Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 7 (<strong>2001</strong>), br. <strong>26</strong>, str. 132 do 150 Kukuljica, M.: Nove elektronske tehnologije...<br />
— ragradnja filmske vrpce,<br />
stavnih prijenosa (filmska fotografskokemijska reprodukcija,<br />
— razdvajanje emulzije,<br />
— gubljenje gusto}e, posebice u crnobijelim filmovima.<br />
ovisna o kvaliteti filmske vrpce, kvaliteti opti~kih instrumenata<br />
u snimanju i obradi filmskog gradiva, mehani~kih dijelova<br />
u strojevima koji zapisuju ali i reproduciraju sliku i<br />
Filmski arhivisti mogu vrlo malo utjecati na sudbinu film- zvuk, te kemijski aspekt od snimanja, kopiranja i razvijanja)<br />
skog gradiva, posebice ako zakonom nije rije{eno pitanje stvara ograni~enja koja neminovno utje~u na kvalitetu re-<br />
trajne pohrane originalnih negativa slike i zvuka u <strong>filmski</strong>m produkcije koja je ostvarljiva u fotografskokemijskom su-<br />
arhivskim institucijama. Kad dobiju na pohranu filmsko grastavu.divo naslje|uju i sve gore navedene probleme. Naj~e{}e dobivaju<br />
filmsko gradivo u tako lo{em fizi~kom stanju da se od<br />
njih o~ekuje da prona|u ~arobna rje{enja i filmovima vrate<br />
njihove prvotne fizi~ke karakteristike. Filmsko gradivo koje<br />
dolazi u filmske arhivske institucije obi~no je takve starosti<br />
koju bismo u ljudskom `ivotu nazvali »zrela dob« a <strong>filmski</strong>m<br />
arhivistima preostaje jedino da budu dobri dijagnosti~ari<br />
koji }e s velikim zaka{njenjem poduzimati uspje{ne metode<br />
»lije~enja« filmskog gradiva.<br />
O nestabilnosti filmskog gradiva i medija u cjelini potrebno<br />
je stalno isticati precizne podatke koji su desetlje}ima poznati<br />
<strong>filmski</strong>m arhivistima ali se godinama nisu poduzimale pravodobne<br />
mjere za{tite filmskog gradiva. U ovom kontekstu<br />
Za{tita filmskog gradiva kao ukupna djelatnost jednog filmskog<br />
arhiva sastoji se od niza mjera, metoda i u sebi uklju~uje<br />
i preventivne mjere za{tite, pohranu filmskog gradiva,<br />
utvrdit }emo ponovno:<br />
1. da su ve} 1913. godine <strong>filmski</strong> stru~njaci bili svjesni razgradnje<br />
(dekompozicije) zbog kemijskog sastava nitratne<br />
podloge,<br />
2. pet godina nakon uvo|enja triacetatne sigurnosne podloge<br />
(oko polovice pedesetih godina) pojavio se vinegar<br />
syndrome, razgradnja acetatne podloge kao nezaustavljiv<br />
proces,<br />
3. o toj pojavi ozbiljno se po~elo raspravljati na skupovima<br />
<strong>filmski</strong>h arhivista tek po~etkom devedesetih godina,<br />
4. manje od deset godina od uvo|enja negativa u boji kompanije<br />
Eastman, problemi gubitka boje tako|er su postali<br />
realnost,<br />
5. dva desetlje}a od uporabe magnetskih zvu~nih zapisa bilo<br />
je jasno da se taj zapis bri{e i nestaje,<br />
6. sve podloge na kojima se filmsko gradivo nalazi ili trajno<br />
pohranjuje gube u relativno kratkom vremenskom razdoblju<br />
svoje osnovne karakteristike, razgra|uju se,<br />
7. Osim drugih zaklju~aka ostaje pitanje: za{to se tek od<br />
po~etka devedesetih godina vinegar syndromu pridaje<br />
kona~no primjerena pozornost zbog uni{tenja filmskog<br />
gradiva, kad je ta pojava identificirana polovicom pedesetih<br />
godina?<br />
8. Nisu li prekasno osnovani mnogi <strong>filmski</strong> arhivi?<br />
9. Nije li svijest o nestabilnosti slikovnog zapisa ali i va`nosti<br />
trajne za{tite filmskog medija predugo omalova`avana<br />
i od strane <strong>filmski</strong>h arhivskih institucija?<br />
Priroda filmskog gradiva je analogna, mehani~ka i bitna sastavnica<br />
je kemijski sastav, sve to odre|uje mnoga ograni~enja<br />
ovog medija. I pored svih svojih ograni~enja fotokemijska<br />
filmska fotografija jo{ uvijek je vrhunski medij za snimanje<br />
zbilje posebno u dijelu koji zovemo umjetni~kim aspektom<br />
kinematografije, kinematografski film. Analogna priroda<br />
fotografske reprodukcije koja pretpostavlja niz neizo-<br />
21<br />
restauriranje i rekonstrukciju filmskog gradiva. Iako cilj<br />
ovog napisa nije razmatranje pojedinih segmenata za{tite<br />
filmskog gradiva, potrebno je naglasiti visoki cilj koji sebi u<br />
svom radu moraju stalno postavljati <strong>filmski</strong> arhivisti i restauratori<br />
filmskog gradiva a to je:<br />
— ponovno stvaranje integralne verzije filma sa svim karakteristikama<br />
koje je film imao u svojoj originalnoj verziji,<br />
— najve}a mogu}a vjernost originalnom negativu filmskog<br />
djela.<br />
Ostvarenje tako postavljenog zadatka za{tite filmskog gradiva<br />
zahtijeva od <strong>filmski</strong>h arhivista i restauratora poznavanje<br />
povijesti filma, odre|enog filmskog djela i konteksta u kojem<br />
je nastalo, cjelovito poznavanje medija filma, istra`ivanje,<br />
tehni~ke i laboratorijske ekspertize i pravodobno dono-<br />
{enje odluka. 22<br />
5. Fotografskokemijska i digitalna restauracija23 — subjektivne metode<br />
Proces digitalnog restauriranja je spor, izuzetno skup i za<br />
sada dostupna metoda restauriranja samo za ameri~ke filmove<br />
velike komercijalne vrijednosti, posebno filmove iz Disneyjeve<br />
produkcije. Europski <strong>filmski</strong> arhivi u mogu}nosti su<br />
na ovaj na~in restaurirati samo dijelove filmova ili kratke filmove<br />
iz pionirskog razdoblja kinematografije. U Europi do<br />
kraja 2000. godine primjenom digitalne tehnologije nije restauriran<br />
ni jedan dugometra`ni igrani film.<br />
Od kraja 1998. godine jedino [vedski <strong>filmski</strong> institut zapo-<br />
~inje kompletirati potrebnu opremu i obu~avati stru~njake<br />
za primjenu ove vrste restauriranja filmskog gradiva. 24 Problemi<br />
restauriranja filmskog gradiva koje se odnosi na ukopiranu<br />
prljav{tinu u negativu, duboke ogrebotine na filmskoj<br />
vrpci i druge oblike fizi~kih o{te}enja emulzije, fotokemijskim<br />
postupkom rje{ava se prekrivanjem (mask) o{te}enja<br />
u laboratorijskom postupku prijenosa na novu filmsku<br />
vrpcu.<br />
Rje{enja u restauraciji filmskog gradiva koja daje digitalna<br />
tehnologija zbiva se izvan filmskog kvadrata. Skeniranjem<br />
slikovni zapis prenosi se u digitalnu bazu podataka, zatim se<br />
u radnoj stanici nakon restauriranja stvara nova digitalna<br />
baza podataka koja se potom vra}a na filmsku vrpcu. Ako je<br />
potrebno istodobno se mogu zamijeniti izgubljeni bitni podaci<br />
u dijelovima slikovnog zapisa iz podataka koji postoje u<br />
drugim dijelovima slike ili u <strong>filmski</strong>m kvadratima koji se nalaze<br />
uz odre|eni kvadrat filma.<br />
Navedeni elektronski procesi poluautomatskog digitalnog<br />
restauriranja25 procesi su odstranjivanja i dodavanja jer se uz<br />
138<br />
<strong>Hrvatski</strong> <strong>filmski</strong> <strong>ljetopis</strong> <strong>26</strong>/<strong>2001</strong>.
Change language