Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Hrvatski filmski ljetopis, broj 26 (2001) - Hrvatski filmski savez
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Hrvat. film. ljeto, Zagreb / god 7 (<strong>2001</strong>), br. <strong>26</strong>, str. 132 do 150 Kukuljica, M.: Nove elektronske tehnologije...<br />
Technicolora (1000), te ru~no bojenih filmova iz nijemog<br />
razdoblja kinematografije (1140). Ovo poticajno znanstveno<br />
istra`ivanje pomo}i }e arhivistima ali i drugim istra`iva~ima<br />
i specijalistima, u premo{}ivanju sada{nje situacije potpune<br />
nemogu}nosti primjene digitalne tehnologije u restauraciji<br />
filmskog gradiva.<br />
3.1.4. Skeniranje filmskog gradiva<br />
U praksi vrlo malo televizijskih ku}a, poglavito u manjim zemljama,<br />
ima sofisticirana nova telekina17 zbog njihove iznimno<br />
visoke cijene a <strong>broj</strong> <strong>filmski</strong>h arhiva koji imaju telekino<br />
je zanemariv. To je glavni razlog za{to se moderni sustavi telekiniranja<br />
rijetko ili uop}e ne koriste za popravljanje filmske<br />
slike pri prijenosu na elektronski zapis. Radije se koristi<br />
bilo kakva druga tehnologija koja se nalazi na disku da bi se<br />
stvorio rezultat {to sli~niji filmskoj slici kako ona danas<br />
izgleda.<br />
Kad je rije~ o filmskom djelu na crnobijeloj filmskoj vrpci<br />
tada ovakvim kori{tenjem telekina ne mo`e biti velike {tete.<br />
Me|utim, ovakva metoda i uporaba telekina postaje vrlo<br />
upitna kad je rije~ o eklektronskom prijepisu vira`iranih i<br />
toniranih filmova. 18 Za specijaliste koji rade na telekinima<br />
trebalo bi uvesti novo educiranje i uspostaviti novu preciznu<br />
proceduru jer ostvariti specifi~nu koloristi~ku vrijednost uz<br />
pomo} suvremenih telekina nije mogu}e bez takve pripreme<br />
i dodatnog obrazovanja.<br />
Fleksibilnost novih sustava za elektronski prijenos filmske<br />
slike ima velike mogu}nosti u postizanju kontrasta, prekrivanja<br />
o{te}enja, te djelotvorne programe za odstranjivanje<br />
ogrebotina, uspostavu potrebnog balansa boja, uz uporabu<br />
postupka mokrih vrata{ca (wet gates) omogu}uje kvalitetno<br />
televizijsko restauriranje filmskog gradiva, daleko uspje{nije<br />
od klasi~nih fotografskokemijskih metoda. Veliki gubitak u<br />
za{titi i restauraciji filmskog gradiva proizlazi iz ~injenice da<br />
<strong>filmski</strong> arhivi nisu svjesni mogu}nosti suvremenih telekina u<br />
restauraciji filmskog gradiva, tako da mnogi izblije|eni filmovi<br />
iz razdoblja pedesetih i {ezdesetih godina ostaju nerestaurirani,<br />
neki nikada nisu zbog toga ni prikazani.<br />
Poznata je visoka i nedostupna cijena restauriranja jednog<br />
izblije|enog dugometra`nog igranog filma uz uporabu digitalne<br />
tehnologije i <strong>filmski</strong> arhivi ~esto nemaju ukupni petogodi{nji<br />
bud`et koliko iznosi cijena restauriranja jednog dugometra`nog<br />
igranog filma. Filmski arhivi trebali bi vi{e sura|ivati<br />
s nacionalnim televizijskim ku}ama, sa specijalistima<br />
ne telekinima koji su obu~eni za restauriranje filmskog gradiva.<br />
Na taj na~in barem bi se dobio kvalitetan elektronski<br />
zapis sa svim potrebnim ispravcima. Ovim postupkom jedino<br />
nije mogu}e vratiti izgubljenu rezoluciju filmske slike.<br />
Iz navedene tablice vidljivo je koje su mogu}nosti pojedinih<br />
sustava skeniranja. Treba imati na umu {to je vi{a rezolucija<br />
filmske slike ona tra`i vi{e vremena za skeniranje. Genesis,<br />
Cinespeed — skeneri ameri~ke kompanije Eastman Kodak,<br />
mogu skenirati najzahtjevnije filmske kvadrate s rezolucijom<br />
do 4.000 pixela, ali ta rezolucija zahtijeva 20 sekundi za skeniranje<br />
jednog kvadrata. Samo za skeniranje dugometra`nog<br />
igranog filma ove najzahtjevnije rezolucije potrebno je utro-<br />
{iti 60.000 minuta ili 1.000 sati (41,6 dana uzimaju}i u obzir<br />
da se radi 24 sata na dan).<br />
136<br />
<strong>Hrvatski</strong> <strong>filmski</strong> <strong>ljetopis</strong> <strong>26</strong>/<strong>2001</strong>.<br />
Ni`e rezolucije su br`e i jedan od najprakti~nijih i najbr`ih<br />
skenera je sustav Spirit, koji je proizveo Philips, mo`e skenirati<br />
6 kvadrata u sekundi pri rezoluciji od 2.000 pixela. Dugometra`ni<br />
igrani film du`ine 90 minuta za skeniranje tra`i<br />
6 sati rada ali mnogo vi{e ako se korekcija izvodi izvan ovog<br />
sustava. Treba pripomenuti da su mnoge klasi~ne filmske<br />
kopirke polaganije od ovog sustava.<br />
3.1.5. Restauracija skenirane slike<br />
Kad je <strong>filmski</strong> kvadrat skeniran dobili smo digitalni zapis<br />
koji se pohranjuje u digitalnoj bazi podataka (digital image<br />
store) na disku ili vrpci. U ovoj fazi rada baza podataka je u<br />
formi digitalnog mastera. Uporabom kompjutorske radne<br />
stanice (computer work station) s bazom podataka se mo`e<br />
manipulirati na na~in na koji specijalist ili operater na telekinu<br />
mo`e izvr{iti korekciju izblije|enog dijela filmskog gradiva,<br />
pobolj{ati kontrastnost slike, odstraniti ogrebotine i<br />
ukopiranu pra{inu na razini i rezoluciji na kojoj je software<br />
koji se rabi. Nekoliko postoje}ih softwarea (Cineon, Domino,<br />
Illusion, Inferno, Matador) nastali su sa svrhom stvaranja<br />
specijalnih efekata za potrebe snimanja televizijskih programa<br />
i filmske proizvodnje. Niti jedan od ovih ra~unalnih<br />
programa nije izra|en za potrebe arhivskog restauriranja ali<br />
mnogi imaju karakteristike koje to omogu}avaju.<br />
3.1.6. Povrat na filmsku vrpcu<br />
Kad je baza podataka korigirana ona se ponovno presnimava<br />
na filmsku vrpcu na nekoliko podloga s razli~itim rezolucijama.<br />
Mo`e se upotrijebiti originalna rezolucija koja je skenirana<br />
s filmske vrpce, ili se mo`e upotrijebiti drugi software<br />
koji }e pobolj{ati rezoluciju udvostru~avanjem <strong>broj</strong>a linija.<br />
Najve}a rezolucija koja se mo`e posti}i presnimavanjem<br />
na filmsku vrpcu jednaka je otprilike onoj koju ima suvremena<br />
Eastman Kodak filmska vrpca 35 mm film. Prema mi-<br />
{ljenju istra`iva~a Paula Reada, prihvatljiv je video ure|aj za<br />
snimanje digitalnog zapisa na filmsku vrpcu (re-recorder) —<br />
the Solitaire III, koji ima cijenu oko 150.000 engleskih funti,<br />
treba 18-40 sekundi da bi presnimio jedan kvadrat 35<br />
mm filma u boji, 10 sekundi za crnobijeli film a najbr`i rerecorder<br />
na tr`i{tu je Cineon Lightning II, koji rabi laser koji<br />
vrijedi 750.000 US dolara i treba 10 sekundi za presnimavanje<br />
jednog kvadrata filmske vrpce u boji. Pripomenimo da je<br />
naj~e{}a du`ina dugometra`nog igranog filma 90 minuta {to<br />
iznosi 5.400 sekundi ili 129.600 kvadrata. Obrada jednog<br />
dugometra`nog igranog filma ovim najbr`im laserskim rekorderom<br />
traje oko 360 sati (ili 45 radnih dana).<br />
3.1.7. Cijena digitalne restauracije<br />
Cijena digitalne restauracije filmskog gradiva uz brzinu provo|enja<br />
cjelovitog procesa restauriranja glavni je i za sada<br />
nerje{iv razlog za{to europski <strong>filmski</strong> arhivi ne mogu pri}i<br />
restauriranju dugometra`nih igranih filmova ve} samo fragmenata<br />
ili filmova duljine najvi{e do 10 minuta. U Londonu<br />
je cijena za skeniranje jednog kvadrata 35 mm filma u digitalnu<br />
bazu podataka i ponovno presnimavanje na filmsku<br />
vrpcu 2 engleske funte ili ne{to vi{e, ali prije dvije godine<br />
bila je 10 funti. Rad na radnoj stanici na kojoj se vr{e korekcije<br />
je skup proces i vrijedan je 500 funti po jednom satu<br />
rada. ^ak i najobu~eniji specijalist nije u stanju uraditi vi{e<br />
od 5 kvadrata u jednoj sekundi u presnimavanju na filmsku
Change language