Lubelska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa

Pełnych ciepła, spokoju i radościŚwiąt Bożego Narodzeniaoraz pomyślności i sukcesóww Nowym 2009 RokużyczyOkręgowa Rada, działacze i pracownicyLubelskiej Okręgowej Izby Inżynierów BudownictwaorazRada Programowa„Lubelskiego Inżyniera Budownictwa”2 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Samorząd zawodowyDrodzyCzytelnicy!Grudzień to miesiąc szczególny, toczas podsumowań osiągnięć osobistychi zawodowych. Dla branży budowlanejpodsumowania wyników działalnościfirm, realizowanych kontraktów, sukcesówinwestycyjnych oraz tworzenia nowych planów, a niekiedyzmiany strategii działania. Grudzień to także okres radościz powodu zbliżających się Świat Bożego Narodzenia i nadchodzącegoNowego Roku, w którym zazwyczaj z nadziejąpatrzymy w przyszłość. Dlatego też, oprócz tradycyjnegozaproszenia do lektury kolejnego wydania „LubelskiegoInżyniera Budownictwa”, w tym miesiącu składam Państwunajserdeczniejsze życzenia zdrowych i pogodnych Świąt BożegoNarodzenia spędzonych w ciepłej, rodzinnej atmosferze.Niech nadchodzący rok przyniesie Państwu wiele radości,szczęścia, dobrych pomysłów i udanych realizacji. I niechrok 2009 będzie jeszcze lepszy dla branży budowlanej niżmijający.URSZULA KIELLER-ZAWISZARedaktor NaczelnaWAŻNIEJSZE WYDARZENIALOIIB W ROKU 20093 lutego24 marca9 czerwca8 września11 grudnia27 stycznia10 marca12 maja30 czerwca4 sierpnia29 września27 października24 listopada17 kwietniaSesja wiosenna: maj – czerwiecSesja jesienna: listopad – grudzieńSierpień – wrzesieńKOMUNIKATUprzejmie informujemy, żew I kwartale 2009 r. Lubelska OkręgowaIzba Inżynierów Budownictwazmieni dotychczasową siedzibę. Nasznowy adres będzie obowiązywał odmarca 2009 r.Oto on:Dodatkowe informacje przekażemyPaństwu na stronie internetowejnaszej Izby (www.lub.piib.org.pl)oraz w ogłoszeniach prasowych.Święto budowlanych str. 5Nie jest łatwo działać w interesie publicznym str. 6Budownictwo w inżynierskim obiektywie str. 8Złota Kielnia 2007 str. 9Walczą o uprawnienia! str. 10Przyszłość zawodów budowlanych str. 12Czerpią z dziedzictwa miejsca, abykształtować przyszłość str. 14Budowlane ciekawostki zespołuklasztornego oo. Dominikanów str. 15Miliony na drogi Lubelszczyzny str. 20Kto jest kim w lubelskim budownictwie? str. 23Reklama str. 25Z życia Izby str. 264 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Samorząd zawodowyŚwięto Budowlanych Zbigniew Mitura, przewodniczącyOkręgowej Rady LOIIB dokonującotwarcia konferencji złożył wszystkimprzybyłym serdeczne życzenia z okazjiDnia Inżyniera Budownictwa i Dnia Budowlanych.Następnie Piotr Matyś reprezentującyLubelski Urząd Wojewódzkiodczytał list gratulacyjny z okazji DniaBudowlanych, jaki do braci inżynierskiejwystosowała Genowefa Tokarska, WojewodaLubelski.Święto budowlanych stwarza takżemożliwość nagrodzenia tych Koleżaneki Kolegów, którzy w naszym samorządzieaktywnie pracują. I tak SrebrnymiOdznakami Honorowymi Polskiej IzbyInżynierów Budownictwa nadanymiprzez Krajowy Zjazd i Krajową Radę PIIBodznaczeni zostali: Katarzyna Trojanowska-Żuk;Bartłomiej Cieślik; WojciechBudzyński; Franciszek Kowal; KazimierzImbor; Józef Wiesław Pomykała; Jan Kukiełka;Wiesław Nurek; Edward Wilczopolski;Andrzej Pichla i Andrzej Leniak.Uroczystego wręczenia dokonali: ZbigniewMitura, członek Krajowej RadyPIIB i Mieczysław Król, przedstawicielKrajowej Komisji Kwalifikacyjnej.Po tych miłych chwilach rozpoczętowygłaszać referaty, które specjalniena tę okazję zostały przygotowane.Wiesław Wiącek omówił proponowanąnowelizację Prawa budowlanego, WiesławBocheńczyk przedstawił problemytechniczne i organizacyjne związane zeświadectwami energetycznymi budynkóworaz lokali mieszkalnych, natomiastMichał Karwat zaprezentował prawneaspekty sporządzania świadectw energetycznych.Zbigniew Mitura omówiłtakże obecną sytuację samorządu zawodowegoinżynierów i zamierzenia politykówdotyczące naszej organizacji.Wszyscy uczestnicy konferencjimogli także bezpłatnie zwiedzić targii okiem fachowca przyjrzeć się nowinkombudowlanym. Na zakończenie świątecznychobchodów członkowie LOIIB,sympatycy i przyjaciele Izby spotkali sięna koleżeńskiej kolacji.Przedstawiciele naszej Izby: JerzyAdamczyk i Urszula Kieller-Zawisza uczestniczylitakże w pracach Komisji Konkursowejtargów „LUBDOM – jesień 2008”przyznającej nagrody za innowacyjnerozwiązania techniczno-technologicznewystawianych wyrobów. Nasza reprezentacjanagrodziła ponadto albumami i dyplomamiLOIIB 10 firm uczestniczącychw targach.Gratulujemy wszystkim laureatom!URSZULA KIELLER-ZAWISZAZbigniew Mitura przywitał wszystkich przybyłychna konferencjęCzłonkowie LOIIB odznaczeni SrebrnymiHonorowymi Odznakami PIIB1. Wytwórnia Kotłów Grzewczych HEF z Lublińca za ofertę kotłów grzewczych;2. Firma Drutex za okno PCW – Ordis;3. Firma Oknostyl z Jabłonnej za okno PCW ze schowanym okuciem;4. Firma Econo – Heat Poland z Wojciechowa za grzejnik ścienny panelowy;5. Firma Omega Nowoczesne Materiały Budowlane Sp. z o.o. z Lublina za folięparoprzepuszczalną Tyvek;6. Firma Hermlok PH z Lublina za rekuperatory;7. Firma Starkam S.J. z Katowic za szafkę hydrantową z wężem półsztywnym;8. PTM Oddział Lublin za promocję Lubelszczyzny i prezentację multimedialnąobiektów sportowych Piłkarskich Mistrzostw Europy Euro 2012;9. Gala „Dom i Wnętrze” za pomysł konsultacji społecznych i porad;10. Międzynarodowe Targi Lubelskie S.A. za zorganizowanie po raz pierwszy w Lublinieeliminacji Glazurniczych Mistrzostw Polski i promocję Lubelszczyzny.Wiesław Wiącek omówił nowelizacjęPrawa budowlanegoNa konferencję przybyło ok. 110 osóbLubelski Inżynier BUDOWNICTWA5

Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności ZawodowejNie jest łatwo działaćRzecznicy LOIIBw latach 2007 i 2008prowadzili 46 postępowańwyjaśniających,z tego 41 z zakresuodpowiedzialności zawodowej(w 19 przypadkachdotyczyłyprzewinień przy projektowaniuobiektów budowlanych, a w 22przy pełnieniu obowiązków kierownikabudowy) oraz 5 z zakresu odpowiedzialnościdyscyplinarnej.Podkreślenia wymaga fakt, że na 46złożone wnioski czy skargi w 22 przypadkachodmówiono dalszego prowadzeniapostępowania lub je umorzono z uwagina nie potwierdzenie się zarzutów stawianychobwinionym lub z przyczyn wynikającychz art. 100 ustawy Prawo budowlane(przedawnienia). W pozostałych 24 tocząsię postępowania wyjaśniające lub zostałyskierowane wnioski o ukaranie do OkręgowegoSądu Dyscyplinarnego działającegoprzy LOIIB.Z mojego dotychczasowego doświadczeniazawodowego wynika, żekonieczność wnioskowania o ukaranieczłonka izby występuje głównie w przypadkuniedbałego czy złego wykonywaniaprzez niego powierzonych sobie zadańczy przyjętych obowiązków. Powodem takiegodziałania jest niefrasobliwość, brakpoczucia obowiązku, a stosunkowo rzadkoprzyczyną są luki w wykształceniu czybraki w praktyce.Niżej przedstawiam przykłady postępowańwyjaśniających, w wyniku którychzostały skierowane wnioski o ukaranie,przy czym działając zgodnie z ustawąo ochronie danych osobowych nie będępodawał ani miejsca zdarzenia ani nazwiskaobwinionego.Przykład 1Lubelski Urząd Wojewódzki zawiadomiłLubelską Okręgową Izbę InżynierówBudownictwa, że projektant opracowującprojekt budowlany budynku mieszkalno– usługowego przekroczył zakres posiadanychuprawnień budowlanych uprawniającychdo pełnienia samodzielnych funkcjitechnicznych w budownictwie. Projektantposiada uprawnienia budowlane wydanew 1971 r. przez Prezydium WojewódzkiejRady Narodowej w Lublinie w specjalnościarchitektonicznej i konstrukcyjno – inżynierskiejdo kierowania robotami budowlanymiobiektów budowlanych, z wyłączeniemobiektów o skomplikowanejkonstrukcji oraz sporządzania projektówarchitektonicznych i konstrukcyjnychobiektów budowlanych o prostej architekturzez wyjątkiem obiektów o skomplikowanejkonstrukcji. Uprawnienia budowlanezostały wydane na podstawieart. 18, art. 19 ust. 1 pkt 1 i art. 20 ust. 1ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. – Prawobudowlane oraz §29 i §11 ust. 1 pkt 2 rozporządzeniaPrzewodniczącego KomitetuBudownictwa, Urbanistyki i Architekturyz dnia 10 września 1962 r. w sprawiekwalifikacji fachowych osób wykonującychfunkcje techniczne w budownictwiepowszechnym.Zgodnie z §1 ust. 3 powyższego rozporządzeniaprzez określenie „obiektybudowlane o prostej architekturze” należyrozumieć budynki gospodarskie i inwentarskieoraz budynki mieszkalne do dwóchkondygnacji naziemnych (ewentualniez mieszkalnym poddaszem) o kubaturzełącznej do 1000 m 3 z wyjątkiem obiektówzabytkowych. Opracowany projekt budowlanydecyzją Starosty został zatwierdzonyi inwestorowi udzielono pozwoleniana budowę budynku mieszkalno-usługowego.Kubatura przedmiotowego budynkuwynosi 1471, 30 m 3 .W związku z przekroczeniem przezautora projektu wymaganych uprawnieńbudowlanych na wniosek LubelskiejOkręgowej Izby Architektów LubelskiUrząd Wojewódzki stwierdził nieważnośćdecyzji pozwolenia na budowę wydanejprzez Starostę.W toku postępowania wyjaśniającegoprojektant nie przyznał się do przekroczeniazakresu swoich uprawnień budowlanychargumentując tym, że projektowanybudynek jest o prostej architekturze i składałsię z części mieszkalnej i dobudowanejusługowej.Argumentacji nie można było uznaćza zasadną, ponieważ część usługowa byłakonstrukcyjnie powiązana z budynkiemmieszkalnym i było wydane jedno pozwoleniena budowę jako budynek mieszkalno-usługowy.Argumentacji projektanta nie potwierdziłyrównież decyzje podjęte przezorgany administracji budowlanej.Na podstawie zebranych dowodóww postępowaniu wyjaśniającym RzecznikOdpowiedzialności Zawodowej stwierdził,że projektant popełnił czyn wypełniającydyspozycje przepisu art. 95 pkt 1 w związkuz art. 20 ust. 1 i 1a Prawo budowlanei skierował wniosek o ukaranie do OkręgowegoSądu Dyscyplinarnego LOIIB.Przykład 2Na wniosek Lubelskiej OkręgowejIzby Architektów Lubelski Urząd Wojewódzkiwszczął postępowanie w celustwierdzenia nieważności decyzji Starostypozwolenia na budowę pawilonu handlowegoz uwagi na to, że projekt został opracowanyprzez projektanta, którego zakresposiadanych uprawnień budowlanych nieupoważniał do sporządzenia tego projektuw zakresie architektury z uwagi na przeznaczeniebudynku.Lubelski Urząd Wojewódzki zwróciłsię do zespołu OKK do spraw interpretacjiuprawnień LOIIB o wydanie opinii, czyprojektant posiadający uprawnienia budowlanewydane przez Urząd Wojewódzkiw Lublinie w 1991 r. w specjalności konstrukcyjno-budowlanejupoważniające dopełnienia samodzielnych funkcji kierownikabudowy i robót oraz do sporządzaniaprojektów w zakresie konstrukcyjno-budowlanymw budownictwie jednorodzinnym,zagrodowym oraz innych budynkówo kubaturze do 1000 m³, jak również dosporządzania projektów w zakresie rozwiązańarchitektonicznych budynkówinwentarskich i gospodarczych, adaptacji6 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowejw interesie publicznymprojektów powtarzalnych innych budynkóworaz sporządzania planów zagospodarowaniadziałki związanych z realizacjątych budynków może być projektantemw/w pawilonu handlowego. OKK powiedział„nie”.Z uwagi na powyższe organ administracjibudowlanej II instancji unieważniłdecyzje Starosty o pozwoleniu na budowę.Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowejpo zgromadzeniu materiałów dowodowychi przesłuchaniu stron uznał,że projektant popełnił czyn wypełniającydyspozycje przepisu art. 95 pkt 4w związku z art. 20 ust. 1 i 1a ustawyPrawo budowlane i skierował wnioseko ukaranie do Okręgowego Sądu DyscyplinarnegoLOIIB.Przykład 3Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanegoskierował do Lubelskiej OkręgowejIzby Inżynierów wniosek o wszczęcie postępowaniaw sprawie odpowiedzialnościzawodowej w budownictwie w stosunkudo kierownika budowy prowadzącegoremont i rozbudowę budynku mieszkalno-usługowego,gdyż pełniąc tę funkcjęw sposób niedbały doprowadził do powstaniazłej jakości robót budowlanychmogących spowodować zagrożenie bezpieczeństwaludzi i mienia oraz narażeniainwestora na straty materialne.Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowejwszczął postępowanie wyjaśniające,zgromadził materiały dowodowe, przesłuchałstrony i ustalił, co następuje:Obwiniony w formie pisemnej przyjąłna siebie obowiązki kierownika budowy,remontu i rozbudowy przedmiotowegobudynku oraz przejął od inwestora placbudowy wraz z częściowym podpiwniczeniemi podmurówką (fundamentem), naktórym zmontowany był już przeniesionyz innej miejscowości budynek w stanie surowymo konstrukcji drewnianej. Wedługzeznań kierownika budowy montaż tegobudynku był wykonany nieprawidłowo, copotwierdza również projektant remontui rozbudowy budynku w opisie technicznymdo projektu budowlanego. Jednocześnieopis techniczny projektu wyraźniewskazuje, jakie elementy w istniejącymobiekcie należy doprowadzić do stanuzgodnego z warunkami technicznymi.Z przekazania placu budowy i opisaniastanu faktycznego nie sporządzonoprotokołu. Roboty budowlane na omawianymobiekcie prowadzone były około5 miesięcy, to jest do czasu ich przerwaniaprzez inwestora, który uznał, że są prowadzonenieprawidłowo i powiadomił o tymodpowiedni organ nadzoru budowlanego.Z protokołu z przeprowadzonej kontroliprzez Powiatowego Inspektora NadzoruBudowlanego w zakresie jakości wykonanychrobót oraz prawidłowości pełnieniafunkcji kierownika budowy wynika, że dobudowy użyto nieprawidłowych materiałów(na przykład spróchniała podwalina,zmurszałe belki stropowe), a roboty budowlanew kilku przypadkach są wykonaneniezgodnie ze sztuką budowlaną i ichjakość jest określona jako niedostateczna,co może spowodować zagrożenie bezpieczeństwaludzi i mienia.W tej sytuacji kontrolujący uznali, żezachodzi konieczność opracowania ekspertyzytechnicznej, co do jakości wyrobówbudowlanych, a także stanu technicznegocałego obiektu.Powyższą ekspertyzę na zlecenieinwestora opracował rzeczoznawcabudowlany. Potwierdza ona ustaleniaPINB.Z ustaleń rzeczoznawcy wynika, żew 12 przypadkach dokonano odstępstwod projektu budowlanego bez zgody projektanta,w 26 przypadkach stwierdzonozłą jakość robót lub wykonanie ich niezgodnieze sztuką budowlaną, a w 4 przypadkachzastosowano niewłaściwy materiałbudowlany.Z zebranych materiałów dowodowychi dokonanych na ich podstawieustaleń wynika, że osoba pełniąca obowiązkikierownika budowy wypełniała jeniedokładnie i niedbale, czym naruszyłapodstawowe obowiązki kierownika budowywynikające z art. 22 pkt 3 ustawyPrawo budowlane, a więc popełniła czynwypełniający dyspozycje przepisu art. 95pkt 4 w związku z art. 20 ust. 1 i 1a ustawyPrawo budowlane i dlatego RzecznikOdpowiedzialności Zawodowej skierowałwniosek o ukaranie do Okręgowego SąduDyscyplinarnego LOIIB.Już tylko te trzy przykłady pokazują,że obowiązki rzecznika nie są łatwe,jak zresztą każde rozstrzygnięcia sporuszczególnie, gdy wymagają podjęciakroków drastycznych dla członka korporacji,jak wnioskowanie o jego ukaraniekarami porządkowymi, a nawet proponowaniawykluczenia go z zawodu.Ostateczne decyzje w tym zakresie podejmujeSąd Dyscyplinarny Izby.Na koniec chciałem przedstawić, jakja postrzegam obowiązki i rolę rzecznikaodpowiedzialności zawodowej. Rzecznikto zgodnie ze słownikiem języka polskiegom.in. osoba reprezentująca czyjeś interesy,wypowiadająca się w czyimś imieniu,broniąca czyichś spraw, popierająca jakąśsprawę. Ta definicja według mnie nie możemieć zastosowania w całej rozciągłości dofunkcji rzecznika odpowiedzialności zawodowejinżynierów.Musi on pamiętać, że nie może zawszedziałać jako obrońca członków izby inżynierów,o ile oni swoim działaniem uwłaczajągodności zawodu.Obowiązki rzecznika odpowiedzialnościzawodowej w pewnym sensie bliższesą stanowisku prokuratora, który działa narzecz prawa i w interesie publicznym, a niepojedynczej osoby, poszukując zawszeprawdy materialnej, a nie stanowiska adwokata,który zawsze broni interesów swojegoklienta nawet, gdy on swoim działaniemprzekroczył obowiązujące prawo.Rzecznik odpowiedzialności zawodowejinżynierów stoi na straży przestrzeganiaprawa obowiązującego w budownictwie,w szczególności przez osoby zrzeszonew izbie inżynierów przeważnie pełniącesamodzielne funkcje techniczne w tej dziedzinie,aby wykonywały powierzone imfunkcje zgodnie ze sztuką budowlaną i etykąobowiązującą w tym zawodzie. Osoby temuszą pamiętać, że będąc członkami korporacji,jaką jest izba inżynierów są przecieżosobami zaufania publicznego.W przypadku sporu między osobą zlecającą,czy powierzającą wykonanie zadańw budownictwie a przedstawicielem tegozawodu rzecznik ma obowiązek w sposóbpraworządny, obiektywny i szczegółowyrozpoznać wszystkie okoliczności konkretnegozdarzenia tak, aby rozstrzygnąćsprawę sprawiedliwie i zgodnie z etyką zawodową.Rzecznik nie może powodowaćsię interesem prywatnym członka zawodubudowlanego, ale poszukując prawdy materialnejdziałać w granicach obowiązującegoprawa budowlanego, a tym samymw interesie publicznym.inż. HENRYK KORCZEWSKIOkręgowy RzecznikOdpowiedzialności ZawodowejLubelski Inżynier BUDOWNICTWA7

Konkurs fotograficznyBudownictwo wI nagroda – Andrzej Polakowski Już po raz drugi organizowaliśmy konkurs fotograficzny.Adresowany był do osób zajmujących się fotografiąamatorsko, skupionych w Lubelskiej Okręgowej IzbieInżynierów Budownictwa. Po raz pierwszy zaproszeniedo konkursu skierowaliśmy także do studentów uczelnitechnicznych funkcjonujących na terenie Lubelszczyznyoraz uczniów technicznych szkół średnich. Chcemy, abycoraz więcej osób mogło w nim uczestniczyć.Celem konkursu jest popularyzacja interesującychbudowli, które powstały na terenie Lubelszczyzny. Autorzyzdjęć mogli przedstawiać szeroko pojęte obiektybudowlane, czyli budynki, drogi, sieci uzbrojenia terenu,elementy wyposażenia technicznego czy infrastrukturyitd. Każdy z autorów mógł nadesłać do 10 zdjęć,w tym jeden zestaw do pięciu fotografii.Komisja konkursowa z uznaniem komentowała nadesłaneprace, jednak nie było jednomyślności wśród jejuczestników. Profesjonaliści – fotograficy nie zawsze chcielisię zgodzić z miłośnikami fotografii, amatorsko zajmującymisię robieniem zdjęć. Przewodniczącym tegorocznej komisjikonkursowej wybrany został Janusz Iberszer – przewodniczącyRady Programowej „Lubelskiego InżynieraBudownictwa”. W skład komisji weszli także Krzysztof Kuzko– Lubelskie Towarzystwo Fotograficzne, Jerzy AdamczykIII nagroda – Dariusz WłodarczykWyróżnienie – Andrzej PolakowskiWyróżnienie – Piotr Pacocha8 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Konkurs fotograficznyinżynierskim obiektywiei Wiesław Bocheńczyk – członkowie Rady Programowej „Lubelskiego InżynieraBudownictwa”, Jakub Orzechowski – fotoreporter i Urszula Kieller-Zawisza - redaktornaczelna „Lubelskiego Inżyniera Budownictwa”. Członkowie komisji konkursowejprzy ocenie nadesłanych fotografii brali pod uwagę walory artystycznezdjęć oraz ich poprawność warsztatową.Pierwszą nagrodę przyznano Andrzejowi Polakowskiemu z Lublina zazdjęcie prezentujące Centrum Handlowe Lublin – Plaza mieszczące się przyul. Lipowej w Lublinie. Jury uzasadniło swoją decyzję atrakcyjnym pokazaniemprzez autora zewnętrznej ściany budynku z podkreśleniem jego liniiarchitektonicznej. Drugą nagrodę przyznano Piotrowi Pacosze z Nasiłowaza cykl zdjęć przedstawiających fazy realizacji mostu przez Wisłę w Puławach.Trzecie miejsce przypadło w udziale Dariuszowi Włodarczykowiz Izbicy za zdjęcie jedynego w Polsce skrzyżowania mostu drogowegoi kolejowego nad rzeką Wolicą w m. Wólka Orłowska kołoKrasnegostawu.Jury przyznało także dwa wyróżnienia. Pierwsze z nich przypadłoPiotrowi Pacosze za zdjęcie prezentujące przęsło nurtowe mostu przezWisłę w Puławach. Jury podkreślało bardzo oryginalne zaprezentowanietematu. Drugie z wyróżnień otrzymał Andrzej Polakowski za zdjęcieobrazujące budynek Galerii Gala „Dom i Wnętrze” mieszczący sięprzy ul. Fabrycznej w Lublinie. Autor przedstawił niekonwencjonalnąelewację budynku wykonaną z cegły klinkierowej wyprodukowanejspecjalnie dla tego obiektu o niestandardowym wymiarze.Wszystkim laureatom tegorocznego konkursu gratulujemy i życzymykolejnych, równie udanych zdjęć!URSZULA KIELLER-ZAWISZAII nagroda – Piotr Pacocha (cykl zdjęć)Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA9

Budowa Roku 2007 w Województwie LubelskimZłota Kielnia 2007Budynek mieszkalny nr 9 w zespole zabudowymieszkaniowej TBS przy ul. Cisowej w ŚwidnikuLaureaci tegorocznego Konkursu Budowa Roku 2007 w Województwie LubelskimOsiedle mieszkaniowe „Mikołajowe Wzgórze”budynki „C” „D”, „E” przy ul. Chodźki w LublinieBudynek mieszkalny wielorodzinnyprzy ul. Płk. Wł. Muzyki w ChełmieOrganizatorem konkursu był Polski Związek Inżynierów i Techników BudownictwaOddział w Lublinie. W tym roku zgłoszono dziesięć obiektów z całej Lubelszczyzny.– Członkowie sądu konkursowego dokładnie oceniali zgłoszone budowle. Bralipod uwagę ich konstrukcje, warunki, w jakich powstawały oraz ich znaczenie dlalokalnych społeczności – mówił , przewodniczący PZITB OddziałLublin, podczas wystąpienia w czasie gali.Komisja konkursowa obradująca pod przewodnictwem mgr arch. Marii Balawejder– Kantor przyporządkowała zgłoszone inwestycje do kilku kategorii: budownictwomieszkaniowe wielorodzinne, obiekty biurowe, obiekty ekologiczne i sportowe,obiekty użyteczności publicznej, rozbudowa i przebudowa obiektów oraz obiektyinfrastruktury technicznej.Wszystkie zgłoszone budynki zostały w tym roku docenione. Ich wykonawcy otrzymaliprestiżowe statuetki Kielni oraz pamiątkowe metalowe tablice. Okolicznościowedyplomy i miniaturki Kielni dostali kierownicy budów, projektanci, inspektorzy nadzorui architekci. Na koniec uroczystej gali, Kazimierz Imbor zaprosił wszystkich do udziałuw VII edycji konkursu: „Złota Kielnia” Budowa Roku 2008 w Województwie Lubelskim.Tegoroczny konkurs odbywał się pod patronatem: Wojewody Lubelskiego, MarszałkaWojewództwa Lubelskiego, Telewizji Polskiej Lublin i Radia Lublin. Współorganizatorembyła Lubelska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa.URSZULA KIELLER-ZAWISZAStacja benzynowa w Kolonii ŁowczaSala sportowa w RudnikuHotel „Król Kazimierz” w Kazimierzu Dolnym10 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Budowa Roku 2007 w Województwie LubelskimI miejsceBudynek mieszkalny nr 9 w zespolezabudowy mieszkaniowej TBS przyul. Cisowej/Modrzewiowej w Świdniku.II miejsceOsiedle mieszkaniowe „MikołajoweWzgórze” budynki „C”, „D”, „E” przyul. Chodźki/Smorawińskiego w Lublinie.Wyróżnienie – Budynek mieszkalnywielorodzinny przy ul. Płk. Wł. Muzykiw ChełmieI miejsceBudynek Komendy Powiatowej Policjiprzy ul. Warszawskiej 100A w RadzyniuPodlaskim.II miejsceBudynek Komisariatu IV Policji przyul. T. Zana w Lublinie.I miejsceSala sportowa w Rudniku, gm. Rudnik.I miejscePowiatowy kompleks sportowo-rekreacyjnyprzy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnychim. Jana Pawła II w RadzyniuPodl.Hotel „Król Kazimierz” z adaptacją spichlerzaprzy ul. Puławskiej 86 w KazimierzuDol.I miejscePawilon handlowy „Delikatesy” nr 1przy ul. J. Piłsudskiego 2 w Zamościu– rozbudowa, przebudowa i nadbudowa.Stacja benzynowa wraz z infrastrukturątechniczną w Kolonii ŁowczaBudynek Komendy Powiatowej Policjiw Radzyniu PodlaskimBudynek Komisariatu IV Policjiprzy ul. T. Zana w LublinieBudynek „Delikatesów” nr 1przy ul. J. Piłsudskiego 2 w ZamościuKompleks sportowy przy Zespole SzkółPonadgimnazjalnych w Radzyniu Podl. W Lubelskiej Okręgowej Izbie InżynierówBudownictwa do zimowej sesjiegzaminacyjnej zostały dopuszczone132 osoby. W specjalności konstrukcyjnej– 49, w specjalności architektonicznej– 3, w specjalności drogowej – 29,w specjalności mostowej – 6, w specjalnościkolejowej – 1, w specjalności instalacjesanitarne – 16, natomiast w specjalnościinstalacje elektryczne – 28.Odrzucono w sumie 10 wnioskówi osoby, które je złożyły nie zostały dopuszczonedo egzaminu. Wśród zakwalifikowanychdo egzaminu były cztery przypadkipowtarzania egzaminu ustnego.Testy pisemne przygotowywane sąprzez Krajową Komisję Kwalifikacyjnąpoprzez wybór pytań z ogólnopolskiejbazy obejmującej zagadnienia dotycząceaktów prawnych i norm.Zestawy pytań do części ustnej przygotowywanesą przez Komisje Okręgowez podobnej ogólnopolskiej bazy pytań.W całym kraju liczba pytań dla odpowiednichzakresów jest identyczna, a pytaniadostosowane są do specjalności.Egzamin pisemny w LubelskiejOkręgowej Izbie Inżynierów Budownictwarozpoczął się o godz. 10 w sali konferencyjnejNOT w Lublinie. Od następnegodnia, czyli od soboty (29 listopad) rozpoczęłysię egzaminy ustne.Po zakończeniu sesji egzaminacyjnejwszyscy jej uczestnicy zostaną powiadomienio swoich wynikach.– Do połowy listopada w biurze LOIIBpobrano 702 książki praktyk, która jestobowiązkowa przy składaniu dokumentówdopuszczających do egzaminu nauprawnienia budowlane – zauważa , specjalista ds. uprawnieńw LOIIB – Jest to dużo i wskazuje, że zainteresowanychzdobywaniem uprawnieńbudowlanych jest coraz więcej.(U.K.)Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA11

Samorząd zawodowyPrzyszłość zawodów budowlanychWarto zwrócić uwagęna badania opinii publicznej,przeprowadzone ostatnioprzez renomowanąpracownię dla Polskiej IzbyInżynierów Budownictwai wynikającą z nich słabą rozpoznawalnośćzawodu inżyniera budownictwajako zawodu regulowanego. Wynikiwskazują zarówno na koniecznośćprzemyślenia przez wykonujących zawódinżyniera budownictwa sposobudziałania, ale również prawdopodobnieprzedstawiają prawne usytuowanietego zawodu w odniesieniu do procesuinwestycyjnego.Możliwość uprawiania zawodu inżynierabudownictwa jako zawodu regulowanegobędzie zależała w znaczącymstopniu od formuły Prawa budowlanego.Albo na inżyniera nałoży się obowiązekuczestniczenia w procesie budowaniazarówno na etapie projektowania, nadzoruczy też kierowania robotami budowlanymi(i zarazem wynikająca z niegoodpowiedzialność wobec klienta),albo też obowiązek ten ograniczy się poprzezformułę decyzji o pozwoleniu nabudowę (tak jak to jest w obecnej ustawiePrawo budowlane), która w jakimśsensie zdejmie część odpowiedzialnościi rozmywa ten bardzo ważny dla zawoduregulowanego aspekt.Dlatego też przygotowywane przezrząd zmiany, w tym ustawy Prawo budowlane,polegają na zwiększeniu znaczeniauczestników procesu budowlanegopoprzez odwołanie się do ich odpowiedzialnościzawodowej, ale również nazwróceniu szczególnej uwagi na formułęwłaściwego, etycznego postępowaniaw relacjach inwestorskich. Osoby zrzeszonew izbach są zobligowane do przestrzeganiaw swoje działalności kodeksów etykizawodowej, obowiązujących członkówsamorządu zawodowego. Kodeksy temają charakter regulaminów wewnętrznych,ale ich naruszenie uruchamia mechanizmsądów dyscyplinarnych. Faktten wpływa w znaczący sposób na zwiększenieprestiżu, ale i odpowiedzialnościzawodów regulowanych, w tym zawoduinżyniera budownictwa.Warto również zwrócić uwagę, żew przypadku inżyniera budownictwakwestia zwiększenia odpowiedzialnościmoże mieć trojaki wymiar – może onbowiem występować jako projektant,inspektor nadzoru inwestorskiego,a także jako kierownik budowy. Te trzyformy działania inżyniera budownictwa– przewidziane w obecnej ustawiei znacząco wzmocnione w przyszłej– będą wymagały zachowania właściwegomiejsca i roli tych osób w całościprocesu inwestycyjnego. Inżynier budownictwa,występując jako inspektornadzoru inwestorskiego jest odpowiedzialnyprzed inwestorem, ale równieżi szerzej – przed wszystkimi obywatelami,za jakość prac prowadzonych nabudowie. Jest swoistego rodzaju kontroleremtechnicznym, zewnętrznymweryfikatorem prac, które są organizowanei w sensie bezpośrednim nadzorowaneprzez kierownika budowy. Natomiastprojektant określa zakres prac,czyli – można powiedzieć – stwarzapewnego rodzaju przesłanki zarównodla działania inspektora nadzoru inwestorskiego,jak i kierownika budowy.Ten podział, to wyraźne rozdzielenieobowiązków w procesie inwestycyjnymna inwestora, projektanta i wykonawcę(reprezentowanego w tym momencieprzez kierownika budowy), stwarzaćbędzie pewne trudności dla inżynierówbudownictwa. Będą oni w tym procesiereprezentowali trzy odmienne punktywidzenia. Bardzo często oczywisty interesgospodarczy wykonawcy może byćzderzony z interesami inwestora. Równieżmiędzy projektantem i inwestoremmoże nastąpić konflikt interesówwtedy, gdy ten ostatni nie do końca maświadomość konsekwencji przyjęcia zakładanegoprzez siebie programu inwestycyjnego,czy też propozycji „oszczędnościowych”związanych z realizacjąprzedsięwzięcia – projektu budowlanego.Oczywiście to, jaki wymiar odpowiedzialnościi specyficznych uzależnieńbędzie wynikiem zmian, z pewnościąbędzie powodowało pewne problemyi wyzwania w sferze etyki zawodowejinżyniera budownictwa. Czym innymbędzie przecież interes wykonawcyi reprezentowanego przez niego kierownikabudowy, a czym innym interesinwestora reprezentowanego przez inspektoranadzoru inwestorskiego.Zmiana ustawy Prawo budowlanei ustawy o planowaniu i zagospodarowaniuprzestrzennym, a także innychustaw, w sposób oczywisty będzie służyławzmocnieniu personalnej, indywidualnejodpowiedzialności, a tym samym wpłyniena zmianę wizerunku inżyniera budownictwaw świadomości społecznej. Dlategoteż o ile świadomość społeczna przynależnościzawodu inżyniera budownictwa dozawodów zaufania publicznego wydajesię na podstawie pierwszych, spontanicznychodpowiedzi ankietowanych nikła(por. Aneks 2. Inżynierowie budownictwaw świadomości Polaków), to jednak wyglądato znacznie lepiej przy możliwościwyboru z listy innych uczestników życiapublicznego. Podobnie jest zresztą takżez zawodem architekta. Wraz z redefinicjązawodów dotyczących sprawowania samodzielnychfunkcji technicznych w budownictwiezawód inżyniera budownictwabędzie mógł być kojarzony ze społecznądefinicją zawodu zaufania publicznego,która obejmuje zarówno nienaganną postawęmoralna i etyczną, przestrzeganiezasad etyki zawodowej i tajemnicy zawodowejoraz relacje między klientem, a osobąwykonującą ten zawód.Trzeba zwrócić uwagę, że szczególnietrudna będzie sytuacja kierownika12 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Samorząd zawodowybudowy, który będzie klientem wykonawcy.W obecnym ustawodawstwie kierownikbudowy jest powoływany przezinwestora, a opłacany przez wykonawcę,natomiast w proponowanej nowelizacjite relacje w procesie budowlanym mająbyć jasno i jednoznacznie rozdzielone.Wydaje się, że ta pewna kontradyktoryjnośćpostaw, w których będą występowalikoledzy z tej samej Izby, może byćdla nich trudna, ale z pewnością będziekorzystna dla jakości realizowanychobiektów budowlanych.Warto zwrócić uwagę na jeszczejeden aspekt zmian, które są proponowanew ustawie Prawo budowlane,a mianowicie, na zrównanie odpowiedzialnościosoby sprawdzającej projektbudowlany z projektantem tegoż obiektu.Zaproponowana zmiana spowoduje,że odpowiedzialność z tytułu sprawdzeniaprojektu budowlanego będzieponoszona solidarnie z projektantem.Oznacza to, że wskazany przez inwestorasprawdzający będzie swego rodzajukontrolerem technicznym w dziedziniesamego projektu, tak jak kontroleremtechnicznym w dziedzinie budowy będzieinspektor nadzoru inwestorskiego.Ten mechanizm wzajemnej kontrolizawodowej powinien przyczynić się zarównodo wzrostu jakości realizowanychobiektów budowlanych, jakości samychrozwiązań technicznych, architektonicznych,ale również będzie w sposób znaczącywpływał na prestiż zawodu i jegorozpoznawalność w świadomości społecznejjako zawodu, który ma ważneznaczenie w procesie budowlanym.To odniesienie się do kodeksu etykizawodowej i odpowiedzialności zawodowejbędzie również nakładało szczególnyrodzaj odpowiedzialności na tychwszystkich, którzy pełnią kontrole w ramachsamorządu zawodowego jakoinstytucji właściwej dla zawodów regulowanych(rzecznicy odpowiedzialnościzawodowej oraz sądy dyscyplinarne).Wydaje się, że będzie to kwestia wymagającabardzo odpowiedzialnego zakresudziałań samorządu zawodowego.Wyroki czy też rozstrzygnięcia, wypracowanew procedurze sądowej, będąmiały istotne znaczenie nie tylko w odniesieniudo kwalifikacji etycznej czy teżzawodowej osób, wobec których będzieprowadzone postępowanie, ale równieżw konsekwencji będą skutkowały w znaczącysposób możliwością obciążeniaich w trybie odrębnego postępowaniaz powództwa cywilnego karami finansowymiz tytułu niedopełnienia czy teżzaniedbań w zakresie prowadzonej działalnościzawodowej.Wymiar odpowiedzialności dyscyplinarnejw postępowaniu izbowymbędzie też przecież przejawem pewnejprzejrzystości, otwartości funkcjonowaniaorganizacji samorządu zawodowegow odniesieniu do klientów,konsumentów usług zawodów regulowanych.To dla nich formułowane sąrozwiązania ustawowe, które z jednejstrony zwiększają odpowiedzialność,a z drugiej dają pewną swobodę, która– miejmy nadzieję – zostanie wykorzystanana rzecz bardziej innowacyjnego,lepszego i korzystniejszego dla nas,społeczeństwa jako całości, kształtowaniabudownictwa w Polsce.mgr inż. arch. OLGIERD DZIEKOŃSKIPodsekretarz Stanuw Ministerstwie InfrastrukturyReferat wygłoszony podczas KonferencjiŁOIIB: „80 lat samodzielnych funkcji technicznychw polskim budownictwie”.Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA13

Ciekawe realizacje – Moi poprzednicy wiele zrobili dla tegomiejsca – obiektu. Nie zapominajmy, że kompleksliczy 750 lat. Obecnie kontynuujemy rozpoczętewcześniej prace.O. Robert GłubiszJuż w latach 70-tychprzeor Bolesław Gołąbrozpoczął niektóre robotymające uchronić całykompleks przed ruiną. Przeprowadził największypo II wojnie światowej remont klasztoruoraz kościoła. Potem w odnawianiu klasztoruszczególny swój udział mieli: o. Juliusz Żelazko,o. Eugeniusz Pokrywka (za jego kadencji to, conie należało do klasztoru – inne skrzydła – zostałyzwrócone), czy też o. Hieronim Kaczmarek.Od 2000 r. powstawały wszelkie ekspertyzy,czy też projekty branżowe, szukaliśmy źródełfinansowania tego „mega remontu”. Dzięki tymwszystkim staraniom, już teraz w jakiejś małej(ciągle małej) mierze, powoli możemy cieszyć się bardziej widocznymiefektami tych wszystkich dotychczasowych działań.Czerpią z dziedzicaby kształtować – Nie tylko zaplanowaneprace udało sięprzeprowadzić, aleteż udało się udźwignąćciężar prac dodatkowych,którewychodziły w trakcieremontu. Pierwszeństwomają zawsze u nas prace związane z konstrukcją budynku.Najpierw musimy ratować fundamenty, konstrukcje, dachy, zadbaćo izolację budynków i odpowiednią gospodarkę wodną.Staramy się zawsze podejmować najpilniejsze prace, choć z ichwyłonieniem jest trudno, gdyż prawie każdy zakątek klasztoru,bazyliki domaga się szybkiej interwencji. W najbliższym czasiemusimy zadbać o konstrukcje i fundamenty bazyliki oraz jejinstalację elektryczną, połączoną z iluminacją wnętrza. Noweoświetlenie pozwolina atrakcyjne zaprezentowanieobiektu.Chcemy dzięki grzeświatła wydobyć –czasem niedostrzegane– cenne szczegółyarchitektoniczne naszejbazyliki, wydobyćz mroków obrazy,ołtarze.Od 18 kwietnia 2007 r. klasztor Dominikanów wrazz kaplicą Świętej Trójcy i pomnikiem Unii Lubelskiej znajdujesię na Liście Dziedzictwa Europejskiego. Lista służystworzeniu mapy miejsc i obiektów istotnych dla tożsamościeuropejskiej i tę tożsamość ma wzmacniać. ZnakDziedzictwa Europejskiego otrzymują te obiekty, zarównomaterialne, jak i niematerialne, które posiadają zasadniczeznaczenie dla historii i dziedzictwa kulturowego Europy.2008 r. – Przeor ojciec Robert Głubisz otrzymał ZłotąOdznakę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego„Za opiekę nad zabytkami”.Z O. ROBERTEM GŁUBISZEM, PRZEOREM KLASZTORUROZMAWIA URSZULA KIELLER-Z – Te niespodzianki są cały czas odkąd jestem w Lublinie, czyliod 2002 r. Na przykład renowacja dachu bazyliki spadła na nas, jakgrom z wysokiego nieba. Nie sądziliśmy, że jest w tak katastrofalnym14 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Ciekawe realizacjetwa miejsca,przyszłośćDOMINIKANÓW W LUBLINIEAWISZAstanie. Na pierwszy rzut oka wszystko było w porządku, kiedy jednaksprawdziliśmy dokładnie, okazało się całkiem, co innego. Belki nośnebyły spróchniałe i w ciągu roku cała konstrukcja uległa przesunięciu.Najpierw miała być remontowana tylko jedna część, a potem okazałosię, że trzeba robić całość, i ani na jedno, ani na drugie nie byliśmyprzygotowani i mentalnie, a tym bardziej finansowo.U nas każdy, nawet najmniejszy remont zaskakuje. Albo to odkryciemfresków, czy jakiś murów, przejść. Tak też m.in. było z saląUnii Lubelskiej. Wszyscy mówili „sala gotycka”, ale jak się spojrzy nasklepienie, to ono wcale nie ma nic wspólnego z gotykiem. Kiedyjednak zaczęto zdejmować starą podłogę ukazały się piękne murygotyckie, z kamiennymi schodami , z blendami okiennymi. Przyjechalihistorycy z Warszawy i pytają mnie, czy wiem, co tu mam. No,nie wiem – powiadam. Okazało się, że są to pozostałości murówgotyckich z drugiej połowy XII i pocz. XIII w. W takich murach mieściłysię baszty mieszkalne, zajmowane przez kasztelanów, którzyzawiadywali danym miejscem. Wskazuje to także na to, że klasztortaką wieżę mieszkalną w siebie wchłonął, a jeśli mieszkał tu kasztelan,to znaczy, że miejsce było dla Lublina strasznie ważne i prestiżowe.A więc faktycznie mogły się tu odbywać obrady czy teżinne wydarzenia związane z Unią Lubelską. Takie miejsce nie zostałowcześniej odkryte w Lublinie. Kolejne etapy remontu to kolejneodkrycia i niespodzianki.– Na pewno taka odpowiedzialność istnieje, ale zawsze w takichsytuacjach pamiętam słowa naszego generała, że nie jesteśmytylko kustoszamiBUDOWLANE CIEKAWOSTKI ZESPOŁUKLASZTORNEGO OO. DOMINIKANÓWAnna HalickaZespół klasztorny oo. Dominikanóww Lublinie położony jest nazboczu skarpy staromiejskiej. Budynkinależące do tego zespołu ukształtowanesą w nieregularny czworobok, opasującydwa wirydarze. Orientowana TrójnawowaBazylika pod wezwaniem św. Stanisławazamyka zespół klasztorny od strony północnej.Kościół i klasztor, wchodzące w składkompleksu, budowane były etapami począwszyod II połowy XIII wieku, towarzysząckolejnym etapom rozwoju miastaLublina, aż do uzyskania w drugiej połowieXVII wieku dzisiejszego kształtu.Anna Ostańska Murowany gotycki kościół został ufundowany w roku1342 przez króla Kazimierza Wielkiego. Kościół był trójnawowy,prezbiterium miało tę samą szerokość i wysokość,co nawa główna i przylegało wschodnią ścianą ołtarzowądo miejskich murów obronnych. Król Kazimierz Wielkinadał również Dominikanom teren przyległy pod budowęklasztoru. Jego pierwotne zabudowania skupiały sięw sąsiedztwie dzisiejszego tzw. „małego wirydarza”, a ichrelikty to dolne kondygnacje północnego fragmentu dzisiejszego„skrzydła wschodniego” (m.in. pomieszczeniazakrystii).Trudny okres dla klasztoru to wiek XVI, kiedy kolejnepożary niszczyły kościół. Były to pożary w latach 1505i 1550, po których kościół odbudowano w stylu gotyckim.Największe szkody – zawalenie kościoła – wyrządził wielkipożar Lublina w roku 1557. Odbudowa kościoła rozpoczętaw roku 1575 prowadzona była w stylu renesansu nastarych fundamentach gotyckich. W tym też okresie dokonano(lata 1591-92) – remontu budynków klasztornych.W początkach XVII wieku do kościoła dobudowanodwie renesansowe kaplice na przedłużeniu nawbocznych (1615-22 – kaplica Firlejów, 1615-24 – kaplicaOssolińskiej). W roku 1618 zakon podpisał umowęLubelski Inżynier BUDOWNICTWA15

Ciekawe realizacjeREMONTW OBIEKTYWIEPrace w piwnicach trwająZabezpieczenia przez osunięciemMontaż instalacji grzewczejTynki potrzebują ręki mistrzaPiękna sala po remoncieCzerpią z dziedzictwa...muzeów, ale też twórcami pewnej tradycji.Mam świadomość, że podejmującwszystkie działania duszpasterskiei remontowe tworzymy dalszą historiętego miejsca i jego przyszłość. Mamnadzieję, że nie będzie ona mniej ciekawai piękna, jak dotychczasowa. – Współpraca jest bardzo dobra,chociaż różnimy się w niektórych tematach.Mieszkając w wiekowych murachchcielibyśmy coś zmienić – unowocześnić,natomiast konserwator niezawsze wyraża na to zgodę ze względuna „dziedzictwo kamieni”. Wtedy musimyszukać innych rozwiązań, jednak nieprowadzimy żadnych prac, o którychkonserwator by nie wiedział. Wszystkojest pod ścisłą jego opieką. – Uważam, że wszystkie ziemne,czyli stabilizacja murów, kiedy trzebabyło „łapać” cały budynek. To jestbardzo trudne. Były sytuacje, kiedyzbijaliśmy podłogę i widzimy, że jeszcze30 cm i kończy się ściana. W jakiśdziwny sposób tak sobie „wisiała” przezostatnie wieki.Dla nas, jako braci mieszkającychcały czas w budynku podczas remontu,najtrudniejsze było przeżycie roku naścisłej budowie, kiedy to 40 pracownikówburzyło ściany, zrywało podłogę,wywoziło gruz, czyściło i zszywałosklepienia, burzyło schody, odtwarzałoczęść sklepień, itd. To była gehenna. Byłto trudny czas. Wstawaliśmy w kurzui w nim mieszkaliśmy. Wychodziliśmyz celi w gruz i błoto, ziemną polepę.Pył sprawiał, że stale dokuczał nam bólgardła, w oczach czuliśmy pieczenie.Pamiętam, jak „walczyliśmy” o skrawekczystej przestrzeni, np. talerzy, rozkładanychtuż przed samym posiłkiem,aby na czystych zjeść. Warto jednakbyło podjąć ten wysiłek, wspominając,jak mieszkaliśmy przed remontem.Kiedy to na przykład wszystkie instalacje,kable, rury wisiały na ścianach,kiedy chodziliśmy po deskach, któresię zapadały i trzeba było umiejętniena nich stanąć, aby nie wpaść w jakąśpułapkę. – Myślimy o remoncie całego kompleksu,ale też powiedzieliśmy sobie,że będziemy to robić w miarę posiadanychśrodków. W tym roku więcej uwagipoświęciliśmy – i będziemy poświęcać– bazylice i większość funduszyprzeznaczamy na jej remont. W miarędostępności środków będziemy inwestowaćw dalsze skrzydła klasztoru,w dziedzińce, elewacje, dachy. Terazpriorytetem jest: instalacja elektrycznabazyliki, odwodnienie terenu wokółniej, izolacja fundamentów oraz zszyciesklepień i ich ocieplenie.– Nie wiem, ale mam nadzieję, żew niedalekiej przyszłości. Wszystkozależy od środków. Powołaliśmy fundację„Restaurare Basilicam”, która jestinstytucją pożytku publicznego. Zebranedzięki niej pieniądze, możliwościfinansowe klasztoru, czy pomoc naszejProwincji nie są w stanie pokryć potrzebremontowych. Wspierają nas zaprzyjaźnionefirmy m.in. Kopalnia BogdankaS.A., EkoKlinkier, CementowniaChełm, czy Maxform. Otrzymujemytakże pomoc z Urzędu Miasta, UrzęduWojewódzkiego i od WojewódzkiegoKonserwatora Zabytków. Dostajemywsparcie z Polskiej Prowincji Dominikanówi oczywiście wszystkie środki,jakie wypracowują mieszkający tutajbracia jeżdżąc m.in. z rekolekcjami,czy prelekcjami są przekazywane naten cel. I oczywiście ogromna pomocnaszych Przyjaciół i Dobrodziejów, towielki trud wkładany w przywrócenieświetności całemu obiektowi. Jak jesttylko możliwość to próbujemy skorzystaćz funduszy unijnych, ale niestety,nie udało nam się jeszcze ich pozyskać.Raz uzyskaliśmy za małą ilość16 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Ciekawe realizacjepunktów i nie zostaliśmy zakwalifikowani,a w tym roku zabrakło środkówunijnych na sfinansowanie trzeciej inwestycji– bo takie miejsce w rankinguzajął nasz projekt. Ale z nadzieją patrzymyw przyszłość.– W ciągu ostatnich 2,5 lat to ok.4 mln zł. – W projekcie unijnym, który w tymroku opracowaliśmy założyliśmy, że każdaprzestrzeń klasztoru będzie służyła ludziom.Nawet nasza biblioteka. Chcemy,aby w wybrane dni i godziny była onadostępna dla wszystkich chętnych. Planujemyrobić różnego typu spotkania dyskusyjne,panele, promocje książek, słowemstworzyć przyjazną przestrzeń spotkaniadla wszystkich ludzi, środowisk, którechcą się spotykać, poznawać, uczyć odsiebie i ubogacać. Planujemy uruchomićstałą ekspozycję precjozów znajdującychsię w naszym posiadaniu. Będzie możnaw niej obejrzeć m.in. Krzyż Unii Lubelskiej,szaty liturgiczne, stare księgi.W piwnicach ma powstać galeria,gdzie młodzi absolwenci kierunkówartystycznych oraz twórcy będą mogliprezentować swoje prace. Podzielimytakże wyremontowane krużgankiz przeznaczeniem na różne wystawyczasowe. W skrzydle zachodnim np.chcemy pokazać sztukę współczesną,zaś w północnym – stare malarstwo,albo odwrotnie (uśmiech). Planujemytakże przygotować specjalne pokojedo pracy naukowej, czy na pobyt w ramachindywidualnych rekolekcji. Naszedziedzińce będziemy udostępniać muzykom,teatrom, galeriom pod gołymniebem. Reszta pomieszczeń będzieoczywiście służyć naszej szeroko rozumianejpracy duszpasterskiej. Jesteśmypełni nadziei i chęci współpracy. Chcemy,aby ta przestrzeń klasztoru służyładobru wspólnemu. Nie chcemy być kustoszamimuzeum, ale razem z innymitworzyć nową historię tego miejsca,oczywiście zgodną z jego duchemi przeznaczeniem.Budowlane ciekawostki...z władzami miejskimi, na mocy którejzespół dominikański włączono w systemobronny miasta. Na jej podstawiew latach 1645-58 wybudowano na przedłużeniuprezbiterium warowną kaplicęTyszkiewiczów, która została wysuniętapoza pierwotną linię murów obronnych.Jej ceglane mury z okienkami strzelniczymimają grubość do 3,20 m. Klasztorwchłonąłf r a g m e n t ymiejskich murówobronnych,którenadbudowane,stały sięzewnętrzn ąścianą skrzydławschodniegoodstrony skarpys t a r o m i e j -skiej. W nowo p o w s t a -łe skrzydłow s c h o d n i e„wbudowano”też inneb u d o w l ez n a j d u j ą c esię na tym terenie.W następnychetapach rozbudowy obiektyklasztorne otoczyły nowo powstałykwadratowy wirydarz.Rozbudowywano również kościół.W latach 1650-79 wybudowanosześć kaplic przy nawach bocznychi dzwonnicę wieżową. Ostatnią kaplicęMatki Boskiej Paryskiej wzniesionow latach 1728-29. Jest ona prostopadłado osi kościoła i burzy porządekukładu konstrukcyjnego i elewacji.Celem jej powstania było przegrodzenieniewygodnego dla klasztoruogólnodostępnego przejścia znajdującegosię przy północnej ścianiekościoła.W okresie zaborów kościół i klasztorpopadały w ruinę. Skrzydło wschodniesłużyło nawet przez pewien czasjako koszary wojsk carskich. Budynkipoddawano jedynie kolejnym remontomzabezpieczającym. W latach1852-54 m.in. zdemontowano krużganeksprzed ściany szczytowej, dobudowanoprzedsionek i wieżę przypołudniowo-zachodnim narożniku symetrycznądo dzwonnicy, naprawionodachy, a wszystkie piwnice po stroniepółnocnej zostały zasypane. Po kasaciezakonu, która nastąpiła w 1864 r.i przejęciu kościoła pod zarząd księ-Rys.1 Zespół klasztorny oo. Dominikanów w Lubliniena planie Starego Miastaży diecezjalnych,ks.Ignacy Kłopo t o w s k ispowodowałi n s p e k c j ęa r c h i t e k t apowiatowe -go. Stwierdziłaonauszkodzeniamurów kaplicyTyszki e w i c z ó ww s k u t e k„wpływu wódatmosferycznych,ściekającychz góryna ulicę Podwale„grożącezawaleniemsię całej zaołtarzowejczęści kościoła” oraz złystan dachu nad prezbiterium i więźbdachowych nad kopułami i odpadanietynków. Remont kościoła wykonanow latach 1899-1900 realizujączalecenia inspekcji (remont dachów,wzmocnienie fundamentu kościołaod strony ul. Podwale przez przemurowaniazniszczonych fragmentówi zamurowanie okienek strzelniczych).Wykonano też remont klasztoru należącegoówcześnie do Lubelskiego TowarzystwaDobroczynności. W roku1899 klasztor otrzymał sieć wodociągową,w 1918 – instalację elektryczną,a w 1930 – kanalizację sanitarną.W okresie międzywojennymXX wieku najgroźniejszym wydarzeniemdla konstrukcji kościoła byłospękanie sklepienia nad kaplicą Firlejów,kiedy w roku 1933 doszło nawetLubelski Inżynier BUDOWNICTWA17

Ciekawe realizacjeBudowlane ciekawostki...do wypadania cegieł ze sklepienia. Powołanyzespół ekspertów stwierdził, żewystąpiło to „wskutek zmurszenia materiału,a nie wskutek ruchów w murachdźwigających kopułę”. Kaplicę zamknięto,a wzmocnienia dokonano w roku1934 przez uzupełnienie ubytków w ceglei tynku oraz założenie krzyżującychsię ściągów stalowych.W roku 1938 do klasztoru powróciliDominikanie, rozpoczynając remontprzerwany drugą wojną światową.Kolejne zniszczenia wiążą się właśniez wojną: podczas bombardowańw 1939 roku uszkodzona zostaje m.in.kaplica Tyszkiewiczów (kopuła i latarnia,gzyms oraz sklepienia piwnic),a także latarnie kaplic bocznych. W latach1939-40 wykonano podparcieuszkodzonych sklepień drewnianymizastrzałami (stojącymi do dzisiaj) i remontuszkodzonych dachów. Po II wojnieświatowej w kościele wykonywanogłównie drobne remonty (blacharka,tynki, malowanie).W tym czasie część budynków klasztornych(skrzydło wschodnie i zachodnie)przejęte zostały przez władze miejskiei użytkowane były przez PaństwowyDom Dziecka. Skrzydło południoweprzekazano w użytkowanie Teatrowi Lalkii Aktora im. Andersena, który do dzisiajte pomieszczenia użytkuje.Po przemianach ustrojowychw latach 90-tych XX wieku wszystkiebudynki klasztorne wróciły w ręceDominikanów, którzy rozpoczęli pracezabezpieczające. Powstała wtedypierwsza ekspertyza stanu technicznegobazyliki [1].W latach 1995-96 wykonano podbiciafundamentów w kryptach pod kaplicąTyszkiewiczów, w roku 2002 – zabezpieczenieskarpy przy bazylice.Od roku 2001 rozpoczęto kompleksoweprace nad rewaloryzacją całegozespołu, począwszy od wykonania koncepcjiarchitektonicznej [2]. Mają onena celu rewitalizację obiektu zgodniez hasłem przewodnim „Klasztor w sercumiasta” i wiązać się będą ze zmianąfunkcji w części budynku. Obok funkcjiklasztornej i duszpasterskiej pojawi sięfunkcja kulturotwórcza i naukowa (galeriasztuki, trasa turystyczna, sale konferencyjnei wykładowe).W latach 2002-2007 powstawałykolejno ekspertyzy techniczne poszczególnychskrzydeł zespołu klasztornegoi bazyliki [3], a następnie wielobranżoweprojekty techniczne ich remontu[2,3]. Prowadzono także badania architektonicznepróbując ustalić architektonicznąhistorię obiektu. Wszystkieprace prowadzone były pod nadzoremkonserwatorskim.Realizację remontu rozpoczęto odskrzydła wschodniego. Jego pierwszymetapem było zabezpieczeniefundamentów narożnika południowowschodniego.Wykonano je metodąmikropalowania. Następnie wzmocnionosklepienia nad piwnicami i wykonanoprace remontowe na I piętrzei parterze, gdzie otwarto poprzecinanydotychczas ściankami działowymikrużganek. Obecnie trwają pracew piwnicach.Podczas prac związanych z wykonywaniemekspertyzy oraz w czasie realizacjiremontu zespołu klasztornegonatrafiono na różne ciekawe rozwiązaniakonstrukcyjne zastosowane przezjego budowniczych. Warto opisać kilkaz nich.Najciekawszą historię mają muryfundamentowe skrzydła wschodniegoklasztoru. Jak wspomniano wcześniej,w XVII wieku klasztor został włączonydo systemu fortyfikacji miejskich.Jego warowne ściany zbudowanow linii murów miejskich. Rysunek 2Aprzedstawia przebieg murów po rozbudowieklasztoru według przewodnikapo Lublinie [4] wydanego w roku2000. Linią przerywaną zaznaczono tudomniemany przebieg tych muróww obrębie narożnika południowowschodniegoskrzydła wschodniego.Podczas prac związanych ze wzmocnieniemfundamentów tego narożnikaw latach 2002-2003 odkryto średniowiecznemury z kamienia wapiennego,które na znacznym odcinku stanowiłymur fundamentowy dla ścian klasztoru,a na części wyłaniały się spodścian przebiegając wewnątrz budynku(Rys. 2B i Fot.1). Prawdopodobnie towłaśnie one były elementem pierwotnychfortyfikacji.Struktura tych murów jest zróżnicowanana długości ściany: od muru„dzikiego” (luźno ułożone kamieniewapienne przelane zaprawą wapienną)przez mur warstwowy (dwie zewnętrznemurowane warstwy z kamienia wapiennegoa przestrzeń między nimiwypełniona murem „dzikim”) do murujednolitego.Rys. 2 Przebieg murów obronnych miasta Lublina według przewodnika po Lublinie [4] (A)i przebieg średniowiecznych murów odkrytych w narożniku skrzydła wschodniegopodczas prac w latach 2002-2003 (B)18 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Ciekawe realizacjeFot.1 Średniowieczne mury z kamienia wapiennego odkryte podczas prac związanych ze wzmocnieniemfundamentów skrzydła wschodniego: A) mur wewnątrz budynku,B) mur pod ceglanym płaszczem ściany zewnętrznejPosadawiając ściany skrzydławschodniego XVII-to wieczni budowniczowiemieli do rozwiązania, opróczwbudowania średniowiecznych murówobronnych, jeszcze jeden problem. Byłto poziom stropu gruntów nośnych(lessów), który opada stromo wraz zestokiem zbocza skarpy staromiejskiej.Nad warstwą lessów występuje gruba– dziś miejscami nawet siedmiometrowa,warstwa nasypów. Zdając sobiesprawę z konieczności posadowieniafundamentów na gruntach nośnychbudowniczowie wszystkie ściany posadowilina stropie lessów. Stosowali jednakżefundamenty arkadowe – do lessudochodziły jedynie filary, na którychopierano łuki niosące ściany podłużne(Fot. 2A). Z kolei ściany poprzeczneopierano na łukach rozpartych międzyścianami podłużnymi. (Fot. 2B).Warte uwagi są piwnice zespołu klasztornego.Ich konstrukcję stanowią sklepieniakolebkowe z kamienia lub cegły, opartewprost na gruncie. Charakterystycznejest, że sklepienia te znajdują się pomiędzyścianami nośnymi budynku, a ich poziomposadowienia jest niższy o kilkadziesiątcentymetrów od poziomu posadowieniaścian (Rys. 3, Fot. 4). Były więc one głębionei wykonywane później niż ściany.Rys. 3 Schemat konstrukcji piwnicSzczególnie interesująca sytuacjajest w sali Unii Lubelskiej, gdzie kamiennesklepienie wykonano pomiędzyścianami budynku, który musiał tuFot.1 Średniowieczne mury z kamienia wapiennego odkryte podczas prac związanych ze wzmocnieniemfundamentów skrzydła wschodniego: A) mur wewnątrz budynku,B) mur pod ceglanym płaszczem ściany zewnętrznejistnieć wcześniej (Fot. 3). Po oczyszczeniupachwin sklepienia, na ścianach odkrytezostały zamurowane otwory orazślady kotwienia schodów (Fot. 3B).Fot. 3 Sala Unii Lubelskiej w czasie remontu:A) kamienne sklepienie nad piwnicą,B) w oczyszczonych pachwinach sklepienia naścianach odkryte zostały zamurowane otworyWspomnieć jeszcze trzeba o występującymmiejscami drugim poziomiepiwnic, które realizowano napodobnej zasadzie. Należy do nichciekawa piwniczka usytuowana międzyścianami poprzecznymi skrzydławschodniego, której ściana szczytowaznajduje się w linii zewnętrznejściany klasztoru, więc w linii murówobronnych, ale poniżej tych murów.W tej ścianie szczytowej pozostawionoprzesklepiony otwór, poza którymwidoczny jest rodzimy grunt lessowyskarpy (Fot. 4). Stąd tylko kilka metrówprzekopu dzieli od powierzchni skarpy.Może było to „wyjście ewakuacyjne” nawypadek oblężenia?Dotychczas zasypane piwnice drugiegopoziomu odkryto też w czasieekspertyzy [3] w skrzydle południowym(Fot. 5). Zostały one zasypane prawdopodobniew okresie użytkowania budynkuprzez Dom Dziecka po II wojnieświatowej. Jest to ciąg trzech piwnic,z których kolejne znajdują się na corazniższym poziomie. Na ścianach ostatniejz nich zobaczyć można napisy cyrylicą– nazwiska i daty (Fot. 5B). Możebył to karcer w czasie stacjonowaniaw klasztorze wojsk carskich ?Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA19

Inwestycje drogowe LubelszczyznyMiliony na Fot. 4 Otwór w ścianie szczytowej piwnicy drugiego poziomu skrzydławschodniego, znajdującej się pod ścianą zewnętrzną budynkuFot. 5 Piwnice drugiego poziomu odkryte podczas ekspertyzy [3]:A) wejście do piwnic, B) wypalone na ścianach napisyZespół klasztorny oo. Dominikanów w Lublinie jest cennymzabytkiem , mającym swoje tajemnice – również budowlane.Wykonane już ekspertyzy i prace badawcze pozwoliłyna poznanie wielu z nich, z których kilka opisano powyżej.Ale wiele na pewno czeka jeszcze na odkrycie.Wykonywane obecnie i zaplanowane na wiele lat prace remontoweprzywrócą świetność starym murom, a przy okazjipomogą w odkryciu jeszcze wielu ciekawostek budowlanych.dr hab. inż. ANNA HALICKAdr inż. ANNA OSTAŃSKAFot. A. Ostańska[1] Ekspertyza stanu technicznego bazyliki dominikańskiejw Lublinie, autorzy: J. Mames, M. Król, rok 1995[2] Koncepcja i projekty architektoniczne rewaloryzacjiklasztoru oo. Dominikanów w Lublinie, autorzy:U. i J. Cieplińscy, lata 2001-2007[3] Ekspertyzy stanu technicznego oraz projekty konstrukcyjnerewaloryzacji obiektów klasztornych oo. Dominikanóww Lublinie (Bazylika, skrzydła wschodnie, zachodniei północne), autorki: A. Halicka, A. Ostańska,lata 2002-2007[4] Lublin. Przewodnik, Wydawnictwo Test, Lublin 2000Łączne nakłady na realizację programu budowy dróg krajowychw latach 2008-2012, który został przyjęty przez Radę Ministrów25 września 2007 r. wyniosą 121 000 000 tys. zł. Zadania obejmująinwestycje z zakresu rozwoju i modernizacji infrastrukturytransportowej (ujęte w perspektywach finansowych UE w latach2004-2006 i 2007-2013 i realizowane bez udziału UE) oraz realizowanew związku z przyznaniem Polsce i Ukrainie prawa do organizowaniaMistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 r. Łączna wartośćprzyśpieszonych zadań EURO 2012 wynosi 26 785 347 tys. zł.Na terenie Lubelszczyzny także są i będą realizowane drogi krajowew ramach przyjętego programu.Program realizowany jest przez Generalnego DyrektoraDróg Krajowych i Autostrad oraz drogowe spółki specjalnegoprzeznaczenia powołane do życia na podstawie ustawyz 12 stycznia 2007 r.Celem programu jest stworzenie sieci autostrad o łącznejdługości ok. 1 676 km (w tym odcinki budowane w systemiePartnerstwa Publiczno-Prywatnego ok. 473 km), stworzeniesieci dróg ekspresowych o łącznej długości ok. 2267 km,wzmocnienie konstrukcji dróg krajowych do 115 kN/oś. Programzakłada także budowę 54 obwodnic drogowych dlamiejscowości dotkniętych wysoką uciążliwością ruchu tranzytowegoz zachowaniem dbałości o ochronę tych obejśćprzed nową zabudową. Planowana jest przebudowa odcinkówdróg krajowych pod kątem poprawy bezpieczeństwaruchu, w tym uruchomienie programu „uspokojenia ruchu”na przejściach dróg przez małe miejscowości oraz na jednopoziomowychskrzyżowaniach z koleją (przejazdy). Ma nastąpićpoprawa warunków przejazdu dla ruchu tranzytowegoi obsługi ruchu w obszarach metropolitalnych i dużych miastachoraz poprawa stanu utrzymania dróg krajowych tak,by w 2013 r. – 75 proc. sieci dróg krajowych znajdowało sięw stanie dobrym, a 10 proc. w stanie dostatecznym.– W planach Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostradsą także drogi na terenie Lubelszczyzny – zauważa zastępca dyrektora Generalnej DyrekcjiDróg Krajowych i Autostrad Oddział w Lublinie – Inwestycjete na pewno wspomogą rozwój gospodarczy naszego regionu,który potrzebuje dobrej infrastruktury.Dzięki programowi w kraju ma być wybudowanychok. 620 km autostrad i 1973 km dróg ekspresowych. Powstanie54 obwodnic miast o łącznej długości 393 km. Zostaną20 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Inwestycje drogowe Lubelszczyznydrogi Lubelszczyznywzmocnione lub przebudowane drogi krajowe o łącznej długości1163 km.W województwie lubelskim – zgodnie z programem –planowane jest wybudowanie 110 km dróg ekspresowych.Mają powstać nowe obwodnice, o łącznej długości 63,2 km,dla siedmiu miast: Kraśnika DK 74, Chełma, Tomaszowa Lub.,Frampola, Gorajca, Hrubieszowa, Puław II etap. Na tereniewojewództwa lubelskiego zostaną także wzmocnione lubprzebudowane drogi krajowe o łącznej długości 170 km.Budowa drogi S-17 o łącznej długości 127 km przewidzianajest w ramach Programu Operacyjnego Infrastrukturai Środowisko Priorytet VI Drogowa i Lotnicza sieć TEN-T. Inwestycjazostała podzielona na następujące odcinki:* planowany koszt zadania: 1 880,2 mln zł* lata realizacji: 2010-2012Realizacja zadania podzielona została na trzy odcinki:Garwolin – granica woj. mazowieckiego (dł. 24,6 km); gr. woj.mazowieckiego – węzeł „Moszczanka” (dł. 12,4 km); węzeł„Moszczanka” – Kurów (węzeł „Sielce”, dł. 21,5 km).* planowany koszt zadania: 2 502,7 mln zł* lata realizacji: 2010-2012Realizacja zadania podzielona została na 5 odcinków:odc. węzeł „Sielce” – węzeł „Bogucin” (dł. 24,4 km); odc. węzeł„Bogucin” – węzeł „Dąbrowica” (dł. 7,7 km); odc. węzeł „Dąbrowica”– węzeł „Lubartów” (dł. 10 km); odc. węzeł „Lubartów”– węzeł „Witosa” (dł. 14,1 km); odc. węzeł „Witosa” – pocz. obwodnicym. Piaski (dł. 12,3 km). . Jako zadanie rezerwowe budowydrogi S-17 przewidziana jest budowa odcinka Piaski – Zamość– Tomaszów – Hrebenne – gr. państwa o łącznej długości122,8 km (w tym obwodnica m. Tomaszów Lubelski o dł. 9,4 km).Przewidywany koszt zadania to 3 472,2 mln zł, a lata realizacjito 2010-2013. Inwestycja została podzielona na odcinki: odc.Piaski (w. „Chełm”) – w. „Łopiennik Górny” (dł. 15,5 km); odc.w. „Łopiennik Górny” – w. „Krasnystaw” (dł. 10,9 km); odc. w. „Krasnystaw”– w. „Sitaniec” (dł. 27,1 km); odc. w. „Sitaniec” – w. „Hrubieszów”(dł. 13 km), odc. w. „Hrubieszów” – w. „Tomaszów Lub.”(dł. 29,7 km); obw. Tomaszowa Lub. (dł. 9,4 km); odc. w. „TomaszówLub.” – Hrebenne (dł. 17,2 km). Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniachprzewidywana jest w II kw. 2009 r. Projekt budowlano-wykonawczyzaplanowano na III kw. 2010 r., natomiast decyzjao zezwoleniu na realizację powinna zapaść w IV kw. 2010 r. . W ciągu drogi ekspresowejS-17 planowana jest budowa obwodnicy m. TomaszówLub. Długość jej to 9,4 km. Ma być zrealizowana w latach2010-2011. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zapadła30.05.2008 r., natomiast uzyskanie decyzji o ustaleniuZadania ujęte w POIiŚZadania rezerwowe ujęte w POIiŚObwodniceObwodnice ujęte w PO RP WPlanowana realizacja zadań na terenie woj. lubelskiegow latach 2008-2012lokalizacji – IV kw. 2008 r. Projekt budowlano-wykonawczy toI kw. 2009 r. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji mazapaść w I kw. 2009 r.* (dł. 12,7 km za 393,6 mln zł) w ciągu drogiekspresowej S-12 oddano do ruchu w lipcu 2008 r. Lata realizacji to 2010-2012. Decyzja o środowiskowychuwarunkowaniach gotowa będzie w II kw. 2009 r. Projekt budowlano-wykonawczyplanowany jest na IV kw. 2009 r. Decyzjao zezwoleniu na realizację powinna być w I kw. 2010 r.– Lata realizacji to 2010-2012. Decyzja o środowiskowychuwarunkowaniach ma być gotowa w I kw. 2009 r. Konsultacjespołeczne zostały już zakończone. Decyzja o zezwoleniu narealizację inwestycji ma być wydana w II kw. 2010 r. Odcinek drogi ekspresowej S-12:Piaski – Chełm – Dorohusk – gr. państwa traktowany jestjako zadanie rezerwowe Długość odcinka wynosi 67,8 km.Lata realizacji to 2010-2013 r. Koszt wynosi 1754,6 mln zł.Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach ma zapaść wIV kw. 2009 r. Projekt budowlano-wykonawczy to III kw. 2010,natomiast decyzja o zezwoleniu na realizację – IV kw. 2010 r.Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA21

Inwestycje drogowe LubelszczyznyBudowa drogi ekspresowej nr S-19 została ujęta w ProgramieOperacyjnym Infrastruktura i Środowisko Priorytet VIIIBezpieczeństwo Transportu i Krajowe Sieci Transportowe.Realizacja nastąpi w latach 2009-2013. Łączna długość drogito 203,7 km. Budowa została podzielona na odcinki: gr. woj.mazowieckiego – początek obwodnicy Międzyrzeca Podl. (dł.10,8 km); budowa obwodnicy Międzyrzeca Podl. (dł. 6,6 km zakończonaw kwietniu 2008 r.); odc. Międzyrzec Podl. – koniecobwodnicy Lubartowa (dł. 69,4 km); odc. Lubartów – Kraśnik(dł. 68,1 km); Kraśnik – Nisko (do węzła „Zapacz”) (dł. 48,8 km).Zadanie ujęte w programie budowy „25 obwodnic”. Obwodnicama długość 5,4 km. Przewidywany okres realizacji2009-2010. Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniachuzyskano w II kw. 2007 r. Decyzję o ustaleniu lokalizacji drogiotrzymano w I kw. 2008 r. Pozwolenie na budowę wydanow III kw. 2008 r. FrampolDługość odcinka – 3,1 km. Lata realizacji – 2011-2012.Koszt realizacji ok. 32,1 mln zł.HrubieszówDługość odcinka – 8,1 km. Lata realizacji – 2011-2012.Koszt realizacji ok. 127,7 mln zł.Gorajec – zadanie rezerwoweDługość odcinka – 6,4 km. Lata realizacji – 2012-2013.Koszt realizacji ok. 145,9 mln zł.Plan obejmuje zadania już realizowane wcześniej i ichkontynuacje oraz zadania, które będą dopiero rozpoczynanew 2009 r. Działania porealizacyjne obejmą obwodnicę Puławi mostu przez Wisłę, która została oddana w lipcu 2008 r. Planna 2009 r. zakłada wydatkowanie 14 000 tys. zł. Kontynuowanabędzie przebudowa DK nr 2 – obwodnica m. Biała Podlaska.Przeznaczono na nią w przyszłym roku 140 951,3 tys. zł i zdaniema być zakończone w 2009 r.Działania porealizacyjne obejmą również budowę obwodnicym. Hrebenne, która została oddana do ruchu w kwietniu 2008 r.Na ten cel przeznaczono 8 998,2 tys. zł. Inwestycje kontynuowanedotyczą także odc. Piaski – Łopiennik wraz z przebudowąskrzyżowania w m. Piaski. Całą inwestycję oszacowano na kwotę128 889,2 tys. zł, natomiast w przyszłym roku ma być wydatkowane83 889,2 tys. zł. Zakończenie zadania zaplanowano na 2009 r.Całkowita wartość zadań, które mają być kontynuowanew 2009 r. wynosi 896 770,2 tys. zł. W przyszłym roku plan przewidujewydatkowanie 247 838, 7 tys. zł.W 2009 r. rozpocznie się realizacja nowych zadań, należy donich budowa obwodnicy Kraśnika na drodze Nr 74 (dł. 5,4 km).Wartość inwestycji na przyszły rok 58 000 tys. zł. Zakończenie zadaniazaplanowano na 2010 r. Rozpoczęta będzie także budowaobwodnicy m. Kock i Woli Skromowskiej (dł. 7,9 km). Plan na przyszłyrok przewiduje wydatkowanie na ten cel 39 305 tys. zł. Zadaniema być gotowe w 2011 r.Zadania inwestycyjne– kontynuowane– noworozpoczynaneWzmocnienia nawierzchniOdnowy nawierzchniRoboty drogowo-mostowe realizowane na drogach krajowychw 2009 r.Do centrali GDDKiA o ujęcie w planie odnów nawierzchni na2009 r. zostały zgłoszone m. in. przebudowa na odc. obwodnicyKrasnegostawu w ciągu drogi Nr 17 z wyłączeniem przebudowyskrzyżowania, przebudowa na odc. Łukowisko – Międzyrzec Podl.(droga Nr 19), przebudowa na odc. Moszczanka – Kock (drogaNr 48), na odc. Annopol – Gościeradów (droga Nr 74), czy Cyców –Włodawa (droga Nr 82). Do planu robót zgłoszono także wzmocnienianawierzchni, m.in. na odc. Wilkołaz – Kraśnik (droga Nr 19),Cyców – Kołacze (droga Nr 82), przebudowę drogi Nr 17 na odc.obwodnicy Krasnegostawu oraz na odc. Krasnystaw – Tuligłowy.Obecnie Lubelszczyzna jest jednym z najbiedniejszychregionów Unii Europejskiej. To niekorzystne położenie możezmienić nowoczesna sieć dróg oraz lotnisko. Dzięki nim regionbędzie bliżej wysoko rozwiniętych regionów Polskii Unii Europejskiej. Bez nich traktowany będzie nadal jakoPolska B.Gospodarka potrzebuje dobrej infrastruktury i jak pokazujepraktyka za drogami przyjadą inwestycje, które stworząnowe miejsca pracy. Efektem finalnym będzie wzrost stopyżyciowej mieszkańców naszego regionu.URSZULA KIELLER-ZAWISZAna podst. materiałów Generalnej Dyrekcji DrógKrajowych i Autostrad Oddział Lublin Inwestycje drogowe na terenie województwalubelskiego obejmują nie tylko drogi krajowe, ale także drogiwojewódzkie, powiatowe i gminne. W następnym wydaniunaszego biuletynu, czyli w marcu 2009 r. przedstawimy drogiwojewódzkie.22 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Teczka personalnaKto jest kim w lubelskimbudownictwieinż. Feliks Longin ZielińskiAbsolwent Technikum Drogowegow Lublinie, które ukończył w 1957 r. Pierwsząpracę rozpoczął w Urzędzie Powiatowymw Chełmie, dokąd został skierowany z LubelskiegoWydziału Komunikacji na stanowiskokierownika Wydziału Remontów Dróg. Podwóch i pół latach awansował na stanowiskokierownika Wydziału Komunikacji w UrzędziePowiatowym w Chełmie.W latach 1965-1968 pracował w PowiatowymZarządzie Dróg w Chełmie. Pod jego kierownictwem zbudowanom.in. most w Bezku; drogę Siedliszcze – Wola Korybutowa, gdzie zastosowanonowoczesną metodę stabilizacji gruntu; wybudowano drogęAnusin – Kanie.Następnie przeszedł do Prezydium Miejskiej Rady Narodowejw Chełmie, gdzie pełnił funkcję Przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej.Był to okres intensywnego rozwoju prestiżowych inwestycjiw Chełmie. Powstała fabryka obuwia pod nazwą Chełmskie ZakładyObuwia, rozbudowano Cementownię „Chełm” i winiarnię, wybudowanomleczarnię, powstał hotel „Kamena”, remontowano chełmskie podziemia,wyremontowano budynek przy ul. Lubelskiej z przeznaczeniem naMuzeum Ziemi Chełmskiej.W 1971 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lubliniena kierunku budownictwo lądowe – ulice i drogi, które ukończyłw 1976 r.mgr inż. Henryk ParolUrodził się 3.03.1942 r. w Lublinie.Absolwent liceum im. Hetmana Jana Zamoyskiego.W 1959 r. rozpoczął studia naPolitechnice Warszawskiej na WydzialeInżynierii Sanitarnej i Wodnej. Pracędyplomową dotyczącą zaopatrzeniaw wodę i utrzymania czystości środowiskapisał u prof. Marka Romana. Obroniłna ocenę bardzo dobrą w 1965 r.Pracę zawodową rozpoczął od stanowiska p.o. kierownikarobót w Miejskim Przedsiębiorstwie Robót Wodociągowo-Kanalizacyjnychw Lublinie w 1965 r. Następnie przeszedł do WojewódzkiegoBiura Projektów, w którym pracował od grudnia 1969 r. do1990 r. W międzyczasie biuro zmieniło nazwę na Biuro ProjektówBudownictwa Komunalnego. Przeszedł tutaj przez wszystkie stopniehierarchii zawodowej zaczynając od asystenta na kierownikuzespołu kończąc. Jako główny technolog zaprojektował m. in.miejskie oczyszczalnie dla Poniatowej, Dęblina, Ryk, wodociąg dlaNałęczowa, ujęcie wody dla Świdnika.W 1971 r. uzyskał uprawnienia budowlane w budownictwiespecjalnym z zakresu gospodarki wodnej, żeglugi i rolnictwaw specjalności inżynierii sanitarnej.W latach 1973-1978 wykładał na Politechnice Lubelskiej z tematykiurządzeń służących do oczyszczania wody i ścieków orazprowadził seminarium z wodociągów i kanalizacji. Był promotorem24 prac dyplomowych z zakresu wodociągów, kanalizacjii oczyszczania ścieków. W latach 1976-1977studiował na StudiumOd 1.01.1974 r. do 31.08.1975 r. był dyrektorem Wojewódzkiego ZarząduDróg Lokalnych w Lublinie. Za jego kadencji powstało wiele drógna terenie całego województwa, m.in. w powiecie biłgorajskim, uzbrojonezostały tereny w okolicy kopalni Bogdanka.W okresie od 1.09.1975 do 1977 r. pełnił funkcję Wiceprezydentamiasta Lublina, a następnie do października 1982 r. PrezydentaLublina. Pod jego gospodarskim okiem wybudowano m.in. mostprzy ul. Turystycznej, rozpoczęto budowę mostu przy ul. M. Buczkai przy ul. Drobnej, zrealizowano estakadę przy Młynie Krauzego,opracowano dokumentację i poczyniono prace przygotowawczedo budowy wiaduktu przy ul. J. Poniatowskiego. Realizowanoelektrociepłownię na Wrotkowie – EC 2 Wrotków oraz oczyszczalnięścieków na Hajdowie. W okresie jego kadencji w Lublinie wybudowanook. 3200 mieszkań.Od października 1982 r. przeszedł na stanowisko dyrektora ZarząduBudownictwa Ogólnego, gdzie był do 31.12.1983 r. W latach1984-2003 pracował w Lubelskim Przedsiębiorstwie Budowy Piecówna stanowisku dyrektora i 1.05. 2003 r. przeszedł na emeryturę.Za pracę zawodową i społeczną został nagrodzony licznymi odznaczeniamipaństwowymi oraz resortowymi m.in. Krzyżem KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, ZłotąOdznaką NOT. Przez wiele lat był związany z lubelskim Automobilklubem,w którym pełnił funkcję prezesa. Pod jego kierownictwemodbudowano dworek przy ul. Północnej w Lublinie, gdzie mieści sięsiedziba klubu.Podyplomowym Politechniki Warszawskiej pogłębiając wiedzęz tematyki unieszkodliwiania ścieków i uzdatniania wody.W 1976 r. został biegłym w postępowaniu wodno-prawnymw specjalności inżynieria sanitarna z powołania Wojewody Lubelskiego.W 1980 r. został rzeczoznawcą PZITS. W 1983 r. otrzymałuprawnienia rzeczoznawcy SITRol. w specjalności ekonomika i organizacjarolnictwa oraz tytuł specjalisty I stopnia do projektowaniawodociągów i kanalizacji nadany przez ministra gospodarkiterenowej i ochrony środowiska. W 1985 r. został powołany doKrajowej Komisji Weryfikacji Ekspertyz PZITS.W 1991 r. założył razem z Małgorzatą Dudak Biuro ProjektówSystemów Wodno-Ściekowych „EKOSAN”s.c., którego projektanciwykonali m.in. ponad 150 projektów oczyszczalni ścieków na tereniewoj. lubelskiego, mazowieckiego i świętokrzyskiego, w tymprojekt modernizacji oczyszczalni ścieków w Lublinie i projekt stacjiodwadniania osadów na Hajdowie. Za ten ostatni wraz z zespołemprojektowym otrzymał nagrodę wojewódzką NOT.W 2001 r. otrzymał tytuł rzeczoznawcy budowlanego. Jest autoremlicznych referatów publikowanych w materiałach konferencyjnych.Twórca kilku projektów obiektów oczyszczalni ściekówumieszczonych w Katalogu Unifikacji Budownictwa PrzemysłowegoBistyp i CTK.Aktywnie działał w stowarzyszeniu PZITS Oddział Lublin. Piastowałm.in. funkcję przewodniczącego sekcji wodociągów i kanalizacji.Otrzymał odznaczenia za działalność społeczną i zawodowąm.in. Srebrną i Złotą Odznakę PZITS, Srebrny Krzyż Zasługi,Zasłużony dla Województwa Lubelskiego.Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA23

Z życia Izby – posiedzenie OkręgowejRady LOIIB. Zaprezentowano informacjędotyczącą wykonania budżetuLOIIB za 7 miesięcy. Dyskutowanoi przyjęto plan szkoleń członków LOIIBw II półroczu 2008 r. Przedstawionoinformację o organizacji konferencjitechnicznej i spotkania integracyjnegow Lublinie z okazji Dnia Budowlanychi Dnia Inżyniera Budownictwa. – posiedzenie PrezydiumOkręgowej Rady LOIIB. Przedstawionoinformację z przebiegu konferencjitechnicznej i spotkania integracyjnegow dn. 26.09.2008 r. Omówionoprzygotowania do jesiennej sesjiegzaminacyjnej na uprawnienia budowlane.Dyskutowano na tematmożliwości zakupu wydzielonegoobiektu na siedzibę LOIIB. – posiedzenie OkręgowejRady LOIIB. Zaprezentowanomożliwość zakupu nieruchomości napotrzeby siedziby LOIIB oraz dyskutowanona ten temat. Podjęto uchwałęw sprawie zakupu nieruchomości(wydzielonego lokalu) na siedzibęLOIIB. Przedstawiono planowane terminyposiedzeń w 2009 r.: OkręgowejRady i Prezydium LOIIB, VIII ZjazduSprawozdawczego, egzaminów nauprawnienia budowlane oraz spotkaniaintegracyjnego. – szkolenie z tematykiświadectw energetycznych dla budynkóworaz aktualnych uwarunkowańtechnicznych, organizacyjnychi prawnych dotyczących ich wykonywaniacieszyło się ogromnym powodzeniemwśród członków naszej Izby.Potwierdzeniem tego była obecność185 członków naszego samorządu naostatnim tegorocznym spotkaniu poświęconymtemu problemowi. Udziałw nim wzięła p. Anna Sas-Micuń z MinisterstwaInfrastruktury. – posiedzenie PrezydiumOkręgowej Rady LOIIB. Przedstawionoinformację dotyczącą pracy zespołuroboczego powołanego do zakupunieruchomości na siedzibę LOIIB. Zaprezentowanoprojekt prowizoriumbudżetowego na rok 2009. Omówionoprzebieg okresowej kontroli organówLOIIB przez Okręgową Komisję Rewizyjną.Poinformowano o szkoleniach,konferencjach i naradach organizowanychprzez PIIB i LOIIB.Jubileusz PZITS Oddział LublinW dniu 19 września 2008 r. PolskieZrzeszenie Inżynierów i Techników SanitarnychOddział Lublin uczcił 55-lecieswojej działalności na Lubelszczyźnie.W uroczystej sesji jubileuszowej zorganizowanejw „Dworku Ziemiańskim”Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinieuczestniczyło liczne grono członkówOddziału oraz przedstawiciele organizacjiinżynierskich z regionu i profesorowieuczelni technicznych. Spotkanie zaszczyciliswoją obecnością dr inż. AdamWasilewski – Prezydent Lublina, któryrazem z Januszem Iberszerem wręczałSrebrne i Złote Honorowe Odznaki PZITSnadane przez Zarząd Główny.Złote Honorowe Odznaki PZITSotrzymali: Janusz Iberszer, TadeuszFijałka, Adam Janczewski, HenrykaPiotrowska, Witold Dadej, AndrzejAdamczuk, Andrzej Kozak i Halina Kulikowska.Srebrne Honorowe OdznakiPZITS otrzymali: Radosław Osiak,Krzysztof Marczuk, Teresa Kobylańska,Leokadia Sanecka i Piotr Bąkowski.Stowarzyszenie Inżynierów i TechnikówKomunikacji Rzeczpospolitej PolskiejOddział w Lublinie zorganizowało24.10.2008 r. konferencję regionalnąpoświęconą zagadnieniom drogowymzwiązanym z planowanymi do realizacjiinwestycjami w roku 2009 i latach następnychna terenie Lubelszczyzny. O planachGDDKiA Oddział Lublin mówił Wł. Rawski,zaś inwestycje w drogownictwie wojewódzkimzaprezentował Grzegorz Doboszz ZDW. Co będzie się działo na drogachLublina – omówił E. Janicki. Podczas spotkaniapodsumowano także dotychczasowądziałalność stowarzyszenia oraz przedstawionopropozycje do planu pracy narok przyszły. Zb. Mitura, przewodniczącyOkręgowej Rady LOIIB omówił tegorocznądziałalność samorządu zawodowego orazplany lubelskiej Izby na rok 2009.W dn.13-15.11.2008 odbyły się I LubelskieTargi Energetyczne „ENERGE-Oddział otrzymał listy gratulacyjneod Prezydenta Lublina i reprezentantóworganizacji inżynierskich działającychw regionie. Okolicznościowe gratulacjei życzenia dalszej owocnej działalnościwygłosili: A. Wasilewski – Prezydent Lublina,prof. A. Kusz – prezes TGE oraz prezesiSNT związanych z budownictwem.Część oficjalną zakończyło wystąpieniekol. K. Bąkowskiego, działającego w OddzialeLublin od początku jego powstania.Potem odbyła się uroczysta koleżeńskakolacja, podczas której wspominanominione lata stowarzyszenia.(opr. U.K.)TICS 2008” organizowane przez MiędzynarodoweTargi Lubelskie w CentrumTargowo-Wystawienniczym w Lublinie.W targach uczestniczyło ponad 70 wystawców.LOIIB sprawowała patronatnad imprezą. Nasi inżynierowie i technicyuczestniczyli w szkoleniach i konferencjach,które zostały specjalnie na tęokazję przygotowane. Można było zapoznaćsię m.in. z aktualnymi wymaganiaminormalizacyjnymi w odniesieniu donowoczesnych urządzeń elektroenergetycznych,oceną zgodności wyrobówelektroenergetycznych, małymi elektrowniamiwodnymi oraz odnawialnymiźródłami energii.26 Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA

Zbigniew Mitura – przewodniczącyTadeusz Cichosz – I wiceprzewodniczącyJanusz Iberszer – II wiceprzewodniczącyJoanna Gieroba – III wiceprzewodniczącyWojciech Szewczyk – skarbnikMariusz Bartkowiak – zastępca skarbnikaZbigniew Szcześniak – sekretarzJan Ludwik Ziółek – zastępca sekretarzaJerzy AdamczykJakub BłażukiewiczWiesław BocheńczykLeszek BogutaZbigniew CzopikPiotr DańkoAntoni DzięgielewskiJan KukiełkaAndrzej MroczekGrzegorz SzpringerJerzy SzymczykTadeusz WagnerLeszek WiślińskiJanusz WójtowiczFranciszek ZąbekWiesław ZdańkowskiBolesław Horyński – przewodniczącyAnna Halicka – wiceprzewodniczącaKazimierz Bonetyński – wiceprzewodniczącyEdward Wilczopolski – wiceprzewodniczącyWiesław Nurek – sekretarzAndrzej Adamczuk – członekJanusz Daniel – członekLech Dec – członekJerzy Ekiert – członekJerzy Kamiński – członekJerzy Kasperek – członekMaria Kosler – członekAndrzej Pichla – członekStanisław Plechawski – członekEdward Woźniak – członekWojciech Budzyński – przewodniczącyTomasz Kłyż – wiceprzewodniczącyEwa Błazik-Borowa– sekretarzBogumiła Błaszczyk – członekBartłomiej Cieślik – członekJanusz Fronczyk – członekAndrzej Szkuat – członekWładysław Król– przewodniczącyElżbieta Komor – wiceprzewodniczącaZbigniew Adamczuk – członekZbigniew Dobrowolski – członekRyszard Dołgan – członekMieczysław Hryciuk – członekMaria Elżbieta Klimek – członekKazimierz Kostrzanowski – członekTomasz Lis – członekWanda Sierpień – członekSławomir Smoliński – członekKatarzyna Trojanowska-Żuk– członekIwona Żak – członekAndrzej LeniakHenryk KorczewskiKrzysztof MiechówkaZenon MisztalRoman NowakAnna OstańskaKazimierz StelmaszczukJoanna Gieroba – członek PrezydiumKrajowej Rady PIIBZbigniew Mitura – członek Krajowej Rady PIIBEdward Woźniak – członek KKK PIIBMieczysław Król – członek KKK PIIBTadeusz Cichosz – członek Krajowej KomisjiUchwał i WnioskówLUBELSKA OKRĘGOWA IZBAINŻYNIERÓW BUDOWNICTWA20-029 Lublin, ul. M. C. Skłodowskiej 3 (parter)tel./fax 081 534-78-12, 081 532-76-31www.lub.piib.org.ple-mail: lub@piib.org.plBiuletyn Informacji Publicznej:www.bip.piib.org.plBiuro czynne: poniedziałek, środa, czwartek, piątekw godz. 8-16; wtorek w godz. 9-17Konto LOIIB:PEKAO SA 36124054971111000050101920pok. 5, tel. 081 534-78-11Dyrektor biura – pok. 6A, tel. 081 534-78-13Sekretariat biura – pok. 6, tel. 081 534-78-12Sekcja księgowości – pok. 6B, tel. 081 534-78-14Sekcja ewidencji członków Izby – pok. 7A,tel. 081 534-78-16Sekcja szkoleń – pok. 7B, tel. 081 534-78-17Sekcja uprawnień budowlanych – pok.7B,tel. 081 534-78-17Sekcja organów Izby – pok. 7, tel. 081 532-76-31Obsługa prawna i porady – pok. 11,tel. 081 534-73-3921-500 Biała Podlaska, ul. Narutowicza 10(Dom Technika NOT Oddział Regionalny),pok. nr 2 (I piętro)Terminy dyżurów: w poniedziałki i czwartkiw godz. 11-14; w środy w godz. 9-13biala@loiib.lublin.pltel. 083 343-62-05; fax 083 343-60-0822-100 Chełm, ul. Kopernika 8(Dom Technika NOT)Terminy dyżurów: we wtorki i czwartkiw godz. 15-18; w środy w godz. 15-19chelm@loiib.lublin.pl; tel. 082 565-69-8422-400 Zamość, ul. Rynek Wielki 6(Dom Technika NOT)Terminy dyżurów: w poniedziałki i środyw godz. 13-16; w piątki w godz. 12-16zamosc@loiib.lublin.pl; tel. 084 638-58-08– we wtorki w godz. 14-16Wiceprzewodniczący inż. Tadeusz Cichosz – 29.01; 13.05; 9.09Wiceprzewodnicząca mgr inż. Joanna Gieroba – 4.03; 13.05; 21.10Wiceprzewodniczący mgr inż. Janusz Iberszer – 19.02; 27.05; 23.09Sekretarz mgr inż. Zbigniew Szcześniak – 22.04; 17.06; 18.11Skarbnik mgr inż. Wojciech Szewczyk – 28.03; 19.08; 12.12Lublin ul. M.C. Skłodowskiej 3, pokój nr 11, tel. 081 534-73-39– w każdy piątek w godz. 9-13– w drugi wtorek miesiąca w godz. 16-17dr inż. Bolesław Horyński – 15.01; 8.04; 12.08; 18.11dr inż. Wiesław Nurek – 12.02; 13.05; 9.09; 9.12dr inż. Kazimierz Bonetyński – 11.03; 10.06; 14.10w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 3, tel. 081 534-73-36– pierwsza środa miesiąca w godz. 15-16w Chełmie, ul. Kopernika 8, tel. 082 565-69-84– pierwsza środa miesiąca w godz. 14-16w Zamościu, ul. Rynek Wielki 6, tel. 084 639-10-28– pierwsza środa miesiąca: maja, lipca, września, listopada w godz. 15-16Lubelski Inżynier BUDOWNICTWA27