art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27kwietna 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, póz. 628 ze zmianami)§ l. Uchwala się Program ochrony środowiska wraz z Plan gospodarki odpadami dlaMiasta Gorzowa Wlkp., stanowiące odpowiednio załącznik nr l i nr 2 do uchwały.§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Gorzowa Wlkp.§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w MonitorzeMiasta Gorzowa Wlkp.Przewodniczący Rady MiastaMieczysław Kędzierski

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXVI/279/2004Rady Miasta Gorzowa Wlkp.z dnia 24 marca 2004PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKADLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOna lata 2004-2011Gorzów Wielkopolski, marzec 20041

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Program Ochrony Środowiska dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego został opracowany na podstawie umowy zdnia 11 czerwca 2003 roku, zawartej pomiędzy Miastem Gorzów Wlkp., a ARCADIS Ekokonrem Sp. z o.o. zsiedzibą we Wrocławiu.Główni autorzy opracowania:ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o. we Wrocławiudr inż. Paweł Szyszkowski – kierownik projektumgr Jarosław Haładajmgr inż. Barbara Szyszkowskamgr Grażyna Wacińska2

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.3.4.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................584.3.4.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji....................................................................................................594.3.5. Pola elektromagnetyczne........................................................................................................................604.3.5.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................604.3.6. Awarie przemysłowe.............................................................................................................................604.3.6.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................604.4.OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓWPRZYRODY ........................................................................................................................................................624.4.1. Przyroda i krajobraz ..............................................................................................................................624.4.1.1.Cele i kierunki działań do 2011 roku...............................................................................................................624.4.1.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji....................................................................................................634.4.2. Ochrona lasów........................................................................................................................................644.4.2.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................644.4.2.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji....................................................................................................644.4.3. Ochrona gleb .........................................................................................................................................654.4.3.1Cel i kierunki działań do 2011 roku..................................................................................................................654.4.3.2Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji......................................................................................................654.5. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII...........664.5.1. Wodochłonność i energochłonność gospodarki ....................................................................................664.5.1.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................664.5.1.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji....................................................................................................674.5.2. Wykorzystanie energii odnawialnej .......................................................................................................674.5.2.1.Cel i kierunki działań do 2011 roku.................................................................................................................684.5.2.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji....................................................................................................684.6. ZAGADNIENIA SYSTEMOWE.................................................................................................................694.6.1. Włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych ...............................................................694.6.2. Przyszłościowy rozwój miasta w aspekcie ochrony środowiska............................................................694.6.2.1. System transportowy .....................................................................................................................................694.6.2.2. Sektor komunalny.........................................................................................................................................723.6.2.3. Energetyka zawodowa i przemysł .................................................................................................................734.6.3. Edukacja ekologiczna.............................................................................................................................744.6.3.1. Cel i kierunki działań do 2011 roku...............................................................................................................744.6.3.2.Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji.....................................................................................................755. PROGNOZOWANY STAN ŚRODOWISKA W 2011 ROKU......................................................................775.1. WPROWADZENIE ............................................................................................................................................775.2. ZASOBY WODNE.............................................................................................................................................775.3. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .......................................................................................................................775.4. HAŁAS............................................................................................................................................................785.5. POWIERZCHNIA ZIEMI....................................................................................................................................785.6. PRZYRODA ....................................................................................................................................................786. OCENA REALIZACJI PROGRAMU...........................................................................................................796.1. INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM...............................................................................................796.1.1. Instrumenty prawne................................................................................................................................796.1.2. Instrumenty finansowe ...........................................................................................................................806.1.3. Instrumenty społeczne...........................................................................................................................806.2. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM........................................................................................................................816.2.1. Uczestnicy wdrażania programu ...........................................................................................................816.2.2. Struktura zarządzania Programem..........................................................................................................826.2.3. Monitoring wdrażania Programu............................................................................................................826.2.4. Harmonogram wdrażania Programu ......................................................................................................856.3. GŁÓWNE DZIAŁANIA W RAMACH ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM...................................................................857. ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU ..........................................................................877.1. WPROWADZENIE ...........................................................................................................................................877.2. KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU W LATACH 2004 - 2007...............................................................................877.3. STRUKTURA FINANSOWANIA PROGRAMU ......................................................................................................88SPIS LITERATURY..............................................................................................................................................904

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.SPIS TABELTab. 3.1. Charakterystyka strefy m. Gorzowa Wlkp. w zakresie jakości powietrza (2002 rok).................................17Tab. 3.2. Stan czystości rzek w roku 2002..........................................................................................................................26Tab. 3.3. Jakość wód podziemnych w latach 2000-2002...................................................................................................29Tab. 3.4. Charakterystyka ujęć komunalnych.....................................................................................................................29Tab. 3.6. Charakterystyka oczyszczalni ścieków ................................................................................................................32Tab. 3.7. Wykaz pomników przyrody...................................................................................................................................34Tab. 3.8. Wykaz wybranych obiektów przyrodniczych objętych ochroną konserwatorską.........................................34Tab. 3.9.Tereny zieleni miejskiej .........................................................................................................................................35Tab.3.10. Charakterystyka parków........................................................................................................................................36Tab. 3.11. Przedsiębiorstwa mogące szczególne oddziaływać na środowisko...............................................................40na terenie Gorzowa Wlkp. ......................................................................................................................................................40Tab.4.1. Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przewidziane do realizacji w latach 2004-2007............................................................................................................................................................................47Tab.4.2. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony przed powodzią przewidziane do realizacji w latach 2004-2007 .....52Tab.4.3. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony powietrza przewidziane do realizacji w latach 2004-2007................56Tab.4.4. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony przed hałasem przewidziane do realizacji w latach 2004-2007 ........59Tab.4.5. Przedsięwzięcia z zakresu przyrody i krajobrazu przewidziane do realizacji w latach 2004-2007...........63Tab.4.6. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony lasów przewidziane do realizacji w latach 2004-2007 .......................64Tab.4.7. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony gleb przewidziane do realizacji w latach 2004-2007..........................65Tab.4.8. Przedsięwzięcia z zakresu energooszczędności przewidziane do realizacji w latach 2004-2007..............67Tab.4.9. Przedsięwzięcia z zakresu energii odnawialnej przewidziane do realizacji w latach 2004-2007..............68Tab.4.10. Przedsięwzięcia z zakresu infrastruktury drogowej przewidziane do realizacji w latach 2004-2007.....70Tab.4.11. Przedsięwzięcia z zakresu edukacji ekologicznej przewidziane do realizacji w latach 2004-2007 ........75Tab. 6.1. Wskaźniki efektywności Programu .....................................................................................................................84Tab. 6.2. Harmonogram wdrażania "Programu ochrony środowiska Gorzowa Wlkp. " ..............................................85Tab. 6.3. Najważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiem........................................................................86Tab. 7.1. Szacunkowe koszty wdrażania Programu w latach 2004 – 2007.....................................................................88Tab. 7.2. Źródła finansowania ..............................................................................................................................................89SPIS RYSUNKÓWRyc.3.1. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki w µg/m 3 .............................................................................................18Ryc. 3.2. Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu w µg/m 3 .............................................................................................18Rys. 3.3. Stężenie SO 2 i NO 2 .................................................................................................................................................20Ryc. 3.4. Emisja zanieczyszczeń w latach 1997-2002 .......................................................................................................21Rys. 3.5. Punkty pomiarów hałasu komunikacyjnego w Gorzowie Wlkp......................................................................23Ryc.3.6. Średnia ilość ścieków oczyszczanych w komunalnej oczyszczalni ścieków.................................................32Ryc.3.7. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzanych do wód Warty w oczyszczonych ściekach z komunalnejoczyszczalni ścieków...............................................................................................................................................33Rys. 3.8. Użytkowanie gruntów w mieście..........................................................................................................................38Ryc. 3.9. Klasy bonitacyjne wybranych gruntów . .............................................................................................................38Ryc. 6.1. Schemat zarządzania programem ochrony środowiska.....................................................................................82SPIS MAPMapa nr 1. Mapa poglądowa.................................................................................................................................po stronie 16Mapa nr 2. Układ sieci komunikacyjnej.............................................................................................................. po stronie 16Mapa nr 3. Wody powierzchniowe na terenie miasta........................................................................................po stronie 25Mapa nr 4 Schemat sieci wodociągowej ............................................................................................................po stronie 30Mapa nr 5 Schemat sieci kanalizacyjnej.............................................................................................................. po stronie 32Mapa nr 6 Obszary chronione i tereny zielone................................................................................................... po stronie 33Załącznik nr 1. Teoretyczna i praktyczna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży szkolnej orazpropagowanie zagadnień ochrony środowiskaZałącznik nr 2. Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnychPWiK Sp. z.o.o. w Gorzowie Wlkp. na lata 2003-2010.5

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. WSTĘP1.1. Podstawa prawna opracowaniaW celu realizacji polityki ekologicznej państwa, Ustawa "Prawo ochrony środowiska" z dnia 27kwietnia 2001 r i ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001r. obligują Prezydenta Miasta do sporządzeniaprogramu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami.Do opracowania "Programu ochrony środowiska wraz z Planem gospodarki odpadami dla miastaGorzowa Wlkp. na lata 2004 - 2011"przystąpiono w oparciu o wynik przetargu przeprowadzonegoprzez Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. Na jego podstawie zawarto umowę pomiędzyPrezydentem Miasta a firmą ARCADIS Ekokonrem Sp. z o.o. na opracowanie przedmiotowego„Programu ...”.Zamówienie zostało zrealizowane w postaci dwóch osobnych dokumentów. Są to:• Program ochrony środowiska dla miasta Gorzowa Wlkp. na lata 2004 -2011• Plan gospodarki odpadami dla miasta Gorzowa Wlkp. na lata 2004 - 20111.2. Koncepcja Programu i metodyka pracKonstrukcja Programu oparta jest głównie o zapisy trzech dokumentów, którymi są:1. Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymaganiaw odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw,powiatów i gmin.2. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 –2010, dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z zapisami tegodokumentu Program winien definiować:- cele średniookresowe do 2011 roku- zadania na lata 2004 – 2007- monitoring realizacji Programu- nakłady finansowe na wdrożenie ProgramuCele i zadania ujęte w kilku blokach tematycznych, a mianowicie:- cele i zadania o charakterze systemowym,- ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody,- zrównoważone wykorzystanie surowców,- jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne.3. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,które podają sposób i zakres uwzględniania polityki ekologicznej państwa w programach ochronyśrodowiska oraz wskazówki, co do zawartości programów. W programie powiatowym powinnybyć uwzględnione:- zadania własne miasta (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, którebędą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji miasta),- zadania koordynowane (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadaniazwiązane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które sąfinansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących wdyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucjidziałających na terenie miasta, ale podległych bezpośrednio organom wojewódzkim, bądźcentralnym)Obecnie brakuje aktów wykonawczych do Prawa ochrony środowiska i do kilkunastu ustawkomplementarnych, których treść powinna być uwzględniana w Programie. Oznacza to, że niniejszy"Program ..." ma formułę otwartą i w miarę wejścia w życie wspomnianych przepisówwykonawczych Program będzie korygowany i uszczegóławiany.6

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.„Program...” pozostaje w ścisłej relacji z „Programem Ochrony Środowiska dla województwalubuskiego” oraz „Strategią rozwoju miasta Gorzowa Wlkp.” i „Studium uwarunkowań i kierunkówzagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp.”. Z dokumentów tych wynikają głównekierunki rozwoju społeczno-gospodarczego omawianego obszaru i związane z nimi kierunki presji naśrodowisko.Jako punkt odniesienia dla programu ochrony środowiska przyjęto:• Aktualny stan środowiska (na dzień 31.12.2002)• Aktualny stan infrastruktury ochrony środowiska (na dzień 31.12.2002)• Cele i działania zdefiniowane w „Strategii zrównoważonego rozwoju miasta Gorzowa Wlkp.”,„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp.”,„Strategii rozwoju województwa lubuskiego” oraz „Programie ochrony środowiska dla woj.lubuskiego na lata 2003 – 2010”Załączniki graficzne opracowano na podstawie „Studium uwarunkowań i kierunkówzagospodarowania przestrzennego Miasta Gorzowa Wlkp.”1.3. Zawartość dokumentuKonstrukcja dokumentu opiera się na podobnym schemacie, jak w „Polityce ekologicznej państwa nalata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”. Program podzielony jest na dwiegłówne części: stan aktualny oraz cele i kierunki wyznaczone dla miasta.1.4. Wykaz skrótów stosowanych w dokumencieBAT- Best Available Techniques (Najlepsze Dostępne Techniki)b.d. - brak danychBZT - biochemiczne zapotrzebowanie tlenuCEE - Centrum Edukacji EkologicznejChZT - chemiczne zapotrzebowanie tlenuCZG – Celowy Związek GminEC - Energetyka CieplnaEW – Elektrownia WodnaGFOŚiGW - Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejGIOŚ - Główny Inspektorat Ochrony ŚrodowiskaGUS - Główny Urząd StatystycznyGZWP - Główny Zbiornik Wód PodziemnychIMGW - Instytut Meteorologii i Gospodarki WodnejIOŚ - Inspekcja Ochrony ŚrodowiskaIPPC - Dyrektywa Unii Europejskiej o zintegrowanej kontroli i przeciwdziałaniu zanieczyszczeniuśrodowiskaIS - Inspekcja sanitarnaISO - International Organization for Standarization (Miedzynarod. System Ujednolicania Norm)ISPA - Fundusz pomocowy Unii Europejskiej (dla inwestycji dot. ochrony środowiska i zabudowaniainfrastruktury transportowej)LOP – Liga Ochrony PrzyrodyLZMiUW – Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń WodnychMSP – Małe i Średnie PrzedsiębiorstwaMŚ - Ministerstwo ŚrodowiskaNFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejNSEE – Narodowa Strategia Edukacji EkologicznejNZŚ - Nadzwyczajne zagrożenia środowiskaOChK - Obszar Chronionego KrajobrazuOSO - Obszary Specjalnej OchronyPAN - Państwowa Akademia NaukPCB - Polichlorowane BifenylePCT - Polichlorowane Trifenyle7

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.PEC Przedsiębiorstwo Energetyki CieplnejPHARE Fundusz pomocowy Unii EuropejskiejPEP - Polityka Ekologiczna PaństwaPFOŚiGW - Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejPGO - Plan Gospodarki OdpadamiPIG - Państwowy Instytut GeologicznyPKE – Polski Klub EkologicznyPM10 - Pył zawieszony o granulacji do 10 µmPN - Park NarodowyPOŚ - Prawo ochrony środowiskaPWiK - Przedsiębiorstwo Wodociągów i KanalizacjiPZPWL – Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa LubuskiegoRCEE – Regionalne Centrum Edukacji EkologicznejRDLP - Regionalna Dyrekcja Lasów PaństwowychRLM - Równoważna Liczba MieszkańcówRZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki WodnejSP - Starostwo PowiatoweSRM - odpady szczególnego ryzykaSUW - Stacja Uzdatniania WodyTHM - TihalometanyUE - Unia EuropejskaUM - Urząd MiastaUNEP - United Nations Enviroment ProgrammeUS - Urząd StatystycznyUW - Urząd WojewódzkiWFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejWHO - World Heath Organization (Światowa Organizacja Zdrowia)WIOŚ - Wojewódzki Inspektor Ochrony ŚrodowiskaWOS - Wydział Ochrony ŚrodowiskaWWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczneWUS - Wojewódzki Urząd StatystycznyZEC - Zakład Energetyki CieplnejZZO - Zakład Zagospodarowania Odpadów8

2. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMUProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Założenia wyjściowe do programu ochrony środowiska opierają się na uwarunkowaniach, zarównotych, które dotyczą wszystkich regionów i są uwarunkowaniami zewnętrznymi jak i tych, którewynikają z zamierzeń rozwojowych miasta, determinujących przyszły kształt rozwoju gospodarczego,społecznego a także środowiskowo-przestrzennego miasta. Uwarunkowania te w powiązaniuz aktualnym stanem środowiska w mieście są podstawą zdefiniowania miejskich priorytetóww zakresie ochrony środowiska i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych.2.1. Uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznejpaństwaZasady realizacji polityki ekologicznej, cele i zadania ujęte w "Programie wykonawczym do IIPolityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 - 2010" oraz w dostosowanej do wymagań ustawy Prawoochrony środowiska, "Polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniemperspektywy na lata 2007 -2010", zostały przyjęte jako podstawa niniejszego Programu.Zasady polityki ekologicznej państwa są zasadami, na których oparta jest również polityka ochronyśrodowiska województwa lubuskiego. Oprócz zasady zrównoważonego rozwoju jako nadrzędnejuwzględniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.: zasadę prewencji, zasadęzanieczyszczający płaci, zasadę integracji, zasadę regionalizacji, zasadę subsydiarności, zasadęskuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, zasadę uspołeczniania polityki ekologicznej.Cele polityki ekologicznej państwa i specyfika obszaru województwa nakreślają konkretne wyzwaniai obszary zainteresowania dla programu ochrony środowiska miasta Gorzowa Wlkp., którymi są.:1. W zakresie jakości wód:- Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych: miejskich i przemysłowych;- Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych(rozproszonych), trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi (przedewszystkim z terenów zurbanizowanych i w mniejszym stopniu z terenów rolnych).2. W zakresie jakości powietrza atmosferycznego:- Systematyczna poprawa jakości powietrza3. W zakresie gospodarki odpadami:− Objęcie selektywną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców Gorzowa Wlkp.− Skierowanie w roku 2011 na składowiska do 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadówkomunalnych ulegających biodegradacji.− Unieszkodliwianie przez składowanie w roku 2011 do 65% wytwarzanych odpadów.4. W zakresie ochrony środowiska przed hałasem:- Ograniczenie hałasu na obszarach miejskich oraz na odcinkach zamieszkałych wzdłużgłównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu równoważnego nie przekraczającegow porze nocnej 55 dB5. Przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska (dyrektywa “Seveso II”), zwłaszczaz tytułu poważnych awarii przemysłowych, eliminowanie lub zmniejszanie skutków dlaśrodowiska z tytułu awarii.6. W zakresie racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych:- Konieczność zaniechania nieuzasadnionego wykorzystywania wód podziemnych na celeprzemysłowe,- Wprowadzanie nowoczesnych technologii w przemyśle i energetyce w celu zmniejszeniawodochłonności, materiałochłonności, energochłonności i odpadowości produkcji orazredukcji emisji zanieczyszczeń do środowiska (BAT)- Wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych - do 2010 roku, zgodnie z celamiokreślonymi w "Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej", do 7,5% udziału energii zeźródeł odnawialnych w całkowitym bilansie zużycia energii pierwotnej.9

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.7. Dostosowanie polityk sektorowych do zadania zrównoważonego gospodarowania i ochronyzasobów naturalnych (ekologizacja polityk sektorowych).8. Kształtowanie proekologicznych wzorców konsumpcji i zachowań mieszkańców w duchu zasadyzrównoważonego rozwoju oraz zapewnienie dostępu mieszkańców miasta do informacjio środowisku, do udziału w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących ochrony środowiska,w tym udziału w procedurze opracowywania i wdrażania "Programu ochrony środowiska"(konieczność dalszego rozwoju świadomości ekologicznej szerokich kręgów społeczeństwa, wzrostich aktywnego uczestnictwa w konkretnych działaniach na rzecz środowiska i poprawaefektywności tych działań).9. Doskonalenie struktur zarządzania środowiskiem w skali miasta.2.2. Uwarunkowania wynikające ze "Strategii rozwoju województwalubuskiego", "Planu zagospodarowania przestrzennego województwalubuskiego" i „Programu ochrony środowiska województwa lubuskiegona lata 2003-2010”Strategia rozwojuNajważniejszym dokumentem będącym podstawą programowania rozwoju województwa jest“Strategia rozwoju województwa lubuskiego”. Zgodnie ze "Strategią ...", racjonalne wykorzystaniezasobów środowiska wymaga:- Ochrony przed zanieczyszczeniami wód powierzchniowych i podziemnych,- Dalszego ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza,- Zwiększenia skuteczności ochrony przeciwpowodziowej,- Racjonalizacji gospodarki odpadami stałymi,- Ochrony przyrody, poszerzenia obszarów o wysokich walorach przyrodniczych oraz racjonalnewykorzystanie zasobów leśnych,- Wdrożenia europejskich norm ochrony środowiskaW pracach nad Programem wykorzystano przedsięwzięcia sprecyzowane w ramach następującychcelów:Cel główny 1 Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionuCel operacyjny 1.1. Zapewnienie sprawnego systemu komunikacyjnegoCel operacyjny 1.3. Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej, komunalneji społecznejCel operacyjny 1.4. Wszechstronna współpraca międzyregionalnaCel operacyjny 1.5. Osiągnięcie wysokiej umiejętności korzystania ze środków Unii EuropejskiejCel główny 3Cel operacyjny 3.2.Cel główny 4Cel operacyjny 4.1.Cel operacyjny 4.2.Rozwój przedsiębiorczościStworzenie regionalnego systemu wsparcia innowacji i transferu technologiiEfektywne wykorzystanie środowiska naturalnego i kulturowegoRozwijanie świadomości ekologicznejWykorzystanie walorów środowiska i dziedzictwa kulturowego dla rozwojuturystykiPlan zagospodarowania przestrzennegoPlan zagospodarowania przestrzennego określa zasady organizacji struktury przestrzennej regionu:- podstawowe elementy sieci osadniczej,- rozmieszczenie infrastruktury społecznej i technicznej,- wymagania w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony dóbr kultury -z uwzględnieniem obszarów podlegających szczególnej ochronie10

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.W PZPWL przyjęto cele główne i operacyjne rozwoju regionu lubuskiego, zgodnie z treścią "StrategiiRozwoju Województwa Lubuskiego". Cele te są przestrzennie interpretowane w kierunkachzagospodarowania i w polityce przestrzennej w wymiarach lokalizacyjnych w 14 powiatach lubuskich(wyjątkowo w gminach o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym).W pracach nad Programem ochrony środowiska wykorzystano zapisy PZPWL, dotyczące:- kierunków i polityki zagospodarowania przestrzennego województwa lubuskiego, zwłaszczanastępujących systemów: transportowego, infrastruktury technicznej, przyrodniczego, ochronyprzeciwpowodziowej- wniosków z PZPWL do gmin grupy ponadregionalnej, regionalnej i lokalnej- proponowanych zadań rządowych i samorządu województwa służących realizacjiponadlokalnych celów publicznychPodsumowując, należy stwierdzić, że istniejące zapisy prawne i dokumenty strategiczne stwarzajądobre podstawy dla wypracowania celów i priorytetów programu ochrony środowiska województwalubuskiego, zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju i wspierających realizację zobowiązańpaństwa. Jednocześnie program osadzony w uwarunkowaniach zewnętrznych i wewnętrznych będzierealny i akceptowalny przez poszczególne zainteresowane strony włączone w jego realizację.2.3. Wojewódzkie priorytety programu ochrony środowiska2.3.1. Obszary priorytetowe z punktu widzenia koncentracji działań w zakresie ochronyśrodowiskaOcena aktualnego stanu środowiska w województwie lubuskim i jego zagrożeń pozwoliła nazdefiniowanie obszarów o najbardziej niekorzystnym stanie środowiska, a więc obszarówpriorytetowych z punktu widzenia konieczności podejmowania działań zmierzających do poprawyaktualnego stanu środowiska. Obszary te zostały wyznaczone w oparciu o analizę stanu i zagrożeńposzczególnych elementów środowiska i uciążliwości. Jednym z takich obszarów jest Miasto GorzówWlkp. jako obszar kumulacji kilku niekorzystnych sytuacji, a mianowicie:- najbardziej niekorzystny w skali województwa stan jakości powietrza (klasa strefy B 1 : pyłzawieszony, dwutlenek azotu)- przekroczenia dopuszczalnego równoważnego poziomu dźwięku A- potencjalne zagrożenia wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu transportu materiałówniebezpiecznych (droga nr 22 i nr 3 - wyznaczone do przewozu takich ładunków)- potencjalne zagrożenie powodziamiZagrożenia występujące w poszczególnych obszarach, w tym na terenie Miasta Gorzowa Wlkp. i ichnatężenie stanowiły podstawę, zarówno dla przyjętej strategii ochrony środowiska w perspektywie do2011 roku, jak i dla definiowania przedsięwzięć ważnych w skali województwa w latach 2004 - 2007.2.3.2. Wojewódzkie priorytety programu ochrony środowiskaW oparciu o diagnozę stanu środowiska, uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne polityki ochronyśrodowiska oraz wymagania w zakresie jakości środowiska i racjonalnego użytkowania zasobównaturalnych (określone stosownymi ustawami, aktami wykonawczymi i rozporządzeniami, planamiimplementacyjnymi dyrektyw UE) - poniżej przedstawiono priorytetowe komponenty środowiskabądź uciążliwości wraz z głównymi kierunkami działań zmierzających do systematycznej poprawyjakości środowiska i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody. Są to:1 Klasa strefy B oznacza poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej lecz nie przekraczający wartościdopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji11

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. Ochrona wód. Pomimo zauważalnej poprawy jakości wód powierzchniowych, ich stan jestwciąż niezadowalający. Ochrona wód przed zanieczyszczeniami i nadmierną eksploatacją orazzabezpieczenie środowiska przed zagrożeniami związanymi z wodą (powódź, susza), wymagająrealizacji szeregu przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Główne kierunki działań wtym zakresie, w perspektywie do 2010 roku to:- Ochrona zlewni Obrzycy i Obry,- Ochrona zlewni Drawy,- Ochrona zlewni jezior,- Poprawa gospodarki wodno-ściekowej, zwłaszcza na obszarach wiejskich,- Ograniczanie zanieczyszczeń obszarowych,- Poprawa zabezpieczeń przeciwpowodziowych z uwzględnieniem ochrony ekosystemów wodnychw tym lasów łęgowych.2. Ochrona powierzchni ziemi przed odpadami.. Dotyczy to przede wszystkim większegowykorzystania odpadów komunalnych, które obecnie są głównie składowane. Rozwiązanie tegoproblemu wymaga wsparcia ze strony samorządu województwa, ponieważ na szczeblu lokalnymmożliwości wprowadzenia systemowych rozwiązań są minimalne. Zgodnie z "Wojewódzkim PlanemGospodarki Odpadami" głównym celami do 2010 roku są: minimalizacja ilości wytwarzanychodpadów oraz wprowadzenie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, zapewniającejosiągnięcie limitów podanych w rozdziale 2.3.3. i wprowadzenie nowoczesnego systemuunieszkodliwiania i gospodarczego wykorzystania odpadów powstających w sektorze gospodarczym.3. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami i środowiska człowieka przed hałasem.Wymaga to przede wszystkim kontynuacji działań realizowanych dotychczas dla poprawy jakościpowietrza, zwłaszcza intensyfikacji działań ukierunkowanych na proekologiczne rozwiązania systemutransportu. Główne kierunki działań to:- Zmniejszenie emisji komunikacyjnej, zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych (Gorzów Wlkp.,Słubice),- Zmniejszenie emisji niskiej, w miastach i na terenach wiejskich,- Dalsze ograniczanie emisji przemysłowej,- Zmniejszenie negatywnego oddziaływania hałasu na człowieka i środowisko.4. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody. Dotyczyto przede wszystkim nowego podejścia do ochrony przyrody, uwzględniającego europejskie wymogi idoświadczenia w tym zakresie. Istotnymi zagadnieniami są również: ochrona i zrównoważony rozwójlasów oraz ochrona gleb. Główne kierunki to:- Optymalizacja sieci obszarów chronionych, zapewniająca spójność ekologiczną województwaoraz ochronę różnorodności biologicznej- Realizacja programów rolno-środowiskowych- Zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolniczej lub zdegradowanych- Bieżąca rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych- Rewitalizacja terenów dawnych wyrobisk górniczychOprócz wyżej wymienionych zagadnień, należy podkreślić znaczenie działań systemowych, którewspomagają realizację zadań zarówno w zakresie poprawy jakości środowiska, jak i ochronydziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych orazzrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii. Wśród zadań systemowychnależy wymienić:- Edukację ekologiczną mieszkańców- Współpracę z sąsiednimi województwami i Brandenburgią, zwłaszcza w zakresie ochrony wód,ochrony przed powodzią i ochrony powietrza atmosferycznego- Promowanie wdrażania systemów zarządzania środowiskowego (np. ISO 14 000, EMAS, itp.)- Uwzględnianie w programach sektorowych zagadnień ochrony środowiska (np. w rozwojutransportu, rozwoju turystyki, itd.)- Doskonalenie struktur zarządzania środowiskiem w skali województwa12

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.2.3.3. Krajowe i wojewódzkie limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnychi poprawy stanu środowiskaLimity krajoweW "II Polityce ekologicznej państwa", przyjętej przez Sejm RP w sierpniu 2001 roku, zostały ustalonelimity krajowe (do osiągnięcia do 2010 roku), związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobównaturalnych i poprawą stanu środowiska. Limity te nie zostały zmienione w "Polityce ekologicznejpaństwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 -2010". Są to:• Zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu naPKB i wartość sprzedaną w przemyśle),• Ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, abyuzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji,wartość produkcji lub PKB),• Ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i o 25% w stosunku do 2000 r.(w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),• Dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesachprodukcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r,• Odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych,• Pełna likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych,• Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunkudo stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedliwiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego - również o 30%,• Ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetanowychlotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu z 1990 r.,• Do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie benzynybezołowiowej (limit nie ma przeniesienia na limit wojewódzki)Limity województwa lubuskiegoZarówno II PEP jak i ustawa Prawo ochrony środowiska nie podają procedur podziału limitówkrajowych na regionalne, co wynika z braku dostatecznych podstaw planistycznych.Obecnie, w jednym konkretnym przypadku, a mianowicie w odniesieniu do gospodarowaniaodpadami, zostały określone limity wojewódzkie w ramach Wojewódzkiego Planu gospodarkiodpadami. W Planie określono następujące cele szczegółowe do 2010 roku, będące równocześnielimitami wojewódzkimi:Odpady z sektora komunalnego:1. Objęcie wszystkich mieszkańców woj. lubuskiego zorganizowaną zbiórką odpadówkomunalnych.2. Deponowanie na składowiskach nie więcej niż 65% wszystkich odpadów komunalnych.3. Skierowanie w roku 2010 na składowiska nie więcej niż 75% (wagowo) całkowitej ilościodpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995).4. Osiągnięcie w roku 2010 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów:- opakowania z papieru i tektury: 50%,- opakowania ze szkła: 45%,- opakowania z tworzyw sztucznych: 30%,- opakowania metalowe: 45%,- opakowania wielomateriałowe: 30%,- odpady wielkogabarytowe: 50%- odpady budowlane: 40%-odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 50%Odpady z sektora gospodarczego:1. Udział gospodarczo wykorzystywanych odpadów przemysłowych w 2010 roku na poziomie 90%ogólnej ilości odpadów wytworzonych.2. Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów i urządzeńzawierających PCB.13

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.W odniesieniu do zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza - wg oceny jakości powietrza wstrefach w województwie lubuskim wynika, że dla żadnej ze stref nie ma potrzeby opracowywaniaprogramów ochrony powietrza, gdzie takie limity powinny się znaleźć.W odniesieniu do zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych - program ochronywód, zawierający działania mające zapewnić dotrzymanie wymaganych poziomów jakości wód.Ustalając limit wojewódzki dla ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami, można teżbędzie skorzystać z Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, gdzie zostaną określonewymagane zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych ześciekami komunalnymi i ściekami z zakładów przemysłu rolno-spożywczego dla poszczególnychaglomeracji. Obecnie na podstawie aktualnych danych i planowanych działań można przyjąć, że do2010 roku będzie miała miejsce pełna likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miasti zakładów przemysłowych województwa lubuskiego.Wojewódzkie limity ograniczenia wodochłonności i materiałochłonności produkcji oraz zużyciaenergii są trudne do określenia, co wynika z braku odpowiednich wskaźników w odniesieniu dokonkretnych procesów technologicznych bądź instalacji. Punktem odniesienia limitów krajowych jestrok 1990 a więc rok istnienia 49 województw, co zasadniczo wpływa na trudność określenia średniejwielkości ww. limitów dla obszaru nowych województw.2.4. Miejskie priorytety programu ochrony środowiskaMiasto Gorzów Wielkopolski posiada własną „Strategię zrównoważonego rozwoju”. W dokumencietym jednym z głównych celów jest poprawa stanu środowiska, a dokładnie:• Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrzaPriorytetowe zadania:- kontynuacja działań mających na celu ograniczenie niskiej emisji szczególniew śródmieściu przez zmianę sposobu ogrzewania- systematyczne dążenie do zmniejszenia zanieczyszczenia atmosfery z głównych źródełzanieczyszczeń- budowa tras obwodnicowych śródmiejskich- poprawa organizacji ruchu- rozbudowa sieci tramwajowej- promowanie mniej uciążliwych środków transportu- prowadzenie działań kontrolno-reprysyjnych• Racjonalne gospodarowanie odpadamiPriorytetowe zadania:- wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów- prawidłowe funkcjonowanie RZUO- rekultywacja nieczynnego wysypiska odpadów- powiązanie systemów gospodarki odpadami miasta i gmin ościennych- działania administracyjne porządkujące gospodarkę odpadami- prowadzenie działań kontrolno-reprysyjnych• Poprawa klimatu akustycznego miastaPriorytetowe zadania:- budowa tras obwodnicowych śródmiejskiej i obwodnicy zewnętrznej- poprawa stanu technicznego jezdni- modernizacja torowisk tramwajowych- poprawa organizacji ruchu- promowanie mniej uciążliwych środków transportu- budowa ekranów akustycznych przy głównych trasach komunikacyjnych- prowadzenie działań kontrolno-reprysyjnych• Stworzenie atrakcyjnych miejsc wypoczynku i rekreacji14

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.• Ochrona i zapewnienie utrzymania wszystkich rodzajów obiektów przyrodniczych,składających się na całość miejskich terenów zieleniPriorytetowe zadania:- objęcie stałym utrzymaniem wszystkich terenów zieleni miejskiej- zakończenie budowy parku Górczyńskiego- przywrócenie założeń parkowych w niektórych parkach- realizacja budowy terenów rekreacyjnych wzdłuż Kłodawki i zagospodarowaniezbiorników wodnych- zakładanie zieleni w liniach rozgraniczenia ulic- zagospodarowanie Lasu Wieprzyckiego- połączenie miasta ścieżkami rowerowymi z otaczającymi kompleksami leśnymi- objęcie szczególną ochroną prawną cennego drzewostanu i interesujących podwzględem ekologicznym miasta• Uwrażliwienie mieszkańców miasta na współczesne problemy ochrony środowiska,uzmysłowienie nieodłącznych związków człowieka z przyrodą, a także zachęcenie doproekologicznych wyborów na co dzień, czyli życia przyjaznego dla środowiskaPriorytetowe zadania:- ścisła współpraca z placówkami oświatowymi- współpraca z Zarządem Okręgu Ligi Ochron Przyrody- organizacja imprez ekologicznych o charakterze miejskim- organizacja konkursów dla mieszkańców- prowadzenie działalności wydawniczej dotyczącej przyrody miasta- wydawanie raportów o stanie środowiska miasta- współpraca z mediamiDrugim ważnym dokumentem jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego miasta” . Przedstawiono tam pewne ogólne kierunki rozwoju m.inn. w zakresieochrony środowiska oraz rozwoju infrastruktury komunalnej i technicznej.Ww. dokumenty zostały szeroko wykorzystane w niniejszym opracowaniu, szczególnie do określaniacelów długo- i krótkoterminowych, zarówno w odniesieniu do głównych kierunków rozwojowych, jaki elementów uciążliwości środowiska.15

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.3. AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA GORZOWA WLKP.3.1. WSTĘPOcenę aktualnego stanu środowiska miasta Gorzowa Wielkopolskiego opracowano na podstawiewielu dokumentów, z których należy wymienić: rocznik GUS, Strategię zrównoważonego rozwojumiasta, Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania miasta, Stanśrodowiska w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2000-2001, Stan środowiska w województwielubuskim w 2002 roku oraz szeregu opracowań specjalistycznych.3.2. INFORMACJE OGÓLNEGorzów Wielkopolski - stolica administracyjna województwa lubuskiego - to największe miastowojewództwa lubuskiego. Zajmuje powierzchnię 86 km 2 i liczy 126 428 mieszkańców ( stan na dzień31.03.2002).W Gorzowie Wlkp. krzyżują się główne międzynarodowe szlaki komunikacyjne ze Skandynawii naBałkany oraz z Niemiec do krajów nadbałtyckich (Mapa nr 2).Gorzów Wlkp. to gospodarcze centrum regionu. Miasto charakteryzuje rozwinięty przemysł główniechemiczny, włókienniczy, maszynowy, drzewny i przetwórstwa rolno-spożywczego.Obecniezarejestrowanych jest ponad 15 tysięcy podmiotów, z których 98 % tworzy sektor prywatny.Funkcjonuje tu ponad 350 spółek Joint Ventures, a wśród nich tacy inwestorzy zagraniczni jak:Volkswagen-Elektrosystemy sp. z o.o. produkująca wiązki elektroniczne do samochodów, ZWChStiolon S.A. (należący do grupy przemysłowej Rhodia S.A.) potentat w produkcji poliamidowychwłókien technicznych i tekstylnych, Bama Polska Sp. z o.o. lider w produkcji wkładek obuwniczychi obuwia zdrowotnego, Vetoquinol Biowet Sp z o.o. producent leków weterynaryjnych, Faurecja -producent elementów z tworzyw sztucznych do samochodów osobowych. Wiele z przedsiębiorstwdziałających na rynku posiada już europejskie certyfikaty jakości, co w znacznym stopniu umożliwiakonkurowanie z najlepszymi firmami europejskimi. Istotnym elementem w tworzeniu warunkówsprzyjających rozwojowi gospodarczemu miasta jest wchodząca w skład Kostrzyńsko-SłubickiejSpecjalnej Strefy Ekonomicznej Podstrefa Gorzów. Gorzów Wlkp. zajmuje wysoką pozycjęw rankingu atrakcyjności inwestycyjnej miast, opracowanym przez Instytut Badań nad GospodarkąRynkową.Gorzów Wlkp. jest największym ośrodkiem Euroregionu „Pro Europa Viadrina”. Współpracujez miastami partnerskimi: Frankfurtem n/O, Eberswalde i Herfordem w Niemczech, Cava de Tireni weWłoszech oraz Jonkoping w Szwecji. Za działania na rzecz integracji europejskiej miasto zostałouhonorowane Dyplomem Rady Europy. Gorzów Wlkp. jest także laureatem konkursu „Miastoa wymagania Unii Europejskiej", zorganizowanego pod patronatem Komisji Europejskiej, copotwierdza duże zaangażowanie w dostosowywaniu do europejskich standardów w ochronieśrodowiska.Miasto posiada nowoczesny Zakład Utylizacji Odpadów i zmodernizowaną oczyszczalnię ścieków.Gorzów jako jedno z niewielu miast w Polsce ma obecnie w 95 % rozwiązany problem oczyszczaniaścieków. Uruchomienie najnowocześniejszej w Polsce turbiny parowo-gazowej w GorzowskiejElektrociepłowni wpłynęło na zmniejszenie o 80 % emisji pyłów oraz w dużym stopniu emisji gazów( w stosunku do roku 1997). Zakład działa w oparciu o lokalne złoża gazu, co w znacznym stopniuobniża koszty produkcji.Miasto posiada i realizuje:1. „Strategię zrównoważonego rozwoju miasta Gorzowa Wielkopolskiego Gorzów Wlkp. 2000+",2. „Strategię mieszkalnictwa miasta Gorzowa Wielkopolskiego Gorzów Wlkp. 2001 +".3. „Miejski Program łagodzenia skutków bezrobocia"4. „Strategię gospodarki odpadami”5. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp.”16

P R O G R A M O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A D L A M I A S T AG O R Z O W A W I E L K O P O L S K I E G OMapa 1. Położenie administracyjne Miasta Gorzowa Wielkopolskiego - mapa poglądowaStrzelce KrajeńskieGorzów WielkopolskiLubiszynKłodawaWojewództwoLubuskieGorzów WielkopolskiZwierzyngorzowskiSantokWitnicaBogdaniecDeszcznoSkwierzynaKostrzynKrzeszycePSłońsk- granica Państwa- granica województwa lubuskiego- granice powiatów- Miasto Gorzów Wielkopolski- granice gmingorzowskiKłodawa- nazwy powiatów- nazwy gmin

3.3. POWIETRZE ATMOSFERYCZNEProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Do określenia wielkości emisji zanieczyszczeń z terenu miasta wykorzystano dane publikowane przezGłówny Urząd Statystyczny (w zakresie informacji o całkowitej emisji zanieczyszczeń) oraz danez działalności kontrolnej gorzowskiej Delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiskaw Zielonej Górze (wykaz głównych źródeł wprowadzania gazów i pyłów do powietrza i ichcharakterystykę).Na terenie miasta występuje zarówno emisja punktowa (zakłady przemysłowe, kotłownie lokalne orazpaleniska domowe), jak i niezorganizowana (przede wszystkim transport drogowy).Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Dział II) zarządzanie ochroną powietrza będzie sięodbywało w układzie stref. Miasto Gorzów stanowi odrębną strefę.Ocenę jakości powietrza w strefach dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:- ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,- ustanowionych ze względu na ochronę roślin.Lista zanieczyszczeń, dla których określono wartości dopuszczalnych stężeń w powietrzu w celuochrony zdrowia (w RMŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów ...), obejmuje: benzen C 6 H 6 ,dwutlenek azotu NO 2 , dwutlenek siarki SO 2 , ołów Pb, tlenek węgla CO, ozon O 3 , pył zwieszonyPM10.Do zanieczyszczeń, dla których określono wartości dopuszczalnych stężeń w powietrzu w celuochrony roślin (w RMŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów ...), należą: dwutlenek siarki SO 2 , tlenkiazotu NO x , ozon O 3 .Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza, zgodnie z art. 89ustawy Prawo ochrony środowiska stanowią:- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu,- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji.Margines tolerancji stanowi określony procent wartości dopuszczalnej. Jego poziom będzie corocznie,stopniowo redukowany aż do czasu przyjętego jako data wymaganego osiągnięcia stężeń niewyższych od wartości granicznej.Tab. 3.1. Charakterystyka strefy m. Gorzowa Wlkp. w zakresie jakości powietrza (2002 rok)Nazwa strefym.GorzówWlkp.Kod strefySymbol klasy wynikowej dla poszczególnychzanieczyszczeń dla obszaru całej strefySO 2 NO 2 PM10 Pb C 6 H 6 CO O 3Klasaogólnastrefy4.08.10.61 A B B A A A A BZgodnie z powyższymi danymi miasto Gorzów zostało zakwalifikowane do klasy B, co oznacza, żepotrzebne jest wykonanie mapy obszarów, gdzie występują przekroczenia norm w zakresie NO 2i PM10.Stan czystości powietrza w Gorzowie w świetle badań wykonywanych przez służby sanitarnePomiary stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych prowadzone są systematycznie w zakresiedwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego oraz opadu pyłu. Punkty pomiarowe NO 2 , SO 2i pyłu zawieszonego zlokalizowane są przy ulicach: Borowskiego, Sybiraków, Wodneji Wyczółkowskiego, a opadu pyłu przy ulicach: Łokietka, Zielonej, Podmiejskiej, Husarskiej,Borowskiego, Sikorskiego i Górczyńskiej.Wyniki pomiarów stężeń dwutlenku siarki wykazują, że w latach 1999-2001 na żadnym ze stanowiskpomiarowych nie została przekroczona wartość graniczna ( 40 µg/m 3 ), a tym samym dopuszczalnenormy zostały dotrzymane. Największą wartość stężenia średniorocznego stwierdzono w 2000 r.w punkcie przy ul. Wodnej - 3,1 µg/m 3 , zaś w 2001 r. przy ul. Borowskiego - 2,9 µ/m 3 .Poniżej przedstawiono wykres ilustrujący porównanie stężeń średniorocznych SO 2 z lat 1999-2001.17

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.BorowskiegoSybirakówWodna2001200019990 1 2 3 4 5 6Ryc.3.1. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki w µg/m 3(na podstawie „Raportu o stanie środowiska w woj. lubuskim w 1999, 2000, i 2001 roku)Z analizy wykresu wynika, że w latach 1999- 2001 odnotowano znaczny spadek stężeń SO 2w porównaniu do lat ubiegłych. Obniżenie wartości stężeń jest szczególnie widoczne na stanowiskuprzy ul. Borowskiego, gdzie spadek w porównaniu do lat 1995-97 wyniósł około 80%. Mniejsza ilośćSO 2 w powietrzu to głównie konsekwencja radykalnego obniżenia emisji tego związku przezenergetykę (ECG i PEC), a także duże zmiany, jakie zaszły w strukturze spalanych paliw w małychkotłowniach i paleniskach domowych. Powszechnie używany jeszcze na początku lat 90. węgielkamienny, w coraz większym stopniu zastępuje gaz ziemny, a to właśnie spalanie węgla kamiennegobyło głównym źródłem emisji SO 2 do powietrza.Na podstawie pomiarów stężeń NO 2 wykonanych w latach 2000-2001 można stwierdzić, że w 2000roku nastąpiło przekroczenie normy średniorocznej obliczonej ze stężeń średniodobowych na ul.Wodnej. Wartość stężenia średniorocznego w tym miejscu wyniosła w roku 2000 - 74,4 µg/m 3 , costanowi 186% NDS, zaś w roku następnym 46,4 µg/m 3 (116% NDS). Na innych stanowiskach normyzostały dotrzymane.BorowskiegoSybirakówWodna|||||||200120000 10 20 30 40 50 60 70 80Ryc. 3.2. Średnioroczne stężenia dwutlenku azotu w µg/m 3(na podstawie „Raportu o stanie środowiska w woj. lubuskim w 2000, i 2001 roku)Głównym źródłem NO, w środowisku jest spalanie paliw ropopochodnych w silnikachsamochodowych, a struktura ruchu w Gorzowie, szczególnie w centrum miasta, uległa tylkoniewielkim korektom - nadal podstawowy strumień ruchu tranzytowego przemieszcza się przez ścisłecentrum miasta. Efekty, jakie dały do tej pory nowe inwestycje drogowe - trasy średnicowe, czy teżwyposażenie pojazdów w coraz nowocześniejsze silniki są wciąż niwelowane przez wzrastającenatężenie ruchu. Na znaczącą i trwałą poprawę w tym zakresie trzeba poczekać do ukończeniabudowy obwodnic wyprowadzających ruch tranzytowy z miasta.Wyniki przeprowadzonych pomiarów pyłu zawieszonego wykazują, że w latach 2000-2001 niewystąpiło przekroczenie norm stężenia pyłu zawieszonego. Największą wartość odnotowano wGorzowie przy ul. Borowskiego: w roku 2000 - 86,4 µg/m 3 (69,1% NDS), 2001 - 96,7 µg/m 3 (77,4%18

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.NDS) Najwyższe stężenia średnioroczne obliczone ze stężeń średniodobowych stwierdzono w 2000 r.na stanowisku w Gorzowie ul. Wodna - 26,2 µg/m 3 (52,4% NDS), zaś w 2001 przy ul. Borowskiego20,2 µg/m 3 (40,4% NDS). Analiza danych pozwala stwierdzić, że podobnie jak w przypadku SO 2zaznacza się tendencja stopniowego zmniejszania się obecności pyłu zawieszonego w powietrzu. Są toefekty zmiany struktury paliw spalanych w Gorzowie - ograniczenia udziału paliw stałych na korzyśćgazu. Wciąż jednak jest to podstawowe źródło emisji pyłu, o czym świadczy duża różnica w stężeniachtego zanieczyszczenia w sezonie grzewczym i w pozostałym okresie roku.Wyniki pomiarów opadu pyłu wykazały, że latach 2000-2001 normy nie zostały przekroczone.W 2002 roku zanotowano przekroczenia, jednak zanotowane wartości zmieściły się w dopuszczalnymmarginesie tolerancji. W 2000 r. największą wartość średnioroczną odnotowano w punkcie przy PlacuKatedralnym - 136,1 g/m 2 (68% NDS), natomiast w 2001 r. w punkcie przy ul. Podmiejskiej - 112,5g/m 2 (56% NDS). Znaczący wpływ na wielkość emisji ma tzw. niska emisja i komunikacjasamochodowa.W latach 2000-2001 nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm zawartości kadmu i ołowiuw pyle. Największe zawartości kadmu w latach 2000-2001 odnotowano przy ul. Zielonej,odpowiednio 0,0013 g/m 2 (13% NDS) i 0,0022 g/m 2 (22% NDS). Podobnie jak w przypadku kadmu,najwyższą zawartość ołowiu w latach 2000-2001 zaobserwowano w jednym punkcie - przy ul.Borowskiego, gdzie w 2000 r. zawartość ołowiu w opadzie pyłu wyniosła 0,0384 g/m 2 (38% NDS),a w 2001 r. 0,0670 g/m 2 (67% NDS).Wyniki pomiarów NO 2 i SO 2 metodą z pasywnym poborem próbekNa terenie Gorzowa zgodnie z propozycją Urzędu Miasta zlokalizowano 4 punkty pomiarowe, któreznajdują się przy ulicach: Obotryckiej, Baczyńskiego, Kościuszki i Krótkiej. Seria badań obejmuje 12miesięcznych pomiarów. Z powodu specyfiki metody z pasywnym poborem próbek (12 pomiaróww roku) wyniki można odnieść jedynie do norm średniorocznych.W świetle badań imisji zanieczyszczeń powietrza przeprowadzonych w okresie 08.2000 - 07.2001 naterenie Gorzowa wynika, że poziom stężeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu zarejestrowany w tymczasie na obszarze miasta nie przekraczał wartości dopuszczalnych.Najwyższe stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu zanotowano w centrum miasta przy ulicyObotryckiej - stężenie średnioroczne SO 2 kształtowało się na poziomie 5,7 µg/m 3 (14,2% NDS),natomiast stężenie NO 2 wyniosło 26,1 µg/m 3 (65,2% NDS). W punktach przy ulicach Baczyńskiego,Kościuszki i Krótkiej stężenia SO 2 wyniosły odpowiednio 4,8 µg/m 3 (12% NDS), 5,3 µg/m 3 (13,2%NDS) i 4,5 µg/m 3 (11,2% NDS), a stężenia NO 2 16,0 µg/m 3 (40% NDS), 16,7 µg/m 3 (39,2% NDS)oraz 19,1 µg/m 3 (47,7 % NDS). (Rys. 3.3)Jakość powietrza w Gorzowie ulega systematycznej poprawie. Największy spadek stężeń odnotowanow przypadku SO 2 , mniejszy pyłu zawieszonego, natomiast stężenia NO 2 ulegając pewnym wahaniom,utrzymują się na podobnym poziomie od 1997 r. Poziom stężeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotui pyłu zawieszonego na obszarze miasta był zmienny w ciągu roku. Latem stężenia tychzanieczyszczeń były niskie i charakteryzowały się niewielkim zróżnicowaniem obszarowym. Różnicew koncentracji zanieczyszczeń w powietrzu wystąpiły natomiast wraz z nastaniem sezonu grzewczego(rys 3.3.). Wynika z tego, że głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest spalanie paliww celach energetycznych. Duży wpływ na wielkość stężeń zanieczyszczeń (zwłaszcza NO 2 ) marównież komunikacja samochodowa. Jest to szczególnie widoczne w przypadku punktów położonychw sąsiedztwie drogi nr 3 - centrum miasta przy ulicach: Wodnej, Obotryckiej i Krótkiej, gdzie dużenatężenie ruchu samochodowego było powodem powstania wyższych niż w innych punktach wartościstężeń NO 2 .19

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.403530- - - stężenie NO 2__stężenie SO 2Rys. 3.3. Stężenie SO 2 i NO 2ul. Obotryckaul. Baczyńskiegoul. Kościuszkiul. Krótka25ug/m320151050VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII2000 2001(na podstawie „Raport z badań jakości powietrza wykonanych na terenie gmin objętych działaniem WIOŚ Zielona Góra Delegatura wGorzowie Wlkp. met. z pasywnym poborem próbek.”)Należy podkreślić, że w ciągu ostatnich lat obserwuje się systematyczne zmniejszanie się wielkościemisji przemysłowych. Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza jest sektor zaopatrzeniaw energię (elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę) – ponad 75 % całkowitej emisji. Natomiast wwyniku działalności produkcyjnej do powietrza wprowadzanych jest ok. 21 % ogólnej masyemitowanych gazów i pyłów.Ilość zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z terenu miasta systematycznie maleje. WgGłównego Urzędu Statystycznego, klasyfikującego miasta o dużej skali zagrożenia środowiska emisjązanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska, tendencja ta dotyczyzarówno emisji pyłów, jak i gazów. W 1997 r. emisja pyłów z tych zakładów wyniosła 6,5 tys. Mg,a w 2000 r. już tylko 900 Mg, czyli nastąpił spadek o prawie 90%. W przypadku zanieczyszczeńgazowych (bez CO 2 ) wartości te kształtowały się na poziomie: 10,7 tys. Mg w 1997 r. i 3,4 tys. Mg w2000 r., a więc spadek emisji wyniósł ponad 60%. Główną przyczyną tak radykalnego ograniczeniawielkości emisji pyłów było oddanie do eksploatacji w styczniu 1999 r. bloku gazowo-parowegow Elektrociepłowni „Gorzów".Wśród zakładów mających znaczący wpływ na kształtowanie się wielkości emisji zanieczyszczeń naterenie miasta należy wymienić przedsiębiorstwa branży cieplnej, a mianowicie Elektrociepłownię„Gorzów" i Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej.Elektrociepłownia „Gorzów" jest jednym z największych zakładów województwa lubuskiego. Jestgłównym dostawcą energii cieplnej w Gorzowie dla przemysłu oraz osiedli mieszkaniowych i szpitaliusytuowanych w jej bezpośrednim sąsiedztwie.Źródłami emisji w zakładzie są procesy energetycznego spalania paliw w następujących obiektach:20

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.- Bloku energetycznym EC-2, wyposażonym w 3 kotły ( 2 parowe i 1 wodny). Kotły są opalanewęglem kamiennym. Zanieczyszczenia, po uprzednim odpyleniu w elektrofiltrach odprowadzane sąemitorem o wysokości 150 m.- Bloku parowo-gazowym, składającym się z turbozespołu GT8C z palnikami gazowymi orazparowego kotła odzysknicowego typu COU-140. Zanieczyszczenia odprowadzane są do atmosferyjednym z dwóch emitorów o wysokości 45 m.Emisja zanieczyszczeń z obiektów elektrociepłowni, utrzymująca się na zbliżonym poziomie w latach90., obniżyła się wyraźnie po zainstalowaniu bloku gazowo-parowego, który oprócz oczywistychkorzyści wynikających z obniżenia wielkości emisji pozwolił na wzrost produkcji energii. Napoczątku 1999 r. z produkcji wyłączono przestarzały blok energetyczny EC-1.600050004000pyłdwutlenek siarkitlenki azotutlenek węglaMg/rok30002000100001997 1998 1999 2000 2001 2002Ryc. 3.4. Emisja zanieczyszczeń w latach 1997-2002Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. zajmuje się produkcją i dystrybucją energii cieplnej,Do roku 2003 eksploatowano 2 ciepłownie opalane miałem węglowym (przy ul. Małorolnychi Niemcewicza) i 32 kotłownie lokalne opalane gazem ziemnym GZ-50.W październiku 2003 roku wyłączono z eksploatacji ciepłownię przy ul. Niemcewicza. Od sezonugrzewczego 2004/2005 przewiduje się wyłączenie z eksploatacji również ciepłownię przy ul.Małorolnych. Po wyłączeniu tych dwóch ciepłowni PEC będzie eksploatował tylko kotłowniegazowe.3.4. HAŁAS3.4.1. Hałas komunikacyjnyDominującym źródłem hałasu w środowisku miejskim jest ruch kołowy. O wielkości poziomu hałasudecydują przede wszystkim: hałas pojazdów, natężenie ruchu, udział taboru ciężkiego oraz stannawierzchni dróg.Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze na terenie miasta prowadzi badaniaw ramach monitoringu uciążliwości hałasu komunikacyjnego głównie przy nowych,modernizowanych lub planowanych drogach.Na terenie Gorzowa monitoring hałasu na dużą skalę prowadzony był w latach 1993-1999.21

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Badaniami objęty został obszar całego miasta, tj. ponad 94 km z 213 km ulic w mieście, w tymwszystkie trasy stanowiące jego szkielet komunikacyjny. Wyniki zostały opracowane w formie mapyakustycznej. Stwierdzono narażenie na hałas ponad 70 tys. osób ze 124 tys. mieszkańców miasta.Średnia wartość równoważnego poziomu dźwięku L Aeq wyniosła 71,5 dB , a natężenia ruchu - 511pojazdów/h, z 11% udziałem ruchu ciężkiego. Równoważny poziom dźwięku A na ulicach Gorzowaprzyjmował wartości 54,9-77,6 dB. Najwyższe wartości równoważnego poziomu dźwięku L Aeq ,największe natężenie ruchu i udział pojazdów ciężkich charakteryzowały drogę krajową nr 3. Nieconiższe wartości LA eq , lecz najwyższe jego przekroczenia, stwierdzono wzdłuż ówczesnego przebiegudrogi nr 22, charakteryzującej się również najwyższym sumarycznym i średnim wskaźnikiemnarażenia mieszkańców. Duże przekroczenia L Aeq występowały przy trasach dzielnicowychzbiorczych. Ulice osiedlowe zbiorcze, ze względu na bliskość zwartej zabudowy mieszkaniowej,charakteryzowała z kolei wysoka wartość wskaźnika narażenia mieszkańców.W latach 1998-1999 prowadzone były na ulicach miasta badania w ramach monitoringu szczególnejuciążliwości dróg krajowych nr 22 i 3. Przekroczenia wartości progowej 75 dB przy krawędzi jezdnistwierdzono w 11 przekrojach (na 19 badanych) przy ulicach: Koniawskiej, Poznańskiej, Grobla,Podmiejskiej, Kostrzyńskiej, Sikorskiego, Chrobrego i Warszawskiej.W latach 2000-2001 badania WIOŚ obejmowały na terenie miasta, w ramach monitoringu oraz badańzleconych pomiary: w rejonie planowanego połączenia ul. Pomorskiej z al. Odrodzenia przez parkKopernika - w związku z zamiarem wprowadzenia zmian w planie zagospodarowania przestrzennego,oraz w rejonie ul. Zielonej — w związku z oddaniem do użytku wschodniej przeprawy mostowejprzez Wartę. W punktach pomiarowych nie stwierdzono przekroczeń, lub były niewielkieprzekroczenia hałasu (rzędu 2-3 dB).W roku 2002 8-godzinne badania pomiaru hałasu prowadzono w 30 punktach (rys. 1.), z czego w 6punktach pomiary były 24-godzinne. We wszystkich punktach wartości zawarły się w przedziale 60,0-75,0 dB przy krawędzi jezdni. Tylko w 4 punktach zostały przekroczone wartości progowe .22

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Rys. 3.5. Punkty pomiarów hałasu komunikacyjnego w Gorzowie Wlkp.(źródło: Stan środowiska w województwie lubuskim w 2002 roku)3.4.2. Hałas przemysłowyW latach 2000-2001 WIOŚ przeprowadził na terenie miasta kontrole z pomiarami w zakresie emisjihałasu do środowiska w 20 zakładach, w tym w większości w ramach interwencji. Niektóre z kontroliinterwencyjnych przeprowadzono wspólnie z Wydziałem Ochrony Środowiska i Rolnictwa UrzęduMiejskiego. Część z pomiarów kontrolnych wykazała przekroczenia dopuszczalnych wartościrównoważnego poziomu dźwięku L Aeq emitowanego do środowiska. W 7 zakładach stwierdzonoprzekroczenia dla pory dziennej, a w 4 dla pory nocnej. W 22 punktach pomiarowych stwierdzonośrednie przekroczenie o 6,6 dB, maksymalna wartość przekroczenia wyniosła 15,1 dB. Wykonanebadania wykazały nadmierne narażenie na hałas 1038 osób zamieszkałych w budynkach przyległychdo punktów pomiarowych. Kontrole dotyczyły zakładów różnej wielkości, charakteryzujących się23

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.różnorodną działalnością. Część zakładów w wyniku działań kontrolnych zlikwidowało uciążliwośćlub ją zmniejszyło.W latach 2000-2002 w Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego, w wyniku interwencjiludności, zarejestrowano 13 nowych źródeł uciążliwości w zakresie hałasu i wibracji.Działalność kontrolna i interwencyjna wykazuje dużą skuteczność w likwidowaniu uciążliwościakustycznej zakładów. Wnioski w tych sprawach załatwiane są coraz częściej na szczeblu miasta,a pomiary hałasu przeprowadza się tylko w uzasadnionych przypadkach. Większość zakładów szybkodostosowuje się do obowiązujących norm, a ponowne kontrole w większości potwierdzają, że problemzostał rozwiązany ostatecznie. Coraz częściej sprawy rozprzestrzeniania się hałasu rozpatrywane są naetapie planowania i lokalizacji.3.5. ZASOBY WODNE3.5.1. Wody powierzchnioweGorzów jest miastem dość bogatym w wody powierzchniowe zarówno, jeśli chodzi o ich ilość, jak teżróżnorodność geomorfologiczną zbiorników wodnych i ich pochodzenie. Największe zasoby wodneposiada oczywiście Warta, jedna z największych polskich rzek, której koryto przecina miasto na częśćprawo- i lewobrzeżną. Pozostałe cieki i zbiorniki wodne są powiązane hydrologicznie z Wartą -stanowią jej dopływy lub leżą w jej zlewni. Układ sieci rzecznej przedstawia Mapa nr 3.Rzeka WartaWarta przepływająca przez Gorzów ma charakter typowo nizinny o brzegach ustabilizowanych naskutek przeprowadzonych wcześniej prac regulacyjnych. W wyniku regulacji rzeki w obrębieGorzowa powstały dwa koryta niezbędne dla przeprowadzenia wielkiej wody. Jest to zasadniczekoryto rzeki oraz kanał Ulgi, który zaczyna pracować powyżej stanów alarmowych. Lewobrzeżnaczęść miasta posiada wzdłuż rzeki obwałowania przeciwpowodziowe i przy wysokich stanach wody wWarcie tereny te znajdują się w depresji w stosunku do lustra wody w rzece. Konsekwencją tego stanujest okresowe, nadmierne uwilgotnienie, a nawet podtopienie tych rejonów miasta. Zawarcie iZakanale wymagają jeszcze regulacji stosunków wodnych przez stworzenie właściwego systemumelioracyjnego. Podstawą wszelkich analiz hydrologicznych niezbędnych dla potrzeb projektowaniaobiektów gospodarki wodnej są obserwacje hydrologiczne prowadzone na posterunkachwodowskazowych. Jednym z głównych posterunków jest wodowskaz w Gorzowie. Profilwodowskazowy znajduje się w km 56,4 rzeki.Rzeka KłodawkaRzeka Kłodawka jest rzeką III rzędu i stanowi prawobrzeżny dopływ Warty, do której uchodziw Gorzowie Wlkp., w km 55,9 jej biegu. Kłodawka stanowi na terenie miasta odbiornik wódopadowych z terenu Śródmieścia, osiedla Piaski, Staszica i Górczyn. W okresie opadów nawalnychmożna się spodziewać krótkotrwałego dopływu tych wód do Kłodawki w ilości nawet do 10,9 m 3 /s, comoże spowodować lokalne wystąpienie rzeki z brzegów.Kanał UlgiKanał Ulgi oddziela dzielnice Gorzowa: Zawarcie i Zakanale. Zlewnię pośrednią tego kanału stanowiągłównie tereny zurbanizowane, a w części zachodniej tereny rolnicze i nieużytki. Tereny przyległe dokanału oddzielone są od niego groblami, stąd ich wpływ na czystość wód jest umiarkowany. Jedyniedo zachodniej części kanału wpompowywane są wody pochodzące z odwadniania Zawarciai częściowo Zakanala. Kanał Ulgi jest sztucznym przekopem, który zgodnie z nazwą umożliwia spływwielkiej wody w Warcie dodatkową drogą, chroniąc w ten sposób śródmieście Gorzowa przedzagrożeniem powodziowym. Przy niskich stanach wód Warty kanał tworzy szereg rozdzielonych24

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.wypłyceniami zbiorników wodnych, zasilanych głównie opadami atmosferycznymi, wodamigruntowymi i tylko sporadycznie wodą z Warty.Kanał Siedlicki i system melioracyjny dzielnicy ZakanaleDzielnica Zakanale odwadniania jest w sposób zorganizowany poprzez system melioracjipodstawowych i szczegółowych. System melioracyjny dzielnicy Zakanale tworzą:- kanał Siedlicki - rów podstawowy,- rów Opaskowy - rów podstawowy,- kanał Karniński - rów szczegółowy,- rów A — rów szczegółowy,- pozostałe rowy szczegółowe ciążące do ww. rowów.Kanał Siedlicki jest najważniejszym elementem systemu melioracyjnego dzielnicy Zakanaleregulującego stosunki wodne w tej części miasta. Całkowita długość kanału wynosi ok. 15,3 km,a powierzchnia zlewni całkowitej ok. 30,8 km 2 , w tym w granicach Gorzowa ok.18,4 km 2 . Stan wódw kanale powiązany jest ściśle ze stanem wód rzeki Warty.Kanał KarnińskiKanał Karniński jest rowem szczegółowym, niemniej stanowi podstawowy element systemu melioracyjnegopołudniowej części dzielnicy. Całkowita długość kanału wynosi ok. 8,35 km, a powierzchniazlewni całkowitej ok. 5,6 km 2 , w tym w granicach miasta Gorzowa ok. 4,9 km 2 .Kanał OpaskowyKanał Opaskowy jest rowem podstawowym, przebiegającym wzdłuż lewobrzeżnego wałuprzeciwpowodziowego Kanału Ulgi. Jego podstawową funkcją jest odbiór wód przesiąkowych z wałuprzeciwpowodziowego oraz wód z rowów szczegółowych ciążących do niego w zlewni położonejpomiędzy ulicą Kasprzaka i wałem. Powierzchnia tej zlewni wynosi ok. 11,55 km 2 i położona jest wobrębie miasta Gorzowa i gminy Deszczno. Rów prowadzi wody do przepompowni melioracyjnejNiwica, która przerzuca je do kanału Ulgi na odcinku przyujściowym do rzeki Warty.W 1999 r. na terenie dzielnicy Zawarcie wykonana została na końcowym odcinku kanałuMazowieckiego nowa przepompownia melioracyjna wraz ze zbiornikiem retencyjnym.Przepompownia przerzuca do Kanału Ulgi wody prowadzone kanałem Mazowieckim przy wysokichstanach wody w rzece Warcie. Kanał Mazowiecki odwadnia wschodnią i południową część dzielnicyZawarcie.Jezioro Leśnik (przy ul. Emilii Plater)Wśród ogrodów działkowych otoczonych ulicami Kazimierza Wielkiego, Okrzei i Emilii Platerznajduje się bezodpływowe jeziorko Leśnik. Wytopiskowy zbiornik, o powierzchni ok. 1,7 hai głębokości średniej ok. 1,5 m, nazywany jest też Ruskim Stawem. Głębokość maksymalna nieprzekracza obecnie 3 m. Rzędna zwierciadła wody utrzymuje się na wysokości 27,5 m n.p.m.W ostatnich latach nastąpiło znaczne obniżenie poziomu wody w jeziorze. Na dnie zbiornika zalegawarstwa materii organicznej o konsystencji muowo-ilastej, o znacznym stopniu uwodnienia. ZlewnięRuskiego Stawu stanowią ogrody działkowe. Zbiornik ten nie posiada naturalnych dopływów.Źródłem zasilania są wody gruntowe, opady atmosferyczne i spływy powierzchniowe. Do stawu trafiateż część wód deszczowych z rejonu ul. Błotnej, spływających kanalizacją burzową zakończonąseparatorem substancji ropopochodnych.Jezioro BłotneNa tyłach osiedla Piaski, przy końcu ulicy Błotnej położone jest jeziorko nazywane jeziorem Błotnym.Jest to wytopiskowy, bezodpływowy, niewielki zbiornik, którego powierzchnia nie przekracza l ha.Rzędna zwierciadła wody utrzymuje się na wysokości 27,1 m n.p.m. i podlega częstym wahaniom.Dno zbiornika pokryte jest warstwą mułowo-ilastych osadów organicznych. Znajduje się tu takżespora ilość różnej wielkości odpadów stałych oraz zwalonych drzew i konarów. Zbiornik ten jestzasilany wodami gruntowymi, spływami powierzchniowymi i opadami atmosferycznymi. Oprócz tegodo jeziorka odprowadzane są wody deszczowe z osiedla Piaski. Zlewnię bezpośrednią jeziorkazajmuje budownictwo jednorodzinne. W okresie przedwojennym Jezioro Błotne pełniło rolękąpieliska miejskiego.25

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Monitoring wód powierzchniowychBadania stanu czystości rzek prowadzone są przez WIOŚ w ramach sieci krajowej (Warta) oraz siecilokalnej (Kłodawka). W tabeli podano wyniki pomiarów rzek w punktach zlokalizowanych przedGorzowem Wlkp., w mieście i w punkcie poza miastem.Tab. 3.2. Stan czystości rzek w roku 2002Nr punktu wgWIOŚNazwa przekrojuZwiązkiorganiczneZasolenieZawiesinaogólnaSubstancjebiogenneStanbiologicznyStan sanitarnyOcena ogólnaWarta12 powyżej ujścia Obry – 92,2 km II I II NON NON NON NON13 poniżej ujścia Noteci – 57,2 km(m. Gorzów Wlkp.)II I I III NON NON NON14 m. Świerkocin – 28,5 km II I I III NON NON NONKłodawka45 powyżej Gorzowa Wlkp. -6,9 km II I II III NON III NON46 Przed ujściem do Warty – 0,1 km(m. Gorzów Wlkp.)II I II III III NON NONParametry w których nastąpiło polepszenie jakości w stosunku do roku 2001Parametry w których nastąpiło pogorszenie jakości w stosunku do roku 2001Warta. W latach 2000-2002 wody Warty w Gorzowie nie odpowiadały normom czystości. O tak złejklasyfikacji zadecydowały wysokie stężenia fosforu ogólnego, fosforanów i chlorofilu „a” oraz niskiemiano Coli typu fekalnego. Zwiększona do wartości III klasy czystości wód była również zawartośćazotu azotynowego. Pozostałe 26 poddanych ocenie wskaźników odpowiadało I i II klasie, przy czymw I klasie w 2000 r. mieściło się 20 wskaźników, a w 2001 r. 22 oceniane parametry czystości wód.Na zły stan jakości wody w Warcie składają się przede wszystkim stan gospodarki ściekowej na całejdługości rzeki, od jej źródeł. Praktycznie już woda wpływająca do miasta nie odpowiada normomDodatkowo rzeka przepływa przez tereny rolnicze, co pogarsza jej jakość pod względem przedewszystkim związków azotu.Poprawę stanu czystości Warty daje się zauważyć dopiero w ostatnich dwóch latach. Zmalała ilośćwskaźników nie odpowiadających normom czystości, a przybyło tych, które klasyfikują się w I klasie.Rzeka była dobrze natleniona, stężenia fenoli i detergentów anionowych nie przekraczały wartościdopuszczalnych dla I klasy. Warto podkreślić dobre wyniki badań zawartości metali ciężkichi zasolenia - 100% wyników uzyskanych w tych grupach odpowiadało I klasie czystości. Są toniewątpliwie korzystne efekty zmian technologii stosowanych w przemyśle, ale przede wszystkimskutki znaczących inwestycji w oczyszczanie ścieków komunalnych i przemysłowych. Dobry wpływna jakość wód powierzchniowych daje też z pewnością racjonalizacja zużycia nawozów sztucznychi pestycydów w rolnictwie. Pomimo spadku stężeń fosforu ogólnego i fosforanów , pozostająca wwodzie ilość biogenów powoduje nadal efekt eutrofizacji, a więc wysokie koncentracje chlorofilu „a”.Najbardziej niepokojący jest, stwierdzany od wielu lat, zły stan sanitarny rzeki, za któryodpowiedzialne są patogeny zawarte w ściekach komunalnych. Do poprawy jakości wód Wartyniezbędne są dalsze nakłady na budowę i modernizację oczyszczalni ścieków, szczególniewyposażenie wszystkich dużych oczyszczalni w tzw. trzeci stopień oczyszczania tj. redukcjęzawartości azotu i fosforu w ściekach oczyszczonych, zrzucanych do odbiornika, a także ograniczeniepresji wywieranej przez rolnictwo.KłodawkaCechą Kłodawki jest duża powierzchnia jej zlewni oraz charakter dorzecza: silnie rozwinięta siećhydrograficzna, liczne stawy rybne i wprowadzanie wód burzowych z terenu miasta.26

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.W 2000 r. wody Kłodawki powyżej Gorzowa nie odpowiadały normom ze względu na dużą ilośćzawiesin niesionych przez rzekę, wysoką wartość utlenialności i fosforu ogólnego. Ponadto wysokie,odpowiadające III klasie wartości przyjmowały wskaźniki: ChZT, azot azotynowy, chlorofil „a”i miano Coli typu kałowego. Podwyższone do II klasy było biologiczne zapotrzebowanie tlenu(BZT 5 ), zawartość fosforanów, manganu, a także saprobowość. Na 31 ocenianych parametrów 20mieściło się w wymaganej I klasie czystości, w tym wszystkie metale ciężkie i wskaźniki zasolenia.W punkcie przy ujściu do Warty wody Kłodawki nadal nie odpowiadały normom ze względu zbytdużą ilość zawiesin, wysoką wartość utlenialności i fosforu ogólnego oraz zły stan sanitarny. W IIIklasie znalazły się tylko 2 wskaźniki: ChZT i chlorofil „a”. Z 31 normowanych parametrów 20spełniało wymagania I klasy.W 2001 i 2002 r. stan czystości wód Kłodawki w jej górnym biegu nadal nie odpowiadał normom,choć o dyskwalifikacji zadecydował tym razem jedynie zbyt wysoki wskaźnik biomasy fitoplanktonu,czyli chlorofil „a”. Poza tym wysokie, odpowiadające III klasie wartości przyjmowały wskaźniki:zawiesina ogólna, azot azotynowy, fosfor ogólny i miano Coli. W granicach dopuszczalnych dla IIklasy mieściły się: BZT 5 , utlenialność, ChZT, fosforany, mangan i indeks saprobowości sesto-nu. Coprawda z 31 normowanych wskaźników, aż 20 spełniało wymagania I klasy czystości, ale i tak wodyKłodawki są oceniane jako nadmiernie zanieczyszczone. W dolnym odcinku rzeka nadal niosła wodynie odpowiadające normom z powodu złego stanu sanitarnego. W III klasie występowały 2 wskaźniki:zawiesina ogólna i azot azotynowy. Podwyższone do II klasy było biologiczne zapotrzebowanie tlenu(BZT 5 ), utlenialność, ChZT, fosforany, fosfor ogólny, mangan, chlorofil „a” i indeks saprobowościsestonu. Z 31 ocenianych parametrów 20 spełniało wymagania I klasy.Godnym uwagi jest fakt, że w 2001 i 2002 r. deklasyfikację rzeki powodował tylko jeden wskaźnik(chlorofil „a” w górnym, a miano Coli w dolnym biegu rzeki). Może to budzić nadzieję na stopniowąpoprawę jej stanu czystości.Jezioro Leśnik (przy ul. Emilii Plater)Badania stanu czystości wód zbiornika rozpoczęto w lipcu 1996 r., a od 1997 r. prowadzone sądwukrotnie w ciągu roku. Pobór próbek, pomiary terenowe i badania analityczne wykonałoLaboratorium Delegatury WIOŚ w Gorzowie na zlecenie Urzędu Miejskiego. Próbki do badańpobierano z brzegu za pomocą samplera na wysięgu teleskopowym. W pobranych próbkachoznaczano wskaźniki biochemicznego i chemicznego zapotrzebowania tlenu, charakteryzującezawartość związków organicznych podlegających biochemicznej i chemicznej degradacji orazzawartość bakterii z grupy Coli. Ponadto wykonywano pomiary zawartości tlenu rozpuszczonego,a w 2001 r. również stężenia substancji biogennych i przewodności elektrolitycznej. W okresie 1996-2001 badane wskaźniki mieściły się w I i II klasie czystości, jedynie pod względem sanitarnym jakośćwody wskazywała na III lub II klasę.Porównanie wyników badań z okresu 6 lat wskazuje, że zanieczyszczenie zbiornika w podstawowychwskaźnikach utrzymuje się na dosyć niskim poziomie, problemem były jedynie wahania stanusanitarnego.Jezioro BłotneZakres badań prowadzonych na jeziorze, ich metodyka i terminy poboru próbek były takie same, jakw przypadku Ruskiego Stawu. Poniżej przedstawiono opis stanu czystości na podstawie badań z lat1996-2001.Wody Jeziora Błotnego pod względem prawie wszystkich wskaźników można zaliczyć do I i II klasyjakości, jedynie stan sanitarny ulega bardzo znacznym wahaniom od klasy I do pozaklasowej wody.Tak znaczne wahania wyników nie pozwalają na określenie właściwej tendencji zmian w zbiornikui wskazują na okresowe zanieczyszczenie wódKanał UlgiZakres badań prowadzonych na kanale, ich metodyka i terminy poboru próbek były takie same, jak wprzypadku Ruskiego Stawu i jeziora Błotnego. Poniżej przedstawiono opis stanu czystości napodstawie badań z lat 1996-2001.27

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Warunki tlenowe w wodach Kanału były dobre - zawartość tlenu rozpuszczonego wynosiła od 6,3 do12,1 mg O 2 /dm 3 , co odpowiada I klasie czystości wód. Jedynie we wrześniu 2001 r. ilość tlenurozpuszczonego spadła do 4,3 mg O 2 /dm 3 i odpowiadała III klasie.Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT 5 ) w badanym okresie odpowiadało I i II klasie, natomiastchemiczne zapotrzebowanie tlenu w latach 1996-97 oscylowało na granicy II i III klasy, a w latach1998-2001 wartości ChZT mieściły się w II klasie. Wyjątek stanowił tu pomiar wykonany w lipcu2001 r., kiedy to wartości BZT 5 i ChZT znacznie przekroczyły normy dla III klasy.Stan sanitarny Kanału Ulgi charakteryzował się w badanym okresie znaczną zmiennością — ponadpołowa wyników badań miana Coli odpowiadała II klasie, jednak stwierdzono również I klasę latem1996 oraz jesienią 1998 i 2001 r. oraz III klasę latem 1998 i 1999 r. Od jesieni 1999 r. wartość mianaColi nie spadła poniżej II klasy.Wykonane w 2001 r. badania zawartości biogenów i soli mineralnych wykazały niepokojąco wysokąilość fosforu ogólnego (we wrześniu), pięciokrotnie przekraczającą normę dla III klasy. W lipcustężenie fosforu ogólnego odpowiadało III klasie. Ilości azotu ogólnego oscylowały na granicy I i IIklasy czystości wód płynących. Przewodność elektrolityczna odpowiadała I klasie.3.5.2. Ochrona przed powodziąRzeką, która może stworzyć zagrożenie powodziowe na terenie miasta jest przede wszystkim Warta iw mniejszym stopniu jej dopływ Kłodawka. Warta zagraża głównie lewobrzeżnej części miasta, którależy poniżej poziomu koryta rzeki. Przebieg wezbrania na rzece Warcie w znacznym stopniu jestregulowany poprzez zbiornik zaporowy Jeziorsko (woj. wielkopolskie).System biernej ochrony przeciwpowodziowej (utrzymywany z budżetu Państwa) na obszarze zlewniWarty w województwie lubuskim tworzą:- wały przeciwpowodziowe- przepompownie melioracyjne- poldery zalewowe samoczynne w dolinie Warty: Santok, Park Narodowy Ujście Warty,Ponadto przez Urząd Miasta Gorzów Wlkp eksploatowana jest:- 1 pompownia odwadniająca,Miasto posiada dobrą ochronę przeciwpowodziową. Nadmiar wód Warty odprowadzany jestsystemem kanałów i rowów. Rzeka Warta i Kanał Ulgi posiadają obwałowania, natomiast rzekaKłodawka nie posiada wałów przeciwpowodziowych ani systemu odprowadzania wody.Obecnie stan wałów na terenie miasta nie budzi większych zastrzeżeń. Dokładne badania prowadzonebyły w połowie lat 90-tych, a w 2000 roku przeprowadzono badania georadarowe.System czynnej ochrony przeciwpowodziowej stanowią zespoły reagowania kryzysowego:wojewódzkie, powiatowe i gminne. Dodatkowo na stronie internetowej Wydziału ZarządzaniaKryzysowego Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego (www. obronacywilna.gorzow.pl) zamieszczone sąinformacje o aktualnym stanie wód.3.5.3. Wody podziemneWody podziemne występujące na terenie miasta związane są z czwartorzędowymi poziomamiwodonośnymi. W południowej części miasta położony jest fragment Głównego Zbiornika WódPodziemnych – GZWP Warta nr 137.Monitoring wód podziemnychNa terenie Gorzowa Wlkp. znajdują się trzy otwory badawcze objęte monitoringiem wódpodziemnych. Jeden punkt pomiarowy należy do sieci krajowej, obsługiwanej przez PaństwowyInstytut Geologiczny, a dwa do sieci regionalnej.28

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.3. Jakość wód podziemnych w latach 2000-2002NrotworuLokalizacjaRodzajmonitoringustratyfikacjaGłębokość zaleganiaKlasa czystościpoziomu wodonośnego(m p.p.t.) 2000 2001 2002539 ujęcie Centralneul. Kosynierów12 mleczarnia(OSM)14 ujęciekomunalneSiedlcekrajowy czwartorzęd 20,6 III III IIIregionalny czwartorzęd 5,2 Ib Ib Ibregionalny czwartorzęd 1,1 Ib Ib IbWyniki badań monitoringu krajowego i regionalnego wskazują, że jakość wód podziemnych naterenie miasta nie ulega zmianie, a w próbkach wód nie zanotowano przekroczeń norm (przyjętych dlapotrzeb monitoringu).Ochrona wód podziemnych na terenie miasta jest sprawą trudną do realizacji, a dalsze pogarszanie sięjakości wód może w perspektywie doprowadzić do likwidacji ujęcia Centralnego. Aktywna ochronawód podziemnych może przesunąć likwidację w czasie. Powinna ona obejmować w szczególności:dbałość o szczelność kanalizacji, ograniczenia w zakresie stosowania chemicznych środkówutrzymania dróg i chodników, ograniczenia zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, kontrolęoddziaływania na wody podziemne w rejonach ognisk punktowych i małoobszarowych (stacje paliw,zakłady przemysłowe).3.5.4. Gospodarka wodno-ściekowa3.5.4.1. Zaopatrzenie w wodęW 2001 roku 95% mieszkańców miasta korzystało z sieci wodociągowej. Średnie roczne zużyciewody z wodociągów w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosiło 40 m 3 . Źródłem wody dla gospodarkikomunalnej są przede wszystkim wody podziemne (ok. 92%), natomiast źródłem wód na celeprodukcyjne są wody powierzchniowe i podziemne mniej więcej w równych proporcjach.Obecnie mieszkańcy miasta są obsługiwani przez trzy ujęcia komunalne, które działają w oparciu owiercone studnie głębinowe. Ilość pracujących studni zależy od aktualnego zapotrzebowania na wodę,dlatego też część studni jest nieczynna lub czasowo wyłączona z eksploatacji. Posiadanie trzechniezależnych ujęć wody znajdujących się w przeciwległych rejonach miasta pozwala elastyczniereagować na awarie poszczególnych zakładów wodociągowych tym bardziej, że Ujęcie Siedlicezlokalizowane jest na terenie zalewowym, a w przypadku awarii można je wyłączyć na dłuższy okresczasu.Tab. 3.4. Charakterystyka ujęć komunalnychNazwa ujęciaZasoby ujęcia[m 3 /d]Liczba studniCzy jest StacjaUzdatnianiaWodyŚrodek używanedo dezynfekcjiwodyCentralne 400 10 + podchloryn soduKłodawa 9 + dwutlenek chloruSiedlice 3560 30 + podchloryn soduW zakładzie wodociągowym funkcjonują nowoczesne stacje pomp, których zadaniem jest tłoczeniewody uzdatnionej do sieci wodociągowej. Stacje te wyposażone są w pompy, których praca sterowanajest automatycznie przy pomocy regulatorów obrotów. Zapewnia to dostawę wody o stałym ciśnieniu,bez uderzeń hydraulicznych. Ten sposób sterowania wpływa na zmniejszenie zużycia energii29

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.elektrycznej, które liczone wskaźnikiem energochłonności zmalało z 0,95 kWh/m 3w 1996 r. do 0,77 kWh/m 3 w 2001 r., a więc o blisko 20%.Woda do odbiorców rozprowadzana jest przy pomocy sieci wodociągowej i przyłączy domowych.Aktualnie długość sieci wodociągowej wg stanu na koniec 2001 r. wynosi 304,1 km, w tym przyłączydomowych 67,1 km. Wiek sieci wodociągowej jest mocno zróżnicowany: od tej budowanej w XIXwieku do tej realizowanej w ostatnich latach. Podobnie materiały, z jakich jest wykonana: odtradycyjnych, takich jak stal, żeliwo, cement, do najnowszych z PCV i polietylenu. Układ sieciwodociągowej przedstawia Mapa nr 4Z siecią wodociągową współpracują również zbiorniki o pojemności 1000 m 3 przy ul. Walczaka oraz6000 m 3 przy ul. Piłsudskiego, które w zależności od potrzeb spełniają rolę zbiorników retencyjnych,pośrednich lub wyrównawczych. W celu uzyskania odpowiednich ciśnień na tak rozległychobszarowo i zróżnicowanych wysokościowe strefach podstawowych stosuje się pod-strefy zasilane wwodę z lokalnych stacji hydroforowych. Stacje te w ostatnich latach zostały zastąpione nowoczesnymisieciowymi stacjami pomp, pracującymi w oparciu o sterowane regulatorami obrotów zestawyhydroforowe. Modernizuje się również sieć wodociągową. Modernizacja ta polega na wymianiestarych zużytych odcinków przewodów i armatury.Proporcje w sprzedaży wody dla mieszkańców i innych odbiorców (przemysł, usługi itp.) kształtująsię na przestrzeni lat podobnie, a mianowicie mieszkańcy zużywają ok. 80% wody, inni odbiorcy ok.10%, a pozostała część to woda zużyta na potrzeby własne do celów technologicznych. Średnie rocznezużycie wody przez statystycznego mieszkańca Gorzowa wynosi obecnie ok. 40 m 3 , podczas gdyw 1989 r. przy największym rozbiorze zużycie wynosiło prawie 100 m 3 .30

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab.3.5. Wykaz ujęć wód w Gorzowie Wlkp.Lp Użytkownik ujęcia Adres ujęcia Zasoby ujęcia m3/h Data wydania decyzji1. ZPJ Silwana Ul. Fabryczna 71 169 31.12.1998ZPJ Silwana Ul. Walczaka 45 100 10.07.19982. ZWCh Stilon Ul. Walczaka 25 170 08.08.20033. ZM Ursus Ul. Kostrzyńska 234 26.08.19824. PPKS Ul. Podmiejska 20 25 20.12.19995. ZPP Prefadom Ul. Walczaka 110 75 27.05.10876. PPH Cerbud Ul. Warszawska 185 6 19.02.19837. PTS Bud Transbud Ul. Zielona 33/34 14 04.11.19968. Lubella Wytw. Makaronu Ul. Kostrzyńska 2 45 06.03.20009. Piekarnia Mech. Ul. Koniawska 11 *10. OSM Ul. Kostrzyńska 89 120 05.07.199511. SPP Pralex Ul. Owcza 4 21 30.06.198612. Autoobsługa Ul. Wyszyńskiego 160 *13. Warsztat Samochodowy Ul. Warszawska 266 *14. Wtórpol ZOSW Ul. Koniawska 34 a *15. SPPW ZOZ Ul. Walczaka 42 93 02.01.200116. Woj. Szpital Zespolony Ul. Dekerta 1 83 02.01.200117. WSTW Ul. Podmiejska 17 14 *18. Wytw. Wód Gaz. Ul. Kostrzyńska 12 24 27.05.198719. Lub. Przeds.Spółdz. SCh Ul. Podmiejska 17 B 25 11.03.199120. MZK Ul. Kostrzyńska 46 59 31.01.200121. PDOS Ul. Podmiejska 10 13 25.11.198522. PH Rolnas Ul. Krasickiego 1A *23. PW i KUjęcie Centralne 400 18.06.1998Ujęcie Siedlice 3560 12.11.2002Ujęcie Oczyszcz. Ściek 97 25.06.200024. PEC Kotłownia Zakanale Ul. Małorolnych 20 a 34 30.10.200325. Przeds. Budowlane Budom Ul. Husarska 10 5 01.09.200026. ZD HiAR Małyszyn Ul. Dobra 38 31.12.200127. Zakład Karny Ul. Podmiejska 13 18 07.10.200328. SP Usł. Motoryz. Ul. Koniawska 12 *29. Przeds. Obrotu Zw. Hod. Ul. Myśliborska *30. PRB Izobud Ul. Walczaka 109 *31. Automyjnia Ul. Wyszyńskiego 220 *32. ZUO Chróścik Chróścik 1 14.11.199533. Bama Polska Ul. Kasprzaka 6a 68 30.10.200334. Z. Marciniak Ul. Podmiejska 15C 22 26.04.200035. Pracown. Ogrody Działkowe:Chopina Ul. Bracka, Spokojna W trakcie postęp. adm.Kasprzaka Ul. Kasprzaka W trakcie postęp. adm.Podmiejski Ul. Podmiejska 12 17.11.2003Słoneczny Ul. Słoneczna 58 05.06.2003Stilon Ul. Szarych Szeregów 144 29.12.2003Tulipan Ul. Kasprzaka 54 17.12.2003Walczaka Ul. Walczaka 5 12.12.200336. Z-dy Mech. Ursus Ul. Przemysłowa 73 10.06.198737. PEC Ul. Kostrzyńska 76 *38. Piekarnia Mech PSS Ul. Podmiejska 17 24.06.198639. Rozl. Wód Gaz. Ul. Wyszyńskiego 38 *40. ZRB Zerbud Ul. Błotna 52 *41. Zespół Szpitalny Ul. Warszawska 48 60 19.12.2003*brak danych aktualnych dotyczących eksploatacji ujęcia ; (źródło: UM w Gorzowie Wlkp.)31

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.5.4.2 Gospodarka ściekowaOk. 95% mieszkańców miasta obsługiwanych jest przez PWiK,a całkowita długość siecikanalizacyjnej na terenie Gorzowa na koniec 2001 r. wynosiła 172 km. Schemat układu sieciprzedstawia Mapa nr 5.Zdecydowana większość ścieków odprowadzanych z terenu miasta jest oczyszczana w komunalnejoczyszczalni ścieków należącej do Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.Oczyszczalnia ta pracuje od roku 1979. W roku 1995 rozpoczęto jej modernizację, którą ukończonow roku 2000.Opis technologiiObszar z którego sąodbierane ściekiPrzepustowość [m 3 /d]Odbiornikoczyszczonych ściekówTab. 3.6. Charakterystyka oczyszczalni ściekówMechaniczno-biologiczna, z pełną nitryfikacją i denitryfikacją orazchemicznym wspomaganiem usuwania związków fosforuSystemem kanalizacyjnym: m. Gorzów Wlkp., gm. Kłodawa, gm. SantokDowożone beczkowozami: m. Gorzów Wlkp., gm. Kłodawa, gm. Deszczno, gm.Bogdaniec, gm. LubiszynQ śr.d . – 24 500Q max.d . – 38 700WartaOdwodniony osad składowany jest na tymczasowym składowisku na terenie oczyszczalni. Problemzagospodarowania osadów z oczyszczalni nie jest wciąż docelowo rozwiązany. W przeszłościprzefermentowane i odwodnione osady były wykorzystywane rolniczo na gruntach Instytutu Hodowlii Aklimatyzacji Roślin w Małyszynie oraz firmy Femar w Laskach. Osady wykorzystywano teżprzyrodniczo do rekultywacji terenów zielonych na terenie Gorzowa, stosowano je do produkcjikompostu w Zakładzie Utylizacji Odpadów w Chróściku, a ostatnio planuje się produkcję kompostulub nawozów granulowanych.Na terenie oczyszczalni istnieją jeszcze dwie laguny wykorzystywane w latach osiemdziesiątych dodepozycji przefermentowanych osadów, bez odwodnienia mechanicznego. W wybetonowanej lagunienr l o powierzchni 1,7 ha, średniej głębokości ok. 6 m znajduje się ok. 100 000 m 3 osadówo zawartości suchej masy 4-10%, a w nieuszczelnionej lagunie nr 2, o powierzchni l ha i głębokościśredniej ok. 3,5 m, ok. 35 000 m 3 osadów o podobnej zawartości suchej masy. W oczyszczalniopracowywane są zasady dalszego postępowania z tymi osadami, m.in. rozważana jest możliwośćodpompowania wód nadosadowych z laguny nr l do oczyszczalni i obsianie jej roślinnością trawiastąw celu botanicznego odwodnienia zdeponowanych osadów. W drugiej lagunie postępuje naturalnasukcesja ekologiczna, więc intensywne zabiegi rekultywacyjne nie będą prawdopodobnie konieczne.Bardziej szczegółowe informacje dotyczące osadów ściekowych znajdują się w Planie GospodarkiOdpadami.m3/d2000019500190001850018000175001700016500160001999 2000 2001rokRyc.3.6. Średnia ilość ścieków oczyszczanych w komunalnej oczyszczalni ścieków32

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.12001000800199920002001kg/d6004002000BZT5 ChZT Pog NogRyc.3.7. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzanych do wód Warty w oczyszczonych ściekach zkomunalnej oczyszczalni ściekówSukcesywnie od kilku lat prowadzi się prace mające na celu skanalizowania peryferyjnych dzielnicmiasta. W latach 1999-2000 rozpoczęto budowę systemu kanalizacji sanitarnej na terenach dzielnicZawarcie i Zakanale, przy udziale finansowym funduszu PHARE. W tym roku prace te będąkontynuowane w ramach Związku Celowego Gmin MG-6.3.5.4.3. Kanalizacja deszczowaNajstarsza część gorzowskiej sieci kanalizacyjnej została wybudowana w drugiej połowie XIXi w pierwszej dekadzie XX stulecia, głównie jako ogólnospławna. Przy dalszej rozbudowie miasta,a szczególnie od lat 60. XX wieku budowano wyłącznie kanalizację rozdzielczą. Konfiguracja terenui układ hydrogeologiczny przyczyniły się do zabudowy terenów miejskich przede wszystkim poprawobrzeżnej stronie Warty i budowy sieci kanalizacji deszczowej ze zrzutami wód opadowych z poszczególnychzlewni do rzek-Warty i Kłodawki. Południowa, lewobrzeżna część miasta posiada fragmentarycznąsieć kanalizacji deszczowej, która w przeszłości była prawdopodobnie w całościogólnospławna. W 1999 r. dokonano inwentaryzacji miejskiej kanalizacji deszczowej orazzaktualizowano jej wartość. Sieć kanalizacji deszczowej Gorzowa po rozbudowie w dwóch minionychlatach (m.in. trasa przeprawy wschodniej, trasa średnicowa północna) liczy obecnie prawie 230 km.3.6. ZASOBY PRZYRODY3.6.1. Obszary i obiekty prawnie chronioneNa terenie miasta jest 525,4 ha obszarów prawnie chronionych, co stanowi 6,1 % powierzchni ogólnej.Prawie 100% tych obszarów stanowią Obszary Chronionego Krajobrazu. Jeden obszar zostałwyznaczone przez Wojewodę Gorzowskiego (lasy należące do nadleśnictwa Bogdaniec). W 2000roku dodatkowo Rada Miasta ustanowiła drugi OChK o pow. 78,43 ha, leżący w dzielnicy Wieprzyce.Mapa nr 6.Pomniki przyrody. Aktualnie w granicach administracyjnych miasta uznanych jest 188 drzew pomnikowych.Są to 44 obiekty, w tym 11 grup drzew jednogatunkowych.33

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.7. Wykaz pomników przyrodyLp Gatunek drzewa Lokalizacja1. Lipa drobnolistna ul. Walczaka2. Lipa drobnolistna ul. Park Kopernika3. Lipa drobnolistna ul. Wyszyńskiego nr 33-354. Lipa drobnolistna ul.Wyszyńskiego nr 11-135. Lipa drobnolistna ul. Piłsudskiego6. Lipa drobnolistna ul. Dąbrowskiego nad Kłodawką7. Lipa szerokolistna ul. Walczaka przy „Białym Kościele”8. Platan klonolistny Park Wiosny Ludów9. Platan klonolistny Plac Grunwaldzki10. Platan klonolistny ul. Warszawska za skrzyżowaniem z ul. Podmiejską11. Platan klonolistny ul. Walczaka w pobliżu BGŻ12. Platan klonolistny ul. B. Chrobrego obok Szkoły Muzycznej13. Olsza czarna ul. Dąbrowskiego14. Dąb szypułkowy w rejonie ul. Grobla i Wał Okrężny15. Dąb szypułkowy ul. Wybickiego16. Dąb szypułkowy Cmentarz Żydowski17. Dąb szypułkowy Cmentarz Żydowski18. Dąb szypułkowy ul. Wał Okrężny19. Dąb szypułkowy Park Słowiański20. Dąb szypułkowy skrzyżowanie ulic Fabrycznej i Towarowej21. Dąb wielkoowocowy Park Wiosny Ludów22. Klon pospolity Park Kopernika23. Klon pospolity Park Słowiański24. Klon Jawor ul. Walczaka za „Prefadomem”25. Klon srebrzsty Park Piotra Wawrzyniaka26. Miłorzołąb japoński ul. Walczaka naprzeciw BGŻ27. Miłorzołąb japoński ul. Wyszyńskiego 2328. Miłorzołąb japoński ul. Wyszyńskiego 1929. Miłorzołąb japoński ul. Wyszyńskiego 1930. Miłorzołąb japoński ul. Wyszyńskiego 1931. Miłorzołąb japoński) ul. Warszawska - Plac Staromiejski (PZU)32. Bluszcz pospolity ul. Teatralna 4933. Bluszcz pospolity ul. Kostrzyńska 834. Bluszcz pospolity Cmentarz Żydowski35. Wierzba Biała Park Wiosny Ludów36. Wierzba Biała ul. Wybickiego37. Cypryśnik błotny ul. Dąbrowskiego nad Kłodawką38. Cypryśnik błotny ul. Dąbrowskiego nad Kłodawką39. Cypryśnik błotny ul. Strzelecka40. Wiąz szypułkowy ul. Sulęcińska41. Wiąz szypułkowy ul. Dąbrowskiego przy mostku42. Topola czarna ul. Łokietka43. Topola czarna Park Słowiański44. Robinia biała ul. Dąbrowskiego(źródło : Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta)Obecnie prowadzone są prace nad weryfikacją wymienionych wyżej pozycji, jak również prace naduznaniem nowych pomników.Tab. 3.8. Wykaz wybranych obiektów przyrodniczych objętych ochroną konserwatorskąLp Adres ObiektCzaspowstania1. ul. Drzymały, Sikorskiego, Zacisze i Walczaka Park Miejski im. H. Siemiradzkiego* 1869-19122. ul. Estkowskiego Park Wolności 18963. ul. K. Wielkiego 1 ogród willowy XX w. 20 lata4. ul. Kobylogórska 77 ogród willowy XIX/XX w.5. ul. Łokietka pomiędzy ul. Dąbrowskiego i Zieleniec* 1898Chrobrego6. ul. Poznańska 23 park pałacowy XIX w. 2 poł.34

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Lp Adres ObiektCzaspowstania7. ul. Sikorskiego, Wybickiego, Strzelecka, Park Miejski im. Wiosny Ludów* 1913-1914Kosynierów Gdyńskich8. ul. Słoneczna 57 cmentarz żydowski XVIII w. pocz.9. ul. Słowiańska, Kosynierów Gdyńskich Park Słowiański* 190310. ul. Śląska 42 ogród willowy XX w. 20 lata11. ul. Walczaka aleja lipowa 1824-182512. ul. Walczaka 22 cmentarz wojenny 194513. ul. Walczaka 42 park szpitalny 1885-188714. ul. Wał Okrężny 37 ogród pałacowy 187615. ul. Warszawska cmentarz rzymskokatolicki XIX w. poł.16. ul. Warszawska 35 ogród z zespołu pałacu Gustawa Schrödera 190317. ul. Wawrzyniaka, Przemysłowa Park Miejski Zamoście* 1875-190218. ul. Zacisze, al. Odrodzenia Polski Park Miejski Zacisze* 190619. ul. Żwirowa cmentarz komunalny 196020. Małyszyn, ul. Szczecińska 15 park dworski XIX w. 40 lata21. Wieprzyce, ul. Dobra, Kostrzyńska zieleniec XIX w. 2 poł.* typowany do wpisu(źródło : Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta - zweryfikowane)3.6.2. Obszary leśneMiasto Gorzów Wlkp. posiada 418 ha lasów i gruntów leśnych – stanowi to 5% pow. miasta, 0,06%ogólnej pow. lasów w woj. i 0,03% pow. ogólnej woj. Zwarte tereny leśne znajdują się w zachodniejczęści i stanowią fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu. Oprócz tego w północnej częściwystępuje niewielki kompleks leśny. Poza tym, na terenie miasta położone są dwa Parki o charakterzeleśnym: Słowiański i Czechówek. Ogólnie w lasach dominującym gatunkiem jest sosna, z niewielkądomieszką drzew liściastych3.6.3. Zieleń w krajobrazie miejskimW poniższej tabeli zestawiono istniejące tereny zieleni miejskiej:Tab. 3.9.Tereny zieleni miejskiejRodzaj terenuPowierzchnia w haCałkowita PielęgnowanaParki 129,3 68,5Zieleńce 61,0 61,0Pasy uliczne 30,4 30,3Trawniki 53,0 53,0Cmentarze czynne 30,0 30,0Cmentarze nieczynne 5,3 5,335

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Na terenie miasta znajduje się dwanaście parków o powierzchni blisko 130 ha. W poniższej tabeliprzedstawiono krótką ich charakterystykęTab.3.10. Charakterystyka parkówLp. Nazwa PowierzchniaCharakterystyka[ha]1 Wiosny Ludów 4,8 posiada oryginalny układ przestrzenny, a szczególnego uroku dodaje usytuowanyw centralnej części staw i przepływającą rzeka Kłodawka. Główną drogę parkustanowi pasaż łączący ulice Strzelecką i Łokietka. W ostatnich latach odnowionozabytkowy mostek oraz ogrodzono cały park stylowym ogrodzeniem2 H.Siemiradzkiego11,2 ze względu na zróżnicowanie terenu jest jednym z piękniejszych terenów zieleniw mieście. Park zachował typowo leśny charakter z przewagą starego drzewostanuliściastego. Drzewa rosną w znacznym zwarciu, przez co zatraciły pokrój drzewparkowych. Dominującym gatunkiem jest klon pospolity. Znaczny udział wzadrzewieniu mają jawory, klony polne, wiązy, robinie akacjowe oraz lipy. Najednym ze wzniesień usytuowany jest punkt widokowy w formie ozdobnej altany,z którego roztacza się wspaniały widok na panoramę miasta. Na terenie parku,pośród starych drzew wkomponowano amfiteatr, w którym odbywają się różnegorodzaju imprezy artystyczne.3 Zacisze 6,4 o charakterze zbliżonym do naturalnego drzewostanu liściastego z przewagą bukapospolitego.4 Przy SzpitaluPychiatrycznym7,2 wpisany do rejestru zabytków. Drzewostan parku bezpośrednio przylega inawiązuje do alei lipowej wzdłuż ul. Walczaka. Ścieżki spacerowe prowadzone sąswobodnie poza prostym przebiegiem alei prowadzącej do wejścia głównego.5 Kopernika 17,9 założony w 1974 r. na terenie nieczynnego cmentarza ewangelickiego.Naszczególną uwagę zasługują piękne aleje, tworzące naturalne zielone tunele.Centralną część parku przecinają dwie asfaltowe ścieżki, między którymi rośnienajgrubszy na terenie miasta żeński okaz cisa pospolitego. Centralną pozycję południowejczęści parku zajmuje kołowy układ kompozycyjny z bijącą w góręstrumieniami fontanną w środku.6 Słowiański 36,0 na terenie parku znajduje się Centrum Spor-towo-Rehabilitacyjne "Słowianka".Przez park przebiega trasa średnicowa łącząca al. Odrodzenia z ul. Fredry i z ul.Myśliborską, w kierunku wylotu na Szczecin. Ogólny charakter parku sprawiawrażenie lasu naturalnego o zróżnicowanym składzie gatunkowym i wiekowym.Oprócz gatunków rodzimych można spotkać tutaj wiele drzew obcegopochodzenia. Na szczególną uwagę zasługuje jedyny w mieście okaz korkowcaamurskiego. Rosną tu piękne okazy daglezji zielonej, znacznych rozmiarówżywotnik olbrzymi, klon srebrzysty, dąb błotny, buk pospolity odm. purpurowej,cyprysik groszkowy i inne.7 Czechówek 34,3 położony u wylotu ul. Warszawskiej w kierunku Santoka, jest drugim co dowielkości parkiem miasta. Park ten ma charakter lasku miejskiego. Południowaczęść stanowi stromy stok porośnięty olszą czarną i jesionem. W środkowej częścidominuje sosna pospolita.8 Ul.Dąbrowskiego2,1 park położony jest wzdłuż rzeki Kłodawki Środkowa część parku wyróżnia sięobecnością kilku bardzo rzadkich gatunków drzew egzotycznych, między innymicypryśnikami błotnymi.9 Wolności 1,7 po dawnym cmentarzu miejskim, usytuowany w centralnym miejscu miasta ofunkcji wypoczynkowo-ozdobnej.10 Ul. Wawrzyniaka 1,7 to jedyne miejsce zieleni wysokiej urządzonej dla potrzeb wypoczynkowychmieszkańców dzielnicy Zawarcie. Park posiada dobrze ukształtowaną sieć komunikacyjnąz ciekawym drzewostanem.11 Ul. Kostrzyńska 1,1 to jedno z mniejszych założeń parkowych utworzonych na bazie cmentarzaparafialnego wsi Wierzyce12 Górczyński 6,0 to nowo zakładany park w dzielnicy Górczyn. Na terenie parku, wykonano alejkispacerowe, posadzono wiele gatunków drzew i krzewów w formie żywopłotów,jak i skupień.Mówiąc o zieleni miejskiej nie sposób nie wspomnieć o założeniach ogrodowych przy rezydencjach.W Gorzowie zachowało się kilka takich ogrodów wkomponowanych w tło miasta. Donajpiękniejszych i najlepiej zachowanych ogrodów rezydencjalnych należą: ogród przy Muzeum,ogród przy willi Wał Okrężny 37, ogród przy Pałacu Biskupim przy ul. 30 Stycznia, ogród przy willina ul. Kobylogórskięj 68, ogród przy willi na ul. Kazimierza Wielkiego l, ogród przy pałacuw Zieleńcu oraz ogród przy dworze w Małyszynie.36

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Do zieleni miejskiej należy również zaliczyć zieleńce. Zajmują one zazwyczaj mniejsze powierzchnieniż parki, usytuowane wokół placów, w narożnikach ulic, obok budynków użyteczności publicznejitp., w połączeniu z zadrzewieniami ulicznymi i parkami tworzą układ zieleni o wysokiej wartościzdrowotnej i estetycznej. Do najbardziej efektownych terenów tego typu należą: zieleniec w samymulicami Sikorskiego i Chrobrego, zieleniec wzdłuż ulic Jagiełły i Strzeleckiej, zieleniec nad Kłodawkąprzy ul. Łokietka, na Placu Nieznanego Żołnierza.Jednym z ważnych elementów zieleni miejskiej są zadrzewienia przydrożne. Większość ulic centralnejczęści Gorzowa składa się z jednopasmowych jezdni i wąskich chodników, co nie stwarzakorzystnych warunków do rozwoju zieleni. Stopień zadrzewienia poszczególnych ulic jest mocnozróżnicowany. Wąskie uliczki śródmieścia o zwartej zabudowie najczęściej pozbawione są zieleni.Najwięcej drzew, w tym także sędziwych i okazałych rozmiarów, rośnie wzdłuż ulic wylotowychi położonych poza centrum miasta. Skład gatunkowy zadrzewieńjest dość bogaty i zróżnicowany,wzdłuż jednej ulicy rośnie najczęściej kilka gatunków drzew. Najliczniej reprezentowanym rodzajemw zadrzewieniach przydrożnych jest lipa, klon, jarząb, jawor, głóg oraz topole.Zieleń osiedlowa, którą stanowią: trawniki, rabaty, żywopłoty, drzewa i skupiny krzewów, spełniaważna funkcję w życiu mieszkańców naszego miasta. Ważnym zapleczem zieleni miejskiej są takżeogrody działkowe, stanowiące miejsce wypoczynku wielu mieszkańców. Na terenie miastazlokalizowane są 42 ogrody działkowe o łącznej powierzchni 351,36 ha.3.7. EDUKACJA EKOLOGICZNAPolityka ekologiczna miasta Gorzowa zakłada, obok podejmowania konkretnych działańinwestycyjnych i rozwiązań systemowych, mających na celu poprawę stanu środowiska, inicjowaniei prowadzenie przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej. W 1994 r. opracowany został„Program. Teoretyczna i praktyczna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży szkolnej orazpropagowanie zagadnień ochrony środowiska”. Program zakłada przyjęcie trzech form działania:- teoretyczno-praktyczna - szkolna edukacja ekologiczna,- poznawcza — czynny udział w kształtowaniu środowiska,- popularyzacyjna — imprezy, festyny, konkursy itp.Program zakłada przede wszystkim włączenie dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkańców miastaw praktyczne formy edukacji ekologicznej. Celem prowadzonej edukacji ekologicznej jestuwrażliwienie mieszkańców miasta na współczesne problemy ochrony środowiska, uzmysłowienienieodłącznych związków człowieka z przyrodą, a także zachęcenie do działań i proekologicznychwyborów na co dzień, czyli życia przyjaznego dla środowiska.Program ten z powodzeniem jest realizowany i wzbogacany o nowe treści. Dzięki przedsięwzięciomorganizowanym przy współudziale miasta i nauczycieli, praktycznie w każdej szkole istnieje już kołoekologiczne lub inne kluby, w których dzieci i młodzież mogą rozwijać swoje zainteresowania ipoznawać różne aspekty ochrony przyrody. W klubach tych ważną rolę odgrywa Liga OchronyPrzyrody, mająca w Gorzowie swój Okręgowy Zarząd.Załącznikiem do „Programu Ochrony Środowiska..” jest „Program. Teoretyczna i praktycznaedukacja ekologiczna dzieci i młodzieży szkolnej oraz propagowanie zagadnień ochrony środowiska”.3.8. POWIERZCHNIA ZIEMI3.8.1. Użytkowanie gruntówNa terenie miasta przeważają grunty przeznaczone pod zabudowę mieszkalną oraz infrastrukturętypowo miejską.37

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.pozostałe45%łąki5%pastwiska3%nieużytki1%sady1%warzywniki1%grunty orne39%lasy i gruntyleśne5%Rys. 3.8. Użytkowanie gruntów w mieście3.8.2. GlebyGorzów jest miastem o skomplikowanym układzie glebowym. Wywołane jest to oddziaływaniem wódrzeki Warty i jej głównego dopływu - Kłodawki, obecnością rozlewisk i terenów podmokłych,a z drugiej strony wyniesieniem części obszaru zajętego przez dzisiejsze miasto na wysokośćwzględną ponad 60 m (terasa zalewowa Warty leży na wysokości 19-23 m n.p.m., obszary wzniesieńsięgają 82 m n.p.m.).Zgodnie z systematyką genetyczną gleb Polski, typowymi glebami naturalnymi dla opisywanychobszarów są gleby bielicoziemnc (bielicowe i rdzawe), brunatnoziemne (brunatne właściwe- w większości brunatne wyługowano, brunatne kwaśne i płowe), w dolinach rzecznych: glebyaluwialne (mady rzeczne), gleby bagienne (mułowe, torfowe), w nieckach i terenach podmokłych:gleby zabagniane (opadowo-glejowe, gruntowo-glejowe), gleby bagienne (torfowe -głównie torfowiskniskich i przejściowych), czarne ziemie, gleby pobagienne (murszowate i murszowe).Poniżej przedstawiono klasy gleb gruntów ornych, łąk, pastwisk, sadów i warzywników (nie branopod uwagę terenów przeznaczonych pod zabudowę zwartą – w rozdziale wcześniejszym oznaczonejako „pozostałe” i lasów)V klasa21%VI klasa9%III klasa12%IV klasa58%Ryc. 3.9. Klasy bonitacyjne wybranych gruntów .Z racji dużego zróżnicowania warunków naturalnych w obrębie miasta i co nie jest bez znaczenia- różnych warunków budowlano-inżynieryjnych, stopień antropogenicznego przekształcenia glebGorzowa nie jest jednakowy w jego poszczególnych częściach. Mapa wieloczynnikowej degradacjiśrodowiska wskazuje na potencjalną i małą/średnią degradację przemysłową gleb oraz bardzo dużą38

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.degradację techniczno-rolniczą struktury ekologicznej, przy małej lesistości, średnich potrzebachwapnowania i średnim natężeniu erozji wodnej.Zmienność antropogeniczna gleb miejskich jest wynikiem szeregu działań człowieka, wpływającychna stosunki gruntowo-wodne oraz chemizm gleb, takich jak:- zabudowa mieszkalna - forma budynków, użyte technologie, materiały, zagęszczenie budynkówna jednostce powierzchni,- zazielenienie miasta - układ terenów zieleni w mieście, prace wykonywane przy zakładaniui w trakcie pielęgnacji terenów zieleni,- industrializacja - umiejscowienie, rodzaj i ukształtowanie otoczenia zakładów przemysłowych,technologie oczyszczania odpadów gazowych, płynnych i stałych,- komunikacja — przebieg przez teren zurbanizowany, technologia budowy i eksploatacji,utrzymanie zimowe, koncepcja ukształtowania terenów przydrożnych,- regulacja stosunków wodnych w obszarze miasta - kanalizacja burzowa, osuszanie terenów podzabudowę, pobór wód z ujęć podziemnych,- rekultywacja gruntów przekształconych.Główne przemysłowe źródła chemicznej zmienności gleb miasta umiejscowione są w rejonach:między ulicami Walczaka - Pomorską - Podmiejską, między ulicami Piaskową - Krótką, wzdłuż ulic:Szczecińskiej i Myśliborskiej, Estkowskiego, Sikorskiego, Fabrycznej, Wiśniowej. Widoczne jest, żegłówne źródła zanieczyszczeń chemicznych wykazują duży rozrzut w obrysie miasta, co wpływa napokrycie ich wpływem znacznego obszaru, przy różnych kierunkach napływu mas powietrza.Uzupełniając charakterystykę zagrożeń o szlaki komunikacyjne (główne drogi przelotowe przechodząprzez centrum miasta) oraz bogata rzeźba terenu, dostrzec można potencjalnie skomplikowanąsytuację w kwestii utrzymania czystości gleb - naturalnego odbiornika zanieczyszczeńatmosferycznych i częściowo wodnych.Analiza materiału pochodzącego z warstw wierzchnich gleb miejskich Gorzowa wskazuje na dużyrozrzut właściwości chemicznych. Jest to uwarunkowane zarówno genezą i rodzajem materiaługlebotwórczego, jak rodzajem i skalą antropopresji. Gleby naturalne okolic Gorzowa odznaczają sięzróżnicowanymi właściwościami: odczynem od bardzo kwaśnego do obojętnego, zasoleniem odsetnych części do 2-3 g/dm 3 , składem granulometrycznym od piasku luźnego do glin średnich,zawartością węgla organicznego od dziesiątych części do kilkunastu procent. Nie stwierdza sięprzekroczeń zawartości metali ciężkich ponad poziom „I" wg IUNG (podwyższona zawartość). Glebymiejskie na tym tle wykazują szereg odrębności, wynikających głównie z:wymieszania materiaługlebowego z powierzchniowych i głębszych warstw, domieszania gruzu budowlanego, zawierającegoszereg związków wapnia (alkalizacja antropogeniczna), wniesienia nawozów i podłoży organicznychprzed wykonaniem zasiewów i nasadzeń oraz imisji przemysłowej i komunikacyjnej.Rozpatrując stan gleb miejskich obszaru Gorzowa stwierdzić należy, że zawartość metali ciężkich wpowierzchniowych warstwach jest niska, mieszcząc się w kategoriach czystości: „O" (brakzanieczyszczenia) i „I" (podwyższona zawartość) (wg IUNG). Jedynie grunty skwerów przy ul.Jagiełły i Placu Wolności, należy uznać (wg badań z 1999 r.) za średnio zanieczyszczone ołowiem(„III" kategoria wg IUNG) lub słabo zanieczyszczone ołowiem (skwer przy EM-PiK'u - „II" kategoriawg IUNG). W 2000 r. stwierdzono słabe zanieczyszczenie ołowiem („II" kategoria wg IUNG)gruntów przydrożnych przy ulicy Żwirowej na wysokości ogrodów działkowych „Budowlani".Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać głównie w wadliwym systemie komunikacyjnym miasta,co przy ciągle rosnącej ilości pojazdów samochodowych jest poważnym problemem.Niewątpliwie należy dążyć do szczegółowego opracowania mapy gleb miejskich dla Gorzowa Wlkp.(której to posiadanie jest konieczne w miastach „unijnych") oraz włączenia stałego nadzoru stanu glebmiejskich do ogólnych systemów monitoringu środowiska. Miasto jest bowiem strukturą przyszłości -terenem życia coraz większej części ludności, do tego ludności coraz bardziej świadomej zagrożeńśrodowiskowych i pragnącej obcować z czystym, estetycznym i funkcjonalnym otoczeniem.3.9. POWAŻNE AWARIEZgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r.w sprawie rodzajów iilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do39

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awariiprzemysłowej (Dz.U. nr 58, poz.535) na terenie miasta Gorzowa Wlkp. znajduje się jeden zakład odużym ryzyku: „Stilon” S.A. Na jego terenie wykorzystywane są następujące niebezpiecznesubstancje: amoniak, kwas octowy, kwas solny, wodorotlenek sodowy, azotyn sodowy, hydrazyna.Dodatkowo do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi na terenie miastaGorzowa zaliczono:Tab. 3.11. Przedsiębiorstwa mogące szczególne oddziaływać na środowiskona terenie Gorzowa Wlkp.Lp Nazwa zakładu Obiekt Kryterium1 Elektrociepłownia„Gorzów”ElektrociepłowniaElektrociepłownia konwencjonalna omocy powyżej 300 MW2 Zakład Utylizacji Odpadów Deponator odpadówniebezpiecznychUnieszkodliwianie odpadówniebezpiecznych3 Samodzielny PublicznySzpital WojewódzkiSpalarnia odpadówmedycznychUnieszkodliwianie odpadówniebezpiecznych4 Stolbud ( w upadłości) Spalarnia farb Unieszkodliwianie odpadówniebezpiecznych5 Elektrociepłownia„Gorzów”Mokre składowiskoodpadów paleniskowych wNadpoziomowy staw osadowy opow. powyżej 10 haJanczewie6 PrzedsiębiorstwoWodociągów i KanalizacjiUjęcie wódUjęcie wód podziemnych owydajności powyżej 5 mln m 3 na rok7 Polskie Sieci Energetyczne Linia przesyłowa 400 kV Linie elektroenergetyczne o napięciu8 PrzedsiębiorstwoWodociągów i KanalizacjiŹródło: Stan środowiska w Gorzowie Wlkp. w latach 2000-2001Plewiska-KrajnikOczyszczalnia ściekówznamionowym wyższym od 220 kVOczyszczalnia ścieków obsługującapowyżej 150 000 mieszkańcówrównoważnych (MR)Wszystkie zagrożenia występujące na terenie miasta mają opracowane szczegółowe proceduryreagowania. Wszystkie prognozy związane z oddziaływaniem materiałów niebezpiecznych naśrodowisko sporządzane są przy zastosowaniu specjalnie przystosowanego do użytku na terenieGorzowa programu komputerowego, uwzględniającego wszystkie znane warunki zdarzeniakryzysowego.Główne zagrożenia na terenie Gorzowa mogą powodować awarie powstające podczas:- transportu wewnętrznego i magazynowania,- transportu drogowego,- transportu kolejowego.Zagrożenia ze strony transportu wewnętrznego i magazynowania.Spośród instalacji, które można zaliczyć do najbardziej niebezpiecznych i których awaria mogłabywywołać lawinowe skutki, wykraczające poza teren zakładu, należy przede wszystkim zaliczyćamoniakalną instalację chłodniczą w ZWCh „Stilon". Ilość zgromadzonego w instalacji amoniaku jestduża, a zagrożenie zwiększa bardzo niekorzystne usytuowanie zakładu blisko osiedli mieszkaniowych.W przypadku nawet niezbyt dużej awarii należy liczyć się z realnym zagrożeniem dla kilkunastutysięcy mieszkańców osiedli Dolinki i Górczyn.ZWCh „Stilon", posiada nowoczesne wyposażeniesygnalizujące niekontrolowane uwolnienie się amoniaku do środowiska oraz własny, całodobowodyżurujący, nowocześnie wyposażony Oddział Ratownictwa Technicznego i Chemicznego, wspieranyna stałe ratownikami chemicznymi z innych jednostek oraz zamontowanymi przy zbiornikach zamoniakiem armatkami wodnymi.Stałym zagrożeniem dla miasta są też zlokalizowane w granicach administracyjnych stacje paliw płynnychi gazowych. Aktualnie w mieście funkcjonują 22 ogólnodostępne stacje benzynowe i gazowe, 9stacji gazowych, 6 zakładowych stacji benzynowych oraz 4 hurtownie paliw. Funkcjonujące na terenie40

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.miasta stałe stacje paliw płynnych posiadają zbiorniki mogące pomieścić: 1970 Mg oleju napędowego,1840 Mg benzyny i 68 400 m 3 gazu. Ponad połowa z tych stacji to obiekty bardzo nowoczesne,posiadające wszelkie wymagane zabezpieczenia, a pozostałe to niewielkie obiekty, z regułyzakładowe, których ilość się ciągle zmniejsza. Proponowane rozwiązanie realizacji dostaw paliw igazu do stacji benzynowych i gazowych wyłącznie w godzinach od 20.00 do 6.00, zmniejszamożliwość kolizji cystern w natężonym w godzinach dziennych ruchu miejskim, lecz nie daje 100%bezpieczeństwa.Kolejnymi zagrożeniami są sieci doprowadzające media do zakładów pracy, obiektów publicznych ibudynków mieszkalnych.Poważne zagrożenie dla miasta stwarzają krzyżujące się w mieście szlaki komunikacji samochodowej,którymi tranzytem przewożone są m.in. różnego rodzaju materiały niebezpieczne. Pojazdyprzemieszczające się głównymi ulicami miasta, wśród zwartej zabudowy mieszkaniowej, najczęściejpokonują także mosty drogowe na Warcie i Kanale Ulgi. W przypadku niespodziewanej awarii lubkolizji drogowej wąskie ulice i mosty mogą zostać całkowicie zablokowane, zagrożone może byćżycie i zdrowie osób przebywających w śródmieściu i mieszkańców pobliskich posesji, a także możedojść do skażenia wód powierzchniowych.Szlaki kolejowe z racji dużej masy przewożonych towarów, w tym również środków chemicznych owłaściwościach toksycznych, stanowią poważne zagrożenie dla otoczenia w przypadku wystąpieniakatastrofy. Miejscem katastrof kolejowych są najczęściej stacje kolejowe i rozrządu lub ichsąsiedztwo.Materiały niebezpieczne i szczególnie niebezpieczne przewożone są na trasie Kostrzyn — Gorzów —Krzyż. Na terenie węzła kolejowego w Gorzowie, w rejonie siedemnastotysięcznego osiedlaSłoneczne, zlokalizowana jest stacja rozrządowo-towarowa — miejsce formowania i postojupociągów towarowych. Przez teren węzła przewożone są głównie materiały pędne (ok. 40 000 Mg/a),gazy skroplone (10 000 Mg/a), kwasy i wodorotlenki (ok. 1000 Mg/a) i amoniak (1200 Mg/a). Ilośćmateriałów niebezpiecznych przewożonych przez węzeł w Gorzowie, w stosunku do danych z innychwęzłów kolejowych w województwie lubuskim, jest niewielka. Jest to dla PKP linia o znaczeniulokalnym, stąd też nakłady inwestycyjne na jej utrzymanie są niewielkie. Wynikają stąd zagrożeniawywołane dekapitalizacją infrastruktury kolejowej.Linia kolejowa biegnie wzdłuż Warty na liczącej 50 przęseł estakadzie o łącznej długości 906 m,oddanej do eksploatacji 15 października 1914 r. Przebiega ona przez gęsto zaludnione śródmieścieGorzowa. Przejeżdżają tędy m.in. wagony przewożące środki niebezpieczne, takie jak: amoniak, kwassiarkowy, dwutlenek siarki, czteroetylen ołowiu i etylen ołowiu. Za szczególnie niebezpieczny punktnależy uznać skrzyżowanie dwutorowej trakcji kolejowej Kostrzyn - Krzyż z przebiegającą podprzęsłami estakady drogą krajową nr 3, w bezpośredniej styczności z przeprawą mostową przez Wartę.3.10. ŹRÓDŁA PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCHŹródła promieniowania elektromagnetycznego w Gorzowie Wikp.Pola elektromagnetyczne 50 Hz w Gorzowie Wikp.Eksploatacją linii i stacji elektroenergetycznych na terenie miasta zajmują się:- Polskie Sieci Energetyczne - sieci przesyłowe 220 kV (ok. 7 km) i 400 kV (ok. 5 km), przebiegająceprzez teren Elektrociepłowni „Gorzów", ZWCh „Stilon" i ogrodów działkowych we wschodniejczęści miasta, oraz Główna Stacja Zasilania (GSZ) 220/110 kV (wychodzą z niej ww. linie 220kV), znajdująca się przy ul. Energetyków 6 na terenie Elektrociepłowni „Gorzów".- Zakład Energetyczny „Gorzów" - sieci przesyłowe 110 kV (ok. 43 km), napowietrzne 15 kV (ok. 34km), kablowe 15 kV (ok. 277 km), sieci 0,4 kV z przyłączami oraz 5 stacji GPZ 110 kV/15 kV(Główne Punkty Zasilania) i 336 stacji 15 kV/0,4 kV.Pomiary wykonywane dla typowych linii energetycznych oraz rozdzielni na terenie miastapotwierdzają istnienie wokół nich pól elektromagnetycznych o natężeniach znacznie poniżejdopuszczalnych.W kwietniu 2001 r. zakończona została przez Polskie Sieci Energetyczne kompleksowa modernizacjastacji elektroenergetycznej 220/110 kV przy ul. Energetyków 6, której celem była wymiana41

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.wyeksploatowanych urządzeń (rozdzielni 110 i 220 kV oraz stanowisk autotransformatorów) orazwprowadzenie nowych rozwiązań technologicznych.Pola elektromagnetyczne z zakresu od 0,3 kHz do 300 000 MHzPola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,3 kHz do 300 GHz wytwarzane są głównie przeznastępujące źródła promieniowania: stacje radiowe i telewizyjne oraz stacje radiotelefoniczne.Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są anteny nadawcze stacji. Sposób rozchodzenia sięfal zależy od ich długości (częstotliwości):- stacje nadawcze długo- i średniofalowe pracujące w zakresie długości fal od kilku kilometrów dokilkuset metrów (częstodiwości 0,15-16 MHz) i wykorzystywane do przekazywania programówradiofonicznych; najsilniejsze pole występuje w otoczeniu anten nad powierzchnią ziemi - obszardopuszczalnych wartości pola elektromagnetycznego ze względu na przebywanie ludzi określaw pionie wysokość anteny, a w poziomie moc nadajników, zawiera się on w granicach odkilkudziesięciu metrów (stacje nadawcze o mocy kilku kW) do kilku kilometrów (stacje o mocy kilkuMW);- stacje nadawcze krótkofalowe pracujące w zakresie długości fal od kilkunastu do kilkudziesięciumetrów (częstotliwość od kilku do kilkudziesięciu MHz) i wykorzystywane przy przesyłaniusygnałów radiofonicznych, radiotelegraficznych, radiotelefonicznych na znaczne odległości,wykorzystując odbicie fal od jonosfery; najsilniejsze pole występuje w kierunku wiązek głównych nawysokościach przekraczających zawieszenie anten - obszar określający dopuszczalne wartości polaelektromagnetycznego ze względu na przebywanie ludzi zmienia się w funkcji wysokości i dlanadajników o mocy kilkudziesięciu kW osiąga wartości od kilkuset metrów na kierunku promieniowaniado kilkudziesięciu metrów przy powierzchni ziemi;- stacje nadawcze ultrakrótkofalowe (UKF) i telewizyjne (TV) pracujące w zakresie długości fal odkilku metrów do kilku decymetrów (częstotliwości od kilkudziesięciu do kilkuset MHz) iwykorzystywane są do celów radiofonii i telewizji; główna część energii rozchodzi się na wysokościzawieszenia anten (poza wiązką główną natężenie pola szybko maleje), obszar określającydopuszczalne wartości pola elektromagnetycznego ze względu na przebywanie ludzi dla stacji ołącznej mocy kilkudziesięciu kW osiąga wartości od kilkuset metrów na wysokości zawieszeniaanteny do kilkudziesięciu metrów przy powierzchni ziemi;- stacje radiotelefoniczne pracujące w wydzielonych zakresach długości fal metrowych idecymetrowych (częstotliwości od kilkudziesięciu do kilkuset MHz) - obszar określającydopuszczalne wartości pola elektromagnetycznego ze względu na przebywanie ludzi zawiera się wgranicach od kilkudziesięciu metrów na wysokości zawieszenia anten do kilku metrów przypowierzchni ziemi; do głównych rodzajów łączności radiotelefonicznych należą: radiokomunikacjaruchoma lądowa (radiotelefony), radiokomunikacja w zakresie pasma obywatelskiego Citizen Band(CB-radio) oraz telefonia komórkowa.W Polsce trwa intensywny rozwój sieci telefonii komórkowej. Zgodnie z dostępną literaturą na tematstacji telefonii komórkowej uważa się, że nie stanowią one zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Antenystacji bazowych mają charakterystykę poziomą - są skonstruowane tak, by emitować wiązkę fal tylkorównolegle do ziemi, a nie pod siebie. Poza tym budowane są w taki sposób by spełniać surowe normyochronne. Orientacyjnie można przyjąć, że w odległości ponad 50 m w kierunku poziomym od antenygęstość mocy promieniowanej jest bezpieczna. Na poziomie ziemi w pobliżu anten o mocy 1600 W,umieszczonych na wieżach o wysokości ponad 36 m, gęstość mocy wynosi zaledwie ok. 0,01 W/m 2 ,przy czym największą wartość 0,02 W/m 2 wykrywa się w odległości 15-60 m od wieży. Jeśli antenastacji o mocy 1000 W jest umieszczona na maszcie przynajmniej 2 m nad dachem budynku biurowegolub mieszkalnego, to można obliczyć, że pod dachem gęstość mocy wynosi mniej niż 0,01 W/m 2 . Jestto zatem wielkość bezpieczna, a promieniowanie jest jeszcze dodatkowo tłumione przez dach i płytysufitowe.Moc aparatów przenośnych nie może przekraczać 4 W w telefonach analogowych i 2 W w telefonachcyfrowych. Obecnie produkowane telefony przenośne mają wbudowane układy mikroprocesorowesterujące mocą urządzenia tak, aby była najniższa wystarczająca do utrzymania połączenia. Drugimsposobem ograniczenia emisji promieniowania elektromagnetycznego są układy, które czuwają nadtym aby telefon emitował fale radiowe tylko w czasie, w którym mówimy do mikrofonu, a podczassłuchania nie wysyłał ich w ogóle. Pozwala to na znaczne skrócenie czasu przebywania rozmówcy wpolu generowanym przez telefon oraz znacznie wydłuża czas pracy telefonu na akumulatorach przezoszczędzanie energii. Zmieniła się też koncepcja działania anten. Obecnie są one projektowane tak, by42

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.wysyłały fale omijając głowę użytkownika. Testy nie wykazały żadnego ujemnego wpływupromieniowania elektromagnetycznego wysyłanego przez telefon lub stację bazową na rozrusznikserca ani na sam układ sercowo-naczyniowy. Aby zmniejszyć moc generowaną przez telefon w czasierozmowy należy przestrzegać kilku zasad:- podczas kupowania telefonu zwracać uwagę na aparaty z zewnętrzną anteną,- jeśli aparat ma wysuwaną antenę, to należy ją wysunąć podczas rozmowy,- starać się wybierać miejsca o możliwie najsilniejszym sygnale ze stacji bazowej (każdy telefon mawskaźnik poziomu sygnału, więc można to określić),- jeśli rozmawiamy w budynkach, podejść do okna - telefon będzie emitował znacznie mniej energii,- nigdy podczas rozmowy nie należy dotykać anteny - zmniejsza to znacznie jej efektywność, cozmusza układy sterujące telefonem do podwyższenia jego mocy,- jeśli to możliwe - należy korzystać z anten zewnętrznych np. w samochodzie i zestawówsłuchawkowych.Pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,3 kHz do 300 000 MHz w GorzowieNa terenie Gorzowa znajdują się następujące źródła promieniowania elektromagnetycznego z zakresu0,3 kHz-300 000 MHz:- nadajniki radiowe i telewizyjne,- stacje telefonii komórkowej,- stacje trunkingowej łączności radiowej,- stacje systemu dostępu radiowego AIRLOOP dla sieci telefonów stacjonarnych.Anteny nadajników oraz radiolinii montowane są na specjalnie budowanych w tym celu wieżach imasztach lub sytuowane na wysokich budynkach (Urząd Wojewódzki, Urząd Miejski, budynkiużytkowe i mieszkalne, wieże kościołów, kominy). Najczęściej na terenie jednego punktu funkcjonujewiększa ilość anten.Nadajniki radiowe i telewizyjneNa terenie Gorzowa umiejscowione są anteny następujących nadajników:- radiowych Programu I Polskiego Radia, Radia ZET, Radia GO „S" - na terenie ROŃ przy ul.Podmiejskiej Bocznej,- radia „Gorzów" — na dachu Urzędu Wojewódzkiego,- TV „Polsat" - na dachu budynku WSS przy ul. Podmiejskiej,- radiolinii TV regionalnej z Poznania — na dachu budynku „Vatral".Telefonia komórkowaNa terenie Gorzowa Wikp. znajdują się stacje bazowe trzech operatorów sieciowych:- PTK CENTERTEL -stacje bazowe systemów: NMT-450 MHz (analogowe) i GSM-900 MHz(cyfrowe),- POLKOMTEL - stacje bazowe systemu GSM-900 MHz (cyfrowe),- PTC ERA GSM - stacje bazowe systemu GSM-900 MHz (cyfrowe).Trunkingowa łączność radiowaSieć trunkingowa budowana jest w celu operatywnego komunikowania się przez konkretne podmiotygospodarcze. Np. na potrzeby zarządzania siecią energetyczną rozbudowywana została taka sieć przezZakład Energetyczny „Gorzów" oraz Polskie Sieci Energetyczne. Jest ona wykorzystywana napotrzeby własne z możliwością częściowego udostępnienia użytkownikowizewnętrznemu. Składa się z 10 nadajników, nadających na częstotliwościach 400-450 MHz,zlokalizowanych na terenie GSZ, GPZ-ów, Posterunku Energetycznego przy ul. Energetyków orazsiedziby ZE przy ul. Sikorskiego.43

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO 2011 ROKU4.1. WPROWADZENIEOchrona środowiska nie może być zagadnieniem wyizolowanym od innej problematyki województwalubuskiego i miasta Gorzowa Wlkp. Główną zasadą przyjętą w "Programie ...", mającąodzwierciedlenie w nadrzędnym celu Programu, jest zasada zrównoważonego rozwoju 2 ,umożliwiająca harmonizację rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorówśrodowiskowych. Obowiązek realizacji tej zasady spoczywa na wszystkich obywatelach Polski (art. 5.Konstytucji RP). Zrównoważony rozwój jest także naczelną zasadą polityki państw - członków UniiEuropejskiej.Biorąc pod uwagę wojewódzkie priorytety w zakresie ochrony środowiska, strategia ochronyśrodowiska w Gorzowie Wlkp. zawiera cele ekologiczne do 2011 roku i strategię ich realizacji(kierunki działań) w zakresie:- poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: jakość wód, ochrona przedpowodzią, gospodarka odpadami, jakość powietrza atmosferycznego, hałas i polaelektromagnetyczne, awarie przemysłowe,- ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: przyrodai krajobraz, lasy, gleby,- zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii: wodochłonnośći energochłonność gospodarki, wykorzystanie energii odnawialnej,- zadań systemowych: włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych, systemtransportowy, mieszkalnictwo, edukacja ekologiczna4.2. NADRZĘDNY CEL „PROGRAMU ...”Nadrzędny cel "Programu ochrony środowiska Gorzowa Wlkp." można sformułować następująco:Zrównoważony rozwój miasta, w którym ochrona środowiska ma znaczącywpływ na przyszły charakter miasta i równocześnie wspiera jego rozwójgospodarczy i społeczny.4.3. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWAEKOLOGICZNEGOPoprawa jakości środowiska w aspekcie ochrony zdrowia publicznego jest ważnym elementemprocesu integracji Polski z Unią Europejską. Celem strategicznym działań Wspólnoty w obszarze"Środowisko i zdrowie" jest "osiągnięcie takiej jakości środowiska, w którym poziomy zanieczyszczeńspowodowanych przez człowieka nie prowadzą do znaczącego wpływu na zdrowie człowieka lub jegozagrożenia".Mówiąc o bezpieczeństwie ekologicznym w perspektywie najbliższych lat należy mieć na uwadzejakość powietrza atmosferycznego i wód powierzchniowych, natomiast w perspektywie wieloletniej -gleby, wody podziemne i różnorodność biologiczną.2 Zrównoważony, trwały rozwój oznacza taki rozwój, który zaspokaja potrzeby współczesnych, nie ograniczającmożliwości realizacji potrzeb przyszłych pokoleń.44

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Większość unijnych standardów, którym Polska musi sprostać ubiegając się o członkostwo w UniiEuropejskiej dotyczy jakości środowiska. Zadania z tego zakresu należą do najistotniejszychi najbardziej kosztownych, ponieważ obejmują tak ważne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych,ochrona powietrza atmosferycznego, gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi się również wieleprzyjętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych wynikających z podpisanych konwencjii protokołów do konwencji.4.3.1. Zarządzanie zasobami wodnymi4.3.1.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuDążenie do poprawy jakości wód powierzchniowych,Ochrona wód podziemnychZapewnienie wszystkim mieszkańcom miasta odpowiedniej jakości i ilości wody do picia.Zabezpieczenie miasta przed powodziąNajważniejsza z punktu widzenia ochrony wód jest ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001.Ustawa ta ostatecznie wprowadza i reguluje zasady zlewniowego zarządzania gospodarką wodną.Wprowadzenie regionów zlewniowych jest zgodne z duchem i literą prawa przepisów UniiEuropejskiej, a w szczególności Ramową Dyrektywą Wodną (2000/60/WE) oraz dyrektywami:• 98/ 83/EEC w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi• 96/61/EEC dotyczącą zintegrowanej ochrony przed zanieczyszczeniem• 91/271/EEC w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych• 91/676/EEC w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami, pochodzącymi zeźródeł rolniczych• 76/464/EEC w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancjeniebezpieczne odprowadzane do środowiska wodnegoCel podany powyżej jest zgodny z zapisami prawa wodnego. Artykuł 2 Prawa wodnego z dnia 18lipca 2001 r., brzmi:„1. Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód iśrodowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie:1) zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności2) ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmiernąeksploatacją3) utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych4) ochrony przed powodzią oraz suszą5) zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu6) zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją7) tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód2. Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi stanowią:1) plany gospodarki wodnej2) pozwolenia wodnoprawne3) opłaty i należności w gospodarce wodnej4) kataster wodny5) kontrola gospodarowania wodami”Zadania, jakie na Dyrektora RZGW nałożyła ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U.Nr115, poz. 1229 z późn. zmianami), które obejmą również województwo lubuskie i miasto GorzówWlkp. to:45

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. Sporządzenie wykazu wód powierzchniowych i podziemnych, które są lub mogą być w przyszłościwykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (art.114 ust.3, pkt 3;art. 211 ust 2, pkt 1) – w terminie do 31.12.2003 r.2. Sporządzenie wykazu wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, a wszczególności do kąpieli (art.114 ust.3, pkt 4; art. 211 ust.2, pkt 2) – w terminie do 31.12.2003 r.3. Sporządzenie analizy stanu zasobów wodnych w regionie wodnym (art.114 ust.3, pkt 1; art. 211ust.3, pkt 1) – w terminie do 31.12.2004 r.4. Sporządzenia wykazu obszarów chronionych na terenie regionu wodnego, ustanowionych napodstawie ustawy i przepisów o ochronie przyrody oraz terenów określonych w art. 6 RamowejDyrektywy Wodnej oraz załączniku nr IV, pkt 1.5, w terminie do 31.12.2003 r., obejmującegoobszary:• wyznaczone dla ochrony gatunków wodnych o znaczeniu ekonomicznym,• służące zachowaniu ożywionego środowiska i gatunków bezpośrednio zależnych od wody (w tymodpowiednie miejsca wyznaczone w ramach europejskiej sieci NATURA 2000).Powyższe wykazy stanowią podstawę opracowania projektów planów gospodarowania wodami naobszarach dorzeczy.4.3.1.1.1. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnychOsiągnięcie standardów jakości wody obowiązujących w krajach UE będzie wymagać, oprócz szeregudziałań organizacyjnych i programowych w sferze zarządzania zasobami, realizacji wielukosztownych inwestycji w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków oraz budowysystemów kanalizacyjnych.Główny nacisk przy ochronie wód położono na uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, zewzględu na fakt, że w tym obszarze miasto ma największe możliwości planistyczne i realizacyjne.Pozwoli to na ochronę wód powierzchniowych i podziemnychZAGADNIENIE: Zaopatrzenie w wodęZasady zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków określa ustawa z dnia7 czerwca 2001 (DZ.U. Nr 72, poz. 747 z późn. zmianami). Na mocy tej ustawy, wymaganiadotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa Rozporządzenie MinistraZdrowia z dnia 19 listopada 2002r. (Dz.U. 02.203.1718).W krajach Unii Europejskiej wymagania odnośnie jakości wody przeznaczonej do spożycia przezludzi ustalone są w Dyrektywie 98/83/EC z 1998 roku. Zalecenia zawarte w ustawodawstwie UE sąoparte o wytyczne WHO i obejmują wskaźniki zebrane w następujących grupach:• parametry organoleptyczne,• parametry fizyko-chemiczne (dotyczące substancji niepożądanych w nadmiernych ilościach)• parametry mikrobiologiczne oraz dotyczące substancji toksycznych.Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa wymagania mikrobiologiczne ifizykochemiczne jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi pobieranejz:• urządzeń wodociągowych• indywidualnych ujęć wody zaopatrujących ponad 50 osób lub dostarczających więcej niżśrednio 10 m 3 wody na dobę, jak również dostarczających mniej wody i zaopatrujących mniejsząliczbę osób, gdy woda jest wykorzystywana do celów komercyjnych i publicznych• cystern i kontenerów w przypadku awaryjnego zaopatrzenia w wodęW rozporządzeniu tym uwzględniono bardzo szczegółowo takie substancje niebezpieczne dla zdrowiai życia ludzi jak:• PCB (polichlorowane bifenyle), THM (trihalometany), WWA (wielopierścieniowewęglowodory aromatyczne), pestycydy• substancje organiczne - akryloamid, akrylonitryl, bromodichlorometan, bromoform,dibromochlorometan, dichlorobenzen, dichlorometan, epichlorhydryna, etylobenzen, tleneketylu, ftalan dibytylu, ksyleny, styren, tetrachloroetan, tetrachloroeten, toluen, trichlorobenzen,trichloroetan, chlorek winylu.46

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.• Substancje nieorganiczne - antymon, azotyny, bar, bor, bromiany, magnezW związku z wprowadzeniem nowych standardów jakości wody, w roku 2002 służby sanitarnewojewództwa lubuskiego dokonały kompleksowej oceny jakości wody ujmowanej dla celówzbiorowego zaopatrzenia w wodę.Kierunki działań:1. Wdrażanie „Wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych ikanalizacyjnych PWiK Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. na lata 2003-2010”2. Weryfikacja ujęć wody i likwidacja ujęć nieeksploatowanych.ZAGADNIENIE:Gospodarka ściekowaKolejność realizacji zadań w gospodarce ściekowej w województwie lubuskim, w tym na terenieGorzowa Wlkp. wynika ze zobowiązań międzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne wnegocjacjach z UE w sprawie wdrażania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisów Prawa Wodnego orazaktualnego stanu gospodarki ściekowej w województwie. W perspektywie do 2010 roku wszystkieaglomeracje o RLM ≥15 000 powinny zostać wyposażone w mechaniczno – biologiczneoczyszczalnie ścieków z usuwaniem biogenów wraz z kompletnym systemem kanalizacji.Porządkowanie gospodarki ściekowej będzie obejmowało zarówno budowę nowych systemówkanalizacji, jak również modernizację lub optymalizację wykorzystania istniejącej oczyszczalniścieków (w tym dociążenie oczyszczalni), budowę oczyszczalni przydomowych w tych miejscach,gdzie jak wynika z planów zagospodarowania przestrzennego brak będzie kanalizacji w okresieperspektywicznym do 2010 roku oraz sukcesywną modernizację istniejącej i realizację nowej siecikanalizacji deszczowej wraz z urządzeniami podczyszczającymi.Kierunki działań:1. Wdrażanie „Wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowychi kanalizacyjnych PWiK Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. na lata 2003-2010”2. Budowa separatorów na wylotach kanalizacji deszczowej3. Zapewnienie odpowiedniej jakości odprowadzanych ścieków z miejskiej oczyszczalni ściekówkomunalnychSektor: Przemysł i energetykaKierunki działań:1. Wspieranie i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej w zakładachprzemysłowych.4.3.1.1.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.1. Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007GOSPODARKA ŚCIEKOWAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieModernizacja obiektów gospodarki osadowej Miejskiej OczyszczalniŚcieków (budowa czwartego bioreaktora, budowa drugiego osadnikawstępnego, budowa trzeciego osadnika wtórnego, modernizacja pompowni wódnadosadowych, wymiana pomp piasku w piaskowniku, wymiana pomprecyrkulacji wewnętrznej w bioreaktorach)Jednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 3 000,0 3 000,0 4 000,0 10 100,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, PWiK, budżet Unii Europejskiej47

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.2345678910PrzedsięwzięcieBudowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy WieprzyceJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 250,0 500,0 - - 750,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa kanalizacji sanitarnej w dzielnicy ZakanaleJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 4 480,0 4 000,0 9 765,0 6 000,0 24 245,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Centralny, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięciePrzebudowa układu pompowego przepompowni przy ul. Kasprzaka wGorzowie Wlkp. – dz. ZawarcieJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) bd bd bd bd bdŹródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa separatorów na wylotach miejskiej kanalizacji deszczowejJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 676,4 1.000,0 1.000,0 500,0 3.176,4Źródła finansowaniaPFOŚiGWPrzedsięwzięcieBudowa sieci kanalizacyjnej – rejon ulic Owocowej i ŻwirowejJednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 5 500,0 5 000,0 - 10 500,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa sieci kanalizacji sanitarnej w rejonie ul. NiepodległośćiJednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 1 000,0 - - 1 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa sieci kanalizacji sanitarnej w rejonie ul. ŻeromskiegoJednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 150,0 - - 150,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa sieci kanalizacji sanitarnej na os. JaniceJednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 1 000,0 - - 1 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Centralny, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa sieci kanalizacji sanitarnej w rejonie ul. Łukasińskiego iPodmiejskiejJednostki realizująceZwiązek Celowy Gmin MG-6Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 1 000,0 - - 1 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta ,budżet Centralny, budżet Unii Europejskiej48

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.11PrzedsięwzięcieBudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przepompowniąścieków i wody os. Myśliborskie Północne i PołudnioweJednostki realizującePWiK Sp z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - - - 4 000,0 4 000,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, pomocowe, kredytyGOSPODARKA WODNAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieRozbudowa sieci wodociągowej terenów miasta Gorzowa Wlkp.przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową ujętą w MiejscowymPlanie Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego miasta GorzowaWlkp.PWiK Sp. z o.o.koordynowane2004 2005 2006 2007 RazemJednostki realizująceRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji( w tys. PLN) 875,0 875,0 875,0 875,0 3 500,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe23456PrzedsięwzięcieWykonanie sieci wodociągowej rozdzielczej w rejonie PodstrefySpecjalnej Strefy EkonomicznejJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 100,0 100,0 100,0 300,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieMonitoring jakości wody wychodzącej z zakładów wodociągowychJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 70,0 70,0 60,0 300,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 500 m zasilającegooczyszczalnię ściekówJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 50,0 - - - 50,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 3000 m , ul. Niwicka iSkrajnaJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 300,0 - - - 300,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 500 m , ul. Warzywna iRzecznaJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 80,0 - - - 80,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredyty49

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.7PrzedsięwzięcieBudowa sieci wodociągowej w rejonie byłych Z-dów Ursus wraz zezbiornikiem wody, pompownią i st. UzdatnianiaJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 300,0 - - - 300,0Źródła finansowaniaŚrodki UE8PrzedsięwzięcieBudowa sieci wodociągowej, ulice dz. Zakanale i rejon ul. PoznańskiejJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 400,0 - - - 400,0Źródła finansowaniaŚrodki UE910111213PrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 1400 m , ul. Roosvelta-„Biowet”Jednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 250,0 - - - 250,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 400 m , ul. Fredry, Długosza,StaszicaJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 - - - 100,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 800 m ul. Kwiatowa,Śląska,wał kanału UlgiJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 150,0 - - - 150,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa przewodu wodociągowego, dł. 1500 m ul. Walczaka, od ul.Szarych Szeregów do „betonówki”Jednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 300,0 - - - 300,0Źródła finansowaniaŚrodki UEPrzedsięwzięcieModernizacja Zakładu Uzdatniania Wody w zakresie dezynfekcji wodyw zakresie dezynfekcji wody i produkcji energii cieplnejJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 225,0 225,0 225,0 225,0 900,0Źródła finansowaniaŚrodki UE14PrzedsięwzięcieBudowa sieci rozdzielczej w rejonie ul. SzczecińskiejJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 600,0 600,0 600,0 1800,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredyty50

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.151617PrzedsięwzięciePodłączenie budynków dawnego Chróścika do układu wodociągowegoJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 100,0 100,0 100,0 300,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieRozbudowa sieci wodociągowej os. Dekerta-SrebrnaJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 250,0 250,0 300,0 800,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przepompowniąścieków i wody os. Myśliborskie Północne i PołudnioweJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) Koszty w tab. z gospodarką ściekową (pkt. 17)Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyLata 2008-2011GOSPODARKA WODNA i ŚCIEKOWAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieRozbudowa sieci wodociągowej terenów miasta Gorzowa Wlkp.przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową ujętą w MiejscowymPlanie Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego miastaPWiK Sp. z o.o.koordynowane2008-2011Jednostki realizująceRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji( w tys. PLN) 3500,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredyty2345PrzedsięwzięcieBudowa sieci rozdzielczej w rejonie ul. SzczecińskiejJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji( w tys. PLN)2008-20111200,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięciePodłączenie budynków dawnego Chróścika do układu wodociągowegoJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) 100,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej wraz z przepompowniąścieków i wody os. Myśliborskie Północne i PołudnioweJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) 16 000,0Źródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredytyPrzedsięwzięcieBudowa kanalizacji sanitarnej na terenach popoligonowychJednostki realizującePWiK Sp. z o.o.Rodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) bdŹródła finansowaniaŚrodki własne, środki pomocowe, kredyty51

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.3.1. 1.3. Ochrona przed powodziąSprawy związane z ochroną przeciwpowodziową należy prowadzić z uwzględnieniem podziałuobszaru na zlewnie (dorzecza). W ustawie Prawo wodne zagadnieniom tym została nadanaodpowiednia ranga, a kompetencje w tym zakresie w aspekcie planowania działań przypadły:- Prezesowi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, który jest odpowiedzialny m.in. zaprzygotowanie projektu planu ochrony przeciwpowodziowej na obszarze państwa- Dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej, którzy są odpowiedzialni za opracowanieprojektów planów ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym.Dodatkowo w Prawie Wodnym wyraźnie jest zaznaczone, że ochrona przed powodzią jest zadaniemorganów administracji rządowej oraz samorządowejW regionalnych zarządach gospodarki wodnej powstaną ośrodki koordynacyjno-informacyjne,których zadaniem będzie wspomaganie koordynowania działań związanych z ochroną przed powodziąoraz suszą w regionie wodnym, za co odpowiedzialny jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarkiwodnej.Kierunki działań:1. Ujęcie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych2. Naprawa, budowa i modernizację urządzeń melioracji wodnych oraz urządzeń ochronyprzeciwpowodziowej, poprawa stabilności obwałowań na odcinkach wysokiego ryzyka3. Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez małą retencję zbiornikową, zalesienia, właściwezabiegi argotechniczne i melioracyjne.4. Wdrażanie Programu "Odra 2006"5. Kontrola stanu technicznego istniejących wałów4.3.1.1.4. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.2. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony przed powodzią przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007OCHRONA PRZED POWODZIĄPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieOchrona przeciwpowodziowa dzielnicy ZawarcieJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 160,0 bd bd bd 160,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, środki zewnętrzne234PrzedsięwzięciePrzebudowa wałów ppowodziowychJednostki realizująceLubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń WodnychRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 300,0 bd bd bd 300,0Źródła finansowania środki zewnętrzne, program Odra 2006PrzedsięwzięcieKonserwacja urządzeń melioracji podstawowychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 80,0 80,0 80,0 80,0 320,0Źródła finansowaniaBudżet MiastaPrzedsięwzięcieKonserwacja urządzeń melioracji szczegółowychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 120,0 100,0 100,0 100,0 420,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta52

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.5PrzedsięwzięcieOdbudowa koryta rzeki KłodawkiJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 660,0 2 000,0 bd bd 2 660,0Źródła finansowaniaBudżet Miastaw latach 2008-2011OCHRONA PRZED POWODZIĄPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieOchrona przeciwpowodziowa dzielnicy ZawarcieJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) bdŹródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW4.3.2. Gospodarowanie odpadamiW ramach „Programu ochrony środowiska Gorzowa Wlkp. Na lata 2004 – 2011” opracowano „Plangospodarki odpadami”, który stanowi osobny dokument.4.3.3. Ochrona powietrza4.3.3.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuPoprawa jakości powietrzaPowyższy cel będzie osiągany poprzez zarządzanie ochroną powietrza oraz poprzez redukcję emisjizanieczyszczeń do powietrza.Ocena jakości powietrza i wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza w województwie lubuskim wkontekście działań priorytetowych w perspektywie do 2010 roku, nakreślonych w „Polityceekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” dająpodstawę do zdefiniowania kierunków działań w zakresie ochrony powietrza atmosferycznegozarówno w całym województwie, jak i w Gorzowie Wlkp.O jakości powietrza w Gorzowie Wlkp. decydują przede wszystkim:- emisje zanieczyszczeń z procesów produkcji energii, tj. procesów spalania paliw stałych wzakładach energetyki zawodowej oraz indywidualnego ogrzewania budynków mieszkalnych iużyteczności publicznej,- emisje zanieczyszczeń z ruchu komunikacyjnego- emisje zanieczyszczeń z procesów przemysłowychUstawa Prawo ochrony środowiska wprowadza ocenę jakości powietrza w strefach i programyochrony powietrza dla stref, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziomdopuszczalny powiększony o margines tolerancji.Z ochroną powietrza łączy się również zagadnienie wykorzystania odnawialnych źródeł energii orazedukacja ekologiczna.53

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Zarządzanie ochroną powietrzaW świetle oceny stężeń zanieczyszczeń w powietrzu występujących w 2002 r. na obszarzewojewództwa lubuskiego i przeprowadzonej na tej podstawie klasyfikacji stref, obszar miastaGorzowa Wlkp. pod kątem ochrony zdrowia zaliczony zostały do klasy B – ze względu naponadnormatywne stężenie pyłu zawieszonego PM10 i dwutlenku azotu. Wyniki tej klasyfikacjiwskazują na nieprzekroczenie na terenie miasta wartości dopuszczalnej powiększonej o marginestolerancji. W związku z czym wymagane działania powinny polegać na określeniu obszarówprzekroczeń wartości dopuszczalnych .Kierunki działań:1. Monitoring jakości powietrza zgodnie z wymaganiami ustawowymi (WIOŚ, wojewoda)2. Określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych (WIOŚ)3. W razie konieczności opracowanie programu ochrony powietrza (przy przekroczeniu wartościdopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji)(WIOŚ,wojewoda)Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrzaSektor oddziaływania: transport drogowyCele i kierunki rozwoju systemu transportowego w Gorzowie Wlkp. mają bezpośredni związek zeliminacją lub zmniejszeniem uciążliwości transportu drogowego dla otoczenia i koncentrują się na:- eliminacji ruchu drogowego o charakterze „tranzytowym” z centrum miasta: budowa obwodnicy- poprawie warunków ruchu drogowego przy wykorzystaniu podstawowych narzędzi inżynieriiruchu, zapewniających zwiększenie płynności i przepustowości drogowej,- podwyższeniu standardów technicznych infrastruktury drogowej, zwłaszcza w obszarach wysokozurbanizowanych i obszarach chronionychPrzedsięwzięcia przewidziane do realizacji mają znaczenie strategiczne dla miasta, nie tylko z punktuwidzenia rozwoju tego obszaru, ale także z punktu widzenia zmniejszenia negatywnego oddziaływaniatransportu drogowego na środowisko i zdrowie człowieka (zmniejszenie emisji spalin i hałasu,zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników dróg).Konieczne jest systematyczne usprawnianie transportu zbiorowego w celu zwiększenia jego udziału wcałkowitych przewozach pasażerskich.Ograniczenie ruchu samochodowego w centrach miast można realizować poprzez właściwą politykęparkingową. Zalecane jest tworzenie obszarów „bez samochodów”, zwłaszcza w centralnychczęściach miast i terenów turystycznych, gdzie notuje się zwiększenie ruchu samochodowegozwłaszcza w sezonie letnim.Istotne znaczenie dla zmniejszenia negatywnego wpływu indywidualnego transportu samochodowegona środowisko ma poprawa stanu technicznego pojazdów i stosowanie benzyny bezołowiowej (do2005 roku zostanie wycofana benzyna ołowiowa, a wymagania co do jakości benzyn i olejunapędowego zostaną dopasowane do norm europejskich.Kierunki działań:1. Eliminacja ruchu drogowego o charakterze tranzytowym z centrum miasta2. Ograniczenie ruchu docelowego do centrum miasta3. Tworzenie warunków do zwiększenia udziału komunikacji zbiorowej w przewozach pasażerskich4. Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej; budowa nowych tras rowerowych i modernizacjaistniejących, w tym wyłączenie tras rowerowych poza pasy dróg samochodowych, budowaparkingów dla rowerów, itp.5. Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej54

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Sektor oddziaływania: KomunalnyW Gorzowie Wlkp. produkcja energii cieplnej na potrzeby grzewcze odbywa się w elektrociepłowni iciepłowniach. Najważniejszym celem w tym sektorze powinno być podłączenie jak największej ilościmieszkańców do centralnego systemu.Na terenach gdzie nie jest to możliwe należałoby propagować wykorzystanie gazu jako nośnikaenergii w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych.Czynnikiem głównym ograniczającym możliwość korzystania z gazu ziemnego jest brak sieci gazowejprzewodowej. Należy się spodziewać, że sukcesywna realizacja programu gazyfikacji („Założenia doplanu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”) poprawi sytuację w mieście wzakresie wykorzystania gazu jako nośnika energii cieplnej w kotłowniach lokalnych i gospodarstwachdomowych.Stan techniczny infrastruktury ciepłowniczej jest zróżnicowany, jednak w przeważającej częścikotłownie i sieci cieplne wymagają modernizacji.Indywidualne ogrzewnictwo jest znaczącym źródłem tzw. „niskiej emisji”, zawierającej szeregsubstancji wpływających negatywnie na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze (m.in.: CO,SO 2 , NO 2 , pyły, zanieczyszczenia organiczne, w tym wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne /WWA, dioksyny i furany, węglowodory alifatyczne, itd.). Negatywny efekt wynika z funkcjonowanianiskosprawnych urządzeń grzewczych oraz spalania paliw złej jakości (zasiarczony, zapopielonyi niskokaloryczny węgiel, muły węglowe, a nawet odpady z gospodarstw domowych). Obecniejednym z głównych rozwiązań, uzasadnionych ekonomicznie i ekologicznie, jest stosowanie „czystychtechnologii spalania węgla” oraz wykorzystanie biomasy jako paliwa alternatywnego. Kotły nowejgeneracji, oparte o technikę dolnego i górnego spalania w części złoża, można zaliczyć do grupyurządzeń grzewczych realizujących technologię „czystego spalania węgla”.Dla zapewnienia, zgodnie z ustawą Prawo energetyczne, właściwych warunków realizacjizaopatrzenia w ciepło, gminy są zobowiązane do opracowania projektu założeń do planu zaopatrzeniaw ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.Sektor mieszkaniowy ma wielkie możliwości ochrony środowiska poprzez oszczędzanie energii.Jednym z podstawowych działań, mających na celu ograniczenie zużycia energii cieplnej przezmieszkańców jest termomodernizacja budynków poprzez docieplanie ścian, wymianę lubdoszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych. Termomodernizacja ogranicza bezpośrednio stratę ciepłado otoczenia, co zmniejsza ilość spalanych paliw w kotłowniach a więc zmniejsza emisjęzanieczyszczeń powietrza, a w przypadku spalania paliw stałych emisję odpadów paleniskowych.Prowadzone będą także działania ukierunkowane na efektywne wykorzystanie energii cieplnej, a więcmodernizacja istniejących systemów cieplnych, przyłączenie do sieci c.o. nowych odbiorcóww przypadku posiadania rezerw mocy w miejskich systemach scentralizowanych.Kierunki działań:1. Przyłączenie do sieci c.o. nowych odbiorców, wszędzie tam gdzie istnieją możliwości przyłączeniai rezerwy mocy w miejskich systemach ciepłowniczych.2. Kontynuacja modernizacji zbiorczych i indywidualnych systemów grzewczych: wprowadzaniekotłów nowej generacji, zmiana nośnika energii jakim jest węgiel na bardziej ekologiczny (gaz, olejopałowy, energia elektryczna, alternatywne źródła energii: energia wodna, z biomasy, słoneczna,pompy cieplne)3. Dostosowanie budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych do obowiązującychnorm cieplnych4. Preferowanie w budownictwie materiałów o odpowiedniej izolacji cieplnejSektor oddziaływania: Energetyka zawodowa i przemysłDziałania sektora energetyki zawodowej w Gorzowie Wlkp. w zakresie ochrony powietrzazogniskowane będą na zmianie technologii produkcji energii oraz modernizacji elektrofiltrów,budowie instalacji do redukcji tlenków azotu i instalacji do pomiarów emisji pyłów i gazów.55

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.W EC „Gorzów” S.A., od stycznia 1999 roku, eksploatowany jest nowoczesny blok parowo-gazowy(EC I), którego paliwem jest gaz ziemny doprowadzany z lokalnych źródeł okolic Barnówka (zasobyzłóż ocenia się na ok. 20 lat).Ponadto (EC II) funkcjonują 2 kotły parowe OP – 140 i 1 kocioł wodny WP-70 opalane węglem. Nakotłach OP-140 zamontowane są elektrofiltry o sprawności gwarantowanej 99%, natomiast na kotlewodnym WP-70 elektrofiltr o sprawności gwarantowanej 97%. W latach 2001 – 2002 budowana byłainstalacja do redukcji tlenków azotu w kotłach OP-140. Ponadto w 2002 roku rozpoczęto budowęinstalacji do redukcji tlenków azotu w kotle WP-70. Spodziewany efekt ekologiczny to obniżenieemisji tlenków azotu z 330g/GJ do 170 g/GJ. Przedsięwzięcia proekologiczne realizowane w ostatnichlatach przez EC „Gorzów” S.A. znacznie ograniczyły emisję zanieczyszczeń powietrza (stan w 2001w stosunku do 1998): dwutlenku siarki ponad 2,5-krotnie, pyłów ogółem prawie 10-krotnie, tlenkuwęgla 2-krotnie i tlenku azotu ponad 5 – krotnie. Elektrociepłownia posiada instalację typu IPPC,a więc niezbędne będzie uzyskanie zintegrowanego pozwolenia środowiskowego i wdrożenienajlepszych dostępnych technik (BAT).W Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej od nowego sezonu grzewczego (2004/2005) będąfunkcjonowały tylko kotłownie gazowe, a wyłączone z eksploatacji kotłownie węglowe będąstanowiły jedynie rezerwę.Kierunki działań:1. Preferowanie lokalizacji zakładów prowadzących energooszczędną produkcję i emitujących małąilość zanieczyszczeń2. Kontrole zakładów pod kątem zgodności z wydawanymi decyzjami3. Instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń oraz poprawa sprawności obecniefunkcjonujących urządzeń.4.3.3.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiPrzedsięwzięcia z zakresu infrastruktury drogowej – rozdz. 4.6.2.1.Tab.4.3. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony powietrza przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007OCHRONA POWIETRZA1 PrzedsięwzięcieInfrastruktura techniczna do stacji monitoringu zanieczyszczeńpowietrza i monitoring powietrzaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 65,0 25,0 25,0 25,0 140,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW23PrzedsięwzięcieModernizacja kotłowni w placówkach oświatowychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 420,0 380,0 450,0 - 1 250,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieModernizacja układu ciepłowniczego i źródeł ciepła – Zakładwodociągowy „Siedlice” i „Kłodawa”Jednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciaKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 300,0 100,0 - 200,0 600,0Źródła finansowaniaŚrodki własne i pomocowe56

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4567PrzedsięwzięcieInstalacja układów neutralizacji zapachów w przepompowni ściekówprzy ul. ŚląskiejJednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 - - - 100,0Źródła finansowaniaŚrodki własnePrzedsięwzięcieModernizacja kotłowni – oczyszczalnia ścieków w Gorzowie Wlkp.Jednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - - 2 400,0 - 2 400,0Źródła finansowaniaŚrodki własne i pomocowePrzedsięwzięcieModernizacja elektrofiltrów kotłów EC IIJednostki realizująceElektrociepłownia GorzówRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 4 000,0 4 000,0 - - 8 000,0Źródła finansowaniaŚrodki własnePrzedsięwzięcieTermoizolacja w budynkach szkolnychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawlasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 400,0 200,0 200,0 - 800,0Źródła finansowaniaŚrodki własneOCHRONA POWIETRZAPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieJednostki realizująceRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji( w tys. PLN)Źródła finansowaniaOkreślenie obszarów, gdzie zostały przekroczone wartości NO2 i PM10WIOŚ, wojewodakoordynowane2004 2005 2006 2007 RazemBudżet centralnyw latach 2008-2011OCHRONA POWIETRZAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieJednostki realizująceRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji( w tys. PLN)Źródła finansowaniaMonitoring powietrzaUrząd Miastakoordynowane2008-2011Budżet Miasta, GFOŚiGW4.3.4. Ochrona przed hałasemHałas jest elementem tzw. stresu miejskiego, wpływającym na jakość życia ludności, zwłaszcza naobszarach zurbanizowanych i uprzemysłowionych.W ostatnich latach obserwuje się korzystne zmiany w zakresie emisji hałasu przemysłowego.Prowadzone od szeregu lat działania przynoszą efekty w postaci coraz to mniejszej liczby zakładówemitujących hałas o poziomach ponadnormatywnych.57

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.4.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuDążenie do poprawy jakości klimatu akustycznego w mieścieProgramy ochrony przed hałasemZadania pozainwestycyjne w dziedzinie ochrony przed hałasem obejmują sporządzanie programówochrony przed hałasem (zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska).Przepisy ochrony środowiska nakładają obowiązek wykonania takich programów dla aglomeracjipowyżej 100 tys. Mieszkańców – do 2013 roku, tj. m.in. dla Gorzowa Wlkp. Wstępem do tychprogramów są mapy akustyczne. Za przygotowanie map akustycznych i programów naprawczych dlaaglomeracji odpowiedzialni są prezydenci miast, natomiast za opracowanie map akustycznych iprogramów naprawczych dla obszarów położonych wzdłuż głównych dróg, linii kolejowych i lotniskodpowiedzialny jest Wojewoda (termin: 2007 r.).Przygotowanie materiałów metodyczno-instruktażowych, zawierających m.in.: ujednolicone metodyrealizacji map akustycznych, zasady opracowywania programów ochrony przed hałasem orazwskaźniki i metody uwzględniania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego efektówrealizacji map akustycznych i programów naprawczych – spoczywa na Ministerstwie Środowiska(termin wykonania 2003, wg projektu Programu Wykonawczego do II PEP na lata 2002 – 2010).Kierunki działań:1. Opracowanie mapy akustycznej i programu ochrony przed hałasem2. Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowejOchrona przed hałasem komunikacyjnymZ charakterystyki stanu wyjściowego wynika, ze ochrona przed hałasem powinna być zogniskowanagłównie na hałasie komunikacyjnym. Przez teren miasta przebiegają ważne szlaki drogowe, którew istotny sposób pogarszają klimat akustyczny. Działania w zakresie ochrony przed hałasemdrogowym są w znacznej części identyczne z działaniami ukierunkowanymi na zmniejszenieemisji zanieczyszczeń do powietrza, której źródłem jest transport drogowy (budowa obwodnic,modernizacja dróg, zwiększenie udziału transportu zbiorowego i rowerowego, itd.), co zostałoomówione w rozdziale 4.6.2.1.Oprócz działań ukierunkowanych na redukcję emisji hałasu, równocześnie będzie kontynuowanabudowa ekranów akustycznych, co zmniejszy uciążliwość hałasu dla mieszkańców domów leżącychwzdłuż głównych tras komunikacyjnych. Pomocne w tym względzie będą wytyczne co dosporządzania programów operacyjnych w zakresie budowy ekranów akustycznych, które będąopracowane pod nadzorem Ministerstwa Środowiska (termin realizacji: 2006).Właściwe rozpoznanie klimatu akustycznego przyczyni się do wskazania terenów szczególnienarażonych na emisję hałasu. Lepszego rozpoznania wymaga hałas kolejowy.Problem zagrożenia emisją hałasu należy integrować z aspektami planowania przestrzennegow opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowaniaprzestrzennego.Kierunki działań:1. Budowa ekranów akustycznych przy nowych trasach komunikacyjnych i odcinkach istniejącychtras o nadmiernym ruchu2. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zróżnicowanychterenów o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania (tereny przeznaczone podzabudowę mieszkalną, na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, itp.) (na podstawie art. 114 i113ustawy POŚ).58

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.3. Eliminacja ruchu drogowego o charakterze tranzytowym z centrum miasta4. Ograniczenie ruchu docelowego do centrum5. Tworzenie warunków do zwiększenia udziału komunikacji zbiorowej w przewozach pasażerskich6. Wsparcie budowy infrastruktury rowerowejHałas pochodzący z sektora gospodarczegoKontrole instalacji emitujących nadmierny hałas do środowiska przez służby WIOŚ w znacznej mierzewymuszają na podmiotach inwestowanie w urządzenia ograniczające jego emisję (tłumiki, obudowydźwiękoszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie czasu pracy urządzeń).Kierunki działań:1. Prowadzenie kontroli emisji hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej4.3.4.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiPrzedsięwzięcia z zakresu infrastruktury drogowej – rozdz. 4.6.2.2.Tab.4.4. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony przed hałasem przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007OCHRONA PRZED HAŁASEMPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieEkrany akustyczne przy głównych trasach komunikacyjnychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 200,0 1 000,0 1 000,0 2 200,0Źródła finansowaniaBudżet Miastaw latach 2008-2011OCHRONA PRZED HAŁASEMPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieEkrany akustyczne przy głównych trasach komunikacyjnychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) 3 000,0Źródła finansowaniaBudżet MiastaOCHRONA PRZED HAŁASEMPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieJednostki realizująceRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji( w tys. PLN)Źródła finansowaniaOpracowanie mapy akustycznejUrząd Miastawłasne2008-2011Budżet Miasta59

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.3.5. Pola elektromagnetyczne4.3.5.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuMonitoring pól elektromagnetycznych w środowiskuW dziedzinie ochrony przed polami elektromagnetycznymi za najistotniejsze należy uznać zapisy wDziale VI ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Ochrona przed polamielektromagnetycznymi).Polskę czeka szereg prac w zakresie wprowadzenie unormowań w dziedzinie ochrony przed polamielektromagnetycznymi, zorganizowanie jednostki referencyjnej (wraz z laboratorium pomiarów pólelektromagnetycznych w środowisku), która będzie zapleczem naukowym i merytorycznym dlaorganów administracji, w tym inspekcji ochrony środowiska, które to organy mają realizować zadaniazgodnie z zapisami ustawy poś.W najbliższych latach podstawowym działaniem będzie prowadzenie badań, które pozwolą na ocenęskali zagrożenia polami elektromagnetycznymi. Ponadto, jednym z ważnych zadań służącychrealizacji celu będzie wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennegozapisów poświęconych ochronie przed polami (II Polityka Ekologiczna Państwa) z wyznaczeniemstref ograniczonego użytkowania m.in. wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnychi radiolokacyjnych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomów pólelektromagnetycznych.Kierunki działań:1. Prowadzenie badań pól elektromagnetycznych2. Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego zagadnienia pólelektromagnetycznych4.3.6. Awarie przemysłowe4.3.6.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuEliminowanie zagrożenia i zmniejszanie skutków powstałych w wyniku poważnych awariiprzemysłowychUstawa „Prawo ochrony środowiska” z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Tytuł IV „Poważne awarie”)określa podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym.Aktualne przepisy w dużej mierze są zgodne z zapisami Dyrektywy Rady Seveso II, natomiast ichpraktyczne wdrożenie może napotykać na trudności.Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakłado zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej StrażyPożarnej, a także WIOŚ. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska.Z punktu widzenia narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych awarii przemysłowych, istotneznaczenie mają zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze dla terenów otaczających zakłady o dużym60

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.ryzyku wystąpienia awarii; plany te leżą w gestii Komendanta Wojewódzkiego PSPi przygotowywane są we współpracy z organami samorządu terytorialnego.Kierunki działań:1. Sporządzenie zewnętrznych planów operacyjno-ratownicze dla terenów otaczających zakładyo dużym ryzyku wystąpienia awarii (Wojewódzki Komendant PSP)2. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiskapowstałych w wyniku awarii przemysłowych oraz transportu materiałów niebezpiecznych3. Utworzenie Gorzowskiego Centrum Zarządzania Kryzysowego61

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.4.OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNEUŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY4.4.1. Przyroda i krajobraz4.4.1.1. Cele i kierunki działań do 2011 rokuRozwój i bieżąca ochrona obszarów i obiektów cennych przyrodniczoOchrona walorów krajobrazu rekreacyjnegoWzrost świadomości społeczeństwa w zakresie ochrony przyrodyZachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników,w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt, siedlisk przyrodniczych oraz krajobrazu jestgłównym celem ochrony przyrody.W zakresie ochrony przyrody podstawowymi aktami prawnymi w UE są Dyrektywa Siedliskowa(dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory)i Dyrektywa Ptasia (dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko żyjących ptaków). Mają one nacelu utrzymanie różnorodności biologicznej państw członkowskich Unii poprzez ochronęnajcenniejszych siedlisk oraz gatunków fauny i flory na ich terytorium.Ochrona oraz rozwój obszarów i obiektów chronionychPoznanie zasobów przyrodniczych regionu jest niezbędnym warunkiem do określenia kierunkówi form jego ochrony. Warunkiem ich rozpoznania jest wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej gmin.Wynika to z zapisów Programu Wykonawczego do II PEP, który wskazuje na konieczność wsparciaprac badawczych dotyczących stanu polskiej przyrody i bioróżnorodności oraz rozpoznania zagrożeńróżnorodności biologicznej.Prace inwentaryzacyjne dostarczą informacji o środowisku przyrodniczym, niezbędnych dla pracplanistycznych (plany zagospodarowania przestrzennego) a jednocześnie do rozpoznania walorówśrodowiska. Uzyskane w ten sposób dane będą stanowić podstawę objęcia ochroną obszarówi obiektów o wysokich walorach przyrodniczych. Opracowania inwentaryzacyjne stanowić będąrównież cenną pomoc w kształtowaniu podstaw świadomości ekologicznej społeczności lokalnej.Gorzów Wlkp. Charakteryzuje się dużym udziałem cennych przyrodniczo i krajobrazowo parków.Szczególną rolę osnowy kompozycji urbanistycznej oraz korytarzy dla migracji roślin i zwierzątstwarzają doliny rzek Warty, Kłodawki i Srebrnej, krawędzie wysoczyzn, zbocza tarasów.Tworzenie nowych założeń parkowych oraz kształtowane miejskiej zieleni urządzonej wpłynie napoprawę ich struktury przyrodniczej.Szczególnie ważna będzie renowacja parków oraz terenów zieleni usytuowanych wzdłuż skarp i dolinrzecznych znajdujących się na terenie miasta. Na terenach parkowych zastosowane będą gatunkiwłaściwe dla siedliska ze znacznym udziałem zieleni niskiej i kępami zadrzewień.Wzdłuż szlaków komunikacyjnych w miarę możliwości praktykowane będą nasadzenia szpalerowe.Rozbudowany ekosystem miasta będzie charakteryzował się odpowiednią jakością, różnorodnościąoraz właściwościami buforującymi inne ujemne działania antropogeniczne.Kierunki działań:1. Opracowanie programu rozwoju i utrzymania zieleni62

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.2. Uwzględnianie w procedurach lokalizacyjnych terenów cennych przyrodniczo (ochrona przedprzeinwestowaniem)4. Utrzymanie i rozwój miejskich terenów zieleni5.. Objecie ochroną muraw kserotermicznych6. Promowanie zachowań zgodnych z zasadami ochrony przyrody i krajobrazu7. Rozwój sieci szlaków turystycznych i przyrodniczych ścieżek dydaktycznych4.4.1.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.5. Przedsięwzięcia z zakresu przyrody i krajobrazu przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007PRZYRODA I KRAJOBRAZPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieRozbudowa parku SłowiańskiegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 20,0 100,0 300,0 300,0 720,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW234567PrzedsięwzięcieBudowa parku GórczyńskiegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 400,0 1.350,0 1.000,0 1.000,0 3.750 ,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieBudowa parku przy ulicach Czartoryskiego i DekertaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 25,0 750,0 1.000,0 1.225,0 3.000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGWPrzedsięwzięcieZagospodarowanie skweru nad Kłodawką przy ulicach Dąbrowskiegoi MickiewiczaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 110,0 500,0 500,0 490. ,0 1.600,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGWPrzedsięwzięcieZagospodarowanie parku przy Pałacu ŚlubówJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 246.,5 200,0 100,0 50,0 596,5Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGWPrzedsięwzięcieZagospodarowanie parku Wiosny LudówJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 58,0 50,0 150,0 50,0 308,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGWPrzedsięwzięcieZagospodarowanie otoczenia stawu przy ul. BłotnejJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 25,0 50,0 50,0 25,0 150,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW63

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.PRZYRODA I KRAJOBRAZPRZEDSIĘWZIĘCIA NIE INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięciePrzygotowanie programu rozwoju i utrzymania zieleniJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 30,0 - - - 30,0Źródła finansowania4.4.2. Ochrona lasów4.4.2.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuPoprawa stanu zdrowotnego lasówW mieście Gorzowie Wlkp. głównym celem powinna być przede wszystkim ochrona istniejącychkompleksów leśnychKierunki działań1. Zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu przestrzennym2. Monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary,degradacja)3. Utrzymanie lasów we właściwym stanie zdrowotnym4.4.2.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.6. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony lasów przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007OCHRONA LASÓWPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieZabiegi pielęgnacyjne w lasachJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 15,0 10,0 - 25,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWw latach 2008-2011OCHRONA LASÓWPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieZabiegi pielęgnacyjne w lasachJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) bdŹródła finansowaniaGFOŚiGW64

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.4.3. Ochrona gleb4.4.3.1 Cel i kierunki działań do 2011 rokuOchrona, rekultywacja i właściwe wykorzystanie istniejących zasobów glebowych.Racjonalne wykorzystanie zasobów gleb, zwłaszcza w ujęciu długookresowym, powinno polegać na:• zagospodarowaniu gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom i klasiebonitacyjnej,• lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ichzagospodarowania oraz kierunków i intensywności produkcji,• rekultywacji obszarów zdegradowanych.Wg art. 109 ust. 2 Prawa Ochrony Środowiska, w zakresie obowiązków Starosty leży prowadzenieokresowych badań jakości gleby i ziemi. Natomiast zakres i sposób prowadzenia tych badań możeokreślić Minister właściwy ds. środowiska w drodze rozporządzenia.Starosta prowadzi także corocznie aktualizowany rejestr zawierający informacje o terenach, naktórych stwierdzono przekroczenia standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniemobszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę (Art. 110 POŚ). Kolejnośćrealizowania przez starostę zadań w zakresie rekultywacji powierzchni ziemi określają powiatoweprogramy ochrony środowiska (art. 112 POŚ).Ochronę gleb należy postrzegać w powiązaniu z ochroną powierzchni ziemi, z włączeniem gospodarkiodpadami, ochrony przed powodzią, przeciwdziałania suszy i rozwoju rolnictwa ekologicznego.Kierunki działań1. Monitoring jakości gleb i ziemi2. Ochrona gleb przed degradacją i rekultywacja gleb zdegradowanych3. Ochrona gleb przed negatywnym wpływem transportu i infrastruktury transportowej4.4.3.2 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.7. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony gleb przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007OCHRONA GLEBPRZEDSIĘWZIĘCIA NIE INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieBadanie jakości glebJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 15,0 15,0 15,0 45,0Źródła finansowaniaw latach 2008-2011OCHRONA GLEBPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieBadanie jakości glebJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) bdŹródła finansowaniaBudżet Miasta65

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.5. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW,MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII4.5.1. Wodochłonność i energochłonność gospodarkiW terminie do 2004 roku, wskaźniki zużycia wody, materiałochłonności i energochłonności, zostanąwprowadzone do systemu statystyki publicznej i zostanie określony zakres i sposób wykorzystaniatych wskaźników w regionalnych i lokalnych programach ochrony środowiska. Stąd stosowne limitydotyczące wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności zostaną wprowadzone doprogramu ochrony środowiska Gorzowa Wlkp. Podczas pierwszej weryfikacji niniejszego dokumentu(tj. pod koniec 2004 roku).4.5.1.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuRacjonalizacja zużycia wody i energiiZmniejszenie zużycia wody, materiałów i energii jest także najbardziej racjonalnym podejściemw dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Z jednej strony zmniejsza się presja na środowisko,a z drugiej mniejsze są opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, mniejsze koszty energiii surowców stosowanych w produkcji.Realizacja powyższego celu ekologicznego zależy przede wszystkim od działań podejmowanychprzez przemysł i energetykę zawodową, a także przez sferę komunalną.Na szczeblu zakładu przemysłowego istotne znaczenie będą miały systemy pozwoleń zintegrowanychi w ich ramach najlepsze dostępne techniki (BAT). Znaczącą rolę odgrywa skuteczne zarządzanieśrodowiskiem w przemyśle (wdrażanie norm ISO 14 000, EMAS, programów „czystszej produkcji”,programu „Odpowiedzialność i troska”).Działania na rzecz wprowadzenia wskaźników zużycia wody, materiałochłonności i energochłonnoścido pozwoleń zintegrowanych dla najbardziej wodochłonnych / materiałochłonnych / energochłonnychdziedzin produkcji, a także działalność Krajowego Centrum Najlepszych Dostępnych Technik (BAT)– przyczynią się do racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych.Racjonalizacja zużycia wodyW Gorzowie Wlkp. największymi użytkownikami wody są Elektrociepłownia Gorzów S.A. i StilonS.A. W sferze gospodarki komunalnej wskazane jest zintensyfikowanie działań przedsiębiorstwwodociągowych, ukierunkowanych na zmniejszenie strat wody w systemach przesyłowych.Zmniejszenie energochłonności gospodarkiZałożenia polityki energetycznej państwa przewidują, że w związku z urealnieniem cen energii,postępem w modernizacji i restrukturyzacji działalności gospodarczej oraz wzrostem świadomościspołeczeństwa, sprzyjającej oszczędzaniu energii, zużycie energii w przeliczeniu na jednostkękrajowego produktu będzie się nadal zmniejszać i w 2010 roku zużycie powinno zmniejszyć się o ok.25% w stosunku do 2000 r.Osiągnięcie takiej redukcji zużycia energii będzie wymagało wprowadzenia mechanizmówpozwalających na uwzględnianie w cenach energii jej kosztów środowiskowych (opłaty produktoweod paliw, zróżnicowane w zależności od uciążliwości danego paliwa dla środowiska) oraz większegozaangażowania instytucji publicznych / przedsiębiorstw / mieszkańców w działania zmierzające dowprowadzania energooszczędnych technologii. Ograniczenie ogólnego zużycia energii (a więc66

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.zmniejszenie produkcji energii) przyniesie efekty w postaci zmniejszenia zużycia zasobównaturalnych, a także zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do środowiska.Kierunki działań1. Zmniejszenie wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych2. Wprowadzanie zamkniętych obiegów wody i wodooszczędnych technologii produkcji w przemyśle3. Modernizacja sieci wodociągowych w celu zmniejszenia strat wody w systemach przesyłowych4. Wprowadzanie energooszczędnych technologii i urządzeń w przemyśle oraz energetyce5. Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej w systemach przesyłowych, poprawa izolacyjnościcieplnej budynków oraz podnoszenie sprawności wytwarzania energii4.5.1.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiPrzedsięwzięcia z zakresu termoizolacji budynków- rozdz. 4.3.3.3.Tab.4.8. Przedsięwzięcia z zakresu energooszczędności przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007ENERGOOSZCZĘDNOŚĆPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieModernizacja układu pompowegoJednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 60,0 - - 160,0Źródła finansowaniaŚrodki własne23PrzedsięwzięcieInstalacja pompy o regulowanej wydajności ścieków wraz z układemtechnologicznym i zasilająco-streowniczymJednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 20,0 20,0 2,0 20,0 62,0Źródła finansowaniaŚrodki własnePrzedsięwzięcieWymiana pomp w przepompowni ścieków przy ul. Kasprzaka wraz zaparaturą zasilająco-sterownicząJednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 100,0 - - - 100,0Źródła finansowaniaŚrodki własne4.5.2. Wykorzystanie energii odnawialnejWykorzystanie energii odnawialnej w Unii Europejskiej, kształtuje się na poziomie 6 %. Do roku2010 udział ten powinien wzrosnąć do przynajmniej 12 %. W Polsce przewiduje się (wg StrategiiRozwoju Energetyki Odnawialnej), że w 2010 roku udział zużycia energii odnawialnej w całkowitymbilansie zużycia energii pierwotnej wzrośnie do 7,5 %.67

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.5.2.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuWykorzystywanie energii odnawialnejPodobnie jak w całym kraju, głównie ze względów ekonomicznych, (znacznie niższe kosztyinwestycyjne, jak również często eksploatacyjne niż w przypadku innych źródeł odnawialnychi niekonwencjonalnych) największe możliwości upatruje się w rozwoju systemów przetwarzającychenergię biomasy na energię użyteczną, głównie cieplną.Do celów energetycznych może być wykorzystywana energia takich roślin jak wierzba czy malwapensylwańska (promocja plantacji tych roślin) oraz biogaz powstający w wyniku fermentacji odpadówz produkcji zwierzęcej, ścieków komunalnych lub odpadów komunalnych (gaz wysypiskowy).Mimo pozornej „ekologiczności” energii wiatrowej i wodnej, taka energetyka może być zagrożeniemdla zasobów krajobrazu i różnorodności biologicznej. Zatem konieczne jest uwzględnianieuwarunkowań przyrodniczych i krajobrazowych przy lokalizacji obiektów tych form energetyki.Kierunki działań:1. Określenie potencjału technicznego i ekonomicznego energii odnawialnej i niekonwencjonalnej2. Promowanie oraz popularyzacja najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii ze źródełodnawialnych, w tym rozwiązań technologicznych, administracyjnych i finansowych.3. Wsparcie projektów w zakresie budowy urządzeń i instalacji do produkcji energii wytwarzanejw oparciu o źródła odnawialne4.5.2.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.9. Przedsięwzięcia z zakresu energii odnawialnej przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 Przedsięwzięcie Instalacja generatora prądu (wykorzystanie nadmiaru biogazu) –oczyszczalnia ścieków w Gorzowie Wlkp.Jednostki realizującePWiKRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 700,0 1 500,0 - - 2 200,0Źródła finansowania68

4.6. ZAGADNIENIA SYSTEMOWEProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.6.1. Włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowychEfektywność działań na rzecz poprawy stanu środowiska, ochrony dziedzictwa przyrodniczegoi racjonalnego użytkowania zasobów przyrody oraz zrównoważonego wykorzystania surowców,w coraz większym stopniu zależy od zharmonizowania celów rozwoju gospodarczego i społecznegoz celami ochrony środowiska. Oznacza to potrzebę włączenia aspektów ekologicznych do polityksektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, kierując się zasadą zrównoważonegorozwoju.Zarząd województwa odpowiedzialny za przygotowanie polityk sektorowych powinien zadbaćo integrację rozwoju danej dziedziny z ochroną środowiska. Dotyczy to energetyki i przemysłu,transportu, gospodarki komunalnej i budownictwa, rolnictwa, leśnictwa, turystyki i innych dziedzindziałalności, które to dziedziny bezpośrednio lub pośrednio oddziaływują na środowisko (generowaniezanieczyszczeń i/lub szkodliwych oddziaływań fizycznych, korzystanie z zasobów środowiska).Ustawa Prawo ochrony środowiska daje instrument wspierający lub wymuszający ekologizację polityksektorowych - w postaci strategicznych ocen ich oddziaływania na środowisko. Oceny te muszą byćwykonywane przede wszystkim dla polityk i programów wymaganych ustawowo.Kierunki działań:1. Wprowadzenie do wszystkich programów sektorowych zagadnień ochrony środowiska2. Zawarcie w każdym przetargu ogłaszanym przez administrację publiczną wymogówekologicznych4.6.2. Przyszłościowy rozwój miasta w aspekcie ochrony środowiskaIstotnym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego miasta Gorzowa Wlkp. jestrozwój społeczny i gospodarczy. Analiza poszczególnych dziedzin gospodarki, tendencji i kierunkówzmian w ich rozwoju z punktu widzenia negatywnej presji na środowisko pozwoli na przewidzeniedziałań minimalizujących to oddziaływanie. Przedstawiając perspektywiczny rozwój poszczególnychdziedzin gospodarki w relacji do środowiska, pod uwagę wzięto następujące dziedziny rozwoju:• System transportowy• Sektor komunalny• Energetyka zawodowa i przemysłKierując się zasadą zrównoważonego rozwoju sformułowano średnioterminowy cel zintegrowanyz ochroną środowiska, strategię realizacji celu, w tym działania minimalizujące zagrożenia wynikającez danego kierunku rozwojowego.Opracowując poniższy rozdział wykorzystano kierunki działań zawarte w „Strategii zrównoważonegorozwoju miasta Gorzowa Wlkp.” i „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego miasta Gorzowa Wlkp.”.4.6.2.1. System transportowyPrzez teren miasta przebiegają dwie drogi krajowe (nr 3 i nr 22). Są to jednocześnie drogi służąca doprzewożenia materiałów niebezpiecznych .Schemat układu komunikacyjnego przedstawia Mapa nr 2Główne zagrożenia środowiska spowodowane przez system transportowy• Emisja spalin• Emisja hałasu• Degradacja walorów przyrodniczych i krajobrazowych• Nadzwyczajne zagrożenia środowiska69

4.6.2.1.1. Cel i kierunki rozwoju systemu transportowego do 2011 rokuProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności transportowej miasta poprzez optymalne wykorzystanieistniejącej infrastruktury, modernizację oraz rozbudowę urządzeń i tras komunikacyjnych,ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminującychszkodliwy wpływ transportu na środowisko.Kierunki rozwoju systemu transportowego miasta Gorzowa Wlkp. zostały zdefiniowane w Strategiizrównoważonego rozwoju miasta Gorzowa oraz Studium uwarunkowań i kierunkówzagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp. Kierunki te mają bezpośredni związek zezmniejszeniem emisji zanieczyszczeń do powietrza i eliminacją uciążliwości transportu drogowegodla otoczenia. Są to:• Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta• Usprawnienie wewnętrznego układu komunikacyjnego• Zmniejszenie natężenia indywidualnego ruchu kołowego na terenie miasta• Modernizacja drógZ punku widzenia miasta najważniejsze jest wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miasta. Wtym celu w latach poprzednich wykonano nowe trasy komunikacyjne i rozpoczęto budowęobwodnicy. Ponadto planowane są prace modernizacyjne i budowa nowych ciągów komunikacyjnych.Trasy rowerowe. Dla miasta Gorzowa Wlkp. (oraz gmin ościennych) opracowano „Program drógrowerowych”. Zgodnie z nim, założono wybudowanie wydzielonych ścieżek rowerowych i pasachdrogowych w obrębie istniejących i projektowanych dróg. W programie tym proponuje się połączeniecentrum miasta z dzielnicami peryferyjnymi oraz miejscami atrakcyjnymi miasta i okolic.Kierunki działań minimalizujących zagrożenia spowodowane przez rozwój systemu transportowego1. Zwiększenie płynności i przepustowości sieci drogowej2. Podwyższenie standardów technicznych infrastruktury drogowej3. Eliminacja ruchu drogowego o charakterze tranzytowym z centrum miasta4. Przestrzeganie zasad kwalifikacji pojazdów do ruchu drogowego5. Rozwój transportu tramwajowego (w celu optymalizacji ruchu międzydzielnicowego iwewnątrzdzielnicowego)6. Działania techniczne zabezpieczające mieszkańców przed nadmiernym hałasem (budowa ekranówakustycznych, wymiana okien7. wdrażanie „Programu dróg rowerowych”4.6.2.1.3. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.10. Przedsięwzięcia z zakresu infrastruktury drogowej przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007INFRASTRUKTURA DROGOWAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieWschodni wylot drogi nr 22 w mieścieJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 4 340,0 13 456,0 - - 17 796,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii Europejskiej70

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.2345678910PrzedsięwzięcieObwodnica północna miastaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - - 1 000,0 9 000,0 10 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii Europejskiej, budżet CentralnyPrzedsięwzięcieUl. KostrzyńskaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 600,0 9 000,0 8 800,0 - 18 400,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieUl. WyszyńskiegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 600,0 4 400,0 4 400,0 - 9 400,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieUl. Grobla wraz z budową ronda oraz przebudową ulic: Mazowieckieji PrzemysłowejJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciaKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 800,0 15 000,0 15 000,0 - 30 800,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii Europejskiej, budżet CentralnyPrzedsięwzięcieZachodnia Obwodnica miastaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 50 000,0 75 000,0 75 000,0 - 200 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii Europejskiej, GDDKiAPrzedsięwzięcieBudowa połączenia drogowego ul.Pomorskiej z ul. Piłsudskiego przezPark KopernikaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 150,0 13 000,0 12 650,0 - 25 800,0Źródła finansowaniaBudżet MiastaPrzedsięwzięcieDruga jezdnia ulicy WalczakaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 200,0 10 000,0 9 800,0 - 20 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieUl. PomorskaJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 200,0 10 000,0 9 800,0 - 20 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, budżet Unii EuropejskiejPrzedsięwzięcieBudowa Trasy Alternatywnej – III etapJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciaKoszty realiacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) - 1 100,0 3 838,0 - 4 938,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta71

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.w latach 2008-2011INFRASTRUKTURA DROGOWAPRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieModernizacja ulic: Wybickiego, Łokietka, EstkowskiegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) 18 800,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta, GFOŚiGW23PrzedsięwzięcieModernizacja ulicy SikorskiegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacji2008-2011( w tys. PLN) 12 000,0Źródła finansowaniaBudżet MiastaPrzedsięwzięcieModernizacja Trasy Alternatywnej I i II etapJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2008-2011( w tys. PLN) 18 000,0Źródła finansowaniaBudżet Miasta4.6.2.2. Sektor komunalnyW „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta” wydzielono trzystrefy przestrzenne:− strefa zurbanizowana – tereny śródmieścia oraz tereny ukształtowanego układuprzestrzennego− strefa rozwoju – tereny częściowo zurbanizowane oraz niezurbanizowane, przewidziane dourbanizacji (nowe tereny przyłączone do miasta, rejony Chróścika, Baczyny, ul. Żwirowej,Kasprzaka, dzielnica Górczyn)− strefa niezurbanizowana - tereny niezainwestowane, wymagające ochronyNajbardziej intensywna zabudowa występuje w centrum miasta i nie ma tam dużej możliwościrozbudowy mieszkalnej.Główne zagrożenia środowiska• niska emisja• odpady komunalne• ścieki komunalne• emisja komunikacyjna4.6.2.2.1. Cel i kierunki rozwoju sektora komunalnego do 2011 rokuZachowanie ładu przestrzennego i podniesienie jakości życia mieszkańców miastaKierunki działań minimalizujących zagrożeniaKierunki działań pokrywają się z kierunkami działań opracowanych dla poszczególnych elementówśrodowiska, opisanych we wcześniejszych rozdziałach. Najważniejsze z nich to:1. Zmiana systemu ogrzewania oraz preferowanie w nowym budownictwie ekologicznych nośnikówenergii72

2. Skanalizowanie terenów nie objętych siecią3. Ochrona i rozwój systemu zieleni miejskiej4. Właściwa polityka zagospodarownia przestrzennegoProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.6.2.3. Energetyka zawodowa i przemysłPotrzeby energetyczne i grzewcze w mieście zaspokajane są głównie przez kotłownie należące doPEC Sp. z o.o i EC Gorzów S.A.W Gorzowie Wlkp. wśród największych przedsiębiorstw można wymienić. Silwana S.A., ENKA Sp. zo.o., Stilon S.A., Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. Faurecja Sp. z o.o.Główne zagrożenia środowiska spowodowane rozwojem przemysłu• emisja zanieczyszczeń do powietrza• nadzwyczajne zagrożenia środowiska• degradacja powierzchni ziemi• emisja hałasu• zużywanie zasobów naturalnych• odprowadzanie ścieków4.6.2.3.1. Cel i kierunki rozwoju przemysłu do 2011 rokuRestrukturyzacja istniejących zakładów przemysłowych oraz rozwój nowoczesnych innowacyjnychsektorów przemysłowych o zminimalizowanym wpływie na zdrowie ludzi i środowisko naturalneoraz tworzenie warunków do dalszego rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw.Restrukturyzacja istniejących zakładówZaostrzenie wymogów ekologicznych i wzrost konkurencyjności rynku stawia zakłady przedkoniecznością restrukturyzacji. Z punktu widzenia ochrony środowiska ważne będą wszystkiedziałania zmierzające do zminimalizowania wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.Szereg zakładów podjęło już lub jest w trakcie podejmowania działań restrukturyzacyjnych.Oprócz usprawnień technicznych istotną rolę będą miały usprawnienia organizacyjne, które sątrudniejsze, mniej wymierne w efektach i mniej konkretne od usprawnień technicznych.Istotnym dla rozwoju miasta będzie rozwój tzw. „przemysłu czasu wolnego”, który stwarza szansęrozwoju usług obejmujących turystykę, rekreację, usługi kulturalne, gastronomię.Aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiskaZakłady przemysłowe w coraz większym stopniu ponosić będą odpowiedzialność za ochronęśrodowiska. Zadania z tym związane nie będą ograniczać się do naprawy zaistniałych szkódi spełnienia wymogów zdefiniowanych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale będązmierzać do zapobiegania powstawaniu negatywnych oddziaływań i szkód w środowisku.Respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w przemyśle jest jednym z warunków skutecznejrealizacji polityki ekologicznej państwa. Osiągnięcie celów polityki ekologicznej nie będzie możliwebez aktywnego włączenia się przedsiębiorstw przy jednoczesnym zewnętrznym wsparciu finansowymi merytorycznym w spełnianiu obligatoryjnych wymagań. Jednym z koniecznych działań będziedostosowanie się zakładów do tzw. zintegrowanych pozwoleń, obejmujących wszystkie elementyśrodowiska (zgodnie z Dyrektywą IPPC).Istotne będzie podejmowanie przez przedsiębiorstwa dobrowolnych działań na rzecz środowiska jakrównież upowszechnienie systemów zarządzania środowiskowego.W systemach zarządzania środowiskowego zwracana jest uwaga na:73

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.• oszczędne korzystanie z surowców,• stosowanie surowców ekologicznych,• energochłonność i wodochłonność,• prewencję odpadów,• systemy rejestracji emisji i zużywanych surowców,• efektywne procesy produkcyjne.Cechą zarządzania środowiskowego jest włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznychfirmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzezwprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 000EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny być prowadzonedziałania inspirujące firmy do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego,wskazujące na niewątpliwe korzyści wynikające z jego wprowadzenia.WspółpracaW najbliższych latach wzrastać będzie rola współpracy między zakładami przemysłowymia instytucjami rządowymi. Umożliwi to zakładom przemysłowym podejmowanie działań opartych oich większą dobrowolność i aktywność. Władze miasta będą zachęcały zakłady do wdrażaniasystemów zarządzania środowiskiem a zakłady, które rozpoczną nad nimi pracę mogą oczekiwaćwsparcia. Wsparcie będzie polegało na popieraniu starań tych zakładów przy ubieganiu się o pomocfinansową na realizację zadań ekologicznych z WFOŚiGW i NFOŚiGW, jednocześnie inwestycje tebędą traktowane jako priorytety w zakresie ochrony środowiska.Kierunki działań minimalizujących zagrożenia• wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem• wprowadzanie technologii mało i bezodpadowych• właściwe gospodarowanie terenami przemysłowymi4.6.3. Edukacja ekologiczna4.6.3.1. Cel i kierunki działań do 2011 rokuPodnoszenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców warunkuje Polsce miejscew zjednoczonej Europie. “Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzyczłowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska oraz uczyodpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym”(za NSEE). Mając na uwadzerozwój świadomości ekologicznej mieszkańców miasta, cel do 2011 roku sformułowano za DeklaracjąTbiliską, przyjętą przez Międzynarodową Konferencję UNESCO i UNEP w Tbilisi w 1977 roku.Wykształcenie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialnościmieszkańców miasta Gorzowa Wlkp. za stan i ochronę środowiska.Cel ten wpisuje się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej.Istotne jest, aby został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych.Szczegółowy program edukacji ekologicznej przedstawiony jest w Załączniku nr 174

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Kierunki działań1. Zwiększenie udziału problematyki ekologicznej w szkolnych programach nauczania.2. Aktywna edukacja ekologiczna młodzieży w formalnym systemie kształcenia.3. Wspieranie działań edukacji szkolnej przez instytucje samorządowe.4. Informowanie społeczeństwa nt. stanu środowiska w mieście i działań podejmowanych na rzeczjego ochrony5. Współdziałanie władz miasta z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i działańpodejmowanych na rzecz jego ochrony.6. Prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo (ścieżkiprzyrodnicze i edukacyjne)7. Realizacja treści ekologicznych przez środki masowego przekazu, instytucji kultury i wypoczynku8. Współpraca władz lokalnych ze szkołami, przedstawicielami środowiska naukowego, zakładamipracy i pozarządowymi organizacjami w celu efektywnego wykorzystania różnych form edukacjiekologicznej.9. Realizacja Programu „ Teoretyczna i praktyczna edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży szkolnejoraz propagowanie zagadnień ochrony środowiska”.4.6.3.2. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacjiTab.4.11. Przedsięwzięcia z zakresu edukacji ekologicznej przewidziane do realizacjiw latach 2004-2007Edukacja ekologicznaPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieOrganizacja obchodów Dnia ZiemiJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 13,4 16,0 17,0 18,0 64,4Źródła finansowaniaGFOŚiGW234PrzedsięwzięcieOrganizacja kampanii „Sprzątanie Świata”Jednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 1,6 1,8 1,8 1,8 7,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięciePrzeprowadzenie konkursów ogłoszonych przez Prezydenta Miasta• „Na najefektowniejszą kompozycję kwiatową na balkonach”• „Domy w ogrodach”• „Najlepszy Pracowniczy Ogród Działkowy”Jednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 21,0 20,0 20,0 20,0 81,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieWspomaganie placówek oświatowych• Zakup książek i innych pomocy dydaktycznych• Zakup drzew i krzewów do nasadzeń na terenach placówekoświatowych• Organizowanie wycieczek do cennych obiektówprzyrodniczychJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 17,0 20,0 21,0 22,0 80,0Źródła finansowaniaGFOŚiGW75

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.567891011PrzedsięwzięcieZorganizowanie wyjazdów dzieci i młodzieży na zajęcia edukacyjne doLeśnej Stacji Dydaktycznej w Lubocieszy leżącej na terenieBarlinecko-Gorzowskiego Parku KrajobrazowegoJednostki realizująceUrząd MiastaZarząd Parków Krajobrazowych Województwa LubuskiegoRodzaj przedsięwzięciakoordynowaneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 6,0 8,0 10,0 12,0 36,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieWydanie raportu o stanie środowiska w Gorzowie Wlkp. w latach2002-2003Jednostki realizująceUrząd Miasta, WIOŚw Zielonej GórzeRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 16,0 - 18,0 - 34,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieDotacja na działalność statutową Zarządu Ligi Ochrony PrzyrodyJednostki realizująceUrząd Miasta, Zarząd Ligi Ochrony PrzyrodyRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacji2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 5,0 5,0 5,0 5,0 20,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieWydanie broszury dotyczącej Obszaru Chronionego KrajobrazuJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 2,0 - - - 2,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieWydanie publikacji pod roboczym tytułem „Ekologia na wesoło”Jednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 15,0 - - - 15,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieOrganizacja szkoleń wspólnie z Ośrodkiem Doradztwa RolniczegoJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 2,0 2,0 2,0 2,0 8,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWPrzedsięwzięcieInne przedsięwzięcia z zakresu edukacji ekologicznejJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realizacj2004 2005 2006 2007 Razem( w tys. PLN) 10,0 10,0 10,0 10,0 40,0Źródła finansowaniaGFOŚiGWw latach 2008-2011EDUKACJA EKOLOGICZNAPRZEDSIĘWZIĘCIA NIEINWESTYCYJNE1 PrzedsięwzięcieRealizacja programu edukacji ekologicznejJednostki realizująceUrząd MiastaRodzaj przedsięwzięciawłasneKoszty realiacji2008-2011( w tys. PLN) 400,0Źródła finansowaniaGFOŚiGW76

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.5. PROGNOZOWANY STAN ŚRODOWISKA W 2011 ROKU5.1. WprowadzenieRozwój gospodarczo-społeczny Gorzowa Wlkp. oraz zakres podejmowanych działań na rzecz ochronyśrodowiska będą decydowały o stanie środowiska przyrodniczego w mieście.Realizacja działań zgodnych z przyjętą strategią ochrony środowiska pozwala mieć nadzieję, żeistnieje duża szansa na zharmonizowanie rozwoju gospodarczo-społecznego z wymogami ochronyśrodowiska. Sukcesywne wdrażanie strategii ochrony środowiska, w tym przestrzeganie strategii wzakresie działań systemowych doprowadzi do określonego stanu środowiska.Poniżej przedstawiono ogólną prognozę stanu środowiska w 2011 roku, w ujęciu poszczególnychelementów środowiska (woda, powietrze, powierzchnia ziemi).Należy jednak podkreślić, że określenie spodziewanego stanu środowiska w ujęciu uwzględniającymzapisy Prawa ochrony środowiska i Prawa wodnego w chwili obecnej jest niezmiernie trudne.Dotyczy to zwłaszcza jakości wód, a także zagrożenia hałasem (brak map akustycznych i programówochrony przed hałasem). W przedstawionej poniżej prognozie przyjęto dotychczasową klasyfikacjęjakości wód.Dodatkowym czynnikiem utrudniającym prognozowanie stanu środowiska jest niepewność, co dorzeczywistego zaangażowania środków finansowych, w tym pomocowych UE.Na stan środowiska w Gorzowie Wlkp. decydujący wpływ będą miały: system transportowy, sektorkomunalny oraz energetyka zawodowa i przemysł.Główne działania, mające doprowadzić do widocznej poprawy stanu środowiska zostałyukierunkowane na:- Rozwój infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej (dotyczącej systemu zaopatrzeniamieszkańców w wodę, budowę i modernizację systemów kanalizacji i oczyszczania ścieków) orazrozwój infrastruktury przeciwpowodziowej- Zrównoważony rozwój systemu transportowego (ograniczenie emisji zanieczyszczeńkomunikacyjnych i emisji hałasu)- Wprowadzenie systemowej gospodarki odpadami, zgodnie z Planem gospodarki odpadami- Wprowadzanie najlepszych dostępnych technik (BAT) w sektorze energetyki zawodowej- Korzystanie z ekologicznych źródeł energii cieplnej ( w energetyce zawodowej i indywidualnychgospodarstwach)- Edukację ekologiczną5.2. Zasoby wodneUporządkowanie gospodarki ściekowej, właściwie prowadzona gospodarka wodna i prawidłowagospodarka odpadami komunalnymi zmniejszy stopień zagrożenia wód podziemnych i znaczniewpłynie na poprawę jakości wód powierzchniowych. Równocześnie spodziewane są podobnedziałania na obszarze sąsiednich gmin, powiatów i województwa wielkopolskiego. W rezultaciezmniejszy się udział wód pozaklasowych.W wyniku rozwoju infrastruktury przeciwpowodziowej zmniejszy się zagrożenie mieszkańcówpowodziami.5.3. Powietrze atmosferyczneStan jakości powietrza będzie ulegał systematycznej poprawie. Przewiduje się zmniejszenie stężeńnastępujących substancji w powietrzu, wg obszarów największego zagrożenia: dla pyłu zawieszonegoPM10 i dwutlenku azotu . W efekcie miasto Gorzów należało będzie do strefy A.77

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.4. HałasZrównoważony rozwój systemu transportowego znacznie ograniczy emisję hałasu, co doprowadzi doosiągnięcia wymaganych wartości dopuszczalnych w zakresie poziomu hałasu w najbardziejnewralgicznych miejscach .5.5. Powierzchnia ziemiW wyniku wprowadzenia zintegrowanej gospodarki odpadami komunalnymi w 2011 roku zostanąosiągnięte limity w zakresie gospodarowania odpadami z sektora komunalnego, co będzie skutkowałozmniejszeniem negatywnego oddziaływania składowisk na środowisko. Rozwiązany zostanie problemgospodarki odpadami niebezpiecznymi.5.6. PrzyrodaObjecie ochroną prawną terenów i obiektów cennych przyrodniczo oraz bieżąca ochrona tych terenówpozwoli na ich zachowanie dla przyszłych pokoleń.78

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.6. OCENA REALIZACJI PROGRAMUNiniejszy rozdział opisuje instrumenty zarządzania środowiskiem (instrumenty polityki ekologicznej)stosowane w trakcie wdrażania Programu oraz zasady zarządzania środowiskiem. W zarządzaniuśrodowiskiem szczególną rolę pełni “Program ochrony środowiska”, który to program, z punktuwidzenia władz miasta, może być postrzegany jako instrument koordynacji działań na rzecz ochronyśrodowiska. Dlatego celowe jest przedstawienie procedury wdrażania “Programu ...” (, aby właściwesłużby administracji publicznej miały czytelny obraz terminów weryfikacji / opracowywaniaposzczególnych elementów programu i ich zakresów oraz głównych działań w zakresie zarządzaniaśrodowiskiem).6.1. Instrumenty zarządzania środowiskiemRealizacja zrównoważonego rozwoju dokonywana jest według zasad, które omówiono w rozdz. 2niniejszego dokumentu. Instrumentarium służące realizacji tych zasad wynika z ustawy Prawoochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o odpadach, Prawo wodne, o ochronieprzyrody, o Inspekcji Ochrony Środowiska, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane.Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska wyróżnić można instrumenty prawne,finansowe, społeczne, i strukturalne, a także organizacyjne, planistyczno-lokalizacyjne, techniczne(technologiczne). Największe znaczenie mają instrumenty prawne i finansowe.6.1.1. Instrumenty prawneDo instrumentów prawnych należą m.inn.:- Plan Zagospodarowania Przestrzennego- decyzje lokalizacyjne, pozwolenia na budowę- pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwoleniazintegrowane,- decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami,- koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatację surowców mineralnych.Należy podkreślić, że wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated PollutionPrevention and Control) do polskiego systemu prawnego ochrony środowiska wpłynie nafunkcjonowanie znacznej części przedsiębiorstw.Wdrożenie wymagań tej Dyrektywy spowoduje konieczność stosowania zintegrowanego podejścia dozapobiegania i ograniczania emisji z prowadzonych procesów technologicznych oraz zasady ochronyśrodowiska jako całości. Oznacza to odejście od stosowanej dotychczas praktyki wydawania pozwoleńi decyzji administracyjnych, odnoszących się do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarkaodpadami), komponentów środowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków) czyuciążliwości (hałas, pola elektromagnetyczne) na rzecz wydawania pozwoleń zintegrowanych.Zawarte w pozwoleniach ograniczenia emisji będą uwzględniały wymogi BAT.W Polsce realizowany był projekt pilotażowy (wsparty środkami duńskiej Agencji OchronyŚrodowiska), dotyczący wdrażania zintegrowanych pozwoleń w wybranych województwach:dolnośląskie, łódzkie i śląskie (5 – 7 przedsiębiorstw z każdego województwa). Wynikii doświadczenia zdobyte w ramach niego są wykorzystywane w procesie wdrażania IPPC.79

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Na liście instalacji typu IPPC, dla których pozwolenie leży w gestii Wojewody , Starosty lubPrezydenta, znajdują się następujące instalacje:• Elektrociepłownia GORZÓW S.A. w Gorzowie Wlkp. przy ul. Energetyków 6 (instalacja wprzemyśle energetycznym do spalania paliw o nominalnej mocy nie niższej niż 300 MWt).• Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. przy ul. Teatralnej 49 (składowiskoodpadów przyjmujące nie mniej niż 20 ton odpadów na dobę).• Stilon S.A• Vetoquinol Biowet• Okręgowa Spółdzielnia MleczarniaSzczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring stanu środowiska. Prowadzony on jestzarówno jako badania jakości środowiska, jak też w odniesieniu do ilości zasobów środowiskowych.Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów informacyjnych, jako bardzo ważna podstawaanaliz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przezzapisy w niektórych aktach prawnych czynią je instrumentem o znaczeniu prawnym.6.1.2. Instrumenty finansoweDo instrumentów finansowych należą:- opłaty za korzystanie ze środowiska - za emisję zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wodypowierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, za składowanieodpadów, za powierzchnię, z której odprowadzane są ścieki,- administracyjne kary pieniężne,- odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,- kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innych funduszy, wtym fundusze przedakcesyjne oraz Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności,- pomoc publiczna na ochronę środowiska w postaci preferencyjnych pożyczek i kredytów, dotacji,odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń płatności wobec budżetu państwa i funduszyekologicznych, zwolnień i ulg podatkowych i in.Należy także wspomnieć o tworzeniu nowych i ulepszaniu istniejących mechanizmów ekonomicznychw dziedzinie ochrony środowiska (wg Programu Wykonawczego do II PEP), takich jak:- rozszerzenie listy wyrobów objętych opłatami produktowymi i opłatami depozytowymi orazustalenie szczegółowych zasad dysponowania wpływami z tych opłat,- wprowadzenie ubezpieczeń ekologicznych od odpowiedzialności cywilnej za szkodyspowodowane poważnymi awariami przemysłowymi i transportowymi,- tworzenie rynku uprawnień do emisji zanieczyszczeń (zbywalne pozwolenia),W skali miasta możliwe jest wykorzystanie istniejących instrumentów poprzez porozumienie sięz partnerami, w kompetencjach których znajdują się dane instrumenty.6.1.3. Instrumenty społeczneInstrumenty społeczne to przede wszystkim edukacja ekologiczna, informacja i komunikacja(porozumiewanie się) oraz współpraca. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściślepowiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji. Z drugiej strony,w przypadku osiągnięcia właściwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi 3 jestłatwiejsza, a przekazywane informacje są właściwie wykorzystywane.3 Grupa zadaniowa, np. przedstawiciele przemysłu, rolnictwa, mieszkańców, itp80

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Informacja i komunikacja (porozumiewanie się)Jak już wspomniano, rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony orazumiejętność komunikowania się ze społeczeństwem są niezbędne dla sukcesu realizowanej edukacjiekologicznej.Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system opłat i kar nie spełnią całego zakresu celówi strategii, którą władze miasta zamierzają realizować. Informacja i komunikacja jest potrzebna dostymulacji wdrażania konkretnych działań. Zatem powstanie system przepływu informacji do grupzadaniowych i wewnątrz nich. Ta forma współpracy będzie prowadzić do większego zaangażowaniawszystkich partnerów w realizację polityki ochrony środowiska.Upowszechnianie informacji o środowiskuZgodnie z art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 62,poz. 627), “organy administracji są zobowiązane udostępniać każdemu informacje o środowisku i jegoochronie, znajdujące się w ich posiadaniu”. W chwili obecnej odpowiednie wydziały UrzęduMiejskiego w miarę posiadanych możliwości, starają się udostępniać informacje, o które zwracają sięzainteresowani.Mając jednak na uwadze bardzo szeroki zakres informacji wymienionych w Ustawie - Prawo ochronyśrodowiska (także inne, nowe obowiązki dla administracji wynikające z tej ustawy oraz innych ustaw“środowiskowych”), zwiększającą się ilość gromadzonych informacji, konieczność ich sprawnegoprzetwarzania oraz przewidywany wzrost ilości osób fizycznych i prawnych, które będą się zwracaćo udostępnienie informacji, wydaje się celowe zintensyfikowanie działań zmierzających do stworzeniaw urzędach administracji publicznej sprawnego systemu udostępniania i upowszechniania informacji,celem umożliwienia mieszkańcom udziału w ochronie środowiska.Konieczne będzie stworzenie sprawnych, komputerowych baz danych o środowisku i jego staniew poszczególnych wydziałach Urzędu Miejskiego. Niezbędne będzie skoordynowanie działańpomiędzy właściwymi strukturami Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego, powiatamii gminami, w celu wypracowania spójnej, ogólnodostępnej bazy danych o środowisku województwalubuskiego i jego ochronie. Coraz większą rolę w udostępnianiu informacji będą odgrywać mediaelektroniczne (internet, ogólnodostępne stanowiska komputerowe w urzędach lub ośrodkachinformacji i edukacji ekologicznej).Po przyjęciu Programu Uchwałą Rady Miasta , na stronie internetowej zostanie umieszczonaostateczna wersja Programu.6.2. Zarządzanie ProgramemPodstawową zasadą realizacji programu ochrony środowiska powinna być zasada wykonywania zadańprzez poszczególne jednostki włączone w zagadnienia ochrony środowiska, świadome istnieniaprogramu i swojego uczestnictwa w nim. Szansę na skuteczne wdrożenie programu daje dobraorganizacja nim.6.2.1. Uczestnicy wdrażania programuZ punktu widzenia programu można wyodrębnić cztery grupy podmiotów uczestniczących w nimz uwagi na rolę, jaką pełnią. Są to:- Podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem.- Podmioty realizujące zadania programu.- Podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu.- Społeczność miasta jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.Włączanie do procesu realizacji zrównoważonego rozwoju szerokiego grona partnerów zapewnia jegoakceptację i przyjmowanie odpowiedzialności tak za sukcesy jak i porażki. Stąd ważnym elementemjest uspołecznienie procesu planowania i podejmowania decyzji, przejrzystość procedur włączającychszerokie grono partnerów.81

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Istotny jest również rozwój partnerstwa ze wszystkimi lokalnymi, krajowymi i międzynarodowymiprogramami działającymi w regionie, w celu zapewnienia maksymalnej synergii i efektówzwielokrotnienia pomiędzy tymi programami, jak również skupienia zasobów technicznychi finansowych.6.2.2. Struktura zarządzania ProgramemGłównym wykonawcą programu jest Prezydent Miasta. Prezydent Miasta współdziała z organamiadministracji rządowej, a w szczególności z Wojewodą i podległymi mu służbami zespolonymi,organami administracji niezespolonej i instytucjami działającymi w ramach zdefiniowanychpodsystemów: społecznego, gospodarczego i technicznego oraz z innymi jednostkami samorząduterytorialnego.RADA MIASTARada ProgramuPREZYDENTZespół Realizacji ProgramuWOJEWODASAMORZĄDWOJEWÓDZKIInstytucjekontrolująceJednostki realizująceprzedsięwzięciaInstytucjefinansująceOdbiór społecznyRyc. 6.1. Schemat zarządzania programem ochrony środowiska6.2.3. Monitoring wdrażania ProgramuZakres monitoringuMonitoring wdrażania Programu oznacza, że regularnie oceniane i analizowane będą:- Stopień wykonania działań- Stopień realizacji przyjętych celów- Rozbieżność pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem- Przyczyny tych rozbieżności.Prezydent Miasta ( poprzez wyznaczonego koordynatora wdrażania programu) będzie oceniał co dwalata stopień wdrożenia Programu i co dwa lata będzie przygotowywał raport z wykonania programu.Proponujemy, aby na bieżąco kontrolować postęp w zakresie wdrażania przedsięwzięć zawartychw planie operacyjnym (2004 - 2007), a w 2008 roku ocenić stopień realizacji tego planu. Wynikioceny będą stanowiły wkład do planu operacyjnego na lata 2008 – 2011.Cele i kierunki działań w perspektywie do 2011 roku powinny być weryfikowane co 4 lata. Zatempierwsza taka weryfikacja powinna mieć miejsce w 2008 roku, a zdefiniowane cele i kierunki działańpowinny obejmować okres do 2011 roku.82

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Zaproponowana procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie "Prawo ochronyśrodowiska", a dotyczących okresu, na jaki jest przyjmowany powiatowy program ochronyśrodowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu.Zatem główne działania to:- Ocena postępów wdrażania programu ochrony środowiska, w tym przygotowanie raportu (co dwalata)- Aktualizacja planu operacyjnego ( co cztery lata)- Aktualizacja celów i kierunków działań (co cztery lata)Wskaźniki wdrażania ProgramuPodstawą właściwego systemu oceny realizacji Programu jest dobry system sprawozdawczości, opartyna wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikachświadomości społecznej. Poniżej zaproponowano istotne wskaźniki efektywności Programu (tabela6.1.), przyjmując, że lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana.Mierniki społecznych efektów programu są wielkościami wolnozmiennymi. Są wynikiem badań opiniispołecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwaw działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwoefektów programu przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do Prezydenta.W oparciu o analizę wskaźników grupy A i grupy B, Urząd Miasta będzie mógł oceniać skutecznośćrealizacji ‘Programu ochrony środowiska”, a wnioski z tej oceny będą brane pod uwagę przycyklicznej weryfikacji Programu.83

Tab. 6.1. Wskaźniki efektywności ProgramuProgram ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Lp.WskaźnikStanaktualny jednostka(2002 r.)A. Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko1. Ocena ogólna jakości wód podziemnych: udział wód%0pozoklasowych2. Jakość wód powierzchniowych: udział wód pozaklasowych (wgklasyfikacji ogólnej)100 %3. Zużycie wody na 1 mieszkańca 40 m 3 /rok4. Dobowy ładunek BZT 5 odprowadzony w ściekach komunalnychdo odbiorników200 kg/d5. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków 95 %6. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych / 1 mieszkańca/rok 0,424 Mg/M/rok7. Udział odpadów komunalnych składowanych na składowiskach(w stosunku do ilości wytworzonej)66 %8. Udział odpadów przemysłowych gospodarczo wykorzystanych 15 %9. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza zzakładów szczególnie uciążliwych879 Mg /rok10. Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza zMg/rok606 181zakładów szczególnie uciążliwych11. Liczba obszarów, w których poziom pyłu zawieszonego (PM10)jest wyższy od wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczający 1 liczbawartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji12. Liczba obszarów, w których poziom dwutlenku azotu jest wyższyod wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczający wartości1 liczbadopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji13. Udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energiicałkowitej%14. Ilość zarejestrowanych pojazdów samochodowych i ciągników(bez motorowerów)liczba15. Powierzchnia terenów objęta formami prawnej ochronyobszarowej (% ogólnej powierzchni miesta)6,1 %16. Powierzchnia gruntów zdegradowanych i zdewastowanychwymagających rekultywacji48,8 ha17. Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gosp. wodną 14523,3 tys. zł /rokB. Wskaźniki świadomości społecznej1. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska %2. Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przezmieszkańcówliczba/opis3. Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjnoinformacyjnych,liczba/opis84

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.6.2.4. Harmonogram wdrażania ProgramuW tabeli 6.2. przedstawiono harmonogram wdrażania “Programu Ochrony Środowiska GorzowaWlkp.". Harmonogram ten ujmuje cyklicznie prowadzone działania opisane wcześniej.Należy jednak zaznaczyć, iż możliwe są modyfikacje tego harmonogramu w zależności od ocenypostępów w zakresie osiągania celów i zmieniających się uwarunkowań zewnętrznychi wewnętrznych.Tab. 6.2. Harmonogram wdrażania "Programu ochrony środowiska Gorzowa Wlkp. "Lp.Rok 2004 2005 2006 2007 2008 itdZadania1. Program ochrony środowiska miasta Gorzów Wlkp.a. Cele średniookresowe do 2011 roku do 2011 do 2015i kierunki działańb. Plan operacyjny (listaprzedsięwzięć przewidzianych do2004 do20072008 do2011realizacji w latach 2004 -20072. Monitoring realizacji Programu2.1. Monitoring stanu środowiska2.2.Monitoring polityki środowiskowej• Mierniki efektywności Programu• Ocena realizacji planuoperacyjnego (listy przedsięwzięć)• Raporty z realizacji Programu• Ocena realizacji celówśredniookresowych do 2011 roku(2014, itd.) i kierunków działań6.3. Główne działania w ramach zarządzania środowiskiemW oparciu o poprzednie paragrafy niniejszego rozdziału w tabeli 6.3. przedstawiono najważniejszedziałania w ramach następujących zagadnień: wdrażanie "Programu ochrony środowiska"(koordynacja, współpraca z różnymi jednostkami, weryfikacja celów średniookresowych i kierunkówdziałań oraz planu operacyjnego), edukacja i komunikacja ze społeczeństwem (w tym systeminformacji o środowisku), systemy zarządzania środowiskiem, powiatowe i gminne programy ochronyśrodowiska / plany gospodarki odpadami, monitoring stanu środowiska. Dla każdego zagadnieniawskazano instytucje uczestniczące w realizacji wyszczególnionych działań.85

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 6.3. Najważniejsze działania w ramach zarządzania środowiskiemLp. ZagadnienieGłówne działaniaw latach 2004 - 20071. Wdrażanie Programu - Koordynacja wdrażania "Programu ..."- Współpraca z różnymi jednostkami- Ocena wykonania planu operacyjnego iprzygotowanie nowego planu na następne 4 lata(2008)- Raporty z realizacji Programu (2x: 2006 i 2008)- Aktualizacja Programu: weryfikacja celówśredniookresowych i kierunków działań (1x w2008r.)2. Edukacja ekologiczna,komunikacja zespołeczeństwem,3. Systemy zarządzaniaśrodowiskowego- Rozwój różnorodnych form edukacji ekologicznej- Szersze włączenie organizacji pozarządowych wproces edukacji ekologicznej i komunikacji zespołeczeństwem- Wykorzystanie mediów (prasa, telewizja, internet)w celu informowania społeczeństwa opodejmowanych i planowanych działaniach zzakresu ochrony środowiska, w tym realizacjiprogramów- Stosowanie systemu "krótkich informacji" ośrodowisku (wydawanie ulotek i broszurinformacyjnych)- Wspieranie zakładów/ instytucji wdrażającychsystem zarządzania środowiskowegoInstytucjeuczestniczącePrezydentMiastaJednostkiwdrażająceProgramPrezydentMiasta,organizacjepozarządowefunduszecelowe5. Monitoring stanuśrodowiskaZgodnie z wymaganiamiWIOŚ,RZGWWSSE86

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.7. ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU7.1. WprowadzenieW rozdziale 4 niniejszego dokumentu podano cele i kierunki działań w perspektywie do 2011 roku,oraz przedsięwzięcia proponowane do realizacji w latach 2004 - 2007 (plan operacyjny). Kalkulacjakosztów realizacji Programu dotyczy tylko okresu najbliższych czterech lat, bowiem w dłuższejperspektywie formułowanie konkretnych przedsięwzięć, jak i szacunek kosztów ich realizacji sąobarczone tak dużym błędem, iż stają się mało przydatne.Nadmieniamy, że zaproponowany harmonogram wdrażania Programu z wpisanymi terminamiopracowywania planu operacyjnego stwarzają możliwość cyklicznego szacunku kosztówprzedsięwzięć w perspektywie kolejnych czterech lat.7.2. Koszty realizacji Programu w latach 2004 - 2007Szacunek kosztów realizacji przedsięwzięć w latach 2004 - 2007 opracowano w oparciu o analizę:- nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska w latach ubiegłych (ogółem i wg kierunkówinwestowania),- przedsięwzięć zgłoszonych przez miasto- przedsięwzięć zgłoszonych przez zakłady przemysłowe (ankietyzacja)- kosztów realizacji przedsięwzięć z zakresu zarządzania programemKoszty realizacji przedsięwzięć podano w cenach II kwartału 2003 roku.Szacunkowe, sumaryczne koszty realizacji Programu w latach 2004 – 2007 przedstawiono w tabeli7.1.87

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 7.1. Szacunkowe koszty wdrażania Programu w latach 2004 – 2007L.p.ZagadnienieKoszty w latach 2004 - 2007tys. PLNpozainwestycyjne inwestycyjne razem1 Wdrażanie Programu 10,0 10,02 Gospodarka wodno-ściekowa 65 751,4 65 751,43 Ochrona powietrza 13 292,0 13 292,04 Hałas 2 200,0 2 200,06 Przyroda i krajobraz 30,0 10 124,5 10 154,57 Gleby 45,0 45,08 Energooszczędność 322,0 322,09 Energia odnawialna 2 200,0 2 200,010 Infrastruktura drogowa 357 134,0 357 134,011 Edukacja ekologiczna 387,4 387,412 Lasy 25,0 25,013 Ochrona przeciwpowodziowa 3 860,0 3 860,0Razem koszty w latach 2004 - 2007 497,4 454 883,9 455 381,37.3. Struktura finansowania ProgramuWdrażanie niniejszego Programu będzie możliwe między innymi dzięki stworzeniu sprawnegosystemu finansowania ochrony środowiska.Środki finansowe na realizację programu będą pochodziły z budżetu miasta, województwai centralnego. Niektóre inwestycje będą pokrywane ze środków własnych różnych podmiotówgospodarczych, inwestorów prywatnych.Specyfiką systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce jest to, że większą część wydatkówponoszą przedsiębiorstwa, fundusze ekologiczne i samorządy terytorialne.W poprzednich latach przeciętny udział funduszy ochrony środowiska oraz dopłat do kredytówuruchamianych przez Bank Ochrony Środowiska wynosił około 30% wartości inwestycji.W najbliższych latach rola funduszy ekologicznych (przede wszystkim Narodowego i WojewódzkiegoFunduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) powinna polegać na koncentrowaniu środkówna wspieranie inwestycji priorytetowych z punktu widzenia integracji z UE. Jednocześnie oczekuje sięspadku udziału funduszy ochrony środowiska, ze względu na ogólną poprawę stanu środowiska, a coza tym idzie zmniejszenie wpływów z tytułu opłat i kar ekologicznych. Natomiast oczekuje sięwiększego niż dotychczas zaangażowania środków pomocowych, w tym z funduszy przedakcesyjnychoraz po uzyskaniu członkostwa w UE - funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (2004 - 2006).Inwestycje przewidywane do realizacji w sektorze energetyki zawodowej i przemysłu będąfinansowane ze środków własnych i kredytów komercyjnych oraz uzupełniająco z funduszy ochronyśrodowiska, pod warunkiem uznania danego zadania za priorytetowe w skali województwa.Jak wspomniano wcześniej, istotny ciężar finansowania inwestycji komunalnych pozostanie nabarkach gmin, często poprzez zaciąganie długu w bankach i w międzynarodowych instytucjachfinansujących (np. EBOiR). Coraz częściej gminy podejmują decyzje o udzieleniu praw inwestorowizewnętrznemu do wykonywania działań z zakresu ochrony środowiska poprzez spółki z udziałemgminy, który to udział jest gwarancją jej wpływu na decyzje podejmowane przez spółkę oraz na jakośćświadczonych usług.88

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.W oparciu o analizę źródeł finansowania działań w zakresie ochrony środowiska w ostatnich latachw Polsce i województwie lubuskim oraz prognoz co do perspektywicznych źródeł, przewiduje się, żestruktura finansowania wdrażania Programu w najbliższych czterech latach będzie następująca:Tab. 7.2. Źródła finansowaniaŹródło %Fundusze ekologiczne (NFOŚiGW, WFOŚiGW) 16Budżet miasta, GFOŚiGW 15Podmioty gospodarcze 6Fundusze pomocowe i strukturalne 49Budżet państwa 14RAZEM 10089

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.Spis literatury1. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2000, PaństwowyInstytut Geologiczny, Warszawa, 20012. Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa, 20033. Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, Państwowy Instytut Geologiczny, ZakładGeologii i Hydrologii Inżynierskiej, Warszawa, 20004. Narodowa strategia edukacji ekologicznej, Ministerstwo Środowiska, 19985. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000 - 2006; Ministerstwo Środowiska, 20006. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 - 2010 MinisterstwoŚrodowiska, Warszawa, 20027. Raport z badań jakości powietrza wykonanych na terenie gmin objętych działaniem WIOŚ ZielonaGóra Delegatura w Gorzowie Wlkp. metodą z pasywnym poborem próbek, Gorzów Wlkp, 20028. Rocznik statystyczny Urzędu Statystycznego; Zielona Góra 20039. Stan środowiska w Gorzowie Wlkp. w latach 2000-2001, Gorzów Wlkp, 200210. Stan środowiska w województwie lubuskim w 2002 roku, Zielona Góra-Gorzów Wlkp., 200311. Strategia zrównoważonego rozwoju miasta Gorzów Wlkp,2000+”,.: Gorzów Wlkp, 200012. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gorzowa Wlkp.,200313. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,Instytut Ochrony Środowiska, Zakład Polityki Ekologicznej, 200290

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKADLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOna lata 2004-2011Załącznik nr 1

URZĄD MIEJSKI W GORZOWIE WIELKOPOLSKIMWYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA l ROLNICTWAProgramTeoretyczna i praktyczna edukacja ekologicznadzieci i młodzieży szkolnej oraz propagowaniezagadnień ochrony środowiskagrudzień 1994 rok

Jednym z podstawowych warunków ekorozwoju jest włączenie do udziału wnim całego społeczeństwa. Wiąże się to z potrzebą zmiany podejścia do sprawrozwoju gospodarczego, przewartościowania hierarchii potrzeb i zrozumienia czymjest dla człowieka świat przyrody i środowisko w którym przebywa. Dlategokonieczna jest możliwie wszechstronna edukacja ekologiczna, któradoprowadziłaby społeczeństwo do świadomej rezygnacji z modelukonsumpcyjnego, z jego ciągle zmieniającym się dyktatem mody i produkcjątowarów mało wartościowych.Musimy wszyscy zdać sobie sprawę, że dążenia w tym kierunku powodujeco prawda korzyści doraźne, jednak szybko prowadzi do kryzysu surowcowego,energetycznego i ekologicznego i ekologicznego na skalę dotąd niespotykaną.Nakazem chwili jest takie kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa-w tym dzieci i młodzieży - aby mogło ono z przekonaniem realizować celezrównoważonego rozwoju.Miejski program edukacji i popularyzacji ekologicznej zapoczątkowanyzostał na początku 1994 r. Po raz pierwszy uroczyście zorganizowane zostałyobchody Dnia Ziemi. Podczas tygodnia poprzedzającego obchody odbyło się wieleimprez, debat, odczytów, prelekcji i konkursów ekologicznych. Sadzono drzewa ikrzewy, porządkowano najbliższe otoczenie. Finał to uroczysta impreza w centrummiasta -miting ekologiczny z udziałem wielkiej liczby przedszkoli i szkół. Innedziałania, to sukcesywne wyposażenie placówek oświatowych w pomocedydaktyczne i materiały edukacyjne. We wrześniu mieszkańcy miasta czynnieuczestniczyli we wspólnym dziele „ Sprzątanie Świata - Polska Gorzów 1994 ".Szczególne zaangażowanie wykazały dzieci i młodzież. Około 3 tyś. uczestnikówzebrało 24 tony odpadów i śmieci.Niniejszy program w całokształcie projektowanych działań, przewidujeprowadzenie edukacji ekologicznej i propagowanie ochrony środowiska, zewskazaniem na dzieci i młodzież. Przyjęte zostały trzy formy :teoretyczno-praktycznapoznawczapopularyzacyjna- szkolna edukacja ekologiczna- czynny udział w kształtowaniu środowiska- imprezy, festyny, konkursy itp.

i. Edukacja ekologiczna w szkołach1. Szkolenie nauczycieliW edukacji ekologicznej podstawową rolę spełniają nauczyciele iwychowawcy. Otwiera się przed nimi zadanie - przekazać następnym pokoleniomnie tylko wiedzę, lecz nauczyć dzieci i młodzież wiedzieć, słyszeć, czuć i kochać. Tonie tylko wiedza daje bodziec do działania, lecz miłość do żyjącej przyrody, dozapachu lasu, szumu strumienia i śpiewu ptaków.Aby wskazać nauczycielom jak przekazać informację, lecz nie frustrować -tylko budzić zaangażowanie i chęć działania oraz skąd brać pomysły i materiałydydaktyczne - zamierza się zorganizować szkolenia dla nauczycieli prowadzoneprzez doświadczonych w tym zakresie pracowników Regionalnego OśrodkaEdukacji Ekologicznej.Tytuł szkolenia: Praktyczne formy edukacji ekologicznej.Cel szkolenia:Przeszkolenie nauczycieli w zakresie nowoczesnych metod i technik edukacjiekologicznej opartych na emocjach, bezpośrednim kontakcie z przyrodą iprzeżywania jej piękna, grach symulacyjnych i upersonifikowania problematykiekologicznej. Wyposażenie nauczycieli w niezbędne pomoce dydaktyczne lubwskazówki do ich samodzielnego wykonania.Odbiorca:Nauczyciele przedszkolni, nauczania początkowego oraz klas wyższychszkółpodstawowych, gimnazjów i szkół średnich.Czas trwania:Szkolenie jednodniowe - 8 godzin.Grypa;Maksymalna liczebność grupy do 20 osób ( 6 grup).2. Przeprowadzenie warsztatów ekologicznych w szkoleLekcje szkolne sprowadzają się do przekazywania informacjipozostawiając często niedosyt, powodując, że wiedza o przyrodzie i środowisku nieprzekształca się w świadome postawy i proekologiczny tryb życia. Dopieroukierunkowanie emocji, prawdziwe przeżycia i doświadczenia dają autentycznezrozumienie problemów. Wtedy, kiedy dziecko samo musi wybrać jedną zalternatyw, kiedy w czasie gier i zabaw symuluje realne sytuacje w środowisku -zaczyna rozumieć. W atmosferze zabawy, w nastroju relaksuprzekazywana jest wiedza, a równocześnie kształtuje się u dzieciproekologiczne postawy i zachowania. Celem edukacyjnych warsztatówszkolnych jest uwrażliwienie dzieci i młodzieży na

współczesne problemy ochrony środowiska, a także zachęcenie ich do działańi proekologicznych postaw na co dzień. Cechy warsztatów szkolnych:• szeroka gama problemów, zagadnień i tematów,• nowoczesność metod i technik,• oparcie na budowaniu pozytywnych emocji i więzi ze środowiskiem,• dopasowanie poziomu do wieku uczestników.Tematy:• Warsztaty „ Śmieci"• „ Zagrożenie środowiska "• „ Tajemnice przyrody "• „ Drzewa "• Warsztaty „ Las"• „ Mała ekologia "• „ Mieszkańcy planety "• „ Na turystycznym szlaku "• „ Szkolne potrzeby a środowisko "• „ Kwaśne deszcze "• „ Woda czysta i smaczna... lub nie "Czas trwania:2-3 godziny w zależności od tematu, wieku grupy, warunków terenowychiatmosferycznych.Grupa:Maksymalna liczebność grupy do 15 osób.3. Pomoc w zdobywaniu przez szkoły materiałów dydaktycznychNiezwykle ważne jest wyposażenie nauczycieli w odpowiednie pomoce wformie atrakcyjnie zredagowanych publikacji, broszur, folderów czy filmów video.Będą to zarówno publikacje przeznaczone dla nauczycieli jak i pomocedydaktyczne dla uczniów w czasie lekcji oraz wydawnictwa przeznaczone dlabiblioteki ogólnej lub gabinetów przedmiotowych.4. Inicjowanie prowadzenia przez szkoły całorocznych badań środowiskaProwadzenie przez szkoły badań, obserwacji - czynne uczestniczenie w tychpracach dzieci i młodzieży - będzie miało znaczny wpływ na zrozumienie procesówzachodzących w środowisku, skalę jego zanieczyszczenia i możliwośćprzeciwdziałania. Poprzez pomoc w wyposażaniu szkolnego mini - laboratoriumekologicznego można zmobilizować nauczycieli do przeprowadzania cyklicznych,ciekawych i użytecznych lekcji. Wyniki tych prac i doświadczeń będą publikowane wwydawanym biuletynie.__ ___ ____

5. Organizowanie wycieczek szkolnychZakłada się przeprowadzenie wycieczek dla dzieci i młodzieży do parkównarodowych, krajobrazowych i rezerwatów. Większość wycieczek będzieukierunkowana na obszary chronione wokół i w samym województwie lubuskim.Każde obcowanie z przyrodą, poznawanie jej tajemnic i uroków, wysocekształtuje proekologiczne postawy i zachowania.6. Tematyczne imprezy ekologicznePrzeprowadzanie konkursów, konferencji, szkolnych i międzyszkolnychspartakiad wiedzy ekologicznej, to formy edukacji, które bezpośrednio organizują iskupiają młodzież do wnoszenia często poważnego wysiłku intelektualnego. Takieteż formy bywają przyczyną do rodzenia się pasji przyrodniczych, a na pewnokształtują pozytywne postawy i zachowania. Stąd też program zakłada poważnyudział miasta w inicjowaniu i pomocy w organizacji wielu tego typu imprez zudziałem lokalnych mediów.II. Poznawanie i kształtowanie przyrody miasta.1. Prowadzenie nasadzeń.Posadzone drzewo, krzew lub inna roślina, a następnie stała ich pielęgnacjaprzez dzieci, uzmysławia im nie tylko ile pracy i czasu trzeba poświęcić naoczekiwany efekt, ale także jest elementem poznawczym i uwrażliwiającym napotrzebę ochrony całej zieleni. Z tych względów zakłada się prowadzeniepowszechnych nasadzeń drzew, krzewów i roślin sezonowych na terenie szkół icałego miasta. Program przewiduje czynne uczestniczenie młodzieży odprojektowania i kształtowania terenu po realizację założonych i ogólnie przyjętychzadań. To wysoce edukacyjne przedsięwzięcie wymagać będzie nie tylko poznaniagatunków drzew, krzewów i roślin, ale też będzie kształtować wyobraźniękolorystyczną, plastyczną i perspektywiczną. Cechy te są niezbędne w tworzeniuprzestrzeni zielonych, są także przydatne w rzeczywistym odbiorze pięknakrajobrazu i przyrody. Efektem tej części programu będzie także wprowadzenie ideiopieki nad pojedynczymi drzewami i całymi obszarami zielonymi pod hasłem: „Każde dziecko ma swojego zielonego przyjaciela ".Dla realizacji tego przedsięwzięcia, a także wprowadzenia go jako elementutworzenia miejskich terenów rekreacji i wypoczynku, przewiduje się utworzenie PlantKłodawskich, Bulwarów Nadwarciańskich oraz przyrodniczą renowację ParkuCzechówek.

2. Ścieżka dydaktycznaPlanuje się utworzenie ścieżki dydaktycznej w jednym z parków miejskich.Ścieżka posiadać będzie cechy poznawcze i rekreacyjne, a przeznaczona będzie dlaspołeczeństwa miasta ze szczególnym uwzględnieniem dzieci imłodzieży. Przewiduje się wykonanie trasy z opisem drzew, krzewów i roślinoraz wydanie szczegółowego opisu ścieżki w specjalnym folderze.3. Oznaczenie drzew tabliczkami informacyjnymiZamierza się oznaczyć pomniki przyrody i inne drzewa o cennych walorachprzyrodniczych tabliczkami z nazwą gatunku. Przedsięwzięcie to umożliwimieszkańcom miasta poznanie ciekawych okazów przyrodniczych pochodzeniarodzimego i obcego.4. Publikacje poświęcone przyrodzie miastaZajęci codziennymi sprawami nie zwracamy uwagi na otaczającąnas przyrodę. Wydawnictwa te maja na celu przybliżenie i zwrócenieuwagi mieszkańcom naszego miasta na piękno otaczającej nas przyrody, atakże uświadomienie potrzeby jej ochrony. Planuje się wydanie albumów:• „Pomniki Przyrody Gorzowa Wielkopolskiego"• „Gorzów miasto parków i ogrodów"Zakłada się również w celu zwiększenia dostępu do informacji, wydawanieraportów o stanie środowiska miasta.III.Popularyzacja proekologicznych postaw i zachowań1. Dzień ZiemiW 1994 roku , po raz pierwszy w Gorzowie zorganizowana została oryginalnaimpreza z okazji Dnia Ziemi. Uzyskane pozytywne oceny oraz fakt, że ten dzieństał się już tradycją światową, powinien stać się także tradycją Gorzowa.Niniejszy program zakłada organizację tej imprezy także w latach następnych.Projektuje się, że scenariusz będzie wzbogacony o wiele innych przedsięwzięć.Podstawowe imprezy towarzyszące:• Gorzowski Wiosenny Tydzień Porządków - pielęgnacja zieleni, „ wystawka"• konkurs na miejski plakat Ziemi• konkurs na zbiórkę baterii• konkurs „ budowla z odpadów", konkurs przebierańców, festyn. _______________

2. Kampania „ Sprzątanie Świata Polska - Gorzów Wlkp. "Wielkie walory imprezy pod względem edukacyjnym i jej ponad lokalneznaczenie, pozwalają na ujęcie jej w planach działania na następne lata, tymbardziej, że impreza ta będzie w Polsce kontynuowana.3. Miejskie konkursuMiasta stanowią obszary szczególnie przekształconego środowiskaprzyrodniczego, a składniki przyrody miejskiej - parki, zieleń przydrożna, zieleńce,skwery decydują o warunkach życia w mieście, jego walorach zdrowotnych,rekreacyjnych, psychospołecznych i tożsamościowych.W trudnych warunkach śródmiejskich ogromne znaczenie pełnią uproszczone formyogrodowe, takie jak ukwiecone balkony i ogrody przydomowe. Wszystkie elementyzieleni miejskiej (przyrody) stwarzają poczucie nieodłączności związków człowieka zprzyrodą, uwrażliwiają na potrzebę ochrony naszego środowiska a tym samymzieleni i pobudzają postrzeganie piękna, sprawiają, że nasze codzienne życiestaje się przyjemniejsze i bogatsze. Po prostu czujemy się znacznie lepiejwśród otaczającej nas zieleni aniżeli pustyń betonowych.Bo przecież ochrona i kształtowanie przyrody w tym również zieleni jest naszymprawem i obowiązkiem.Aby docenić wysiłki tych mieszkańców naszego miasta, którzy wkładają wiele trudu,którego efektem są ukwiecone balkony, cudowne ogrody i wspanialezagospodarowane ogrody działkowe, a innych zachęcić, niniejszy program zakładaorganizowanie miejskich konkursów:• „Najpiękniejsza kompozycja kwiatowa na balkonach",» „Domy w ogrodach"• „Najlepszy Pracowniczy Ogród Działkowy"Opracowaniemgr inż. Dorota Szukalska-Koźlakowska

Program ochrony środowiska dla Miasta Gorzowa Wlkp.PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKADLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOna lata 2004-2011Załącznik nr 2

Uchwała Nr IV/22/2002Rady Miejskiej w Gorzowie Wlkp.z dnia 11 grudnia 2002r.w sprawie wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowychi kanalizacyjnych PWiK Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp. na lata 2003-2010Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządziegminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami) orazart. 21 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowymodprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747 z późn. zm.)§ 1Uchwala się Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych ikanalizacyjnych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp.,który stanowi zał. Nr 1 do niniejszej uchwały.Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Gorzowa Wlkp.Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.§ 2§ 3Przewodniczący Rady Miejskiej(-)Jan Kaczanowski

Załącznik Nr 1doUchwały Nr IV/22/2002Rady Miejskiej w Gorzowie Wlkp.z dnia 11 grudnia 2002r.PRZEDSIĘBIORSTWO WODOCIĄGÓW I KANALIZACJISPÓŁKA Z O.O.UL. KOSYNIERÓW GDYŃSKICH 4766-400 GORZÓW WLKP.WIELOLETNI PLAN ROZWOJU I MODERNIZACJI URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCHI KANALIZACYJNYCH PWiK SPÓŁKA Z O.O. W GORZOWIE WLKP.NA LATA 2003-2010.Plan zawiera:I. Dane podstawowe.II. Planowany zakres usług wodociągowo – kanalizacyjnych.III. Przedsięwzięcia rozwojowo – modernizacyjne w poszczególnych latach.IV. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków.V. Nakłady inwestycyjne w poszczególnych latach.VI. Sposoby finansowania planowanych inwestycji.I. Dane podstawowe.1. Podstawa opracowania.Plan opracowano w oparciu o ustawę z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniuw wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747) Art.21 Ust.2.2. Plan opracowano z uwzględnieniem:• Miejscowego Planu Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego Miasta GorzowaWlkp. uchwalonego w dniu 20 kwietnia 1994r., Uchwałą nr XVI/448/94 RadyMiejskiej w Gorzowie Wlkp. i ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym WojewództwaGorzowskiego• Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Położonego wGorzowie Wlkp. na Północ od Ulicy Myśliborskiej uchwalonego w dniu 27 marca2002r. Uchwałą nr LXXI/710/2002 Rady Miejskiej w Gorzowie Wlkp. i ogłoszonąw Dz. U. Województwa Lubuskiego Nr 37 poz. 507 z dnia 10.04.2002r.• Projektu uchwały Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego ObszaruPołożonego w Gorzowie Wlkp. na Południe od Ulicy Myśliborskiej.• Strategii Mieszkalnictwa Miasta Gorzowa Wlkp. Gorzów Wlkp. 2001+ przyjętej wdniu 21.02.2001r. Uchwałą nr L/491/2001 Rady Miejskiej w Gorzowie Wlkp.II. Planowany zakres usług wodociągowo – kanalizacyjnych1. realizacja dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem,2. dostarczanie wody o należytej jakości,3. odprowadzanie ścieków w sposób ciągły i niezawodny,4. dostarczanie wody odbiorcom indywidualnym i zbiorowym na tereniemiasta Gorzowa Wlkp.,5. dostarczanie wody odbiorcom indywidualnym i zbiorowym miejscowości gminościennych miasta Gorzowa Wlkp.,6. instalowanie i utrzymanie u odbiorcy usług wodomierza głównego,7. utrzymania sprawności eksploatacyjnej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,

8. prowadzenia kontroli jakości wody wtłaczanej do sieci wodociągowej,9. prowadzenie kontroli jakości i ilości – odbieranych ścieków bytowych i przemysłowych,10. oczyszczanie ścieków do poziomu wymagań określonych w pozwoleniu wodno –prawnym,11. świadczenie usług dodatkowych obejmujących:- wydawanie warunków technicznych na instalowanie wodomierzy wodybezpowrotnie zużytej- wykonywanie przyłączy wodociągowych- czyszczenie kanalizacji sanitarnej i deszczowej- wykonywanie badań laboratoryjnych- dystrybucję armatury wodociągowej.III. Przedsięwzięcia rozwojowo – modernizacyjne urządzeń wodociągowych ikanalizacyjnych w latach 2003 – 2010.1. Rozbudowa sieci wodociągowej magistralnej i rozdzielczej, a w szczególności:1) wykonanie połączenia sieci wodociągowej Gminy Bogdaniec z siecią PWiK Sp. zo.o. – realizacja w latach 2003 – 2005,- planowane nakłady: 2000 tys. zł.2) wykonanie połączenia sieci wodociągowej miejscowości Wojcieszyce z sieciąPWiK Sp. z o.o. – realizacja w latach 2003 – 2004,- planowane nakłady: 500 tys. zł.3) uzbrojenie terenów miasta przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową ujętą wMiejscowym Planie Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego Miasta GorzowaWlkp. – realizacja w latach 2003 – 2010,- planowane nakłady: 7000 tys. zł.4) wykonanie sieci wodociągowej rozdzielczej w rejonie podstrefy Specjalnej StrefyEkonomicznej – realizacja w latach 2003 – 2006,- planowane nakłady 300 tys. zł.5) wykonanie połączenia sieci wodociągowej miejscowości Różanki z sieciąwodociągową PWiK Sp. z o.o. – realizacja w latach 2003 – 2006,- planowane nakłady: 500 tys. zł.6) wykonanie połączenia sieci wodociągowej miejscowości Baczyna z sieciąwodociągową PWiK Sp. z o.o. – realizacja w latach 2004 – 2006- planowane nakłady: 400 tys. zł.2. Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej na terenie miasta, a w szczególności :1) wymiana przewodów sieci rozdzielczej,2) wymiana przyłączy wodociągowych,3) uzupełnienia armatury i punktów kontrolnych,4) wymiana sieci wodociągowej związana z modernizacją układu komunikacyjnegomiasta,Okres trwania modernizacji – lata 2003 – 2010.Planowane nakłady – 5000 tys. zł.3. Rozbudowa i modernizacja urządzeń wodociągowych, a w szczególności:1) modernizacja ujęć wody wraz z systemem nadzoru i pomiarów – realizacja w latach2003 – 2010,- planowane nakłady: 3000 tys. zł.2) modernizacja uzdatniania wody – realizacja w latach 2003 – 2006,- planowane nakłady: 900 tys. zł.3) przebudowa systemu rozliczeń produkcji i zużycia wody oraz ewidencji uzbrojeniawodociągowo – kanalizacyjnego – realizacja w latach 2003 – 2008,- planowane nakłady: 1000 tys. zł.

4) przebudowa wewnętrznego systemu zasilania i dystrybucji energii elektrycznej –realizacja w latach 2003 – 2010,- planowane nakłady: 1000 tys. zł.5) wdrożenie energooszczędnych systemów energetycznych – realizacjaw latach 2004 – 2008,- planowane nakłady: 700 tys. zł.6) wdrożenie systemu monitoringu ilości i jakości wody przepompowywanejw sieci – realizacja w latach 2003 – 2010,- planowane nakłady: 300 tys. zł.7) wdrożenia nowych technologii dezynfekcji wody tłoczonej do sieci – realizacjaw latach 2003 – 2005,- planowane nakłady: 820 tys. zł.4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej, a w szczególności:1) przebudowa układu tłocznego sieci kanalizacyjnej ok. Zawarcie - realizacjaw latach 2003 – 2004,- planowane nakłady: 300 tys. zł.2) wykonanie połączenia sieci kanalizacyjnej miejscowości Wawrów z sieciąkanalizacyjną PWiK Sp. z o.o. – realizacja w latach 2003 –2005,- planowane nakłady: 250 tys. zł.3) modernizacja układów pompowych sieci kanalizacyjnej – realizacjaw latach 2003 – 2008,- planowane nakłady: 2780 tys. zł.4) wdrożenie systemu monitoringu ścieków przepompowywanych w siecikanalizacyjnej – realizacja w latach 2005 – 2010,- planowane nakłady: 500 tys. zł.5) renowacja kanałów sanitarnych – realizacja w latach 2003 – 2010,- planowane nakłady: 3750 tys. zł.6) modernizacja oczyszczalni ścieków wraz z systemem nadzoru – realizacja w latach2003 – 2005 oraz 2007 – 2010- łączne planowane nakłady: 10000 tys. zł.IV. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków1. instalowanie wodomierzy głównych u wszystkich odbiorców wody,2. diagnostyka, dobór i wymiana wodomierzy oraz urządzeń pomiarowych w odniesieniudo rzeczywistych poborów wody i wprowadzanych ścieków do kanalizacji,3. kontrola sieci kanalizacyjnej i deszczowej w zakresie utrzymania jej rozdzielczości,4. eliminacja podłączeń deszczowych do sieci kanalizacyjnej i ograniczenie ilościprzepompowywanych ścieków,5. analiza doboru oraz wymiana pomp w układach pompowych istniejącychprzepompowni ścieków,6. analiza ciśnienia wody w sieci wodociągowej oraz jego dostosowania do pożądanychparametrów.Planowane nakłady inwestycyjne w latach 2003 – 2010 wyniosą: 400 tys. zł.

V. Nakłady inwestycyjne w latach 2003 – 2010.Lp.1.Rokrealizacji2003Planowane nakłady finansowena rozwój i modernizacjęurządzeń wodociągowychw tys. zł.2.720,00Planowane nakłady finansowena rozwój i modernizacjęurządzeń kanalizacyjnychw tys. zł.2.280,00Łączne nakładyfinansowew tys. zł.5.000,002.20043.100,002.000,005.100,003.20052.900,002.200,005.100,004.20062.700,002.300,005.000,005.20073.000,002.800,005.800,006.20083.000,002.000,005.000,007.20093.100,002.000,005.100,008.20103.300,002.000,005.300,00Uwaga:Planowane nakłady inwestycyjne opracowano w cenach stałych z roku 2002VI. Sposoby finansowaniaPlanowany zakres inwestycji będzie finansowany z następujących źródeł:1. środki własne PWiK Sp. z o.o.,2. pożyczki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska,3. środki finansowe pomocowe z Unii Europejskiej,4. kredyty inwestycyjne.Opracował:Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Załącznik nr 2 do Uchwały nr XXVI/279/2004Rady Miasta Gorzowa Wlkp.z dnia 24 marca 2004 r.PLAN GOSPODARKI ODPADAMIDLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOGorzów Wielkopolski, marzec 2004

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego został opracowany na podstawieumowy z dnia 11 czerwca 2003 roku, zawartej pomiędzy Miastem Gorzów Wlkp., a ARCADISEkokonrem Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu.Główni autorzy opracowania:ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o. we Wrocławiudr inż. Paweł Szyszkowski – kierownik projektumgr Jarosław Haładajmgr inż. Barbara Szyszkowskamgr Grażyna Wacińska2

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.SPIS TREŚCISPIS TREŚCI .......................................................................................................................................... 3SPIS TABEL ........................................................................................................................................... 5SPIS RYSUNKÓW................................................................................................................................. 7SPIS FOTOGRAFII ................................................................................................................................ 8STRESZCZENIE .................................................................................................................................... 91. WSTĘP.............................................................................................................................................. 151.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 151.2. Konstrukcja dokumentu ............................................................................................................. 151.3. Wnioski z Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubuskiego dotyczące MiastaGorzowa............................................................................................................................................ 151.4. Słowniczek................................................................................................................................. 171.5. Spis skrótów............................................................................................................................... 192. CHARAKTERYSTYKA MIASTA GORZOWA WIELKOPOLSKIEGO POD KĄTEMGOSPODARKI ODPADAMI............................................................................................................... 203. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI ........................................................................ 233.1. Odpady z sektora komunalnego................................................................................................. 233.1.1. Odpady komunalne............................................................................................................. 233.1.1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów oraz ich właściwości ........................... 233.1.1.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku iunieszkodliwienia..................................................................................................................... 263.1.1.3. Istniejące systemy zbierania odpadów ........................................................................ 283.1.1.4. Rodzaj, rozmieszczenie i charakterystyka instalacji do odzysku i unieszkodliwianiaodpadów komunalnych ............................................................................................................ 303.1.1.5. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku orazunieszkodliwiania odpadów ..................................................................................................... 383.1.1.6. „Dzikie” wysypiska.....................................................................................................393.1.1.7. Koszty i opłaty ............................................................................................................ 393.1.1.8. Wnioski i identyfikacja problemów ............................................................................ 403.1.2. Osady komunalne ............................................................................................................... 403.1.2.1. Bilans osadów, źródła ich powstawania i właściwości ............................................... 403.1.2.3. Wnioski ....................................................................................................................... 413.2. Odpady z sektora gospodarczego............................................................................................... 413.2.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów..................................................................... 413.2.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku iunieszkodliwienia ......................................................................................................................... 523.2.3. Istniejące systemy zbierania wszystkich odpadów............................................................. 533.2.4. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwianiaodpadów przemysłowych ............................................................................................................. 533.2.5. Charakterystyka szczegółowa gospodarki odpadami (wybrane branże i odpady, odpadyproblemowe)................................................................................................................................. 543.2.5.1. Odpady budowlane ze szczególnym uwzględnieniem azbestu ................................... 543.2.5.2. Wyeksploatowane pojazdy.......................................................................................... 553.2.5.3. Zużyte opony............................................................................................................... 563.2.5.4. Odpady z jednostek służby zdrowia i placówek weterynaryjnych.............................. 573.2.5.5. Przepracowane oleje....................................................................................................603.2.5.6. Akumulatory i baterie..................................................................................................603.2.5.7. PCB ............................................................................................................................. 614. PROGNOZA ZMIAN ....................................................................................................................... 624.1. Odpady z sektora komunalnego................................................................................................. 624.2. Osady ściekowe.......................................................................................................................... 634.3. Odpady z sektora gospodarczego............................................................................................... 635. ZAŁOŻONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI.................................. 665.1. Poziomy wymaganych zmian w gospodarce odpadami............................................................. 663

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.2. Cel ogólny gospodarki odpadami .............................................................................................. 675.3. Sektor komunalny ...................................................................................................................... 685.3.1. Cel i kierunki działań.......................................................................................................... 685.3.2. Założenia do planu działań ................................................................................................. 685.3.3. Niezbędne do uzyskania w Gorzowie Wlkp. poziomy odzysku i unieszkodliwiania ........ 695.3.3.1. Odzysk odpadów ulęgających biodegradacji .............................................................. 695.3.3.2. Odzysk odpadów opakowaniowych............................................................................ 695.3.3.3. Odzysk odpadów wielkogabarytowych....................................................................... 705.3.3.4. Odzysk odpadów budowlanych................................................................................... 705.3.3.5. Odzysk odpadów niebezpiecznych.............................................................................. 715.3.4. Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów.................................................................... 725.3.5. Zasada funkcjonowania systemu ........................................................................................ 725.3.6. Warianty systemu ............................................................................................................... 755.3.7. Wariant A ........................................................................................................................... 755.3.7.1. Zbiórka odpadów......................................................................................................... 755.3.7.2. Odzysk odpadów .........................................................................................................795.3.7.2.1. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańców......... 795.3.7.2.2. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji w RZUO ......................... 795.3.7.2.3. Linia do produkcji paliwa alternatywnego........................................................... 795.3.7.2.4. Linia do produkcji brykietów do kominków........................................................ 805.3.7.3. Unieszkodliwianie odpadów ....................................................................................... 805.3.7.4. Bilans odpadów ........................................................................................................... 805.3.7.4.1. Odzysk odpadów.................................................................................................. 805.3.7.4.2. Unieszkodliwianie odpadów................................................................................ 825.3.7.5. Rekultywacja składowisk............................................................................................ 835.3.7.6. Monitoring składowisk................................................................................................ 835.3.7.7. Niezbędne koszty ........................................................................................................ 835.3.8. Wariant B............................................................................................................................ 875.3.8.1. Zbiórka odpadów......................................................................................................... 875.3.8.2. Odzysk odpadów .........................................................................................................885.3.8.3. Unieszkodliwianie odpadów ....................................................................................... 895.3.8.4. Bilans odpadów ........................................................................................................... 895.3.8.4.1. Odzysk odpadów.................................................................................................. 895.3.8.4.2. Unieszkodliwianie odpadów................................................................................ 905.3.8.5. Rekultywacja składowisk............................................................................................ 915.3.8.6. Monitoring składowisk................................................................................................ 915.3.8.7. Niezbędne koszty ........................................................................................................ 925.3.11. Porównanie analizowanych wariantów ............................................................................ 965.3.12. Plan działań w gospodarce osadami ściekowymi ............................................................. 965.4.13. Organizacja systemu......................................................................................................... 965.2. Sektor gospodarczy.................................................................................................................... 975.2.1. Cele, kierunki i niezbędne działania................................................................................... 975.2.2. Cele szczegółowe na lata 2004 – 2011 ............................................................................... 975.2.2.1. Cele i kierunki działań dla wybranych grup odpadów i gałęzi przemysłu.................. 975.2.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i placówkach weterynaryjnych ........................ 1005.2.2.3. Recykling pojazdów.................................................................................................. 1035.2.2.4. Zużyte opony............................................................................................................. 1035.2.2.5. Oleje odpadowe......................................................................................................... 1045.2.2.6 Akumulatory i baterie................................................................................................. 1055.2.2.7 Odpady azbestowe...................................................................................................... 1055.2.2.8. Odpady zawierające farby i lakiery........................................................................... 1065.2.2.9. PCB ........................................................................................................................... 1065.2.3 Koszt działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych........................................................ 1076. MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PGO ...................................................................................... 1096.1. Zasady finansowania................................................................................................................ 1096.1.1.Koszty inwestycyjne.......................................................................................................... 1094

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.6.1.2. Koszty eksploatacyjne ...................................................................................................... 1106.1.3. Inne źródła finansowania.................................................................................................. 1106.2. Wybrane źródła finansowania.................................................................................................. 1116.2.1.Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej...................................................... 1116.2.2. Ekofundusz ....................................................................................................................... 1126.2.3. Banki................................................................................................................................. 1136.2.4. Fundusze inwestycyjne..................................................................................................... 1136.2.5. Programy pomocowe Unii Europejskiej........................................................................... 1137. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU ................................................... 1177.1. Zasady zarządzania systemem ................................................................................................. 1177.1.1. Zadania określone ustawowo............................................................................................ 1177.1.2. Opiniowanie projektu planu gospodarki odpadami .......................................................... 1187.1.3. Aktualizacja i modyfikacja planów .................................................................................. 1187.1.4. Raportowanie wdrażania planów...................................................................................... 1187.2. Monitoring ............................................................................................................................... 1187.2.1. Wskaźniki monitorowania efektywności Planu................................................................ 1187.2.2. Oprogramowanie komputerowe wspomagające gospodarkę odpadami........................... 1208. PROGRAM EDUKACJI Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMI......................................... 1238.1. Strategia prowadzenia kampanii .............................................................................................. 1238.1.1. Zadania kampanii.............................................................................................................. 1238.1.2. Elementy kampanii ........................................................................................................... 1248.1.3. Rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej................................................. 1248.2. Tematy szkoleń ........................................................................................................................ 1248.3. Wybór formy przekazu ............................................................................................................ 1258.4. Koszty przekazu....................................................................................................................... 1258.5. Partnerzy w programach informacyjnych ................................................................................ 1268.5.1. Współpraca ze szkołami ................................................................................................... 1268.5.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi .................................................................. 1268.6. Zestawienie przykładowych działań w zakresie edukacji........................................................ 1278.7. Przykładowe treści materiałów informacyjnych...................................................................... 1279. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO......... 1309.1. Analiza przepływu odpadów.................................................................................................... 1309.1.1. Zapobiegania i minimalizacja wytwarzania odpadów...................................................... 1309.1.2. Recykling/odzysk materii i energii................................................................................... 1309.1.3. Instalacje do unieszkodliwiania odpadów ........................................................................ 1309.1.4. Pozostałe elementy ........................................................................................................... 1319.2. Wstępna analiza oddziaływania na środowisko....................................................................... 1319.3. Analiza kosztów....................................................................................................................... 131PIŚMIENNICTWO............................................................................................................................. 132SPIS TABELTab. 1. Sposób postępowania z osadami ściekowymi z oczyszczalni ścieków na terenie GorzowaWielkopolskiego (%)............................................................................................................................. 10Tab. 2. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych)............................................................................. 10Tab. 3. Prognozowana ilość odpadów komunalnych w Gorzowie Wielkopolskim w latach 2003 –2011 (tys. Mg) ....................................................................................................................................... 11Tab. 4. Porównanie Wariantów A i B ................................................................................................... 13Tab. 3.1. Szacowana masa odpadów z sektora komunalnego wytworzonych na terenie GorzowaWlkp.w latach 2000 – 2003 (tys. Mg)................................................................................................... 23Tab. 3.2. Właściwości paliwowe i nawozowe odpadów (Maksymowicz, 2000).................................. 26Tab. 3.3. Ilość !odpadów komunalnych kierowanych do ZUO w Gorzowie Wlkp. w latach 2000 –2003 (Mg).............................................................................................................................................. 265

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab.3.4. Wyniki selektywnej zbiórki odpadów prowadzonej w Gorzowie Wlkp. w latach 2000 – 2003(Mg/rok) ................................................................................................................................................ 26Tab.3.5. Ilość odpadów wysegregowanych ze strumienia odpadów komunalnych w ZUO Gorzów wlatach 2000 – 2003 (dane ZUO Gorzów Wlkp.) ................................................................................... 27Tab. 3.6. Sumaryczna masa odpadów komunalnych poddanych odzyskowi w Gorzowie Wlkp. w roku2003....................................................................................................................................................... 28Tab. 3.7. Zestawienie ilości, pojemności, rodzajów pojemników na odpady komunalne zmieszanefirmy PGK ALTVATER – Gorzów Wlkp. (stan na 11. 2003 r.) .......................................................... 29Tab. 3.8. Zestawienie sprzętu w dyspozycji firmy PGK ALTVATER – Gorzów Wlkp. ..................... 29(stan na listopad 2003 r.) ....................................................................................................................... 29Tab. 3.9. Rodzaj, rozmieszczenie i charakterystyka instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadówkomunalnych w Gorzowie Wlkp........................................................................................................... 31Tab. 3.10. Charakterystyka składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych na terenie RZUOGorzów - Chróścik ................................................................................................................................ 36Tab.3.11. Wykaz podmiotów w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwianiaodpadów (luty 2004) ............................................................................................................................. 38Tab. 3.12. Ceny przyjęcia odpadów komunalnych RZUO w Gorzowie Wlkp. (zł/Mg)....................... 39Tab. 3.13. Średnio – roczna ilość wytwarzanych komunalnych osadów ściekowych oraz sposóbpostępowania z nimi.............................................................................................................................. 40Tab. 3.14. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych)............................................................................. 42Tab. 3.15. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg kodów odpadów)........................................................................... 42Tab. 3.16. Lista głównych wytwórców odpadów przemysłowych w roku 2001 w Gorzowie Wlkp(2001 r.)................................................................................................................................................. 45Tab. 3.17. Masa odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarzeGorzowa Wielkopolskiego w roku 2001............................................................................................... 46Tab. 3.18. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych przez poszczególneprzedsiębiorstwa na obszarze Gorzowa Wielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych).............. 48Tab. 3.19. Średnio – roczna ilość wytwarzanych przemysłowych osadów ściekowych. oraz sposóbpostępowania z nimi.............................................................................................................................. 51Tab. 3.20. Sposoby postępowania z odpadami z sektora gospodarczego na obszarze GorzowaWielkopolskiego w 2001 i 2002 r. (wg GUS).......................................................................................52Tab. 3.21. Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów przemysłowych na terenieGorzowa Wielkopolskiego.................................................................................................................... 53Tab. 3.22. Wykaz przedsiębiorstw uprawnionych do kasacji pojazdów na terenie Gorzowa Wlkp..... 55Tab. 3.23. Ilość złomowanych pojazdów na terenie Gorzowa Wlkp. w 2001 i 2002 r......................... 56Tab. 3.24. Wskaźnik ilości odpadów powstających w gabinetach lekarskich i weterynaryjnych ........ 57Tab. 3.25. Skład morfologiczny wybranych grup odpadów medycznych ............................................ 59Tab. 3.26. Ilość zbieranych baterii i akumulatorów w Gorzowie Wielkopolskim (Mg)....................... 60Tab. 4.1. Prognozowana ilość powstających odpadów komunalnych w Gorzowie Wielkopolskim wlatach 2004 – 2011 (tys. Mg/rok) .......................................................................................................... 62Tab. 4.2. Prognozowana ilość poszczególnych strumieni odpadów w latach 2004 - 2011 (tys. Mg/rok)............................................................................................................................................................... 62Tab. 4.3. Prognozowane zmiany w poszczególnych grupach odpadów wytwarzanych w sektorzegospodarczym........................................................................................................................................ 63Tab. 5.1. Zakładane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (wstosunku do roku 1995) (wg. krajowego planu gospodarki odpadami, M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159)............................................................................................................................................................... 69Tab. 5.2. Zakładane poziomy odzysku odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorców wgRozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklinguodpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%) ........................................... 70Tab. 5.3. Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych (wg Krajowego planugospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) (%) ................................................................. 70Tab. 5.3. Planowany recykling odpadów wielkogabarytowych w Gorzowie Wlkp. (tys. Mg/rok) ...... 706

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.4. Zakładane poziomy odzysku odpadów budowlanych (wg Krajowego planu gospodarkiodpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) ........................................................................................... 70Tab. 5.5. Planowany recykling odpadów budowlanych w Gorzowie Wlkp. (tys. Mg/rok) .................. 71Tab. 5.6. Zakładane poziomy odzysku odpadów niebezpiecznych przez przedsiębiorców wgRozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklinguodpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%) ........................................... 71Tab. 5.7. Zakładane poziomy redukcji odpadów niebezpiecznych (Krajowego planu gospodarkiodpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) ........................................................................................... 71Tab. 5.8. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z masy odpadów komunalnych naobszarze Gorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok) ................................................................................................ 71Tab. 5.9. Szacunkowa liczba oraz koszt pojemników do zbiórki surowców wtórnych na terenieGorzowa Wielkopolskiego.................................................................................................................... 76Tab. 5.10. Niezbędna ilość pojemników do zbiórki odpadów niebezpiecznych w Gorzowie Wlkp. wEtapie I (lata 2004 – 2007).................................................................................................................... 77Tab. 5.11. Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (tys. Mg/rok) ........................... 81Tab. 5.12. Planowany odzysk pozostałych odpadów (innych niż ulegające biodegradacji) (tys. Mg/rok)............................................................................................................................................................... 82Tab. 5.13. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z typu komunalnego na obszarzeGorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok) ............................................................................................................... 82Tab. 5.14. Szacunkowa ilość odpadów unieszkodliwianych przez składowanie.................................. 82Tab. 5.15. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań w gospodarce odpadami komunalnymi w latach2004 – 2007 i 2008 – 2011 (Wariant A)................................................................................................ 84Tab. 5.16. Zestawienie i koszt innych działań nieinwestycyjnych w sektorze komunalnym na lata 2004– 2011 (Wariant A)................................................................................................................................ 86Tab. 5.17. Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (tys. Mg/rok) ........................... 89Tab. 5.18. Planowany odzysk pozostałych odpadów (innych niż ulegające biodegradacji) (tys. Mg/rok)............................................................................................................................................................... 90Tab. 5.19. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z typu komunalnego na obszarzeGorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok) ............................................................................................................... 90Tab. 5.20. Szacunkowa ilość odpadów unieszkodliwianych przez składowanie.................................. 91Tab. 5.21. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań w gospodarce odpadami komunalnymi w latach2004 – 2007 i 2008 – 2011 (Wariant B)................................................................................................ 93Tab. 5.16. Zestawienie i koszt innych działań nieinwestycyjnych w sektorze komunalnym na lata 2004– 2011 (Wariant B)................................................................................................................................ 95Tab. 5.23. Porównanie Wariantów A i B .............................................................................................. 96Tab. 5.15. Cele i kierunki działań dla wybranych grup odpadów i gałęzi przemysłu........................... 98Tab. 5.16. Przykładowe działania na rzecz ograniczenia ilości odpadów oraz toksyczności wybranychodpadów niebezpiecznych................................................................................................................... 102Tab. 5.17. Szacunkowy koszt działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych zadań w gospodarceodpadami z sektora gospodarczego w latach 2004 – 2007 i 2008 – 2011........................................... 108Tab.7.1. Wskaźniki monitorowania Planu .......................................................................................... 119Tab. 8.1. Wybrane tematy szkoleń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami ............... 124SPIS RYSUNKÓWRys. 3.1. Szacunkowa ilość odpadów komunalnych w zależności od źródła ich powstawania............ 24Rys. 3.2. Szacunkowa ilość odpadów komunalnych wytworzonych w 2002 i 2003 r. na terenieGorzowa Wielkopolskiego.................................................................................................................... 25Rys. 3.3. Sposób postępowania z odpadami z sektora gospodarczego na obszarze Gorzowa Wlkp. wroku 2001 i 2002 ................................................................................................................................... 52Rys. 5.1. Schemat systemu gospodarki odpadami ................................................................................ 747

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.SPIS FOTOGRAFIIFot. 3.1. Brama wjazdowa do RZUO w Gorzowie Wielkopolskim – Chróściku ................................. 33Fot. 3.2. Hala kompostowni pryzmowej ............................................................................................... 34Fot. 3.3. Plac dojrzewania kondycjonera glebowego ............................................................................ 35Fot. 3.4. Przygotowane do sprzedaży surowce wtórne (PET)............................................................... 35Fot. 3.5. Niecka składowa ..................................................................................................................... 37Fot. 3.6. Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych........................................................................ 37Fot. 5.1. Worki do zbiórki surowców wtórnych....................................................................................76Fot. 5.2. Pojemniki Igloo do zbiórki surowców wtórnych (do szkła, papieru i plastyku, przykład)..... 76Fot. 5.3. Przykładowy pojemnik do zbierania przeterminowanych leków ........................................... 77Fot. 5.4. Przykład Mobilnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych.......................................... 78Fot. 5.5. Kompostowniki i silosy przydomowe.....................................................................................79Fot. 5.6. Deponator odpadów niebezpiecznych.....................................................................................80Fot. 5.7. Przykładowy pojemnik na odpady ulegające biodegradacji ................................................... 878

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.STRESZCZENIEPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego powstaje jako realizacja ustawy zdnia 27.04.2001 r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628), która w rozdziale 3, art. 14-16 wprowadzaobowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.Niniejszy dokument uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnychz zakresu gospodarki odpadami oraz w krajowym planie gospodarki odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11,poz. 159).Stan aktualnySzacuje się, że na obszarze miasta powstało w sektorze komunalnym w roku 2002 ok. 56,7 tys. Mgodpadów, a w roku 2003 – 58,8 tys. Mg.Na podstawie przeprowadzonych szacunków można stwierdzić, że w Gorzowie począwszy od roku2000 sukcesywnie zmniejsza się ilość odpadów kierowanych do ZUO w stosunku do odpadówwytwarzanych. Rozbieżność ta może być spowodowana przez następujące przyczyny:1. Szacunki dotyczące ilości wytwarzanych odpadów komunalnych opierają się na uśrednionychwskaźnikach i mogą być obarczone trudnym do określenia błędem.2. Część zbieranych odpadów najprawdopodobniej nie trafia do ZUO i jest wywożona naskładowiska poza miasto Gorzów.3. Nie wszyscy mieszkańcy mają podpisane umowy na odbiór odpadów, a wytworzone odpadysą np. spalane.4. Część odpadów ulegających biodegradacji jest przez mieszkańców kompostowana (odpady zpielęgnacji zieleni przydomowej, odpady kuchenne).5. Pewna ilość usuwanych przez mieszkańców odpadów jest wybierana przez tzw. szperaczy zpojemników (surowce wtórne, sprzęt zawierający metale itp.).Dlatego też dla uzyskania wiarygodnego obrazu w tym zakresie należy wykonać w mieściekompleksowe badania odpadów komunalnych, uwzględniające poza wskaźnikami ilościowymirównież dane o ich składzie morfologicznym i właściwościach.Sposób zbiórki odpadów na obszarze Miasta Gorzowa jest typowy dla warunków polskich. Naterenach o zabudowie wielorodzinnej odpady zmieszane gromadzone są w pojemnikach o większejpojemności oraz w kontenerach (o pojemności 1100 dm 3 , 660 dm 3 lub 770 dm 3 ) rozmieszczone wdogodnych do ich odbioru miejscach. Natomiast na terenach w zabudowie jednorodzinnej przeważasystem zbiórki jednopojemnikowy, gdzie każda posesja jest wyposażona w pojemnik na odpadykomunalne zmieszane (np. 120 dm 3 lub 80 dm 3 ). Ok. 10% masy odpadów powstaje w budownictwiewielorodzinnych wyposażonym w zsypy do usuwania odpadów przez mieszkańców.Na terenie Gorzowa Wielkopolskiego funkcjonuje nowoczesny Zakład Zagospodarowania Odpadów(Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o.) z siedzibą przy ulicy Teatralnej 49 w Gorzowie, któregointegralną część stanowi Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów, ul. Małyszyńska 180, GorzówWlkp. – Chróścik wyposażony w linię do segregacji odpadów (typ ACMB) kompostownię pryzmową,linię do uszlachetniania kondycjonera glebowego, linię doczyszczania surowców wtórnychodzyskanych z odpadów komunalnych wraz z urządzeniami do uszlachetniania odpadów (prasa,rozdrabniarka) oraz nieckę składowiska.W Gorzowie systematycznie wzrasta ilość odpadów zbieranych w sposób selektywny, zarówno zsystemu „gniazdowego” na terenie miasta jak i z wysegregowania odpadów w Regionalnym ZakładzieUtylizacji Odpadów. W systemie selektywnym zebrano w roku 2003 ok. 0,2 tys. Mg odpadów (0,4%masy wytworzonych odpadów). Jednocześnie w ZZO odzyskowi poddano ok. 16,9 tys. Mg odpadów(ok. 29% masy wytworzonych odpadów). Łącznie odzysk w m. Gorzowie Wlkp. w roku 2003 wyniósł17,1 tys. Mg (29,2% masy wytworzonych odpadów), co należy uznać za bardzo dobry rezultat.9

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Aktualnie eksploatowane składowisko odpadów jest wypełnione w ok. 75%. Zakończenie eksploatacjidotychczasowej kwatery przewiduje się na 2009 rok.W oczyszczalniach ścieków na terenie Gorzowa Wielkopolskiego powstaje 2 900 – 3 000 Mg s.m.osadów ściekowych rocznie. Sposób postępowania z osadami przedstawiono w tab. 1.:Tab. 1. Sposób postępowania z osadami ściekowymi z oczyszczalni ścieków na terenie GorzowaWielkopolskiego (%)Wyszczególnienie %Wykorzystane na cele rolnicze(uprawy nie przeznaczone do87konsumpcji) lub rekultywacjaUnieszkodliwienie przez składowanie 13Razem: 100W Gorzowie Wielkopolskim w roku 2001 wytworzono ponad 61,00 tys. Mg odpadów przemysłowych(w tym 203 Mg odpadów niebezpiecznych, co stanowiło 0,4% wytwarzanych odpadówprzemysłowych) (tab. 2.). Z ogólnej ilości wytwarzanych odpadów z sektora przemysłowegozagospodarowano 15%, unieszkodliwiono 80,5%, magazynowano 4,5% odpadów z sektoragospodarczegoW roku 2001 w Gorzowie główną masę odpadów z sektora gospodarczego stanowiły odpadynieorganiczne z procesów termicznych (ok. 76%, grupa 10), pozostałe grupy mające upływ na bilansodpadów z sektora gospodarczego to odpady z grup 19, 16, 17.Tab. 2. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych)GrupaNazwaIlość(Mg/rok)%01Odpady powstające przy poszukiwaniu wydobyciu i wzbogacaniu rud orazinnych surowców mineralnych12,00 0,003Odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji papieru, tektury, masycelulozowej, płyt i mebli673,26 1,104 Odpady z przemysłu skórzanego i tekstylnego 381,00 0,606Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania związkównieorganicznych1,10 0,007 Odpady z przemysłu syntezy organicznej 2,69 0,0Odpady z produkcji , przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych08 (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb24,67 0,0drukarskich09 Odpady z przemysłu fotograficznego 5,96 0,010 Odpady nieorganiczne z procesów termicznych 46265,23 75,711Odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali orazprocesów hydrometalalurgii metali nieżelaznych32,90 0,112Odpady z kształtowania i powierzchniowej obróbki metali i tworzywsztucznych478,80 0,813 Oleje odpadowe (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05 i 12) 131,45 0,215Odpady opakowań, sorbentów, tkanin, materiałów filtracyjnych i ochronnychnie ujęte w innych grupach505,44 0,816 Odpady różne nie ujęte w innych grupach 3285,66 5,417Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych orazdrogowych1998,19 3,310

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.GrupaNazwaIlość(Mg/rok)%18Odpady z działalności służb medycznych i weterynaryjnych oraz związanychz nimi badań187,98 0,319Odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczeniaścieków i gospodarki wodnej7154,16 11,7Razem 61 140,47 100* Dane bilansowe sporządzono wg klasyfikacji odpadów z dnia 27.09.2001. (Dz. U. Nr 112, poz. 1206)Termiczne unieszkodliwienie odpadów medycznych oraz weterynaryjnych odbywa się w SpalarniOdpadów Medycznych, znajdującej się na terenie Samodzielnego Publicznego SzpitalaWojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim przy ul. Dekerta wyposażonej w instalacje typu HOVALGG-14.PrognozaWykonane szacunki wykazały, że do roku 2011 ilość wytwarzanych odpadów komunalnychw Gorzowie Wielkopolskim w sektorze komunalnym będzie wzrastała (tab. 3).Tab. 3. Prognozowana ilość odpadów komunalnych w Gorzowie Wielkopolskimw latach 2003 – 2011 (tys. Mg)Rok Razem2004 61,02005 63,42006 65,12007 67,02008 69,02009 71,22010 73,52011 75,7Dla odpadów z sektora gospodarczego przedstawiono prognozy dla wybranych grup odpadów i gałęziprzemysłu.Plan działańW Planie Gospodarki Odpadami dla Gorzowa Wielkopolskiego określono następujące cele, kierunki izadania:Jako długookresowy cel ogólny gospodarki odpadami dla sektora komunalnego i gospodarczego dlaMiasta Gorzowa Wlkp. do roku 2011 określono:Minimalizowanie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów oraz wdrożenienowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania11

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Sektor komunalnyOdpady komunalne1. Objęcie selektywną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców GorzowaWlkp.2. Skierowanie w roku 2011 na składowiska do 45% (wagowo) całkowitejilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji.3. Unieszkodliwianie przez składowanie w roku 2011 do 52%wytwarzanych odpadów.Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań wzakresie gospodarki odpadami komunalnymi:1. Podnoszenie świadomości społecznej mieszkańców, w szczególności w zakresie minimalizacjiwytwarzania odpadów.2. Podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów.3. Wykorzystanie energetyczne części odpadów.4. Przeprowadzenie badań morfologii odpadów oraz wskaźników nagromadzenia odpadówkomunalnych.Przy opracowywaniu planu działań w sferze gospodarki odpadami komunalnymi na obszarze GorzowaWielkopolskiego kierowano się następującymi przesłankami:1. Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów w Gorzowie, zgodnie z planem wojewódzkim pełnićbędzie funkcję ponadlokalną. Powinien on zapewnić przyjęcie odpadów z obszaruzamieszkałego przez ok. 157 tys. mieszkańców (poza Gorzowem Wlkp. również gminy:Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok). Powstawać tam będzie w roku 2011 ok.80 tys. Mg odpadów komunalnych.2. Na obszarze miasta odbywać się będzie zbiórka selektywna odpadów.3. Zebrane selektywnie odpady z sektora komunalnego (odpady ulęgające biodegradacji,surowce wtórne) poddawane będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku. Pozostałeodpady oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie i zkompostowania będą deponowane na składowisku bądź przerabiane na paliwo alternatywne.4. Elementem systemu gospodarki odpadami będzie Eko-Bio-Energetyczne Gospodarstwo wStanowicach zlokalizowane na gruntach i w obiektach po byłym PGR Stanowice w gminieBogdaniec. W zakładzie działać będzie linia do produkcji brykietów do kominków zodpadowego drewna oraz linia do produkcji paliwa alternatywnego.5. Zarówno system zbiórki odpadów opakowaniowych jak i system odbioru odpadówniebezpiecznych od mieszkańców będzie uzupełnieniem systemów postępowania z odpadamiopakowaniowymi i niebezpiecznymi wynikających z:• Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U.Nr 63, poz. 638 z późn. zm.).• Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresiegospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłaciedepozytowej (Dz. U. Nr 63 poz. 639 z późn. zm.).Zasada funkcjonowania systemu:1. System oparty jest na selektywnej zbiórce odpadów zróżnicowanej w zależności od typuzabudowy.2. Odpady ulegające biodegradacji przetwarzane będą na kompost, a odpady do odzyskumateriałowego kierowane będą do recyklerów (poprzez sortownię).3. Odpady nie mające wartości materiałowej unieszkodliwiane będą przez składowanie.4. Odpady mające wartość opałową i nadające się do spalenia będą przerabiane na paliwoalternatywne.12

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Integralną częścią systemów w rozpatrywanych wariantach, jednakże opartą na innym sposobiezbierania odpadów od właścicieli nieruchomości będzie:1. Zbiórka odpadów niebezpiecznych (ze strumienia odpadów komunalnych).2. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych (meble, sprzęt TV, AGD, urządzenia elektroniczne).3. Zbiórka odpadów budowlanych.W Projekcie planu rozpatrzono dwa warianty systemu:1. Wariant A:• Zbiórka selektywna wybranych strumieni odpadów (papier i tektura, tworzywa sztuczne,szkło, metale, odpady niebezpieczne).• Kierowanie pozostałych odpadów (zmieszanych) do sortowni.2. Wariant B:• Zbiórka selektywna wybranych strumieni odpadów (papier i tektura, tworzywa sztuczne,szkło, metale, odpady niebezpieczne).• Zbiórka selektywna odpadów tzw. Mokrych (odpady ulegające biodegradacji)• Zbiórka selektywna odpadów tzw. Suchych (odpady pozostałe, pozbawione frakcjiorganicznej).W każdym z wariantów w taki sam sposób zbierane będą odpady niebezpieczne, wielkogabarytowe ibudowlane. Przewidziany będzie również taki sam sposób odzysku i unieszkodliwiania odpadów:1. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańców.2. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji w RZUO.3. Produkcji paliwa alternatywnego.4. Produkcji brykietów do kominków.5. Unieszkodliwianie odpadów przez składowanie na składowisku w Chruściku.Analiza obydwu wariantów wykazała, że przy podobnym stopniu redukcji ilości odpadów ulegającychbiodegradacji kierowanych na składowisko oraz identycznym zapotrzebowaniu na jego pojemność,Wariant B jest droższy. Ponadto, w Wariancie A uzyskuje się nieco więcej surowców z selektywnejzbiórki, co dzięki lepszej ich jakości pozwoli na uzyskanie wyższych przychodów z ich sprzedaży(tab. 4).Tab. 4. Porównanie Wariantów A i BWyszczególnienie A BPoziom redukcji odpadów ulegających 45 44biodegradacji do składowania (%) w roku 2011Ilość surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej 0,3 0,2(wyższa jakość) (tys. Mg)Ilość odpadów do składowania (tys. Mg) 43Ilość odpadów do składowania w stosunku do68masy wytworzonych odpadów (%)Niezbędna pojemność składowiska (tys. m 3 ) 418Koszt inwestycyjny (tys. zł) 10 865 14 865Przy podobnym stopniu redukcji ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych naskładowisko oraz identycznym zapotrzebowaniu na jego pojemność, Wariant B jest droższy. Ponadto,w Wariancie A uzyskuje się nieco więcej surowców wtórnych z selektywnej zbiórki, co dzięki lepszejich jakości pozwoli na uzyskanie wyższych przychodów z ich sprzedaży. Zaletą z kolei Wariantu Bjest możliwość uzyskania lepszej jakości kompostu.Podsumowanie:Zaleca się do realizacji Wariant A, ale w dłuższej perspektywie należy rozważyć przejście dorealizacji Wariantu B.13

Osady ściekowePlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. Zwiększenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadamiściekowymi celem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwazdrowotnego i środowiskowego.2. Zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadówściekowych.3. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennychzawartych w osadach.Dla osiągnięcia założonych celów, możliwe są następujące kierunki działań:1. Wykorzystanie osadów do nawożenia upraw rolniczych.2. Wykorzystanie osadów do rekultywacji.Osady ściekowe przed ich wykorzystaniem będą kompostowane.Planuje się, że kompostownia funkcjonować będzie od roku 2005. Aktualnie nie dokonano wyborulokalizacji kompostowni.Szacunkowe koszty inwestycyjne związane z procesem kompostowania wyniosą do roku 2011 ok.5 000 tys. zł.Sektor gospodarczyDla sektora gospodarczego określono następujące cele ogólne do roku 2011:1. Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów.2. Zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów.3. Ograniczenie negatywnego wpływu składowisk odpadów przemysłowych na środowisko.4. Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów iurządzeń zawierających PCB.5. Eliminacja zagrożenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego.Dla osiągnięcia założonego celu, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań:1. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji.2. Wprowadzenie metod i technologii „czystej produkcji” powodującej zmniejszenie ilościi uciążliwości wytwarzanych odpadów.3. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe dozintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystaniaodpadów.4. Dekontaminacja(oczyszczanie) i unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB orazlikwidacja PCB.W Planie podano cele i kierunki działań dla poszczególnych branż sektora gospodarczego w GorzowieWielkopolskim.14

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. WSTĘP1.1. Podstawa prawnaPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego powstaje jako realizacja ustawy zdnia 27.04.2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628), która w rozdziale 3, art. 14-16 wprowadzaobowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym.1.2. Konstrukcja dokumentuNiniejszy dokument uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnychz zakresu gospodarki odpadami, w krajowym planie gospodarki odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz.159) oraz w planie gospodarki odpadami dla woj. lubuskiego.Niniejszy dokument uwzględnia w pełni zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620).Dla potrzeb konstrukcyjnych niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na dwie zasadniczegrupy:1. Odpady powstające w sektorze komunalnym.2. Odpady powstające w sektorze gospodarczym.Dane bilansowe dotyczące odpadów oraz koszt działań w gospodarce odpadami obliczono do roku2011. Działania w gospodarce odpadami podzielono na dwa okresy: 2004 – 2007 (cele i działaniakrótkoterminowe) i 2008 – 2011 (cele i działania długoterminowe). Dla okresu 2004 – 2007 podanoszczegółowe koszty inwestycyjne. Dla drugiego okresu (2008 – 2011) podano koszty ogólne.Integralną częścią Planu są następujące załączniki:Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamiZałącznik 2: Ewidencja dzikich wysypisk na terenie Gorzowa Wlkp.1.3. Wnioski z Planu Gospodarki Odpadami dla województwa lubuskiegodotyczące Miasta GorzowaZgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa lubuskiego, Zakład Utylizacji OdpadówSp. z o.o. w Gorzowie Wielkopolskim ma pełnić funkcję zakładu o znaczeniu regionalnym. W planiezakłada się, że zakład obsługiwał będzie następujące gminy: Miasto Gorzów Wielkopolski,Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok. W roku 2011 zakład obsługiwał będzie ok. 160tys. mieszkańców. Szacuje się, że na obszarze objętym działalnością ZUO Gorzów Wielkopolskipowstanie około 73 tys. Mg/rok odpadów z sektora komunalnego z terenów miejskich i wiejskich (rok2007), natomiast w 2011 roku prognozowana ilość odpadów komunalnych wyniesie około 82 tys. Mg.Dla ZUO w Gorzowie Wlkp. określono w planie wojewódzkim następujące koszty inwestycyjne (tab.1.1.):

16Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 1.1. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań w gospodarce odpadami komunalnymi w latach 2003– 2006 i 2007 – 2010 (Plan gospodarki odpadami dla woj. lubuskiego, 2003)LpOpisprzedsięwzięcia1 Spalarnia odpadówniebezpiecznych2 Gospodarka eko-bioenergetyczna3 Mobilnekontenerowepunktyzbiórkiniebezpiecznychodpadówkomunalnych4 Rozbudowa imodernizacjaoczyszczalniściekówJednostkirealizująceZakładUtylizacjiOdpadówGorzówWielkopolskiZakładUtylizacjiOdpadówGorzówWielkopolskiSzacunkowe kosztyOkresw tys. PLNrealizacji 2003 2004 2005 20062003-20102004-2010ZZO 2003-2007PWiKSp. z o.o. zGorzowaWlkp.2003-2006Potencjalneźródłafinansowania2007-20101 000 500 Środki własne,funduszecelowe,funduszepowiatowe,gminne,programypomocowe6 000 2 000 Środki własne,funduszecelowe,funduszepowiatowe,gminne,programypomocowe2 000 200 Środki własne,funduszecelowe,funduszepowiatowe,gminne,programypomocowe2 395 1 700 4 800 2 400 środki własne1.4. SłowniczekGospodarowanie odpadami - rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianieodpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwianiaodpadów (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Komunalne osady ściekowe - rozumie się przez to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komórfermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innychścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Magazynowanie odpadów - rozumie się przez to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenieodpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Odpady - oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonychw załączniku nr 1 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.), których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.Odpady komunalne - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a takżeodpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które17

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwachdomowych (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Odpady medyczne - rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeńzdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny (ustawaz dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Odpady niebezpieczne są to odpady (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62,poz. 628 z późn. zm.): 1) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście Azałącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionychw załączniku nr 4 do ustawy lub 2) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liścieB załącznika nr 2 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.) i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do powyższej ustawyoraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy.Odpady obojętne - rozumie się przez to odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym,chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne,nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacjii nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń wtych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowiskoodcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wódpowierzchniowych, wód podziemnych, gleby i ziemi (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach(Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Odpady ulegające biodegradacji - rozumie się przez to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemulub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.)Odpady weterynaryjne - rozumie się przez to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniemzwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badańnaukowych i doświadczeń na zwierzętach (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr62, poz. 628 z późn. zm.)Odzysk - rozumie się przez to wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzilub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące doodzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załącznikunr 5 do ustawy o odpadach (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628z późn. zm.).Odzysk energii - rozumie się przez to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii(ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Oleje odpadowe - rozumie się przez to wszelkie oleje smarowe lub przemysłowe, które nie nadają sięjuż do zastosowania, do którego były pierwotnie przeznaczone, a w szczególności zużyte olejez silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje smarowe, oleje do turbin i olejehydrauliczne (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.)PCB - rozumie się przez to polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle,monometylotetrachlorodifenylometan,monometylodichlorodifenylome-tan,monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji wilości powyżej 0,005% wagowo łącznie (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62,poz. 628 z późn. zm.).Posiadacz odpadów - rozumie się przez to każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcęodpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, żewładający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości (ustawaz dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Recykling - rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancjilub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lubmateriału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny,z wyjątkiem odzysku energii (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628z późn. zm.).Recykling organiczny - rozumie się przez to obróbkę tlenową, w tym kompostowanie, lubbeztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przywykorzystaniu mikroorganizmów, w wyniku której powstaje materia organiczna lub metan;18

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny (ustawa z dnia 27kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Składowisko odpadów - rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowaniaodpadów (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Spalarnia odpadów - rozumie się przez to instalację, w której zachodzi termiczne przekształcanieodpadów w celu ich unieszkodliwienia (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62,poz. 628 z późn. zm.).Stosowanie komunalnych osadów ściekowych - rozumie się przez to rozprowadzanie napowierzchni ziemi lub wprowadzanie komunalnych osadów ściekowych do gleby w celu ichwykorzystywania (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Termiczne przekształcanie odpadów - rozumie się przez to procesy utleniania odpadów, w tymspalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzonew przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisachszczegółowych; recykling organiczny nie jest traktowany jako termiczne przekształcenie odpadów(ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), ustawa z dnia 19grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw(Dz. U. Nr 7 poz. 78).Unieszkodliwianiu odpadów - rozumie się przez to poddanie odpadów procesom przekształceńbiologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celudoprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska(ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).Wytwórca odpadów - rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powodujepowstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub innedziałania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstającychw wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczeniazbiorników lub urządzeń orz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę,chyba że umowa o świadczeniu usługi stanowi inaczej (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach(Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadachoraz niektórych innych ustaw(Dz. U. Nr 7 poz. 78).Zbieranie odpadów - rozumie się przez to każde działanie, w szczególności umieszczaniew pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich dotransportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach(Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.).1.5. Spis skrótówCROB – Centrum Recyklingu Odpadów BudowlanychGUS – Główny Urząd StatystycznyHRM – odpady wysokiego ryzykaKPGO – krajowy plan gospodarki odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159)LRM – odpady niskiego ryzykaPCB – polichlorowane bifenylePET – opakowanie z politereftalanu etylenuPGO – plan gospodarki odpadamiRZUO – Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Gorzów w ChróścikuSIGOP – System Informatyczny Gospodarki Odpadami w PolsceSRM - odpady szczególnego ryzykaUE – Unia EuropejskaUS – Urząd StatystycznyWKF - Wydzielone Kontenery FermentacjiZUO – Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Gorzowie Wlkp.19

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.2. CHARAKTERYSTYKA MIASTA GORZOWA WIELKOPOLSKIEGOPOD KĄTEM GOSPODARKI ODPADAMIMiasto Gorzów Wielkopolski zlokalizowane jest w północnej części województwa lubuskiego i liczy126 428 osób (stan na dzień 31 III 2002). Miasto rozciąga się na powierzchni 86 km 2 w dolinie Warty,przy drodze międzynarodowej E-65 i linii kolejowej do Berlina.Gorzów Wlkp. graniczy z następującymi gminami: od północy z Gminą Kłodawa, od wschodu zGminą Santok, od południa z Gminą Deszczno, od południowego zachodu z Gminą Bogdaniec, a odpółnocnego zachodu z Gminą Lubiszyn.W Gorzowie krzyżują się główne międzynarodowe szlaki komunikacyjne ze Skandynawii na Bałkanyoraz z Niemiec do krajów nadbałtyckich. W regionie gorzowskim znajdują się największe przejściagraniczne na zachodzie Polski: Słubice, Świecko, Kunowice i Kostrzyn nad Odrą. Położenie miastablisko zachodniej granicy w odległości 110 km od stolicy Niemiec - Berlina nadaje mu rolę ważnegowęzła komunikacyjnego oraz miasta tranzytowego. Drogi wodne umożliwiają połączenie: przez Wartę zPoznaniem, przez Noteć i Kanał Bydgoski z portami rzecznymi nad Wisłą, a poprzez Wartę i Odrę zeSzczecinem na północy i Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym na południu.Sieć dróg w granicach miasta Gorzowa:• drogi krajowe: 39 km;• rogi wojewódzkie: 47 km;• drogi lokalne miejskie: 150 km;• drogi lokalne osiedlowe: ok. 150 km.Gorzów Wlkp. jako centrum obszaru stanowiącego "zielone płuca" Polski jest atrakcyjnym obszaremturystycznym. Okolice miasta pokrywają jeziora, rzeki, lasy, w tym Puszcza Notecka, parkikrajobrazowe i rezerwaty przyrody. Zaledwie 50 km od miasta znajduje się największy w Europierezerwat nietoperzy. W samym mieście parki stanowią ważny element zieleni i służą mieszkańcomjako miejsce wypoczynku i rekreacji. Gorzów posiada 12 parków o powierzchni 128 ha oraz zieleńcezajmujące powierzchnię około 53 ha, które okalają tereny wokół placów, budynków i narożniki ulic.Miasto leży w Kotlinie Gorzowskiej, nad dolną Wartą u ujścia rzeki Kłodawki. Geomorfologia irzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Północna część miasta położona jest na terenie wysoczyznypolodowcowej, stanowiącej przedpole pasa moren czołowych fazy pomorskiej zlodowaceniabałtyckiego. Jest to teren falisty równiny morenowej o rzędnych terenu od 50 do 80 m n.p.m.,pokrytej fragmentarycznie osadami sandrowymi, którą przecina w kierunku południowym dolinaKłodawki (prawobrzeżny dopływ Warty). Kłodawka przecinając wysoczyznę uformowałajednocześnie znacznych rozmiarów stożek napływowy u podnóża krawędzi pradoliny i wysoczyzny.Tam obecnie znajduje się najstarsza cześć miasta. Natomiast południowa część miasta położona jestw obrębie szerokiej pradoliny, którą niegdyś odpływały w kierunku zachodnim wody z topniejącegolodowca. Sieć rzeczną reprezentuje przede wszystkim Warta, główna rzeka regionu, płynąca wgranicach miasta na odcinku około 10 km i zgodnie z nachyleniem terenu w kierunku zachodnim wukładzie równoleżnikowym.Klimat Gorzowa Wlkp. ma cechy zarówno klimatu morskiego, jak i kontynentalnego. Jest klimatemprzejściowym, zmiennym i kontrastowym. Przejściowość klimatu charakteryzuje się dużąróżnorodnością typów pogody - nawet w ciągu kilku godzin mogą wystąpić znaczne zmiany wwielkości elementów meteorologicznych.Dominującymi gałęziami gospodarki są: przemysł chemiczny, tekstylny, elektroniczny, maszynowy,budowlany i produkcji leków weterynaryjnych.Liczba podmiotów gospodarczych na koniec marca 2003 r.: 16241, z których 98 % tworzy sektorprywatny. Funkcjonuje tu ponad 330 spółek z udziałem kapitału zagranicznego (na koniec marca 2003roku), wśród nich tacy inwestorzy zagraniczni jak: Volkswagen-Elektrosystemy sp. z o.o. produkująca20

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.wiązki elektroniczne do samochodów, Rhodia S.A. i Akzo-Nobel - potentaci w produkcji poliamidowychwłókien technicznych i tekstylnych, Bama Polska lider w produkcji wkładek obuwniczych i obuwiazdrowotnego, Biowet producent leków weterynaryjnych, Faurecia - producent elementów wnętrzplastikowych do samochodów osobowych. Hit, Tesco, Castorama, norweska sieć hoteli Qubus, Shell,Statoil, Dex czy BP. Znaczenie ponadlokalne mają sprywatyzowane polskie przedsiębiorstwadziałające na terenie miasta. Wiele z przedsiębiorstw działających na gorzowskim rynku posiadaeuropejskie certyfikaty jakości, co w znacznym stopniu umożliwia konkurowanie z najlepszymifirmami europejskimi. Istotnym elementem w tworzeniu warunków sprzyjających rozwojowigospodarczemu miasta jest wchodząca w skład Kostrzyńsko - Słubickiej Specjalnej Strefy EkonomicznejPodstrefa Gorzów.Gorzów jest największym ośrodkiem Euroregionu Pro Europa Viadrina. Współpracuje z miastamipartnerskimi: Frankfurtem n/O i Herfordem w Niemczech, Cava de Tireni i Monopoli we Włoszech,Hazleton w USA oraz Jonkoping w Szwecji. Za działania na rzecz integracji europejskiej miasto zostałouhonorowane Dyplomem Rady Europy.Władze Gorzowa Wlkp. wykazują duże zaangażowanie i spore osiągnięcia w dostosowaniu miasta doeuropejskich standardów w ochronie środowiska. Miasto dba o ochronę środowiska. Realizowany jestdługofalowy plan modernizacji systemu ciepłowniczego, którego najważniejszym etapem byłouruchomienie najnowocześniejszej w Polsce turbiny parowo-gazowej w gorzowskiej Elektrociepłowni.Miasto posiada nowoczesny Zakład Utylizacji Odpadów, zmodernizowaną oczyszczalnię ścieków orazjedną z najnowocześniejszych Spalarni Odpadów Medycznych w Polsce.Gorzów Wlkp. jest miastem stałego i dynamicznego rozwoju szkolnictwa. Na terenie miasta znajdująsię następujące placówki oświatowe:• Samodzielne szkoły podstawowe – 9• Szkoły podstawowe wraz z Zespołami Szkół Ogólnokształcących – 17• Samodzielne gimnazja – 2• Licea – 6• Technika – 9Ogółem w wymienionych placówkach oświatowych kształci się około 22 900 uczniów.Ponadto na terenie Gorzowa znajduje się 5 szkół wyższych oraz szereg innych placówekoświatowych.Na terenie Gorzowa Wlkp. znajdują się następujące obiekty służby zdrowia:• Szpitale– 3• Przychodnie i Zespoły Opieki Zdrowotnej - 23• Apteki - 41.Zaopatrzenie Gorzowa w wodę do celów pitnych i na potrzeby gospodarcze odbywa się za pomocątrzech ujęć wody: jednego ujęcia infiltracyjnego z rzeki Warty (Zakład Wodociągowy „Siedlice”) orazdwóch ujęć wód podziemnych (Zakład Wodociągowy „Centralny” i „Kłodawa”). Obecnie stopieńuzbrojenia miasta w sieć wodociągową wynosi 95%.Z punktu widzenia gospodarki odpadami, najważniejszym związkiem do którego należy GorzówWlkp. jest Związek Celowy Gmin MG-6. Związek te skupia wokół siebie 6 gmin:Miasto Gorzów oraz następujące gminy: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn i Santok. Celamizwiązku jest realizacja wspólnych przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska (w tym gospodarkiodpadami) i rozwoju turystyki.21

P L A N G O S P O D A R K I O D P A D A M ID L A M I A S T A G O R Z O W A W I E L K O P O L S K I E G OMapa 2.1. Położenie administracyjne Gorzowa Wielkopolskiego - mapa poglądowaStrzelce KrajeńskieGorzów WielkopolskiKłodawaLubiszynWojewództwoLubuskieGorzów WielkopolskiZwierzyngorzowskiSantokWitnicaBogdaniecDeszcznoSkwierzynaKostrzynKrzeszycePSłońsk- granica Państwa- granica województwa lubuskiego- granice powiatów- Miasto Gorzów Wielkopolski- granice gmingorzowskiKłodawa- nazwy powiatów- nazwy gmin

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI3.1. Odpady z sektora komunalnego3.1.1. Odpady komunalne3.1.1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów oraz ich właściwościZgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne są to odpady powstającew gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodząceod innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne doodpadów powstających w gospodarstwach domowych.Tak więc odpady komunalne powstają w:1. Gospodarstwach domowych.2. Obiektach infrastruktury takich jak: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiektydziałalności gospodarczej i wytwórczej.Ze względu na brak odpowiednich danych dla m. Gorzowa, ilość wytwarzanych odpadówkomunalnych obliczono na podstawie wskaźników zamieszczonych w krajowym planie gospodarkiodpadami (M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159).Szacuje się, że na obszarze miasta powstało w sektorze komunalnym w roku 2002 ok. 56,7 tys. Mgodpadów, a w roku 2003 – 58,8 tys. Mg (tab. 3.1.).Tab. 3.1. Szacowana masa odpadów z sektora komunalnego wytworzonych na terenie GorzowaWlkp.w latach 2000 – 2003 (tys. Mg)Rok Masa łącznaMasa bezodpadówbudowlanych2000 52,8 47,82001 54,8 49,42002 56,7 50,82003 58,8 52,4Analiza uzyskanych danych wskazuje, że szacunkowa ilość wytwarzanych odpadów (tab. 3.1.; bezodpadów budowlanych) była wyższa niż ilość odpadów trafiających do ZUO (ilość ok. 30% w roku2002 i ok. 37% w roku 2003). Tak duża rozbieżność wyników może być spowodowana przeznastępujące przyczyny:1. Szacunki dotyczące ilości wytwarzanych odpadów komunalnych opierają się na uśrednionychwskaźnikach i mogą być obarczone trudnym do określenia błędem.2. Część zbieranych odpadów najprawdopodobniej nie trafia do ZUO i jest wywożona naskładowiska poza miasto Gorzów.3. Nie wszyscy mieszkańcy mają podpisane umowy na odbiór odpadów, a wytworzone odpadysą np. spalane.4. Część odpadów ulegających biodegradacji jest przez mieszkańców kompostowana (odpady zpielęgnacji zieleni przydomowej, odpady kuchenne).5. Pewna ilość usuwanych przez mieszkańców odpadów jest wybierana przez tzw. szperaczy zpojemników (surowce wtórne, sprzęt zawierający metale itp.).Dlatego też dla uzyskania wiarygodnego obrazu w tym zakresie należy wykonać w mieściekompleksowe badania odpadów komunalnych, uwzględniające poza wskaźnikami ilościowymirównież dane o ich składzie morfologicznym i właściwościach.23

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Informację o szacowanej ilości odpadów z sektora komunalnego w zależności od źródła ichpowstawania zamieszczono na rysunku 3.2. (na podstawie wskaźników z KPGO).Odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadówkomunalnychOdpady z czyszczenia ulic i placówOdpady z ogrodów i parkówOdpady z budowy, remontów i demontażu obiektówbudowlanychOdpady wielkogabarytoweOdpady z obiektów infrastrukturyOdpady z gospodarstw domowych0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0% masy całkowitej odpadówRys. 3.1. Szacunkowa ilość odpadów komunalnych w zależności od źródła ich powstawaniaBiorąc pod uwagę wyżej przedstawiony podział odpadów komunalnych, konieczność wyróżnieniaodpadów opakowaniowych oraz bliższą charakterystykę odpadów ulegających biodegradacji, napotrzeby konstrukcji Planu, za krajowym planem gospodarki odpadami (2002) oraz planemwojewódzkim (2003) przyjęto podział polegający na wyodrębnieniu następujących strumieniodpadów:1. Odpady organiczne roślinne – domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego.2. Odpady organiczne zwierzęce – domowe odpady organiczne pochodzenia zwierzęcegoulegające biodegradacji.3. Odpady organiczne inne – odpady z pielęgnacji ogródków przydomowych, kwiatówdomowych, balkonowych, ulegające biodegradacji.4. Odpady zielone – odpady z ogrodów i parków, targowisk, z pielęgnacji zieleńców miejskich,z pielęgnacji cmentarzy – ulegające biodegradacji.5. Papier i karton:• opakowania z papieru i tektury,• opakowania wielomateriałowe na bazie papieru,• papier i tektura (nieopakowaniowe)6. Tworzywa sztuczne:• opakowania z tworzyw sztucznych,• tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe).7. Tekstylia.8. Szkło:• opakowania ze szkła,• szkło (nieopakowaniowe).9. Metale:• opakowania z blachy stalowej,• opakowania z aluminium,• pozostałe odpady metalowe.10. Odpady mineralne – odpady z czyszczenia ulic i placów: gleba, ziemia, kamienie itp.24

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.11. Drobna frakcja popiołowa – odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych (główniewęgla). Z uwagi na udział w składzie odpadów komunalnych popiołu wyodrębniono tę frakcjęjako nieprzydatną do odzysku i unieszkodliwienia.12. Odpady wielkogabarytowe.13. Odpady budowlane – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych –wchodzące w strumień odpadów komunalnych.14. Odpady niebezpieczne wchodzące w strumień odpadów komunalnych.Na rys.3.3. przedstawiono bilans w/w strumieni odpadów dla Gorzowa Wielkopolskiego w 2002 i2003 roku.Odpady niebezpieczneOdpady budowlaneOdpady wielkogabarytoweDrobna frakcja popiołowaOdpady mineralneOpakowania aluminioweOpakowania staloweMetalOpakowania szklaneSzkło nieopakowanioweOdpady tekstylneOpakowania z tworzyw sztucznychTworzywa szt. nieopakowanioweOpakowania kompozytoweOpakowania papierowePapier i karton nieopakowaniowyOdpady zieloneDomowe organiczne0,380,382,953,211,831,850,180,190,620,641,641,663,884,070,270,271,581,612,222,380,670,713,743,821,311,335,96,415,635,536,246,355,946,3611,75120 2 4 6 8 10 12 14Mg/rokrok 2003 rok 2002Rys. 3.2. Szacunkowa ilość odpadów komunalnych wytworzonych w 2002 i 2003 r. na terenieGorzowa WielkopolskiegoW Gorzowie w roku 1993 przeprowadzono badania odpadów komunalnych, w ramach którychpobrano 6 próbek odpadów. Ponieważ od roku 1993, tak jak i w całym kraju zmieniła się morfologiaodpadów komunalnych, w związku z tym przyjęto, że powstające na omawianym terenie odpadycharakteryzuje się właściwościami podanymi w tabeli 3.2. Zamieszczone w niej informacje pochodząz badań przeprowadzonych przez Ośrodek Badawczo Rozwojowy Ekologii Miast na terenie całejPolski (Maksymowicz, 2000).25

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.2. Właściwości paliwowe i nawozowe odpadów (Maksymowicz, 2000)L.p. Wskaźnik Jednostka WartośćWskaźniki określające właściwości paliwowe1. Wilgotność % 26,5 – 55,52. Części palne % 18,5 – 42,73. Części niepalne % 21,4 – 39,44. Ciepło spalania kJ/kg 7437-12850Wskaźniki określające właściwości nawozowe6. Substancja organiczna % s.m. 33,1 – 56,97. Węgiel organiczny % s.m. 15,5 – 22,98. Azot organiczny % s.m. 0,18 – 1,59. Fosfor ogólny (P 2 O 5 ) % s.m. 0,6 – 1,3610. Potas ogólny (K 2 O) % s.m. 0,1 – 0,73.1.1.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku iunieszkodliwieniaW Gorzowie w latach 2000 – 2003 zbierano ok. 38 tys. Mg odpadów komunalnych rocznie (ok. 300kg/mieszkańca, rok) (tab. 3.3).Tab. 3.3. Ilość !odpadów komunalnych kierowanych do ZUO w Gorzowie Wlkp. w latach 2000 –2003 (Mg)Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003Odpady komunalne od 37 140 36 881 38 189 34 190mieszkańców (Mg)Odpady komunalne zprzedsiębiorstw (Mg)1 380 1 130Razem 38 520 38 011 38 189 34 190Od roku 1993 na obszarze miasta prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. W roku 1998zaprzestano zbiórki selektywnej, a we wrześniu roku 2000 zbiórkę tę wznowiono. W roku tymzainicjowano zbiórkę puszek po napojach w szkołach. W pierwszym okresie, tj. od XI 2000 r. do 15VI 2001 r. uczniowie z 12 szkół i 4 przedszkoli zebrali ok. 2,3 Mg puszek. Podobne rezultatyosiągnięto w okresie od IV 2002 r. do IV roku 2003. Łącznie, przez trzy lata zebrano ok. 8,1 Mgpuszek aluminiowych.W poniższej tabeli przedstawiono dane dotyczące ilości zebranych selektywnie odpadów w latach2000 – 2003 (bez puszek aluminiowych).Tab.3.4. Wyniki selektywnej zbiórki odpadów prowadzonej w Gorzowie Wlkp.w latach 2000 – 2003 (Mg/rok)Rok 2000 Rok 2001 Rok 2002 Rok 2003Wyszczególnienie Mg %* Mg %* Mg %* Mg %*Makulatura 19,7 0,22 93,2 1,01 114,7 1,19 106,4 1,05Tworzywa38,64,923,828,4sztuczne0,060,290,340,44Szkło 16,1 0,43 72,1 1,83 59,6 1,44 76,6 1,76Razem 40,7 0,08** 189,1 0,35** 202,7 0,36** 221,6 0,38*** - % masy strumienia** - % sumarycznej masy wytworzonych odpadów26

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.W Gorzowie znajduje się Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Gorzów Wlkp. wyposażony w linię dosegregacji odpadów zmieszanych, kompostownię, linię do doczyszczania kompostu, deponator naodpady niebezpieczne, linię do doczyszczania i konfekcjonowania odpadów pozyskanych z segregacjiodpadów zmieszanych oraz składowisko odpadów (patrz rozdz. 3.1.1.4).W tabeli 3.5. przedstawiono wyniki zakładu dotyczące ilości odpadów wysegregowanych zestrumienia zmieszanych odpadów komunalnych.Tab.3.5. Ilość odpadów wysegregowanych ze strumienia odpadów komunalnych w ZUO Gorzów wlatach 2000 – 2003 (dane ZUO Gorzów Wlkp.)Rok 2000 Rok 2001 Rok 2002 Rok 2003Wyszczególnienie Mg %* Mg %* Mg %* Mg %*Opakowania ztworzyw sztucznych 28,0 0,4 99,0 1,2 176,0 2,1 218,71 2,5Opakowania ze szkła 257,0 6,8 293,2 7,4 370,0 8,9 248,53 6,1Złom stalowy 249,0 11,5 219,0 9,9 224,5 9,9 216,03 9,4Opakowania z metali(aluminium) 18,0 10,6 8,26 4,9 10,0 5,6 10,7 5,8Drewno 41,0 3,3 56,7 4,4 46,0 3,5 53,45 3,0Opakowaniawielomateriałowe - - - - 6,0 0,9 14,44 2,0Opakowania zpapieru i tektury - - - - 158,0 1,6 119,61 1,9Opony - - - - 34,0 - 28,22 -Frakcja mineralna(do stosowania jakoprzesypka naskładowisku) - - - 3 320,0 44,5 3 543,3 48,0Masa organiczna dokompostowania (wtym papier orazdrewno) 4 361 19,6 5 580 25,1 15 000 66,0 12 452 53,0Baterie iakumulatory 3,4 0,5 8,4 1,7 28,6 2,6 7,63 2,0Razem 4 957 - 6 265 - 19 373 - 16 913% sumarycznejmasywytworzonychodpadów 9,4 11,4 34,2 28,8% masy odpadówtrafiających doZUO 12,9 16,5 50,7 49,5* - % masy strumienia27

Lp.Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.6. Sumaryczna masa odpadów komunalnych poddanych odzyskowi w Gorzowie Wlkp.w roku 2003WyszczególnienieSelektywnazbiórkaOdpadywysegregowane wRZUORazemMg %* Mg %* Mg %*1 Tworzywa sztuczne 38,6 0,4 218,71 2,5 257,31 2,92 Szkło 76,6 1,8 248,53 6,1 325,13 7,03 Złom stalowy - - 216,03 9,4 216,03 9,44 Opakowania z metali (aluminium) - - 10,7 5,8 10,7 5,85 Drewno - - 53,45 3,0 53,45 3,06 Opakowania wielomateriałowe - - 14,44 2,0 14,44 2,07Papier, makulatura (w tym106,4 1,1 119,61 1,9opakowania)226,012,98 Frakcja mineralna - - 3543,3 48,0 3543,3 48,09Masa organiczna dokompostowania (w tym zużyta - - 12 452 53,0 12 452 53,0makulatura oraz drewno)10Odpady niebezpieczne (w tym- - 7,63 2,0baterie i akumulatory)7,632,011 Opony - - 28,22 - 28,22 -Razem 222 0,4** 16 913 28,8** 17 135 29,2*** - % masy strumienia** - % sumarycznej masy wytworzonych odpadów3.1.1.3. Istniejące systemy zbierania odpadówW Gorzowie Wielkopolskim odpady zbierane są systemem wielopojemnikowym.System selektywnego gromadzenia odpadów.Surowce wtórne: Obecnie na terenia miasta rozstawionych jest 81 zestawów do selektywnegogromadzenia odpadów (szkło, makulatura, PET) co pozwala na dostęp do nich około 25%mieszkańców miasta. Odpowiedzialna za ww. przedsięwzięcie jest firma PGK – Altvater GorzówWlkp. (na zlecenie Urzędu Miejskiego). Pojemniki na surowce wtórne rozstawione są głownie naosiedlach mieszkaniowych. Program selektywnej zbiórki odpadów na terenie GorzowaWielkopolskiego zmierza do stworzenia docelowo 150 punktów selektywnego gromadzenia odpadów.Surowce wtórne zbierane są również systemem workowym.Odpady wielkogabarytowe: Odpady zbierane podczas tzw. wystawek (wystawianie sprzętu wokreślone dni przed posesje, skąd są odbierane przez przedsiębiorstwa obsługujące miasto). Odpady tesą przyjmowane przez Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Gorzów Wlkp.Odpady budowlane: Odpady zbierane są przez przedsiębiorstwa prowadzące prace budowlane iremontowe i kierowane do odzysku lub unieszkodliwiania. Opady budowlane powstające przyremontach i modernizacji mieszkań, takie jak: gruz, elementy ceramiczne, instalacje metalowe,odpady drewna, szkła, tworzyw sztucznych przyjmowane są przez Centrum Recyklingu OdpadówBudowlanych w Gorzowie.Zbiórka odpadów zmieszanychNa osiedlach domków jednorodzinnych każda posesja jest wyposażona w pojemnik na odpadykomunalne zmieszane (np. 120 dm 3 lub 80 dm 3 ). Odpady odbierane są 1 raz w tygodniu.28

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.W zabudowie wielorodzinnej odpady zmieszane gromadzone są w pojemnikach o większejpojemności oraz w kontenerach. Najczęściej są to pojemniki o pojemności 1100 dm 3 , 660 dm 3 lub 770dm 3 rozmieszczone w dogodnych do ich odbioru miejscach.W niektórych częściach miasta mieszkańcy budynków wysokich korzystają z tzw. zsypów na odpady.Są to zazwyczaj wydzielone pomieszczenia lub miejsca na korytarzu gdzie wrzucane są odpady. Jestto metoda uciążliwa ze względu na występujące odory, zanieczyszczenie mikroorganizmami oraznamnażające się owady i gryzonie. Szacuje się, że w ten sposób zbieranych jest ok. 10% masyodpadów komunalnych.Sytuację panującą na gorzowskim rynku gospodarki odpadami omówiono na podstawie informacjiuzyskanych od Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami – ALTVATER Gorzów Wlkp., największejfirmy świadczącej usługi komunalne na terenie miasta (60 – 65 % rynku w zakresie zbiórki odpadówkomunalnych od mieszkańców Gorzowa) (tabela 3.7., 3.8.).Największą liczbę używanych pojemników do gromadzenia odpadów stanowią:• pojemniki 120 dm 3 50 %,• pojemniki 1100 dm 3 25 %,• pojemniki 240 dm 3 19 %.Tab. 3.7. Zestawienie ilości, pojemności, rodzajów pojemników na odpady komunalne zmieszanefirmy PGK ALTVATER – Gorzów Wlkp. (stan na 11. 2003 r.)Nazwa firmyRodzajpojemnikaPojemność(m 3 )PGK ALTVATER – Gorzów Wlkp. Sp. z o.o. 80 dm 3 0,081100 dm 3 1,1120 dm 3 0,11240 dm 3 0,24660 dm 3 0,55770 dm 3 0,85Liczba(szt.)350310111728431556Tab. 3.8. Zestawienie sprzętu w dyspozycji firmy PGK ALTVATER – Gorzów Wlkp.(stan na listopad 2003 r.)Nazwa firmy Rodzaj sprzętu Liczba(szt.)Zbiórka odpadów komunalnychPGK ALTVATER –Gorzów Wlkp. Sp. z o.o.PozostałeŚmieciarki na podwoziu Mercedes o 7pojemności 16 – 20 dm 3Samochód przystosowany do odbioru 1odpadów medycznych na podwoziuMercedesSamochód na podwoziu Mercedes z HDS 1do zbiórki odpadów segregowanychWóz asenizacyjny 1Hakowce 2Bramowce (2 na podwoziu Mercedes, 31 na podwoziu Multikar)Letnie i zimowe utrzymanie ulicZamiatarki 3Pługopiaskarki 8Brak danych29

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.1.1.4. Rodzaj, rozmieszczenie i charakterystyka instalacji do odzysku i unieszkodliwianiaodpadów komunalnychNa terenie Gorzowa Wielkopolskiego znajdują się następujące instalacje do odzysku iunieszkodliwiania odpadów z sektora komunalnego (tab. 3.9.):30

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.9. Rodzaj, rozmieszczenie i charakterystyka instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych w Gorzowie Wlkp.Nazwa (właściciel/zarządzający)Zakład Utylizacji OdpadówSp. z o.o.ul. Teatralna 49, 66-400Gorzów Wlkp.tel. (0-95) 722-53-85Nazwa instalacjiPrzepustowość(Mg/rok)Przepustowośćdocelowa(Mg/rok)ZasięgterytorialnyLinia do doczyszczania740 2 500 województwosurowców wtórnychKompostownia pryzmowa 17 000 21 000 województwo,odpady własneDeponator odpadówniebezpiecznych20 kraj28 (średnia za2001-02obejmującarównież obrótodpadami -pośrednictwo)Prasa surowców wtórnych 200 750 województwo,odpady własneSortownia 34 000 40 000 (wsystemiedwuzmianowym,możliwezwiększenieprzepustowościpo wprowadzeniuzmianorganizacyjnych)województwoCentrum recyklingu odpadówmateriałów budowlanych1150 (średniaza 2001-02)10 000 województwoPPH EKO S.C. BisMirosław, Gorzów Wlkp.,ul. PodmiejskaWTORPOLZagęszczarki, wytłaczarki(zagęszczanie, wytłaczaniegranulowanie)Kruszarka, młyn, linia doregranulacji i tworzywsztucznych700 900 kraj120 240 województwo31

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Poniżej podano informacje charakteryzujące Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. (Gorzów Wlkp., ul.Teatralna 49):1. Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów, ul. Małyszyńska 180, 66 – 400 Gorzów Wlkp.2. Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych, ul. Małyszyńska 180, 66 – 400 Gorzów Wlkp.CROB Gorzów-ChróścikZUO Sp. z o.o.GorzówRZUO Gorzów - ChróścikZUO Sp. z o.o. – Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. ul. Teatralna 49, Gorzów WielkopolskiRZUO Gorzów-Chróścik – Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów Gorzów-Chróścik, ul.Małyszyńska 180CROB Gorzów-Chróścik – Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych, ul. Małyszyńska 180, 66 –400 Gorzów Wlkp.Mapa 3.1. Rozmieszczenie instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych naterenie Gorzowa WielkopolskiegoZakład Utylizacji OdpadówZakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. powstał w 1992 r. w celu koordynacji zamierzeń związanych zbudową nowoczesnego systemu gospodarki odpadami. Wytyczne działalności Zakładu wynikają zopracowanej w 1993 r. „Strategii gospodarki odpadami dla Miasta Gorzowa".Obiekt RZUO Sp. z o.o. został wykonany w oparciu o technologię firmy ACMB (Francja). Zakładzlokalizowany jest na terenie istniejącego składowiska odpadów komunalnych, w granicachadministracyjnych miasta, w odległości około l km od zabudowań osiedla Chróścik.32

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Fot. 3.1. Brama wjazdowa do RZUO w Gorzowie Wielkopolskim – ChróścikuPodstawowe dane ogólne:- powierzchnia zabudowy ok. 2,5 ha,- powierzchnia składowiska ok. 1,8 ha,- przepustowość Zakładu - 40 000 Mg/a odpadów komunalnych i 3 200 Mg/a osadówściekowych,- zatrudnionych w całej firmie jest 77 pracowników, w tym 50 osób pracujących w systemiedwuzmianowym w Zakładzie w Chróściku,Obiekty wchodzące w skład RZUO:- Budynek pomieszczenia wagowego- Waga samochodowa- Hala sortownicza wraz z zapleczem socjalno-administracyjnym- Kompostownia pryzmowa pod halą kompostową z biofiltrem, przepustowość 21 tys. Mg/rok,produkcja kondycjonera glebowego w ilości około 4,0 tys. Mg/rok.- Linia do doczyszczania kondycjonera glebowego- Plac dojrzewania kondycjonera glebowego- Linia doczyszczania surowców wtórnych (przerób odpadów w postaci surowców wtórnychodzyskanych z odpadów komunalnych: sortowanie, prasowanie i rozdrabnianie)- Boksy na odpady wysegregowane – 4 szt.- Deponator odpadów niebezpiecznych- Drogi dojazdowe i place manewrowe- Zbiornik na odcieki- Niecka składowiskaSprzęt pracujący na terenie RZUO:- Ładowarki – 3 szt.- Ciągnik + HDS- Kompaktor- Przerzucarka do kompostuZakład ten ma charakter ponadlokalny i obsługuje również mieszkańców gmin, które przystąpiły dozwiązku gmin pod nazwą Związek Celowy Gmin MG – 6, do którego poza Gorzowem Wlkp. należąnastępujące gminy: Lubiszyn, Deszczno, Santok, Kłodawa, Bogdaniec.33

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Zakład posiada następujące decyzje i zezwolenia:- Pozwolenie na wytwarzanie odpadów z uwzględnieniem prowadzenia działalności w zakresieich odzysku, unieszkodliwiania oraz zbierania.- Zezwolenie na wykorzystywanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych stałych.- Zgoda na miejsce oraz sposób gromadzenie odpadów niebezpiecznych.- Zezwolenie na gromadzenie w zasieku nr 4 odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.Stosowana technologia obejmuje następujące procesy:- rozdział strumienia odpadów komunalnych na odpady organiczne, surowcowe, niebezpieczne ibalast,- kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji w pryzmach napowietrzanych,- uszlachetnianie kondycjonera glebowego,- belowanie odpadów balastowych.Opis procesu technologicznego:Odpady zmieszane, po zważeniu i ewidencji, rozładowywane są bezpośrednio do zasobni (w tymmiejscu wydzielane są ze strumienia następujące odpady: drewno, złom stalowy, baterie iakumulatory, folie, opony, gabaryty, makulatura), skąd transportowane są one na bieżącopoprzez przenośniki kanałowy i wznoszący do trójdzielnego sita bębnowego. Frakcja drobna, ośrednicy mniejszej od 20 mm (odpady mineralne) odzyskiwana jest jako przysypka na składowisku.Frakcja gruba, o średnicy powyżej 80 mm, kierowana jest na linie sortowniczą, w celu wydzielenia zniej surowców wtórnych (metali, szkła, tworzyw sztucznych) i papieru. Pozostałe odpady sąprasowane i belowane. Sortowana jest również frakcja średnia, o średnicy 20-80 mm, przeznaczonado kompostowania. Wydzielane są z niej składniki niepożądane w kompoście: szkło, metale i odpadyniebezpieczne. Oczyszczona biofrakcja oraz papier wydzielony z frakcji grubej są rozdrabniane.Istnieje również możliwość mieszania jej z osadami ściekowymi - obecnie metoda ta nie jeststosowana w Zakładzie. Uzyskana masa organiczna jest kompostowana metodą pryzmnapowietrzanych, pod wiatą, przez okres 4-6 tygodni. Gotowy tzw. kondycjoner glebowy jestuszlachetniany przez: sortowanie w sicie bębnowym, oczyszczanie mechaniczne na stolewibracyjnym z tzw. części twardych (szkła, kamieni, ceramiki itp.) oraz oczyszczanie pneumatycznecelem oddzielenia frakcji lekkich. Tak oczyszczony materiał jest składowany na placu magazynowymw celu dojrzewania i dystrybucji.Fot. 3.2. Hala kompostowni pryzmowej34

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Fot. 3.3. Plac dojrzewania kondycjonera glebowegoW celu prawidłowego przygotowania do sprzedaży surowców wtórnych, uzyskanych z selektywnejzbiórki odpadów wysegregowanych w Zakładzie, w sierpniu 2000 r. uruchomiono linię do ichdoczyszczania i rozdrabniania, głównie tworzyw sztucznych i puszek aluminiowych. Podstawowymsurowcem podlegającym obróbce są tworzywa sztuczne, które po ręcznym oczyszczeniu iposegregowaniu, są rozdrabniane i pakowane w worki typu big-bag lub prasowane na prasie wpakiety o wymiarach: 800 – 1200 - 1200 mm. Linia posiada układ umożliwiający oddzielną pracęurządzeń w trybie sortowania i rozdrabniania. Przepustowość linii przy pracy dwuzmianowej wynosi2,5 tys. Mg surowców wtórnych rocznie. Na jednej zmianie zatrudnionych jest trzech pracowników.Fot. 3.4. Przygotowane do sprzedaży surowce wtórne (PET)W skład RZUO Gorzów Wlkp. wchodzi składowisko odpadów w Chróściku o powierzchni 1,5 ha, naktórym unieszkodliwiane są odpady, których nie można skierować do dalszych procesówtechnologicznych. Na dnie kwatery ułożony jest drenaż, z którego odcieki kierowane są do odkrytegozbiornika. Składowisko posiada studnie odgazowujące, natomiast nie planuje się ujmowania orazwykorzystania biogazu ze względu na brak w składowanej masie odpadów ulegających biodegradacji.Składowisko posiada kwaterę na odpady z sektora komunalnego, które składowane są w belach(balotach) warstwami, przykrywanych warstwą przesypki i zagęszczanych kompaktorem.35

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Na składowisku znajduje się również wydzielona kwatera na odpady z sektora gospodarczego.Składowisko odpadów spełnia wymogi prawne i techniczne stawiane tego typu obiektom.Charakterystykę składowiska przedstawiono w tabeli 3.10.Tab. 3.10. Charakterystyka składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych na terenie RZUOGorzów - ChróścikStan prawny(decyzja lokalizacyjna, pozwolenie na budowę,decyzja zezwalająca na użytkowanie obiektu)uregulowanyData rozpoczęcia eksploatacji 1995Powierzchnia składowiska w m 2 kwatera I: 18 tys. m 2kwatera II: 15 tys. m 2kwatera I: 206 tys. m 3Objętość geometryczna w m 3 kwatera II: 72 tys. m 32002 r.: 25 622 MgSkładowanie w Mg/rok1. 01. – 30. 11. 2003 r.:20 165 MgInne niż niebezpieczne zwydzieloną częścią doRodzaj składowiska:składowania odp.niebezpiecznychWydzielona kwatera do składowania odpadówpowierzchnia: 400 m 2niebezpiecznych - wymiarypojemność: 800 m 317 06 0517 06 0110 13 0915 02 02Rodzaje odpadów niebezpiecznych składowanych w16 03 05wydzielonej kwaterze16 81 0112 01 1419 04 0217 02 04Przegląd ekologiczny- rok ostatniego przeglądu czerwiec 2002Instrukcja eksploatacji wysypiska (jest/brak)Dotychczasowe nagromadzenie w Mg 247 040,02Dotychczasowe nagromadzenie w m 3 -Dotychczasowe nagromadzenie w % 75Przewidywany okres eksploatacji 2009Powierzchnia wykorzystania ogółem [ha] 3,3Pojemność planowana ogółem [Mg]kwatera I: 340 tys. Mgkwatera II: 200 tys. MgSzerokość zieleni izolacyjnej20,0 mIzolacja syntetyczna, typ uszczelnieniajestfolia PEHD gr. 2,0 mmPiezometry- ilość 3Drenaż i ujęcie odcieków - rodzajdrenaż odcieków dozbiornika na odciekiStudnie odgazowujące – szt. 3Ujęcie biogazu - rodzajMonitoring (monitorowane elementy środowiska)nie przewiduje sięWg RozporządzeniaMinistra Środowiska wspr. monitoringu36

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Fot. 3.5. Niecka składowaOdpady niebezpieczne pochodzące z regionu, jak i wysegregowane ze strumienia odpadówkomunalnych, zbierane są do deponatora, a następnie przekazywane do unieszkodliwieniaspecjalistycznym firmom. Oddzielnie gromadzone są odpady takie jak: zużyte źródła światła i sprzętelektorniczny. Ponadto Zakład posiada wydzieloną część składowiska do odpadów azbestowych.Centrum Recyklingu Odpadów BudowlanychTechnologia zakłada selektywne gromadzenie odpadów budowlanych na powierzchni około 4,4 ha. Pozebraniu 10-15 tys. Mg odpadów będą one rozdrabniane i sortowane na frakcje handlowe za pomocąsprzętu mobilnego. Teren jest ogrodzony i posiada bramę wjazdową.Fot. 3.6. Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych37

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.1.1.5. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku orazunieszkodliwiania odpadówWykaz przedsiębiorstw posiadających zezwolenie Prezydenta Miasta Gorzowa Wlkp. na prowadzeniedziałalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zamieszczonow tabeli 3.11. Największy udział w rynku na terenie miasta ma przedsiębiorstwo PGK Altvater –Gorzów Wlkp. Sp. z o.o., zbierające ok. 65% masy odpadów. Pozostała część odpadów zbierana jestprzez mniejsze podmioty gospodarcze lub dostarczane do RZUO bezpośrednio przez ich wytwórców.Tab.3.11. Wykaz podmiotów, które posiadają zezwolenie Prezydenta Miasta Gorzowa Wlkp. naprowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomościLp. Nazwa Adres1. „AGROSTIL" Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Sp. zo.o.Gorzów Wlkp. ul. Walczaka 252. „ALBAR” Usługi Transportowe Wacław Lochert Gorzów Wlkp. ul. Podmiejska 203. ALTVATER SULO POLSKA Sp.z o.o. Oddz. w GorzowieWlkp.Gorzów Wlkp. ul. Podmiejska 194.„ARTZIEL” Zenon Maciołek Gorzów Wlkp. ul. Mieszka 1 52/75.CLEAN-UP SERNICE S.C. Szczecin ul. Dąbrowskiego 606. Firma Usługowa „ROMUS” Roman Szczęchuła Szczecin ul. Władysława Łokietka 227. Górczyńskie Przedsiębiorstwo Urządzania Terenów Zieleni Gorzów Wlkp. ul. Działkowców 1„EKOFLOR" Sp. z o.o.8. „INWENCJA" s.c. Krystyna Filipczuk i Robert Krasowski Gorzów Wlkp. ul. Wełniany Rynek 39. LAGUNA Sp. z o.o. Gorzów Wlkp. ul. Nadbrzeżna 2110. „OGRÓD" Usługi Ogrodnicze Leszek Kułak Skwierzyna ul. Poznańska11. PAW Sp. z o.o. Łupowo ul. Lipowa 412. PGK - ALTVATER. - Gorzów Wlkp. Sp. z o.o. Gorzów Wlkp. ul. Podmiejska 1913. PHU „Products" s.c Gorzów Wlkp. Gorzów Wlkp. ul. Wróblewskiego 7A14. Przedsiębiorstwo Higieny Komunalnej „TRANS-FORMERSWrocław” Sp. z o.o.15. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Export-Import „BARNEX" Elżbieta BarnaWrocław, ul. Kurkowa 14Łupowo, ul. Polna 116. Przedsiębiorstwo Transportowe Grzegorz Lubiński Gorzów Wlkp. ul. Strażacka 11517. Przedsiębiorstwo Usług Ekologicznych Sp. z o. o. Gorzów Wlkp., ul. Koniawska 34A,18. Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „JAWI" Poznań ul. Serbska 619. RAGN-SELLS Polska Sp. z o.o. Warszawa, ul. Dzielna 21/6720. RETHMANN – Szczecin Oczyszczanie Miasta Sp. z o.o. Szczecin, ul. Żołnierska 5638

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Lp. Nazwa Adres21. Zakład Budowy i Konserwacji Terenów Zielonych AndrzejPieńkowskiGorzów Wlkp. ul. Ludowa 2722. Zakład Projektowania i Usług Komunalnych „Poraj"Wawrzyniec Zieliński23. Zakład Projektowania i Usług Specjalistycznych JerzyPołomskiGorzów Wlkp. os. Ziel. Kotl. 31Gorzów Wlkp. Os. Zielona Kotlina 724. Zakład Usługowy „KARO" Roman Kostowski Gorzów Wlkp. ul. Sczanieckiej 57/163.1.1.6. „Dzikie” wysypiskaNa terenie m. Gorzowa Wlkp. znajdują się tzw. dzikie wysypiska, których wykaz zamieszczono wZałączniku 1. Według zamieszczonych tam danych, aktualnie na terenie miasta jest ok. 50 miejscnielegalnego składowania odpadów, o pow. ok. 9,5 ha.Zgromadzone są tam przede wszystkim następujące odpady:• odpady komunalne,• odpady budowlane,• opony,• zużyte meble,• odpady ogrodowe.Znajdujące się tam odpady stanowią ok. 3% rocznej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych (wtym głównie budowlanych).3.1.1.7. Koszty i opłatyŚrednia opłata na 1 mieszkańca/rok za usuwanie odpadów na terenie Gorzowa kształtuje sięnastępująco:• Od mieszkańca (umowy indywidualne)– 56 zł/M/rok. Niższe opłaty mają osoby mieszkającena osiedlach, gdzie umowy na odbiór odpadów podpisują ZGM-y.• Z przedsiębiorstw – 37,00 zł/m 3W Regionalnym Zakładzie Utylizacji Odpadów w Gorzowie Wlkp. aktualnie obowiązują ceny zaprzyjęcie odpadów wyszczególnione w tabeli 3.12. Ponadto przyjmowane są odpady z grupyniebezpiecznych wg cennika w ZUO Sp. z o.o. ul. Teatralna.Tab. 3.12. Ceny przyjęcia odpadów komunalnych RZUO w Gorzowie Wlkp. (zł/Mg)WyszczególnienieCena20 02 00 (Odpady z ogrodów i parków) 20,00 + 7%VAT20 02 01 (Odpady ulegające biodegradacji) 20,00 + 7%VAT20 02 02 (Gleba i ziemia, w tym kamienie) 20,00 + 7%VAT20 02 03 (Inne odpady nieulegajace20,00 + 7%VATbiodegradacji)20 03 01 (Niesegregowane (zmieszane) odpady120,00 + 7%VATkomunalne)20 03 03 (Odpady z czyszczenia ulic i placów) 120,00 + opłata za składowanie (14,42)+ 7%VAT20 0 307 (Odpady wielkogabarytowe) 120,00 + 7%VAT20 03 99 (Odpady komunalne niewymienionew innych grupach)150,00 + opłata za składowanie (14,42)+ 7%VAT39

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.1.1.8. Wnioski i identyfikacja problemówAnaliza aktualnej sytuacji w gospodarce odpadami w Gorzowie Wielkopolskim pozwala nawysunięcie następujących wniosków:1. W roku 2003 skierowano do unieszkodliwienia w ZUO ok. 34,2 tys. Mg odpadówkomunalnych (ok. 270 kg/mieszkańca, rok bez odpadów budowlanych), przy szacowanejilości ok. 48 tys. Mg.2. Duża różnice pomiędzy ilością wytwarzanych odpadów oraz odpadów trafiających do ZUOmoże wynikać z wielu powodów, w tym m.in. obciążenia dużym błędem szacunków ilościwytwarzanych odpadów oraz wywożeniem części odpadów do unieszkodliwienia poza m.Gorzów Wlkp) .3. Sposób zbiórki odpadów na obszarze Gorzowa Wlkp. jest typowy dla warunków polskich. Naterenach o zabudowie wielorodzinnej odpady zmieszane gromadzone są w pojemnikach owiększej pojemności oraz w kontenerach (o pojemności 1100 dm 3 , 660 dm 3 lub 770 dm 3 )rozmieszczone w dogodnych do ich odbioru miejscach. Natomiast na terenach w zabudowiejednorodzinnej przeważa system zbiórki jednopojemnikowy, gdzie każda posesja jestwyposażona w pojemnik na odpady komunalne zmieszane (np. 120 dm 3 lub 80 dm 3 ). Ok. 10%masy odpadów powstaje w budownictwie wielorodzinnych wyposażonym w zsypy dousuwania odpadów przez mieszkańców.4. Na terenie Gorzowa systematycznie wzrasta ilość odpadów zbieranych w sposób selektywny,zarówno z systemu „gniazdowego” na terenie miasta jak i z wysegregowania odpadów wRegionalnym Zakładzie Utylizacji Odpadów. W systemie selektywnym zebrano w roku 2003ok. 0,2 tys. Mg odpadów (0,4% masy wytworzonych odpadów). Jednocześnie w ZZOodzyskowi poddano ok. 16,9 tys. Mg odpadów (ok. 29% masy wytworzonych odpadów).Łącznie odzysk w m. Gorzowie Wlkp. w roku 2003 wyniósł 17,1 tys. Mg (29,2% masywytworzonych odpadów), co należy uznać za bardzo dobry rezultat.5. Na obszarze Gorzowa Wielkopolskiego istnieje jedno czynne składowisko odpadów wrazz instalacją do odzysku odpadów z sektora komunalnego oraz kompostownią, w ramachZakładu Utylizacji Odpadów. Jego moce przerobowe są wystarczające jak na potrzeby miastaGorzowa.6. Aktualnie eksploatowane składowisko odpadów jest wypełnione w ok. 75%. Zakończenieeksploatacji dotychczasowej kwatery przewiduje się na 2009 rok.7. Obecnie w procesie segregacji na terenie RZUO odzyskuje się około 70% masywytworzonych odpadów ulegających biodegradacji.8. Ponoszone przez mieszkańców Gorzowa opłaty za odbiór odpadów są nieco wyższe niżśrednio w Polsce, które szacuje się na około 30zł/mieszkańca/rok.3.1.2. Osady komunalne3.1.2.1. Bilans osadów, źródła ich powstawania i właściwościNa terenie Gorzowa Wielkopolskiego znajduje się oczyszczalnia ścieków należąca doPrzedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Gorzowie. W Gorzowie powstaje rocznie 2 500 –3 000 Mg s.m. osadów ściekowych z oczyszczania ścieków komunalnych. Głównym sposobempostępowania z wytworzonymi osadami było ich wykorzystanie rolnicze (nawożenie upraw nieprzeznaczonych do konsumpcji) lub do rekultywacji (w roku 2003 ok. 40 tys. Mg osadówwykorzystano do rekultywacji gruntów w gruntów. Wacław i Stanowice).Tab. 3.13. Średnio – roczna ilość wytwarzanych komunalnych osadów ściekowych oraz sposóbpostępowania z nimiLokalizacja oczyszczalniRodzajściekówIlośćwytwarzanych(średnio)[Mg s.m./rok]Sposób przygotowaniaosadów ściekowychSposóbpostępowania zosadami40

Lokalizacja oczyszczalniPrzedsiębiorstwoWodociągów i KanalizacjiSp. z o.o. ul. KosynierówGdyńskich 47, 66 – 400Gorzów Wlkp.RodzajściekówkomunalnePlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Ilośćwytwarzanych(średnio)[Mg s.m./rok]Sposób przygotowaniaosadów ściekowych2 500 – 3 000 - fermentacjabeztlenowa w WKF;- odwodnieniemechaniczne zdodatkiempolielektrolitów;- czasowegromadzenie domomentuwykorzystaniaSposóbpostępowania zosadamiWykorzystanierolnicze (uprawynie przeznaczonedo konsumpcji)Komunalne osady ściekowe powstające w Gorzowskiej oczyszczalni ścieków poddawane sąregularnie (co 2 – 3 miesiące) badaniom fizyko-chemicznym (m. in. pod względem zawartości metaliciężkich) oraz badaniom bakteriologicznym na zawartość patogenów. Badania przeprowadzaWojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Gorzowie Wielkopolskim. Przeprowadzanebadania wykazują, że powstające osady ściekowe nadają się pod względem fizyko-chemicznym jak ibakteriologicznym do wykorzystania zarówno na cele rolnicze jak i rekultywacyjne.3.1.2.3. WnioskiJako zjawisko korzystne w gospodarce osadowej Gorzowa Wielkopolskiego w ostatnich latach należyuznać wykorzystanie ściekowych osadów komunalnych w rolnictwie i w rekultywacji (100%). Jednakwykorzystywane w ten sposób osady muszą być kontrolowane przez wykonywane systematycznychbadań.3.2. Odpady z sektora gospodarczego3.2.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadówNa terenie Gorzowa Wielkopolskiego powstaje ok. 19% odpadów wytworzonych w całymWojewództwie Lubuskim (SIGOP).W ramach niniejszego Planu, analizę aktualnego stanu w gospodarce odpadami z sektoragospodarczego przeprowadzono wykorzystując informacje pochodzące z:1. GUS;2. WIOŚ (System Informatyczny Gospodarki Odpadami w Polsce (SIGOP));3. Ankiet przesłanych do największych przedsiębiorstw.W Polsce, bieżący stan w gospodarce odpadami w sektorze gospodarczym wykonuje się w oparciu odane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz System Informatyczny Gospodarki Odpadami wPolsce (SIGOP). Dane te obejmują grupę dużych zakładów, wytwarzających powyżej 1000 Mgodpadów rocznie. Brak natomiast danych statystycznych obejmujących ilość odpadów wytwarzanychprzez grupy małych i średnich podmiotów gospodarczych oraz tzw. źródeł rozproszonychpowstawania odpadów. Jednak jak wykazują fragmentaryczne badania ilości odpadów wytwarzaneprzez te źródła stanowią łączenie około 2 - 8% całego strumienia odpadów powstających w Polsce.Wg WIOŚ, w roku 2002 wytworzono na terenie Gorzowa Wlkp. 74,6 tys. Mg odpadówprzemysłowych. W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że w roku 2001 w GorzowieWielkopolskim wytworzono ok. 61,00 tys. Mg odpadów w sektorze gospodarczym (tab. 3.14.).41

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.14. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych)GrupaNazwaIlość(Mg/rok)%01Odpady powstające przy poszukiwaniu wydobyciu i wzbogacaniu rud orazinnych surowców mineralnych12,00 0,003Odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji papieru, tektury, masycelulozowej, płyt i mebli673,26 1,104 Odpady z przemysłu skórzanego i tekstylnego 381,00 0,606Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania związkównieorganicznych1,10 0,007 Odpady z przemysłu syntezy organicznej 2,69 0,008Odpady z produkcji , przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych(farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich24,67 0,009 Odpady z przemysłu fotograficznego 5,96 0,010 Odpady nieorganiczne z procesów termicznych 46265,23 75,711Odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali orazprocesów hydrometalalurgii metali nieżelaznych32,90 0,112 Odpady z kształtowania i powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych 478,80 0,813 Oleje odpadowe (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05 i 12) 131,45 0,215Odpady opakowań, sorbentów, tkanin, materiałów filtracyjnych i ochronnych nieujęte w innych grupach505,44 0,816 Odpady różne nie ujęte w innych grupach 3285,66 5,417Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych orazdrogowych1998,19 3,318Odpady z działalności służb medycznych i weterynaryjnych oraz związanych znimi badań187,98 0,319Odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczeniaścieków i gospodarki wodnej7154,16 11,7Razem 61 140,47 100Z przedstawionych danych wynika, że w roku 2001, w Gorzowie Wielkopolskim główną masęodpadów z sektora gospodarczego stanowiły odpady nieorganiczne z procesów termicznych (ok. 76%,grupa 10), pozostałe grupy mające upływ na bilans odpadów z sektora gospodarczego to odpady zgrup 19, 16, 17.W tabeli 3.15. zestawiono ilości wytwarzanych odpadów z sektora gospodarczego na obszarzeGorzowa według kodów odpadów.Tab. 3.15. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarze GorzowaWielkopolskiego w roku 2001 (wg kodów odpadów)kodNazwa odpaduIlość(Mg/rok)Grupa 1010504 Płuczki i inne odpady wiertnicze z odwiertów wody słodkiej 12Grupa 3030102 Trociny 544,03030103 Wióry, ścinki, kawałki drewna i pył wiórowych, fornir 129,23Grupa 4040215 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 38142

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.kodNazwa odpaduIlość(Mg/rok)Grupa 6060101* Kwas siarkawy i siarkowy [siarkowy (IV) i (VI)] 0,04060202* Wodorotlenek sodu 0,2060305 Sole stałe zawierające chlorowce 0,04060307 Stałe sole fosforowe 0,1060404* Odpady zawierające rtęć 0,715Grupa 7070199 Inne nie wymienione odpady 1,13070210* Inne zużyte sorbenty i osady pofiltracyjne 1,2070510* Inne zużyte sorbenty i osady pofiltracyjne 0,36Grupa 8080105 Zestalone farby i lakiery 0,04080109 Odpady z usuwania farb i lakierów (z wyłączeniem 08 01 05 i 08 01 06) 24,23080307 Szlamy wodne zawierające farby drukarskie 0,4Grupa 9090101* Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów 1,238090104* Roztwory utrwalaczy 4,6090107 Błony i papier fotograficzny zawierające srebro lub związki srebra 0,074Grupa 10100101 Żużle 6933,70100113 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych 39329,18101102 Szkło odpadowe z procesu technologicznego 2,35Grupa 11110106* Inne kwaśne odpady 20,5110107* Alkalia nie wyszczególnione w inny sposób 0,16110199 Inne nie wymienione odpady 12,24Grupa 12120101 Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów 65,42120102 Inne odpady żelaza i jego stopów 289,29120104 Inne odpady metali nieżelaznych 15,91120105 Odpady tworzyw sztucznych 59,01120109* Odpadowe emulsje z obróbki metali nie zawierające chlorowców 1,3120113 Odpady spawalnicze i zużyte elektrody 0,025120201 Zużyte ścierniwo 0,33120202 Szlamy ze ścierania, szlifowania i gładzenia 47,51Grupa 13Inne oleje hydrauliczne nie zawierające związków chlorowcoorganicznych130103* niezemulgowanych 0,2130107* Inne oleje hydrauliczne 1,17130202* Oleje smarowe nie zawierające związków chlorowcoorganicznych 6,83130203* Inne oleje smarowe 106,24130305* Oleje mineralne stosowane jako nośniki ciepła i elektroizolatory 2,52130601* Inne nie wymienione odpady olejowe 14,5Grupa 15150101 Papier i tektura 74,94150102 Tworzywa sztuczne 60,8143

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.kodNazwa odpaduIlość(Mg/rok)150103 Drewno 2,01150104 Metale 2,33150105 Opakowania wykonane z różnych materiałów 347,34150106 Odpady opakowań zmieszane 1,12150107 Szkło 5,32150201 Zużyte sorbenty, materiały filtracyjne, czyściwo i odzież ochronna 5,37150202 Zużyte filtry olejowe i powietrzne 6,21Grupa 16160103 Zużyte opony 41,51160104 Pojazdy wycofane z eksploatacji - niezarejestrowane lub niezdolne do ruchu 28160105* Lekka frakcja z rozdrabniania (strzępienia) samochodów 0,13160503 Inne odpady zawierające chemikalia organiczne 1,8160601* Baterie i akumulatory ołowiowe 16,02160605 Inne baterie i akumulatory 0,002160606* Elektrolit z baterii i akumulatorów 0,44160801 Papier i tektura 2,84160803 Drobne elementy z tworzyw sztucznych 0,07160804* Inne frakcje tworzyw sztucznych 0,036160820 Baterie 0,15160821* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć 1,8160824 Elementy elektroniczne 252,83161001 Nie segregowane odpady podobne do komunalnych 2163,63161004 Zawartość zbiorników bezodpływowych służących do gromadzenia nieczystości 776,4Grupa 17170101 Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 45,05170201 Drewno 5170202 Szkło 0,9170203 Tworzywa sztuczne 0,05170301 Asfalt zawierający smołę 41170401 Miedź, brąz , mosiądz 41,60170402 Aluminium 0,57170405 Żelazo i stal 1327,21170408 Kable 6,38170502 Grunt z wykopów i pogłębiania 458170503 Gleba zanieczyszczona substancjami ropopochodnymi 0,1170602 Inne materiały izolacyjne 6,24170605 Wełna mineralna 1,3170701 Wymieszany gruz i materiały z rozbiórki 64,78Grupa 18180104Inne odpady, których zbieranie i składowanie nie jest przedmiotem specjalnychwymagań ze względu na zapobieganie infekcji (materiałyopatrunkowe,plastry,bielizna,odzież,opatr.hig.) 180,44Inne odpady których zbieranie i składowanie podlega specjalnym przepisom ze180202* względu na zapobieganie infekcjom 2,24180204* Przeterminowane i wycofane ze stosowania chemikalia 5,3Grupa 1944

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.kodNazwa odpaduIlość(Mg/rok)190101 Żużle i popioły paleniskowe 67,67190302 Odpady zestalone spoiwem organicznym 180,8190402* Popioły lotne i inne odpady z oczyszczania spalin 15,26190801 Skratki 67,68190802 Zawartość piaskowników 423,85190805 Osady z oczyszczania ścieków komunalnych (bez 19 08 09) 732,72190809 Osady z oczyszczani ścieków komunalnych ustabilizowane 3650,6190899 Inne nie wymienione odpady 73,07190902 Osady z klarowania wody 13,2190903 Osady z dekarbonizacji wody 1923,71190999 Inne nie wymienione odpady 5,6Należy podkreślić, że 97% masy powstających w sektorze gospodarczym odpadów wytwarzanych jestw 10 przedsiębiorstwach (tab. 3.16). Największym wytwórcą odpadów jest Elektrociepłownia GorzówS.A.(ok. 68 % wszystkich odpadów). Są to głównie odpady z grupy 10 (mieszanki popiołowożużlowez mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych). Głównym sposobem ichzagospodarowania jest składowanie na własnym składowisku odpadów przemysłowych w JanczewieGm. Santok.Tab. 3.16. Lista głównych wytwórców odpadów przemysłowych w roku 2001 w Gorzowie Wlkp.Lp.WytwórcaIlość(Mg/rok)%1 Elektrociepłownia Gorzów S.A. 41295,49 67,542 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 7224,36 11,823 Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.. 5458,82 8,934 Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A 1065,27 1,745 Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 978,49 1,606 Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 799,44 1,317 STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 783,60 1,288 Zakłady Włókien Chemicznych STILON 719,97 1,189 Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o 710,40 1,1610 Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 305,62 0,5011 Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 264,44 0,4312 Zakład Energetyczny Gorzów S.A. - Gorzów Wlkp. 261,44 0,4313 Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 220,60 0,3614 Miejski Zakład Komunikacji 202,49 0,3315Samodzielny Publiczny Psychiatryczno-Wielospecjalistyczny Zakład OpiekiZdrowotnej168,41 0,2816 Zakład Metalowy TOMABO s.c 111,52 0,1817 Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD. 106,34 0,1718 Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki - Spalarnia Odpadów . 82,93 0,1419 Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 78,79 0,1320 LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 67,40 0,1121 Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe EKO-DEJS 62,70 0,1022 ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 34,75 0,0623 Autoryzowana Stacja Obsługi Samochodów DAEWOO s.c.. 25,15 0,0424 Zakład Usług Transportowych STILTRANS Sp. z o.o. 21,30 0,0345

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Lp.WytwórcaIlość(Mg/rok)%25 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 18,62 0,0326 Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX. 18,08 0,0327 M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 17,36 0,0328 Wydawnictwo Podatkowe GOFIN Sp. z o.o. 15,83 0,0329 Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne MOTO-GOBEX. 8,36 0,0130 TRANSPORT S.A. 6,34 0,0131Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa TRANSBUD-GORZÓW5,5 0,0132 Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe LECH - Lech Skrzypek 0,69 0,00Razem 61 140,47 100,00W Gorzowie Wielkopolskim wytworzono w sektorze gospodarczym ok. 203 Mg odpadówniebezpiecznych (tab. 3.17.). Ok. 88% tych odpadów powstaje w 10 przedsiębiorstwach. Donajwiększych wytwórców odpadów niebezpiecznych należą Zakłady Włókien Chemicznych STILON,które wytworzyły ponad 54 Mg odpadów z tej grupy, co stanowi prawie 27% całkowitej ich ilości(tab. 3.17).Tab. 3.17. Masa odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego wytworzonych na obszarzeGorzowa Wielkopolskiego w roku 2001Lp.WytwórcaIlość(Mg/rok)%1 Zakłady Włókien Chemicznych STILON. 54,42 26,802 Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe EKO-DEJS 50,55 24,903 Zakład Metalowy TOMABO s.c. 20,79 10,244Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki - Spalarnia15,26Odpadów7,525 Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 10,92 5,386 Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 7,97 3,937 Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne MOTO-GOBEX 5,93 2,928 Zakład Usług Transportowych STILTRANS Sp. z o.o. 4,61 2,279 Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 3,6 1,7710 Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 3,52 1,7311 Elektrociepłownia Gorzów S.A. 3,03 1,4912 Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 2,76 1,3613 TRANSPORT S.A. 2,46 1,2114Samodzielny Publiczny Psychiatryczno-Wielospecjalistyczny2,41Zakład Opieki Zdrowotnej1,1915 Miejski Zakład Komunikacji 2,27 1,1216Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa1,5TRANSBUD-GORZÓW0,7417 STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 1,496 0,7418 Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 1,4 0,6919 Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 1,25 0,6220 M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 1,205 0,5921 Autoryzowana Stacja Obsługi Samochodów DAEWOO s.c. 1,15 0,5722 Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 1 0,4923 Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - 0,936 0,4646

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Lp.WytwórcaIlość(Mg/rok)%Gorzów Wlkp24 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 0,71 0,3525Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe LECH - Lech0,69Skrzypek0,3426 ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 0,45 0,2227 Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 0,219 0,1128 Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. 0,191 0,0929 Zakład Energetyczny Gorzów S.A. 0,18 0,0930 LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 0,115 0,0631 Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 0,055 0,03Razem 203,04 100,00W tabeli 3.18. przedstawiono wykaz przedsiębiorstw oraz ilości wytwarzanych przez nie odpadów.47

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 3.18. Masa odpadów z sektora gospodarczego wytworzonych przez poszczególneprzedsiębiorstwa na obszarze Gorzowa Wielkopolskiego w roku 2001 (wg grup głównych)WytwórcaGrupa 1Ilość(Mg/rok)Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 12Grupa 3STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 671,26Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 2Grupa 4Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 381Grupa 6Zakłady Włókien Chemicznych STILON 0,715Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 0,38Grupa 7Zakłady Włókien Chemicznych STILON 1,2Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 1,13Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 0,36Grupa 8STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 24,23Wydawnictwo Podatkowe GOFIN Sp. z o.o. 0,4Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 0,04Grupa 9Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 3,484Samodzielny Publiczny Psychiatryczno-Wielospecjalistyczny Zakład OpiekiZdrowotnej 2,41Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp 0,066Grupa 10Elektrociepłownia Gorzów S.A. 39329,18Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 6394,80Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 434LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 54,8Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 41Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 7,75Miejski Zakład Komunikacji 1,9M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 1,8Grupa 11Zakład Metalowy TOMABO s.c. 32,74Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 0,16Grupa 12Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 191,4Zakład Metalowy TOMABO s.c. 76,81STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 57,4Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 57,2Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp. 47,32Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 39,27ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 5,348

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.IlośćWytwórca(Mg/rok)Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 2,9Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 0,41Elektrociepłownia Gorzów S.A. 0,4Miejski Zakład Komunikacji 0,39Grupa 13Zakłady Włókien Chemicznych STILON 52,5Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe EKO-DEJS 50,55Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 6,79Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne MOTO-GOBEX 5,42Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 3,6Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 1,4STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 1,35Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa TRANSBUD-GORZÓW 1,2Zakład Usług Transportowych STILTRANS Sp. z o.o. 1,17Autoryzowana Stacja Obsługi Samochodów DAEWOO s.c. 1,15Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 0,97TRANSPORT S.A. 0,9Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp 0,87Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 0,68M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 0,6Miejski Zakład Komunikacji 0,54Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 0,42Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 0,41Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe LECH - Lech Skrzypek 0,36Zakład Metalowy TOMABO s.c. 0,25Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. 0,16ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 0,09Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 0,035LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 0,035Grupa 15Zakłady Włókien Chemicznych STILON 162,09Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. 150,31Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 85,89Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 48,38Wydawnictwo Podatkowe GOFIN Sp. z o.o. 15,43Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp 14,33Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 8,12STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 4,97Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 4,41Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 2,481Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne MOTO-GOBEX 2,14Elektrociepłownia Gorzów S.A. 1,57Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 1,49M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 1,1Miejski Zakład Komunikacji 0,6Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa TRANSBUD-GORZÓW 0,549

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.IlośćWytwórca(Mg/rok)LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 0,485ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 0,3Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 0,3Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 0,231Zakład Metalowy TOMABO s.c. 0,12Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 0,11Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 0,085Grupa 16Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 783,29Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 629,39Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. 539,65Zakłady Włókien Chemicznych STILON 306,91Zakład Energetyczny Gorzów S.A. 261,44Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 202,92Samodzielny Publiczny Psychiatryczno-Wielospecjalistyczny Zakład OpiekiZdrowotnej 144Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp 77,43Miejski Zakład Komunikacji 61,13Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 32,88Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 32,00ITALIAN LOOK Sp. z o.o. 29,06Zakład Mechaniczny MESTIL Sp. z o.o. 26,31Autoryzowana Stacja Obsługi Samochodów DAEWOO s.c. 24Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 23,39STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 19,32Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 17,57Przedsiębiorstwo Produkcji Katalizatorów LINDO-GOBEX 14,90LUBELLA S.A. Wytwórnia Makaronu Nr 2 12,08Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 11,36Zakład Usług Transportowych STILTRANS Sp. z o.o. 8,53Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 7,52TRANSPORT S.A. 5,44M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 4,905Elektrociepłownia Gorzów S.A. 3,81Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa TRANSBUD-GORZÓW 3,7Zakład Metalowy TOMABO s.c. 1,6Przedsiębiorstwo Motoryzacyjne MOTO-GOBEX 0,8Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe LECH - Lech Skrzypek 0,33Grupa 17Spółka Przemysłowa ZREMB-GORZÓW WLKP. S.A. - Gorzów Wlkp 925,25Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 590,9Miejski Zakład Komunikacji 137,93Elektrociepłownia Gorzów S.A. 106,82Zakłady Przemysłu Jedwabniczego SILWANA 45,6Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. 45,47Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 34,4350

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.IlośćWytwórca(Mg/rok)Fabryka Maszyn do Drewna GOMAD 25Volkswagen Elektro-Systemy Sp. z o.o. 20,28Zakłady Włókien Chemicznych STILON 15,75Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe EKO-DEJS 12,15Zakład Usług Transportowych STILTRANS Sp. z o.o. 11,6M&K Zakład Sieci Sanitarnych Sp. z o.o. 8,95Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska 7,94STOLBUD Gorzów Wlkp. Okna i Drzwi S.A. 5,071Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 4,94Przedsiębiorstwo Transportowo-Sprzętowe Budownictwa TRANSBUD-GORZÓW 0,1Grupa 18Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki 158,44Samodzielny Publiczny Psychiatryczno-Wielospecjalistyczny Zakład OpiekiZdrowotnej 22Zakłady Farmaceutyczne BIOWET Sp. z o.o. 7,54Grupa 19Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. 4739,57Elektrociepłownia Gorzów S.A. 1853,71Zakład Energetyczny ENERGO-STIL 290,55Zakłady Włókien Chemicznych STILON 180,8Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki - Spalarnia Odpadów 82,93Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. 6,6Poza w/w wytwórcami odpadów, w Gorzowie Wielkopolskim znajduję się 2 oczyszczalnie ścieków, wktórych powstaje rocznie 460 – 580 Mg s.m. osadów z procesów przemysłowych (tab. 3.19). Z tejilości około 20% osadów wykorzystywana jest do rekultywacji we własnym zakresie, natomiastpozostała ilość unieszkodliwiana jest przez składowanie (RZUO Gorzów Wlkp.).Tab. 3.19. Średnio – roczna ilość wytwarzanych przemysłowych osadów ściekowych. oraz sposóbpostępowania z nimiLokalizacja oczyszczalniRodzajściekówIlośćwytwarzanych(średnio)[Mg s.m./rok]ZPJ Silwana, ul. Walczaka,technologiczne 360 – 480Gorzów Wlkp.ZWCH Stilon S.A., ul.Pomorska, Gorzów Wlkp. technologiczneSposób postępowania zosadamiPrzekazywane doRZUO Gorzów Wlkp.- piasek z - wykorzystanie dopiaskownika – rekultywacji na terenie100 własnej oczyszczalni- skratki – 0,8 Przekazywane doRZUO Gorzów Wlkp.51

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.2.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesomodzysku i unieszkodliwieniaWedług danych GUS (tabela 3.20.) na terenie Gorzowa Wlkp. w 2001 roku (rok porównawczy)wytworzono 52,8 tys. Mg odpadów z sektora gospodarczego z czego unieszkodliwiono 80,5%,zagospodarowano 15%, a czasowo magazynowanych było 4,5% odpadów z sektora gospodarczego.Natomiast w roku 2002 na terenie miasta wytworzono 74,6 tys. Mg odpadów z sektora gospodarczegoz czego zagospodarowano 7,5 % odpadów, unieszkodliwiono 71,6 % odpadów, a czasowomagazynowano około 21 % odpadów.Tab. 3.20. Sposoby postępowania z odpadami z sektora gospodarczego na obszarze GorzowaWielkopolskiego w 2001 i 2002 r. (wg GUS)Rok 2002 Rok 2001WyszczególnienieTys.Tys.%%MgMgOgółem 74,6 100 52,8 100Ogółem tys. Mg/1 km 2 867,4 685,71. Poddane odzyskowi 5,6 7,5 8,1 152. Unieszkodliwione (razem)53,4 71,6 42,5 80,52.1 Kompostowane2.2 Składowane na składowiskachwłasnych i innych-53,40,342,23. Magazynowane 15,6 20,9 2,2 4,54. Odpady dotychczas składowane(nagromadzone) na składowiskachwłasnych 2320,7 2268,0Tys. Mg/1 km 2 27,0 29,5100%90%80%70%4,5%20,90%[%]60%50%40%80,5%71,60%30%20%10%200215,0%7,50%2001 0%2001 20020,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0%Latazagospodarowane % masy unieszkodliwiane wytworzonych odpadów magazynowaneRys. 3.3. Sposób postępowania z odpadami z sektora gospodarczego na obszarze Gorzowa Wlkp. wroku 2001 i 200252

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.2.3. Istniejące systemy zbierania wszystkich odpadówPowstające w obiektach przemysłowych odpady są z reguły zbierane selektywnie, w zależności oddalszego postępowania z nimi. Sposób zbiórki, wymagania stawiane pojemnikom oraz miejscommagazynowania odpadów regulowane są zapisami odpowiednich aktów prawnych.Transport odpadów powstających w zakładach przemysłowych z ich miejsc wytwarzania do miejscich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem środków transportu, będącychw gestii:• wytwórców odpadów• właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania• specjalistycznych firm transportowychSposób transportu odpadów jest ściśle uzależniony od rodzaju odpadów i regulowany jest przezodpowiednie przepisy, w tym ADR (Dz. U. Nr 194, poz. 1629 z 2002 r. z późn. zm.).3.2.4. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku iunieszkodliwiania odpadów przemysłowychRodzaj instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów z sektora przemysłowego na terenieGorzowa Wielkopolskiego przedstawiono w tabeli 3.21.Tab. 3.21. Wykaz instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów przemysłowych na terenieGorzowa WielkopolskiegoNazwa(właściciel/zarządzający)Adres Nazwa instalacji UwagiPPHU Alifer Walczaka 25, 66-400Gorzów WlkpRecykling pojazdówsamochodowychZasięg: odpadywłasne,województwoPrzepustowość/Przepustowośćdocelowa(Mg/rok):522,4/1000ALIFER s.c. Walczaka 25, 66-400 Punkt złomowaniaGorzów WlkpENERGOAUTO Sp. z o.o. Energetyków 4, Punkt złomowania66-400 Gorzów WlkpJ i K Ciesielscy Żwirowa 140a , Punkt złomowania66-400 Gorzów WlkpPRO-EKOPodmiejska, zagęszczanie66-400 Gorzów WlkpPrzedsiębiorstwo Usług Bierzarina 5, SpalanieEkologicznych Sp. z o.o. 66-400 Gorzów WlkpSamodzielny PublicznySzpital WojewódzkiDekerta 1,66-400 Gorzów WlkpSkup i Sprzedarz Części iAkcesoriówSamochodowych s.c.Żwirowa ,66-400 Gorzów WlkpHOVAL GG 14, spalarniaodpadów medycznych iweterynaryjnychPunkt złomowania pojazdówsamochodowychStilon SA Walczaka 25, Przetwarzanie odpadów,Zasięg: odpadywłasne,województwo, kraj.Przepustowość/Przepustowośćdocelowa(Mg/rok): 800 / 950Zasięg: odpadywłasne,województwo, kraj.Przepustowość/Przepustowośćdocelowa(Mg/rok): 250 / 25053

Nazwa(właściciel/zarządzający)WTÓRPOL Koniawska 34a,66-400 Gorzów WlkpPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Adres Nazwa instalacji Uwagi66-407 Gorzów Wlkp odzysk surowców. Odbierapoliamid PA6Przetwarzanie odpadówpolimerowychCharakterystyka Spalarni Odpadów MedycznychSpalarnia odpadów medycznych w Gorzowie to instalacja typu HOVAL GG-14. Przeznaczonajest do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych i innych odpadów przemysłowych.Instalacja umożliwia odzysk energii powstającej ze spalania odpadów.Ilość spalanych odpadów w trakcie pełnego cyklu wynosi 3000 kg/dobę (950 Mg/rok).Spalarnia Odpadów w Gorzowie spala głównie odpady medyczne z grupy 18 01 (odpady z grupy 1802 stanowią zaledwie 2 – 3 % całej masy unieszkodliwianych odpadów).Odpady odbierane są ze szpitali, gabinetów lekarskich, aptek, lecznic weterynaryjnych Niewielkieilości odpadów kierowane są do spalania z innych firm. Łącznie w 2001 r. dostarczono do spalarniponad 780 Mg odpadów pochodzących od ok. 200 wytwórców z województw lubuskiego,zachodniopomorskiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego.3.2.5. Charakterystyka szczegółowa gospodarki odpadami (wybrane branże i odpady,odpady problemowe)Zgodnie z art. 15 ust. 7 ustawy o odpadach z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 628),poniżej omówiono gospodarkę następującymi odpadami: odpady budowlane, wraki samochodowe,opony oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie iakumulatory. Odpady opakowaniowe omówiono w części dotyczącej odpadów z sektorakomunalnego.3.2.5.1. Odpady budowlane ze szczególnym uwzględnieniem azbestuRóżnorodność typów i rodzajów odpadów budowlanych wiąże się z faktem, iż powstają one w wieludziedzinach gospodarki komunalnej, budowlanej, w przemyśle, w rolnictwie a także w wielu innychsektorach gospodarczych. Strumienie odpadów generowane w trakcie budowy, remontów i demontażuobiektów budowlanych tworzą:• materiały i elementy budowlane o charakterze ceramicznym, takie jak beton, cegły, tynki,płyty itp. a także podobne odpady z remontów i przebudowy dróg,• odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych,• odpadowe asfalty, smoły, papa,• gleba i ziemia z wykopów i urobek z pogłębiania,• złom stalowy i metali kolorowych oraz stopów metali.Odpady azbestowe powstają głównie w budownictwie podczas prowadzonych prac demontażowych.Wysoki wskaźnik odzysku i zagospodarowania odpadów z grupy 17 może sugerować, że w wieluprzypadkach gospodarka tymi odpadami jest prowadzona w sposób prawidłowy. Jak należyprzypuszczać pewien odsetek odpadów powstających w trakcie budowy i remontów obiektówbudowlanych nie jest jednak wykazywany w oficjalnych sprawozdaniach. Uwaga ta odnosi się przedewszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw remontowo-budowlanych świadczących usługi dlaludności. Strumień odpadów powstających w tym sektorze trudno jest oszacować, jednak możnaprzyjąć, że wynosi on około 10% ilości objętej statystyką. Szacuje się, że rocznie w Gorzowie Wlkp.powstaje ok. 6,5 tys. Mg odpadów budowlanych (patrz rozdz. 3.1.1.1.).Najlepiej rozwiązane są problemy odzysku i zagospodarowania złomu metali kolorowych i stali orazżeliwa. Odpady te gromadzone są na bazie systemu punktów skupu surowców wtórnych i przerabianew hutnictwie żelaza i w hutnictwie metali kolorowych. System ten działa od dłuższego czasu w Polscei okazał się ważnym i skutecznym elementem systemu przeróbki odpadów i surowców wtórnych.54

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Odpady z drewna, tworzyw sztucznych i szkła również posiadają odpowiednią bazę przetwórczą.Szkło i stłuczka szklana zagospodarowywana jest w hutach szkła jako pełnowartościowy surowiec,pod warunkiem, że surowiec ten nie jest zanieczyszczony farbą, kitem lub innymi składnikamiorganicznymi. Również odpady drewna budowlanego są zagospodarowywane w sposób odpowiedni -zwykle wykorzystywane jest ono do produkcji płyt wiórowych lub do celów energetycznych. Wprzypadku odpadów z tworzyw sztucznych możliwy jest recykling części tych odpadów, podwarunkiem ich odpowiedniego posortowania. Należy podkreślić, że w tym obszarze występująnajwiększe trudności i zaniedbania. Wyjściem z tej sytuacji byłby przynajmniej odzysk energii zodpadów z tworzyw sztucznych.Gruz budowlany jest zagospodarowywany w około 70 - 80%, głównie w budownictwie i jakokruszywo do budowy i utwardzania dróg. Ten kierunek unieszkodliwiania odpadów z rozbiórkiobiektów budowlanych należy traktować jako priorytetowy i podjąć działania, które zwiększyłybystopień ponownego wykorzystania (recyklingu) tych odpadów. Uruchomienie programu budowyautostrad stworzy w tym zakresie nowe możliwości, jednak warunkiem powodzenia tej strategii jeststworzenie odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych i ekonomicznych, które spowodują,że nawet drobni wytwórcy odpadów budowlanych byliby zainteresowani przekazywaniem ich na tecele. Wymaga to opracowania i wdrożenia do praktyki spójnego i efektywnego systemu zbiórkiodpadów budowlanych.Na terenie Gorzowa znajduje się Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych przy ul.Małyszyńskiej, gdzie odpady budowlane są gromadzone, a po zebraniu odpowiedniej ilości odpadówbędą one rozdrabniane i sortowane na frakcje handlowe za pomocą sprzętu mobilnego.Aktualnie brak jest całkowitych i kompleksowych danych na temat ilości odpadów azbestowych naobszarze miasta Gorzowa. Odpady zawierające azbest unieszkodliwia się przez ich składowanie.Składowanie będzie nadal główną metodą unieszkodliwienia tej grupy odpadów. W pozostałychczęściach kraju planuje się budowę nowych składowisk, na których będą przyjmowane odpadyazbestowe. Adaptowane będą również niektóre składowiska odpadów komunalnych poprzezwydzielenie odpowiednich kwater, co jest zgodne z wymogami przepisów o ochronie środowiska. Naterenie RZUO Gorzów – Chóścik znajduje się wydzielona część kwatery do składowania odpadówazbestowych oraz miejsce do ich czasowego magazynowania (zasiek nr 4). Zakład posiada równieżstosowne zezwolenia i decyzje w tym zakresie.Istnieje wiele firm (głównie budowlanych) zajmujących się demontażem elementów budowlanychzawierających azbest. Firmy te mają obowiązek składowania tych odpadów z zapewnieniem zasadochrony środowiska i przekazania zakładowi zajmującemu się ich unieszkodliwianiem na podstawiewłaściwej decyzji.3.2.5.2. Wyeksploatowane pojazdyWedług danych Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. na terenie Gorzowa Wlkp.znajdują się 3 przedsiębiorstwa uprawnione do kasacji pojazdów. Problem pozbycia się przezmieszkańców zużytych samochodów jest rozwiązany w skali miasta. Samochody przeznaczone dokasacji są przyjmowane w następujących miejscach (tab. 3.22).Tab. 3.22. Wykaz przedsiębiorstw uprawnionych do kasacji pojazdów na terenie Gorzowa Wlkp.L.p. Nazwa firmy Adres składnicy1 „ALIFER" s.c. PPUH2Skup i Sprzedaż Części i AkcesoriiSamochodowych s.c.ul. Walczaka 2566-400 Gorzów Wlkp.ul. Żwirowa 140A66-400 Gorzów Wlkp.3Zakład Usług Motoryzacyjnych„ENERGOAUTO” Sp. z o.o.ul. Energetyków 466-400 Gorzów Wlkp.55

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Na terenie Gorzowa Wlkp. w latach 2001 9 2002 zezłomowano następujące ilości pojazdów: (tab.3.23.):Tab. 3.23. Ilość złomowanych pojazdów na terenie Gorzowa Wlkp. w 2001 i 2002 r.WyszczególnienieRok2001 2002samochody osobowe 489 335samochody ciężarowe 29 72motocykle i motorowery 17 10W/w jednostki posiadają koncesje na wydanie dokumentu upoważniającego do wyrejestrowaniasamochodu. Istnieje także wiele punktów, które skupują już wyrejestrowane wraki samochodowe,rozbierają je, segregują i odzyskują surowce wtórne. Wycofane z eksploatacji pojazdy w większościprzypadków trafiają do przedsiębiorstw, które zajmują się demontażem samochodów, ale także dowarsztatów samochodowych i do przedsiębiorstw zajmujących się regeneracją częścisamochodowych. Są to na ogół przedsiębiorstwa niewielkie, zatrudniające kilka osób, słabowyposażone technicznie, których podstawowe źródło przychodów stanowi sprzedaż używanych iregenerowanych części samochodowych oraz inne usługi (handel nowymi częściami, naprawysamochodów, zbiórka złomu, usługi transportowe). Materiały przeznaczone do recyklingu stanowiąokoło 85% masy wraku samochodowego. Należą do nich przede wszystkim:• złom stalowy• zużyte opony i guma• oleje i niezużyte resztki paliwa• szkło• płyny hamulcowe i chłodniczePozostałość nie nadającą się do recyklingu stanowi około 15% masy całego wraku samochodowego.Są to głównie pianki poliuretanowe, dla których brak jest odpowiedniej technologii odzysku lubunieszkodliwiania, zanieczyszczona guma, masy tłumiące hałas, niektóre rodzaje tworzyw (np.izolacje kabli elektrycznych).3.2.5.3. Zużyte oponyZgodnie ze złożonymi sprawozdaniami, w roku 2002 w Gorzowie Wielkopolskim wprzedsiębiorstwach powstało ok. 40 Mg zużytych opon. Jednak dokładne określenie zasobówzużytych opon jest bardzo trudne ze względu na niekompletność danych. Można je natomiastoszacować na podstawie ilości kupowanych opon na wymianę lub na podstawie ilościzarejestrowanych pojazdów, uwzględniając czas zużycia opon. W obu przypadkach niezbędna jestznajomość struktury rynku opon i ilości opon wprowadzanych na rynek. Szacunki takie dokonane napodstawie pracy PBZ-030-08 pt. „Opracowanie ogólnokrajowego systemu utylizacji odpadówgumowych” wykazały, że w Polsce, w 2000 r. powstało ok. 100 tys. Mg zużytych opon, z czegoprocesowi odzysku i unieszkodliwiania poddano ok. 35% tych odpadów.Na producentów i importerów opon nałożono obowiązek odzysku zużytych opon (ustawa oobowiązkach producentów oraz opłacie produktowej i depozytowej), a stopień odzysku tych odpadóww latach 2004 - 2007 powinien wzrastać i wynosić odpowiednio w kolejnych latach:2004 r. - 50%2005 r. - 60%2006 r. - 70%2007 r. - 75%56

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.2.5.4. Odpady z jednostek służby zdrowia i placówek weterynaryjnychOdpady medyczne powstają w ośrodkach służby zdrowia, placówkach weterynaryjnych, laboratoriachbadawczych, zakładach farmakologicznych, prywatnych gabinetach lekarskich i stomatologicznych,ambulatoriach, instytutach badawczych, zakładach kosmetycznych. Do tej grupy zalicza się równieżpozostałości z domowego leczenia (dializy, podawanie insuliny, opatrunki, farmaceutyki itp.).Ich ilość jest ściśle uzależniona od zakresu świadczonych usług zdrowotnych. Według danychliteraturowych wskaźnik ilości powstających odpadów waha się od 0,02 do 1,2 kg/łóżko, dzień.Wartość wskaźnika ilości odpadów powstających w prywatnych gabinetach lekarskich iweterynaryjnych (wg Wandrasza) przedstawiono w tabeli 3.24.Tab. 3.24. Wskaźnik ilości odpadów powstających w gabinetach lekarskich i weterynaryjnychL.p. GabinetyRazem(kg/dobę)1 Chirurg 0,182 Ginekolog 0,423 Internista 0,034 Laboratorium analityczne 0,105 Laryngolog 0,086 Okulista 0,037 Ortopeda 0,158 Pediatra 0,069 Protetyk 1,1210 Radiolog 0,0411 Rehabilitant 0,0212 Stomatolog 0,5713 Urolog 0,3714 Weterynarz 0,80Z toksykologicznego punktu widzenia odpady medyczne mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życiaczłowieka głównie ze względu na zawartość w nich chorobotwórczych drobnoustrojów: bakterii,prątków, wirusów, grzybów i pasożytów. W wyniku tego mogą one być źródłem infekcji, czylizakażeń tak wewnątrzszpitalnych, jak i poza szpitalem. Niektóre bakterie występujące w odpadachmedycznych wykazują zdolność tworzenia form przetrwalnikowych, co pozwala im na przeżycie wniedogodnych warunkach środowiskowych. Nabierają one odporności na podwyższoną temperaturę,brak wody, brak substancji odżywczych, promieniowanie UV, zmiany pH. Innym problemem jestwystępowanie w odpadach medycznych substancji chemicznych używanych w lecznictwie, mogącychbyć przyczyną zachwiania równowagi w ekosystemie. Niekorzystny wpływ przejawiają teżwyjałowione pozostałości tkanki organicznej, które podczas dekarboksylacji bakteryjnejodpowiednich aminokwasów mogą powodować powstawanie alifatycznych diamin - putrescyny ikadaweryny - nazywanych jadem trupim. Stąd można przyjąć, że odpady medyczne stanowią istotnezagrożenia dla ludzi i środowiska i w związku z tym problem ich bezpiecznego unieszkodliwiania jestbardzo istotny.Odpady medyczne zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów,klasyfikowane są w grupie 18 01, a odpady weterynaryjne w grupie 18 02. Część z tych odpadów (10grup o kodach: 18 01 02*, 18 01 03*, 18 01 06*, 18 01 08*, 18 01 10*, 18 01 80*, 18 01 82*, 18 0202*, 18 02 05*, 18 02 07*) kwalifikowana jest jako odpady niebezpieczne. Zgodnie z zapisami ustawyo odpadach za odpady niebezpieczne uważane są następujące odpady:57

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.1. należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 doustawy oraz posiadające, co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr4 do ustawy lub2. należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 doustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 doustawy oraz posiadające, co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr4 do ustawy.Na liście A w załączniku 2 znajdują się odpady medyczne oraz środki farmaceutyczne, leki i środkistosowane w medycynie, a także inne odpady zaliczane do grupy odpadów specjalnych. Wedługzałącznika 4, aby odpad z listy A mógł być zaliczony do niebezpiecznych musi być między innymiodpadem:• toksycznym,• mutagennym,• wybuchowym,• łatwopalnym,• zakaźnym,• reaktywnym w połączeniu z wodą.Lista B obejmuje również rodzaje odpadów specyficznych i specjalnych. Zawierają one składnikiwymienione w załączniku 3, np. substancje zakaźne, metale ciężkie, farmaceutyki i związkistosowane w medycynie. Muszą też wykazywać wyżej już wymienione własności, które powodują, żeodpad jest niebezpieczny.Na podstawie licznych opracowań literaturowych z zakresu odpadów medycznych szacuje się, żenajczęściej w składzie odpadów powstających w placówkach medycznych występują:• w 60% odpady będące zwykłymi odpadami komunalnymi,• w 30% odpady stanowiące grupę specyficznych dla działalności tego typu obiektów,• w 10% odpady wymagające specjalnego nadzoru, w tym w 3% odpady zainfekowane.Skład morfologiczny odpadów medycznych jest bardzo zróżnicowany, brak jest równieżujednoliconych metod ich badania. Trudności oznaczania wynikają z przestrzegania wymagań BHP.Średnio, ilościowy skład tych odpadów kształtuje się następująco:• materiały opatrunkowe (bandaże i wata) około 40 %,• papiery i karton około 20 %,• odpady z tworzyw sztucznych około 20%,• szczątki ludzkie około 10%,• pozostałe odpady około 10 %.Są to szacunkowe wyniki, ilość i rodzaj powstających odpadów jest ściśle uzależniony od specjalizacjiobiektu. Dla przykładu, na oddziałach urazowych zwiększony jest udział odpadów pooperacyjnych,zawierający większą niż przeciętna ilość szczątków anatomicznych, zakrwawionych, a więcwilgotnych środków opatrunkowych itp., w przeciwieństwie np. do okulistyki czy epidemiologii,gdzie dla odmiany zużywa się znaczne ilości zastrzyków, szkła, pojemników itp., a materiałyopatrunkowe są za to z reguły suche.Najczęściej występujące właściwości fizykochemiczne odpadów z diagnostyki i lecznictwa to:• toksyczność,• korozyjność (kwasy o pH < 2 lub ługi o pH > 12),• palność,• reaktywność (eksplozyjność, reakcyjność w połączeniu z wodą),• genotoksyczność (kancerogenność, mutagenność, teratogenność).O własnościach fizykochemicznych odpadów medycznych głównie decyduje ich całkowity składelementarny. Natomiast bardzo ważne z punktu widzenia termicznego przekształacania odpadówmedycznych są ich właściwości paliwowe. Decyduje o nich skład morfologiczny odpadów, adokładniej ich skład elementarny, a jest on bardzo zróżnicowany. Odpady poszpitalne, rozpatrywane zpunktu widzenia efektywności ich spalania można podzielić na:58

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• odpady palne - jest to mieszanina łatwo palnych odpadów takich jak papier, tektura,lignina, ubrania jednorazowe itp. Ten typ odpadów zawiera do 10% wilgoci i 5% częściniepalnych. Ich średnia wartość opałowa wynosi ponad 20 000 kJ/kg;• odpady pozabiegowe i pooperacyjne na które składają się odpady stałe (jak gaziki, nici)i organy anatomiczne. Zawierają one do 85% wilgoci. Wartość opałowa tych odpadówjest niewielka, rzędu 2 360 kJ/kg;• odpady stałe z tworzyw sztucznych stanowią głównie odpady z polietylenu, z któregowykonane są strzykawki jednorazowe, zestawy do przetaczania krwi, opakowania na lekii odczynniki. Wartość opałowa polietylenu jest wysoka i wynosi 46 500 kJ/kg;• odpady inne takie jak leki, odczynniki, igły, resztki żywności itp., wykazujące z regułyznikomą wartość opałową.Odrębną grupę stanowią odpady medyczne specjalne. W ich skład wchodzą odpadowe środkilecznicze zawierające metale ciężkie, takie jak: kadm i selen (szampony itp.), cynk (substancjemineralne, witaminy, płyny infuzyjne, puder) lub rtęć (środki konserwujące) czy ołów (plastry,maści), a także cytostatyki oraz środki dezynfekcyjne. W grupie tej znajdują się substancjeradioaktywne mające szerokie zastosowanie w medycynie, między innymi stosuje się je w badaniach,diagnostyce, terapii. Wyróżniają się one różnym czasem ich półrozpadu. Jednak stosowane wlecznictwie substancje promieniotwórcze nie stanowią większego zagrożenia z uwagi na stosunkowokrótki okres ich półrozpadu.W oparciu o badania Spalarni Odpadów Medycznych w Gorzowie, a także dostępne informacjeliteraturowe, w tabeli 3.25. zestawiono podstawowe dane o składzie odpadów medycznych.Tab. 3.25. Skład morfologiczny wybranych grup odpadów medycznych (%)SkładnikOdpadykomunalneOdpadyposzpitalnespecyficzneTworzywa sztuczne 21 31 (28-36)Metale 1 1Papier, opakowania 57 48 (42-63)Szkło 2 9Guma 1 1Odpady organiczne 9 4Odpady specjalne 9 6Razem 100 100System odbioru odpadów medycznych od niepublicznych ZOZ-ów, prywatnych lecznic lub gabinetówlekarskich, lecznic weterynaryjnych jest słabo rozwinięty, miedzy innymi na skutek niewiedzyprowadzących działalność w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych o obowiązkachwynikających z prawa ochrony środowiska i ustawy o odpadach. Najczęściej, prowadzącychinstalacje termicznego przekształcania odpadów medycznych i weterynaryjnych gotowi są przyjąć dounieszkodliwienia odpady wyżej wymienionych placówek służby zdrowia pod warunkiemdostarczenia ich na teren spalarni w umówiony sposób. Brak jest zorganizowanego systemu odbiorutego typu odpadów od prywatnych lecznic i gabinetów.Zgodnie z definicją zamieszczoną w ustawie o odpadach, przez odpady weterynaryjne rozumie sięodpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usługweterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń nazwierzętach.Odpady powstające w placówkach weterynaryjnych podobnie jak w placówkach medycznychreprezentują materiał o bardzo zróżnicowanym poziomie zagrożenia chemicznego i sanitarnego jakrównież właściwościach fizycznych. Aktualnie brak jest wiarygodnych danych dotyczącychwskaźników ilościowych i składu morfologicznego odpadów powstających w gabinetach i lecznicach59

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.weterynaryjnych. Według danych ankietowych na terenie Gorzowa Wielkopolskiego funkcjonuje 12jednostek weterynaryjnych.Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska nie posiada danych na temat wielkości emisji odpadówniebezpiecznych z gabinetów weterynaryjnych działających na terenie Gorzowa, placówki te niewystępowały o pozwolenie na wytwarzanie ww. odpadów.3.2.5.5. Przepracowane olejeZgodnie ze złożonym sprawozdaniami, w obiektach przemysłowych m. Gorzowa Wlkp. wytworzono131 Mg przepracowanych olejów. Gospodarka tymi odpadami jest dobrze zorganizowana. Wytwórcytej grupy odpadów mają zwykle podpisane umowy z koncesjonowanymi zakładami zajmującymi sięunieszkodliwianiem/odzyskiem przepracowanych olejów.3.2.5.6. Akumulatory i baterieW ramach działalności ZUO, z masy odpadów komunalnych wydzielane są baterie i akumulatory (tab.3.26).Tab. 3.26. Ilość zbieranych baterii i akumulatorów w Gorzowie Wlkp.LataMasa (Mg)2000 3,42001 8,42002 28,62003 7,63Największymi wytwórcami tej grupy odpadów w postaci wielkogabarytowych akumulatorów sąprzede wszystkim środki transportu. Wykorzystane akumulatory stanowią odpad niebezpieczny (1606), zawierają one niebezpieczne składniki, takie jak: związki ołowiu, ołów metaliczny, 19% kwassiarkowy. Praktycznie, każda część akumulatorów kwasowo-ołowiowych, czy niklowo-kadmowychstanowi odpad. Podczas rozbiórki takich akumulatorów powstają:• odpady tworzyw sztucznych – obudowa,• płyty ołowiane,• elektrolit,• szlamy ( najczęściej ołowiowo-siarkowe).Od momentu obowiązywania opłaty depozytowej (kaucji) na akumulatory, obserwuje się wyraźnązmianę w sposobie postępowania z odpadami z grup 16 06. Bardzo wiele podmiotów uzyskałodecyzje na zbieranie w/w odpadów celem przekazania ich do koncesjonowanej firmy zajmującej sięodzyskiem lub unieszkodliwieniem akumulatorów. Są to głównie firmy, które zajmują się sprzedażąakumulatorów, bowiem mają one obowiązek zbiórki tych odpadów, pobierając przy zakupie tzw,kaucję czyli opłatę produktową.Akumulatory wraz z elektrolitem kierowane są do zakładów unieszkodliwiających, których jest wPolsce dostateczna ilość. Natomiast baterie i akumulatory małogabarytowe nie są przetwarzane, gdyżw kraju brak odpowiedniej technologii, są natomiast pozyskiwane przez producentów, celemwywiązania się z nałożonego na nich obowiązku odzysku. Do czasu opracowania technologii odpadyte powinny być składowane na składowiskach odpadów niebezpiecznych.60

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.3.2.5.7. PCBW chwili obecnej jest prowadzona ewidencja urządzeń zanieczyszczonych PCB i podjęte zostanądziałania techniczne dla eliminacji tych urządzeń i bezpiecznego usuwania olejów odpadowychzawierających powyżej 50 ppm PCB/PCT (np. oczyszczania transformatorów o zawartości powyżej0,005% wagowych PCB). Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji spoczywa na wykorzystującymPCB (Dz. U. 96. poz. 860. par. 6). W terminie jednego miesiąca po przeprowadzonej inwentaryzacjinależy przedłożyć informację do wojewody, a w przypadku osób fizycznych nie będącychprzedsiębiorcami do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.Aktualnie w Polsce unieszkodliwianie ciekłych odpadów z PCB można zrealizować jedynie wZakładach ANWIL S.A. we Włocławku, które eksploatują od 1998 r. instalację odzysku chlorowodoruz odpadów chloroorganicznych oraz w Zakładach Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym.Na terenie kraju brak jest instalacji niszczenia złomowanych kondensatorów z PCB. Możliwe jestunieszkodliwienie kondensatorów z PCB poza granicami kraju. Zbiórką i nadzorem nad przewozemdo spalarni w zakładach TREDI we Francji zajmuje się firma POFRABAT.61

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.4. PROGNOZA ZMIAN4.1. Odpady z sektora komunalnegoNa ilość wytwarzanych odpadów komunalnych wpływa liczba mieszkańców oraz zmianyjednostkowych wskaźników emisji odpadów, których trendy zmian wynikają głównie z przesłanekrozwoju gospodarczo – społecznego i ekonomicznego. Ze względu na brak odpowiednich danychdotyczących miasta Gorzowa, prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu odane zamieszczone w Krajowym planie gospodarki odpadami (M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159). Danete powinny zostać zweryfikowane przy najbliższej aktualizacji Planu.W tabelach 4.1. i 4.2. zamieszczono dane dotyczące prognozowanej masy poszczególnych strumieniodpadów w Gorzowie Wlkp..Tab. 4.1. Prognozowana ilość powstających odpadów komunalnych w Gorzowie Wielkopolskim wlatach 2004 – 2011 (tys. Mg/rok)Rok Razem2004 61,02005 63,42006 65,12007 67,02008 69,02009 71,22010 73,52011 75,7Tab. 4.2. Prognozowana ilość poszczególnych strumieni odpadów w latach 2004 - 2011 (tys. Mg/rok)Strumień odpadów 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Domowe organiczne 12,3 12,5 12,7 12,9 13,0 13,2 13,4 13,5Odpady zielone 1,4 1,4 1,4 1,5 1,5 1,5 1,6 1,6Papier i karton nieopakowaniowy 3,9 4,0 4,0 4,1 4,2 4,2 4,3 4,3Opakowania papierowe 6,8 7,3 7,8 8,4 9,0 9,6 10,3 11,1Opakowania kompozytowe 0,8 0,8 0,9 0,9 1,0 1,1 1,2 1,2Tworzywa szt. nieopakowaniowe 6,5 6,6 6,6 6,6 6,6 6,7 6,7 6,6Opakowania z tworzywsztucznych 2,6 2,7 2,9 3,1 3,4 3,6 3,9 4,2Odpady tekstylne 1,7 1,7 1,7 1,7 1,8 1,8 1,8 1,8Szkło nieopakowaniowe 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4 0,4Opakowania szklane 4,3 4,5 4,7 5,0 5,2 5,5 5,8 6,1Metal 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7Opakowania stalowe 0,7 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,9 0,9Opakowania aluminiowe 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3Odpady mineralne 1,9 1,9 1,9 2,0 2,0 2,1 2,1 2,2Drobna frakcja popiołowa 5,4 5,3 5,2 5,1 4,9 4,8 4,7 4,6Odpady wielkogabarytowe 3,5 3,8 3,8 3,8 3,8 3,9 3,9 3,9Odpady budowlane 7,0 7,6 8,1 8,6 9,1 9,7 10,3 11,1Odpady niebezpieczne 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4Razem 61,0 63,4 65,1 67,0 69,0 71,2 73,5 75,762

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.4.2. Osady ściekoweNależy spodziewać się zwiększania ilości osadów ściekowych na terenie Gorzowa Wlkp. w związku zplanowanymi inwestycjami związanymi z podnoszeniem efektywności gorzowskiej oczyszczalniścieków oraz z planowanym podłączeniem większej liczby mieszkańców do sieci kanalizacyjnej.Obecnie stopień skanalizowania miasta wynosi 95%.4.3. Odpady z sektora gospodarczegoZmiany w ilości i rodzaju wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów w perspektywieczasowej do roku 2011 zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu,rzemiosła i usług. Z doświadczeń światowych wynika, że na każde 1% wzrostu PKB przypada 2%wzrostu ilości wytwarzanych odpadów (Krajowy plan gospodarki odpadami, 2002). Przyjmującwariant „optymistyczny” rozwoju sytuacji w Polsce, jako stałą tendencję przewiduje się wyjściez recesji i dalszy rozwój gospodarczy kraju w następstwie restrukturyzacji przemysłu i handluw okresie najbliższych 8 lat.Budowie nowoczesnej gospodarki w Polsce towarzyszyć będzie rozwój małych i średnichprzedsiębiorstw.Do roku 2011 sytuacja demograficzna nie będzie ulegać większym zmianom. Dominować będziejednak tendencja zniżkowa w liczbie mieszkańców. Z poprawą warunków życia wzrastać będzieśrednia wieku mieszkańców, co spowoduje większe zapotrzebowanie na usługi medyczne. Skutkiemtego będzie wzrost ilości odpadów z jednostek służby zdrowia.Upowszechniane będą, wzorem ocen oddziaływania na środowisko, oceny cyklu życiowegoproduktu. Dotyczyć to będzie przede wszystkim grup produktów o wysokiej materiałochłonności iodpadowości oraz produktów zawierających substancje niebezpieczne dla środowiskaObecna polityka państwa w zakresie ochrony środowiska promuje wdrażanie nowych technologiimało – i bezodpadowych, metod Czystej Produkcji oraz budowę własnych instalacji służącychodzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów przez ich wytwórców. W perspektywie kilkunastu latspowoduje to spadek ilości wytwarzanych odpadów w istniejących zakładach oraz zwiększeniestopnia odzysku odpadów u ich wytwórców.Tendencji tej towarzyszyć będzie trend odwrotny polegający na ujawnianiu przez kontrolerówodpadów wytwarzanych przez przedsiębiorstwa, które jak dotąd nie wystąpiły o odpowiedniezezwolenia. Dotyczyć to będzie głównie niewielkich zakładów oraz jednostek weterynaryjnych.Ocenia się, że udział tzw. „Szarej strefy odpadowej”, składającej się głównie z małych zakładówprodukcyjnych, rzemieślniczych i usługowych wynosi 5 – 8% całości obecnego strumienia odpadóww Polsce (Krajowy plan gospodarki odpadami, 2002).Restrukturyzacja rolnictwa poprzez przemiany własnościowe i przekształcanie struktury agrarnej(prywatyzacja gruntów po PGR-ach, stały wzrost powierzchni gospodarstw rolnych) spowodujezmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie, wzrost produkcji na najlepszych gruntach oraz stopniowąeliminację upraw na gruntach małoproduktywnych i przekazywanie ich pod zalesianie. Intensyfikacjarolnictwa spowoduje wzrost ilości opakowań po pestycydach. Zmniejszać się będzie jednaktoksyczność stosowanych preparatów.Tab. 4.3. Prognozowane zmiany w poszczególnych grupach odpadów wytwarzanych w sektorzegospodarczymGrupa Nazwa odpadu Prognoza01 Odpady powstające przyposzukiwaniu, wydobywaniu,fizycznej i chemicznej przeróbcerud oraz innych kopalin03 Odpady z przetwórstwa drewnaoraz z produkcji płyt i mebli,Ze względu na niewielkie ilości powstających odpadów(12 Mg - płuczki i inne odpady wiertnicze z odwiertówwody słodkiej), ewentualne zmiany w ich ilości niebędą miały istotnego wpływu na bilans odpadów.Oczekiwane zmniejszenie toksyczności. Obserwuje sięwycofanie stosowania formaldehydu w tym przemyśle63

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Grupa Nazwa odpadu Prognozamasy celulozowej, papieru itekturymeblowym dzięki czemu zmniejszy się toksycznośćodpadów.04 Odpady z przemysłu skórzanego, Biorąc pod uwagę oczekiwane tworzenie barier wfutrzarskiego i tekstylnego imporcie artykułów tekstylnych z Azji, należyoczekiwać wzrostu produkcji, a co za tym idzie ilości06 Odpady z produkcji,przygotowania, obrotu istosowania produktów przemysłuchemii nieorganicznej07 Odpady z produkcji,przygotowania, obrotu istosowania produktów przemysłuchemii organicznej08 Odpady z produkcji,przygotowania, obrotu istosowania powłok ochronnych(farb, lakierów, emaliiceramicznych), kitu, klejów,szczeliw i farb drukarskich09 Odpady z przemysłufotograficznego i usługfotograficznychodpadów.Ze względu na niewielkie ilości (około 1Mg/rok),ewentualne zmiany w ich ilości nie będą miałyistotnego wpływu na bilans odpadówNie oczekuje się zmian.Farby, lakiery, kleje i szczeliwa są coraz mniejszkodliwe, a technologie redukują ilość odpadów.Miejsca powstawania tych odpadów tradycyjniestanowiły część innych większych podmiotówgospodarczych produkujących wyroby gotowe. Obecniemateriały do produkcji określonych wyrobówsprowadzane są w postaci wykończonej co zmniejszailość odpadów.Zmiana technologii wytwarzania obrazu, przechodzeniena metody cyfrowe robienia zdjęć prowadzi dozmniejszenia ilości i toksyczności odpadów. Zakładyprowadzące usługi reprodukcji odbitek fotograficznychdziałają na bazie automatów, z których odpady sąstandardowo zbierane i przekazywane do odzysku iunieszkodliwienia.10 Odpady z procesów termicznych Ze względu na sukcesywne wyłączanie ciepłowniopalanych węglem zmniejszenie ilości popiołów.Powszechne stosowanie gazu powodować będziezmniejszanie się ilości odpadów.Odpady mają potencjalnie duże możliwościzastosowania w budownictwie i drogownictwie.11 Odpady z chemicznej obróbki ipowlekania powierzchni metalioraz innych materiałów i zprocesów hydrometalurgii metalinieżelaznych12 Odpady z kształtowania orazfizycznej i mechanicznej obróbkipowierzchni metali i tworzywsztucznych13 Oleje odpadowe i odpadyciekłych paliw (z, wyłączeniemolejów jadalnych oraz grup 05,12 i 19)15 Odpady opakowaniowe;sorbenty, tkaniny do wycierania,Nie oczekuje się zmian.Nie oczekuje się zmian.W tej grupie odpadów znajdują się oleje odpadowezawierające PCB będące przedmiotem oddzielnegoprogramu. Obowiązek wprowadzania separatorówolejów do drogowych układów ściekowych(autostrady), myjni samochodowych, stacjibenzynowych dała możliwość zbierania tych odpadów istworzyła rynek firm wykonujących takie usługi.Oczekuje się wzrostu tej ilości odpadów.Grupa odpadów najbardziej dynamicznie rosnąca.Skuteczność działania ustawy opakowaniowej i działań64

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Grupa Nazwa odpadu Prognozamateriały filtracyjne i ubraniaochronne nieujęte w innychgrupachrecyklingowych może spowodować stworzenie realnychpodstaw do wykorzystania powstających tu odpadówjako surowców wtórnych, a także do odzysku16 Odpady nieujęte w innychgrupach17 Odpady z budowy, remontów idemontażu obiektówbudowlanych oraz infrastrukturydrogowej (włączając glebę iziemię z terenówzanieczyszczonych)18 Odpady medyczne iweterynaryjne19 Odpady z instalacji i urządzeńsłużących zagospodarowaniuodpadów, z oczyszczalni ściekóworaz z uzdatniania wody pitnej iwody do celów przemysłowychenergetycznegoOdpady zaliczone do tej grupy są bardzo różnorodne:wraki samochodowe, baterie, przeterminowane wyrobyhandlowe, katalizatory, odpady przeznaczone dounieszkodliwiania poza miejscami powstawania. Ilościodpadów identyfikowanych w tej grupie będą rosłygłównie z powodu przesuwania klasyfikacyjnegoodpadu z innych grup np. z odpadów o kodzie zkońcówka 99 (inne nie wymienione odpady). W grupieznajduje się dużo odpadów możliwych dozakwalifikowania jako odpady niebezpieczne lub inneniż niebezpieczne.Oczekuje się wzrostu ilości tych odpadów. Część tychodpadów może być ponownie wykorzystana wbudownictwie drogowym, jako wsad do produkcjipaliwa alternatywnego. Ważne jest wyodrębnienie iwłaściwe postępowanie z materiałami zawierającymiazbest oraz z urządzeniami zawierającymi PCB.Oczekuje się wzrostu ilości tych odpadów. Znajdującesię w tej grupie odpady potencjalnie zainfekowanepodlegają obowiązkowi unieszkodliwienia wspecjalnych instalacjach. W najbliższym czasie pilnymzadaniem będzie zidentyfikowanie i objęcie odbioremodpadów potencjalnie zainfekowanych źródełrozproszonych (przychodnie, gabinety prywatne, itp.).Stale rosnąca masa odpadów wynikająca zprzechodzenia coraz większej ilości odpadów z innychbranż przez instalacje i urządzenia dozagospodarowania odpadów. Wyniki tej branży zależąznacząco od dzielenia strumieni odpadów w miejscachich powstawania.65

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5. ZAŁOŻONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKIODPADAMI5.1. Poziomy wymaganych zmian w gospodarce odpadamiObowiązujące przepisy prawne oraz dokumenty strategiczne, w szczególności Krajowy plangospodarki odpadami oraz II Polityka Ekologiczna Państwa, formułują następujące zakładanepoziomy zmian w gospodarce odpadami (w układzie chronologicznym):1. Zakaz składowania od 1.10.2001 r. odpadów:• występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilościpowyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów,• właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lubłatwopalnych,• zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych,• powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalnościdydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie naśrodowisko jest nieznane,• z grupy 16 01, tj. opon (od 1.07.2003 r.) i ich części (od 1.07.2006 r.), z wyłączeniemopon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm,• w śródlądowych wodach powierzchniowych i podziemnych,• urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych itp. zawierających CFC i HCFC (od1.07.2002 r.);2. Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych poprzez ichselektywną zbiórkę, celem unieszkodliwienia, na poziomie:• 15% odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnychw 2005 r.,• 50% - w 2010 r.• 80% - w 2014 r.3. Likwidacja do końca 2005 r. stref ochronnych wokół obiektów gospodarki odpadami;utworzenie obszarów ograniczonego użytkowania dla składowisk odpadów komunalnychi kompostowni, w razie zaistnienia przesłanek określonych w art.135 ustawy z dnia27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska;4. Zamykanie i rekultywacja do roku 2009 składowisk nie spełniających wymogówrozporządzenia MŚ z dn. 24.03.2003 w sprawie szczegółowych wymagań dotyczącychlokalizacji, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typyskładowisk odpadów (Dz. U. z 2003, Nr 61 poz. 549)5. Osiągnięcie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadówkomunalnych na poziomie (w stosunku do masy wytwarzanych odpadówwielkogabarytowych):• w roku 2005 - 20%,• w roku 2006 - 20%,• w roku 2010 - 50%,• w roku 2014 - 70%.6. Wydzielenie odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnychpoprzez ich selektywną zbiórkę zapewniającą uzyskanie co najmniej• 15% poziomu selektywnej zbiórki – w roku 2006,• 40% - w roku 2010,• 60% - w roku 2014;7. Uzyskanie w 2006 r. w skali kraju poziomów recyklingu dla poszczególnych grupmateriałowych określonych dla przedsiębiorców, tj. dla opakowań: z papieru i tektury 45%,z aluminium 35%, ze szkła 35%, z tworzyw sztucznych 22%, wielomateriałowych 20%, zestali 18%, z drewna i materiałów naturalnych 13%; poszczególne województwa powinny66

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.zrealizować recykling, co najmniej na takim poziomie, jaki został określony dlaprzedsiębiorców;8. Osiągnięcie w 2007 r. 50% poziomu odzysku i 25 % poziomu recyklingu odpadówopakowaniowych, a w odniesieniu do poszczególnych rodzajów odpadów - zgodniez rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomówodzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz.719),z perspektywą zwiększenia tych poziomów do odpowiednio 60-75% i 55-70%.9. Zapewnienie odzysku i recyklingu olejów smarowych (z wyłączeniem olejów bazowychi olejów przepracowanych) do roku 2007 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadówopakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719);10. Zapewnienie odzysku i recyklingu zużytych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnychzwierających CFC HCFC do 2007 r. zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadówopakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719);11. Zapewnienie do 2007 r. recyklingu na poziomie : 48% - dla odpadów z papieru i tektury, 40%- dla opakowań szklanych, 25% - dla odpadów wielomateriałowych, 20% - dla odpadówmetalowych;12. Redukcja odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania dopoziomu:• w 2010 r. - 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.,• w 2013 r. - 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.,• w 2020 r. - 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.13. Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB (polichlorowane difenyle, polichlorowanetrifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan,monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tychsubstancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie) do 2010 r., poprzez kontrolowaneuniszkodliwienie PCB oraz dekontaminację lub unieszkodliwienie urządzeń zawierającychPCB;14. Likwidacja do 2010 r. mogilników zawierających przeterminowane środki ochrony roślin;15. Dwukrotne, w porównaniu ze stanem z 1990 r., zwiększenie do 2014 r. udziałuodzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów innych niżkomunalne;5.2. Cel ogólny gospodarki odpadamiJako długookresowy cel ogólny gospodarki odpadami w sektorze komunalnym i gospodarczym dlaMiasta Gorzowa Wlkp. do roku 2011 określono:Minimalizowanie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów oraz wdrożenienowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania67

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3. Sektor komunalny5.3.1. Cel i kierunki działańOdpady komunalne1. Objęcie selektywną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańcówGorzowa Wlkp.2. Skierowanie w roku 2011 na składowiska do 45% (wagowo)całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji.3. Unieszkodliwianie przez składowanie w roku 2011 do 52%wytwarzanych odpadów.Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań wzakresie gospodarki odpadami komunalnymi:1. Podnoszenie świadomości społecznej mieszkańców, w szczególności w zakresie minimalizacjiwytwarzania odpadów.2. Podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów.3. Wykorzystanie energetyczne części odpadów.4. Przeprowadzenie badań morfologii odpadów oraz wskaźników nagromadzenia odpadówkomunalnych.Osady ściekowe1. Zwiększenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami ściekowymicelem zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego iśrodowiskowego.2. Zwiększenie stopnia przetworzenia komunalnych osadów ściekowych.3. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartychw osadach.Dla osiągnięcia założonych celów, możliwe są następujące kierunki działań:1. Wykorzystanie osadów do nawożenia upraw rolniczych.2. Wykorzystanie osadów do rekultywacji.5.3.2. Założenia do planu działańPrzy opracowywaniu planu działań w sferze gospodarki odpadami komunalnymi na obszarzeGorzowa Wielkopolskiego kierowano się następującymi przesłankami:1. Regionalny Zakład Utylizacji Odpadów w Gorzowie, zgodnie z planem wojewódzkimpełnić będzie funkcję ponadlokalną. Powinien on zapewnić przyjęcie odpadów z obszaruzamieszkałego przez ok. 157 tys. mieszkańców (poza Gorzowem Wlkp. również gminy:Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn, Santok). Powstawać tam będzie w roku 2011ok. 80 tys. Mg odpadów komunalnych.2. Na obszarze miasta odbywać się będzie zbiórka selektywna odpadów.3. Zebrane selektywnie odpady z sektora komunalnego (odpady ulęgające biodegradacji,surowce wtórne) poddawane będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku. Pozostałeodpady oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie i z68

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.kompostowania będą deponowane na składowisku bądź przerabiane na paliwoalternatywne.4. Elementem systemu gospodarki odpadami będzie Eko-Bio-Energetyczne Gospodarstwo wStanowicach zlokalizowane na gruntach i w obiektach po byłym PGR Stanowice wgminie Bogdaniec. W zakładzie działać będzie linia do produkcji brykietów do kominkówz odpadowego drewna oraz linia do produkcji paliwa alternatywnego.5. Zarówno system zbiórki odpadów opakowaniowych jak i system odbioru odpadówniebezpiecznych od mieszkańców będzie uzupełnieniem systemów postępowania zodpadami opakowaniowymi i niebezpiecznymi wynikających z:• Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U.Nr 63, poz. 638 z późn. zm.).• Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresiegospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłaciedepozytowej (Dz. U. Nr 63 poz. 639 z późn. zm.).5.3.3. Niezbędne do uzyskania w Gorzowie Wlkp. poziomy odzysku i unieszkodliwiania5.3.3.1. Odzysk odpadów ulęgających biodegradacjiZgodnie z Planem Krajowym, który opiera się w tym zakresie o zapisy Dyrektywy Unii Europejskiej zdnia 26 kwietnia 1999 w sprawie składowania odpadów (1999/31/WE) (tab. 5.1.) należy do roku 2020zredukować masę składowanych odpadów ulegających biodegradacji o 65% w stosunku do ilościwytwarzanej w roku 1995.Tab. 5.1. Zakładane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (wstosunku do roku 1995) (wg. krajowego planu gospodarki odpadami, M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159)Jako odpady ulęgające biodegradacji traktowane są:1. Odpady zielone.2. Odpady z opakowań papierowych.3. Papier nieopakowaniowy.4. Domowe odpady organiczne.Rok % masy odpadówbiodegradowalnych doskładowania2010 752013 502020 35Zamieszczone w tabeli 5.1. limity oznaczają, że w Gorzowie Wlkp. w roku 2010 na składowiska możetrafić najwyżej 22,2 Mg odpadów ulegających biodegradacji (przy szacowanej ilości 29,6 tys. Mg) .5.3.3.2. Odzysk odpadów opakowaniowychOdzysk odpadów opakowaniowych nie jest obowiązkiem gminy lecz przedsiębiorcówwprowadzających opakowania na rynek i wynika on z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkachprzedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej iopłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639). Zapisy tej ustawy wymagają, aby przedsiębiorcawprowadzający na rynek krajowy produkty w opakowaniach zapewnił ich odzysk. Obowiązany jeston do dnia 31 grudnia 2007 r. osiągnąć docelowy poziom odzysku odpadów opakowań co najmniej wwysokości określonej w tabeli 5.3. (Rozporządzenie RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie69

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69,poz. 719).Tab. 5.2. Zakładane poziomy odzysku odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorców wgRozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklinguodpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%)L.p. Rodzaj 2004 2005 2006 2007opakowania1 Tworzywa 14 18 22 25sztuczne2 Papier i tektura 39 42 45 483 Szkło 22 29 35 404 Metale 25 30 35 405 Opakowaniawielomateriałowe12 16 20 255.3.3.3. Odzysk odpadów wielkogabarytowychZgodnie z założeniami krajowego planu gospodarki odpadami, w m. Gorzowie Wlkp. należy uzyskaćnastępujące ilości odpadów wielkogabarytowych (tab. 5.3.):Tab. 5.3. Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych (wg Krajowego planugospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) (%)Rok% (w stosunku do poziomu zroku 2002)2005 202010 50W Gorzowie Wlkp. należy zorganizować zbiórkę i odzysk odpadów wielkogabarytowych dlaponiższych ilości tej grupy odpadów (tab. 5.3.):Tab. 5.3. Planowany recykling odpadów wielkogabarytowych w Gorzowie Wlkp. (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpadywielkogabarytowe 0,4 0,8 1,0 1,2 1,5 1,7 1,9 2,15.3.3.4. Odzysk odpadów budowlanychW Planie założono poziomy odzysku odpadów budowlanych zgodnie z Planem krajowym (tab. 5.4.).Tab. 5.4. Zakładane poziomy odzysku odpadów budowlanych (wg Krajowego planu gospodarkiodpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159)Rok% (w stosunku do poziomu zroku 2002)2005 152010 4070

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tabela 5.5. zawiera dane o ilości odpadów budowlanych z terenu m. Gorzowa Wlkp., które winnyzostać objęte zbiórką i przerobem w odpowiednich instalacjach.Tab. 5.5. Planowany recykling odpadów budowlanych w Gorzowie Wlkp. (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpady budowlane 0,7 1,1 1,6 2,1 2,7 3,4 4,1 5,05.3.3.5. Odzysk odpadów niebezpiecznychPodobnie jak w przypadku odpadów opakowaniowych i niektórych wielkogabarytowych, niezbędnypoziom redukcji odpadów niebezpiecznych nie jest obowiązkiem gminy lecz odpowiednichprzedsiębiorców i wynika z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresiegospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr63, poz. 639). Zapisy tej ustawy zobowiązują przedsiębiorców do osiągnięcia do roku 2007docelowego poziomu odzysku odpadów niebezpiecznych co najmniej w wysokości określonej wtabeli 5.6. (Rozporządzenie RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku irecyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719).Tab. 5.6. Zakładane poziomy odzysku odpadów niebezpiecznych przez przedsiębiorców wgRozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklinguodpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%)L.p. Rodzaj odpadu 2004 2005 2006 20071 Akumulatory 40 50 60 702 Baterie 10 15 30 503 Farmaceutyki 40 50 60 704 Oleje 40 45 50 505 Świetlówki 18 25 32 406 Pozostałe 15 17 20 22Tab. 5.7. Zakładane poziomy redukcji odpadów niebezpiecznych (Krajowego planu gospodarkiodpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159)Rok% (w stosunku do poziomu zroku 2002)2005 152010 50W roku 2004 przyjęto ilość zebranych odpadów niebezpiecznych na poziomie z lat 2002 – 2003. Wpozostałych latach przyjęto odzysk proporcjonalny do wielkości strumienia odpadów.Tab. 5.8. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z masy odpadów komunalnych naobszarze Gorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpady niebezpieczne 0,040,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,0471

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.4. Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadówZapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów jest priorytetem w polityce odpadowej.Dotyczy ono wszystkich uczestników życia produktu, tj. projektantów, producentów, dystrybutorów,a także konsumentów, a z chwilą gdy produkt staje się odpadem komunalnym, także władz lokalnychodpowiedzialnych za gospodarkę odpadami komunalnymi.Dla zapobiegania i zmniejszania ilości powstających odpadów powinny być prowadzone m.in.następujące działania:1. Edukacyjno – informacyjne, polegające na kreowaniu zachowań konsumentów w kierunku:• zakupu produktów o minimalnej ilości opakowań (niezbędnych),• zakupu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu,• oddziaływanie na pracowników w kierunku redukcji zużywanych materiałów (np.papieru w biurach, wprowadzanie wewnętrznych sieci informatycznych, pocztyelektronicznej)• ograniczania zakupu produktów jednorazowego użytku,• popularyzacji stosowania materiałów wysokiej trwałości.2. Organizacyjne, np.:• wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru w biurach i szkołach,• recykling opakowań toneru z drukarek i kopiarek,• zbieranie selektywne odpadów na budowach,• kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji na obszarach z zabudową jednorodzinną.Edukacja społeczna powinna być prowadzona:• w systemie nauczania, począwszy od zajęć w przedszkolach, szkołach podstawowych,średnich i wyższych,• za pomocą środków masowego przekazu (lokalna prasa, radio i telewizja),• za pomocą rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp.W celu zachęcenia mieszkańców do zbiórki selektywnej i zwiększenia jej efektywnościwykorzystywane będą następujące działania:1. Wykorzystywanie przepisów lokalnych. Prawo lokalne obligujące gospodarstwa domowei innych wytwórców odpadów może być wykorzystane do efektywnego wprowadzaniaselektywnej zbiórki, poprzez zalecania dotyczące sposobu zbiórki, typów pojemników orazczęstotliwości ich wystawiania do zbiórki (zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r.o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.).2. Instrumenty finansowe, np. gospodarstwa odzyskujące część odpadów oszczędzają nawydatkach związanych ze zbiórką odpadów niesegregowanych (mniejszy pojemnik lubrzadszy odbiór).3. Edukacja społeczna. Prowadzenie kampanii edukacyjno – informacyjnych stanowi zasadniczączęść wdrażania strategii i planów gospodarki odpadami. Jej celem jest zachęcaniewytwórców odpadów do ograniczania ilości wytwarzanych odpadów, a następnie do ichsegregacji „u źródła”.5.3.5. Zasada funkcjonowania systemuZasada funkcjonowania systemu:1. System oparty jest na selektywnej zbiórce odpadów zróżnicowanej w zależności od typuzabudowy.2. Odpady ulegające biodegradacji przetwarzane będą na kompost, a odpady do odzyskumateriałowego kierowane będą do odbiorców (poprzez sortownię).3. Odpady nie mające wartości materiałowej unieszkodliwiane będą przez składowanie.4. Odpady mające wartość opałową i nadające się do spalenia będą przerabiane na paliwoalternatywne.72

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Integralną częścią systemów w rozpatrywanych wariantach, jednakże opartą na innym sposobiezbierania odpadów od właścicieli nieruchomości będzie:1. Zbiórka odpadów niebezpiecznych (ze strumienia odpadów komunalnych).2. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych (meble, sprzęt TV, AGD, urządzeniaelektroniczne).3. Zbiórka odpadów budowlanych.Na rysunku 5.1. zaprezentowano schemat funkcjonalny systemu73

Zbiórka „u źródła” (bezpośredniood mieszkańców)Zbiórka oparta na dostarczaniuodpadów do punktów ichgromadzeniaOpcjonalne sposoby zbieranianiektórych grup odpadówBezpośredni odbiórprzezprzedstawicieladSystem wymiennyKompostowniaSortowniaRecyklerzyStacja rozbiórkiodpadówwielkogabarytowychInstalacja przerobuodpadówbudowlanychProdukcja paliwalternatywnychWykorzystanieSkładowisko odpadówWykorzystaniekompostuEnergetyka lubcementownieOdbiorcyodpadówniebezpiecznychRys. 5.1. Schemat systemu gospodarki odpadami

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.6. Warianty systemuW Projekcie planu rozpatrzono dwa warianty systemu:1. Wariant A:• Zbiórka selektywna wybranych strumieni odpadów (papier i tektura, tworzywasztuczne, szkło, metale, odpady niebezpieczne).• Kierowanie pozostałych odpadów (zmieszanych) do sortowni.2. Wariant B:• Zbiórka selektywna wybranych strumieni odpadów (papier i tektura, tworzywasztuczne, szkło, metale, odpady niebezpieczne).• Zbiórka selektywna odpadów tzw. Mokrych (odpady ulegające biodegradacji)• Zbiórka selektywna odpadów tzw. Suchych (odpady pozostałe, pozbawionefrakcji organicznej).W każdym z wariantów w taki sam sposób zbierane będą odpady niebezpieczne, wielkogabarytowe ibudowlane.5.3.7. Wariant A5.3.7.1. Zbiórka odpadówZakłada się zbiórkę odpadów wg poniższego schematu:I. Zbiórka „u źródła” (bezpośrednio od mieszkańców)1. System workowy w zabudowie jednorodzinnej.: Przewiduje się, że zestaw składał się będzie z 3rodzajów worków: na makulaturę, tworzywa sztuczne i szkło. Odbiór worków z posesji odbywał siębędzie 1 raz w miesiącu.2. System pojemnikowi – odpady zmieszane (kontynuacja obecnego systemu)75

Fot. 5.1. Worki do zbiórki surowców wtórnychPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.II. Zbiórka oparta na dostarczaniu odpadów do punktów ich gromadzenia1. Zbiórka selektywna oparta na gniazdach ekologicznych (kontynuacja istniejącego systemu). Punktyte zlokalizowane będą w rejonach o dużym natężeniu „ruchu” mieszkańców (centra komunalne,główne ulice miasta, rejony o zwartej zabudowie). W punkcie znajdować się będą pojemniki doselektywnego gromadzenia:• szkła,• makulatury,• tworzyw sztucznych.Pozyskane materiały kierowane będą do sortowni.Aktualnie, na terenie Gorzowa Wielkopolskiego rozmieszczone jest 81 „gniazd ekologicznych” doselektywnej zbiórki odpadów (szkło, makulatura, PET) (243 pojemniki – ok. 1 570mieszkańców/zestaw). W okresie do końca września 2004 roku planowany jest zakup kolejnych 207pojemników (69 zestawów), dzięki czemu powstanie w mieście 150 „gniazd ekologicznych” (850mieszkańców/zestaw). W Planie proponuje się, aby docelowo w roku 2011 jeden zestaw przypadał na500 mieszkańców Gorzowa (254 zestawy):Tab. 5.9. Szacunkowa liczba oraz koszt pojemników do zbiórki surowców wtórnych na terenieGorzowa WielkopolskiegoAktualna ilośćpojemników doselektywnej zbiórki(szt.)Planowanadozakupieniailośćpojemników do 09.2004 r.(szt.)Razemilość pojemnikówwroku 2004(szt.)Brakującailośćpojemników*doroku 2011(szt.)Kosztzakupu doroku 2011(tys. zł)Szkło 81 69 150 102 166,3Makulatura 81 69 150 102 166,3PET 81 69 150 102 166,3Razem 243 207 450 306 499,0Całkowita ilość pojemników do 2011 roku(zestawów)756Całkowity koszt zakupu do 2011 roku (tys. zł) 500*przyjęto pojemnik typu Igloo o poj. 1,1 m 3 (średnia cena jednego pojemnika 1 630 zł.)Fot. 5.2. Pojemniki Igloo do zbiórki surowców wtórnych (do szkła, papieru i plastyku, przykład)76

III. Opcjonalne sposoby zbierania niektórych grup odpadów:Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Odpady z pielęgnacji terenów zielonychOdpady zbierane bezpośrednio na obszarze pielęgnacji i transportowane RZUO, gdzie porozdrobnieniu kierowane do kompostowni lub do instalacji produkcji paliwa alternatywnego (gałęzie).Odpady wielkogabarytoweZbiórka tych odpadów odbywać się będzie w następujący sposób:• Dostarczanie odpadów bezpośrednio do RZUO.• Odbiór sprzętu po zgłoszeniu przez mieszkańców (usługa „na telefon”).• Organizowanie okresowej zbiórki (np. raz na kwartał). Mieszkańcy wg podanego terminarzawystawiają sprzęt w określonych miejscach skąd jest on odbierany przez wskazaneprzedsiębiorstwo.Zbiórka odpadów budowlanych• Dostarczanie odpadów bezpośrednio do Centrum Recyklingu Odpadów Budowlanych(CROB).• Zbiórka do podstawionych kontenerów (usługa „na telefon”, płaci zamawiający).Zbiórka odpadów niebezpiecznychPlanuje się wprowadzenie następującego planu działań w zakresie zbiórki odpadów niebezpiecznychod mieszkańców Gorzowa Wlkp.:I. Etap (2004 – 2007):1. Zbiórka (bezpłatnie):• apteki – przeterminowane farmaceutyki,• szkoły – baterie.2. Przyjmowanie odpadów niebezpiecznych bezpośrednio w RZUO (od mieszkańców –bezpłatnie; z przedsiębiorstw – odpłatnie).Przy zbiórce przeterminowanych farmaceutyków i baterii należy zakupić i rozmieścić odpowiedniepojemniki. W tabeli 5.10. podano niezbędną ilość pojemników i ich koszt zakupu.Tab. 5.10. Niezbędna ilość pojemników do zbiórki odpadów niebezpiecznych w Gorzowie Wlkp. wEtapie I (lata 2004 – 2007)L.p.WyszczególnienieLiczba pojemników(szt.)Razem koszt(tys. zł)1 Apteki* 41 2,02 Szkoły** 43 6,6Razem 84 8,6*o poj. 20 dm 3 (48 z/szt) , **o poj. 120 dm 3 (153,4zł/szt)Fot. 5.3. Przykładowy pojemnik do zbierania przeterminowanych leków77

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.II. Etap (2008 - 2011):Kontynuacja:1. Zbiórka (bezpłatnie):• apteki – przeterminowane farmaceutyki,• szkoły – baterie.2. Przyjmowanie odpadów niebezpiecznych bezpośrednio w RZUO (od mieszkańców –bezpłatnie; z przedsiębiorstw – odpłatnie).Wprowadzenie:1. Zbiórka odpadów niebezpiecznych za pomocą Mobilnego Punktu Zbiórki OdpadówNiebezpiecznych (MPZON).Szacunkowy koszt kontenera do transportu przez samochód typu „Hakowiec” wynosi 25 tys. zł(fot. 5.4.).Fot. 5.4. Przykład Mobilnego Punktu Zbiórki Odpadów NiebezpiecznychZbiórka tekstyliówPlanuje się następujące metody zbiórki:• Dostarczanie odpadów bezpośrednio do RZUO.• Zbiórka do odpowiednich pojemników, zaopatrzonych w szczegółowe instrukcje dotyczącezbieranej odzieży (kontynuacja aktualnego systemu). Zebrana odzież przekazywana wybranymorganizacjom społecznym.• Zbiórka akcyjna.78

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.7.2. Odzysk odpadów5.3.7.2.1. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańcówW celu obniżenia kosztów zagospodarowywania odpadów ulegających biodegradacji zaleca siępropagowanie zagospodarowania we własnym zakresie domowych odpadów organicznych. Możliwejest to przede wszystkim w gospodarstwach domowych z posesji jednorodzinnych. Na fotografii 5.5.przedstawiono typowy kompostownik przydomowy.Fot. 5.5. Kompostowniki i silosy przydomowe5.3.7.2.2. Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji w RZUOOdpady ulęgające biodegradacji wysegregowane w ZUO kierowane będą do istniejącej kompostownipryzmowej. Uzyskany tzw. kondycjoner glebowy wykorzystany będzie do rekultywacji składowiskaprzy ul. Śląskiej oraz do produkcji biomasy w EKO-BIO-ENERGETYCZNYM GospodarstwieStanowice.5.3.7.2.3. Linia do produkcji paliwa alternatywnegoJednym z kierunków modyfikacji technologii odzysku energii z odpadów jest produkcja paliwa onazwie RDF (z języka angielskiego – refuze derived fuel) lub BRAM (z języka niemieckiego –Brennstoff aus Müll). W terminologii polskiej dla tego typu paliwa proponuje się nazwę PAKOM(skrót od terminu paliwo komunalne) (Żygadło, 2001).Paliwo RDF składa się z odpadów komunalnych wzbogaconych o frakcje palne i modyfikatory.Paliwa modyfikowane mogą być prasowane w bele, prasowane do postaci brykietów lub przemielonedo postaci pyłu.Możliwe jest również wykorzystanie do produkcji RDF odpadów zdeponowanych na składowisku.RDF może być wykorzystane w Elektrociepłowni w Gorzowie Wlkp. po odpowiednim dostosowaniukotła lub sprzedane do cementowni.Szacunkowy koszt budowy instalacji w Stanowicach do produkcji RDF wyniesie 6 000 tys. zł.Oddanie do eksploatacji powyższej instalacji planuje się w roku 2007.79

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.7.2.4. Linia do produkcji brykietów do kominkówBrykiety produkowane będą z odpadów drewna liściastego i wyprodukowanej w Zakładzie RolnymGospodarstwa w Stanowicach biomasy wierzby lub malwy. Szacunkowy koszt linii: 1 000 tys. zł.Budowę linii planuje się na rok 2004.5.3.7.3. Unieszkodliwianie odpadówPlanuje się, że tak jak dotychczas jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów będzie ich składowaniena składowisku w Chróściku. Szacuje się, że na powyższym składowisku można zdeponować jeszczeok. 82 tys. Mg odpadów.Do magazynowania odpadów niebezpiecznych wykorzystany będzie deponator znajdujący się naterenie RZUO w Chruściku (fot. 5.6.).Do unieszkodliwiania odpadów azbestu, w ramach rozbudowy składowiska o nową kwaterę, planujesię w latach 2006 – 2007, wybudowanie wydzielonej części do składowania tego rodzaju odpadów.Obecnie odpady azbestowe również składowane są w wydzielonej części kwatery.Szacunkowy koszt - 500 tys. zł.Fot. 5.6. Deponator odpadów niebezpiecznych5.3.7.4. Bilans odpadów5.3.7.4.1. Odzysk odpadówPoniżej przeprowadzono bilanse odpadów w m. Gorzowie Wlkp. pod kątem realizacji założeń planukrajowego oraz wojewódzkiego. W bilansie przyjęto następujące dane:1. Odpady zielone: W PGO dla m. Gorzowa Wlkp. jako minimalne przyjęto poziomy założonew krajowym planie gospodarki odpadami: w roku 2006 procesom kompostowania podlegaćbędzie 35% tego strumienia, a w roku 2010 - 50%.2. Odpady opakowaniowe z papieru i tektury. Przyjęto odzysk:• ze zbiórki selektywnej dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,1 tys. Mg); do roku2011; ze względu na zwiększenie ilości pojemników oraz na skutek prowadzonej akcji80

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.edukacyjnej ilość zebranych odpadów opakowaniowych w roku 2011 zwiększy siętrzykrotnie (0,3 Mg).• wysegregowane w ZZO dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,12 tys. Mg); do roku2011 ilość proporcjonalna do masy odpadów opakowaniowych w masie odpadów.3. Pozostałe odpady ulęgające biodegradacji (drewno, papier nieopakowaniowy, domoweodpady organiczne): Dla roku 2004 przyjęto odzysk na poziomie z roku 2003; w dalszychlatach przyjęto odzysk proporcjonalny do masy strumienia.4. Surowce wtórne (szkło, makulatura, tworzywa sztuczne, metale):• ze zbiórki selektywnej dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,1 tys. Mg); do roku2011; ze względu na zwiększenie ilości pojemników oraz na skutek prowadzonej akcjiedukacyjnej ilość zebranych surowców wtórnych w roku 2011 zwiększy się trzykrotnie(0,3 Mg).• wysegregowane w ZZO dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,7 tys. Mg); do roku2011 ilość proporcjonalna do masy surowców wtórnych w masie odpadów.Tab. 5.11. Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Ilość odpadów ulegającychbiodegradacji wytworzonych wroku 24,3 25,2 26 26,8 27,7 28,6 29,6 30,5Ilość skierowanych dokompostowni odpadów zpielęgnacji terenów zielonych 0,3 0,4 0,5 0,6 0,6 0,7 0,8 0,9Papier i tektura z selektywnejzbiórki 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,3Papier i tektura wysegregowane wRZUO0,12 0,11 0,12 0,12 0,13 0,14 0,15 0,15Razem papier i tektura 0,22 0,21 0,32 0,32 0,33 0,44 0,45 0,45Drewno wysegregowane w RZUO 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05Masa organiczna dokompostowania wysegregowane wRZUO 12,5 12,8 13,2 13,7 14,1 14,6 15,1 15,5Razem masa unieszkodliwionychodpadów ulęgającychbiodegradacji skierowanych doodzysku 13,07 13,46 14,07 14,67 15,08 15,79 16,4 16,9Razem masa odpadów ulegającychbiodegradacji unieszkodliwianychprzez składowanie11,23 11,74 11,93 12,13 12,62 12,81 13,2 13,6% masy odpadówbiodegradowalnych doskładowania 46 47 46 45 46 45 45 45Jak wykazano w powyższej tabeli, przy realizacji założeń Wariantu A, w Gorzowie Wlkp. doroku 2011 będą realizowane założenia krajowego planu gospodarki odpadami w częścidotyczącej redukcji składowanych odpadów ulegających biodegradacji. W roku 2010 możnabędzie składować najwyżej 75% masy odpadów ulegających biodegradacji, a w Gorzowieosiągnięty zostanie poziom 45%.Przyjęty w Wariancie A system pozwoli na zebranie i skierowanie do odzysku następujących ilościodpadów (tab. 5.12.):81

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.12. Planowany odzysk pozostałych odpadów (innych niż ulegające biodegradacji) (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Surowce wtórne* 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3Surowce wtórne** 0,7 0,7 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,8Odpadywielkogabarytowe 0,4 0,8 1,0 1,2 1,5 1,7 1,9 2,1Odpady budowlane 0,7 1,1 1,6 2,1 2,7 3,4 4,1 5,0Razem1,9 2,7 3,4 4,2 5,2 6,1 7,1 8,2* ze zbiórki selektywnej bez papieru i tektury** wysegregowane w ZZO5.3.7.4.2. Unieszkodliwianie odpadówPrzyjęte w Wariancie A założenia pozwolą na zebranie i skierowanie do unieszkodliwienianastępujące ilości odpadów niebezpiecznych typu komunalnego (tab. 5.13.):Tab. 5.13. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z typu komunalnego na obszarzeGorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpady niebezpieczne 0,040,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04W bilansie odpadów do unieszkodliwienia przez składowanie poza w/w odzyskiwanymi odpadami(ulegającymi biodegradacji, opakowaniowym, wielkogabarytowymi, budowlanymi) i zebranymiodpadami niebezpiecznymi uwzględniono wysegregowywaną w RZUO frakcję mineralna dostosowania jako przesypka na składowisku. W przypadku realizacji powyższych założeń, ilośćkierowanych do składowania odpadów ulegnie zdecydowanej redukcji (tab. 5.14).RokTab. 5.14. Szacunkowa ilość odpadów unieszkodliwianych przez składowanieRazem odpady doskładowania (w tymprzesypka mineralna)(tys. Mg)% wytworzonych(bez przesypki)Niezbędna pojemnośćskładowiska(tys. m 3 )2004 45 68 532005 45 66 532006 45 64 532007 45 62 532008 44 59 522009 44 57 522010 44 55 522011 43 52 51Razem 356 (327 bez przesypki) 60 418Dla zapewnienia możliwości składowania odpadów do roku 2011 należy przewidzieć pojemnośćskładowiska co najmniej 462 tys. m 3 .82

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.7.5. Rekultywacja składowiskAktualnie trwa proces rekultywacji składowiska odpadów komunalnych przy ul. Śląskiej (zakończenieeksploatacji w 1995 r.). Na składowisku wykonano dotychczas następujące prace:1. Roboty ziemne mające na celu ukształtowanie czaszy składowiska.2. Przykrycie skarp glebą.3. Nawiezienie skarp kompostem.Planowane do wykonania prace obejmują:1. Dokończenie formowania skarp i ich nawożenie.2. Prace agrotechniczne.3. Obsiewy i nasadzenia.Zakończenie rekultywacji planowane jest na rok 2007.Koszt pozostałych do wykonania prac rekultywacyjnych szacowany jest na 450 tys. zł.5.3.7.6. Monitoring składowiskMonitoring składowisk powinien być prowadzony zgodnie z Rozporządzenia Ministra Środowiska wsprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów zdnia 9 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 220, poz. 1858). Monitoring ten obejmie:1. Składowisko w Chruściku: faza eksploatacji – do dnia uzyskania zgody na zamknięcieskładowiska odpadów;2. Składowisko przy ul. Śląskiej – fazę poeksploatacyjną – okres 30 lat, licząc od dnia uzyskaniadecyzji o zamknięciu składowiska odpadów.Biorąc pod uwagę niezbędny zakres monitoringu, jego koszt roczny wynosi:• Składowisko w eksploatacji – 24 800 zł/rok• Składowisko w fazie poeksploatacyjnej – 8 400 zł/rok5.3.7.7. Niezbędne kosztyW tabeli 5.15. zamieszczono dane dotyczące planowanych kosztów inwestycyjnych, a w tabeli 5.16.planowane koszty nieinwestycyjne.83

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.15. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań w gospodarce odpadami komunalnymi w latach 2004 – 2007 i 2008 – 2011 (Wariant A)L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostkirealizujące1. Zakup pojemników dozbiórki selektywnej2. Zakup pojemników dozbiórki odpadówniebezpiecznych3. Zakup kontenera dlaMobilnego Punktu ZbiórkiOdpadów Niebezpiecznych(MPZON)4. Rozbudowa ZUO o modułprodukcji paliwaalternatywnego na terenieRZUO Gorzów – Chróścik5. Budowa linii do produkcjibrykietów do kominków wGospodarstwie Eko-Bio –Energetycznym wStanowicach6. Budowa nowej kwatery naodpady komunalne naterenie RZUO Gorzów –Chróścik (ok. 1,5 ha)7. Budowa kwatery na odpadyniebezpieczne i zawierająceazbest na terenie RZUOGorzów – Chróścik(ok. 0,5 ha)Przedsiębiorstwa odbierająceodpadyOkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLN2004 2005 2006 2007 2008-2011Odpady komunalne2004 –2011UM, ZUO 2004 –2007UM, ZUO 2004 –2007ZUO 2004-2007Potencjalne źródłafinansowania337 500 Środki własne8,6 - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne25 Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne- 6 000,0 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinneZUO 2004 1 000 - - - - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inneZUO 2006-2007ZUO 2006-2007- - 1 500 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinne- - 500 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinne84

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostkirealizujące8. Rekultywacja scalonejkwatery nr 1 i 2 na terenieRZUO Gorzów – Chróścik(ok. 3,2 ha)9. Rekultywacja składowiskaprzy ul. ŚląskiejRazemZUO 2004-2007UM 2004 –2007OkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLN2004 2005 2006 2007 2008-2011Potencjalne źródłafinansowania200 280,3 5,4 58,7 - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne200 250 - Fundusze ochronyśrodowiska10 340 52510 86585

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.16. Zestawienie i koszt innych działań nieinwestycyjnych w sektorze komunalnym na lata 2004 – 2011 (Wariant A)L.p. Opis przedsięwzięcia JednostkirealizująceOkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLNPotencjalne źródłafinansowania2004 2005 2006 2007 2008-20111 Działania informacyjno –edukacyjne*Urząd Miasta,ZUOZadanieciągłe100 100 100 100 400 Środki własne, funduszeochrony środowiska2 Aktualizacja planu Urząd Miasta Zadanieciągłe- - - 10 10 Środki własne, funduszeochrony środowiska3 Monitoring składowiska UM, ZUO Zadanie 8,4 8,4 8,4 8,4 33,6 Środki własneprzy ul. Śląskiejciągłe4 Monitoring składowiska w ZUO Zadanie 24,8 24,8 24,8 24,8 99,2 Środki własneChróścikuciągłe5 Badanie odpadów UM, ZUO 2005 -2011- 50 50 Środki własne, funduszeochrony środowiskaRazem 592,8 592,8* obejmuje całość zadań edukacyjnych1 185,686

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.8. Wariant B5.3.8.1. Zbiórka odpadówZakłada się zbiórkę odpadów wg poniższego schematu:I. Zbiórka „u źródła” (bezpośrednio od mieszkańców)1. Zbiórka selektywna w różnobarwnych pojemnikach:• worek brązowy – odpady ulegające biodegradacji (umieszczane w pojemniku„Mokre”), kierowane do sortowni, a po ich oczyszczeniu do kompostowni.• pojemniki na odpady pozostałe („Suche”), kierowane do sortowni, gdzie nastąpi ichsegregacja,Najbardziej efektywnym sposobem wydzielenia odpadów ulegających biodegradacji jest zbiórkaselektywna „u źródła”. Sposób ten gwarantuje dostarczenie do procesu kompostowania materiału oskładzie umożliwiającym uzyskanie kompostu wysokiej jakości. Stanowi to warunek konieczny dlauzyskania efektywności ekonomicznej całego przedsięwzięcia.W celu obniżenia kosztów zbiórki odpadów ulegających biodegradacji proponuje się wykorzystaniedo tego celu części funkcjonujących pojemników na odpady zmieszane, do których odpady organicznebędą zbierane w workach polietylenowych (Fot. 5.7.). Worki polietylenowe do bioodpadów wprzyszłości mogą być zastępowane workami biodegradowalnymi lub papierowymi (wzmacnianymi).W budynkach wyposażonych w zsypy, do zbiórki odpadów „Mokrych” będą podstawione pojemnikizbiorcze na zewnątrz budynków.Fot. 5.7. Przykładowy pojemnik na odpady ulegające biodegradacjiPojemniki na odpady „Mokre” opróżniane będą co tydzień. Z doświadczeń krajowych wynika, żejeden pojemnik o poj. 240 dm 3 może obsługiwać 15 osób.Do zbiórki odpadów „Suchych” wykorzystane będą aktualnie stosowane pojemniki do zbiórkiodpadów zmieszanych. W pojemnikach umieszczane będą wszystkie odpady mające wartośćmateriałową (papier, tektura, tworzywa sztuczne, metale, szkło) oraz pozostałe odpady, kierowane doskładowania. Odpady z pojemników „Suche” kierowane będą do sortowni.87

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Zbiórkę odpadów „Mokrych” i „Suchych” planuje się od roku 2007, tylko w zabudowiewielorodzinnej, po uruchomieniu instalacji do produkcji paliwa alternatywnego. Szacuje się, że przytym systemie należy dokupić ok. 1 500 pojemników (koszt. ok. 4 500 tys. zł)2. Zbiórka selektywna w budynkach wyposażonych w zsypy:• worek brązowy – odpady ulegające biodegradacji (umieszczane w pojemniku„Mokre” na zewnątrz budynku), kierowane do sortowni, a po ich oczyszczeniu dokompostowni. Przyjmuje się, ze jeden pojemnik o poj. 240 dm 3 obsługiwał będzie 15osób.• odpady pozostałe („Suche”), usuwane poprzez zsypy, kierowane do sortowni, gdzienastąpi ich segregacja,II. Zbiórka oparta na dostarczaniu odpadów do punktów ich gromadzeniaZbiórka selektywna oparta na gniazdach ekologicznych (kontynuacja istniejącego systemu). Punkty tezlokalizowane będą w rejonach o dużym natężeniu „ruchu” mieszkańców (centra komunalne, główneulice miasta, rejony o zwartej zabudowie). W punkcie znajdować się będą pojemniki do selektywnegogromadzenia:• szkła,• makulatury,• tworzyw sztucznych.Pozyskane materiały kierowane będą do sortowni.Aktualnie, na terenie Gorzowa Wielkopolskiego rozmieszczone jest 81 „gniazd ekologicznych” doselektywnej zbiórki odpadów (szkło, makulatura, PET) (243 pojemniki – ok. 1 570mieszkańców/zestaw). W okresie do końca września 2004 roku planowany jest zakup kolejnych 207pojemników (69 zestawów), dzięki czemu powstanie w mieście 150 „gniazd ekologicznych” (850mieszkańców/zestaw). W Wariancie B nie planuje się zakupu dodatkowych pojemników.III. Opcjonalne sposoby zbierania niektórych grup odpadówTak jak w Wariancie A zbierane będą następujące strumienie odpadów:1. Odpady z pielęgnacji terenów zielonych.2. Odpady wielkogabarytowe.3. Odpady budowlane.4. Odpady niebezpieczne.5. Odpady tekstyliów.5.3.8.2. Odzysk odpadówOdzysk odpadów realizowany będzie tak jak w Wariancie A, w następujących instalacjach:1. Kompostownia na terenie RZUO (odpady z pielęgnacji terenów zielonych, drewno odpadowe,odpady ulęgające biodegradacji, papier nieopakowaniowy) – instalacja istniejąca.2. Linia do produkcji paliwa alternatywnego (drewno, papier, tworzywa sztuczne itp. frakcjepalne; możliwy przerób odpadów ze składowiska) – instalacja planowana.3. Linia do produkcji brykietów do kominków (odpady drewna, biomasa) – instalacjaplanowana.4. Propagowanie kompostowania odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańców(obszary zabudowy jednorodzinnej).88

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.8.3. Unieszkodliwianie odpadówTak jak w Wariancie A, odpady komunalne nie nadające się do wykorzystania unieszkodliwiane będąprzez składowanie na składowisku w Chróściku.Odpady niebezpieczne przed skierowaniem ich do unieszkodliwienia magazynowane będą wdetonatorze na terenie RZUO w Chruściku.Do unieszkodliwiania odpadów azbestu, w ramach rozbudowy składowiska o nową kwaterę, planujesię w latach 2006 – 2007, wybudowanie wydzielonej części do składowania tego rodzaju odpadów.Obecnie odpady azbestowe również składowane są w wydzielonej części kwatery.Szacunkowy koszt - 500 tys. zł.5.3.8.4. Bilans odpadów5.3.8.4.1. Odzysk odpadówPoniżej przeprowadzono bilans odpadów ulegających biodegradacji w m. Gorzowie Wlkp. pod kątemrealizacji założeń planu krajowego oraz wojewódzkiego. W bilansie przyjęto następujące dane:1. Odpady zielone: W PGO dla m. Gorzowa Wlkp. jako minimalne przyjęto poziomy założonew krajowym planie gospodarki odpadami: w roku 2006 procesom kompostowania podlegaćbędzie 35% tego strumienia, a w roku 2010 - 50%.2. Odpady opakowaniowe z papieru i tektury. Przyjęto odzysk:• ze zbiórki selektywnej dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,22 tys. Mg); do roku2011; na skutek prowadzonej akcji edukacyjnej ilość zebranych odpadówopakowaniowych w roku 2011 zwiększy się dwukrotnie (0,4 Mg).• wysegregowane w ZZO dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,12 tys. Mg); do roku2011 ilość proporcjonalna do masy odpadów opakowaniowych w masie odpadów.3. Pozostałe odpady ulęgające biodegradacji (drewno, papier nieopakowaniowy, domoweodpady organiczne): Dla roku 2004 przyjęto odzysk na poziomie z roku 2003; w dalszychlatach przyjęto odzysk proporcjonalny do masy strumienia.4. Surowce wtórne (szkło, makulatura, tworzywa sztuczne, metale):• ze zbiórki selektywnej dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,1 tys. Mg); do roku2011; na skutek prowadzonej akcji edukacyjnej ilość zebranych surowców wtórnych wroku 2011 zwiększy się trzykrotnie (0,2 Mg).• wysegregowane w ZZO dla roku 2004 na poziomie z roku 2003 (0,7 tys. Mg); do roku2011 ilość proporcjonalna do masy surowców wtórnych w masie odpadów.Tab. 5.17. Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Ilość odpadów ulegającychbiodegradacji wytworzonych wroku 24,3 25,2 26 26,8 27,7 28,6 29,6 30,5Ilość skierowanych dokompostowni odpadów zpielęgnacji terenów zielonych 0,3 0,4 0,5 0,6 0,6 0,7 0,8 0,9Papier i tektura z selektywnejzbiórki 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4Papier i tektura wysegregowane wRZUO0,12 0,11 0,12 0,12 0,13 0,14 0,15 0,15Razem papier i tektura 0,32 0,31 0,32 0,42 0,43 0,44 0,45 0,5589

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Drewno wysegregowane w RZUO 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05Masa organiczna dokompostowania wysegregowane wRZUO 12,5 12,8 13,2 13,7 14,1 14,6 15,1 15,5Razem masa unieszkodliwionychodpadów ulęgającychbiodegradacji skierowanych doodzysku 13,17 13,56 14,07 14,77 15,18 15,79 16,4 17Razem masa odpadów ulegającychbiodegradacji unieszkodliwianychprzez składowanie11,13 11,64 11,93 12,03 12,52 12,81 13,2 13,5% masy odpadówbiodegradowalnych doskładowania 46 46 46 45 45 45 45 44Jak wykazano w powyższej tabeli, przy realizacji założeń Wariantu B, w Gorzowie Wlkp. doroku 2011 będą realizowane założenia krajowego planu gospodarki odpadami w częścidotyczącej redukcji składowanych odpadów ulegających biodegradacji. W roku 2010 możnabędzie składować najwyżej 75% masy odpadów ulegających biodegradacji, a w Gorzowieosiągnięty zostanie poziom 44%.Przyjęty w Wariancie B system pozwoli na zebranie i skierowanie do odzysku następujących ilościodpadów (tab. 5.18.):Tab. 5.18. Planowany odzysk pozostałych odpadów (innych niż ulegające biodegradacji) (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpady opakowaniowe* 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,2Odpady opakowaniowe** 0,7 0,7 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,8Odpadywielkogabarytowe 0,4 0,8 1,0 1,2 1,5 1,7 1,9 2,1Odpady budowlane 0,7 1,1 1,6 2,1 2,7 3,4 4,1 5,0Razem1,9 2,7 3,4 4,1 5,2 6,1 7,0 8,15.3.8.4.2. Unieszkodliwianie odpadówPrzyjęte w Wariancie B założenia pozwolą na zebranie i skierowanie do unieszkodliwienianastępujące ilości odpadów niebezpiecznych typu komunalnego (tab. 5.19.):Tab. 5.19. Zakładane ilości pozyskanych odpadów niebezpiecznych z typu komunalnego na obszarzeGorzowa Wlkp. (tys. Mg/rok)Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011Odpady niebezpieczne 0,040,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04 0,04W bilansie odpadów do unieszkodliwienia przez składowanie poza w/w odzyskiwanymi odpadami(ulegającymi biodegradacji, opakowaniowym, wielkogabarytowymi, budowlanymi) i zebranymiodpadami niebezpiecznymi uwzględniono wysegregowywaną w RZUO frakcję mineralna do90

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.stosowania jako przesypka na składowisku. W przypadku realizacji powyższych założeń, ilośćkierowanych do składowania odpadów ulegnie zdecydowanej redukcji (tab. 5.20).RokTab. 5.20. Szacunkowa ilość odpadów unieszkodliwianych przez składowanieRazem odpady doskładowania (w tymprzesypka mineralna)(tys. Mg)% wytworzonych(bez przesypki)Niezbędna pojemnośćskładowiska(tys. m 3 )2004 45 68 532005 45 66 532006 45 64 532007 45 62 532008 44 59 522009 44 57 522010 44 55 522011 43 52 51Razem 356 60 418Dla zapewnienia możliwości składowania odpadów do roku 2011 należy przewidzieć pojemnośćskładowiska co najmniej 420 tys. m 3 .5.3.8.5. Rekultywacja składowiskAktualnie trwa proces rekultywacji składowiska odpadów komunalnych przy ul. Śląskiej (zakończenieeksploatacji w 1995 r.). Na składowisku wykonano dotychczas następujące prace:4. Roboty ziemne mające na celu ukształtowanie czaszy składowiska.5. Przykrycie skarp glebą.6. Nawiezienie skarp kompostem.Planowane do wykonania prace obejmują:4. Dokończenie formowania skarp i ich nawożenie.5. Prace agrotechniczne.6. Obsiewy i nasadzenia.Zakończenie rekultywacji planowane jest na rok 2007.Koszt pozostałych do wykonania prac rekultywacyjnych szacowany jest na 450 tys. zł.5.3.8.6. Monitoring składowiskMonitoring składowisk powinien być prowadzony zgodnie z Rozporządzenia Ministra Środowiska wsprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów zdnia 9 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 220, poz. 1858). Monitoring ten obejmie:3. Składowisko w Chruściku: faza eksploatacji - do dnia uzyskania zgody na zamknięcieskładowiska odpadów;4. Składowisko przy ul. Śląskiej - fazę poeksploatacyjną - okres 30 lat, licząc od dnia uzyskaniadecyzji o zamknięciu składowiska odpadów.Biorąc pod uwagę niezbędny zakres monitoringu, jego koszt roczny wynosi:• Składowisko w eksploatacji – 24 800 zł/rok• Składowisko w fazie poeksploatacyjnej - 8 400 zł/rok91

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.8.7. Niezbędne kosztyW tabeli 5.21. zamieszczono dane dotyczące planowanych kosztów inwestycyjnych, a w tabeli 5.22.planowane koszty nieinwestycyjne.92

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.21. Szacunkowy koszt inwestycyjny zadań w gospodarce odpadami komunalnymi w latach 2004 – 2007 i 2008 – 2011 (Wariant B)L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostkirealizujące10. Zakup pojemników dozbiórki selektywnej11. Zakup pojemników dozbiórki odpadów „Mokrych”12. Zakup pojemników dozbiórki odpadówniebezpiecznych13. Zakup kontenera dlaMobilnego Punktu ZbiórkiOdpadów Niebezpiecznych(MPZON)14. Rozbudowa ZUO o modułprodukcji paliwaalternatywnego na terenieRZUO Gorzów – Chróścik15. Budowa linii do produkcjibrykietów do kominków wGospodarstwie Eko-Bio –Energetycznym wStanowicach16. Budowa nowej kwatery naodpady komunalne naterenie RZUO Gorzów –Chróścik (ok. 1,5 ha)Przedsiębiorstwa odbierająceodpadyPrzedsiębiorstwa odbierająceOkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLN2004 2005 2006 2007 2008-2011Odpady komunalne2004 -20112004 -2011odpadyUM, ZUO 2004 -2007UM, ZUO 2004 -2007ZUO 2004-2007Potencjalne źródłafinansowania337 - Środki własne- 4 500 Środki własne8,6 - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne25 Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne- 6 000,0 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinneZUO 2004 1 000 - - - - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inneZUO 2006-2007- - 1 500 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinne93

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostkirealizujące17. Budowa kwatery na odpadyniebezpieczne i zawierająceazbest na terenie RZUOGorzów – Chróścik(ok. 0,5 ha)18. Rekultywacja scalonejkwatery nr 1 i 2 na terenieRZUO Gorzów – Chróścik(ok. 3,2 ha)19. Rekultywacja składowiskaprzy ul. ŚląskiejRazemZUO 2006-2007ZUO 2004-2007UM 2004 –2007OkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLN2004 2005 2006 2007 2008-2011Potencjalne źródłafinansowania- - 500 - Środki własne,fundusze ochronyśrodowiska, środki UE iinne200 280,3 5,4 58,7 - Środki własne, funduszeochrony środowiska,środki UE i inne200 250 - Środki własne, funduszeochrony środowiska10 340 4 52514 86594

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.16. Zestawienie i koszt innych działań nieinwestycyjnych w sektorze komunalnym na lata 2004 – 2011 (Wariant B)L.p. Opis przedsięwzięcia JednostkirealizująceOkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLNPotencjalne źródłafinansowania2004 2005 2006 2007 2008-20111 Działania informacyjno –edukacyjne*Urząd Miasta,RZUOZadanieciągłe100 100 100 100 400 Środki własne, funduszeochrony środowiska2 Aktualizacja planu Urząd Miasta Zadanieciągłe- - - 10 10 Środki własne, funduszeochrony środowiska3 Monitoring składowiska UM, ZUO Zadanie 8,4 8,4 8,4 8,4 33,6 Środki własneprzy ul. Śląskiejciągłe4 Monitoring składowiska w ZUO Zadanie 24,8 24,8 24,8 24,8 99,2 Środki własneChróścikuciągłe5 Badanie odpadów ZUO, UM 2005 -2011- 50 50 Środki własne, funduszeochrony środowiskaRazem 592,8 592,8* obejmuje całość zadań edukacyjnych1 185,695

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.3.11. Porównanie analizowanych wariantówInformacje pozwalające na porównanie analizowanych wariantów przedstawiono w tabeli 5.23.Tab. 5.23. Porównanie Wariantów A i BWyszczególnienie A BPoziom redukcji odpadów ulegających 45 44biodegradacji do składowania (%) w roku 2011Ilość surowców wtórnych ze zbiórki selektywnej 0,3 0,2(wyższa jakość) (tys. Mg)Ilość odpadów do składowania (tys. Mg) 43Ilość odpadów do składowania w stosunku do68masy wytworzonych odpadów (%)Niezbędna pojemność składowiska (tys. m 3 ) 418Koszt inwestycyjny (tys. zł) 10 865 14 865Wniosek:Przy podobnym stopniu redukcji ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych naskładowisko oraz identycznym zapotrzebowaniu na jego pojemność, Wariant B jest droższy. Ponadto,w Wariancie A uzyskuje się nieco więcej surowców wtórnych z selektywnej zbiórki, co dzięki lepszejich jakości pozwoli na uzyskanie wyższych przychodów z ich sprzedaży. Zaletą z kolei Wariantu Bjest możliwość uzyskania lepszej jakości kompostu.Podsumowanie:Zaleca się do realizacji Wariant A, ale w dłuższej perspektywie należy rozważyć przejście dorealizacji Wariantu B.5.3.12. Plan działań w gospodarce osadami ściekowymiDla m. Gorzowa Wielkopolskiego, zgodnie z założeniami wojewódzkiego planu gospodarki odpadamiprzewiduje się wielokierunkowy sposób postępowania z wytworzonymi osadami z oczyszczalniścieków Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Gorzowie Wielkopolskim, zależnie od ichskładu oraz uwarunkowań lokalnych. Przewiduje się następujące kierunki postępowania z osadamiściekowymi:1. Kompostowanie osadów wraz z materiałem strukturalnym (słoma, wierzba energetyczna lubinna biomasa).1. Wykorzystanie w rolnictwie i rekultywacji.Osady ściekowe przed ich wykorzystaniem będą kompostowane. Szacunkowe koszty inwestycyjnezwiązane z tym procesem wyniosą do roku 2011 ok. 5 000 tys. zł.Planuje się, że kompostownia funkcjonować będzie od roku 2005. Aktualnie nie dokonano wyborulokalizacji kompostowni.5.4.13. Organizacja systemuSystem gospodarki odpadami w mieście Gorzowie Wlkp. powinien być oparty o ponadgminnedziałania w ramach Związku Celowego Gmin MG-6. Związek te skupia wokół siebie 6 gmin:Miasto Gorzów oraz następujące gminy: Bogdaniec, Deszczno, Kłodawa, Lubiszyn i Santok.Centralną funkcję powinien w nim spełniać Zakład Utylizacji Odpadów w Gorzowie Wlkp.96

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5.2. Sektor gospodarczy5.2.1. Cele, kierunki i niezbędne działaniaZgodnie z zapisami II PEP, udział odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesachprodukcyjnych odpadów przemysłowych w 2010 roku, powinien wzrosnąć dwukrotnie w odniesieniudo 1990 roku. Stąd konieczne jest zintensyfikowanie działań podmiotów gospodarczychwytwarzających odpady przemysłowe, zmierzających do maksymalizacji gospodarczegowykorzystania tych odpadów.Dla sektora gospodarczego określono następujące cele ogólne do roku 2011:1. Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów.2. Zwiększenie stopnia wykorzystania odpadów.3. Ograniczenie negatywnego wpływu składowisk odpadów przemysłowych na środowisko.4. Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów iurządzeń zawierających PCB.5. Eliminacja zagrożenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcegoDla osiągnięcia założonego celu, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań:1. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji2. Wprowadzenie metod i technologii „czystej produkcji” powodującej zmniejszenie ilościi uciążliwości wytwarzanych odpadów3. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe dozintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystaniaodpadów4. Dekontaminacja (oczyszczenie) i unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB orazlikwidacja PCBPoniżej podano cele i kierunki działań dla poszczególnych branż sektora gospodarczego w GorzowieWielkopolskim.5.2.2. Cele szczegółowe na lata 2004 – 20115.2.2.1. Cele i kierunki działań dla wybranych grup odpadów i gałęzi przemysłuW tabeli 5.15. zamieszczono cele i kierunki działań dla wybranych grup odpadów i gałęzi przemysłu.97

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.15. Cele i kierunki działań dla wybranych grup odpadów i gałęzi przemysłuCeleDziałaniaOdpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowejOsiągnięcie poziomu 45% zbiórkiselektywnej w roku 20111. Organizacja systemu zbiórki i selektywnegoskładowania odpadów budowlanych na bazieCentrum Recyklingu Odpadów Budowlanych2. Selektywna zbiórka poszczególnych odpadówprzez podmioty wytwarzające3. Zmniejszenie ilości odpadów budowlanychunieszkodliwianych przez składowanieOdpady opon1. Organizacja systemu zbiórki, gromadzenia itransportu odpadowych opon na bazie RZUO2. Odzysk zużytych opon przez producentów iimporterów (Dz. U. Nr 69 poz.719)3. zakaz składowania opon (od 1.07.2003 r.) i ichczęści (od 1.07.2006 r.), z wyłączeniem oponrowerowych i opon o średnicy zewnętrznejwiększej niż 1400 mm4. Zalecanie preferencyjnych metod recyklinguzużytych opon (patrz rozdz. 5.2.2.4.)Odpady niebezpieczneOsiągnięcie poziomu 45% zbiórkiselektywnej w roku 2011Odpady zawierające PCB1. Wydzielenie odpadów niebezpiecznych zestrumienia odpadów komunalnych1. Całkowite wyeliminowanie PCB ze środowiskado roku 2010 poprzez kontrolowaneunieszkodliwienie PCB oraz dekontaminacje lubunieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB2. Aktualnie unieszkodliwianie ciekłych odpadów zPCB można zrealizować w Zakładach ANWILS.A. we Włocławku. Na terenie kraju brak jestinstalacji niszczenia złomowanychkondensatorów z PCB. Możliwe jestunieszkodliwienie kondensatorów z PCB pozagranicami kraju. Zbiórką i nadzorem nadprzewozem do spalarni w zakładach TREDI weFrancji zajmuje się firma POFRABATOleje odpadoweOsiągnięcie poziomu 50% odzysku i 25%recyklingu w roku 2007Wykorzystanie mocy przerobowych istniejącej instalacjido odzysku i recyklingu olejów odpadowych np.„Lafarge Cement Polska” – Cementownia Kujawy wBarcinie.Zorganizowanie systemu zbiórki olejówprzepracowanych (patrz rozdz. 5.2.2.5.)Baterie i akumulatory98

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.CeleDziałania1. Pełny odzysk akumulatorówwielkogabarytowych przy wykorzystaniu opłatdepozytowych2. Zorganizowanie systemu zbiórki baterii iakumulatorów małogabarytowych oraz ichsegregowanie ze strumienia odpadówkomunalnych (patrz rozdz. 5.1.7.1.6.)3. Składowanie na składowiskach odpadówniebezpiecznych baterii i akumulatorówmałogabarytowych do czasu wdrożeniatechnologii ich unieszkodliwianiaOdpady zawierające azbest1. Unieszkodliwianie wyrobów zawierającychazbest poprzez składowanie na wytypowanychskładowiskach (kwatera na składowisku wChróściku)Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczneOsiągnięcie poziomu50% odzysku i recyklingu w roku 2007dla urządzeń klimatyzacyjnych, którezawierają substancje zubożające warstwęozonową (CFC i HCFC)70% odzysku i recyklingu w roku 2007dla urządzeń chłodniczych izamrażających oraz pomp ciepła pozaurządzeniami z gospodarstw domowych,które zawierają substancje zubożającewarstwę ozonową (CFC i HCFC)1. Maksymalny odzysk i recykling zużytychurządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych orazpomp ciepła zawierających substancjezubożające warstwę ozonową.2. Zorganizowanie systemu zbiórki odpadówurządzeń elektrycznych i elektronicznych.3. Zorganizowanie systemu wtórnego obieguprzestarzałych urządzeń elektrycznych ielektronicznych.Pojazdy wycofane z eksploatacji1. Maksymalny recykling pozwalający na odzyskskładników użytecznych dla wytwarzanianowych wyrobów2. Przekazywanie wszystkich pojazdów do stacjidemontażu i monitoring postępowania zposzczególnymi substancjami niebezpiecznymi(patrz rozdz. 5.2.2.3.)Odpady medyczne i weterynaryjne1. Segregacja prowadzona przez wszystkieplacówki medyczne i weterynaryjne2. Unieszkodliwianie odpadów poprzez stosowaniemetody termicznej w Samodzielnym PublicznymSzpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp.99

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.CeleDziałania3. Unieszkodliwienia przez specjalistyczne firmyodpadów nie nadających się do spalenia np.odpady radioaktywne, substancje chemiczne,zużyte oleje, trucizny, odpady zawierające rtęćitp.4. Zakup zbiornicy (naczepa chłodnicza o wysokimstopniu mrożenia) do magazynowania padłychzwierząt i sytuacji awaryjnych terenie RZUOGorzówEnergetyka1. Zastosowanie ubocznych produktów spalania domakroniwelacji i rekultywacji terenu (popioły iżużle można stosować do wypełniania wyrobisk,budowy obwałowań składowisk, jako kruszywa idodatki w budownictwie drogowym)2. Wykorzystanie odpadów z odsiarczania spalin(gips poreakcyjny)Przemysł mięsny1. Opracowanie skutecznych metod odzyskuodpadów, w szczególności osadów ściekowych,szczeciny, żwaczki, ściółki z magazynów żywca,gruczołów i rogaciznyPrzemysł mleczarski1. Zwiększenie odzysku serwatki (przetwarzanie nawyroby jadalne, produkcja alkoholu, uzyskaniemasy drożdżowo-białkowej i środkówfermentacyjnych do produkcji antybiotyków ipaliw)Przemysł drzewny, celulozowy i papierniczy1. Wykorzystanie odpadowych surowcówpochodzenia roślinnego do celów energetycznych5.2.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i placówkach weterynaryjnychProponuje się podjęcie następujących działań:- organizacyjno – prawne.- inwestycyjne.- edukacyjno – informacyjne.I. Działania organizacyjno – prawne• Przeprowadzenie systematycznych badań na terenie miasta Gorzowa dla wyznaczeniawskaźników nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów generowanych przezplacówki służby zdrowia oraz gabinety i lecznice weterynaryjne;100

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• Opracowanie bazy danych dotyczącej ilości, sposobu gospodarowania i unieszkodliwianiaodpadów pochodzących z działalności służb medycznych i weterynaryjnych;• Wzmożenia działalności kontrolnej w celu wyegzekwowania posiadania przez placówkimedyczne i weterynaryjne wszystkich niezbędnych zezwoleń z zakresu gospodarki odpadamioraz aktualnych umów ze specjalistycznymi firmami na transport i unieszkodliwianieodpadów niebezpiecznych.II. Działania inwestycyjne• Modernizacja i rozbudowa instalacji do termicznego unieszkodliwiania odpadów.• Selektywna zbiórka infekcyjnych odpadów weterynaryjnych.• Zakup chłodni do zbiórki padłych zwierząt.III. Działania edukacyjno - informacyjne• Opracowanie i przeprowadzenie cyklu szkoleń dla pracowników służby zdrowia z terenu m.Gorzowa Wlkp. na temat prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami, sposobówzmniejszenia ilości i toksyczności generowanych tam odpadów.• Opracowanie broszury i prowadzenie kampanii informacyjnej wśród lekarzy weterynarii natemat obowiązków wytwórców odpadów wynikających z przepisów ustawy o odpadach.Szczegółowe zalecenia dla placówek służby zdrowia:• Zapobieganie powstawaniu odpadów u źródła przez:- racjonalizację stosowania produktów jednorazowego użytku lub zastąpienie ich wuzasadnionych przypadkach produktami wielokrotnego użytku,- oszczędne obchodzenie się z każdym zużywającym się materiałem i produktem,- wprowadzenie selektywnej zbiórki materiałów i odpadów niebezpiecznych,- dostawa towarów w opakowaniach wielokrotnego użytku,- zobowiązanie dostawców umową do odbioru opakowań,- redukcja ilości materiałów opakowaniowych poprzez wprowadzenie urządzeńdozujących oraz zamawianie materiałów w dużych pojemnikach zwrotnych,- zastąpienie materiałów jednorazowych odpowiednikami wielorazowego zastosowaniajeżeli jest to możliwe pod względem sanitarnym.• Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadówkomunalnych.• Szkolenie personelu w zakresie właściwych praktyk postępowania w odpadaminiebezpiecznymi.• Modernizacja obecnie funkcjonujących w placówkach służby zdrowia systemów gospodarkiodpadami lub reorganizacja poprzez zmianę metody unieszkodliwiania.• Opracowanie, wdrożenie i monitorowanie programów gospodarki odpadami.• Modernizacja procedur postępowania z poszczególnymi grupami odpadów.Przykładowe sposoby ograniczenia ilości i toksyczności niektórych niebezpiecznych odpadówmedycznych możliwe do przeprowadzenia w placówkach medycznych przedstawiono w tab. 5.16.101

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.16. Przykładowe działania na rzecz ograniczenia ilości odpadów oraz toksyczności wybranychodpadów niebezpiecznychRodzaj produktuodpadowegoChemikalia i farmaceutykiCytostatykiFormaldehydMateriały z pracowni RTGRozpuszczalnikiPolichlorek winyluRtęćMetoda redukcjiAnaliza rzeczywistego zapotrzebowaniaCentralizacja nabywania i rozdziałuZmniejszenie zużycia środków dezynfekcyjnychUmowa z dostawcą na odbiór przeterminowanych bądź zużytychsubstancjiSelektywne gromadzenie powstałych odpadówRecycklingAnaliza rzeczywistego zapotrzebowania na etapie zakupuNabywanie w mniejszych opakowaniachCentralizacja nabywania, przygotowania i rozdziału preparatówOddzielne gromadzenie odpadówRedukcja odpadów z czyszczenia aparatów do dializ, stosowanieodwróconej osmozyOpracowanie procedur ponownego użycia formaldehydu na oddziałachpatologiiSelektywne gromadzenieOdzysk srebraUsprawnienie procesu wywoływania (redukcja straty odczynników)Selektywne gromadzenieOdzysk i użycie wcześniej sporządzonych, kalibrowanychrozpuszczalnikówStosowanie substytutów o mniejszej toksyczności (rozpuszczalnikiniehalogenowe, ulegające biodegradacji)Odzysk i selektywna zbiórka w zależności od charakterystykichemicznejNeutralizacja rozpuszczalników nieorganicznychPrzejście na produkty wykonane z mniej toksycznych materiałówStosowanie produktów alternatywnych: termometrów i ciśnieniomierzyelektronicznychRecyklingStosowanie środków chemicznych o niższej koncentracji rtęci i jejzwiązkówOdpady medyczne i weterynaryjne przyjmowane są w Spalarni Odpadów Medycznych przySamodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim, ul. Dekerta, 66 – 400 Gorzów Wielkopolski. Wspalarni unieszkodliwiane są odpady od dostawców z województw: lubuskiego,zachodniopomorskiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego.W związku z wystąpieniem w Europie przypadków choroby Creutzfeldta - Jakoba, której przyczynąmoże być gąbczasta encefalopatia bydła (BSE) w 2001 r. wprowadzono zmiany w postępowaniu zodpadami poubojowymi. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. wsprawie katalogu odpadów odpady poubojowe zostały ujęte jako:- odpady niebezpieczne o kodzie 02 02 80* - odpadowa tkanka zwierzęca wykazującawłaściwości niebezpieczne,- odpady inne niż niebezpieczne o kodzie 02 02 81 - odpadowa tkanka zwierzęcastanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka, w tym odpady z produkcji paszmięsno - kostnych inne niż wymienione w 02 02 80.Wykorzystanie odpadów poubojowych szczególnego i wysokiego ryzyka np. do produkcji pasz możespowodować przenoszenie czynnika chorobotwórczego w łańcuchu pokarmowym na inne zwierzętaoraz ludzi. Odpady poubojowe szczególnego i wysokiego ryzyka powinny być unieszkodliwiane w102

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.wytypowanych zakładach utylizacyjnych, a następnie przekształcony w mączki i tłuszcze materiałunieszkodliwiany poprzez spalenie w wyznaczonych instalacjach. Z uwagi na długi okres inkubacjichoroby spowodowanej czynnikiem zakaźnym BSE oraz nieznane drogi przenoszenia konieczne jestkontrolowanie ilości wytwarzanych odpadów poubojowych wykazujących właściwości niebezpieczneoraz właściwe unieszkodliwianie tych odpadów. Na terenie miasta znajduje się wyspecjalizowanaSpalarnia Odpadów Medycznych przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Wojewódzkim, ul.Dekerta, w której możliwa jest niszczenie tego typu odpadów.5.2.2.3. Recykling pojazdówRealizacja zadań wynikających z KPGO następować będzie poprzez zorganizowanie i stworzenie wGorzowie Wielkopolskim optymalnych metod zbiórki i recyklingu samochodów. Rozwój systemuprzerobu odpadów z samochodów wycofanych z eksploatacji powinien ponadto mieć na uwadzeeliminację zagrożeń jakie dla środowiska naturalnego stanowią odpady motoryzacyjne, z którychczęść stanowią odpady niebezpieczne.Postępowanie z odpadami z podgrupy 16 01 04 - pojazdy wycofywane z eksploatacjiWszystkie pojazdy powinny być przekazywane w całości do punktów odbioru (auto-złomy) lubbezpośrednio do wyspecjalizowanych stacji demontażu skąd przekazywane będą autoryzowanyminstalacjom przetwórczym. Obowiązek przekazania samochodu do takiej placówki powinienspoczywać na ostatnim właścicielu samochodu, który uzyska „certyfikat zniszczenia”, jedynydokument, uprawniający do wyrejestrowana samochodu.Stacje demontażu powinny:• prowadzić ewidencję przyjmowanych samochodów wycofanych z eksploatacji do demontażu,• prowadzić sprzedaż części zamiennych uzyskanych z demontażu,• gromadzić i przygotowywać do transportu do specjalistycznych przedsiębiorstw zajmującychsię recyklingiem: karoserii samochodowych, przepracowanych olejów, płynów hamulcowychi chłodniczych, akumulatorów, opon, itp.Zakłada się, że roczna wydajność dobrze prosperującej stacji powinna kształtować się na poziomieokoło 1 200 – 1 500 szt. pojazdów. Orientacyjny koszt netto podstawowego wyposażeniatechnicznego stacji kształtuje się na poziomie 1 000 tys. zł (około 250 000 euro).5.2.2.4. Zużyte oponyObowiązujące uregulowania prawne dążące do zakończenia składowania opon na składowiskach (od 1stycznia 2003 r.) oraz obowiązki wytwórców związane z opłatą produktową i depozytową wymuszajązwiększenie stopnia wykorzystania opon zużytych.W celu eliminacji lub ograniczenia ilości odpadów składowanych na składowisku (lub porzuconych wśrodowisku) mogą być wykorzystane różnorodne metody i techniki gospodarki tymi odpadami. Zdotychczasowych badań i doświadczeń wynika, że wycofane z eksploatacji opony mogą byćwykorzystane poprzez:• bieżnikowanie,• zagospodarowanie całych opon,• wykorzystanie produktów z przeróbki mechanicznej i chemicznej,• spalanie z wykorzystaniem energii.Należy jednak podkreślić, że bieżnikowanie opon wydłuża jedynie czas ich eksploatacji, więc popewnym czasie i tak należy je unieszkodliwić w inny sposób np. jedną z w/w metod (spalenie,przetworzenie na granulat). Odpadów tego typu nie zalicza się do odpadów niebezpiecznych, a stopieńich niekorzystnego oddziaływania na środowisko nie jest szczególnie duży. Jednak ze względu nawagę problemu, gospodarka oponami wycofanymi z eksploatacji podlega szczególnymuregulowaniom prawnym. Przede wszystkim ustawa o odpadach wprowadziła zakaz składowaniazużytych opon, a zakaz ten wszedł w życie 1 lipca 2003 roku dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006roku dla opon pociętych i części opon (Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska,103

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw). Wyżej wymienione akty prawne tworzą zrębysystemu gospodarki zużytymi oponami. Wymagają one jednak szeregu działań i inicjatyw, którezapewnią sprawne działanie takiego systemu.Pomimo istnienia możliwości technicznych do realizacji poszczególnych kierunków wykorzystaniaodpadowych opon, istnieją duże trudności z pozyskaniem surowca ze względu na brak systemuzbiórki opon, także od wytwórców indywidualnych.5.2.2.5. Oleje odpadoweAktualnie zbiórka olejów odpadowych od wytwórców odbywa się na zasadzie realizacji umów zodbiorcami tego rodzaju odpadów, w tym również w ramach ogólnopolskiej sieci RAN.Dla zoptymalizowania zbiórki olejów odpadowych od wytwórców rozproszonych, konieczne jestwypracowanie i wdrożenie nowych zasad ogólnowojewódzkiego zintegrowanego systemu ich zbiórkii zagospodarowania. System ten powinien być ściśle wpisany w system organizacji zbiórkiobowiązujący na terenie całego kraju.Proponowany system zbiórki olejów odpadowych składa się z następujących ogniw:1. Punkty zbiórki:• Punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych w RZUO.• Inne obiekty (np. stacje paliwowe, warsztaty samochodowe, duże, średnie, małe zakładyprzemysłowe i stacje obsługi samochodów posiadające własne zbiorniki na olejeodpadowe, bazy zbiórki będące własnością podmiotów trudniących się zbiórką itransportem olejów odpadowych na określonym terenie).2. Przedsiębiorstwa zbierające i transportujące oleje odpadowe do odbiorców.3. Odbiorcy zebranych olejów odpadowychPodstawowymi elementami systemu powinny być punkty zbiórki olejów odpadowych. Podstawowymwyposażeniem tych punktów powinny być kontenery o pojemności 600 do 1 400 litrów, którychprodukcja w wersji przystosowanej do gromadzenia olejów odpadowych już jest wdrożona w kraju.Funkcję punktu zlewu olejów może pełnić również stacja paliwowa (przede wszystkim w dużychskupiskach ludzkich) przez zawarcie porozumienia miasta ze stacją. Funkcję takiego punktu mogą teżpełnić warsztaty samochodowe. Innymi elementami systemu zbiórki olejów odpadowych na terenieGorzowa powinny być duże, średnie, małe zakłady przemysłowe i stacje obsługi samochodówposiadające własne zbiorniki na oleje odpadowe i podpisane umowy z podmiotami prowadzącymizbiórkę olejów oraz bazy zbiorki, będące własnością podmiotów trudniących się zbiórką i transportemolejów odpadowych na określonym terenie. Wszyscy powyżsi odbiorcy muszą posiadać odpowiedniezezwolenia.Wyboru firm zbierających oleje odpadowe na terenie miasta powinno się dokonywać w oparciu oustalone standardy techniczne obowiązujące na terenie całego kraju, zapewniające bezpieczeństwozbiorki, sprawność odbioru, minimalizację kosztów itp.Firmy prowadzące taką działalność powinny spełniać określony standard techniczny i organizacyjnyw celu zapewnienia bezpieczeństwa w postępowaniu z olejami odpadowymi oraz dawać gwarancjęwykonania przyjętych na siebie zobowiązań. Powinny one:• posiadać personel przeszkolony w zakresie prawidłowego postępowania z olejami iznajomością obowiązujących przepisów ochrony środowiska dotyczących prowadzonejdziałalności,• posiadać stosowne zezwolenie na prowadzoną działalność,• posiadać sprzęt do odbioru i transportu olejów odpadowych spełniający wymaganiaodpowiednich przepisów,• wielkość tych firm powinna uwzględniać rentowność zbiórki przy optymalnym koszcie, co wgprzeprowadzonych szacunków oznacza możliwość zbiórki minimum 1 500 ton olejówodpadowych w skali roku,104

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• posiadać bazę zbiórki z tytułem własności (lub długoletniej dzierżawy) zapewniającąmożliwość zmagazynowania 1/12 ilości rocznej zbiorki oleju, jako magazynu awaryjnego,• posiadać możliwość przeprowadzenia podstawowych badań laboratoryjnych,• mieć możliwość wstępnego oczyszczenia olejów przepracowanych np. w przypadku ichzanieczyszczenia wodą ponad określony poziom,• posiadać możliwość ekspedycji zebranego oleju transportem kolejowym i samochodowym,• posiadać podpisane umowy z podmiotami mającymi stosowne zezwolenia na wytwarzanieolejów odpadowych oraz ich zagospodarowanie.Ostatnim ogniwem systemu powinni być odbiorcy zebranych olejów odpadowych:1. Podmioty prowadzące odzysk (zagospodarowanie) olejów odpadowych (tzw. recyklerzy).2. Podmioty zajmujące się unieszkodliwianiem olejów odpadowych.Następnie, przedsiębiorstwa specjalistyczne trudniącym się zbiórką olejów odpadowych lubprowadzące serwisy separatorów olejowych, przekazywać będą powyższe odpady dowyspecjalizowanych zakładów (np. Rafinerii Nafty „Jedlicze” S.A. koło Krosna). Jednym zesposobów wykorzystania energetycznego olejów odpadowych jest ich spalanie w specjalnie do tegocelu dostosowanych instalacjach. Proces spalania olejów odpadowych jest realizowany na dużą skalęprzez Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady w Kujawach. Istniejące w Polsce moce przerobowe wzakresie zagospodarowania olejów odpadowych są wystarczające zwłaszcza, że instalacjahydrorafinacji pracująca w Rafinerii Nafty Jedlicze mająca zdolność przerobową 80 tys. Mg roczniecałkowicie zabezpiecza potrzeby krajowe dla recyklingu (regeneracji) olejów odpadowych.5.2.2.6 Akumulatory i baterieNależy dalszemu usprawnieniu poddać sposób zbiórki odpadowych źródeł prądu, szczególnie zrozproszonych miejsc ich powstawania. Obowiązek odzysku z rynku akumulatorów i baterii zostałnałożony na podmioty wprowadzające je na rynek, a egzekwowany przy zastosowaniu opłatyproduktowej. Proponuje się, aby zbierane baterie składować na składowiskach odpadówniebezpiecznych do czasu uruchomienia technologii ich przerobu.ZadaniaW celu usprawnienia gospodarki małogabarytowymi akumulatorami i bateriami niezbędne jestzorganizowanie ich zbiórki z rozproszonych miejsc powstawania. Obowiązek odzysku z rynkuzużytych baterii i akumulatorów został nałożony na podmioty wprowadzające je na rynek, aegzekwowanie jest przy zastosowaniu opłaty produktowej.5.2.2.7 Odpady azbestoweOdpady zawierające azbest są unieszkodliwiane poprzez składowanie. Ten sposób postępowania jestzgodny z obecnymi wymaganiami prawnymi oraz środowiskowymi.ZadaniaInwestycyjnePonieważ odpady azbestowe mogą być unieszkodliwiane poprzez składowanie należy przybudowie nowej kwatery w RZUO w Chróśćiku przewidzieć wydzielenie jej części naskładowanie tego rodzaju odpadów.Organizacyjne─ Zaktywizowanie działań dyspozycyjno-kontrolnych nadzoru usuwania azbestu naterenie Gorzowa Wielkopolskiego.─ Organizacja kampanii informacyjnej o szkodliwości wyrobów zawierających azbest ibezpiecznym jego usuwaniu.105

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.─ Opracowanie planu rozmieszczenia na terenie miasta wyrobów zawierających azbest.─ Opracowanie inwentaryzacji i harmonogramu usuwania wyrobów zawierających azbest.─ Podjęcie działań inwestycyjnych związanych z budową nowej kwatery składowiska zwydzieloną częścią do składowania odpadów azbestowych.─ Monitoring usuwania azbestu ze szczególnym uwzględnieniem jego bezpiecznegodemontażu i unieszkodliwianiaFinansoweZ uwagi na wysoki koszt usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych istotne jestdofinansowanie przedsięwzięć związanych z usuwaniem wyrobów azbestowychpodejmowanych przez osoby fizyczne ze środków publicznych oraz środków pomocowychUnii Europejskiej.5.2.2.8. Odpady zawierające farby i lakieryPodstawowym celem i kierunkiem jest oddzielenie odpadów niebezpiecznych z całego strumienia iskierowanie ich do zakładów unieszkodliwiania lub do bezpiecznego składowania na specjalnychskładowiskach. Ważnymi elementami realizacji tego zadania są:- dobrze przygotowana kampania informacyjna wytwórców odpadów o zasadach zbiórkiodpadów niebezpiecznych np. o sposobach gromadzenia w domu i poza domem, odbiórzgromadzonych odpadów etc.;- inwentaryzacja sposobów zagospodarowania odpadów niebezpiecznych pochodzących zzakładów produkcyjnych i usługowych.Aktualnie na terenie kraju istnieje dostateczna baza instalacji do unieszkodliwienia tego typuodpadu. Prognozy wskazują, że odpady zawierające farby i lakiery nie będą drastycznie rosły,natomiast spadnie zdecydowanie ich toksyczność.5.2.2.9. PCBNa terenie Gorzowa Wielkopolskiego, zgodnie z wymaganiami prawa w tym względzie, zostanieprzeprowadzona ewidencja urządzeń zanieczyszczonych PCB i podjęte zostaną działania technicznedla eliminacji tych urządzeń i bezpiecznego usuwania olejów odpadowych zawierających powyżej 50ppm PCB/PCT (np. oczyszczania transformatorów o zawartości powyżej 0,005% wagowych PCB). Wpierwszej kolejności zinwentaryzowane zostaną urządzenia zawierające powyżej 5 litrów PCB.Do końca 2010 r. oczyszczone zostaną wszelkie urządzenia i instalacje zawierających te substancje.Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji spoczywa na wykorzystującym PCB.W terminie jednego miesiąca po przeprowadzonej inwentaryzacji należy przedłożyć informację dowojewody.Aktualnie w Polsce unieszkodliwianie ciekłych odpadów z PCB można zrealizować jedynie wZakładach ANWIL S.A. we Włocławku, które eksploatują od 1998 r. instalację odzysku chlorowodoruz odpadów chloroorganicznych oraz w Zakładach Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym.Na terenie kraju brak jest instalacji niszczenia złomowanych kondensatorów z PCB. Możliwe jestunieszkodliwienie kondensatorów z PCB poza granicami kraju. Zbiórką i nadzorem nad przewozemdo spalarni w zakładach TREDI we Francji zajmuje się firma POFRABAT.Cele krótkoterminowe do 2007 r. – likwidacja urządzeń zawierających PCB:1. Utworzenie bazy danych o urządzeniach zawierających PCB i weryfikacja ich na podstawiedanych z kontroli WIOŚ2. Likwidacja urządzeń zawierających PCB3. Opracowanie projektu gromadzenia i unieszkodliwiania urządzeń zawierających PCB niepodlegających rejestracji4. Kontrola prawidłowego oznakowania urządzeń zawierających PCB oraz monitoring procesulikwidacji urządzeń zawierających PCB106

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.5. Kampania edukacyjno-propagandowa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadamizawierającymi PCB.5.2.3 Koszt działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnychW tabeli 5.19. zestawiono szacunkowy koszt działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w sektorzegospodarczym w Gorzowie Wlkp. Uwaga: żadne z przedsiębiorstw z terenu miasta nie zgłosiłoplanowanych działań z zakresu gospodarki odpadami..107

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Tab. 5.17. Szacunkowy koszt działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych zadań w gospodarce odpadami z sektora gospodarczego w latach 2004 – 2007 i 2008 –2011L.p. Opis przedsięwzięcia Jednostkirealizujące1 Zakup zbiornicy (naczepachłodnicza o wysokimstopniu mrożenia) domagazynowania padłychzwierząt i sytuacjiawaryjnych - teren RZUOGorzówRazem1 Działania związane zunieszkodliwianiemodpadów zawierającychPCB2 Wdrażanie w zakładachprzemysłowych „CzystychTechnologii”, w tymodzysku i unieszkodliwianiaodpadówZUO 2004-2011PrzedsiębiorstwaZakładyprzemysłoweOkresrealizacjiSzacunkowe kosztyw tys. PLN2004 2005 2006 2007 2008-2011InwestycjePotencjalne źródłafinansowania250 - - - - Fundusze ochronyśrodowiska250 -250Działania nieinwestycyjne2004 -20072004 -2004Razem Brak danychBrak danych Środki własneBrak danych Środki własne108

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.6. MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PGO6.1. Zasady finansowania6.1.1.Koszty inwestycyjneZakres przewidywanych inwestycji obejmujących nie tylko obiekty infrastruktury, ale także maszyny iurządzenia stanowiące środki trwałe (samochody specjalistyczne, maszyny i urządzenia, pojemniki)powinien być przedmiotem studium wykonalności poszczególnych inwestycji. Celem tej analizy jestokreślenie realności wykonania zamierzonych przedsięwzięć zarówno pod kątem ich sfinansowania,jak i konsekwencji finansowych wdrożenia, a więc poziomu niezbędnych do pokrycia kosztóweksploatacji cen usług. Koszty inwestycji mogą być pokrywane z następujących źródeł:• opłaty odbiorców usług - stanowią dość pewne źródło środków finansowych pod warunkiem, żeich poziom pozwala na pokrycie całości kosztów eksploatacyjnych i inwestycyjnych w skali roku;• środki własne budżetów gmin - jest to najtańszy, bo bezzwrotny, dotacyjny środek finansowy.Konieczne jest uwzględnienie tego typu wydatków w budżetach gmin, co powoduje, że wydatkitakie muszą być odpowiednio wcześniej planowane (najpóźniej jesienią na kolejny rok);• dotacje ze źródeł zewnętrznych - dotacje ze źródeł krajowych, głównie z narodowegoi wojewódzkich funduszy ochrony środowiska; dotacje ze źródeł zagranicznych mają znaczeniemarginalne;• pożyczki z funduszy celowych i kredyty preferencyjne - są podstawowym źródłem środków nainwestycje w dziedzinie ochrony środowiska w warunkach polskich. Pożyczek udziela NarodowyFundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz na zbliżonych zasadach funduszewojewódzkie. Przedsięwzięcia finansowane przez NFOŚiGW muszą spełniać następujące kryteria:o zgodność z polityką ekologiczną państwa,o efektywności ekologicznej,o efektywności ekonomicznej,o uwarunkowań technicznych i jakościowych,o zasięgu oddziaływania,o wymogów formalnych.Samorządy terytorialne mogą uzyskiwać pożyczki na pokrycie 70% kosztów zadania. Znaczna częśćpożyczki może zostać umorzona po zrealizowaniu inwestycji w planowanych terminie. Najniższemożliwe do uzyskania oprocentowanie wynosi 0,2 kredytu refinansowego.Preferencyjne kredyty, bez możliwości umorzeń, oferuje Bank Ochrony Środowiska. Dla gmin kredytyprzyznawane są na poziomie 0,2 stopy kredytu refinansowego. Okres spłaty do 4 lat. W obuinstytucjach finansowych odsetki są płatne od momentu uruchomienia kredytu.Pożyczki i preferencyjne kredyty są zazwyczaj udzielane na krótkie okresy - do kilku lat. Powoduje toznaczne skumulowanie kosztów finansowych obsługi zadłużenia, skutkujące znaczną podwyżką cenusług (jeżeli koszty finansowe są ich elementem) lub dużymi wydatkami z budżetu gmin.• komercyjne kredyty bankowe - ze względu na duże koszty finansowe związanez oprocentowaniem, kredyty komercyjne nie powinny być brane pod uwagę jako podstawoweźródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych.Samorządy są obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostępdo kredytów jest coraz łatwiejszy.• emisja obligacji komunalnych - emisja papierów wartościowych jest jeszcze jednym sposobemzadłużania w celu pozyskania kapitału. Obligacje mogą być emitowane w przypadku, jeżeli dająszansę pozyskania środków taniej niż kredyty bankowe, a pożyczki preferencyjne nie są możliwedo pozyskania.• udział kapitałowy lub akcyjny - polega na objęciu udziałów finansowych w przedsięwzięciuinwestycyjnym przez podmioty prywatne lub publicznych inwestorów instytucjonalnych (funduszeinwestycyjne).109

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.6.1.2. Koszty eksploatacyjnePodstawowym źródłem przychodów przedsiębiorstw gospodarki odpadami są opłaty za wywózodpadów i opłaty za ich przyjęcie do unieszkodliwienia. Uzupełniającymi źródłami przychodów sąwpływy z tytułu sprzedaży materiałów:• materiałów z selektywnej zbiórki,• kompostu,• energii ze spalania odpadów,• biogazu ze składowiska.Coraz częściej za przychody uważa się również uniknięte koszty transportu, składowania lub przerobuodpadów w efekcie działań związanych z minimalizacją i unikaniem powstawania odpadów (akcjeedukacyjne).Prawidłowo przyjęta i stosowana cena usuwania i składowania odpadów powinna uwzględniać:• pokrycie całości kosztów związanych z bieżącą, technologiczną i organizacyjną eksploatacjąelementów gospodarki odpadami,• pokrycie kosztów finansowych inwestycji jako zwrot zobowiązań zaciągniętych przy realizacjiinwestycji (spłata odsetek, rat kapitałowych, wykup obligacji),• rozsądny zysk przedsiębiorstw realizujących usługi.Ponadto, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn.zm.), cena przyjęcia odpadów na składowisko powinna uwzględniać w szczególności koszty budowy,eksploatacji, zamknięcia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowiska odpadów (art. 61).Należy również uwzględnić opłatę za gospodarcze korzystanie ze środowiska – umieszczenieodpadów na składowisku.Koszty segregacji (odzysku) materiałów ze strumienia odpadów komunalnych mogą być:• dofinansowane z budżetów gminnych,• dodatkowym elementem cenotwórczym opłaty za przyjęcie odpadów na składowisko lub ichodzysk /unieszkodliwienie - koszty w tym przypadku są ponoszone bezpośrednio przezwytwórców odpadów (mieszkańców i jednostki organizacyjne).6.1.3. Inne źródła finansowaniaWśród możliwych do zastosowania innych źródeł finansowania działań można zasygnalizować:• opłaty produktowe - opłaty nakładane na produkty obciążające środowisko np. opakowania,baterie, świetlówki. Wpływy z tego tytułu będą przeznaczane na wspomaganie idofinansowanie systemu recyklingu,• opłaty depozytowe - obciążenia nakładane na produkty (obecnie akumulatory), podlegającezwrotowi w momencie przekazania tego produktu do recyklingu lub unieszkodliwienia(Ustawa z dnia 11 maja 2001 r o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowanianiektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. (Dz. U. Nr 63,poz.639 z późn. zm.).Zgodnie z art. 29 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, wpływy z tytułu opłatyproduktowej od sprzedaży produktów w opakowaniach wymienionych w Załączniku nr 1 do ustawysą gromadzone na odrębnym rachunku bankowym Narodowego Funduszu. W terminie do dnia 30kwietnia roku kalendarzowego następującego po roku, którego opłata dotyczy, Narodowy Funduszprzekazuje 70% zgromadzonych środków wojewódzkim funduszom. Z kolei Wojewódzkie fundusze,w terminie do dnia 31 maja, przekazują gminom (związkom gmin) powyższe środki.Środki pochodzące z opłat produktowych za opakowania, powiększone o przychodyz oprocentowania, przekazywane są wojewódzkim funduszom, a następnie gminom (związkom gmin),proporcjonalnie do ilości odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu,wykazanych w sprawozdaniach, składanych przez gminy.Pozostałe środki zgromadzone na rachunku bankowym Narodowy Fundusz przeznacza nafinansowanie działań w zakresie:1) odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych,2) edukacji ekologicznej dotyczącej selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych.110

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.6.2. Wybrane źródła finansowania6.2.1.Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejFundusze ekologiczne są najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji i preferencyjnychkredytów dla podmiotów podejmujących inwestycje ekologiczne. Wpływa to na: ilość środkówfinansowych jaką dysponują fundusze, warunki udostępniania środków finansowych pożyczkobiorcąoraz procedury dochodzenia do uzyskania finansowego wsparcia funduszu.Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej www.nfosigw.gov.plNarodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest największą w Polsceinstytucją finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska. Zakres działania Funduszuobejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu ogólnokrajowym orazponadregionalnym.Podstawowymi formami finansowania zadań proekologicznych przez NFOŚiGW są preferencyjnepożyczki i dotacje, ale uzupełniają je inne formy finansowania, np. dopłaty do preferencyjnychkredytów bankowych, uruchamianie ze swych środków linii kredytowych w bankach czyzaangażowanie kapitałowe w spółkach prawa handlowego. NFOŚiGW administruje również środkamizagranicznymi przeznaczonymi na ochronę środowiska w Polsce, pochodzącymi z pomocyzagranicznej.Dotacje udzielane są przede wszystkim na: edukację ekologiczną, przedsięwzięcia pilotowe dotyczącewdrożenia postępu technicznego i nowych technologii o dużym stopniu ryzyka lub mającycheksperymentalny charakter, monitoring, ochronę przyrody, ochronę i hodowlę lasów na obszarachszczególnej ochrony środowiska oraz wchodzących w skład leśnych kompleksów promocyjnych,ochronę przed powodzią, ekspertyzy, badania naukowe, programy wdrażania nowych technologii,prace projektowe i studialne, zapobieganie lub likwidację nadzwyczajnych zagrożeń,unieszkodliwianie i zagospodarowanie wód zasolonych oraz profilaktykę zdrowotną dzieci z obszarówzagrożonych.Środki, którymi dysponuje NFOŚiGW, pochodzą głównie z opłat za korzystanie ze środowiska iadministracyjnych kar pieniężnych. Przychodami Narodowego Funduszu są także wpływy z opłatproduktowych oraz wpływy z opłat i kar pieniężnych ustalanych na podstawie przepisów ustawy -Prawo geologiczne i górnicze.Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejDo roku 1993 wojewódzkie fundusze, nie posiadając osobowości prawnej, udzielały wyłącznie dotacjina dofinansowywanie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska na obszarze własnychwojewództw. W 1993 roku fundusze te otrzymały osobowość prawną, co umożliwiło im udzielanie,obok dotacji, także pożyczek preferencyjnych.Podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu:• opłat za składowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisami prawa ichskładowaniem (28,8% tych wpływów),• opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz zaszczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych, a także z wpływów z kar za naruszaniewarunków korzystania ze środowiska (50,4% tych wpływów).Dochodami WFOŚiGW mogą być także środki z tytułu:• posiadania udziałów w spółkach,• odsetek od udzialanych pożyczek,• emisji obligacji,• zysków ze sprzedaży i posiadania papierów wartościowych,• zaciągania kredytów,• oprocentowania rachunków bankowych i lokat,111

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• wpłat z innych funduszy,• wpływów z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej,• dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,• świadczeń rzeczowych i środków pochodzących z fundacji,• innych dochodów określonych przez Radę Ministrów.Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejNarzędziem ekonomicznym gospodarowania odpadami w gminie są gminny oraz powiatowy FunduszOchrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (GFOŚiGA i PFOŚiGW). Służą one do finansowaniaprzedsięwzięć z zakresu szeroko rozumianej ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w tym takżenowoczesnemu gospodarowaniu odpadami komunalnymi.Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejPowiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (PFOŚIGW) utworzone zostały napoczątku roku 1999 wraz z utworzeniem powiatowego szczebla administracji państwowej. Funduszete nie mają osobowości prawnej.Dochodami PFOŚIGW są wpływy z:o opłat za składowanie i magazynowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisamiprawa ich składowaniem lub magazynowaniem (10% tych wpływów),o opłat za korzystanie ze środowiska a także z wpływów z administracyjnych kar pieniężnych.Dochody PFOŚiGW przekazywane są na rachunek starostwa, w budżecie powiatu mają charakterdziału celowego.Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki WodnejNa dochód GFOŚiGW składa się:• Całość wpływów z opłat za usuwanie drzew i krzewów.• 50% wpływów z opłat za składowanie odpadów na terenie gminy.• 20% wpływów z opłat i kar z terenu gminy. Dysponentem GFOŚiGW jest prezydent miasta.Dochody te mogą być wykorzystane na m.in.:• Dotowanie i kredytowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych służących ochronieśrodowiska.• Realizacje przedsięwzięć związanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów.• Wspieranie działań zapobiegających powstawanie odpadów.Wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast są zobowiązani do corocznego przedstawiania radziegminy (miasta) oraz zatwierdzania zestawienia przychodów i wydatków tego funduszu.Gminne fundusze nie są prawnie wydzielone ze struktury organizacyjnej gminy, a więc podobnie jakPFOŚiGW nie mają osobowości prawnej i nie mogą udzielać pożyczek. Celem działania GFOŚIGWjest dofinansowywanie przedsięwzięć proekologicznych na terenie własnej gminy. Zasadyprzyznawania środków ustalane są indywidualnie w gminach.6.2.2. EkofunduszZgodnie ze statutem, środki Ekofunduszu (www.ekofundusz.org.pl) mogą być wykorzystane przedewszystkim w czterech sektorach uznanych za priorytetowe. Są nimi:• zmniejszenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (tzw. gazów cieplarnianych),• ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu z terytoriumPolski,• zmniejszenie zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego,• zachowanie bioróżnorodności polskiej przyrody.112

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Od roku 1998 jednym z priorytetów w działaniach Ekofunduszu stała się również gospodarkaodpadami. Fundacja wspiera najbardziej efektywne i nowatorskie przedsięwzięcia związanez odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów oraz z rekultywacją gleb skażonych.Ekofundusz udziela wsparcia finansowego jedynie w formie bezzwrotnej dotacji. Z reguły wynosi ona10-30% kosztów projektu. W wyjątkowych przypadkach, gdy inwestorem jest instytucja budżetowalub organ samorządowy, dotacja ta może sięgać 50%, a w ochronie przyrody, gdy partneremEkofunduszu jest społeczna organizacja pozarządowa - nawet 80%.W momencie wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej, Ekofundusz zakończy swoją działalność.6.2.3. BankiCoraz więcej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w zakresie ochrony środowiska. Dziękiwspółpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają one swoją ofertękredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz nawiązująwspółpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (fundacje,międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków finansowychgromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej udzielają dopłat dowysokości oprocentowania. W ten sposób ulega obniżeniu koszt kredytu dla podejmującegoinwestycje proekologiczne. Banki uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków funduszyochrony środowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji.Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony Środowiska(www.bosbank.pl). Oferuje on najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów idysponuje zróżnicowaną ofertą dla prywatnych i samorządowych inwestorów, a także osóbfizycznych.Ważne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują także międzynarodowe instytucjefinansowe, a w szczególności Bank Światowy (www.worldbank.org) i Europejski Bank Odbudowy iRozwoju (www.polisci.com).6.2.4. Fundusze inwestycyjneFundusze inwestycyjne stanowią nowy i potencjalnie ważny segment rynku finansowego ochronyśrodowiska. Oprócz dodatkowego kapitału są one w stanie wnieść wiedzę menadżerską,doświadczenie i kontakty do wspieranej finansowo spółki. Szerokie wejście ekologicznych funduszyinwestycyjnych (green equity funds) na rynek finansowy ochrony środowiska, może okazać sięprzełomowe dla usprawnienia podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz integracji ochronyśrodowiska z przedsięwzięciami o charakterze gospodarczym. Doświadczenie z łączeniem wymagańochrony środowiska i rozwoju produkcji może być przydatne do niedopuszczenia do zwiększeniaobciążeń środowiska w warunkach wzrostu gospodarczego. Fundusze inwestycyjne są nastawione nawykorzystywanie możliwości jakie dają współczesne procesy technologiczne i wiedza menadżerska.Ich zainteresowanie nowymi spółkami jest szczególnie cenne dla proekologicznego rozwojugospodarki.6.2.5. Programy pomocowe Unii EuropejskiejPodstawowymi celami wszystkich programów pomocowych, zarówno ze środków unijnych, jak iwspółpracy bilateralnej, są :ooogólna poprawa stanu środowiska naturalnego,dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz standardów ekologicznych do wymagańunijnych,113

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.o wprowadzenie nowoczesnych technologii ekologicznych oraz schematóworganizacyjnych stosownie do standardów europejskich,o transfer know-how.SAPARDProgram SAPARD – Przedakcesyjny Instrument Wsparcia Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (SpecialAccession Programme for Agriculture and Rural Development).Fundusz SAPARD przeznaczony jest dla krajów kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiejna pomoc w stymulowaniu rozwoju obszarów, ułatwienie procesu integracji sektora rolnego z UE orazpłynne włączenie rolnictwa krajów kandydujących w system Wspólnej Polityki Rolnej i StrukturalnejUE.Termin realizacji wyznaczono na lata 2000 – 2006, zaś maksymalny roczny budżet dla Polski wynosi168,7 mln euro. Wkład ze strony Unii Europejskiej może wynieść nie więcej niż 75% ogólnej sumywydatków publicznych, pozostałe 25 % to wkład ze strony polskiej.Celem programu jest wsparcie dla zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich w okresieprzedakcesyjnym. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 1999 roku,program może wspierać również przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska.O pomoc finansową w ramach programu SAPARD mogą się ubiegać również zakłady utylizacjiodpadów zwierzęcych. Dofinansowanie może sięgać 50% kwalifikowanych kosztów, jednak nie możewynieść więcej niż 6 mln zł. Pieniądze można wykorzystać na modernizację i budowę zakładówutylizacyjnych, ich wyposażenie oraz modernizację lub wymianę linii technologicznych, maszyn isprzętu, a także zakup oprogramowania komputerowego.Sposób wykorzystania programu w Polsce został określony w Programie operacyjnym programuSAPARD. Zgodnie z tym dokumentem priorytetowymi środkami działania programu SAPARDw Polsce będą:o poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych,o inwestycje w gospodarstwach rolnych,o rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich,o różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.Przewidziano także uzupełniające środki działania obejmujące: pilotażowe projekty dotycząceochrony środowiska na terenach rolniczych oraz zalesiania, szkolenie zawodowe: pomoc techniczną(doradczą) na rzecz środków objętych programem.Rozpoczęcie programu SAPARD planowane było na początek 2000 roku, jednak wobec opóźnieniawydania aktu wykonawczego, precyzującego zasady finansowe programu, został wprowadzonydopiero w czerwcu 2002 roku. Zasady te są zbliżone do stosowanych w Europejskim FunduszuOrientacji i Gwarancji Rolnej, w części dotyczącej gwarancji rolnych. Instytucją realizującą programSAPARD w Polsce jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Agencji tej powierzonazostała zarówno funkcja implementacyjna, jak i płatnicza. Funkcja implementacyjna polega przedewszystkim na prowadzeniu akcji informacyjnej, zbieraniu, opiniowaniu i selekcji propozycjiprzedsięwzięć przewidzianych do finansowania w ramach programu. Funkcja płatnicza polega nazarządzaniu finansami programu, dokonywaniu płatności i rozliczeń z beneficjentami programuz jednej strony oraz – za pośrednictwem Narodowego Funduszu – z Komisją Europejska z drugiej.Zgodnie z wymaganiami postawionymi przez Komisję Europejską agencja płatnicza musi byćpoddana procesowi akredytacji , który ma zapewnić, że wypełnione zostaną wszystkie warunkidotyczące zarządzania finansowego i kontroli finansowej ustanowione przez Komisję.Program SAPARD w odróżnieniu od innych programów pomocy przedakcesyjnej, ma byćrealizowany w sposób w pełni zdecentralizowany. Oznacza to m.in. , ze Komisja Europejska sprawujekontrolę ex-post zamiast ex-ante. Oznacza to także, ze Komisja Europejska nie będzie decydowałao wyborze poszczególnych przedsięwzięć finansowych w ramach programu. Będzie natomiastprowadziła kontrolę poprawności wydatkowania środków oraz realizacji programu – zgodniez zasadami – po fakcie. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości odpowiednie wydatki nie będąrefundowane przez Komisję.114

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji RolnictwaAgencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w rozwoju przedsiębiorczości na wsispełnia rolę znaczącą. ARiMR bierze udział we wspieraniu rozwoju przedsiębiorczości wiejskiejpoprzez:• dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizację przedsięwzięć inwestycyjnychw rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa• realizację przedsięwzięć objętych branżowym programem restrukturyzacji i modernizacjimleczarstwa• realizację przedsięwzięć objętych branżowym programem restrukturyzacji i modernizacjiprodukcji mięsa• wspieranie realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych tworzących nowe, stałe miejsca pracyw działalnościach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskichgwarantujących zatrudnienie ludności wiejskiej• wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji branżowego programuwspólnego użytkowania maszyn rolniczych• udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalności agroturystycznejw gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytuw ramach linii na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolnospożywczymi usługach dla rolnictwa• pożyczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalnościach pozarolniczych• dofinansowanie działalności związanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowychCRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju Technologicznego(www.parp.gov.pl)Głównym celem tego programu jest wspieranie rozwoju innowacyjnych technologii, m.in.w gospodarce odpadami.W programie tym może wziąć udział każda osoba prawna, przedsiębiorstwa (małe, średnie, duże,firmy rzemieślnicze), związki firm z danej branży itp.Aby uzyskać grant w ramach tego programu należy przede wszystkim mieć ideę innowacyjnegorozwiązania, następnie założyć konsorcjum międzynarodowe, w skład którego wejdą tez firmyz krajów UE i złożyć wniosek według wymogów Komisji Europejskiej.Instytucje, tworzące konsorcjum, muszą zapewnić wykonanie wszystkich działań niezbędnych douzyskania zamierzonego celu, od badań, poprzez prezentację wyników, transfer technologii,wdrożenie, promocję w mediach.Dofinansowanie projektów wdrożeniowych ze środków 6 PR. kształtuje się na poziomie ok. 35 %.Szczegółowe informacje na temat tego programu można uzyskać w Krajowym Punkcie Kontaktowym,ul. Świętokrzyska 21, Warszawa.Programy bilateralneDo niedawna jeszcze istniało szereg programów dwustronnych, w ramach których możliwe byłouzyskanie wsparcia zarówno na projekty inwestycyjne, jak i doradcze. Założeniem wszystkich tychprogramów była intensywna pomoc w rozwiązywaniu najważniejszych problemów w związkuz akcesją do Unii Europejskiej.Krajami udzielającymi tej pomocy były m.in. Niemcy, Szwecja, Szwajcaria, Francja i in. Powygaśnięciu strategii pomocy obejmującej najczęściej okres do 2000 r. większość tych krajów podjęładecyzję o całkowitym zaniechaniu lub stopniowym zmniejszaniu rozmiaru i zakresu tego rodzajuwspółpracy z Polską. Np. Szwecja nie przewidziała w ogóle nowych projektów i wspieraniadodatkowych sektorów. Możliwe jest uruchamianie tylko małych projektów komplementarnychz działaniami w tych obszarach, które już wcześniej były finansowane przez stronę szwedzką.Na zasadzie indywidualnych porozumień między Landami i województwami lub powiatami polskimidziała współpraca niemiecko – polska, np. Województwo Śląskie – rząd Płn. Nadrenii-Westfalii i.in.Współpraca t najczęściej przyjmuje formę tworzenia spółek Joint-Venture do wspólnego realizowaniaokreślonych przedsięwzięć.115

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Fundusze strukturalne i Fundusz spójnościW momencie przystąpienia do Unii Europejskiej Polska straci możliwość korzystania z funduszyprzedakcesyjnych, lecz zyska dostęp do znacznie większych funduszy strukturalnych Unii i FunduszuSpójności (www.cie.gov.pl lub www.ukie.gov.pl), przeznaczonego na wsparcie rozwoju transportu iochrony środowiska. Trudno dziś powiedzieć, na jakich zasadach będą funkcjonować te fundusze powejściu Polski do Unii Europejskiej (zapowiadane jest ich przeobrażenie), niewątpliwie jednak nadalbędą pełniły rolę silnego instrumentu pomocowego, zapewniającego kierowanie dużych środkówfinansowych, m.in. na ochronę środowiska i zadania realizowane w tym zakresie szczególnie przezsamorządy terytorialne.Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomocy na rozwój systemów infrastrukturyochrony środowiska poprzez instrumenty takie jak fundusze strukturalne i Fundusz Spójności (FS). Nalata 2004 - 2006 UE przewiduje transfer środków finansowych na poziomie 13,8 mld EURO, z czegoponad 4,2 mld na realizację projektów z Funduszu Spójności. Planowane działania strukturalne będąujęte w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Przewidziane środki inwestycyjne w ramach NPRwynoszą 23 mld. EURO (13,8 mld z funduszy strukturalnych UE, ok. 6,2 mld EURO krajowe środkipubliczne i ok. 3 mld. z sektora prywatnego, jeżeli będzie beneficjentem funduszy europejskich).Jednym z priorytetów NPR na lata 2004 – 2006 jest: ochrona środowiska i racjonalne wykorzystaniezasobów środowiska. Priorytet ten będzie realizowany przez:ooczęść środowiskową Funduszu Spójności – 2,6 - 3,1 mld EURO (2,1 mld EURO wkład UE),inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny RozwojuRegionalnego – ZPORR).Cel strategii dla Funduszu Spójności to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działań na rzeczpoprawy stanu środowiska będące realizacją zobowiązań Polski wynikających z wdrażania prawaochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie:o realizacji indywidualnych projektów,o programów grupowych z zakresu ochrony środowiska,o programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych.Jednym z kryteriów uzyskania środków finansowych z Funduszu Spójności jest wielkość projektu,a mianowicie łączna wartość projektu powinna przekraczać 10 mln EURO. Projekty o takiej wartościsą w stanie zorganizować głównie średnie lub duże miasta bądź np. związki miast czy gmin.Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Przewidziana kwota środkówfinansowych na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln EURO (przy założeniu 19 % udziału środkówkrajowych). Fundusze te ukierunkowane będą na finansowanie konkretnych inwestycji, którychwyniki są zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC.LeasingWartą zainteresowania formą wspomagania inwestycji proekologicznych jest leasing. Polega on naoddaniu na określony czas przedmiotu w posiadanie użytkownikowi, który za opłatą korzysta z niego,z możliwością docelowego nabycia praw własności.Leasing jest jedną z najszybciej rozwijających się form finansowania inwestycji w Polsce. Wkracza oncoraz bardziej w sferę finansowania inwestycji proekologicznych. Zwykle z leasingu korzystapodmiot, który nie posiada wystarczających środków na zakup potrzebnego sprzętu lub który nieposiada wystarczającego zabezpieczenia potrzebnego do wzięcia kredytu bankowego. Z tego powoduleasing uznawany jest bardziej niż kredyt za uniwersalną i elastyczną formę finansowania działalnościinwestycyjnej. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego największymi zaletami leasingu sąmożliwości łatwego dostępu do najnowszej techniki bez angażowania własnych środków finansowychoraz rozłożenie finansowania przedsięwzięć w długim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przywielu rodzajach inwestycji ekologicznych.116

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.7. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU7.1. Zasady zarządzania systememZarządzanie systemem gospodarki odpadami w Gorzowie Wielkopolskim wynikać będzie:1. Z ustawowo określonego zakresu zadań poszczególnych szczebli administracji i samorządów.2. Zadań określonych w Planie Gospodarki Odpadami.Ponadto, Plan Gospodarki Odpadami winien być skorelowany z całym systemem planowania naobszarze miasta, zwłaszcza z:1. Programem Ochrony Środowiska (którego jest częścią).2. Planem zagospodarowanie przestrzennego.7.1.1. Zadania określone ustawowoZadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządkuokreśla ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.Pod pojęciem właścicieli nieruchomości rozumie się w świetle omawianej ustawy takżewspółwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadającenieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością (art.2.1.).Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych gminy (art. 3.1.). Do zadańgminy należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunkówniezbędnych do ich utrzymania, a w szczególności (art. 3.2.):1. Tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządkuna swoim terenie lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednichjednostek organizacyjnych.2. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, własnych lub z innymi gminami:• instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych,• stacji zlewnych,• instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcychlub ich części.3. Zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez:zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętychz chodników przez właścicieli nieruchomości orz odpadów zgromadzonych w przeznaczonychdo tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku.4. Organizowanie selektywnej zbiórki, segregację oraz magazynowanie odpadów komunalnych,w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz współdziałająz przedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzajuodpadami.5. Zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok bezdomnych zwierząt lub ichczęści oraz współdziałają z przedsiębiorstwami podejmującymi działalność w tym zakresie.6. Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ichopróżniania i opracowywania planu sieci kanalizacyjnej.7. Prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontrolowania częstości isposobów usuwania komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowywania planurozwoju sieci kanalizacyjnej.Powyższe zadania gmina powinna realizować na podstawie planu gospodarki odpadami.Rada miasta, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodzeuchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m. in.(art. 4.):1. Prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.117

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.2. Rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenienieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ichrozmieszczenia oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym itechnicznym.3. Częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłychz terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego.Rada miasta może ustalić - w drodze uchwały - górne stawki opłat ponoszonych przez właścicielinieruchomości za usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości (art. 6.2.). Ustalając stawkipowyższych opłat, rada gminy może stosować stawki niższe, jeżeli odpady komunalne są zbieranei transportowane w sposób selektywny (art. 6.4.).7.1.2. Opiniowanie projektu planu gospodarki odpadamiMinister opiniuje Plan wojewódzki pod kątem jego zgodności z Planem krajowym. Z kolei organywykonawcze powiatów i gmin, poprzez opiniowanie Planu Wojewódzkiego mają wpływ na tworzeniezasad zarządzania gospodarką na swoim obszarze, w kontekście współpracy międzygminnej i działańponadlokalnych już na etapie tworzenia Planu. Równocześnie „zabezpieczają” one swoje interesylokalne.Jednocześnie, wszystkie plany niższego szczebla podlegają zaopiniowaniu przez szczeble wyższegorzędu, i tak:1. Projekt planu dla Miasta Gorzowa Wlkp. – przez zarząd województwa.Mechanizm ten powoduje, że każdy plan będzie mieć charakter ponadlokalny.7.1.3. Aktualizacja i modyfikacja planówUstawa o odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niż razna 4 lata. Zarządy poszczególnych szczebli przygotowują co 2 lata sprawozdanie z realizacji planówgospodarki odpadami. Sprawozdania te są przechowywane przez Sejmik Wojewódzki i Radę Powiatu.Jeżeli będzie wymagała tego sytuacja lokalna i chwalony Plan będzie wymagał modyfikacji – będzieprzeprowadzone stosowne postępowanie, przed upływem wymaganych ustawowo 4 lat, w celuaktualizacji Planu.7.1.4. Raportowanie wdrażania planówKolejnym elementem zarządzania i monitorowania systemem gospodarki odpadami jest sporządzanieraz na 2 lata raportów z postępów we wdrażaniu Planów Gospodarki Odpadami. Przekazywane są one:1. Prezydent miasta – do Rady miasta7.2. Monitoring7.2.1. Wskaźniki monitorowania efektywności PlanuPodstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczości, oparty nawskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikachświadomości społecznej. Poniżej (tabela 7.1.) zaproponowano istotne wskaźniki, przyjmując że lista tanie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana.118

Tab.7.1. Wskaźniki monitorowania PlanuPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.L.p. Wskaźnik JednostkaA. Wskaźniki stanu gospodarki odpadami i zmiany presji na środowisko1. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych/1 mieszkańca x Mg/M/rokrok2. Ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych/1 mieszkańca kg/M/rokx rok3. Ilość zebranych odpadów komunalnych/1 mieszkańca x rok Mg/M/rok4. Stopień pokrycia mieszkańców zorganizowaną zbiórką%odpadów5. Ilość zebranych selektywnie materiałów (w stosunku do%ilości wytworzonych odpadów)6. Ilość zebranych selektywnie odpadów ulegających%biodegradacji (w stosunku do ilości wytworzonych odpadów)7. Ilość składowanych odpadów ulegających biodegradacji %8. Ilość zebranych odpadów niebezpiecznych ze strumienia%odpadów komunalnych (w stosunku do ilości wytworzonychodpadów niebezpiecznych)9. Udział odpadów z sektora komunalnego unieszkodliwianych %przez składowanie10. Ilość eksploatowanych składowisk szt11. Ilość wytworzonych osadów ściekowych Mg s.m.12. Ilość osadów ściekowych unieszkodliwionych przez%składowanie13. Ilość osadów ściekowych wykorzystanych na celeMg s.m.przemysłowe14. Ilość osadów ściekowych wykorzystanych na cele rolnicze Mg s.m.15. Ilość odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym Mg16. Ilość odpadów z sektora gospodarczego poddanychMgodzyskowi17. Ilość odpadów z sektora gospodarczego unieszkodliwianych Mgprzez składowanie18. Ilość odpadów z sektora gospodarczego unieszkodliwianych Mginnymi metodami niż składowanie19. Ilość magazynowanych odpadów z sektora gospodarczego Mg20. Ilość tzw. dzikich wysypisk Szt.21. Powierzchnia tzw. dzikich wysypisk ha22. Nakłady inwestycyjne na gospodarkę odpadami zł/rokB. Wskaźniki świadomości społecznej1 Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy%gospodarki odpadami wg oceny jakościowej2 Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez liczba / opismieszkańców (np. dzikie wysypiska)3 Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjnoinformacyjnych,liczba / opisWartość wyjściową powyższych wskaźników zamieszczono w rozdz. 3, a wartości docelowew poszczególnych latach w rozdz. 5.W oparciu o analizę wskaźników grupy A i grupy B będzie możliwa ocena efektywności realizacji„Planu gospodarki odpadami” a w oparciu o tą ocenę – aktualizować plan.119

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.7.2.2. Oprogramowanie komputerowe wspomagające gospodarkę odpadamiW ramach Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego opracowanopakiet oprogramowania wspomagającego zarządzanie i monitorowanie systemu. W jego składwchodzą programy:• „Decyzje”• „Dzikie wysypiska”• „Eko-monitoring”• „Informacje o środowisku i jego ochronie”Poniżej omówiono poszczególne programy wchodzące w skład pakietu.Program ułatwiający pracę urzędom w zakresie gospodarki odpadami DECYZJEUstawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r.(Dz. U. Nr 62, poz. 628) wprowadziłakonieczność wydawania przez odpowiednieurzędy różnego typu pozwoleń, zezwoleń,decyzji oraz przyjmowania informacjidotyczących gospodarki odpadami przezwszystkich posiadaczy odpadów. Wkonsekwencji, w urzędach gromadzona jestogromna dokumentacja. Jednocześnie, jakwynika ze wspominanej ustawy, na różnychszczeblach administracji konieczne staje sięsporządzanie na jej podstawie odpowiednichraportów i rejestrów .Zgodnie z ustawą o odpadach kopiewszystkich wydawanych decyzji i składanychinformacji w zakresie gospodarki odpadamiwojewoda lub starosta przekazuje właściwemumarszałkowi województwa oraz wójtowi,burmistrzowi lub prezydentowi miastazestawienie rejestrów posiadaczy odpadów, zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń naprowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania przekazujemarszałkowi województwaDziały centralnej bazy danych dotyczące instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów orazunieszkodliwianych i odzyskiwanych odpadów powinny być zasilane danymi własnymi urzędów orazdanymi uzyskanymi od wojewodów i starostw.Zadaniem opracowanego przez nas programu komputerowego DECYZJE jest:1. Tworzenie i obsługa baz danych związanych z wydawanymi przez urząd dokumentamidotyczącymi gospodarki odpadami.2. Prowadzenie rejestru posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń, bazywytwórców i firm zajmujących się unieszkodliwianiem, odzyskiem, zbieraniem i transportemodpadów.3. Obsługa baz danych o składowiskach oraz instalacjach do odzysku, unieszkodliwiania itermicznego przekształcania odpadów.4. Sporządzanie różnorodnych raportów zawierających m.in.:• rejestry wydanych dokumentów w zakresie gospodarowania odpadami i rejestryposiadaczy odpadów zwolnionych z uzyskiwania zezwoleń,• liczne wykazy i zestawienia dotyczące ilości poszczególnych rodzajów odpadówwytwarzanych, zbieranych, transportowanych, unieszkodliwianych odzyskiwanych na danymterenie.120

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Program zawiera ponadto pełny katalog odpadów, bazę firm utylizujących i unieszkodliwiającychodpady z terenu całego kraju, bazę danych o firmach działających na rzecz gospodarki odpadami.Program wspomagający rejestrację dzikich wysypiskProgram ten ułatwia rejestrację danych otzw. "dzikich wysypiskach". Obsługuje on bazędanych zawierającą szereg informacji dotyczącychjakościowego i ilościowego składu wysypisk, ichlokalizacji, czasu i częstości powstawania.Umożliwia również gromadzenie informacji oróżnego typu nakładach poniesionych na likwidacjędzikich wysypisk takich jak robocizna, sprzęt,transport czy też udział poszczególnych firmwspółpracujących przy likwidacji. Bardzo przydatnew raportowaniu są różnego typu ilościowe itworzone pod kątem lokalizacji zestawienia dlawysypisk zarejestrowanych, zlikwidowanych iprzeznaczonych do likwidacji. Możliwe jesttworzenie w różnych przekrojach wykazów kosztówponoszonych przy likwidacji wysypisk. Zestawieniakosztów można tworzyć dla podanego przez nas okresu, wybranego obszaru, dla określonych firm,sprzętu, środków transportu czy też odpadów. Tworzone są również wykazy wywożonych odpadów.Zestawienia mogą być prezentowane w formie tabelarycznej lub ilustrowane wykresami. Programobsługuje bazę zdjęć, planów i map związanych z rejestrowanymi wysypiskami.Baza danych dla monitoringu środowiska naturalnego wokół składowisk - EKOProgram „EKO – monitoring” umożliwia zbieranie danych, ich kontrolę, tworzenie zestawień iwykresów dla różnych sfer monitoringu terenów, znajdujących się wokół składowisk odpadów;obejmujących wody podziemne, wody powierzchniowe, gleby, powietrze, odcieki, odpady i biogaz.Baza „Eko”, umożliwia edycję danych monitoringowych, tzn. przeglądanie, poprawianie i dodawaniedanych, tworzenie raportów zbiorczych z danych monitoringowych, edycję danych kontrolnych.121

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.INFORMACJE - program wspomagający udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronieDostęp do informacji o środowisku i jegoochronie jest konstytucyjniegwarantowanym prawem każdegoobywatela. Zgodnie z art.74 ust. 3Konstytucji RP każdy ma prawo doinformacji o stanie i ochronie środowiska.Według aktualnie obowiązującego prawaudostępnianiu podlegają znajdujące się wposiadaniu organów administracjipublicznej praktycznie wszystkieinformacje w postaci dokumentów, danychgromadzonych w szczególności w formiepisemnej, wizualnej, fonicznej lub bazdanych na innych nośnikach, dotyczącestanu środowiska, wpływu różnego typuobiektów na jego jakość oraz plany,programy i analizy finansowe związane zpodejmowaniem rozstrzygnięć istotnychdla ochrony środowiska.Aby sprostać tym zadaniom firma nasza opracowała specjalny program komputerowy„INFORMACJE – wykaz danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jegoochronie”, który umożliwia:1. Tworzenie kart informacyjnych zawierających dane niezbędne przy wyszukiwaniu iudostępnianiu dokumentów, zdjęć i filmów zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 17.06.2003r. W sprawie określenia wzoru publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentachzawierających informacje o środowisku i jego ochronie (Dz. U.03.110.1058).2. Obsługę spisów kart informacyjnych.3. Wyszukiwanie dokumentów według zadanych warunków.4. Generowanie zestawień sporządzonych kart wg dowolnych warunków selekcji (np. Dladanego okresu, typu kart, podmiotu, elementu środowiska, zakresu , rodzaju itd.).5. Tworzenie różnorodnych wykazów i statystyk dotyczących udostępnianych informacji.6. Gromadzenie dodatkowych danych związanych z kartami (np. Dotyczących emisji, emitorów,tworzenie dla nich różnych zestawień).122

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.8. PROGRAM EDUKACJI Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMIJednym z ważniejszych warunków realizacji Programu jest wysoka świadomość społeczeństwa, którepowinno brać aktywny udział w strategii zagospodarowania odpadów. Dlatego też należy prowadzićodpowiednie działania, których celem jest zmiana dotychczasowego postępowania mieszkańców orazprzyjeżdżającym turystów w sferze konsumpcji i postępowania z odpadami.Obecnie na terenie Gorzowa Wielkopolskiego edukacja ekologiczna dzieci jest dobrze rozwinięta.Poniżej podano informacje o niektórych działaniach edukacyjnych.Działania prowadzone przez Urząd Miasta:1. Od roku 1994 prowadzona jest Kampania Sprzątania Świata oraz organizacja Dnia Ziemi.2. Organizacja konkursów:• wiedzy ekologicznej,• plakatu o tematyce zbiórki selektywnej. Opracowanie i wydruk materiałówinformacyjnych w formie pakietu dla gospodarstw oraz plakatu.3. Opracowanie i przekazanie nauczycielom i wychowawcom przedszkolnym materiałówinformacyjnych (w tym karty pracy).4. Opracowanie programów edukcyjnych.W działania edukacyjne w roku 1993 włączyło się przedsiębiorstwo PGK ALTVATER.Działalność ZUO w zakresie propagowania zachowań ekologicznych w 2002 roku:• realizacja programu edukacyjnego "Zielona Szkoła-Zielone Przedszkole" w placówkachoświatowych na terenie gmin Związku Celowego MG-6• organizacja szkolenia dla nauczycieli (opiekunów konkursu "Zielona Szkoła-ZielonePrzedszkole"), z zakresu edukacji ekologicznej, przy współudziale Fundacji Na RzeczOdzysku Aluminium RECAL• przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących selektywnej zbiórki odpadów,przeznaczonych dla nauczycieli• aktywny udział w akcji "Sprzątanie Świata" na terenie Gorzowa Wlkp., - prowadzeniewarsztatów ekologicznych dla młodzieży uczestniczącej w akcji "Lato Żywiołów"organizowanej przez MCK Zawarcie w Gorzowie Wlkp.• organizacja wycieczek na teren ZUO w Chróściku, w celu zapoznania dzieci i młodzieży zesposobem właściwego postępowania z odpadami, - organizacja zajęć z zakresu edukacjiekologicznej dla uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej przy Fundacji "Złota Jesień" wGorzowie Wlkp.• wspieranie rzeczowe i finansowe konkursów ekologicznych dla dzieci i młodzieży8.1. Strategia prowadzenia kampanii8.1.1. Zadania kampanii.Do głównych zadań kampanii należą:• przegląd istniejących na terenie gminy materiałów, których celem jest podnoszenieświadomości społeczeństwa,• przygotowanie kampanii na rzecz podniesienia świadomości społeczeństwa,• identyfikacja problemów, których nie omawiają dostępne materiały informacyjne,• opracowanie dodatkowych materiałów informacyjnych,• wprowadzenie w życie powyższej kampanii.123

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.8.1.2. Elementy kampaniiStrategia prowadzenia kampanii składa się z następujących elementów:• krótka kampania (6 miesięcy) opracowana w celu osiągnięcia największych i najwcześniejdostrzegalnych efektów,• program podstawowy (2 lata),• program długoterminowy (10 lat i więcej).8.1.3. Rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznejIstnieją różne rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej, wśród których można wyróżnić:kampanię „fali nośnej”, kampanie tematyczne, akcje podejmowane w ramach kampanii.Kampania „fali nośnej” dotyczy problemu środowiska jako całości, nie zaś tylko jednego jegoaspektu. Jest przewidziana do popierania „przyjaznych środowisku” wartości i wymogów wśródspołeczeństwa. Można ją stosować dla szerokiej opinii publicznej.Kampanie tematyczne mogą przekazywać wiedzę dotyczącą pewnych aspektów problemówśrodowiskowych lub zachęcania do bardziej świadomych zachowań.Bazując na płaszczyźnie stworzonej w czasie powyższych kampanii, można podejmować akcjedotyczące np. selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstwdomowych.8.2. Tematy szkoleńKampanie powinny być kierowane do poszczególnych grup wiekowych i społecznych:• dzieci,• dorośli:• osoby odpowiedzialne za decyzje polityczne dotyczące gospodarki odpadami,• kadra techniczna biorąca udział w realizacji programu gospodarki odpadami.Tematy szkoleń powinny być dobrane do ww. grup przy uwzględnieniu ich specyfiki, np.:Tab. 8.1. Wybrane tematy szkoleń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadamiTematGrupaOchrona środowiska naturalnegodzieci i dorośliWspólna odpowiedzialność za stan środowiska dzieci i dorośliTrucizny w śmieciach domowychdzieci i dorośliNadmierne opakowaniadzieci, dorośli iproducenciZapobieganie powstawaniu odpadówdzieci i dorośliRecyklingdorośli i dzieciCzysta produkcja – eliminowanie toksycznych dorośliodpadów, technologii i produktówIdea czystego regionudzieci i dorośliKompostowanie odpadów w przydomowym ogródku dzieci i dorośliProblematyka dzikich składowiskdzieci i dorośliKonieczność zachowania surowców i paliw naturalnych dzieci i dorośli124

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.8.3. Wybór formy przekazuFormy przekazu dzielą się na: materiały drukowane, materiały audiowizualne i imprezy promocyjne.1. Materiały drukowane nie wymagające dużych nakładów:• krótkie materiały drukowane, takie jak ulotki, ulotki typu „pytania i odpowiedzi”, zestawieniafaktograficzne, wkładki i broszury, zwykłe obwieszczenia i powiadomienia służbkomunalnych;• publikacje w prasie i wydawnictwach periodycznych, takie jak: artykuły, komentarze, stałerubryki, wywiady, listy do redakcji, artykuły redakcyjne;• materiały dla prasy: komunikaty, powiadomienia i obwieszczenia służb komunalnych;• plakaty;• obszerne, starannie wydrukowane broszury, biuletyny, opracowania, raporty i monografie;• opracowane graficznie obwieszczenia służb komunalnych;• materiały kształceniowe: programy nauczania, materiały samokształceniowe, materiały dlanauczycieli;• okolicznościowe pamiątki (znaczki, długopisy, teczki z nadrukami itp.).2. Materiały audiowizualne:• wywiady dla radia i telewizji;• pokazy przezroczy;• ogłoszenia służb komunalnych w radiu i telewizji;• filmy;• wystawy.3. Imprezy promocyjne:• konferencje prasowe;• wizyty oficjalne;• zebrania mieszkańców;• imprezy specjalne (festiwale, akcje);• warsztaty, seminaria, konferencje.Każda z proponowanych form posiada swoją specyfikę, swoje zalety i wady. Często, wybór formyprzekazu jest wyborem pomiędzy jej przydatnością, a możliwościami finansowymi.8.4. Koszty przekazuPrzed wyborem formy przekazu należy wstępnie oszacować koszty. Koszty te możemy podzielić na:• koszty osobowe,• koszty materiałów i usług,• koszty ogólne i administracyjne.Na koszty osobowe składają się wynagrodzenia wypłacane własnym pracownikom oraz osobomzatrudnionym na umowy zlecenie. Duże koszty osobowe wynikają z faktu, że zaangażowaniepracowników do przygotowania programu informacyjnego często wymaga od nich pracy pogodzinach (szczególnie przy realizacji dużych imprez).Na koszty usług składają się:• kopiowanie materiałów,• drukowanie,• napisanie tekstów,• formatowanie tekstu i przygotowanie do druku,• projekt grafiki,• usługi pocztowe,• usługi transportowe,• usługi wideo,• konsultacje w sprawach technicznych, w sprawach informowania społecznego,• usługi telekomunikacyjne,125

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• sporządzenie listy adresowej (ewentualne korzystanie z bazy danych),• usługi turystyczne,• nagłośnienie i oświetlenie imprezy,• reklama w mediach komercyjnych,• usługi gastronomiczne,• usługi hotelarskie,• wynajęcie obiektów,• wynajęcie sprzętu (komputerów, rzutnika, tablic do prezentacji, rzutnika przezroczy).Na koszty materiałowe składają się:• papier,• filmy,• materiały potrzebne do dekoracji,• drobne upominki dla uczestników,• żywność i napoje.8.5. Partnerzy w programach informacyjnych8.5.1. Współpraca ze szkołamiSzkoły są dobrymi partnerami w programach informacyjnych, ponieważ nastawione są na szerzenieoświaty, a poza tym skupiają społeczność lokalną. Dyrektorzy szkół i nauczyciele często pełnią rolęliderów lokalnej społeczności i ich autorytet może być ważny, szczególnie przy poruszaniu kwestiipotrzebnych lecz niepopularnych. Szkoły są ponadto dobrymi partnerami w programachinformacyjnych ponieważ:• mogą być miejscem rozpowszechniania materiałów informacyjnych,• wyposażone są w sprzęt, który może być pomocny w przygotowaniu materiałówinformacyjnych (komputery, kserokopiarki),• są miejscem funkcjonowania różnych kół zainteresowań, które mogą czynnie uczestniczyćw przygotowaniu materiałów informacyjnych,• są źródłem ekspertów w dziedzinie edukacji,• uczniowie mogą pomagać przy realizacji programów, ankiet itp.8.5.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymiWładze samorządowe powinny mieć dokładną listę instytucji pozarządowych działających na tereniegminy. Gdy zamierzenia gminy będą zbieżne z interesami tych organizacji, aktywnie pomogą onew kształtowaniu i realizacji programu informacyjnego. Poniżej podano możliwe formy współpracyz instytucjami pozarządowymi:• doradztwo w sprawach merytorycznych i w sprawach przekazu informacji - organizacjepozarządowe współpracują ze znanymi ekspertami, dysponują bazami danych na tematspecjalistów, mają doświadczenie w docieraniu do odbiorców;• wsparcie finansowe lub współpraca w finansowaniu projektu - niektóre organizacje posiadająfundusze przeznaczone na informowanie i mogą uczestniczyć w kosztach projektu;• ocena przekazu - w chwili gdy materiał został przygotowany może być przetestowany naczłonkach organizacji pozarządowej;• udostępnianie kanałów informacyjnych - dysponują listami adresowymi, są dystrybutoramiróżnego typu materiałów i biuletynów, mogą pomagać w roznoszeniu materiałówinformacyjnych;• działania równoległe - niektóre informacje mogą być publikowane w biuletynach organizacjipozarządowych.126

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.8.6. Zestawienie przykładowych działań w zakresie edukacjiPoniżej zestawiono przykładowe działania w zakresie edukacji materiałów informacji społecznej:1. Druk materiałów informacyjnych.2. Produkcja filmów reklamowych i szkoleniowych.3. Szkolenia dla:• przedstawicieli gmin,• przedstawicieli Rad Osiedli,• nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych,4. Odczyty i wystawy poświęcone problematyce odpadów niebezpiecznych.5. Konkursy dla przedszkolaków na „rysunek ekologiczny”.6. Konkursy dla szkół i turystów:• najładniejszy plakat ekologiczny,• największa ilość zebranych baterii.7. Sympozjum: odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych.8.7. Przykładowe treści materiałów informacyjnychTrucizny w śmieciach domowychNasze śmieci domowe są coraz bardziej niebezpieczne dla środowiska. Zawierają bowiem one, pozaresztkami pokarmu, papieru, tworzyw sztucznych, także zużyte oleje silnikowe i smarowe, popsuteświetlówki, baterie, termometry rtęciowe, przeterminowane lekarstwa, resztki farb, lakierów, irozpuszczalników, a także przeterminowane środki ochrony roślin i opakowania po nich. Choć niewszystkie te substancje, w świetle obowiązującej ustawy o odpadach, należą do grupy odpadówniebezpiecznych, to są one powszechnie uważane za niezwykle szkodliwe. Uwalniane w trakcie ichrozkładu związki mogą dostać się do gleby, wód powierzchniowych, podziemnych, gdzie powodująogromne szkody. Zdarza się, że związki te trafiają w końcu do produktów spożywczych.Jakie zagrożenia powstają przy niewłaściwym obchodzeniu się z niektórymi odpadami?Zużyte akumulatory są bardzo groźnym źródłem skażeń środowiska z powodu zawartego w nichołowiu i jego związków oraz kwasu siarkowego. Ołów jest pierwiastkiem trującym i praktycznieniezniszczalnym. Związki ołowiu mają negatywny wpływ na stan zdrowia organizmów żywych, narozwój roślin i procesy zachodzące w środowisku wodnym. U ludzi ołów uszkadza praktyczniewszystkie komórki i narządy. Jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i młodzieży.Większość farb i lakierów, rozpuszczalników, klejów, lepików itp. zawiera szkodliwe dla zdrowiasubstancje, takie jak np. formaldehyd, fenole, węglowodory aromatyczne i alifatyczne, a także metaleciężkie (m.in. cynk, ołów, miedź, tytan). Mogą mieć one działanie mutagenne, rakotwórcze i niszcząceukład nerwowy.Baterie maja bardzo krótki żywot i szybko trafiają do kosza. Niemal wszystkie one zawierająszkodliwe dla środowiska metale ciężkie, takie jak rtęć, ołów, nikiel, cynk, kadm.Przepracowany olej jest prawdziwą beczką trucizn, ponieważ zawiera m.in. wielopierścieniowewęglowodory aromatyczne, chlorowcopochodne i metale ciężkie (cynk, ołów, kadm, miedź).Ustalono, że:1 litr przepracowanego oleju może zanieczyścić do 5 milionów litrów czystej wody pitnej;1 litr oleju może pokryć cienką warstwą 1 ha powierzchni wody, utrudniając dostęp tlenu i powodującśmierć wielu organizmów żywych;spalenie w niewłaściwych warunkach 1 tony oleju powoduje wydzielanie się do atmosfery ok. 10 kgsubstancji trujących.127

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Jedna świetlówka zawierają średnio ok. 40 mg rtęci, co przy 25 mln zużywanych w Polsce lamp tegotypu daje ok. 1000 kg rtęci. W przypadku niewłaściwego postępowania ze zużytym świetlówkami,zawarta w nich rtęć może bardzo poważnie zanieczyścić wszystkie elementy środowiska. Zatruciertęcią powoduje u ludzi bardzo poważne zmiany w układzie nerwowym, co w najcięższychprzypadkach może się zakończyć nawet śmiercią.Poza wyżej wymienionymi odpadami, bardzo groźne dla środowiska są trucizny, które mogąpowstawać przy niewłaściwym postępowaniu z :• termometrami i przeterminowanymi lekarstwami,• zużytymi odczynnikami fotograficznymi,• kosmetykami typu “spray”,• używanymi w ogródkach przydomowych środkami ochrony roślin i opakowaniami po nich.Jak zmniejszać ich ilość odpadów niebezpiecznych?Dbaj o prawidłową eksploatację akumulatora samochodowego, co znacznie przedłuży jego żywotność.stacjach benzynowych – przepracowane oleje,dużych sklepach z materiałami budowlanymi – resztki farb i lakierów.Po zebraniu tych odpadów, będą one unieszkodliwione w warunkach i przy zastosowaniu technologiibezpiecznych dla środowiska.Odpady surowcowe segreguj w domu, osobno zbieraj makulaturę, szkło, tworzywa sztuczne i metale.Wypełnione worki odbierze firma wywozowa w wyznaczonym terminie.Z odpadów organicznych roślinnych (liście, trawa, drobne gałęzie, obierki) możesz we własnymzakresie wytworzyć kompost, który wykorzystasz jako nawóz w swoim ogrodzie. Jeśli nie chcesz lubnie możesz kompostować we własnym zakresie, zgromadź te odpady w specjalnym worku. Zostanąone wówczas odebrane i przetworzone w powiatowej kompostowni.Odpady budowlane, powstające przy remontach lub budowie domu, usuwaj wyłącznie do wcześniejzamówionych kontenerów, które na twoje zlecenie podstawi i odbierze firma wywozowa.Pozostałe odpady w ramach usług komunalnych odbierze firma wywozowa i przewiezie naskładowisko.Odpady niebezpieczne (akumulatory, baterie, farby, przeterminowane lekarstwa, jarzeniówki) możeszoddać w wyznaczonym terminie do specjalnego samochodu, który będzie czekał w określonympunkcie.Odpady wielkogabarytowe, takie jak stare meble, sprzęt AGD, RTV, odbierane będą w wyznaczonychterminach, w ramach tzw. wiosennych i jesiennych „wystawek”.PAMIĘTAJ!Każdy z nas może przyczynić się do zmniejszenia objętości wywożonych na składowisko śmieci.Wystarczy tylko już w domu zgnieść przed wyrzuceniem do śmietnika kartonik po napojach,plastikową butelkę lub puszkę po napojach.Spalanie śmieci w domowych piecach może być źródłem bardzo silnego zanieczyszczenia środowiska.Dotyczy to szczególnie różnego rodzaju wyrobów z tworzyw sztucznych, których spalanie jestźródłem trujących gazów.Do worka na makulaturę:• wrzucaj – stare gazety, książki, zeszyty, prospekty, katalogi, papierowe torby i worki, pudełkakartonowe i tekturowe.128

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.• nie wrzucaj – kalek, papierów przebitkowych, papieru i tektury pokrytych folią, kartonikówpo napojach i mleku, zabrudzonego i zatłuszczonego papieru, np. z opakowań po maśle,margarynie i mięsie.Do worka na szkło:• wrzucaj – butelki i słoiki bez nakrętek, inne pojemniki szklane, stłuczkę szklaną bez dodatkówmetalowych i plastikowych.• nie wrzucaj – szkła okiennego i zbrojonego, luster, pobitych naczyń z fajansu i porcelany,szkła kryształowego, zużytych żarówek i świetlówek, nakrętek, kapsli i korków.Do worka na plastik:• wrzucaj – czyste, bez nakrętek butelki po napojach oraz opakowania po środkach chemiigospodarczej i kosmetykach.• nie wrzucaj – folii gospodarczej, ogrodniczej i budowlanej, plastikowych siatek i toreb (tzw.reklamówek), woreczków foliowych, butelek po oleju silnikowym, tworzyw piankowych,styropianu.Do worka na metale:• wrzucamy – puszki po konserwach, folie metalowe, tubki metalowe, naczynia do gotowania,narzędzia, druty, puszki po napojach, rury, metalowe zakrętki.• nie wrzucaj – puszek po lakierach i aerozolach, puszek po farbach i olejach.Co możesz zrobić, aby zmniejszyć ilość odpadów?• unikaj przedmiotów jednorazowego użytku!• napoje kupuj tylko w butelkach zwrotnych!• unikaj opakowań z materiałów problemowych, takich jak np. z PCW, ze zmiękczonychtworzyw piankowych. Lepiej jest kupować towary nie opakowane!• w trakcie zakupów korzystaj z toreb tekstylnych i siatek!• odpady niebezpieczne, takie jak zużyte akumulatory, baterie, świetlówki odstawiaj do miejscspecjalnie do tego celu wyznaczonych!Unikajmy produktów zawierających agresywne substancje szkodliwe dla środowiska:• zamiast agresywnych środków czyszczących używaj środków delikatnych, szarego mydła,octu,• zamiast aerozoli z gazem kupuj kosmetyki w sztyfcie,• zamiast nawozów sztucznych stosuj w ogrodzie kompost.Jak wykorzystać kompost z odpadów domowychKompostu należy używać tylko na powierzchni gleby - nie przekopuj go.Rozsadzanie młodych roślin – 20 – 30% kompostu zmieszać z 70 – 80% ziemi;Kwiaty doniczkowe - 20 – 30% kompostu zmieszać z 70 – 80% ziemi;Grządki warzywne – płytko rozprowadzić na powierzchni grządki warstwą o grubości 1 – 2 cm lub też1 – 3 kg/1 m 2 jesienią lub wiosną. Dokarmianie można prowadzić tez w sezonie wegetacyjnym;Trawnik – na wiosnę rozprowadzić ok. 1 kg na 1 m 2 trawnika i przysypać lekko zwiędłą trawą;Grządki z kwiatami – płytko rozprowadzić jesienią lub wiosną ok. 1 kg na 1 m 2 grządki.Ty też możesz chronić środowiskoRecykling 1 tony papieru pozwala na zaoszczędzenie:• 7 m 3 miejsca na składowisku;• 26 500 litrów wody;• 1 476 litrów ropy;• 4 200 kWh energii – wystarczającej do ogrzania przeciętnego mieszkania przez okres półroku.Wyprodukowanie papieru z makulatury zamiast z pulpy drzewnej ogranicza ilość:• zużycia energii o 75%;• zanieczyszczeń powietrza o 74%;• ścieków przemysłowych o 35%.129

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.9. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NAŚRODOWISKOZgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzaniaplanów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620), dla planów powiatowych i gminnych należysporządzić analizę oddziaływania projektu planu na środowisko.Aktualnie brak jest w Polsce wytycznych do sporządzania powyższej analizy, w związku z tymwykonano ją korzystając z zaleceń zamieszczonych w „Poradniku. Powiatowe i gminne planygospodarki odpadami” (MŚ, 2002).Analiza powinna opisywać oddziaływanie krótkoterminowego programu działania na:1. Przepływ odpadów.2. Oddziaływanie na środowisko.3. Potrzebne inwestycje.4. Koszty uwzględnione w budżecie gminy/powiatu.5. Koszty użytkowników systemu gospodarki odpadami – wielkość opłat.9.1. Analiza przepływu odpadów9.1.1. Zapobiegania i minimalizacja wytwarzania odpadówW Projekcie planu położono duży nacisk na zapobieganie i minimalizacje odpadów poprzez (rozdz. 5,8.):1. Działania edukacyjno – informacyjne.2. Zachęcanie mieszkańców do kompostowania odpadów ulegających biodegradacji wewłasnym zakresie. Umożliwi to zagospodarowanie bez inwestycyjne ok. 10% masy odpadóworganicznych powstających na terenach miejskich.9.1.2. Recykling/odzysk materii i energiiObecnie funkcjonujący system zapewnia w sposób dostateczny odzysk materii, bowiem odzyskuje sięok. 35% masy wytworzonych odpadów.W Planie zaproponowano system, który pozwoli również odzyskać energię z odpadów oraz osadów(poprzez produkcję biomasy) dzięki produkcji paliwa alternatywnego.9.1.3. Instalacje do unieszkodliwiania odpadówNa terenie Gorzowa Wielkopolskiego istnieje nowoczesny Zakład Utylizacji Odpadów przy ul.Teatralnej oraz wchodzącym w jego skład Regionalnym Zakładem Utylizacji Odpadów w GorzowieChróściku.W ramach Planu proponowanych jest szereg inwestycji mających na celu doposażenie i podniesienieefektywności Zakładu, który ma pełnić funkcje zakładu zagospodarowania odpadów dla częścipółnocnej województwa lubuskiego:1. Linia do produkcji paliwa alternatywnego (drewno, papier, tworzywa sztuczne itp. frakcjepalne; możliwy przerób odpadów ze składowiska) – instalacja planowana.2. Linia do produkcji brykietów do kominków (odpady drewna, biomasa) – instalacjaplanowana.130

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.9.1.4. Pozostałe elementyPoniżej w formie syntetycznej omówiono pozostałe elementy analizy dotyczące przepływu odpadów:1. Przyjęty w Planie system jest zgodny z (patrz rozdz. 5):• Aktualnie obowiązującymi w tym zakresie aktami prawnymi• Polityką ekologiczną Państwa (MŚ, 2000)• Planem Gospodarki Odpadami dla woj. lubuskiego (czerwiec, 2002).2. Przyjęte rozwiązania techniczno – organizacyjne gwarantują osiągnięcie założonych celówkrótko i długoterminowych.3. Zdefiniowano następujące działania w zakresie koniecznych zmian dla osiągnięcia wytyczonychcelów:Odpady komunalne• Podnoszenie świadomości społecznej mieszkańców, w szczególności w zakresie minimalizacjiwytwarzania odpadów.• Podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów.• Wykorzystanie energetyczne części odpadów.• Przeprowadzenie badania morfologii odpadów oraz wskaźników nagromadzenia odpadówkomunalnych.Osady ściekowe• Wykorzystanie osadów do nawożenia upraw rolniczych.• Wykorzystanie osadów do rekultywacji.Odpady z sektora gospodarczego• Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji• Wprowadzenie metod i technologii „czystej produkcji” powodującej zmniejszenie ilościi uciążliwości wytwarzanych odpadów• Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe dozintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystaniaodpadów• Dekontaminacja (oczyszczanie) i unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB orazlikwidacja PCB9.2. Wstępna analiza oddziaływania na środowiskoW Projekcie Planu określono działania mające na celu zmniejszenie/zlikwidowanie negatywnegooddziaływania na środowisko aktualnego systemu gospodarki odpadami.Pomimo spodziewanego wzrostu ilości wytwarzanych odpadów, zmniejszać się będzie ilość odpadówskładowanych, a zwiększać ilość poddawanych odzyskowi.9.3. Analiza kosztówDla osiągnięcia założonych celów niezbędne są wysokie nakłady finansowe. Oszacowano, że łącznekoszty wdrażania PGO w latach 2004 - 2014 wyniosą:1. Dla gospodarki odpadami komunalnymi• Wariant A: 10 865 tys. zł• Wariant B: 14 865 tys. zł2. Dla gospodarki osadami ściekowymi: 5 000 tys. zł3. Dla gospodarki odpadami z sektora przemysłowego: 250 tys. zł.131

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.PIŚMIENNICTWO1. Czarnomyski K.: Gospodarka odpadami komunalnymi - zadania samorządów gmin,EkoProblemy, 1/1998.2. Dindorf L.: Gospodarka odpadami w małej gminie. Biuro Badań i Wdrożeń Ekologicznych,Białystok 1993.3. Głuszyński P.: Odpady medyczne w przepisach europejskich i krajowych. Gospodarkaodpadami medycznymi. Kraków 20024. GUS: Ochrona środowiska. Warszawa, 2001.5. II Polityka ekologicznej państwa. Ministerstwo Środowiska, 20006. Jurasz F.: Uwarunkowania i czynniki determinujące rozwiązania organizacyjno-technicznesystemu gospodarki odpadami w gminie. Proekologiczna gospodarka odpadami w gminie,Kraków-Oświęcim 1996.7. Kowalska M.: Praktyczna klasyfikacja odpadów powstających w placówkach służby zdrowia.Gospodarka odpadami medycznymi, Kraków 20028. Litwin B., Piotrowska H.: Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych.Ekoproblemy, 2/989. Maksymowicz B.: Wybrane elementy procesu programowania gospodarki odpadami stałymikomunalnymi. II Ogólnopolskie Semin. Szkol. „Programy gospodarki odpadami – elementemzarządzania przedsiębiorstwem, regionem, miastem, powiatem i gminą”, Kiekrz, styczeń2000.10. Maksymowicz B.: Wybrane zagadnienia organizacji gospodarki odpadami stałymikomunalnymi. Sem. techn. Szczecin 199911. Ministerstwo Środowiska: Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006,Warszawa, lipiec 2000r.12. Ochrona środowiska po reformie administracji publicznej. Warszawa 199913. Oleszkiewicz J.: Eksploatacja składowiska odpadów. LEM Projekt, Kraków 1999.14. Poradnik gospodarowania odpadami. Red. Skalmowski K., Verlag Dashöfer, Warszawa 199915. Prognoza ludności w Polsce według województwa na lata 1999-2030”, CUS, Warszawa2000r.16. Regionalna gospodarka odpadami, Fundusz Współpracy, 199817. Rocznik statystyczny woj. lubuskiego. US w Zielonej Górze, Zielona Góra, 2002.18. Strategia gospodarki odpadami komunalnymi. Praca pod red. M. Żygadło, PZITS, Poznań,200119. Tyszkiewicz J.: Odpady ze złomowania sprzętu AGD. Biul. IGO, 1 (6) 199920. Wojciechowski A.: Zintegrowane systemy gospodarki odpadami komunalnymi. FunduszWspółpracy, Warszawa 199821. Zasady organizacji i urządzania wiejskich punktów gromadzenia odpadów oraz wysypiskgminnych. Ministerstwo Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa1986.22. Żygadło M.: Prognoza zmian wskaźnika nagromadzenia oraz składu morfologicznegoodpadów komunalnych do roku 2030. Mat. Konf. Nauk. Techn. Gospodarka odpadamikomunalnymi. Koszalin-Kołobrzeg, 199723. Kasprzak K.: Założenia teoretyczne i wymogi praktyczne kompostowania odpadów. PrzeglądKomunalny, 12(14)-9824. Skalmowski K.: Poradnik Inwestora, PROEKO, 199525. Wojciechowski A.: Zintegrowane systemy gospodarki odpadami komunalnymi. FunduszWspółpracy, Warszawa 199826. Kompleksowy Regionalny Plan Gospodarki Odpadami Celowego Związku Gmin CZG-12,2001132

Miasto Gorzów WielkopolskiPLAN GOSPODARKI ODPADAMIDLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOZałącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresiegospodarki odpadamiGorzów Wielkopolski, marzec 2004

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamiSPIS TREŚCI1. Prawodawstwo polskie........................................................................................................................ 31.1. Analiza branżowych aktów prawnych ......................................................................................... 31.1.1. Wykaz szczegółowy aktów prawnych.................................................................................. 41.2. Plany gospodarki odpadami ......................................................................................................... 91.3. Zasady gospodarowania odpadami ............................................................................................ 131.4. Obowiązki wytwórców odpadów............................................................................................... 141.5. Obowiązki posiadacza odpadów................................................................................................ 141.6. Unieszkodliwianie odpadów ...................................................................................................... 151.7. Magazynowanie odpadów.......................................................................................................... 151.8. Składowanie odpadów ............................................................................................................... 161.9. Obowiązki gminy i właścicieli nieruchomości dotyczące gospodarki odpadami...................... 181.9.1. Obowiązki gminy................................................................................................................ 181.9.2. Obowiązki właścicieli nieruchomości ................................................................................ 191.9.3. Wnioski............................................................................................................................... 191.10. Poziomy wymaganych zmian w gospodarce odpadami........................................................... 202. Prawodawstwo Unii Europejskiej ..................................................................................................... 222.1. Polityka Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami.................................................... 222.2. Podstawy prawne gospodarki odpadami w Unii Europejskiej................................................... 232.2.1. Wymagania ogólne ................................................................................................................. 232.2.1.1. Definicja odpadu.............................................................................................................. 232.2.1.2. Klasyfikacja odpadów ..................................................................................................... 242.2.1.3. Odpowiedzialność............................................................................................................ 242.2.2. Wymagania w zakresie sposobów gospodarowania odpadami............................................... 242.2.2.1. Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowaniaodpadów........................................................................................................................................ 242.2.2.2. Dyrektywa Rady 94/67/WE z dnia 16 grudnia 1994r. w sprawie spalania odpadówniebezpiecznych............................................................................................................................ 242.2.2.3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z 4 grudnia 2000 r. w sprawiespalania odpadów ......................................................................................................................... 252.2.3. Dyrektywy dotyczące poszczególnych rodzajów odpadów.................................................... 252.2.3.1. Przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpadów niebezpiecznych i specjalnych(Dyrektywa 91/689/EWG)............................................................................................................ 252.2.3.2. Postępowanie z olejami odpadowymi (75/439/EWG)..................................................... 252.2.3.3. Postępowanie z polichlorowanymi dwufenylami i trójfenylami PCB/PCT (76/403/EWG i96/59/WE) .................................................................................................................................... 262.2.3.4. Postępowanie z odpadami pochodzącymi z przemysłowego wykorzystania dwutlenkutytanu (78/176/EWG, 82/883/EWG, 92/112/EWG)..................................................................... 262.2.3.5. Postępowanie z bateriami i akumulatorami (91/157/EWG) ............................................ 262.2.3.6. Przepisy UE w zakresie składowisk (Dyrektywa 1999/31/EC Rady Europy z dnia 26kwietnia 1999 o składowaniu odpadów) ...................................................................................... 272.2.3.7. Przepisy UE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dyrektywa 2000/53/WE)...................................................................................................................................................... 282.2.4. Rozporządzenie Rady 93/259/EWG dotyczące transgranicznego przesyłania odpadów wobrębie UE, do UE i poza jej obszar................................................................................................. 292

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami1. Prawodawstwo polskie1.1. Analiza branżowych aktów prawnychPostępowanie z odpadami regulują w Polsce następujące podstawowe akty prawne:• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z póżn. zm. Dz.U.2002.41.365 ; 113.984 ; 199.1671, 2003.7.78)• ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. Nr 132,poz. 622 z późn. zm.).• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późn.zm. Dz.U. 2001.115.1229, 2002.74.676 ; 113.984 ; 153.1271 ; 233.1957, 2003.46.392).• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy oodpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 z późn. zm. Dz.U.2002.143.1196, 2003.7.78).• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63,poz. 638 z późn. zm. Dz.U.2003.7.78).• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowanianiektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639z późn. zm. Dz.U. 2002.113.984, 2003.7.78).Ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia izdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a wszczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ichnegatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.Ustawa ta mówi m.in. (art. 5), że każdy podejmujący działania powodujące lub mogące powodowaćpowstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:1. Zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywneoddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ichużytkowania,2. Zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ichpowstaniu,3. Zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, którychpowstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.Ponadto, w ustawie sformułowano następujące zasady (Rozdział 2):1. Zasadę bliskości, która mówi, że odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawaneodzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania; jeśli nie jest to możliwe, touwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię (BAT), powinny być przekazanedo najbliżej położonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lubunieszkodliwieniu.2. Zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta stanowiąca, że producent jest nie tylkoodpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale również za odpadypowstające w trakcie użytkowania, jak i po zużyciu wytworzonych przez niego produktów.Jedną z konsekwencji tej zasady jest odpowiednie projektowanie wyrobów.Z kolei w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określono zadania gminy orazobowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, a także warunkiudzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją ustawy. Zmianydotyczące omawianej ustawy wynikające z ustawy o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochronyśrodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr100, poz. 1085) w sposób istotny zmieniły jej dotychczasową treść. Nowelizacja z dnia 19 grudnia3

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami2002 (Dz. U. Nr 7, poz. 78) przyniosła zmianę nazwę i zakresu podstawowej decyzji administracyjnej,jaka było zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lubunieszkodliwiania odpadów komunalnych. Obecnie dotyczy to tylko odbioru odpadów komunalnychod właścicieli nieruchomości. Zasady wydawania zezwoleń pozostały niezmienione.W ustawie Prawo ochrony środowiska (tytuł I, dział II, art. 5 - 11) wprowadzono następujące zasadyogólne, istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami:1. Zasadę zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości: ochrona jednego lubkilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochronypozostałych elementów.2. Zasadę zapobiegania: ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać naśrodowisko jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.3. Zasadę przezorności: to podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie naśrodowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością,podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.4. Zasadę „zanieczyszczający płaci”: kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi kosztyusunięcia skutków tego zanieczyszczenia; kto może spowodować ponadnormatywnezanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu5. Zasadę dostępu obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie.6. Zasadę uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przyopracowywaniu polityk, strategii, planów i programów.7. Każdy obywatel w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia wpostępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęciaprojektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektustudium i planu zagospodarowania przestrzennego.8. Zasadę, że decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jestnieważna.Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych określa wymagania, jakim muszą odpowiadaćopakowania ze względu na zasady ochrony środowiska oraz sposoby postępowania z opakowaniami iodpadami opakowaniowymi, zapewniające ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska,zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz oopłacie produktowej i opłacie depozytowej określa obowiązki importerów oraz wytwórcówproduktów, związane z wprowadzaniem na rynek krajowy produktów w opakowaniach oraz określazasady ustalania i pobierania opłaty produktowej i opłaty depozytowej.Zgodnie z ustawą o odpadach, zarządzanie gospodarką odpadami powinno być prowadzone w oparciuo plan gospodarki odpadami, ujmujący wszystkie rodzaje odpadów.1.1.1. Wykaz szczegółowy aktów prawnychRozporządzenia na podstawie ustawy Prawo Ochrony Środowiska• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 w sprawie rodzajów instalacji,których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 140, poz. 1585),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 w sprawie dopuszczalnychpoziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 w zakresie wykorzystywania iprzemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska orazwykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywanesubstancje stwarzające zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 96, poz. 860),4

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 czerwca 2002 w sprawie wzorów wykazówzawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska i sposobu ichprzedstawiania (Dz. U Nr 100 poz. 920),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002w sprawie rodzajów instalacjimogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczychalbo środowiska w całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 lipca 2002 w sprawie określeniaszczegółowego sposobu funkcjonowania Krajowej Komisji do Spraw Ocen Oddziaływania naŚrodowisko oraz wojewódzkich komisji do spraw ocen oddziaływania na środowisko (Dz.U.Nr 134, poz.1139),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 października 2002 w sprawie standardówjakości gleby i ziemi (Dz. U. Nr 165, poz.1359),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 2002 w sprawie określenia urządzeń,w których mogły być wykorzystane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dlaśrodowiska (Dz. U. Nr 173, poz.1416),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 w sprawie sposobuprzekładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancjistwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175, poz.1439),• Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu udostępnienia informacji ośrodowisku, z dnia 1 października 2002 (Dz.U. Nr176, poz.1453),• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 listopada 2002 w sprawie określenia rodzajówprzedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriówzwiązanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu naśrodowisko (Dz. U. Nr 179, poz.1490),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 października 2002 w sprawie szczegółowychwymagań, jakim powinny odpowiadać wytwarzane i wprowadzane do obrotu baterie iakumulatory (Dz. U Nr 182, poz.1519),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2002 w sprawie wysokości opłatrejestracyjnych (Dz. U. Nr 190, poz.1591),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2002 w sprawie szczegółowychwarunków, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotyczącaprojektów miejscowych planów zagospodarowywania przestrzennego (Dz. U. Nr 197,poz.1667),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 w sprawie wartości odniesieniadla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1, poz.12),• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 w sprawie opłat za korzystanie ześrodowiska (Dz. U Nr 55, poz.477),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 marca 2003 w sprawie wysokościzryczałtowanego koszty postępowania negocjacyjnego (Dz. U. Nr 67, poz.631),• Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 17 września 2003 w sprawie wysokości stawekopłat za korzystanie ze środowiska na rok 2004 (Dz.U. Nr 41, poz.601),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 w sprawie standardówemisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 163, poz.1584),Rozporządzenia na podstawie Ustawy o odpadach• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001w sprawie katalogu odpadów(Dz. U. 2002.112.1206),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2001 w sprawie stwierdzeniakwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 140, poz.1584),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2002 w sprawie zakresu informacjipodawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwaniazezwoleń oraz sposobu rejestracji (Dz. U. Nr 152, poz.1734),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie rodzajów odpadówlub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii5

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamimałych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów(Dz. U. Nr 152, poz.1735),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie wzorów dokumentówstosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz.1736),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie zakresu informacjioraz wzorów formularzy służących do sporządzenia i przekazywania zbiorczych zestawieńdanych (Dz. U. Nr 152, poz.1737),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie warunków i zakresudostępu do wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami(Dz. U. Nr 152, poz.1738),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2002 w sprawie zasad sporządzaniaraportu wojewódzkiego (Dz. U. Nr 152, poz.1739),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 w sprawie niezbędnego zakresuinformacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzeniacentralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami,(Dz. U. Nr 152, poz.1740),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2002 w sprawie odpadówniebezpiecznych dopuszczonych do przywozu z zagranicy (Dz. U. Nr 15, poz.146),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2002 w sprawie wprowadzanieobowiązku uzyskiwania zezwoleń na wywóz do określonych państw odpadów innych niżniebezpieczne (Dz. U Nr 15, poz.147),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2002 w sprawie wzoru rejestru decyzjiwydanych w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami (Dz. U. Nr 15.148),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 stycznia 2002 w sprawie rodzajów odpadówinnych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ichtermicznego przekształcania (Dz. U. Nr 18, poz.176),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2003 w sprawie wymagań dotyczącychprowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. Nr 37, poz.339),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 w sprawie rodzajów oraz stężeńsubstancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz. U. Nr 55, poz.498),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 marca 2002 w sprawie określenia wzorudokumentów stosowanych w międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U. Nr 56, poz.511),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 marca 2002 w sprawie listy odpadów innych niżniebezpieczne, których przywóz z zagranicy nie wymaga zezwolenia Głównego InspektoraOchrony Środowiska (Dz. U. Nr 56, poz.512),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 maja 2002 w sprawie wniosku o wydaniezezwolenia na przewóz lub na wywóz odpadów niebezpiecznych za granicę (Dz. U. Nr 56,poz.513),• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 maja 2002 wsprawie wykazu przejść granicznych, którymi może być realizowany międzynarodowy obrótodpadami (Dz. U. Nr 60, poz.548 ; Nr 191, poz.1599),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 maja 2002 w sprawie listy rodzajów odpadów,które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkomorganizacyjnym, niebędącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na własne potrzeby (Dz. U.Nr 734, poz.686),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 w sprawie komunalnych osadówściekowych (Dz. U. Nr 134, poz.1140 ; Nr 155, poz.1299),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2002 w sprawie rodzajówodpadów, których zbieranie i transport nie wymagają zezwolenia na prowadzeniedziałalności, oraz podstawowych wymagań dla zbierania i transportu tych odpadów (Dz. U.Nr 188poz.1575),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 w sprawie rodzajówodpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz.1595),6

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 w sprawie zakresu czasu, sposobuoraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz.1858),• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 w sprawie zakresu i sposobustosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236,poz.1986),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 w sprawie rodzajów odpadówmedycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. Nr 8,poz.103),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 w sprawie dopuszczalnychsposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. Nr8, poz.104),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 w sprawie szczegółowychwymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinnyodpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów, (Dz. U. Nr 61, poz.549),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 w sprawie sporządzania planówgospodarki odpadami, (Dz. U. Nr 66, poz. 620),• Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października 2002 w sprawie krajowego planugospodarki odpadami, (M.P Nr 11, poz. 159).Rozporządzenia na podstawie Ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 lipca 2002 w sprawie wzorów formularzysłużących do rocznych sprawozdań o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy orazwywiezionych za granicę opakowań, (Dz. U. Nr 122, poz.1053),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 lipca 2002 w sprawie raportów wojewódzkichdotyczących gospodarki opakowaniami, (Dz. U. Nr 122, poz.1054),Rozporządzenia na podstawie Ustawy o opłacie produktowej• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2002 w sprawie rocznych poziomówodzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych, (Dz. U. Nr 69, poz.719),• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2001 w sprawie stawek opłatproduktowych, (Dz. U. Nr 116, poz.1235),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2001 w sprawie szczegółowychwarunków, jakie powinien spełniać przedsiębiorca produkujący w kraju oleje smarowe zudziałem wytworzonych w kraju olejów bazowych pochodzących z regeneracji, w celuwłączenia ich do rzeczywiście uzyskanego poziomu recyklingu, (Dz. U. Nr 131, poz.1475),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2001 w sprawie wzoru rocznegosprawozdania o wysokości należnej opłaty produktowej, (Dz. U Nr 157, poz.1865),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 grudnia 2001 w sprawie wzoru sprawozdania owielkości wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i produktów osiągniętych wielkościodzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych oraz wpływach z opłatproduktowych, (Dz. U. Nr 2, poz.26),• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2002 w sprawie szczegółowych zasad itrybu gospodarowania środkami z opłat produktowych, (Dz. U. Nr 122, poz.1052),• Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 22 sierpnia 2002 w sprawie maksymalnych stawekopłat produktowych na 2003, (M.P. Nr 37, poz.591),Rozporządzenia na podstawie Ustawy Prawo Atomowe:• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 w sprawie wymagań dotyczącychzawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych w surowcach i materiałachstosowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także wodpadach przemysłowych stosowanych w budownictwie oraz kontroli zawartości tychizotopów, (Dz. U. Nr 220, poz.1850),• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 w sprawie odpadówpromieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, (Dz. U. Nr 230, poz.1925),7

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2003 zmieniające rozporządzenie wsprawie wartości poziomów interwencyjnych oraz poziomu zawartości substancjipromieniotwórczych w skażonych w wyniku zdarzenia radiacyjnego żywności, wodzie pitnej ipaszach, (Dz. U. Nr 151, poz.1463),Rozporządzenia na podstawie Ustawy Prawo Wodne:• Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia29 listopada 2002 w sprawie, warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków dowód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,(Dz. U. Nr 212, poz.1799),Rozporządzenia na podstawie Ustawy o substancjach i preparatach chemicznych:• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 w sprawie wykazu substancjiniebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem, (Dz. U. Nr 129, poz.1110),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dniem 3 lipca 2002 w sprawie karty charakterystykisubstancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego, (Dz. U. Nr 140, poz.1171),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 w sprawie kryteriów i sposobuklasyfikacji substancji i preparatów chemicznych, (Dz. U Nr 140, poz.1172),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 września 2002 w sprawie oznakowania opakowańsubstancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, (Dz. U. Nr 140, poz.1173),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 w sprawie substancji niebezpiecznychi preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięciachutrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie,(Dz.u. Nr 140, poz.1174),• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 marca 2003 w sprawie sposobu oznakowaniamiejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lubzawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne, (Dz. U. Nr 61, poz.552),• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 sierpnia 2003 wsprawie parkingów, na które są usuwane pojazdy przewożące towary niebezpieczne (Dz. U.Nr 161, poz.1567),Rozporządzenia na podstawie upoważnień zawartych w ustawie o postępowaniu z substancjamizubożającymi warstwę ozonową• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 kwietnia 2002 w sprawie określeniawzorów dokumentów wymaganych przy przywozie z zagranicy substancji kontrolowanychpochodzących z odzysku, (Dz. U. Nr 66, poz.602),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 kwietnia 2002 w sprawie listy technologii(procesów chemicznych), w których substancje kontrolowane mogą być stosowane jakoczynniki ułatwiające niektóre procesy chemiczne, (Dz. U. Nr 66, poz.603),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002w sprawie ustaleniadozwolonych ilości tetrachlorku węgla produkowanego w celu eksportu, listy technologii,w których substancja ta może być używana, oraz wzoru dokumentu służącego doewidencjonowania produktu tetrachlorku węgla i sposobu wykorzystania, , (Dz. U. Nr 70,poz.649),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 maja 2002 w sprawie wymagańdotyczących wyposażenia technicznego oraz minimalnych kwalifikacji, jakie musząspełniać przedsiębiorcy prowadzący działalność, w której wykorzystywane są substancjekontrolowane, (Dz. U. Nr 71, poz.658),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 maja 2002 w sprawie określeniaszczegółowej listy towarów zawierających substancje kontrolowane podlegające zakazowiprzywozu z państw niebędących stronami Protokołu Montrealskiego, (Dz. U. Nr 71,poz.659),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 maja 2002 w sprawie określenia wzorówformularzy ewidencji substancji kontrolowanej, (Dz. U Nr 78, poz.709),8

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 czerwca 2002 w sprawie sposobuoznakowania pojemników zawierających substancje kontrolowane oraz produktów iurządzeń, w skład których takie substancje wchodzą, (Dz. U Nr 94, poz.837),• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 sierpnia 2002 w sprawie szczegółowychwarunków i trybu wydawania pozwoleń oraz wzorów wniosków o wydanie pozwolenia naprodukcję lub obrót zagranicą substancji kontrolowanej, (Dz. U. Nr 134, poz.1129),1.2. Plany gospodarki odpadamiW ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. wprowadzono obowiązek opracowania PlanówGospodarki Odpadami (PGO), które mają stanowić część programów ochrony środowiska izrównoważonego rozwoju. Plany te służą osiągnięciu celów założonych w polityce ekologicznejpaństwa, a także stworzeniu w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń doodzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronieśrodowiska.Plan gospodarki odpadami nie stanowi aktu prawa miejscowego, o którym mowa w art. 87 ust. 2Konstytucji RP. Oznacza to, że ma on jedynie charakter programów działania, obowiązujący jedynie„wewnątrz” administracji, w związku z czym nie powinien wywoływać bezpośrednich skutkówprawnych w sferze praw i obowiązków podmiotów „zewnętrznych” wobec administracji.Konsekwencję tego są wątpliwości natury prawnej, czy plan, mimo że nie jest źródłem powszechnieobowiązującego prawa może być podstawą do odmowy wydania zezwolenia na prowadzeniedziałalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów, jeżelizamierzony sposób gospodarki odpadami jest z nim niezgodny.Wątpliwości nie budzi natomiast fakt, że ze środków funduszy ochrony środowiska i gospodarkiwodnej mogą być finansowane tylko te przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów,które zostały ujęte w planie gospodarki odpadami.Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochronyśrodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.100.1085 2 ), plany gospodarkipowinny być uchwalone:• Plan wojewódzki -do dnia 30 czerwca 2003 r.• Plan powiatowy – do dnia 31 grudnia 2003 r.• Plan gminny - do dnia 30 czerwca 2004 r.Brakuje terminów w stosunku do jednostek administracyjnych, gdzie funkcje organów powiatusprawują organy gminy i plan gospodarki odpadami powiatowy i gminny wykonywane są łącznie.Plany Gospodarki Odpadami mają być opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim,powiatowym i gminnym (art. 14.3 ustawy o odpadach 1 ) zgodnie z polityką ekologiczną państwa (art.15.1 1 ). Przepisy nakazujące aby plany niższego szczebla były zgodne z planami szczebla wyższego sąistotne, gdyż zapewniają spójność i kompleksowość planowanych działań. Organ sporządzający planma obowiązek kierować się zasadami określonymi nie tylko szczebla bezpośrednio wyższego, ale teżcałej hierarchii planów. Uchwała samorządowego organu stanowiącego dotyczącego planu, którybyłby sprzeczny z planami wyższego szczebla jest niezgodna z prawem.Celem opracowywania PGO jest:1. Realizowanie obowiązku planowania, projektowania i prowadzenia wszelkich działańmogących powodować powstawanie odpadów zgodnie z zasadami określonymi w art. 6 – 13oraz w taki sposób aby (art. 5 1 ):9

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywneoddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniuich użytkowania,• zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało sięzapobiec ich powstaniu,• zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów,których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.2. Stworzenie w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku iunieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronieśrodowiska (art. 14.1 1 ).Podstawę dla opracowania planów gospodarki odpadami stanowią ustalenia planów wyższegorzędu oraz „II Polityki Ekologicznej Państwa”. Wśród głównych krótko - i średniookresowychpriorytetów zawartych w II Polityce Ekologicznej Państwa wymienić należy przede wszystkim:• ostateczne dostosowanie polskiego prawa do regulacji prawnych Unii Europejskiej;• przygotowanie strategii gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym ilokalnym;• opracowanie planów gospodarowania odpadami na szczeblu krajowym, regionalnym ilokalnym oraz we współpracy z innymi krajami, z wydzieleniem planów gospodarowaniaodpadami niebezpiecznymi (w tym wybranymi rodzajami odpadów) i odpadami z opakowań;• przygotowanie programów likwidacji odpadów niebezpiecznych oraz przyspieszenie realizacjiprogramu likwidacji mogilników;• opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci zakładów gospodarowania odpadami, zeszczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych;• identyfikacja zagrożeń i rozszerzenie zakresu prac na rzecz likwidacji starych składowiskodpadów, modernizacji składowisk eksploatowanych oraz rekultywacji terenówzdegradowanych;• zmniejszenie do minimum przemieszczania odpadów, zgodnie ze wspólnotowymi zasadamibliskości i samowystarczalności;• ograniczenie ilości odpadów składowanych na wysypiskach;• utrzymywanie średniej ilości odpadów komunalnych na poziomie 300 kg/mieszkańca (obecniew Polsce szacuje się na 260 kg/mieszkańca na rok);• wdrożenie w całym kraju systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, w tymodpadów niebezpiecznych;• wprowadzenie systemów ewidencji zakładów posiadających rocznie ponad 500 dm 3 olejówodpadowych;• tworzenie rynków zbytu dla materiałów z odzysku;• opracowanie i stopniowe wdrażanie narodowej strategii redukcji ilości składowanychodpadów ulegających biodegradacji, z uwzględnieniem Dyrektywy rady 1999/31/WE wsprawie składowania odpadów;• wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tymprowadzenie monitoringu.Przyjęte cele polityki ekologicznej Państwa, o której wspomniano wyżej, ma być realizowane zgodniez:• zasadą zrównoważonego rozwoju, rozumianą jako równorzędne traktowanie racjispołecznych, ekonomicznych i ekologicznych, czyli integrowania zagadnień ochronyśrodowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki;• zasadą przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska, która przewidujerozwiązanie pojawiających się problemów już wtedy, gdy pojawia się uzasadnioneprawdopodobieństwo (po ,,bezpiecznej stronie”), a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tegonaukowe potwierdzenie;10

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• zasadą wysokiego poziomu ochrony środowiska, która zakłada, że stosowanie zasadyprewencji i przezorności powinno być ukierunkowane na wysoki i bezpieczny dla zdrowialudzkiego poziom ochrony środowiska;• zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, która wynika zkonstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji (w tym ideąlikwidacji zanieczyszczeń u źródła), przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska;• zasadą równego dostępu do środowiska przyrodniczego traktowaną w następującychkategoriach:- sprawiedliwości międzypokoleniowej- sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej,- równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą;• zasadą regionalizacji, oznaczającą przy konstruowaniu i stosowaniu narzędzi politykiekologicznej m.in.: rozszerzenie uprawnień dla samorządu terytorialnego i wojewodów lubregionalizowanie ogólnokrajowych narzędzi polityki ekologicznej;• zasadą uspołeczniania, realizowaną przez stworzenie instytucjonalnych, prawnych imaterialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowychw procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwojuedukacji ekologicznej, rozbudzania świadomości i wrażliwości ekologicznej orazkształtowania nowej etyki zachowań wobec środowiska;• zasadą ,,zanieczyszczający płaci”, oznaczającą złożenie pełnej odpowiedzialności - w tymmaterialnej - za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska nasprawcę, tj. na podmioty korzystające ze środowiska;• zasadą prewencji, która zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiskapowinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć w oparciu oposiadana wiedzę, wdrożone procedury ocen oddziaływania na środowisko orazmonitorowanie prowadzonych przedsięwzięć;• zasadą stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), w tym najlepszych, dostępnychtechnologii uzasadnionych ekonomicznie (zasada BAT NEEC);• zasadą subsydiarności, oznaczającą stopniowe przekazywanie części kompetencji iuprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel regionalnylub lokalny;• zasadą klauzul zabezpieczających, umożliwiającą stosowanie w uzasadnionych przypadkachostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami prawa ekologicznego;• zasadą skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej przedsięwzięć ochronyśrodowiska, mającą zastosowanie do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnychochrony środowiska, a następnie - w trakcie i po zakończeniu ich realizacji – do ocenyosiągniętych wyników.Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że mimo uchwalenia przez Sejm, polityka ekologiczna nie jestpowszechnie obowiązującym aktem prawnym, a jedynie dokumentem programowym, planistycznym.Zgodnie z ustawą o odpadach plany gospodarki odpadami powinny określać (art. 14.1 1 ):1. Aktualny stan gospodarki odpadami.2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami.4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów.5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.Oraz w szczególności (art. 15.3 1 ):1. Rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lubunieszkodliwiania.2. Rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadówwraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie.11

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami3. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilościodpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania znimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadachkomunalnych kierowanych na składowiska.4. Projektowany system gospodarowania odpadami.Gminny plan gospodarki odpadami określa ponadto (art. 15.4 1 ):1. Rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć.2. Harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła.Zgodnie z art. 15.7 1 gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadówpowstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a wszczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpadyopakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tymodpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory.Plan gospodarki odpadami stanowi część odpowiedniego programu ochrony środowiska i jesttworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska (art. 14 1 ).Zgodnie z zapisem (art. 14 ust. 9 1 ) projekt planu dla m. Gorzowa Wlkp. podlega zaopiniowaniu przezzarząd województwa. Organ ten udzielają opinii dotyczących planu w terminie nie dłuższym niż 2miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opiniępozytywną (art. 14 ust. 8). Plan gospodarki odpadami dla miasta Gorzowa Wlkp. obejmuje zadaniaplanu powiatowego i gminnego.W myśl art. 14 ust. 13 zarząd miasta składa co dwa lata sprawozdanie z realizacji planu gospodarkiodpadami. Plan ten podlega aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata.Wytyczne do sporządzania planów gospodarki odpadami zawarte są w rozporządzeniu MinistraŚrodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U.Nr 66, poz. 620). Rozporządzenie to określa szczegółowy zakres, sposób oraz formę sporządzaniawojewódzkiego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami. Zgodnie z powyższymrozporządzeniem powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami określa (§3 i 4 wwRozporządzenia):1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym:a) rodzaj, ilość i źródła powstawania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innychniż niebezpieczne,b) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku,c) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania,d) istniejące systemy zbierania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niżniebezpieczne,e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwianiawszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niż niebezpieczne,f) wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, odzysku orazunieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne,uwzględniające podstawowe informacje charakteryzujące z punktu widzenia gospodarkiodpadami obszar, dla którego jest sporządzany plan gospodarki odpadami, a w szczególnościpołożenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe,hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarkiodpadami;2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmiandemograficznych i gospodarczych;3) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym:a) działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów,b) działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania naśrodowisko,12

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamic) działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania,transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w szczególności odpadów innych niżniebezpieczne,d) plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych naskładowiska odpadów,e) sposób realizacji planu zamykania instalacji, w szczególności składowisk odpadów ispalarni odpadów, niespełniających wymagań ochrony środowiska, których modernizacja niejest możliwa z przyczyn technicznych lub jest nieuzasadniona z przyczyn ekonomicznych,wynikającego z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami,oraz harmonogram realizacji tych działań i instytucje odpowiedzialne za ich realizację;4) projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami innymi niżniebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk iunieszkodliwianie ze wskazaniem miejsca unieszkodliwiania odpadów5) szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe kosztyrealizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania , w tym instrumenty finansowe służącerealizacji zamierzonych celów, z uwzglednieniem środków finansowania i ich źródeł.6) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu orazstopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ichjakości i ilości.Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie powiatowym (art. 91 i 92), miasto na prawach powiatujest gminą wykonującą zadania powiatu. Gmina i powiat są tu więc tożsame i z tego względuuzasadnione jest dla nich tworzenie wspólnego planu gospodarki odpadami.1.3. Zasady gospodarowania odpadamiZgodnie z ustawą o odpadach każdy (art. 5), kto podejmuje działania powodujące lub mogącepowodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, takaby:• zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywneoddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ichużytkowania,• zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ichpowstaniu,• zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, którychpowstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscuich powstawania. Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscuich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, o którejmowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, przekazywane donajbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione (art. 9).Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowanebyły wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyntechnologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych (art. 7). Odpadypowinny być zbierane w sposób selektywny (art. 10).W stosunku do odpadów niebezpiecznych (patrz pkt. 3.2.2) ustawa o odpadach przewiduje (art. 11 1 ):1. Zakazuje się mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadówniebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, z zastrzeżeniem pkt. 2.2. Dopuszcza się mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszanieodpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, w celu poprawybezpieczeństwa procesów odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po zmieszaniu,13

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamijeżeli w wyniku prowadzenia tych procesów nie nastąpi wzrost zagrożenia dla życia i zdrowialudzi lub środowiska.3. W przypadku gdy odpady niebezpieczne uległy zmieszaniu z innymi odpadami, substancjamilub przedmiotami to powinny być one rozdzielone, jeżeli zostaną spełnione łącznienastępujące warunki:a) w procesie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po rozdzieleniu nastąpiograniczenie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska,b) jest to technicznie możliwe i ekonomicznie uzasadnione.4. Transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lubunieszkodliwiania odpadów odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przytransporcie towarów niebezpiecznych niebezpiecznych (Dz. U. 2002.236.1986,2002.199.1671).Zasady postępowania z odpadami niebezpiecznymi występującymi w odpadach komunalnych, takimijak baterie i akumulatory reguluje art. 41 ustawy o odpadach 1 :1. Posiadacz odpadów w postaci baterii lub akumulatorów, powstałych w wyniku prowadzonejprzez niego działalności gospodarczej, jest obowiązany do ich selektywnej zbiórki,umożliwiającej późniejszy odzysk lub unieszkodliwienie tych odpadów.2. Posiadacz odpadów w postaci baterii lub akumulatorów, który jest osobą fizyczną niebędącąprzedsiębiorcą lub jednostką organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą, powinien zwracać teodpady do punktów ich zbiórki lub wrzucać do pojemników przeznaczonych na te odpady.Obowiązki, o których mowa w ust. 1-3, dotyczą posiadaczy odpadów w postaci baterii lubakumulatorów, które zawierają:1) powyżej 0,0005% wagowo rtęci, lub2) powyżej 0,025% wagowo kadmu, lub3) powyżej 0,4% wagowo ołowiu.Odpady w postaci baterii lub akumulatorów, unieszkodliwia się oddzielnie od innych rodzajówodpadów.1.4. Obowiązki wytwórców odpadówPoprzez wytwórcę odpadów rozumie się (art. 3):Każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, ktoprzeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakterulub składu tych odpadów.Wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług orazsurowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać namożliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowiskolub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi (art. 6).1.5. Obowiązki posiadacza odpadówPoprzez posiadacza odpadów rozumie się (art. 3):Każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lubjednostkę organizacyjną); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczemodpadów znajdujących się na nieruchomości.Zgodnie z art. 7, posiadacz odpadów jest obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny zzasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarkiodpadami.14

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamiPosiadacz odpadów jest obowiązany w pierwszej kolejności do poddania ich odzyskowi, a jeżeli zprzyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lubekonomicznych, to odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymaganiami ochronyśrodowiska oraz planami gospodarki odpadami.1.6. Unieszkodliwianie odpadówW ustawie o odpadach, poprzez „unieszkodliwianiu odpadów” rozumie się poddanie ich procesomprzekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy wcelu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dlaśrodowiska. W załączniku 6 niniejszej ustawy podano podział procesów unieszkodliwiania odpadów.Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające siędo odzysku (art. 12). Zgodnie z art. 13:Odzysk lub unieszkodliwianie odpadów może odbywać się tylko w miejscu wyznaczonym w trybieprzepisów o zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub urządzeniach, które spełniająokreślone wymagania, z zastrzeżeniem ust. 2-4.Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:1) posiadaczy odpadów prowadzących odzysk za pomocą działań określonych jako R10 wzałączniku nr 5 do ustawy (R10: Rozprowadzenie na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lubulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi),2) osób fizycznych prowadzących kompostowanie na potrzeby własne.Dopuszcza się spalanie pozostałości roślinnych, poza instalacjami i urządzeniami, jeżeli spalanie tonie narusza odrębnych przepisów.Jeżeli spalanie odpadów ze względów bezpieczeństwa jest niemożliwe w instalacjach luburządzeniach przeznaczonych do tego celu, wojewoda może zezwolić na spalanie poza instalacjamilub urządzeniami, określając w drodze decyzji miejsce spalania, ilość odpadów, warunki spalaniadanego rodzaju odpadu oraz czas obowiązywania tej decyzji.1.7. Magazynowanie odpadówUstawa o odpadach posługuje się terminem "magazynowanie odpadów" zamiast terminu"gromadzenie odpadów", którym posługiwały się dotychczasowe przepisy. Przesłanki magazynowanianie uległy istotnym zmianom. Dopuszczone zostało magazynowanie przed składowaniem, ponieważtaki rodzaj magazynowania przewidują przepisy Unii Europejskiej. Doprecyzowano równieżmaksymalne terminy magazynowania odpadów przed ich odzyskiem lub przed unieszkodliwianiem(art. 63.3 – 5):• odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania, z wyjątkiem składowania, mogą byćmagazynowane, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów technologicznych luborganizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, niedłużej jednak niż przez okres 3 lat.• odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane jedynie w celu zebraniaodpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie dłużej jednakniż przez okres 1 roku.W/w okresy magazynowania odpadów, liczone są łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tychodpadów.Magazynowanie odpadów może odbywać się na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytułprawny (art. 63.1). Miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów ozagospodarowaniu przestrzennym (art. 63.2). Zrezygnowano z dotychczas wymaganej odrębnejdecyzji dotyczącej miejsca i sposobu magazynowania odpadów - stanowi to element innych decyzjiwydawanych posiadaczom odpadów. Określenie miejsca i sposobu magazynowania odpadównastępuje w (art. 63.6):15

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• pozwoleniu zintegrowanym, o którym mowa w przepisach o ochronie środowiska,• pozwoleniu na wytwarzanie odpadów,• decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi,• informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymiodpadami,• zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,• zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.Wg ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy oodpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 7 czerwca 2001 r., decyzje wyrażające zgodę namiejsce oraz sposób gromadzenia odpadów, wydane na podstawie ustawy o odpadach, zachowująmoc do czasu uzyskania decyzji określających sposób i miejsce magazynowania odpadów lub złożeniainformacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Wprzypadku wytwórców odpadów wytwarzających odpady inne niż niebezpieczne w ilości do 5 tonrocznie, decyzje wyrażające zgodę na miejsce oraz sposób gromadzenia odpadów wygasają z dniemwejścia w życie ustawy (art. 44).1.8. Składowanie odpadówWg ustawy o odpadach, składowiska odpadów są obiektami budowlanymi, do których lokalizacji,budowy i eksploatacji mają w zastosowanie przepisy ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym iPrawo budowlane.Obok dotychczasowego podziału składowisk odpadów na składowiska odpadów niebezpiecznych iinnych niż niebezpieczne, wprowadzono składowiska odpadów obojętnych (art.50.1), na którychmogą być składowane wyłącznie odpady obojętne (art.58).Wyznaczenie miejsca składowania odpadów, podobnie jak dotychczas, wymaga decyzji o warunkachzabudowy i zagospodarowania terenu. Organ wydający tę decyzję może uzależnić jej wydanie odprzedstawienia przez inwestora ekspertyzy, co do możliwości odzysku odpadów lub innego niżskładowanie ich unieszkodliwiania (art. 51.1). Ponadto, organ właściwy do wydania decyzji opozwoleniu na budowę składowiska odpadów, ustala w tej decyzji obowiązek ustanowieniazabezpieczenia roszczeń, mogących powstać w związku z funkcjonowaniem składowiska (art. 51.6).Na składowisku odpadów niebezpiecznych nie mogą być składowane odpady inne niż niebezpieczne(art. 57.1). Jednocześnie, stałe odpady niebezpieczne, które po procesie przekształcenia nie wchodzą wreakcje z innymi odpadami, mogą być składowane na wydzielonych częściach składowisk odpadówinnych niż niebezpieczne z wyjątkiem składowisk odpadów obojętnych, jeżeli odcieki z tych odpadówspełniają kryteria przewidziane dla dopuszczenia odpadów innych niż niebezpieczne do składowaniana składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (art. 57.2).Na składowanie odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach innych składowisk odpadówwytwórca odpadów niebezpiecznych jest obowiązany uzyskać zezwolenie starosty, właściwego zewzględu na miejsce składowania odpadów, wydawane w drodze decyzji, po uzgodnieniu z wójtem,burmistrzem lub prezydentem miasta (art. 57.3).Wprowadzono także zapis stanowiący, że pozwolenie na użytkowanie składowiska odpadów możebyć wydane dopiero po zatwierdzeniu instrukcji eksploatacyjnej składowiska odpadów oraz poprzeprowadzeniu kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (art. 53.1). W celuzapewnienia prawidłowego funkcjonowania i eksploatacji składowiska odpadów, w tymprzyjmowania na składowisko odpadów określonych rodzajów odpadów, ustanowiono obowiązekzatwierdzania instrukcji eksploatacyjnej składowiska odpadów w drodze decyzji (art. 53.2 - 5).Odmiennie niż dotychczas została rozwiązana kwestia składowania niektórych typów odpadówpoprzez wprowadzenie zakazu ich składowania. Zakazuje się składowania odpadów (art. 55):• występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95%masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów,• właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lubłatwopalnych,16

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• medycznych i weterynaryjnych,• powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalnościdydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie naśrodowisko jest nieznane,• opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większejniż 1400 mm.Zakaz składowania opon obowiązuje od dnia 1 lipca 2003 r. (art. 43.1), natomiast zakaz składowaniaczęści opon obowiązuje od dnia 1 lipca 2006 r. (art. 43.2).Jednocześnie zakazuje się rozcieńczania lub sporządzania mieszanin odpadów ze sobą lub z innymisubstancjami lub przedmiotami w celu spełnienia kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania naskładowisku odpadów (art. 55.2). Kryteria dopuszczenia odpadów do składowania na składowiskuodpadów danego typu określi, w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki wporozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska (art. 55.3).Odpady powinny być składowane w sposób selektywny mając na uwadze uniknięcie szkodliwych dlaśrodowiska reakcji pomiędzy składnikami tych odpadów, możliwość dalszego ich wykorzystania orazrekultywację i ponowne zagospodarowanie terenu składowiska odpadów. Dopuszcza się składowanieokreślonych rodzajów odpadów w sposób nieselektywny (mieszanie), jeżeli w wyniku takiegoskładowania nie nastąpi zwiększenie negatywnego oddziaływania tych odpadów na środowisko (art.55.4 1 ). Listę odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny określi minister właściwydo spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska (art. 55.5).Zmniejszeniu ilości lub objętości odpadów kierowanych na składowisko ma służyć obowiązekpoddawania ich procesom przekształcania fizycznego, chemicznego lub biologicznego w stosunku doodpadów, które takim procesom mogą podlegać (art. 56.1). Obowiązki te nie dotyczą odpadówobojętnych oraz odpadów, w stosunku do których proces przekształcenia fizycznego, chemicznego lubbiologicznego nie spowoduje ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska aniograniczenia ilości lub objętości składowanych odpadów (art. 56.2).Ustawa o odpadach wprowadza dodatkowe obowiązki dla posiadacza odpadów, który zarządzaskładowiskiem odpadów (art. 59). Ustawa wprowadza m.in. zasadę, że składowiska odpadówpodlegają monitorowaniu przed, podczas i po zakończeniu eksploatacji. Zakres, czas, sposób orazwarunki prowadzenia monitoringu składowisk odpadów określa Rozporządzenie Ministra Środowiskaz dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy,eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk (Dz.U. Nr 61,poz. 559).W artykule 61 została zawarta zasada wynikająca z dyrektywy składowiskowej odnosząca się do cenyza przyjęcie odpadów do składowania. Cena ta powinna uwzględniać w szczególności koszty budowy,eksploatacji, zamknięcia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowiska odpadów.Ustawa o odpadach podaje zasady i procedury wymagane przy zamykaniu składowiska (art. 54.).Zamknięcie składowiska lub jego wydzielonej części następuje w drodze decyzji na wniosekzarządzającego składowiskiem odpadów i wymaga zgody właściwego organu:• wojewody - dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla którychobowiązek sporządzania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wynika zprzepisów o ochronie środowiska oraz gdy dotyczy eksploatacji składowiska na terenachzakładów zaliczanych do tych przedsięwzięć,• starosta - dla pozostałych przedsięwzięć po przeprowadzeniu kontroli składowiska odpadówprzez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.Powyższy wniosek powinien zawierać:• określenie technicznego sposobu zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonejczęści,• harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów.Kierownikiem składowiska odpadów może być wyłącznie osoba, która posiada świadectwostwierdzające kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami (art. 49). Kierownik istniejącegoskładowiska odpadów ma obowiązek w terminie do dnia 30 czerwca 2004 r. uzyskać świadectwostwierdzające kwalifikacje określone w art. 49 ust. 1 ustawy o odpadach (art. 34).17

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamiZarządzający istniejącym składowiskiem odpadów obowiązany jest w terminie do dnia 31 grudnia2002 r. do uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów, określonąw art. 53 ustawy o odpadach (art. 38).1.9. Obowiązki gminy i właścicieli nieruchomości dotyczące gospodarkiodpadamiZadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządkuokreśla ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.Pod pojęciem właścicieli nieruchomości rozumie się w świetle omawianej ustawy takżewspółwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadającenieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością (art.2.1.).1.9.1. Obowiązki gminyUtrzymanie czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych gminy (art. 3.1.). Do zadańgminy należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunkówniezbędnych do ich utrzymania, a w szczególności (art. 3.2.):1. Tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządkuna swoim terenie lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednichjednostek organizacyjnych.2. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, własnych lub z innymi gminami:• instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych,• stacji zlewnych,• instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcychlub ich części.3. Zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez:zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych zchodników przez właścicieli nieruchomości orz odpadów zgromadzonych w przeznaczonychdo tego celu urządzeniach ustawionych na chodniku.4. Organizowanie selektywnej zbiórki, segregację oraz magazynowanie odpadów komunalnych,w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz współdziałają zprzedsiębiorcami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzajuodpadami.5. Zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok bezdomnych zwierząt lub ichczęści oraz współdziałają z przedsiębiorstwami podejmującymi działalność w tym zakresie.6. Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ichopróżniania i opracowywania planu sieci kanalizacyjnej.7. Prowadzenie ewidencji przydomowych oczyszczalni ścieków w celu kontrolowania częstości isposobów usuwania komunalnych osadów ściekowych oraz w celu opracowywania planurozwoju sieci kanalizacyjnej.Powyższe zadania gmina powinna realizować na podstawie planu gospodarki odpadami.Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodzeuchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m. in.(art. 4):1. Prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych.2. Rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenienieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ich18

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamirozmieszczenia oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym itechnicznym.3. Częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych zterenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego.Rada gminy może ustalić - w drodze uchwały - górne stawki opłat ponoszonych przez właścicielinieruchomości za usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości (art. 6.2). Ustalając stawkipowyższych opłat, rada gminy może stosować stawki niższe, jeżeli odpady komunalne są zbierane itransportowane w sposób selektywny (art. 6.4).1.9.2. Obowiązki właścicieli nieruchomościWłaściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez (art. 5.1):1. Wyposażenie nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów oraz ich utrzymaniew odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym.2. Zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie zwymaganiami określonymi w uchwale rady gminy oraz pozbywanie się tych odpadów wsposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi.Przy wykonywaniu powyższego obowiązku, właściciele nieruchomości obowiązani są doudokumentowania korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostkąorganizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego odpowiednie zezwolenie (art. 6.1). W przypadku, gdywłaściciele nieruchomości nie udokumentują korzystania z powyższych usług, obowiązki określone wart. 5.1. przejmuje w trybie wykonania zastępczego gmina (art. 6.3).Kto nie wykonuje obowiązków wyszczególnionych w pkt. 1 i 2 podlega karze grzywny (art. 10.2).Na podstawie akceptacji mieszkańców wyrażonej w referendum, rada gminy może przejąć odwłaścicieli nieruchomości powyższe obowiązki (art. 6a.1). Przejmując je, rada gminy ustala opłatęponoszoną przez właścicieli nieruchomości (art. 6a.2). Opłata ustalana jest w sposób zryczałtowany zaokresowe pozbywanie się określonej ilości wskazanego rodzaju odpadów. Jej wysokość uzależnionajest od faktycznych kosztów ponoszonych przez gminę z tytułu zorganizowania i funkcjonowaniasystemu zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (art. 6a.3).Rada gminy określa terminy uiszczania opłat. Opłaty nie uiszczone w wyznaczonym terminiepodlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu wegzekucyjnym w administracji (art. 6.b).1.9.3. WnioskiPomimo tego, że do ustawowych zadań gminy należy zapewnienie czystości i porządku na swoimterenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania (gmina jako zarządzający wsystemie gospodarki odpadami komunalnymi), to funkcjonująca obecnie zasada zawierania umówbezpośrednio pomiędzy wytwarzającymi odpady komunalne a przedsiębiorstwami odbierającymiodpady, nie daje jej odpowiednich narzędzi (w tym finansowych) do kreowania własnej polityki wtym zakresie. Wynika to z tego, że faktycznymi dysponentami powstającego strumienia odpadów sąfirmy odbierające odpady od właścicieli nieruchomości. Firmy te przejmują też całość strumieniaopłat, płaconych przez właścicieli nieruchomości za odbieranie odpadów.Zgodnie z zapisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie możliwe jest przejęcie odwłaścicieli nieruchomości wszystkich lub wskazanych obowiązków (art.5) poprzez uzyskaniepozytywnego wyniku w referendum lokalnym, w którym weźmie minimum 30% uprawnionychmieszkańców gminy. Wtedy gmina mogłaby wprowadzić zryczałtowane opłaty za usługi w zakresieodbioru odpadów - podatek śmieciowy i z tych funduszy finansować całościowo wydatki związane zgospodarką odpadami na swoim terytorium. Tylko takie rozwiązanie, w opinii wielu ekspertów,gwarantuje możliwość przejęcia przez miasto pełnej kontroli nad gospodarką odpadami komunalnymi.19

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami1.10. Poziomy wymaganych zmian w gospodarce odpadamiObowiązujące przepisy prawne oraz dokumenty strategiczne, w szczególności Krajowy PlanGospodarki Odpadami oraz II Polityka Ekologiczna Państwa, formułują następujące zakładanepoziomy zmian w gospodarce odpadami (w układzie chronologicznym):1. Zakaz składowania od 1.10.2001 r. odpadów:• występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilościpowyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów,• właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lubłatwopalnych,• zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych,• powstających w wyniku prac naukowo-badawczych, rozwojowych lub działalnościdydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie naśrodowisko jest nieznane,• z grupy 16 01, tj. opon (od 1.07.2003 r.) i ich części (od 1.07.2006 r.), z wyłączeniemopon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm,• w śródlądowych wodach powierzchniowych i podziemnych,• w polskich obszarach morskich,• urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych itp. zawierających CFC i HCFC (od1.07.2002 r.);2. Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych poprzez ichselektywną zbiórkę, celem unieszkodliwienia, na poziomie:• 15% odpadów niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnychw 2005 r.,• 50% - w 2010 r.• 80% - w 2014 r.3. Likwidacja do końca 2005 r. stref ochronnych wokół obiektów gospodarki odpadami;utworzenie obszarów ograniczonego użytkowania dla składowisk odpadów komunalnych ikompostowni, w razie zaistnienia przesłanek określonych w art.135 ustawy z dnia 27.04.2001r. – Prawo ochrony środowiska;4. Zamykanie i rekultywacja do roku 2009 składowisk nie spełniających wymogówrozporządzenia MŚ z dn. 24.03.2003 w sprawie szczegółowych wymagań dotyczącychlokalizacji, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typyskładowisk odpadów (Dz. U. z 2003, Nr 61 poz. 549)5. Osiągnięcie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadówkomunalnych na poziomie:• w roku 2005 - 20% wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych,• w roku 2006 - 20% wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych,• w roku 2010 - 50% wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych,• w roku 2014 - 70% wytwarzanych odpadów wielkogabarytowych;6. Wydzielenie odpadów budowlanych wchodzących w strumień odpadów komunalnychpoprzez ich selektywną zbiórkę zapewniającą uzyskanie co najmniej• 15% poziomu selektywnej zbiórki – w roku 2006,• 40% - w roku 2010,• 60% - w roku 2014;7. Uzyskanie w 2006 r. w skali kraju poziomów recyklingu dla poszczególnych grupmateriałowych określonych dla przedsiębiorców, tj. dla opakowań: z papieru i tektury 45%, zaluminium 35%, ze szkła 35%, z tworzyw sztucznych 22%, wielomateriałowych 20%, ze stali18%, z drewna i materiałów naturalnych 13%; poszczególne województwa powinnyzrealizować recykling, co najmniej na takim poziomie, jaki został określony dlaprzedsiębiorców;8. Osiągnięcie w 2007 r. 50% poziomu odzysku i 25 % poziomu recyklingu odpadówopakowaniowych, a w odniesieniu do poszczególnych rodzajów odpadów - zgodnie z20

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamirozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomówodzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz.719), zperspektywą zwiększenia tych poziomów do odpowiednio 60-75% i 55-70%.9. Zapewnienie odzysku i recyklingu olejów smarowych (z wyłączeniem olejów bazowych iolejów przepracowanych) do roku 2007 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadówopakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719);10. Zapewnienie odzysku i recyklingu zużytych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnychzwierających CFC HCFC do 2007 r. zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadówopakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719);11. Zapewnienie do 2007 r. recyklingu na poziomie : 48% - dla odpadów z papieru i tektury, 40%- dla opakowań szklanych, 25% - dla odpadów wielomateriałowych, 20% - dla odpadówmetalowych;12. Redukcja odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania dopoziomu:• w 2010 r. - 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.,• w 2013 r. - 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.,• w 2020 r. - 35% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegającychbiodegradacji wytworzonej w 1995 r.13. Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB (polichlorowane difenyle, polichlorowanetrifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometanoraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji wilości powyżej 0,005% wagowo łącznie) do 2010 r., poprzez kontrolowane uniszkodliwieniePCB oraz dekontaminację lub unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB;14. Likwidacja do 2010 r. mogilników zawierających przeterminowane środki ochrony roślin;15. Dwukrotne, w porównaniu ze stanem z 1990 r., zwiększenie do 2014 r. udziałuodzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach produkcyjnych odpadów innych niżkomunalne;21

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami2. Prawodawstwo Unii Europejskiej2.1. Polityka Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadamiSpośród najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej dotyczących problematykigospodarowania odpadami, których lista liczy kilkadziesiąt pozycji, na plan pierwszy wysuwa siędokument pod nazwą „Informacja Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego o strategiiWspólnoty w dziedzinie gospodarki odpadami” (8 czerwca 1989 r.). Strategia ta została przyjęta przezRadę w formie zalecenia. Oznacza to, że nie jest to akt bezwzględnie obowiązujący. Można nazwaćten dokument wytycznymi polityki, tym bardziej, że do takiej roli predystynuje go stopień ogólnościprzyjętych tam rozwiązań. „Strategia gospodarowania odpadami” ustala pięć podstawowychkierunków działań w tym zakresie, które sama nazywa „zasadami”. Są to:• zapobieganie,• recykling i powtórne wykorzystanie,• optymalizacja ostatecznego usuwania,• regulacja dotycząca transportu,• działania naprawcze.Zasada 1 - zapobieganie powstawaniu odpadów.Przewidziano dwa sposoby realizacji tej zasady:zapobieganie przez technologie (wspieranie „czystej produkcji”),zapobieganie poprzez produkty (promowanie produktów o „małej szkodliwości powstających z nichodpadów”).Zasada 2 - recykling i powtórne wykorzystanie.„Strategia” kładzie tu nacisk na rozwiązania ekonomiczne, choć nie wyklucza zastosowaniaklasycznych przepisów narzucających obowiązek odzysku i powtórnego wykorzystania odpadów.Działania wspierające ze strony UE miałyby polegać tu przede wszystkim na:pracach badawczo-rozwojowych prowadzonych w dziedzinie technologii powtórnego wykorzystania irecyklingu,optymalizacji systemów zbierania i segregowania (zbieranie selektywne, segregowanieelektromechaniczne itp.),zmniejszaniu kosztów zewnętrznych powtórnego wykorzystania i recyklingu odpadów,tworzeniu rynków zbytu dla produktów wytwarzanych w procesie powtórnego wykorzystania irecyklingu.Zasada 3 - optymalizacja ostatecznego usuwania odpadów.„Strategia” uznaje składowanie odpadów za zło konieczne i postuluje zwiększenie wysiłków w celuszerszego zastosowania innych procesów obróbki fizykochemicznej lub biologicznej takich jak np.neutralizacja, stabilizacja, kompostowanie, fermentacja itp. Ustala także regułę, zgodnie z którąskładowanie odpadów musi odpowiadać rygorystycznym normom w zakresie:wyboru lokalizacji,budowy i eksploatacji obiektu,wstępnej obróbki składowanych odpadów,rodzaju przyjmowanych odpadów,nadzoru po zamknięciu obiektu.Zasada 4 - regulacje dotyczące przewozówDotyczą głównie dostosowania przepisów Unii Europejskiej do wymagań konwencji Bazylejskiej.Zasada 5 - działania naprawcze„Strategia” wskazuje kierunki działań, zwłaszcza dotyczące wykrywania i rekultywacji „porzuconychskładowisk” oraz zwraca uwagę na konieczność stosowania zasady „zanieczyszczający płaci”.22

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami2.2. Podstawy prawne gospodarki odpadami w Unii EuropejskiejPrzepisy dotyczące gospodarki odpadami w krajach Unii Europejskiej można podzielić na następującegrupy:1. Wymagania ogólne• Dyrektywa 75/442/EWG w sprawie odpadów oraz dyrektywa 91/689/EWG w sprawieodpadów niebezpiecznych, określające podstawowe instytucjonalne i proceduralne wymogi,które pozwalają kontrolować systemy gospodarowania odpadami w państwachczłonkowskich.• Dyrektywy dotyczące określonych sposobów przetwarzania i usuwania odpadów, spalaniaodpadów komunalnych (89/369/EWG i 89/429/EWG) oraz spalania odpadówniebezpiecznych (94/67/WE).2. W zakresie sposobów gospodarowania odpadami• Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów(OJ L 182 16.07.1999 p.1).• Dyrektywa Rady 94/67/WE z dnia 16 grudnia 1994r. w sprawie spalania odpadówniebezpiecznych (OJ L 365 31.12.94 p.34).• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z 4 grudnia 2000 r. w sprawiespalania odpadów (OJ L 332 28.12.2000 p. 91) Z dniem 28 grudnia 2005 r. zastąpi onadyrektywy: 89/369/EWG z dnia 8 czerwca 1989r. w sprawie zapobieganiu zanieczyszczeniupowietrza przez nowe zakłady spalania odpadów komunalnych (OJ L 163 14.06.89 p.32) ,89/429/EWG z dnia 21 czerwca 1989r. w sprawie zmniejszania zanieczyszczania powietrzaprzez istniejące zakłady spalania odpadów komunalnych (OJ L 203 15.07.89 p.50) i 94/67/WE3. Dyrektywy dotyczące poszczególnych rodzajów odpadów:• oleje odpadowe - 75/439/EWG,• polichlorowane dwufenyle i trójfenyle PCB/PCT - 76/403/EWG i 96/59/WE,• odpady pochodzące z przemysłowego wykorzystania dwutlenku tytanu - 78/176/EWG,82/883/EWG, 92/112/EWG,• baterie i akumulatory - 91/157/EWG,• rolnicze wykorzystanie osadów ściekowych - 86/278/EWG• w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji - 2000/53/WE,• opakowania i odpady opakowaniowe - 94/62/WE.4. Rozporządzenie Rady 93/259/EWG dotyczące transgranicznego przesyłania odpadów wobrębie UE, do UE i poza jej obszar.2.2.1. Wymagania ogólne2.2.1.1. Definicja odpaduW dyrektywie 91/156/EWG z 18 marca 1991 r. modyfikującej dyrektywę bazową 75/422/EWG z1975 r. sprecyzowaną nową, a w sensie chronologicznym najbardziej aktualną, definicję pojęciaodpadu, jako: “... każdą substancję i każdą rzecz zaliczoną do kategorii podanych na liście “Kategorieodpadów”, których właściciel się pozbywa, lub co do których ma zamiar lub obowiązek pozbycia się”.Definicja odpadu komunalnego obowiązująca w Unii Europejskiej mówi, że “Odpady komunalneoznaczają pozostałości domowe, jak również pozostałości z działalności handlowej lub usługowej alboinne odpady, które ze względu na ich cechy lub skład są podobne do pozostałości domowych” (art. 1ust. 2 dyrektywy 89/365/EWG).23

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamiW Dyrektywie 78/319/EWG z 1978 r. o odpadach toksycznych i niebezpiecznych określono odpadtoksyczny i niebezpieczny jako: “ ... każdy odpad zawierający lub skażony substancją lub materiałemtoksycznym lub niebezpiecznym w ilości i stężeniu, przedstawiającym ryzyko dla zdrowia iśrodowiska”.2.2.1.2. Klasyfikacja odpadówDyrektywa 91/156/EWG z 18 marca 1991 r. modyfikująca dyrektywę bazową 75/422/EWG z 1975 r.,przewiduje klasyfikację odpadów w podziale na 16 kategorii od Q1 do Q16.2.2.1.3. OdpowiedzialnośćPojęcie “wytwórca” w rozumieniu dyrektyw: 75/442/EWG o odpadach i 91/689/EWG o odpadachniebezpiecznych, obejmuje wytwarzających odpady - jako “wytwórcy pierwotnego” oraz “odbiorcęodpadów” - w zakresie czynności wykorzystywania lub unieszkodliwiania. Istnieje pojęcie“posiadacza odpadów”, które jest najszersze i obejmuje zarówno wytwórcę jak i odbiorcę.Adresatem większości obowiązków, zapisanych w przepisach Unii Europejskiej, jest posiadaczodpadów.Zasada odpowiedzialności sprawcy (“polluter payer” - “płaci ten, który zanieczyszcza”) funkcjonujeod lat zarówno w prawie Unii Europejskiej jak i w prawie poszczególnych krajów.2.2.2. Wymagania w zakresie sposobów gospodarowania odpadami2.2.2.1. Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawieskładowania odpadówW dyrektywie Rady Europy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów określono:• definicję podstawowych pojęć,• zakres stosowania i wymagania dyrektywy,• klasyfikację składowisk i rodzaje odpadów dopuszczonych do składowani na składowiskach• wymagania odnośnie krajowej strategii redukcji odpadów ulegających biodegradacjikierowanych na składowiska odpadów,• wymagania w zakresie zezwoleń,• koszty składowania odpadów,• sposób eksploatacji i zamykania składowisk,• wymagania odnośnie istniejących składowisk odpadów,W skład dyrektywy wchodzą 3 załączniki, pierwszy określa wymagania dla składowisk odpadów wzakresie lokalizacji, kontroli wód i postępowania z odciekami, ochrony gleb i wód, kontroli gazu,zagrożeń, stabilności oraz ogrodzenia. Drugi załącznik określa kryteria i procedury dopuszczaniaodpadów na składowiska odpadów, a trzeci określa procedury kontrolne i monitoringowe w fazieeksploatacji i w fazie poeksploatacyjnej.2.2.2.2. Dyrektywa Rady 94/67/WE z dnia 16 grudnia 1994r. w sprawie spalaniaodpadów niebezpiecznychDyrektywa 94/67/WE definiuje podstawowe pojęcia i określa wymagania w zakresie projektowania,budowy i eksploatacji spalarnia odpadów niebezpiecznych, szczegółowo zostały tu określone limityemisji jaki i sposób ich monitorowania.24

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami2.2.2.3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z 4 grudnia 2000 r.w sprawie spalania odpadówDyrektywa 2000/67We z końcem 2005 zastąpi dotychczasowe dyrektywy dotyczące spalaniaodpadów. Dotyczy ona zarówno procesów spalania, jaki i współspalania odpadów. Dyrektywa określaszczegółowo wymagania odnośnie:• pozwolenia i wniosku o jego wydanie,• dostaw i odbioru odpadu,• dopuszczalnych wartości emisji do powietrza,• odprowadzania ścieków z oczyszczania gazów odlotowych, pozostałości po procesie spalania,• kontroli i monitoringu, oraz pomiarów,• sprawozdawczości oraz nienormalnych warunków eksploatacyjnych2.2.3. Dyrektywy dotyczące poszczególnych rodzajów odpadów2.2.3.1. Przepisy Unii Europejskiej w zakresie odpadów niebezpiecznych ispecjalnych (Dyrektywa 91/689/EWG)Podstawowe reguły gospodarowania odpadami niebezpiecznymi w Unii Europejskiej zawarte są wdyrektywie Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r w sprawie odpadów niebezpiecznych.Odpadami niebezpiecznymi w rozumieniu powyższej dyrektywy są odpady wymienione w wykaziezawartym w decyzji Komisji 94/904/WE z dnia 22 grudnia 1994 r. ustanawiającej listę odpadówniebezpiecznych.Zgodnie z postanowieniami dyrektywy 91/689/EWG, państwa członkowskie zostały zobligowane do:1. Wprowadzenia zakazu mieszania odpadów niebezpiecznych z innymi odpadami, które nie sąniebezpieczne. Powyższy zakaz dotyczy przedsiębiorstw usuwających odpady, prowadzącychoperacje odzyskiwania, zbierających lub transportujących odpady. Mieszanie odpadówniebezpiecznych z innymi odpadami niebezpiecznymi lub w ogóle z innymi odpadami możebyć dopuszczalne tylko tam, gdzie są przestrzegane odpowiednie warunki (określone wdyrektywie 75/442/EWG), a w szczególności dla potrzeb poprawy bezpieczeństwa podczasusuwania lub odzyskiwania.2. Wprowadzenia bezwzględnego obowiązku uzyskiwania zezwoleń w przypadkuunieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.3. Podjęcia koniecznych działań w celu zapewnienia odpowiedniego opakowania i oznakowaniaodpadów w trakcie ich zbierania, transportowania i tymczasowego magazynowania zgodnie zobowiązującymi normami międzynarodowymi i normami UE. W przypadku transportuodpadów niebezpiecznych niezbędny jest określony formularz identyfikacyjny.4. Opracowania przez kompetentne władze państw członkowskich planów w zakresie gospodarkiodpadami niebezpiecznymi stanowiących część ogólnego planu gospodarowania odpadami.5. Prowadzenie sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi.2.2.3.2. Postępowanie z olejami odpadowymi (75/439/EWG)Przez oleje odpadowe rozumieć należy nie nadające się do zastosowania mineralne oleje przemysłoweoraz wszelkiego rodzaju smary pochodzenia mineralnego, a w szczególności oleje przekładniowe,zużyte oleje silnikowe, a także mineralne oleje smarowe, oleje hydrauliczne i turbinowe.W dyrektywie Rady 75/439/EWG z dnia 16 czerwca 1975 r. w sprawie usuwania olejów odpadowychokreślono następującą hierarchię sposobów postępowania ze zużytymi olejami:25

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• regeneracja olejów odpadowych, jeżeli pozwalają na to warunki techniczne, ekonomiczne iorganizacyjne,• spalanie energetyczne w warunkach zgodnych z wymaganiami dyrektywy,• niszczenie i zorganizowane magazynowanie i składowanie.Dyrektywa zobowiązuje do wprowadzenia zakazów:• odprowadzania olejów odpadowych do wód i systemów odwadniających,• wszelkiego deponowania i/lub odprowadzania szkodliwego dla gleby,• wszelkiego niekontrolowanego odprowadzania pozostałości z przetwarzania olejówodpadowych,• wszelkiego przetwarzania olejów odpadowych powodującego zanieczyszczenie powietrzaponad dopuszczalne normy.Równocześnie państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia bezpiecznego zbierania iusuwania olejów odpadowych, nie powodującego możliwych do uniknięcia szkodliwych skutków dlaczłowieka lub dla środowiska.2.2.3.3. Postępowanie z polichlorowanymi dwufenylami i trójfenylami PCB/PCT(76/403/EWG i 96/59/WE)Substancje PCB/PCT stosowano powszechnie w transformatorach i przetwornikach jako izolatoryoraz dodatki do smarów, płynów hydraulicznych itp. Charakteryzują się one znaczną trwałością wśrodowisku.Podstawowym zadaniem państw członkowskich jest dokonanie inwentaryzacji urządzeńzawierających PCB w objętości większej niż 5 dm 3 . Pomocą w tym zakresie ma służyć KomisjaEuropejska, której obowiązkiem jest udostępnienie listy nazw (typów) kondensatorów, oporników icewek indukcyjnych, zawierających PCB. Zidentyfikowane i zinwentaryzowane urządzenia winny byćoznakowane wg wzoru jednolitego w całej Unii.Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do:• wprowadzenia zakazu separacji PCB z innych substancji w celu ponownego użycia PCB,• wprowadzenia zakazu dopełniania transformatorów PCB,• dokonania bezpiecznego usunięcia PCB z transformatorów zawierających więcej niż 0.05%masy PCB (lub mieszanin PCB),• zapewnienia użytkowania transformatorów z PCB tylko wtedy, jeżeli są one w dobrym stanietechnicznym.2.2.3.4. Postępowanie z odpadami pochodzącymi z przemysłowego wykorzystaniadwutlenku tytanu (78/176/EWG, 82/883/EWG, 92/112/EWG)Dwutlenek tytanu jest białym pigmentem stosowanym do produkcji farb i wielu innych wyrobówużytkowych.Dyrektywa obliguje państwa członkowskie do stopniowego zmniejszania i ostatecznej eliminacjizanieczyszczeń spowodowanych tymi odpadami. Państwa członkowskie powinny podejmowaćwszelkie działania prowadzące do zapobiegania powstawaniu takich odpadów, a w przypadku gdy nieudało się zapobiec ich powstawaniu, powinny wspierać procesy ponownego ich zastosowania(przetwarzanie, recykling, odzyskiwanie).2.2.3.5. Postępowanie z bateriami i akumulatorami (91/157/EWG)W przyjętej 18 marca 1991 dyrektywie określono m.in. pojęcie “bateria lub akumulator”, któreoznaczają źródło energii elektrycznej, które zostało wytworzono poprzez bezpośrednie przekształcenie26

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadamienergii chemicznej i zawierające jedno lub więcej ogniw pierwotnych (nie nadających się doładowania) lub też ogniw wtórnych (nadających się do ładowania).Dyrektywa ta zobowiązuje państwa członkowskie Unii do działań ograniczających zagrożenie zestrony niebezpiecznych substancji zawartych w bateriach i akumulatorach, koncentrując się nanastępujących zagadnieniach:1. Wprowadzenie systemu depozytowego wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, lub innychinstrumentów ekonomicznych, pełniących funkcje motywującą i zachęcającą do odzyskuzużytych baterii i akumulatorów.2. Przygotowanie odpowiednich programów gospodarowania bateriami i akumulatorami,mającymi na celu przede wszystkim zmniejszenie zawartości metali ciężkich w bateriach iakumulatorach, a także zmniejszenie ilości baterii i akumulatorów.3. Promocję sprzedaży tych baterii i akumulatorów, które zawierają mniejsze ilości substancjiszkodliwych.4. Promocję prac badawczych nad stosowaniem w bateriach i akumulatorach materiałówbezpiecznych dla środowiska oraz prac dotyczących metod odzysku.5. Podjęcie wszelkich działań zapewniających selektywną zbiórkę zużytych baterii iakumulatorów celem ich odzysku lub unieszkodliwienia.6. Podjęcie działań mających na celu informowanie konsumentów o niebezpieczeństwachwynikających z niekontrolowanego unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów, atakże o sposobie znakowania oraz usuwania baterii, akumulatorów i urządzeń, w których sąone zamontowane na stałe.7. Zakaz sprzedaży na terytorium Unii Europejskiej (od 1 stycznia 1993 r.) baterii manganowo -cynkowych z elektrolitem alkalicznym do długotrwałej pracy w warunkach ekstremalnych(temp. poniżej 0° C bądź powyżej 50° C) narażonych na wstrząs. Zakazem objęto ponadtopozostałe baterie manganowo-cynkowe z elektrolitem alkalicznym zawierającym powyżej0.025% wag. rtęci.8. Obowiązek oddzielnego unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów.2.2.3.6. Przepisy UE w zakresie składowisk (Dyrektywa 1999/31/EC Rady Europy zdnia 26 kwietnia 1999 o składowaniu odpadów)Dyrektywa 1999/31/EC Rady Europy z dnia 26 kwietnia 1999 o składowaniu odpadów dzieliskładowiska na trzy klasy:• składowiska odpadów niebezpiecznych,• składowiska odpadów nie niebezpiecznych,• składowiska odpadów inertnych.Odpady komunalne (tj. odpady z gospodarstw domowych oraz inne odpady, które ze względu na ichcharakter lub skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych) powinny być deponowane naskładowiskach odpadów nie niebezpiecznych.Dyrektywa formułuje szczegółowo zasady funkcjonowania składowisk, miedzy innymi:• rodzaje odpadów, które nie mogą być składowane,• rodzaje odpadów, które mogą być składowane na poszczególnych typach składowisk,• warunki udzielania pozwoleń na użytkowanie składowisk oraz ogólną treść tych pozwoleń,• procedury przyjmowania odpadów na składowiska,• procedury monitoringu podczas funkcjonowania składowisk,• procedury monitoringu po zamknięciu składowisk,• warunki posadowienia składowisk i ich uszczelnień.Dyrektywa w artykule 5 nakazała krajom członkowskim opracowanie do połowy 2001 roku strategiiograniczania zawartości biodegradowalnych frakcji w składowanych odpadach, w szczególnościpoprzez recykling, kompostowanie, wytwarzanie biogazu i materiałowe oraz energetycznewykorzystanie. Strategia powinna gwarantować redukcję składowanych biodegradowalnych frakcji(w stosunku do poziomu roku 1995):• do 2006 roku o 25 % wagowych,27

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami• do 2009 roku o 50 % wagowych,• do 2016 roku o 65 % wagowych.Okresy te mogą być przesunięte o nie więcej niż cztery lata w przypadku krajów, w których ponad 80% odpadów komunalnych było składowanych w 1995 roku.Zgodnie z Dyrektywą wszystkie koszty związane z budową i funkcjonowaniem składowiska powinnybyć ujęte w cenie przyjęcia odpadów. Dotyczy to także kosztów zamknięcia składowiska i jegoobsługi przez okres przynajmniej 30 lat od zakończenia eksploatacji oraz kosztów zabezpieczeniafinansowego w celu zapewnienia prawidłowości funkcjonowania i rekultywacji składowiska.Informacje związane z kosztami winny być przejrzyście formułowane i swobodnie dostępne(Dyrektywa 90/373/EEC).2.2.3.7. Przepisy UE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dyrektywa2000/53/WE)Dyrektywa 2000/53 definiuje pojęcia takie jak: pojazd, pojazd wycofany z eksploatacji, producent,zapobieganie, obróbka, ponowne użycie, unieszkodliwianie, operatorzy gospodarczy, strzępienie,substancja niebezpieczna. Dyrektywa określa wymagania zarówno projektowanych pojazdów i ichprodukcji, a także sposobów postępowania z odpadami powstającymi w trakcie eksploatacji tychpojazdów i po ich zakończeniu. Dyrektywa wymaga także:• ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania stosowania niektórych substancjiniebezpiecznych (np. ołowiu, kadmu, rtęci, chromu sześciowartościowego)• zorganizowania systemów zbierania wszystkich pojazdów wycofanych z eksploatacji,• określenia wymagań przez wszystkie firmy zajmujące się demontażem pojazdów i mająceprawo do wydawania tzw. świadectw zniszczenia oraz autoryzacja przez właściwe władze• osiągnięcie określonych poziomów odzysku i recyklingu – 85% i 80% do 1 stycznia 2006 oraz95% i 85% do 1 stycznia 2015.2.2.3.8. Przepisy UE w zakresie opakowań (Dyrektywa 1994/62/WE)W październiku 1994 r. weszła w życie dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.Najważniejsze wymagania jakie ona zawiera to:• wdrażanie działań zapobiegawczych powodujących ograniczenie ilości powstającychodpadów opakowaniowych,• wspieranie stosownych systemów opakowaniowych wielokrotnego użytku, jeśli ich użyciesprzyja środowisku,• osiągnięcie w ciągu 5 lat od jej ustanowienia w poszczególnych krajach członkowskichodzysku min. 50 – 65% (wagowo) odpadów opakowaniowych oraz recykling 25 - 45% masyodpadów powstałych z opakowań znajdujących się w obrocie na terenie kraju, przy czym conajmniej 15% dla każdego rodzaju materiału powinno zostać poddanych recyklingowi,• informowanie społeczeństwa i przedsiębiorców poprzez odpowiednie kampanie informacyjne,o ustanowionych poziomach odzysku i recyklingu oraz działań podejmowanych w celu ichosiągnięcia.• wprowadzenie systemu znakowania i identyfikacji opakowań,• zamieszczenie rozdziału poświęconego gospodarce opakowaniami i odpadamiopakowaniowymi w planach gospodarki odpadami sporządzanymi zgodnie z dyrektywą oodpadach.28

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 1: Analiza aktualnej sytuacji prawnej w zakresie gospodarki odpadami2.2.4. Rozporządzenie Rady 93/259/EWG dotyczące transgranicznegoprzesyłania odpadów w obrębie UE, do UE i poza jej obszarRozporządzenie rady 259/93 zostało wprowadzone w celu realizacji zobowiązań wynikającychgłównie z konwencji bazylejskiej oraz decyzji OECD. Rozporządzenie wprowadziło, jakomiędzynarodową uzgodnioną zasadę, że odpady powinny być przetwarzane w sposób właściwy zpunktu widzenia ochrony środowiska oraz zakazało eksportu odpadów niebezpiecznych z krajów UniiEuropejskiej do krajów nie będącymi członkami OECD. Dokument określa także procedury iwymagania w zakresie transgranicznego przemieszczania wszelkich rodzajów odpadów, niezależnieczy są umieszczone na tzw. zielonej, żółtej, czy czerwonej liście (odpady z poszczególnych listpodlegają różnym procedurom, najbardziej obostrzone są wymagania dla odpadów znajdujących sięna czerwonej liście).29

Miasto Gorzów WielkopolskiPLAN GOSPODARKI ODPADAMIDLA MIASTAGORZOWA WIELKOPOLSKIEGOZałącznik 2: Ewidencja dzikich wysypisk na terenieGorzowa WielkopolskiegoGorzów Wielkopolski, marzec 2004

Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 2: Ewidencja dzikich wysypisk na terenie Gorzowa Wlkp.Lp.LokalizacjaWłaścicielterenuPow.(m 2 )Rodzaj odpadówKubatura(m 3 )1 2 3 4 5 61 Teren byłej żwirowni przy ul.Dąbroszyńskiej (strona2 Teren byłej żwirowni przy ul.Dąbroszyńskiej3 Teren na skraju lasu, przywjeździe do Osiedla ZielonaDolina4 Pobocza ul. Dobrej oraz terenodległy ok. 100 m. w kier.zachodnim od w/w ulicy, naskraju lasu5 Za stacją PKP Wieprzyce, wpobliżu stacji paliw i rzekiWarty6 Teren w pobliżu budynku przyul. Gwiaździstej 10, ograniczonymurem oporowym i skarpą7 W pobliżu garaży, pomiędzyulicami: Żelazną, Konst. 3Maja a Sportową8 Skarpa przy ul. Skalskiegoi Bajana9 Teren nie zabudowany zabudynkiem przy ul. Kos.Gdyńskich Nr 46, w pobliżu ParkuSłowiańskiego10 Park Słowiański -wąwozy wskarpie nad CSR "Słowianka", wpobliżu POD "Przodownik"11 Skarpa przy ul. Okrzei, wzdłużprzyległych ogrodów12 Dwa wąwozy w lasku za POD"Budowlani", pomiędzy ul.Żwirową a Błotną13 Teren za stawem i S.P. Nr 21,pomiędzy ul. Błotną a ul.Dowbór-Muśnickiego14 Teren nieużytków, w sąsiedztwieul. Owocowej (końcowy odcinekww. ulicy)15 Pobocze ul. E. Platerpomiędzy stawem a ulicą16 Nad rz. Kłodawką, obok mostuprzy ul. Chodkiewicza(strona17 Teren nie zabudowany obok rondana skrzyżowaniu ul. Roosevelta iAl. Odrodzenia, przy ogrodzeniuPOD im. PrzemysławaSkarb Państwa 2000 oponysamochodoweMiasto 1500 płyty betonowe,odpadybudowlane, złomJacek Herbuś, 200 gruz betonowy,Piotrpłyty betonowe iKucharski,inne odpadypobocza ul.Dobrej - Miasto,teren na zachódod ulicy -SkarbPaństwałącznie5000odpady budowlane,komunalne, zużytemeble, częścisamochodowe,złom, odpadyMiasto 5000 gruz, odpadyodlewnicze,opony, trocinyMiasto 2500 gruz, odpadykomunalne, zużyteczęściMiasto 1500 gruz, odpadybudowlane, zużyteczęścisamochodowe, złomMiasto 200 gruz i inneodpadyMiasto 150 zużyta papa i inneodpadybudowlaneMiasto 500 odpadyroślinne,komunalne iMiasto 140 gruz, odpadybudowlane iMiasto 600 odpady komunalne,budowlane iogrodoweMiasto 2000 gruz, złom, folia,płyty betonowe,odpady budowlane,ziemia pourobkowaMiasto 5000 gruz, ziemia,odpady budowlane ikomunalne, złomMiasto, Polski 2000 odpady komunalneZw.i roślinneMiasto 500 odpady roślinnei komunalneSkarb Państwa 30 elementyżelbetowewielkogabarytowe50 sztuk10035ogółem1505005603020101570150200710502

Lp.LokalizacjaPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 2: Ewidencja dzikich wysypisk na terenie Gorzowa Wlkp.WłaścicielterenuPow.(m 2 )Rodzaj odpadówKubatura(m 3 )1 2 3 4 5 618 Pobocza betonowej drogi wzdłużrz. Srebrnej oraz skarpa nad rz.Srebrną w pobliżu ul.19 Teren parku pomiędzy ul.Wyszyńskiego a Pułaskiego (wpobliżu budynków SpółdzielniMieszkaniowej „Projekt" przy ul.Wyszyńskiego 154)20 Pobocze ul. Zacisze, w pobliżubyłej Mleczarni21 Teren pomiędzy ul. Wyszyńskiego,a rz. Kłodawką, przyległy do ul.Mickiewicza22 Za Bursą przy ul. Piłsudskiego,w pobliżu POD "Zacisze"23 Ul. Widok, poniżej skarpy igaraży, w pobliżu budynku przyul. Walczaka 1324 Pobocze ul. Srebrnej, na wys.POD „Stilon"25 Ul. Sosnkowskiego - odcinek napółnoc od ul. Srebrnej (wkierunku Woj cieszyć), przykońcu POD "Stilon"26 W pobliżu ul. Szarych Szeregówi Osiedla Zielona Kotlina27 Teren nie zabudowany, wpobliżu budynków mieszkalnychprzy ul. Obrońców Pokoju28 Teren pomiędzy SzpitalemPsychiatrycznym a ul.Niepodległości i WitosaMiasto 1500 odpady budowlane iprzestrzenne, opony,złom, odpadyMiasto 80 odpady komunalne(w tymprzestrzenne) iodpady roślinneMiasto 200 odpadyroślinne,komunalne iMiasto 500 odpady komunalnei roślinneMiasto 300 odpadyroślinne,komunalne iMiasto 200 odpadyplastikowe,komunalne, częściMiasto 600 odpady budowlane,Miasto, PolskiZw.Działkowcówroślinne i100 odpady roślinnei komunalneMiasto 2500 gruz, płytybetonowe, złom,folia, odpadySpółdzielniaMieszkaniowa„Górczyn"Miasto300 ziemia, gruzodpady budowlane,komunalne iogrodowe40000 odpady budowlane,w tym gruz, płytybetonowe, ziemia,szkło, odpadyprzestrzenne ikomunalne29 Ul. Leśna- w pobliżu posesji Nr 7 Piotr Pilch 40 odpady komunalnei budowlane30 Przy drodze gruntowej w kierunku Miasto 1500 odpady roślinneod ul. Warszawskiej 139 do rz.komunalne,Warty, przed i za torowiskiemzłom, gruz, szkłoPKP-teren częściowo przylega doPOD "Ustronie" od stronywschodniej501510510560525101500305031 Ul. Warszawska - teren w pobliżuPOD "Ustronie" i rz. Warty (skrajłąki), ok. 100 m. na wschód odEuro-regionalnego CentrumSportów Wodnych w budowie32 Ul. Warszawska, za budynkiemmieszkalnym przy ul.Miasto 1500 gruz, odpadybudowlane, roślinnei komunalneMiasto 20 Odpady roślinne ikomunalne, ziemia50153

Lp.LokalizacjaPlan Gospodarki Odpadami dla Miasta Gorzowa Wlkp.Załącznik 2: Ewidencja dzikich wysypisk na terenie Gorzowa Wlkp.WłaścicielterenuPow.(m 2 )Rodzaj odpadówKubatura(m 3 )1 2 3 4 5 633 Róg ul. Warszawskiej iPodmiejskiej w sąsiedztwienowego ronda (teren pagórka,34 Przy ul.Kujawskiej, nadzalewem Kanału Siedlickiego35 Tereny nieużytków przy ul.Łagodzińskiej, ok. 500 m nazachód od Karnina36 Ul. Kasprzaka, w pobliżu wjazdudo CMB37 Teren nie zabudowany przyul. Małorolnych, wsąsiedztwie b. placówki38 Ul. Jasna- teren pomiędzystadionem żużlowym „Pergo", aogrodami działkowymi39 Pobocze ul. Wał Poprzeczny,róg ul. Fabrycznej, w pobliżugaraży40 Pobocze ul. Śląskiej, pomiędzyul. Wał Poprzeczny azamkniętym wysypiskiemodpadów41 Ul. Jaworowa – róg Lipowej, wpobliżu KanałuMazowieckiego i POD42 Ul. Fabryczna - w pobliżubyłego portu nad Wartą43 Ul. Spichrzowa - skrzyżowanie zul. Młyńską, teren podwórza zabudynkiem przeznaczonym dorozbiórki)44 Ul.Myśliborska, za stadionemGKP, pomiędzy garażami45 Teren nie zabudowany przyul. Janockiego46 Teren przyległy do terenu DomuPomocy im. Brata Alberta, ul.Strażacka 66, od strony podwórza47 Skarpa Wału Śluzy orazprzyległe łąki za b.Roszarnią wkierunku wschodnim48 Teren nie zabudowany pomiędzyul. Cichą i ul. Małorolnych, wpobliżu „WTÓRPOL"-uMiasto 200 odpadykomunalne, butelkiszklane iMiasto 100 odpady roślinnei komunalneMiasto 10000 odpadybudowlane,komunalne, częściMiasto 300 odpady budowlaneGrzegorzBatkowsi roślinne100 odpadykomunalne,roślinne, foliaMiasto 50 odpady roślinnei komunalneWłaścicielegaraży100 odpadybudowlane, zużyteczęści samo-Miasto 1000 odpadybudowlane,roślinne, zużytemeble, opony,opakowaniaMiasto 500 gruz, folia, odpadykomunalne iroślinneMiasto 2500 płytybetonowe.opony,Miasto 500 odpady budowlane(w tym z rozbiórkigaraży), odpadykomunalne (w tymprzestrzenne)Miasto 500 opony, zużyte częścisamochodowe,odpady komunalneMiasto 400 gruz, folia,gałęzie, odpadyMiasto 30 szlaka, odpadybudowlane, zużyteczęścisamochodowe,WojewódzkiZarządMelioracji iUrządzeń100 odpadykomunalne,roślinne, częścisamochodoweMiasto 1000 odpady budowlanei komunalne, w tymzużyte meble,opony5101502533105050100151081010404