Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 7 (<strong>2001</strong>), br. <strong>26</strong>, str. 132 do 150 Kukuljica, M.: Nove elektronske tehnologije...<br />
formu univerzalnog digitalnog koda i to za sada{nje i budu}e<br />
prezentiranje formata i standarda.<br />
6. Trajnost, ekonomi~nost temeljna su pitanja kod projektiranja<br />
ovakvog slo`enog zadatka. Fizi~ki medij koji bi morao<br />
imati sve ove kvalitete trajne pohrane trebao bi pri<br />
normalnim uvjetima pohrane imati vijek trajanja 300-400<br />
godina. Cijena pohrane ne bi smjela pre}i dana{nju cijenu<br />
provo|enja mjera za{tite kinematografskog filma a cijena<br />
konverzije s ovog medija na filmsku vrpcu trebala bi imati<br />
cijenu jednaku izradbi projekcijske kopije fotokemijskim<br />
postupkom.<br />
Epilog<br />
Vrijeme koje dolazi nema milosti za filmsku vrpcu koja }e<br />
uskoro nestati iz `ivota kinematografskog medija i budu}e<br />
generacije gledatelja mo}i }e vidjeti sa~uvanu filmsku vrpcu,<br />
kao i snimateljsku i projekcijsku tehniku, u <strong>filmski</strong>m arhivima<br />
i <strong>filmski</strong>m muzejima. Nestat }e i autenti~ne filmske pro-<br />
Bilje{ke<br />
1 Ovaj naziv preuzet je iz suvremene arhivske teorije i prakse i uporabe<br />
u arhivskom zakonodavstvu koja filmsko gradivo smatra dijelom arhivskog<br />
gradiva. U ovom napisu rabi se distinkcija izme|u pojma filmsko<br />
gradivo, kao op}eg pojma za svu filmsku vrpcu, posebno se koristi<br />
naziv filmska vrpca kad je rije~ o konkretnoj filmskoj vrpci, filmsko<br />
djelo razlikuje se od pojma film koji kao op}enit pojam stvara pojmovnu<br />
zbrku jer se mo`e odnositi na pojam medija, na filmsko gradivo,<br />
na filmsku vrpcu i na filmsko djelo.<br />
2 Znanstveno istra`ivanje ukupnog stanja francuske kinematografije<br />
Centra za kinematografiju u Parizu, dovr{eno 2000. godine, utvrdilo<br />
je da je od po~etaka francuske kinematografije do pro{le godine u<br />
Francuskoj proizvedeno oko 100.000 <strong>filmski</strong>h djela od ~ega je sa~uvano<br />
samo 20.000 naslova.<br />
3 FIAF Statistical Survey, Federation Internationale des Archives du<br />
Film, Bruxelles, 1995. godine, istra`ivanje proveo Nacionalni centar<br />
za kinematografiju, Pariz, str. 1-35.<br />
4 Najnovija znanstvena istra`ivanja sprovedena u Institutu za stalnost<br />
slike (Image Permanence Institute) iz Rochestera pokazuju da je potrebno<br />
trajno pohranjivati filmsku vrpcu na nitratnoj podlozi na 5<br />
stupnjeva C i na 25-30% vlage uz stalnu izmjenu zraka u spremi{tu u<br />
razmacima od sat i pol. Ovo stajali{te prihvatila je i Tehni~ka komisija<br />
FIAF-a i preporu~ila ga kao osnovni standard u pohrani filmskog<br />
gradiva na nitratnoj podlozi.<br />
5 Robley, Les Paul: ’Attack of the Vinegar Syndrome, American Cinematographer’,<br />
lipanj 1996., str. 111.<br />
6 Fenomen na koji su po~eli ukazivati europski <strong>filmski</strong> arhivi (prije svih<br />
Kraljevska kinoteka u Bruxellesu) po~etkom devedesetih godina jer<br />
razgradnjom filmske vrpce nastaje amorfna masa. Kad taj proces zapo~ne<br />
najlak{e ga je prepoznati po karakteristi~nom mirisu vinskog<br />
octa. U ovom trenutku znanstvenim istra`ivanjem ovog fenomena<br />
bave se instituti u Madridu (Polymer Institute), Rochesteru, Manchesteru<br />
(The Center for Archival Polymeric Material-Manchester Polytechnic),<br />
te predstavnici sedam <strong>filmski</strong>h arhiva iz Europe okupljenih<br />
u tzv. GAMMA grupi.<br />
7 Takva je situacija i u na{oj kinematografiji posljednjih desetak godina<br />
kad je do{lo do osiroma{enja <strong>filmski</strong>h producenata i zbog u{tede od<br />
20-30.000 DM spremni su dovesti do te{kog o{te}ivanja originalnog<br />
negativa. Ve} sada postoje saznanja o te{kim mehani~kim o{te}enjima<br />
orginalnih negativa filmova Krhotine i Crvena pra{ina (jer su prema<br />
zakonskoj obvezi predati na pohranu Hrvatskoj kinoteci) Zrinka<br />
Ogreste, te filma Kad mrtvi zapjevaju Krste Papi}a. [to }e biti s originalnim<br />
negativima drugih filmova iz devedesetih godina te{ko je procijeniti<br />
jer se HRT, na primjer, ne pridr`ava zakonske obveze pohra-<br />
<strong>Hrvatski</strong> <strong>filmski</strong> <strong>ljetopis</strong> <strong>26</strong>/<strong>2001</strong>.<br />
jekcije. Jo{ uvijek nije stvorena autonomnost filmske umjetnosti<br />
i medija na kojem je stvorena. Europa jo{ uvijek nema<br />
dosljednu kulturnu politiku a time ni strategiju za{tite audiovizualnog<br />
naslije|a. 39<br />
Na kraju ovog napisa jasno proizlazi obveza <strong>filmski</strong>h arhivista<br />
»vremenu usprkos« da u novom okru`enju budu svjesni<br />
jo{ ve}e odgovornosti da svojim stru~nim i predanim radom<br />
izbore autonomnost filmske umjetnosti a time za{tite i restauracije<br />
filmskog gradiva u njegovom izvornom obliku, okrenuti<br />
vizijama skandinavskih zemalja koje redom otvaraju<br />
filmske muzeje i vlastite filmske laboratorije. Predosje}aju da<br />
vrijeme koje dolazi nema milosti za filmsku vrpcu.<br />
Djela likovne umjetnosti dobila su i u na{oj zemlji kao i u<br />
svijetu najreprezentativnija zdanja, 40 najsofisticiranije uvjete<br />
pohrane, tisu}e obrazovanih stru~njaka koji bdiju nad klasi~nim<br />
djelima likovne umjetnosti.<br />
Za{to je zaboravljena ili ba~ena u zape~ak filmska umjetnost<br />
koja je obilje`ila dvadeseto stolje}e ostaje otvoreno pitanje.<br />
njivanja a time i pravodobnog za{ti}ivanja izvornog filmskog gradiva<br />
novo proizvedenih filmova. Osnovni standard u sre|enim kinematografijama<br />
ne dozvoljava kori{tenje originalnog negativa vi{e od 4-5<br />
puta (nulta i korekcijska kopija, prva kopija i izradba dva interpozitiva).<br />
8 Engleski videorekorder, vrsta ku}nog magnetoskopa za masovnu uporabu,<br />
s kasetom VHS formata, magnetoskopske vrpce 1/2 in~a ili Sony<br />
Video 8 i Video Hi8, {irine vrpce 8 mm i sl. Po svojim mogu}nostima<br />
i kvalitetom snimljene, reproducirane i obra|ene slike pribli`ava se<br />
profesionalnim standardima, Pojavio se 1968. godine. U razvijenom<br />
svijetu oko 60% doma}instava ima videorekorder.<br />
9 Medij za bilje`enje video i audioinformacija, medij za pohranu navedenih<br />
informacija. Proces proizvodnje videodiska mnogo je jeftiniji od<br />
magnetske vrpce, kvaliteta zapisa mnogo bolja, znatno ve}i kapacitet<br />
i budu}i da je namijenjen isklju~ivo reprodukciji idealan je medij za<br />
distribuciju komercijalnih programa. Velika gusto}a u spremanju informacija,<br />
visoka kvaliteta reproduciranih video i audio (stereo) signala,<br />
mogu}nost brzog pristupa ~ine ga izuzetno popularnim. Izra|en je<br />
od polivinilklorida, s ugljenom pra{inom da bi se pove}ao elektri~ki<br />
kapacitet. Disk se mo`e reproducirati do 100 puta. Dijamantna igla s<br />
elektrodom traje oko 2.000 sati, snimak do 60 minuta. Po~etkom<br />
osamdesetih godina na tr`i{tu je laserski videodisk s digitalnim informacijama,<br />
devedesetih godina pojavila se nova vrsta kompakt videodisk<br />
(CDV).<br />
10 Read, Paul: ’Digital Restoration of Archive Film Images’, Image Technology,<br />
rujan 1996. godine, str. 4-9.<br />
11 Pojam skenirati ozna~ava proces »~itanja« informacija uporabom skenera.<br />
Skener je ra~unalni stroj koji omogu}uje preno{enje u ra~unalni<br />
sustav umno`enih informacija naprimjer: fotografija, grafika, teksta,<br />
likovnih djela i informacija s filmske vrpce, ’Digitised Images’, Pocket<br />
Vocabulary, FIAF, 1998., Kongres u Pragu, str. 14.<br />
12 Ovaj precizan prikaz postupka restauriranja uz uporabu digitalne tehnologije<br />
u svom stru~nom izlaganju prikazao je Paul Read, priznati<br />
istra`iva~ (Soho Film, London) i ~lan tehni~ke komisije FIAF-a na<br />
Simpoziju u Strasbourgu u rujnu 1998. godine.<br />
13 Skra}enica engleskog pojma »picture elements« i ozna~ava najmanji<br />
element koji gradi televizijsku sliku. Formiraju horizontalne linije a<br />
po{to se nalaze relativno blizu gledatelj ih do`ivljava kao kontinuirani<br />
slikovni zapis. Koliko je manji razmak izme|u pixela toliko je ve}a<br />
rezolucija slike (ve}a gusto}a). Kod televizije u boji pixel ne nosi samo<br />
informaciju o sjajnosti ve} i o vrsti i zasi}enosti boje, Medigovi}, Miodrag:<br />
Leksikon Filmskih i televizijskih pojmova, II dio, Univerzitet<br />
umetnosti, Fakultet dramskih umetnosti, 1997., str. 204. 14 Televizijski<br />
standard kojim se ostvaruje znatno bolja kvaliteta slike u odnosu<br />
na klasi~ne sustave i televizijske standarde, kao {to su: PAL, SE-<br />
147
Change language