Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 7 (<strong>2001</strong>), br. <strong>26</strong>, str. 132 do 150 Kukuljica, M.: Nove elektronske tehnologije...<br />
skog filmskog instituta, ima izuzetno veliku zbirku filmskog<br />
gradiva na nitratnoj podlozi i posljednje dvije godine nastoji<br />
uz financijsku pomo} Nacionalne lutrije i drugih fondacija30<br />
tek <strong>2001</strong>.-2002. godine izvr{iti pregled filmskog gradiva<br />
na nitratnoj podlozi i u`i izbor za trajnu za{titu. Tek manji<br />
dio ove velike filmske zbirke, najvi{e 20-30%, zbog ograni-<br />
~enih kapaciteta <strong>filmski</strong>h laboratorija mo}i }e presnimiti na<br />
poliestersku podlogu. Tom prilikom mnoge }e filmske kutije<br />
biti otvorene po prvi put nakon trideset i vi{e godina.<br />
Kako u tom procesu za{tite filmskog gradiva na nitratnoj<br />
podlozi mo`e pomo}i digitalni zapis? Sa stajali{ta trajne za-<br />
{tite velike koli~ine filmskog gradiva u kratkom vremenskom<br />
roku: nikakvu. Jedino ako se zbog komercijalnih razloga,<br />
`eli filmsko gradivo presnimiti na elektronski medij a<br />
to zna~i bez provo|enja mjera za{tite i restauracije. Jedini je<br />
ispravni postupak trajne za{tite presnimavanje na poliester<br />
filmsku vrpcu jer je veliki dio filmova u stupnju visoke zapaljivosti,<br />
o{te}en, potrebno je njegovo pranje, popravljanje i<br />
tek onda presnimavanje.<br />
Ne smijemo zanemariti vjerodostojnu ~injenicu da je vijek<br />
televizijskog video zapisa dug koliko i njegova oprema, u svakom<br />
slu~aju manje od bilo kojeg filmskog sustava. Za sada<br />
digitalna tehnologija u restauraciji filmskog gradiva nudi<br />
<strong>filmski</strong>m arhivima mogu}nost restauriranja manjih dijelova<br />
filmskog gradiva koji ni na koji drugi na~in ne mogu trajno<br />
za{tititi, spasiti od propadanja i nestanka.<br />
8. Iskustva priznatih istra`iva~a o dosezima i<br />
primjeni digitalne tehnologije u restauraciji<br />
filmskog gradiva (Europa-SAD)<br />
U nastojanju da se podru~je za{tite i restauracije filmskog<br />
gradiva uz uporabu digitalne tehnologije, koje u sebi sadr`i<br />
i otvara pogled u budu}nost filmskog restauriranja, u ovom<br />
se napisu analiziraju ostvareni rezultati europskih <strong>filmski</strong>h<br />
arhiva, istra`iva~a i restauratora, te ameri~kih centara za restauraciju.<br />
Iznena|uju}a je ~injenica da u neskladu financijskih<br />
mogu}nosti i velike prednosti ameri~kih <strong>filmski</strong>h arhiva<br />
i institucija u mogu}nosti kori{tenja najsofisticiranije digitalne<br />
tehnologije, dileme o ostvarenim rezultatima su gotovo<br />
istovjetne.<br />
8.1. Europska iskustva<br />
Gian Luca Farinelli31 vi{egodi{nji voditelj odsjeka za restauraciju<br />
i istra`iva~ iz Komunalne kinoteke u Bologni (od po-<br />
~etka <strong>2001</strong>. godine i ravnatelj ove priznate institucije) i ~lan<br />
istra`iva~kog tima GAMMA grupe, u kojoj su ujedinjeni<br />
istra`iva~i 7 najve}ih specijaliziranih <strong>filmski</strong>h laboratorija u<br />
Europi, koji niz godina sustavno rade na rje{avanju niza problema<br />
u za{titi i restauraciji filmskog gradiva, glede restauriranja<br />
filmova uz pomo} digitalne tehnologije upozorio je u<br />
svom izlaganju na Simpoziju u Pragu u travnju 1998. godine<br />
na sljede}e ~injenice:<br />
— na tr`i{tu ne postoji op}eprihva}eni i verificirani software,<br />
dakle ra~unalni program za digitalno restauriranje<br />
filmskog gradiva,<br />
— nema upotrebljivih informacija o ostvarenim rezultatima<br />
digitalne restauracije filmskog gradiva,<br />
<strong>Hrvatski</strong> <strong>filmski</strong> <strong>ljetopis</strong> <strong>26</strong>/<strong>2001</strong>.<br />
— svaka grupa stru~njaka, istra`iva~ki timovi ili kompanije<br />
bri`ljivo ~uvaju svoja prakti~na iskustva,<br />
— nije poznato vrijeme koje je potrebno za restauriranje<br />
jednog dugometra`nog igranog filma,<br />
— zaseban je problem prijenosa podataka s analognog (filmske<br />
vrpce) medija na digitalni medij jer nikada nije transparentan.<br />
Njegov zaklju~ak glasi: digitalna restauracija filmskog gradiva<br />
mo`e biti samo jedna faza u restauriranju filmskog gradiva.<br />
Njegovo iskustvo ukazuje da je rije~ o vrlo polaganom<br />
procesu, izuzetno skupom i nedostupnom <strong>filmski</strong>m arhivima.<br />
Najve}i centri koji rade digitalnu restauraciju filmskog<br />
gradiva mogu godi{nje restaurirati 3-4 dugometra`na igrana<br />
filma. 32 Ostaje pitanje rezolucije filma nakon digitalne restauracije<br />
koja se radi iz kopije jer poznato je da je filmska kopija<br />
uvijek slabije a originalni negativ daleko zahtjevnije rezolucije.<br />
Sli~no mi{ljenje iznio je William T. Murphy, predstavnik National<br />
Archives and Records Administration, tako|er u svom<br />
izlaganju na Simpoziju u Pragu. Preporu~io je svim nazo~nim<br />
<strong>filmski</strong>m arhivistima (iz preko 100 <strong>filmski</strong>h arhiva iz ~itavog<br />
svijeta) da ne prihva}aju i ne o~ekuju da restaurirana<br />
kopija dobivena uz pomo} digitalne tehnologije mo`e zamijeniti<br />
<strong>filmski</strong>m postupkom izra|enu kopiju. Ove kopije nisu<br />
zamjena za film ve} slu`e kao izvor informacija o odre|enom<br />
filmu ako vi{e ne postoji originalni negativ ili neki drugi<br />
zamjenski izvorni materijal a i kopija je po~ela gubiti svoje<br />
temeljne karakteristike.<br />
Nicola Mazzanti, istra`iva~ u odsjeku restauracije u Komunalnoj<br />
kinoteci u Bologni, pokazao je filmske primjere dodavanja<br />
kontrasta putem fotografskokemijskog procesa u restauriranju<br />
filmova kod kojih je pri snimanju ili u sa~uvanim<br />
kopijama do{lo do pogre{aka u kopiranju ili razvijanju filmskog<br />
gradiva. U filmskoj projekciji pokazao je uspje{ne primjere<br />
(ukupno 3) skidanja fizi~kih o{te}enja i dubokih ogrebotina<br />
uz uporabu klasi~ne fotokemijske metode restauriranja<br />
filmova. Inzistirao je na ~injenici da je najve}i nedostatak<br />
digitalne restauracije ali i klasi~ne fotokemijske restauracije<br />
nepostojanje usagla{enog sustava dokumentiranja svih poduzetih<br />
radnji i pojedinih faza rada na za{titi filmskog gradiva.<br />
Na Simpoziju u Strasbourgu 13. rujna 1998. godine, Bengt<br />
Orhall33 predstavnik tvrtke Rotebro Film Service AB, iz<br />
[vedske pokazao je njihove rezultate u uporabi digitalne<br />
tehnologije u restauriranju filmskog gradiva i to kori{tenjem<br />
jedne preostale filmske kopije na kojoj je ostala samo crvena<br />
boja. Rezultat nakon digitalnog restauriranja, prikazan u<br />
filmskoj projekciji nije bio zadovoljavaju}i jer o~igledno ovaj<br />
stru~ni tim jo{ nema dovoljno iskustva a ni potrebnu opremu.<br />
Tako restaurirano filmsko gradivo djeluje kao manje<br />
izblije|ena kopija filma s nedovoljno zasi}enim bojama i dovoljnom<br />
o{trinom slike. O~igledno je jo{ uvijek digitalnom<br />
tehnologijom te{ko bez separacija boja ostvariti dobre rezultate<br />
na rekonstrukciji boja.<br />
Svoj rezultat u digitalnoj restauraciji pokazali su i predstavnici<br />
poznate tvrtke Centrimage iz Francuske koja se uglavnom<br />
odnosi na uporabu automatske primjene softwarea za<br />
141
Change language