ﺑﻪ زﺑﺎن ﺳﺎده اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ

شیوۀ تولید سرمایه داری و رابطۀ میان ارزش اضافی مطلق و نسبیمنتقدان لیبرالِ‏ سرمایه داری بعضاً‏ اصرار می کنند که شیوۀ تولید سرمایه داری با استقرار پایه های عام توسعۀ خود،‏ برایافزایش مستمر میزان و نرخارزش اضافی،‏ صرفاً‏ به منقلب کردن فرایندفنی کار و تولید بسنده می کند.‏ به باور آنان،‏ سرمایهاز این فاز به بعد به خودی خود و به عنوان یک شاخص درونی و نهادی از توسل به سازوکار های متناظر با بالابردنارزشاضافی مطلق دست می کشد و یکسره به ارزش اضافی نسبی دل می بندد.‏ آنچه اینان می گویند یا می پندارندروایتی سراسربورژوایی از سرمایه و شیوۀ تولید سرمایه داری است.‏ تولید ارزش اضافی مطلق پایۀ عمومی سیستم سرمایه داری و مبدأ تولیداضافه ارزش نسبی است.‏ پر واضح است که سرمایه یک رابطۀ اجتماعی پیوسته خودگستر و در حال انکشاف است.‏ این نیزواضح است که خودگستری و انکشاف مداوم تولید سرمایه داری در گرو انکشاف بی وقفۀ فرایند های فنی تولید،‏ منقلب کردنهر چه بیشتر روند کار،‏ اتکای همه جانبه به افزایش بارآوری کار و جستجوی سود افزونتر از طریق حصولارزش اضافی نسبیهرچه بیشتر است.‏ همۀ این ها در شمار بدیهیات هستند.‏ اما سرمایه در هیچ دوره و تحت هیچ شرایطی،‏ حتی در بالاترین فازممکن و محتمل رشد بارآوری کار اجتماعی،‏ باز هم به هر سلاحی برای بالا بردنارزش اضافی به شیوۀ مطلق متوسلمی گردد.‏ سرمایه هم اکنون در پیش چشم ما و در روزگار تجهیز به بالاترین دستاوردهای علمی و تکنیکی در یک چشم به همزدن فاصلۀ میان استکهلم و شانگهای،‏نیویورک و مانیل،‏ پاریس و سوماترا و همۀ جاهای دیگر را طیمی کند و در اینمعراج عظیماز وطن و هموطن و سرزمین اجدادی و همه چیز دل می شوید،‏ فقطبه این خاطر که سیمای دل انگیز و دلربایروزانۀ کار 14 ساعتۀ کودک 7 سالۀ فیلیپینی یا هفته ای 70 ساعتۀ کارگر سنگاپوری را دیدار کند.‏با استقرار شیوۀ تولیدسرمایه داری و به دنبال تسلط مناسبات سرمایه داری بر عرصه های مختلف تولید اجتماعی،‏ دیگر گفتگوی مکان ارزش اضافیمطلق و نسبی در جهتگیری عام سرمایه مقوله ای مربوط به ویژگی ها و مشخصات جریان انباشت در شرایط متفاوت تولیدیاست.‏ اگر سرمایه ای حتی به بالاترین سطح بارآوری نیروی کار دست یافته باشد،‏ امادر همان حال برای مقابله با کاهش نرخسود خود محتاج طولانی کردن روزانه کار باشد به طور قطع زمین و زمان را بر هم می ریزد تا به این هدف دست یابد.‏ اگر درگوشه ای از دنیا زیر فشار مبارزات کارگران به این کار توفیق نیابد بی درنگ راهی نقطه ای می شود که با چنین مقاومتی روبرونباشد یااین مقاومت ضعیف تر و شکننده تر باشد.‏ عکس این قضیه نیز صادق است.‏ اگر سرمایه ای قادر به تطویل روزانه کارنباشد برای بالا بردن نرخارزش اضافی خود جز تلاش برای ارتقای بارآوری نیروی کار هیچ راه دیگری ندارد.‏ از همۀ این هاکه بگذریم،‏ این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که هر ارزش اضافی نسبی در عین حال مطلق است زیراخود مستلزم امتدادروزانۀ کار است و هر ارزش اضافی مطلق نسبی است،‏ به این دلیل که خود در گرو پیشرفتی در بارآوری کار اجتماعی است تا به