Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 7 (<strong>2001</strong>), br. <strong>26</strong>, str. 132 do 150 Kukuljica, M.: Nove elektronske tehnologije...<br />
Nedavni uspjeh tvrtke Sony mo`da je najve}i korak do sada<br />
u~injen u digitalnoj restauraciji. Uspjelo im je skenirati o{te-<br />
}ene separacije boje kultnog filma Goli u sedlu (Easy Rider)<br />
redatelja Dennisa Hoppera iz 1969. godine, uporabom tehnologije<br />
visoke rezolucije. Izvrstan rezultat gotovo istovjetan<br />
originalnom negativu vidljiv je u povratu na filmsku vrpcu.<br />
Za pojedine sekvence, koje su bile te{ko o{te}ene, izra|en je<br />
novi interpozitiv koji je zatim integriran u ostatak originalnog<br />
negativa.<br />
Optimisti~no sagledavanje dosada{njih ostvarenih rezultata<br />
na digitalnom restauriranju klasi~nih <strong>filmski</strong>h djela ameri~kog<br />
filma u proteklih nekoliko godina izneseno na Simpoziju<br />
u Strasbourgu u rujnu 1998. godine, sasvim je druga~ije<br />
bilo intonirano na Simpoziju u Pragu u travnju 1998. godine.<br />
Tom prilikom Michael Friend na primjeru 11 izabranih<br />
sekvenci prikazao je faze u digitalnom restauriranju velikim<br />
dijelom izblije|enog originalnog negativa filma U vrelini<br />
no}i redatelja Normana Jewisona iz 1967. godine. Na filmskoj<br />
vrpci originalnog negativa ostala je sa~uvana samo crvena<br />
boja. Tijekom filmske projekcije restauriranog filmskog<br />
materijala ukazao je na probleme koji jo{ nisu sasvim uspje{no<br />
rije{eni.<br />
Ovaj film, {to je velika prednost u restauriranju, ima sa~uvanu<br />
boju u tri zasebne separacije za tri osnovne boje, svu potrebnu<br />
tehni~ku dokumentaciju u Filmskom arhivu Ameri~ke<br />
filmske akademije. U restauriranju poma`e velika stru~na<br />
ekipa snimatelja, redatelja, stru~njaka iz laboratorija koji su<br />
pri nastanku filma radili na njegovu kopiranju i razvijanju.<br />
Restauracija boja je uspjela iako je moje osobno mi{ljenje da<br />
je plava boja isuvi{e dominantna, {to mo`e biti i karakteristikom<br />
novog Kodakovog materijala na koji se film nakon<br />
digitalnog restauriranja ponovno prenosi. Pokazane su razne<br />
pote{ko}e u pojedinim fazama restauriranja, od uskla|ivanja<br />
boja, postizanja o{trine u svakom dijelu filmskog kvadrata.<br />
Jo{ uvijek nije bio rije{en problem nestabilnosti dijelova slike<br />
posebno u svijetlim dijelovima kadra koju nisu uspjeli<br />
smiriti.<br />
Michael Friend vidi razlog za tako velike pote{ko}e u restauriranju<br />
ovog filma u ~injenici:<br />
— da software za prijenos s analognog na digitalno i obratno<br />
nije do kraja osmi{ljen,<br />
— dio pote{ko}a proizlazi iz samih karakteristika originalnog<br />
negativ materijala iz {ezdesetih godina koji je poznat<br />
kao nestabilan,<br />
— filmska vrpca nije imala finu gradaciju koja je ostvarena<br />
tek u kasnijim generacijama Kodakovog negativ materijala,<br />
— sa~uvani originalni negativ slikovnog zapisa nije imao potrebnu<br />
ja~inu svjetla,<br />
— nije dobro eksponiran pri samom snimanju filma.<br />
Pri restauriranju dugometra`nog igranog filma Pet lakih komada<br />
redatelja Boba Rafelsona iz 1970. godine, ustanovljeno<br />
je da je originalni negativ potpuno izgubio boju i ne postoje<br />
separacije boja jer jednostavno nisu ura|ene. Michael<br />
Friend, svjetski priznati ekspert za podru~je restauriranja<br />
filmskog gradiva, pred predstavnicima 100 <strong>filmski</strong>h arhiva,<br />
<strong>Hrvatski</strong> <strong>filmski</strong> <strong>ljetopis</strong> <strong>26</strong>/<strong>2001</strong>.<br />
iskreno je priznao da ne zna zapravo {to u~initi. To se mo`e<br />
protuma~iti kao: jedini izlaz preostaje odlu~iti se za postupke<br />
digitalnog restauriranja kao neizbje`an ~in njegovog za{ti-<br />
}ivanja, {to }e biti velikim dijelom simulacija boja i drugih<br />
karakteristika ovog filma.<br />
Pored uspjeha u restauriranju filmskog gradiva uporabom<br />
digitalne tehnologije u SAD-u, Michael Friend priznaje da<br />
sada dostupna digitalna tehnologija ne mo`e u svom procesu<br />
restauriranja rabiti originalni negativ koji sadr`i najve}i<br />
<strong>broj</strong> informacija o slikovnoj prirodi odre|enog filma, {to je<br />
veliki nedostatak ~itavog sustava digitalnog restauriranja jer<br />
dovodi do spomenutih gubitaka u prijenosu s analognog na<br />
digitalno i obratno.<br />
8.3. Suprotstavljeni interesi <strong>filmski</strong>h arhiva i<br />
producenata<br />
Potrebno je usuglasiti potpuno suprotstavljena polazi{ta i<br />
stajali{ta u restauriranju filmskog gradiva izme|u <strong>filmski</strong>h<br />
arhiva i <strong>filmski</strong>h producenata. Filmski arhivi svoju pozornost<br />
u restauraciji filmskog gradiva ponajprije pola`u na za-<br />
{titu originalnog negativa slikovnog i zvu~nog zapisa koje je<br />
bilo u filmskoj kameri prilikom snimanja odre|enog filmskog<br />
djela, te zamjenskog izvornog filmskog gradiva. Producentima<br />
koji su okrenuti komercijalnom interesu i distribuciji<br />
filmova to nije prioritet. Ne zanima ih trajna za{tita povijesnog<br />
slikovnog i zvu~nog zapisa, originalnog negativa<br />
kao filmskog artefakta. Njihov jednostran i kratkoro~an pogled<br />
na sudbinu proizvedenog filmskog djela temelji se na<br />
kriterijima ostvarivanja brze zarade iz eksploatacije filma.<br />
U malim kinematografijama, {to sam ve} istaknuo »`ivot«<br />
filmskog djela je vrlo kratak, od {est mjeseci do godinu dana.<br />
Po~inje s prikazivanjem na festivalima, eksploatacija na malom<br />
filmskom tr`i{tu i eventualno prodaja za neku stranu televiziju.<br />
Za dugi `ivot filmskog djela brinu se jedino <strong>filmski</strong><br />
arhivi koji putem retrospektivnih programa, razmjenom<br />
programa s drugim zemljama, restauracijom i stvaranjem<br />
mogu}nosti prikazivanja obnovljenih <strong>filmski</strong>h djela na televizijskim<br />
programima produ`uju `ivot filma desetlje}ima.<br />
Njihovo je osnovno stajali{te sa~uvati izvorno filmsko gradivo<br />
zauvijek.<br />
Filmski arhivisti pred pojavom agresivnog elektronskog medija<br />
ne smiju ostati po strani. Moraju pomo}i u odre|ivanju<br />
strategije digitalnog restauriranja filmskog gradiva. Sa stajali-<br />
{ta filmske arhivistike u za{titi filmskog gradiva poduzimanje<br />
svih dostupnih mjera, metoda i novih medija ima za cilj:<br />
provo|enje pravodobne za{tite filmskog gradiva, sustavno<br />
provo|enje preventivnih mjera za{tite i osiguranje optimalnih<br />
uvjeta dugotrajne pohrane pokretnih slika.<br />
Za{titu i restauraciju filmskog gradiva <strong>filmski</strong> arhivisti su<br />
skloni sagledavati samo sa stajali{ta najslo`enijih pote{ko}a<br />
u restauraciji filmskog gradiva iz nijemog razdoblja kinematografije,<br />
jer ono predstavlja znanstveni i stru~ni izazov. Tek<br />
nekoliko arhivskih institucija, specijaliziranih <strong>filmski</strong>h laboratorija<br />
i istra`iva~kih centara za restauraciju filmskog gradiva<br />
u Europi, ostvarilo je zadovoljavaju}e rezultate u restauraciji<br />
i rekonstrukciji starih tehnika bojenja filmskog gradiva.<br />
Preostali dio arhivskih zadataka na za{titi i restauraciji<br />
filmskog gradiva odnosi se na za{titu filmskog gradiva na ni-<br />
143
Change language