4 Wpływ portów morskich na funkcjonowanie i rozwój otoczeniahandlowo-manipulacyjnych z nią związanych. Ponadto wyróżnia się również funkcjęprzemysłową portu. Wynika ona z wyjątkowo korzystnych warunków, jakie występująw miastach portowych i w samych portach dla funkcjonowania i rozwoju wszelkiegorodzaju przemysłu, od rafinerii i hut żelaza rozpoczynając, po zakłady produkującesamochody kończąc. Idąc dalej tym tokiem myślenia wyróżnia się funkcję miastotwórczą,regionotwórczą i regionalną. W związku z silną aktywnością gospodarczą portu, gdziewykonywane są usługi transportowe oraz odbywa się produkcja przemysłowa na dużąskalę, aktywizuje się równolegle miasto portowe a przy tym i cały region. Szeroko rozumianeterytorium portu stanowi zarówno duży ośrodek zapotrzebowania na siłę roboczą,jak również potencjalne duże za<strong>pl</strong>ecze popytu na usługi podwykonawcze, a także punktstyku z zagranicznymi kontrahentami, którzy lokują swoje interesy w danym porcie. 4Powyższe funkcje portów morskich istnieją praktycznie od początku ich funkcjonowania.<strong>Porty</strong>, w których te funkcje są realizowane, określa się mianem portów pierwszeji/lub drugiej generacji. Jednak w miarę rozwoju gospodarczego świata, postępującej specjalizacjigospodarek krajowych i rozwoju technicznego świata wykształciła się kolejnafunkcja portowa – logistyczno-dystrybucyjna. Oznacza ona dla portu konieczność dostosowaniasię do pełnienia roli centrów dystrybucyjno-logistycznych, czyli punktów w systemietransportowym, gdzie przechodzący przez nie ładunek zwiększa swoją wartośćpoprzez czynności manipulacyjno-uszlachetniające prowadzące do minimalizacji kosztówlogistycznych i racjonalizacji dystrybucji towarów. 5 Przykładem takich czynnościmoże być składanie podzespołów w jedno urządzenie, pakowanie, formowanie FCL (fullcontainer load), połączone z odpowiednio wcześniejszym zamówieniem tych podzespołów,zebraniem zamówień na gotowy produkt i logistyczne rozwiązanie wysyłki danegotowaru zgodnie z zapotrzebowaniem wg formuły „just in time”. Formuła ta, stosowanaprzede wszystkim w produkcji, wymusza na sektorze transportowym dostosowanie się dotendencji minimalizacji czasu dostawy towarów. Skoro jednak obecne środki transportuposiadają ograniczoną wydajność, to największy nacisk kładzie się na te punkty, w którychmożna jeszcze usprawnić dotychczasową technologię przeładunku. Tymi punktamisą przede wszystkim porty <strong>morskie</strong>. Przeładowywane w nich ogromne ilości masy ładunkowejobsługiwane są przez coraz bardziej wydajne urządzenia przeładunkowe, zarównow relacjach nabrzeże – statek, jak i w relacjach nabrzeże – magazyn/<strong>pl</strong>ac składowy/depot.<strong>Porty</strong>, które pełnią rozszerzone funkcje logistyczno-dystrybucyjne noszą miano portówtrzeciej i/lub czwartej generacji i stanowią przejaw najnowszych tendencji w światowymlądowo-morskim systemie transportowym.Mając na uwadze fakt, że podstawowym przedmiotem obsługi w <strong>intermodalnych</strong> łańcuchachtransportowych jest kontener, to przeanalizować należy przede wszystkim teporty światowe, w których przeładowuje się ich najwięcej.Jak pokazuje poniższa tabela, jest pięć portów morskich, które w roku 2003 przekroczyłygranicę 10 mln TEU przeładowanej masy kontenerowej. Wraz z kolejnymi szesnastoma,które przekroczyły granicę 3 mln TEU, obejmują prawie 50% łącznych przeładunkówkontenerów na świecie. Jest to wyraźny przejaw występującej w obrotach kontenerowychkoncentracji.4. Ekonomika portów morskich i polityka portowa, pod red. L. Kuźmy, Wydawnictwo UG, Gdańsk, 2003,s. 11 i nast.5. Ibidem, s. 42.
<strong>Porty</strong> <strong>morskie</strong> <strong>jako</strong> <strong>ogniwa</strong> <strong>intermodalnych</strong> łańcuchów transportowych w procesie globalizacji 5Tabela 1. Lista największych portów kontenerowych na świecie.Port / państwo2001 2002 2003 20042003/2002udział**w tys. TEU [%] [%]Razem porty świata 243 815 266 337 . . 9,2* 100,0Hong Kong / Chiny 17 900 19 144 20 450 21 984 7,0 7,19Singapur 15 520 16 941 18 100 21 329 7,0 6,36Szanghaj / Chiny 6 334 8 612 11 370 . 32,0 3,23Shenzhen / Chiny 5 076 7 613 10 650 13 620 40,0 2,86Pusan / Korea Pd. 7 907 9 453 10 368 11 442 10,0 3,55Kaosiung / Tajwan 7 541 8 493 8 844 9 710 4,0 3,19Los Angeles / USA 5 184 6 106 7 149 7 380 17,0 2,29Rotterdam / Holandia 6 097 6 515 7 118 8 281 9,0 2,45Hamburg / Niemcy 4 689 5 374 6 138 7 100 14,0 2,02Antwerpia / Belgia 4 218 4 777 5 445 6 064 14,0 1,79Dubaj / Zjednoczone EmiratyArabskie3 502 4 194 5 152 6 430 23,0 1,57Port Klang / Malezja 3 760 4 533 4 840 . 7,0 1,70Long Beach / USA 4 464 4 524 4 658 5 780 3,0 1,70Qingdao / Chiny 2 639 3 410 4 230 . 24,0 1,28Nowy Jork/New Jersey / USA 3 316 3 749 4 068 4 478 8,5 1,41Tanjung Pelepas / Malezja 2 050 2 669 3 487 4 020 31,0 1,00Tokio / Japonia 2 750 3 028 3 314 . 9,0 1,14Brema/Bremenhaven / Niemcy 2 896 2 982 3 191 3 469 7,0 1,11Laem Chabang / Tajlandia 2 312 2749 3 180 3 530 16,0 1,03Gioia Tauro / Włochy 2 488 2 955 3 149 . 7,0 1,10Tianjin / Chiny 2 011 2 408 3 020 . 25,0 0,90Razem 112 654 130 229 147 921 x 13,6 48,9* zmiana w % roku 2002 do 2001** udział przeładunków poszczególnych portów w przeładunkach ogółem na świecie w 2002 r.Źródło: opracowanie własne na podstawie Gospodarka Morska. Przegląd Statystyczny 2004, Wyd. NaukoweInstytutu Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2004 oraz internetowych stron wymienionych portów morskichz dnia 30.03.2005r.Jednocześnie powyższe dane świadczą o stale wzrastających obrotach ładunków konteneryzowanych,w stopniu zdecydowanie przewyższającym średnie tempo wzrostu PNBna świecie, które w ostatnich latach wyniosło 3,7% 6 . Proporcje wzrosu obrotów kontenerowychw stosunku do wzrostu handlu światowego oraz PNB pokazuje rys. 1. Tym samymwzrasta znaczenie <strong>intermodalnych</strong> technologii transportowych w światowej wymianiehandlowej <strong>jako</strong> sposobu realizacji wymiany towarowej.6. Zasoby sieci Internet http://www.delevie.de/containerleasing/buss/containerleasing-buss-fonds-4.htmlz dnia 30.03.2005r.