KATARUNGANG PAMBARANGAY - LGRC DILG 10

PHILIPPINES- CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAMKATARUNGANGPAMBARANGAYU S A K A H A N D B O O K

Katarungang Pambarangay: Usa Ka HandbookMANUNULATMaricel VigoAtty. Marlon Manuel, SALIGANTEKNIKAL UG EDITORYAL TEAMAtty. Marlon Manuel, SALIGANDivina Lopez, LGSPMyn Garcia, LGSPVic Alfaro, LGSPEdgar Catalan, LGSPRaissa Jajurie, SALIGAN MindanaoRaymond Salas, SALIGAN MindanaoPedrito Acosta, Region 12Liza del Norte, IPHCAllan Carpio, RCEDTIGHUBADJanilo RubiatoTIGADIBUHO UG TIGADISENYO SA KOBERArnold BeroyaART DIRECTION UG LAYOUTAlecks P. Pabico/Disenyong Magilas

KATARUNGANGPAMBARANGAYU S A K A H A N D B O O K

Katarungang Pambarangay: USa Ka HandbookTanang Katungod Gihuptan (All Rights Reserved)Ang Philippines-Canada Local Government SupportProgram (LGSP) nagdasig sa pag-gamit, paghubad, ugpagkopya ning maong “handbook” apan dili sa katuyuannga mag-negosyo o makaganansiya, uban sa tukmang pagilangadto sa LGSP.Bisan pa nga makatarunganong paningkamot ug pagampingang gihimo atul sa paghikay ning maong“handbook”, ang tigmantala (“publisher”), ang mgamisalmot ug mi-amot (“contributors”) ug mga manunulat(“writers”) dili mamahimong pakasad-on alang sa bisanunsa man nga panghitabu nga nanukad diha sa pag-gamitniini o sa mga impormasyon nga nahasulat ning maong“handbook”.ISBN 971-92952-0-1Printed and bound in Manila, PhilippinesPublished by:Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN)1/F Hoffner Bldg., Social Development ComplexAteneo de Manila University, Loyola Heights, 1108Quezon City, Philippines✆ (632) 4266001 local 4858 or 4860Philippines-Canada Local Government SupportProgram (LGSP)Unit 1507 Jollibee PlazaEmerald Avenue, 1600 Pasig City, Philippines✆ (632) 637 3511-13www.lgsp.org.phKining proyekto gipahigayon uban sa tabang-pinansiyal saGobyerno sa Nasud Canada pinaagi sa CanadianInternational Development Agency (CIDA).

PHILIPPINES-CANADALOCAL GOVERNMENTSUPPORT PROGRAMProgramme de soutien auxgouvernments locauxUSA KA PROYEKTO SADepartment of the Interiorand Local Government (DILG)National Economic andDevelopment Authority (NEDA)Canadian InternationalDevelopment AgencyGIPATUMAN SAAgriteam Canadawww.agriteam.caFederation of CanadianMunicipalities (FCM)www.fcm.ca

MGA KAUNDANPasi-unang PulongPasalamatPasi-unang Pamahayag sa TagsulatKahulugan sa mga Pulong ug TerminoIntroduksiyonviiixxixiii1UNANG BAHIN: AKTUWAL NGA PROSESOKapitulo 1 — Katukuran sa LuponKapitulo 2 — Pagpatiwala Pinaagisa Punong BarangayKapitulo 3 — Husay Pinaagi PangkatTagapagkasundoKapitulo 4 — “Arbitration”Kapitulo 5 — Lumadnong Pamaagisa Pagsulbad sa Panagbangi920335258IKADUHANG BAHIN: MGA BENEPISYO, INSENTIBOUG GANTING PASIDUNGOGKapitulo 1 — Libreng Pag-eskwelaKapitulo 2 — Insentibo ug mga GantingPasidungog6973Annexes — Katarungang Pambarangay FormsKP Form # 1KP Form # 2KP Form # 3KP Form # 4KP Form # 5KP Form # 6KP Form # 7KP Form # 8KP Form # 9KP Form # 10KP Form # 11KP Form # 12Notice to Constitute the LuponAppointment LetterNotice of AppointmentList of Appointed Lupon MembersLupon Member Oath StatementWithdrawal of AppointmentComplainant’s FormNotice of HearingSummon for the RespondentNotice for Constitution of PangkatNotice to Chosen Pangkat MemberNotice of Hearing (ConciliationProceedings)

KP Form #13KP Form #14KP Form # 15KP Form # 16KP Form # 17KP Form # 18KP Form # 19KP Form # 20KP Form # 21KP Form # 22KP Form # 23KP Form # 24KP Form # 25KP Form # 26KP Form # 27KP Form # 28Subpoena LetterAgreement for ArbitrationArbitration AwardAmicable SettlementRepudiationNotice of Hearing for ComplainantNotice of Hearing for RespondentCertification to File Action (fromLupon Secretary)Certification to File Action (fromPangkat Secretary)Certification to File ActionCertification to Bar ActionCertification to Bar CounterclaimMotion for ExecutionNotice of Hearing (Re: Motion forExecutionNotice of ExecutionMonthly Transmittal of Final Reports

PASIUNANG PULONGUSA ka dakung garbu alang kanamo sa Departmentof Interior and Local Government (DILG) ngamahimong saksi, kabahin ug kaabag sa lokal ngapang-gamhanan. Tungod niini, dakung kalipay ningmaong ahensiya nga nahimong tipik ug kabahin salabing bag-ong publikasyon sa Philippines-CanadaGovernment Support Program (LGSP), angKatarungang Pambarangay: Usa ka Handbook.Ang Akta Republika 7160 nga mas naila nga1991 Local Government Code (Kodigo sa Lokal ngaPang-gobyerno sa tuig 1991) naghatag ngadto samga barangay ug gahum sa pagpatuman sakahapsay ug kalinaw ug sa paghatag ug suportaalang sa epektibo nga pagpatuman sa tawhanongkatungod ug hustisya. Ang paghatag ug mas dakunggahum ngadto sa mga lokal nga gobyerno(desentralisasyon) maoy nagtukmod aron ilhon angKatarungang Pambarangay o Barangay JusticeSystem isip alternatibo nga lugar/dapit/pamaagi sapagsulbad sa mga panagbangi/kagubot/buroka/bikil. Ang hagit nga gisagubang karon sa mga lokalnga gobyerno mao ang pagpahalapad ug pagpalig-onsa Kataraungang Pambarangay isip usa ka labingmapuslanon nga mekanismo/pamaagi sa pagdumalasa hustisya, pagsulong sa pagpanalipod satawhanong katungod, ug pagsulbad ug pagpatungasa mga panagbikil diha sa ang-ang sa barangay samalinawon nga pamaagi.Ang Katarungang Pambarangay: Usa ka Handbookmuhatag sa mga lokal nga gobyerno ug sayon gamitonnga pamaagi sa pagsagubang sa maong hagit.Kini ang gikinahanglan aron muusbaw angkasayuran ug pagsabot sa hisgutanang katarungangpambarangay ug sa pagkamahinungdanon niini isipdugang gahum ug alternatibong pamaagi alang saKATARUNGANG PAMBARANGAYvii

pagsulbad sa mga panagbikil sa mga komunidad ugsulod sa pamilya diha sa ang-ang sa barangay.Gumikan sa nagkakusog nga panginahanglan ngamakaangkon ug hustisya, angayan nga gamitonkini’ng mekanismo sa mas halapad ug aktibo ngapamaagi sa pagpalambo sa kalinaw sa labing ubosnga bahin sa katilingban. Ang Punong Barangay(Barangay Heads), mga miyembro sa LupongTagapamayapa (Peace Council) ug ang komunidadmakadawat ug dakung benepisyo gikan niiningpublikasyon. Dugang pa, ang mga naningkamotalang sa kalambu-an (development workers), mgatulunghaan (academe) ug mga non-governmentalorganization ug mga organisasyon sa katawhan(people’s organization) makapahimulos usab niiningmaong libro nga mahimong gamiton sa ilanggimbuhaton kalabot sa hustisya sa barangay.Kining maong gimbuhaton daku ug ika-abag sapaningkamot sa DILG sa pagpahalapad sa kahibalokalabot sa pang-gobyerno pinaagi Local GovernmentAcademy ug sa mga rehiyonal nga sentro sa pagtuonubos ning ahensiya.Kini nga libro muhatag ug giya alang sa masgipalambu nga pamagi sa pagsulbad sa mga bikil ugdaku kini ug ikatabang ngadto sa pagpalambu sakahibalo ug pagpoalig-on sa pagdumala sa barangayug hustisya. Tungod niini, ang DILG midayeg ngadtosa Philippines-Canada Local Government SupportProgram gumikan sa hugot nga pagpaningkamot ugmakahulogan nga kontribusyon aron dugang pa ngamapalambu ang pagdumala sa barangay isipimportante nga elemento sa maayo, matinubagon ugresponsible nga pang gobyerno lokal.HON. JOSE D. LINA, JR.SecretaryDepartment of the Interior and Local GovernmentviiiUSA KA HANDBOOK

PASALAMATBililhon ug importante ang nahimong suporta, pagabagug mamugna-on nga kontribusyon (creativecontributions) sa mga musunod nga indibidwal uginstitusyon sa pagkumleto ning maong libro/publikasyon:The Philippines-Canada Local Government SupportPorgram (LGSP) nga gipanguluhan ni Alix Yule ugMarion Maceda Villanueva sa paghatag uggikinahanglang direksyon ug suporta;Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN) ,ilabi na kay Manlalaban (Attorney) Marlon J. Manuel,sa ilang pagpakig-tambayayong;Maricel Vigo alang sa kinatibuk-ang pagsulat ug dikatupongannga kontribusyon-teknikal;LGSP Area Managers Tess Gajo, Merlinda Hussein,Evelyn Jiz ug ang mga LGSP Program Officers nga silasi Vic Alfaro, Edgar Catalan, Abduljim Hassan ug CrisTagupa tungod sa ilang bililhon ug mapuslanon ngapag-abag;LGSP Local Resource Partners nga sila si Raissa Jajureug Raymond Salas sa SALIGAN Mindanao, PedritoAcosta (Rehiyon 12), Liza del Norte (Institute ofPrimary Health Care or IPHC), Allan Carpio (ResourceCenter for Empowerment and Development or RCED)alang sa ilang kontribusyon teknikal;Divina Luz Lopez alang sa iyang pagdumala sakinatibuk-ang proyekto ug sa iyang teknikal ngakahanas sa pagsiguro sa kalidad niining libro/publikasyon;KATARUNGANG PAMBARANGAYix

Myn Garcia alang sa paghatag ug teknikal ugmamugna-on nga direksiyon, ug sa kinatibuk-angpagdumala sa desinyo, layout ug produksiyon;Arnold Beroya alang sa paghulagway ug mgahulagway, ug Alecks Pabico alang sa layout ugkinatibuk-ang direksiyon sa sining;Raymond Olivares, Janilo Rubiato, ug Tess Tajanlangitalang sa paghubad niining libro ngadto sapinulongang Tagalog, Cebuano, ug Ilonggo;Ria Adapon ug Sef Carandang alang sa kinatibuk-angpagpakiglambigit ug sa gimbuhaton editoryal;Gigi Barazon ug uban pang sakop sa LGSPAdministrative staff sa paghatag ug suporta.xUSA KA HANDBOOK

PASIUNANG PAMAHAYAGGIKAN SA TAGSULATANG Katarungang Pambarangay: Usa ka Handbookusa ka labing bag-ong publikasyon/libro saPhilippines-Canada Local Government SupportProgram (LGSP) isip kabahin sa katungdanan niini sapagpahalapad sa usa ka epektibo ug matinubagonnga pang-gobyerno sa barangay.Ang Akta Republika 7160 o mas naila nga LocalGovernment Code sa tuig 1991 mao angmipahalapad sa nasakupan ug gahum sakatarungang pambarangay o barangay justicesystem nga gi-desinyo dili lamang aron mulu-ag angnagtapun-og nga mga kaso sa korte apan sa katuyuannga matubag ang dili patas nga pamaagi sapagkab-ot ug histisya, ilabi na kadtong nasinati-an samga gagmay’ng komunidad. Ang barangay, isipmaoy batakang bahin politikal (basic political unit) sanasud, anaa sa labing bentaha nga posisyon/kahimtang alang sa pagpahigayon sa pagsulbad opagpatunga sa mga panagbingkil sa komunidad ugsa pamilya, duyog sa sa katungdanan niini sapaghatag ug mga batakang serbisyo.Pinaagi sa pagpalig-on ug paghatag ug gahum samga lokal nga gobyerno sa Kasadpang Visayas ug saMindanao, ang LGSP nag-desinyo ug mga lakangalang sa pagpalig-on sa pagdumala sa barangay,lakip na ang pagpahimsog ug pagpahalapad sa paggamitug mga pamaagi sa sistema sa hustisya sabarangay (barangay justice system). AngKatarungang Pambarangay: Usa ka Handbook gidesinyonga mahimong sayon ang pag-gamit ugpagbasa niini ug isip simple nga himan sapagpalambo sa kahibalo labot sa katarungangpambarangay isip epektibo nga mekanismo sapagsulbad sa mga panagbingkil sa barangay.KATARUNGANG PAMBARANGAYxi

Kining handbook nagtumong sa pagpa-usbaw sapagsabot sa mga Punong Barangay (Barangay Heads)ug mga miyembro sa Lupong Tagapamayapa(Barangay Peace Council) kalabot sa mga proceso ugpamaagi sa sistemang hustisya pambarangay(Barangay justice system) aron ilang mapahalapadang pag-gamit niini sa tagsa nila ka komunidad.Nagtumong usab kini sa paghatag ug praktikal ngakinatibuk-ang panglantaw alang sa mga miyembro sakomunidad — mga “paralegals”, non-governmentorganizations, ug organisasyon sa katawhan — maykalabutan sa papel ug benepisyo sa katarungangpambarangay ngadto sa tagsa-tagsa nila ka kinabuhi.Sa maong pamaagi, ang LGSP naglaum nga, sabisan unsa man nga pamaagi, makahimo kini ugpagbag-o sa kinabuhi sa katawhan pinaagi sa pagamotalang sa mas maayo nga pagsabot ugmabungahon nga pagdumala sa sistemang hustisyapambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Usaka Handbook usa lamang ka yano nga kontribusyonaron makamugna ug mas dakung kasayuran labot saalternatibong pamaagi itandi sa mapahitas-on oelitista ug komplikado nga sistemang legal, ngakasagaran napun-an sa malisod ug tungason ngamga procesong legal. Kining publikasyon usa kapamaagi sa paghatag ug gahum ngadto sa labingubos nga ang-ang sa komunidad sa pagbarog sailang batakang katungod ug paghatag kanila ugsayon apan malungtaron nga pamaagi sa pagkab-otniini.Philippines-Canada Local GovernmentSupport ProgramxiiUSA KA HANDBOOK

KAHULUGAN SA MGAPULONG O TERMINOAdjudication — gahum sa korte o ahensiya sagobyerno nga dunay gahum sama sa husgado sapagdesisyon sa mga kaso nga gipasaka sa ilanghawanan ug ilawom sa ilang hurisdiksiyon.Amicable settlement (malinawong panagsabot) —ang kasabutan nga nakab-ot diha sa proceso sapagpataliwala (mediation) o husay (conciliation)Arbitration — ang proceso diin ang usa ka tawo opundok sa tawo gikan sa gawas sa husgado ma-oang gipili sa magkaatbang nga partido nga mao angmudesisyon sa ilang panagbangi o away.Arbitration Award — desisyon nga nakab-ot sapangulo sa lupon (lupon chairperson) o sa pangkatpinaagi sa gisulat nga kasabutan sa mga nagkabanginga partido.Attachment — usa ka temporaryo nga remedyo saporma sa usa ka mandu nga gipakanaog sa huwesnga nagtaral sa kaso diin ang kabtangan/propedadsa usa ka partido pagakuhaon ug dad-on sakustodiya sa balaud isip seguridad sa pagtagbaw okatumanan sa desisyon nga maangkon sa mudaognga partido; kini mahimong ipahigayon diha sapagsugod sa kaso o sa bisan unsang higayon humannga napasaka na ang kaso apan sa dili pa ang pinalnga desisyon.Complainant — tagreklamo, nagsumbong, oagrabaydo nga partido.Complaint (reklamo, sumbong) — ang hamubo ngapamahayag sa tanang panghitabu ug kamatuuran ngamao’y basihan sa kaso o reklamo sa complainant.KATARUNGANG PAMBARANGAYxiii

Conciliation (husay, panaghusay, panagsabot-sabot)— ang proceso diin ang pangkat dili mugamit saiyang gahum sa pagdesisyon ug pagrekomenda,hinunu-a, ma-o ang pag-abag sa duha ka partido sapag-ila sa mga isyu ug mga mamahimong lakang satumong nga makakab-ot ug panaghusay pinaagi sapanag-uyon alang sa katagbawan sa duha ka bahin.Delivery of Personal Property or Replevin(pagtunol ug personal nga pagkabutang/kabtangan/propedad) — usa ka temporaryo nga remedyo diinang huwes nga nagtaral sa kasong pagbawi ugpersonal nga propedad mupakanaog ug mandu alangsa pagtunol sa nasangpit nga propedad sa naghangyoniini (movant) o sa partido nga mipasaka sa petisyonhuman nga siya nagbayad ug pyansa isip pagsiguronga iya kining i-uli o pagtubag sa mga danyos.Execution (pagpatuman) — ang proceso sapagpatuman o pagtagbaw sa desisyon sa korte paborsa usa o sa duha ka partido sa pinugos nga pamaagi.Kini naglangkob sa pagpatuman sa mga termino samalinawong kasabutan o “arbitration award” kalabotsa pag-awhag o pagmandu sa si bisan kinsa sa mgapartido sa paghimo ug usa ka butang, paghatag ugusa ka butang o pagdumili sa pahimo ug pipila kamga lakang o butang.Habeas Corpus — usa ka proceso sa husgado nganagtumong sa pagpagawas o kabuhi-an ang usa katawo nga gidakop o gibilanggo sa pamaagi ngasupak sa balaud (illegal) o sa pagbalik kaniya ngadtosa kustodiya o pagbantay sa usa ka tawo ngagihikawan sa ingon.Incompetent (kakulang sa katakus) — tawo ngagisilotan ug penalidad o silot nga nagtangtang saiyang katungod-sibil; o nahiluna a balay tambalanan,gisangla, masinupakon, bungol o dunay hamubo ngaang-ang sa pangisip (dumb) ug walay katakus sapagpasabot; tawo nga dunay kakuli-an sa pangisipbisan pa nga usahay ana-a siya sa husto ngaxivUSA KA HANDBOOK

pangisip, o usa ka tawo nga bisan pa nagbaton ugtukmang pangisip apan gumikan sa iyang edad,balatian, kahuyang sa panghuna-huna, ug uban pangsusamang hinungdan, walay katakus sa pag-ampingsa iyang kaugalingon o pagdumala sa iyang mgapagkabutang kung walay kaabag nga naghatodkaniya sa kahimtang diin sayon siya nga mahimongbiktima sa pagpanglingla o pagpanghimulos.Jurisdiction (hurisdiksiyon) — ang gahum sapagpaminaw ug pagdesisyon sa kaso. Kini ngagahum nanukad sa balaud ug dili mahimong sabotsabutanlamang sa mga partido.Katarungang Pambarangay (KP) — sistema sapagpaluntad ug hustisya diha sa ang-ang sa barangaysa tumong nga mahusay sa malinawon nga pamaagiang mga panagbangi o away pinaagi sa pagpataliwala/pagpatunga (mediation), husay (conciliation) o“arbitration” tali sa miyembro sa pamilya o barangaynga di na kinahanglan pa nga mudangop sa korte.Lupong Tagapamayapa (Lupon) — pundok ogrupo nga gitukod sa matag barangay ngagilangkoban sa punong barangay isip pangulo(chairperson) ug sa di muubos sa napulo apan dimusobra sa beinte ka miyembro diin maga-gikan ugpagapili-on ang mga miyembro sa pangkat.Mediation (pagpataliwala, pagpatunga) — procesodiin ang pangulo sa lupon o ang punong barangaymuaabag sa nagkabangi nga partido sa pagkab-ot ugpanaghusay pinaagi sa pag-uyon alang sakatagbawan sa nagkaatbang nga bahin.Minor (menor de edad) — tawo nga nagpangidaronubos sa 18 anyos.Next of Kin (labing suod nga kabanay) — paryente okabanay o usa ka responsible nga higala diinnagpuyo ang usa ka menor de edad o usa ka tawonga kulang sa katakus.KATARUNGANG PAMBARANGAYxv

Pangkat Tagpagkasundo (pangkat) — pundok samga maghuhusay nga gitukod gikan sa miyembro salupon sa matag kagubot, panagbangi o away ngagidala diha sa lupon; gilangkuban kini sa tulo kamiyembro nga gipili human mapakyas ang punongbarangay sa iyang paningkamot nga magpataliwala.Preliminary Injunction (temporaryo nga pagdumili)— usa ka temporaryo nga remedyo sa porma sa usaka mandu gikan sa huwes nga nagtaral sa kaso.Mahimo kining imandu sa huwes sa bisan asa ngabahin sa proceso apan sa dili pa ang pagpakanaog ugpinal nga desisyon sa tumong nga kapugngan ang usaka tawo sa paghimo ug usa ka butang o lakang.Repudiation (pagbalewala, pagsupak, dilipagdawat, pagbalibad) — akto sa pagsupak,pagbalewala, dili pagdawat sa pagka-balido sa mgatermino ug kondisyunes sa usa ka kasabutan sahinungdan nga kini nakab-ot nga supak sa iyangkabubut-on gumikan sa pagtikas, pagpamugos opagpanghulga.Respondent/defendant — gireklamo, sinumbongStatute of Limitation — balaud nga nagbabag onagdumili sa pagpasaka ug kaso batuk sa usa ka tawohuman nga milapas na ang panahon nga gitakda sabalaud sa tukma nga pagpasang-at sa maong kaso.Support Pendente Lite — temporaryo nga remedyosa porma sa usa ka mandu sa korte nga nagtaral sakaso nga nagmandu sa paghatag ug kwarta, pinuyanan,beste, o edukasyon ug pagtatap-medikal paborsa tawo nga dunay katungod sa ingonVenue (lugar sa kaso) — ang dapit o lugar diin angkaso mahimong taralon, paminawon, ug desisyunan.Wala kini gilatid sa balaud, gawas lamang sa mgakasong kriminal, ug mamahimo kining panagsabotsabutansa mga partido.xviUSA KA HANDBOOK

INTRODUKSYONANG Katarungang Pambarangay o sistemanghustisya pambarangay (barangay justice system) usaka mekanismo nga nanukad sa komunidad uggipatuman sa barangay nga mao ang batakang unitpolitikal sa nasud. Isip mekanismo nga anhanakabase sa komunidad alang sa pagsulbad sa mgapanagbangi ug panagbingkil, nahisakop niini angmga di-pagsinabtanay ug bangi tali sa mgamiyembro sa maong komunidad (kasagaran nganahimutang sa maong syudad o lungsod) ugnaglambigit kini sa punong barangay ug uban pangmiyembro sa komunidad (mga miyembro sa lupon)isip tigpataliwala (tigpantunga, maghuhusay, ug saubang higayon, lakip usab ang mga “arbitrators”).Ang pagtukod ug pagpadagan sa sistemanghustisya pambarangay (barangay justice system)gimandu ilawom sa Akta Republika 7160 o mas nailanga Local Government Code of 1991 (Kodigo sa Lokalnga Pang-gamhanan sa tuig 1991). Sa wala pa angmaong balaud, ang pagtukod sa barangay justicesystem nalatid sa Presidential Decree 1508 niadtongtuig 1978 ug Batas Pambansa Blg. 337 o ang gitawagnga 1983 Local Government Code.Dihang unang gimandu sa PD 1508 angpagtukod sa barangay justice system, ang balaudnagtumong sa pagkab-ot sa mga musunod:Pagpalambo sa paspas nga pagpahamtang sahustisyaPagkunhod sa pataka ug walay tumong ngapagpasaka ug kaso sa kortePapakunhod sa nagtapun-og nga mga kaso sakorte sa tumong nga mapanindot ang kalidadsa hustisya nga luwatan sa mga husgado

Pagpadayon ug pag-ila sa naandan na ngatradisyon sa malinawong paghusay sa mgapanagbangi diha sa ang-ang sa komunidad.Kining nasangpit nga mga katuyuan naa usabnalatid sa Pagsulundan sa Katarungang Pambarangaynga gimugna sa DILG niadtong Hunyo 1, 1992,subay sa gimandu sa Local Government Code. Kininga mga pagsulundan nagsilbi karon isippagsulundan sa implementasyon (implementngrules) sa mga probisyon sa Local Government Codekalabot sa pagtukod, pagdumala ug papadagan sabarangay justice system.Ilawom sa barangay justice system, ang dakungpamaagi sa pagsulbad sa panagbangi mao angpaghatag ug dalan diin ang nagkabangi nga partidomaoy mangita ug solusyon nga mahimong dawatonsa magkaatbang nga bahin. Gani, ang nag-una ngapapel sa sistema dili mao ang pagdesisyon sa bangiug pagpakanaog ug solusyon ngadto sa mga partidokun dili mao nga tabangan ang mga partido sapaghisgot sa mga posibleng malinawong paghusaysa ilang panagbikil. Ang punong barangay ug angpundok sa mgaSa simple nga pulong,ang barangay justicesystem naghatag ugmahigala-on, inot/dilimagasto (inexpensive),ug paspas ngapamaagi sa paghusaysa mga panagbangidiin ang mga partidogawasnon sapagpangita ug mgalakang alang samalinawong kasabutanug di na kinahanglanpa nga mudangopngadto sa korte.maghuhusay (luponmembers) dilimubarog isip mgahuwes o maghuhukomkun dili isipmagpapahigayon ugtigpataliwala sa duhaka partido sa ilangpaghisgot samalinawong solusyon.Gumikan niini, angpersonal ngapagpatim-aw/pagpakita ugpagsalmot sanagkabangi ngapartido ang2 USA KA HANDBOOK

ginkinahanglan, ug ang kapakyas sa pagpatim-awnga walay igong hinungdan ang nagtangag ugtukmang silot. Ug gumikan usab nga gikinahanglanang personal nga pagpatim-aw ug pagsalmot sanagkabangi nga partido diha sa proceso sa husay,ang mga panagbangi nga naglambigit sa mga dilinatural nga persona sama sa mga korporasyon angdili mamahimong ipailawom sa proceso sa husaydiha sa barangay justice system.Ang barangayjustice systemnaghatag ugalternatibongpamaagi sapagsulbad sa mgapanagbangi itandisa mahal ug dugaynga proceso sapaghusay sa kasosa mga regularnga korte. Inaynga mupailawomsa usa kaSa pipila ka dapit diin dilisayon nga makab-ot angkorte, gumikan sa kalayo salugar o tungod sa kamahalsa gasto sa asunto, angbarangay justice system,bisan pa man sa pipila kamga kakuli-an niini, maolamang ang nag-inusarangpamaagi nga magamit samga kabus alang sapagsulbad sa ilangpanagbingkil.hilabihan ka teknikal nga proceso sa pagsang-at ugpormal nga reklamo ug pagpresentar ug ebidensiya sakorte, ang nagkabangi nga partido ang pagahataganug kahigayunan sa paghisgot-hisgot aron malinawonnga masulbad ang ilang di-pagsinabtanay. Angteknikal nga proceso ug mga pagsulundan (rules) ngakasagaran makit-an sa korte ang dili ipatuman sabarangay justice system. Ang pagpasaka ug kaso sakorte ug ang pagpanalipod sa kaugalingon batuk samaong reklamo ang nagkinahanglan sa serbisyo sausa ka aogado. Apan sa barangay justice system, angnagkabangi nga partido dili na kinahanglan ugabogado. Sa pagkamatuod, ang balaud dayag nganagdumili sa mga abogado sa pag-apil-apil sa procesosa husay sa barangay. Samtang ang mga kaso ngagitaral sa korte ang mulungtad ngadto sa pipila katuig ayha masulbad, ang mg akaso nga gipaagi sabarangay justice system ang mulungtad lamang ugKATARUNGANG PAMBARANGAY3

pipila ka semana.Sa simple nga pulong, ang barangay justicesystem naghatag ug mahigala-on, inot/dili magasto(inexpensive), ug paspas nga pamaagi sa paghusaysa mga panagbangi diin ang mga partido gawasnonsa pagpangita ug mga lakang alang sa malinawongkasabutan ug di na kinahanglan pa nga mudangopngadto sa korte.Sa hisgutanan kalabot sa pagkab-ot ug hustisya,ang barangay justice system naghatag ug mgamekanismo nga sayon maangkon alang sa pagsulbadsa hisgutanang hustisya alang sa mga kabus. Sapipila ka dapit diin dili sayon nga makab-ot ang korte,gumikan sa kalayo sa lugar o tungod sa kamahal sagasto sa asunto, ang barangay justice system, bisanpa man sa pipila ka mga kakuli-an niini, mao lamangang nag-inusarang pamaagi nga magamit sa mgakabus alang sa pagsulbad sa ilang panagbingkil.Ang barangay justice system nagtuyo usab sapag-abag sa mga korte sa pagpaluntad sa hustisya.Alang sa mga kaso nga nahisakop sa barangayjustice system, pugson gayud ang mga partido sapagpailawom sa proceso sa barangay justice systemayha pa sila tugutan sa pagdangop sa korte. Angkapakyas sa paghimo sa ingon nagpasabot ngamahimong ibasura ang reklamo o ang kontrareklamo(counterclaim). Ang nagkabangi nga partidotugutan lamang sa pagsang-at sa kaso ngadto sakorte sa higayon nga mapakyas ang barangay justicesystem sa pagsulbad sa kagubot. Ang Labaw’ngHukmanan (Korte Suprema) mipagawas ugAdministrative Circular No. 14–93 niadtong Hulyo15, 1993 ug kini nagmandu sa tanang korte nga dilidawaton ang mga kasong nahisakop sa gahum sabarangay justice system kung ang maong mga kasodirekta nga gisang-at sa korte ug wala mi-agi sapaghusay sa barangay. Gilauman nga mukunhod anggidaghanon sa mga kaso tali sa mga miyembro sasamang komunidad kung ang panagbangi ang4 USA KA HANDBOOK

mahusay sa malinawong pamaagi diha mismo sakomunidad. Kini makatabang sa pagpakunhod sanagtapun-og na nga mga kaso sa korte ug, gilaumannga mulambo ang pagka-epektibo ug kalidad sa mgakorte sa pagpaluntad ug husitisya. Ang barangayjustice system maingon nga usa ka alternatibo ugmahimo usab nga kaabag sa sistema sa korte.Ang barangay justice system nagpahalapad sapag-gamit sa tinahod ug naandan na nga tradisyonug pamaagi sa mga komunidad sa paghusay sa mgapanagbangi tali sa mga miyembro niini. Ang mgaFilipino kasagaran nga mudangop ug mangayo ugtabang ngadto sa mga hamtung ug katigulangangmiyembro sa pamilya, sa komunidad, o sa mgapangulo sa tribu sa pagsulbad sa pagabangi tali samiyebro sa maong pamilya o komunidad. Mao kiniang kasagaran nga pamaagi nga gi-ila ug pormal ngagipahiluna sa barangay justice system. Inay nga mgamiyembro sa pamilya, katigulangan sa komunidad omga pangulo sa tribu mao ang himuon ngadangpanan, ang barangay justice system mugamit samga punong barangay ug mga miyembro sa luponnga gitudlo gikan sa tinahod nga mga miyembro sakomunidad. Isip pag-ila sa naandan ug tradisyonalnga kinaiya/kustombre (customs) sa pipila kalumadnong komunidad, ang balaud sa barangayjustice system nagtugot sa maong mga komunidadsa paggamit sa ilang tradisyonal ug pinasahi ngapamaagi sa pagsulbad sa kagubot tali sa mga sakopniini. Ang lokal nga sistema sa pagsulbad sapanagbangi pinaagi sa konseho sa mga datu,Ang Labaw’ng Hukmanan (Korte Suprema)mipagawas ug Administrative Circular No. 14 –93 niadtong Hulyo 15, 1993 ug kini nagmandusa tanang korte nga dili dawaton ang mgakasong nahisakop sa gahum sa barangayjustice system kung ang maong mga kasodirekta nga gisang-at sa korte ug wala mi-agi sapaghusay sa barangay.KATARUNGANG PAMBARANGAY5

pangulo sa tribu o pundok sa mga katigulangan maoang ilhon ug tumanon isip dunay susamang kusogug epekto sa proceso nga gilatid sa balaud.Ang kalig-on sa barangay justice system naamakit-an sa kamatuuran nga kini anha nanukad sakomunidad, ug kini gipatuman sa mga miyembro sakomunidad ginamit ang tradisyonal nga pamaagi sapaghusay sa kagubot. Sa maong pamaagi, angnagkabangi nga partido ang gilauman nga maskomportable ug pahiluna sa pagsabot-sabot sa ilangproblema ug sa pagpangita ug solusyon sapanagbingkil. Gilauman usab nga gumikan kay angbarangay justice system anha man nanukad sakomunidad, masiguro nga ang mga partido mutumano mutahod sa malinawong husay nga ilanggikasabutan. Sa katapusan, ang barangay justicesystem gipanglantaw nga magmalampuson satumong niini subay ug tukma sa ngalan niini. Kinigilauman nga magsiguro nga mapalungtad anghusitsya sa labing ubos nga ang-ang sa katilingban.Ang unang bahin ning “handbook” nagbatbat saaktuwal nga proceso sa katarungang pambarangay(KP). Ang ikaduhang bahin naghisgot sa mgabenepisyo, insentibo ug mga ganting pasidungogilawom sa sistema. Ang mga “annexes” naglangkobsa mga aktuwal nga “sample” sa tanang pormas saKP (KP forms) nga gamiton sa proceso, isip basehano ehemplo.Kining “handbook” ang gihubad usab sa tulo kamga pinulungang Filipino sama sa Tagalog, Cebuano,ug Ilonggo sa tumong nga kini magpahigayon ugmas halapad nga kapuslanan ug pagsabot sa sistemadiha sa ang-ang sa mga komunidad. Dugang pa, ang“handbook” sa barangay justice system alang saARMM ang padayon pang gipaningkamutan ngamahuman gumikan kay kini ang naglantaw ugnagtuon sa kasamtangang lumadnon ug tradisyonalnga mekanismo sa pagpatunhay sa hustisya diha sakulturang Muslim ug Moro.6 USA KA HANDBOOK

U N A N G B A H I NAKTUWALNGA PROSESO

K A P I T U L O IKATUKURAN SA LUPONUSA KA BUNTAG,SA BARANGAYPAG-ASA…MAAYONG BUNTAG KAPITAN PEDRING.MAAYONG BUNTAG USAB.CONGRATULATIONS SABAG-ONG PUNONGBARANGAY SA BAGONGDIWA? UNSA MAY AKONGIKA ALAGADNIMO?SALAMAT. NIANHI KO SA TUYONGA MANGUTANA KALABOT SAPAGPATUMAN SA BARANGAYJUSTICESYSTEM SAAMONGBARANGAY.WA KA MASAYOP SATAWONG IMONGGI-ADTUAN.LINGKOD, UGPAGKAPE UNA.KAPITANA CELIA, ANG BARANGAY JUSTICE OKATARUNGANG PAMBARANGAY USA SA LABINGIMPORTANTE NGA PAMAAGI SA MATARONG UGPASPAS NGA PAGSULBAD SA MGA PANAGBANGI.KINI USA KA IMPORTANTENG BAHIN SAKATUNGDANAN SA BARANGAY SA PAGPATUNHAYSA KALINAW UG MAAYONG PAGPUYO TALI SAMGA SAKOP SA ATONG BARANGAY. USA USABKINI KA PAG-ILA SA KATAKUS SA BARANGAY UGSA IYANG MGA LIDER SA PAGPAHIGAYON UGPANAGHUSAY UG PAGSULBAD SA MGAPANAGBANGI DIHA SA ILANG ANG-ANG (LEVEL).

MA-O BA. ANG PUNONG BARANGAY LANG BA MAOYDUNAY KATUNGOD SA PAGTUKOD SA LUPON?TINUOD KANA. ANG PUNONG BARANGAYMAOY MUTUDLO SA MAMAHIMONGMIYEMBRO SA LUPON. EKSKLUSIBOKINI NGA KATUNGOD SA PUNONGBARANGAY – DI NA KINAHANGLAN PA ANGPAGTUGOT, KUMPIRMASYON, O PAG-APRUBA OPAG-UGYON SA SANGGUNIANG BARANGAY.UNSAY MAHITABO KUNGMAPAKYAS ANG PUNONGBARANGAY SA PAGTUKOD SALUPON?MAMAHIMO SIYA NGA MAGATUBANG UG KASO NGAPAGPASAGAD SA KATUNG-DANAN UG IPAILAWOM SASILOT ADMINISTRATIBO.MA-O BA? KANUS-A UGUNSAON MAN PAGTUKOD SALUPON?SULOD SA KINSE KA ADLAWSUGOD SA IMONG PAGPANGA-LAGAD ISIP PUNONGBARANGAY, KINAHANGLANMUPAGAWAS KA UG PAHI-BALO O KUN “NOTICE” SAKATUKURAN SA LUPON. SAMAONG PAHIBALO, IMONGILAKIP ANG LISTAHAN SAPANGALAN SA MGA TAWONGA TUYO NIMONGMAMAHIMONG MIYEMBRO SALUPON.PILA KA TAWO ANGMAMAHIMONG ILAKIPSA LISTAHAN?DILI MUUBOS SA NAPULOAPAN DILI MUSOBRA SABEINTE KA TAWO.10 USA KA HANDBOOK

KINSA MAN ANG KWALIPIKADO NGA MAMAHIMONGMIYEMBRO SA LUPON?BISAN KINSA NGA AKTUWAL NGA NANIMUYO ONAGTRABAHO SA BARANGAY, HAMTONG ANGPANGIDARON ANG ADUNAY MUSUNOD NGA MGA KALIDAD:INTEGRIDAD, WALAY GIDAPIGAN, INDEPENDENTE,MATARONG, MAY PRINSIPYO, PASENSYOSO, KAHIBALOMANGITA UG PAMAAGI, UG DUNAY ABLI NGA PANGHUNA-HUNA ANG MAMAHIMONG MIYEMBRO SA LUPON.KWALIPIKADO NGAMAHIMONG MIYEMBROSA LUPONDILI KWALIPIKADONGMAHIMONG MIYEMBROSA LUPON AKTUWAL NGA NAGPUYO ONAGTRABAHO SA BARANGAY HAMTUNG UG PANGIDARON NAGBATON UG MUSUNOD NGAMGA KALIDAD: INTEGRIDAD, WALAY GIDAPIGAN, GAWASNON, PATAS, DUNAY PRINSIPYO, HATAAS UG PASENSIYA, KAHIBALO MANGITA UGPAMAAGI, ABLI UG PANGHUNA-HUNA, UG MAKI-ANGAYON NAG-EDAD UG UBOS SA 18ANYOS (MENOR DE EDAD) KONBIKTADO SA KRIMENNGA NAGDALA UG SILOTNGA NAG NAGDUMILI SAPAGHUPOT UG PAMPUBLIKONGA KATUNDANAN SAHAMUBO/TEMORARYO OWALAY-KINUTUBAN NGAPANAHON OPISYAL SA GOBYERNO NGANAPILI PINAAGI SA ELEKSYON AKTIBONG MIYEMBRO SAARMADONG KUSOG SANASUDKATARUNGANG PAMBARANGAY11

HUMAN MA-ILA UG MALISTAANG 10-20 NGA MIYEMBRO SALUPON, UNSAY SUNOD NGALAKANG?ANG IMONG SEKRETARYA,NGA MAO USAB ANGMUTINDOG ISIP SEKRETARYASA LUPON, MUHIMO UGPAHIBALO ALANG SAKATUKURAN SA LUPONGINAMIT ANG KP FORM 1.UNSA MAYIBUTANG SAPAHIBALO?ANG PAHIBALO IMANTALA O IPASKEL SA TULO KAMANAGLAHING LUGAR SA BARANGAY DIINSAYON KINING MAKIT-AN SA DAGHANANGMGA TAWO. ANG PAHIBALO MAG-AWHAG SATANANG SAKOP SA BARANGAY SA PAG-ENDORSO O PAGBABAG SA KATUDLU-ANSA BISAN KINSA NGA NAHILAKIP SALISTAHAN. ANG ILANG REKOMENDASYONKINAHANGLAN ISUMITER SA SULOD SA TULO KA SEMANA NGAPAGMANTALA O PAG PASKEL SA MAONG PAHIBALO.12 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 1: NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY______ , 20__NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPONTo All Barangay Members and All Other Persons Concerned:In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, LocalGovernment Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the KatarungangPambarangay Law, notice is hereby given to constitute the LupongTagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering forappointment are the following:1. __________________ 13. _________________2. __________________ 14. _________________3. __________________ 15. _________________4. __________________ 16. _________________5. __________________ 17. _________________6. __________________ 18. _________________7. __________________ 19. _________________8. __________________ 20. _________________9. __________________ 21. _________________10. _________________ 22. _________________11. _________________ 23. _________________12. _________________ 24. _________________25. _________________They have been chosen on the basis of their suitability for the task ofconciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind,sense of fairness and reputation for probity in view of their age, socialstanding in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, openmindedness and other relevant factors. The law provides that only thoseactually residing or working in the barangay who are not expresslydisqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members.All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of theiropposition to or endorsement of any or all the proposed members orrecommend to me other persons not included in the list but not later than the________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice)._________________Punong BarangayIMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuousplaces in the barangay for at least three (3) weeksWARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishmentaccording to law.KATARUNGANG PAMBARANGAY13

BUOT IPASABOT, BISAN KINSA NGA SAKOPSA BARANGAY MAMAHIMONG MUBABAG OMUREKOMENDAR UG BISAN KINSANGMIYEMBRO SA BARANGAY?TINUOD KANA, KAPITANA. NAPULO KA ADLAWHUMAN SA KATAPUSANGADLAW SA PAGMANTALA SAPAHIBALO, KINAHANGLANIMONG ISULAT SA KP FORM 2 ANG APPOINTMENT OKATUDLUAN SA MGA MIYEMBRO SA LUPON,PIRMAHAN KINI SA PUNONG BARANGAY, UGPAMATUD-AN PINAAGI SA PIRMA SA BARANGAY SECRETARY.KP FORM # 2: APPOINTMENT LETTERRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYAPPOINTMENT______ , 20__(Date)TO: ___________Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991(Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of theLupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath ofoffice and until a new Lupon is constituted on the third year following yourappointment.ATTESTED:________________Barangay Secretary_________________Punong BarangayANG BAG-ONG NATUDLO NGA MGAMIYEMBRO SA LUPON ANG GILAYON NGAMUSUMPA SA ILANG KATUNGDANAN DIHASA IMONG ATUBANGAN ISIP PUNONGBARANGAY GINAMIT ANG KP FORM 5.14 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 5: LUPON MEMBER OATH STATEMENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYOATH OF OFFICEPursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991(Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified andhaving been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of thisBarangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully andconscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions assuch member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which Imay be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to theRepublic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution andobey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constitutedauthorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation withoutany mental reservation or purpose of evasion.SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.)_____________MemberSUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ dayof __________, 20____.__________________Punong BarangayPAGKAHUMAN NGA SILAMAKASUMPA NA SAILANG KATUNGDANAN,UNSAY MAY SUNODNAKONG BUHATON?UNOM KA KAKANG ALANGSA KATUKURAN SA LUPONANG LISTA SA MGA GIKA-TUDLO NA MIYEMBRO SA LUPONANG IMANTALA O IPASKEL KINISA TULO KA MANAGLAHINGDAPIT SA BARANGAY DIINSAYON KINING MAKITA OMABASAHAN SADAGHANANG MGA TAWO.STEP 1: Pag-ila ug paglista sa mga tawong mahimo itudloisip miyemrbo sa luponSTEP 2: Paghimo ug pahibalo alang sa katukuran sa luponSTEP 3: Pagpamtala o pagpaskel sa pahibalo kalabot sakatukuran sa luponSTEP 4: Pagtudlo sa mga miyembro sa luponSTEP 5: Pagsumpa sa katungdanan sa mga gikatudlongmiyembro sa luponSTEP 6: Pagmantala sa mga pangalan sa mga tawonggitudlo isip miyembro sa lupon

PILA MAN KA TUIGANG PAGPANGA-TUNGDANAN SAMATAG MIYEMBROSA LUPON?SA DIHANG MA-APPOINT NA ANGMIYEMBRO SA LUPON, MATAG USAKANILA ANG MANGALAGAD SULODSA TULO KA TUIG GAWAS NALAMANG KUNG KINI MAPUTOLGUMIKAN KAY SILA NAMATAY,MULUWAT O MUBIYA SA KATUNG-DANAN, MUBALHIN UG PINUY-ANANO TRABAHO NGADTO SA LAINGBARANGAY, O BAKWI-ON SA PUNONGBARANGAY ANG ILANG APPPOINT-MENT. APAN ANG PAGBAKWI OWITHDRAWAL SA APPOINTMENT SAUSA KA MIYEMBRO SA LUPON ANGNAGKINAHANGLAN UG PAGTUGOT SAMAYORIDAD SA TANANG MIYEMBROSA MAONG LUPON. (PALIHOG TAN-AWA ANG KP FORM 6.)DUNA BAY BAYADO SUWELDO ANGMGA MIYEMBRO SALUPON? UNSAMAN ANG ILANGMGA BENEPISYO?ANG MGA MIYEMBRO SA LUPONMANGALAGAD NGA WALAY SUWELDO.KUNG DUNAY IGONG PONDO ANGBARANGAY, MAMAHIMO SILA NGAHATAGAN UG HONORARIA APANKADTO LAMANG ADUNAY KALABUTANSA PAGSULBAD SA USA KA PARTI-KULAR NGA KASO. SA PIKAS BAHIN,ILAWOM SA COMMISSION ONHIGHER EDUCATION (CHED) ORDER# 61 SERIES OF 1997, ANG DUHA KAANAK SA USA KA LUPON MEMBERANG KWALIPIKADO NGA MAMAHI-MONG STATE SCHOLAR O KUNISKOLAR SA GOBYERNO SA USA KAKURSO SA KOLEHIYO SA BISAN ASANGA UNIBERSIDAD O KOLEHIYO NGAGINAPANAG-IYAHAN SA ESTADO/GOBYERNO.16 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 6: WITHDRAWAL OF APPOINTMENTTO: _______________Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPAWITHDRAWAL OF APPOINTMENT______ , 20__(Date)After due hearing and with the concurrence of a majority of all the LupongTagapamayapa members of this Barangay, your appointment as memberthereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the followingground/s:[ ] incapacity to discharge the duties of your office as shown by_______________________________[ ] unsuitability by reason of _______________________________(Check whichever is applicable and detail or specify the act/s oromission/s constituting the ground/s for withdrawal.)____________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanCONFORME (Signatures):1. __________________ 7. _________________2. __________________ 8. _________________3. __________________ 9. _________________4. __________________ 10. _________________5. __________________ 11. _________________6. __________________Received this __________ day of _____________, 19____.__________________SignatureNOTE:The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personallyaffix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. Thewithdrawal must be conformed to by more than one-half of the total numberof members of the Lupon including the Punong Barangay and the memberconcerned.KATARUNGANG PAMBARANGAY17

MAAYO KANA’NG PAMINAWON! AT LEAST, ANG ILANGPAGKAMATINUD-ANON UG PAGSERBISYO ISIPMIYEMBRO SA LUPON ANG ADUNA USAB DIAY BUGTINGA MAKAPAKUNHOD SA ILANG GASTO. GAWAS SAPONDO SA BARANGAY, ADUNA PA BAY LAINGTINUBDAN DIIN KAMI MAKAKUHA UG PONDO ALANG SAKALIHUKAN SA LUPON?PWEDE KITANG MUHANGYO SA GOBYERNO-MUNISIPAL NGA GAHINAN KITA UG PONDOUG KINI ILAKIP SA TUIGAN NGABUDGET SA MUNISIPYO.ATONG BALIKAN KADTONGAKONG PAPEL ISIPCHAIRPERSON SA LUPON.UNSA MAN ANG AKONG MGASPECIFIC FUNCTIONS KALABOTSA PAGPATUMAN SABARANGAY JUSTICE?IMPORTANTE KAYO ANGIMONG PAPEL ISIPCHAIRPERSON SA LUPON. ATOKANANG MAHISGUTANSAMTANG KITA MAGPADAYONSA PAGTUKI SA NAGKADAI-YANG PAMAAGI SA PAGSUL-BAD SA MGA PANAGBANGIDIHA SA ATONG BARANGAY.SA UNSANG PAMAAGI NGAAKONG MAHILAMBIGIT ANGSANGGUNIANG BARANGAY SAPAGPATUMAN SA BARANGAYJUSTICE?ANG SANGGUNIANGBARANGAY DUNAYKATUNGDANAN SA PAG-ATIMAN SA MGAADMINISTRATIBO NGAPANGINAHANGLAN SA LUPONGTAGAPAMAYAPA UG SAPANGKAT TAGAPANGKASUNDOPINAGI SA PAG GAHIN UGPONDO GIKAN SA INTERNALREVENUE ALLOTMENT ALANGSA KATARUNGANGPAMBARANGAY.18 USA KA HANDBOOK

OK, PALIHOG IBATBAT KANAKOANG MGA LAKANG SAPAGSULBAD SA MGAREKLAMO UGPANAGBANGISA AKONGBARANGAY?PAGKAPE UNA, SAMTANGATONG GIPAABOT ANGLINUNG-AG NGA KAMOTE UGSAGING SA IMONG MANANGSOLING.KATARUNGANG PAMBARANGAY19

KATAM-ISNIINING SAGING!SALAMAT! UNSAGANI ‘TONG IMONGPANGUTANA?UNSA MAY AKONGBUHATONKUNGDUNAYKASO NGAISANG-ATSA AKONGOPISINA SABARANGAY?UNSA-ON MANPAGSULBADNIINI?ISIP PUNONG BARANGAY, DUNA KAY OTORIDAD OPODER SA PAGPATUNGA O PAGPATALIWALA SA MGAKASO TALI SA TAWONG NANIMUYO SA IMONGBARANGAYUNSA MAYMAHITABO KUNGUSA LANG SA MGAPARTIDOS ANG NANAGPUYO SA AKONGBARANGAY?SA MAONG SITWASYON, ANG KASOANGAYAN NGA DAL-ON NGADTO SABARANGAY DIIN NAGPUYO ANGGIREKLAMO O USA MGA GIREKLAMO.ANG TAGREKLAMO MAO ANG DUNAYKATUNGOD SA PAGPILI UG BARANGAYDIIN GUSTO NIYANG PAMINAWONANG KASO KUNG ANG MGAGIREKLAMO NANIMUYO SAMANAGLAHING BARANGAY. KLAROBA KANA KANIMO?K A P I T U L O I IPAGPATALIWALA PINAAGISA PUNONG BARANGAY

AKONG NASABTAN. KARON, UNSA MA’Y AKONGBUHATON KUNG ANG USA SA MGA PARTIDOS ANGWALAY KATAKUS O DUNAY KAKULI-AN SA PANGHUNA-HUNA, O MENOR DE EDAD?KINAHANGLAN NGA DUNAY “LEGALGUARDIAN” O SU-OD NGA KABANAY NGADILI ABOGADO NGA MAOY MUTINDOG ISIPILANG REPRESENTANTE/TIGLAWAS.MAMAHIMO BAAKONG MUPATUNGAO MUHUSAY SA MGAKASO NGANAGLAMBIGIT SAMGA KOOPERATIBA OMGA ORGANISASYONSA KATAWHAN(PEOPLE’SORGANIZATION)NGA NAGLIHUK SAAKONG BARANGAY?DILI KANA MAHIMO.ANG USA KA “JURIDICALPERSON” SAMA SAKORPORASYON,KOOPERATIBA, ORGANISASYON OASOSASYON DILI MAMAHIMONGMUPASAKA UG REKLAMO TUNGOD DILIKINI MAMAHIMONG PARTIDO SA USA KAMALINAWONG PANAG-UYON (AMICABLESETTLEMENT). ANG BISAN UNSANG KASONGA NAGLAMBIGIT SA USA KAKOOPERATIBA, KORPORASYON O PEOPLE’SORGANIZATION KINAHANGLAN IPASAKADIRETSO SA KORTE UG DI NAKINAHANGLAN PANG MU-AGI UG HUSAYSA BARANGAY.UNSA MAN DIAY ANG MGA KASO NGA MAMAHIMONG HUSAYON SAKATARUNGANG PAMBARANGAY?TANANG PANAGBANGI, SIBIL OKRIMINAL, DIIN ANG MGA PARTIDOAKTUWAL NGA NANIMUYO SASAMANG SYUDAD O LUNGSOD ANGMAMAHIMONG MUPAILWAOM SAMALINAWONG PANAGHUSAY. MAS OMENOS, ANIA ANG MGA KASO NGANAHULOG SA GAHUM O HURISDIK-SIYON (JURISDICTION) SAKATARUNGANG PAMBARANGAY.KATARUNGANG PAMBARANGAY21

MGA KASO NGA NAPAILALUM SA KATARUNGANGPAMBARANGAY SUPAK SA BALAUD NGA PAGMANTALA UG SUPAK SA BALAUDNGA PAMAHAYAG (ART. 154); ALARMA UG ESKANDALO (ART. 155); PAG-GAMIT UG SAYOP NGA SERTIPIKO (ART. 175); PAG-GAMIT UG DILI MATUOD NGA NGALAN UG PAG-TAGO SAMATUOD NGA NGALAN (ART. 178); DILI PINASUBAY SA BALAUD (ILIGAL) NGA PAGGAMIT UGUNIPORME UG INSIGNYA (TSAPA) (ART. 179); PAG-SAMAD SA LAWAS ATOL SA LAMUK-LAMUK (ART. 252); PAHATAG UG TABANG SA NILAMPOS NGA HIKOG (ART. 253); RESPONSIBILIDAD SA NI-APIL UG DUELO NGA NAKASAMAD OWALA MAKA-SAMAD (ART. 260); DILI GRABE NGA PAG-SAMAD (ART. 265); GAMAY NGA PAG-SAMAD UG PAG-MALTRATO (ART. 266); SUPAK SA BALAUD NGA PAGDAKOP (ART. 269); PAGTULOD UG MINOR SA PAG-BIYA SA IYANG PINUY-ANAN (ART.271); PAG-ABANDONAR (PAGBIYA) UG TAWO NGA ANAA SA KAKUYAWUG PAG-ABANDONAR SA KAUGALINGONG BIKTIMA (ART. 275); PAG-BIYA UG MINOR (NGA NAG-EDAD UG UBOS SA PITO KATUIG) (ART. 276); PAG-BIYA UG MINOR SA TAWO NGA GISALIGAN PAGBANTAY;WALA NAGKA-SINABOT SA MGA GINIKANAN (ART. 277); PAGSULOD UG PINUY-ANAN SA WALAY PANANGHID (NGA WALAYPAG-GAMIT UG KAGUBOT UG PANGHUDLAT) (ART. 280); UBANG MATANG SA PAG-SULOD NGA WALAY PANANGHID (ART.281); GAAN NGA PANG-HULGA (ART. 283); UBANG GAAN NGA PANG-HULGA (ART. 285); GRABE NGA PAG-PAMUGOS (PAG-HUDLAT) (ART. 286); GAAN NGA PAG-PAMUGOS (ART. 287); UBANG SUSAMANG PAG-PAMUGOS (PINUGOS NGA PAGPALIT UGBUTANG UG PAGBAYAD SA SUHOLAN PINAAGI SA BUTANG) (ART.288);22 USA KA HANDBOOK

PAG-UMOL, PAGPATUNHAY UG PAGDILI SA KUMBINASYON SACAPITAL O LABOR PINAAGI SA BAYOLENTI O PANGHULGA (ART.289); PAGDISKUBRE UG MGA SEKRETO PINAAGI SA PAGSAKMIT UGPAGPANULAT (ART. 290); PAG-BUTYAG UG MGA SEKRETO NGA NIABUSO SAKATUNGDANAN (ART. 291); KAWAT (KUNG ANG KANTIDAD SA BUTANG KINAWAT DILIMULABAW SA P50.00). (ART. 309); GINAGMAY’NG KAWAT (KUNG ANG KANTIDAD DILI MULABAWSA P500). (ART. 310); PAG-UKOPAR (PAGSAKOP) UG PROREDAD UG PAG-SAPAW SAKATUNGOD SA USA KA BUTANG (ART 312); PAG-USAB SA UTLANAN UG TIMAILHAN (ART. 313); PAGPANGILAD O ESTAFA (KUNG ANG KANITDAD DILI MULABAWSA P200.00). (ART. 315); LAING MATANG SA PAGPANGILAD (ART. 316); PANGPANGILAD UG MINOR (ART. 317); UBANG PANG-LINGLA (ART. 318); PAG-TANGTANG, PAGBALIGYA O PAGPRENDA SA NAPRENDA NANGA PROPREDAD (ART. 319); ESPESYAL NGA MGA KASO SA PANG-GUBA (KUNG ANGKANTIDAD SA NAGUBA NGA BUTANG DILI MULABAW SAP1,000.00). (ART 328); UBANG PANG-GUBA (KUNG ANG KANTIDAD SA NAGUBA NGABUTANG DILI MALAPAS SA P1,000.00). (ART. 329); YANO NGA PAGPAHIMULOS-LAWASNON (PAMIGA) (ART. 338); PAHIMULOS NGA LAWASNON NGA MAY PAGTUGOT SAGIPAHIMUSLAN (ART 339); PANGHULGA NGA IMANTALA UG PAGTANYAG NGA DILI IDAYONPAGMANTALA BUGTI SA SUHOL O BAYAD (ART. 356); PAGDILI SA PAGMANTALA SA NAKA-INGON NGA BINUHATANATOL SA OPISYAL NGA HUSAY O KALIHUKAN (ART. 357); PAGPINIG SA MGA INOSENTING TAWO (ART. 363); PANGINTREGA BATUK SA DUNGOG (ART. 364); PAGLUWAT UG CHEKE NGA WALAY IGONG PUNDO (BP 22); PAGPALIT UG KINAWAT NGA BUTANG KUNG ANG KANTIDADNIINI DILI MULABAW SA P50.00 (PD 1612).KATARUNGANG PAMBARANGAY23

AGUY! KADAGHAN BA DIAY! UNSA MAN ANG UBAN PANG KASONGA “EXEMPTED” O GAWAS NA SA GAHUM SAKATARUNGANG PAMBARANGAY GAWAS PA NIADTONGNAGLAMBIGIT SA MGA “JURIDICAL PERSONS” O MGAKORPORASYON UG KOOPERATIBA? MGA KASO NGA NAGLAMBIGIT SA MGABUHATAN SA GOBYERNOMGA KALAPASAN SA BALAUD NGA DIN ANG LABINGBUG-AT NGA SILOT MA-O ANG PAGKABILANGGO SULOD SAUSA KA TUIG O MULTA NGA DI-MUSOBRA SA LIMA KA LIBOKA PISOS;MGA KALAPASAN NGA WALAY PRIBADONG PARTIDO NGANA-AGRABYADO;PANAG-AWAY BAHIN SA PROPEDAD REAL SAMA SAYUTA O GAMBALAY NGA NAHIMUTANG SA NAGKADAIYANGSYUDAD O LUNGSOD; MGA REKLAMO NGA NAGKINAHANGLANUG HINANALING AKSYON O TUBAG; MGA KASO SA PAMU-O,UG MGA KASO NGA NAGTUMONG SA PAGBALEWALA SA USAKA “JUDGMENT UPON A COMPROMISE.”UNSA MAN ANG UNANG LAKANG SA PAGHUSAY UG MGA KASO?OK. ANG TAGREKLAMO, INABAGAN SA IMONGSEKRETARYA, KINAHANGLAN NGA MAO ANG MUSULAT SAIYANG REKLAMO GINAMIT ANG KP FORM 7.KINAHANGLAN NGA MUBAYAD SIYA UG BARATO RA NGA“FILING FEE” NGADTO SA BARANGAY TREASURER.HNUMDUMI NGA WALAY SI BISAN KINSA ANGMAMAHIMONG MUDIRETSO SA KORTE O SA BISANASA NGA BUHATAN SA GOBYERNO ARON SAPAGSANG-AT SA IYANG REKLAMO BATUK SA IYANGISIG KA TAWO ILABI NA KUNG ANG HISGUTANANNAA ILAWOM SA JURISDICTION SA BARANGAYJUSTICE.24 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 7: COMPLAINANT’S FORMRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sC O M P L A I N TI/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/ourrights and interests in the following manner:______________________________________THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/us inaccordance with law and/or equity:______________________________________Made this _______ day of ___________, 19____.________________Complainant/sReceived and filed this ________ day of __________, 19____.____________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY25

BUOT IPASABOT, ANG TANANGHINGTUNDAN KINAHANGLANGMUPAILAWOM SA KATARUNGANGPAMBARANGAY?KINAHANGLAN GAYUD, GAWASNA LAMANG KUNG ANG MGANAGKABANGI NGA PARTIDO ANGPERSONAL NGA NAGHUSAY SAILANG AWAY. KINAHANGLAN NGAMUPAILAWOM GYUD SILA SAPROCESO SA HUSAY KAY KUNGDILI, ANG KORTE MAMAHIMONGMUBALEWALA SA KASO SAHINUNGDAN NGA LACK OF CAUSEOF ACTION OR PREMATURITY.MA-O DIAY…MURA DIAY KITA UGKORTE UG ANG LUPON MA-O ANGMGA HUWES?DILI PUD…ANG KALAINAN SAATONG TRABAHO ISIP LUPONMAO KINI, DILI KINI USA KABARANGAY COURT UG ANG MGAMIYEMBRO SA LUPON DILI USABMGA HUWES. USA KINI KA HUT-ONG ALANG SA PANAGHUSAY UGANG MGA MIYEMBRO MA-O ANGMGA MAGHUHUSAY. SA IMONGBAHIN, IKAW MA-O ANGTAGPATALIWALA.OK. HUMAN NGA MABAYRAN NA SA COMPLAINANT ANGFILING FEE, UNSA MAN ANG SUNOD NGA LAKANG?SULOD SA TULO KA ADLAW, KINAHANGLAN MUPAGAWASKA UG PAHIBALO ALANG SA PAGDUNGOG O “NOTICE OFHEARING” LABOT SA REKLAMO. KINAHANGLAN NGA IMOUSAB NGA IPATAWAG PINAAGI SA “SUMMONS” ANGGIREKLAMO/SINUMBONG (RESPONDENT). SILANG DUHAANGAYAN NGA MUPATIM-AW/MUPAKITA SA IMONGATUBANGAN DIHA SA IMONG BUHATAN.26 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 8: NOTICE OF HEARINGRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPANOTICE OF HEARING(MEDIATION PROCEEDINGS)TO: _________________________________Complainant/sYou are hereby required to appear before me on the ______ day of _______,19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for the hearing of yourcomplaint.This ________ day of ____________, 19____.____________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanNotified this ________ day of __________, 19____.complainant/s______________________________UNYA, KUNG USA KANILA ANG MAPAKYAS SA PAGPAKITASA GIKATAKDANG HEARING?KUNG ANG TAGREKLAMO (COMPLAINANT) MA-OY NAPAK-YAS SA PAGTAMBONG NGA WALAY IGONG HINUNGDAN, ANGIYANG REKLAMO MAMAHIMO NIMONG IBASURA UG MAWAD-AN SIYA UG KATUNGOD SA PAGPASAKA SA MA-ONG KASOSA KORTE. MAMAHIMO USAB SIYANG SILOTAN TUNGODKAY ANG IYANG KAPAKYAS USA MAN KA “INDIRECTCONTEMPT” O KUN DILI DIREKTA NGA PAG-INSULTO O PAGBUGAL-BUGAL SA GAHUM SA KORTE. APAN, KUNG ANG GIREKLAMO/SINUMBONG (RESPONDENT) MAOY NAPAKYAS SA PAGTAMBONGNGA WALAY IGONG HINUNGDAN, KUNG DUNA SIYA’Y KONTRA-REKLAMO BATUK SA COMPLAINANT, KINI ANG IBASURA UG DILINIYA KINI MAMAHIMONG ISANG-AT SA KORTE. MAHIMO USABSIYANG SILOTAN FOR “INDIRECT CONTEMPT”.KATARUNGANG PAMBARANGAY27

KP FORM # 9: SUMMON FOR THE RESPONDENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sS U M M O N STO: ____________________ _____________________________________________ _________________________RespondentsYou are hereby summoned to appear before me in person, together with yourwitnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________o’clock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaintmade before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliationof your dispute with complainant/s.You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear inobedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaimarising from said complaint.FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.This _______ day of ____________, 19___._____________________________Punong Barangay/Pangkat ChairmanKUNG MUTAMBONG ANG DUHA – ANG TAGREKLAMO UGANG GIREKLAMO, UNSAON MAN PAGSULBAD SA KASO?CORRECTION, DILI IKAW MAOY MUSULBAD SAKASO, APAN IKAW MAOY MUTABANG ARON MASULBADNILA ANG ILANG KASO. ISIP TIGPATUNGA (MEDIATOR),IMO SILANG PAMINAWON UG TABANGAN NGAMAKAPANGITA UG SOLUSYON SULOD SA KINSE KA ADLAW.28 USA KA HANDBOOK

KUNG ANG GIREKLAMO MAPAKYAS SA PAGTAMBONG, ANG KASOITUNOL NGADTO SA PANGKAT TAGAPAGKASUNDO.KP FORM # 9: BACK PAGEOFFICER’S RETURNI served this summons upon respondent ____________________________ onthe ______ day of ______________, 19____, and upon respondent___________________________ on the day of ________________, 19____,by:(Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/wereserved.)Respondent/s__________________________ 1. handing to him/them saidsummons in person, or__________________________ 2. handing to him/them saidsummons and he/they refused toreceive it, or__________________________ 3. leaving said summons at his/theirdwelling with __________ (name)a person of suitable age anddiscretion residing therein, or__________________________ 4. leaving said summons at his/theiroffice/place of business with________, ( name) a competentperson in charge thereof._____________OfficerReceived by Respondent/s representative/s:___________________Signature___________________Signature__________________Date__________________DateSA DILI PA AKO MANGUTANA BAHIN SA PANGKAT, ISIPPUNONG BARANGAY, UNSA MAN ANG PAMAAGI SA HUSTONGA PAG-GUNIT SA KASO?SA DILI PA ANG AKTUWAL NGA PAGHUSAY,KINAHANGLAN NGA IMONG SAYRON KINSAANG MGA NALAMBIGIT NGA PARTIDO UGSA TINUBDAN ILANG PANAGBANGI OAWAY.KATARUNGANG PAMBARANGAY29

UNSA MAY SUNOD NAKONG BUHATON? DUNAY BAY MGAPAGSULUNDAN/SUMBANAN (RULES) NGA ANGAYA’NGSUNDON?IMPORTANTE GYUD NGA IMONG IPASABOTANG PROCESO UG TUMONG SA HUSAY UGANG MGA SUMBANAN NGA ANGAYA’NGTUMANON ORAS NGA IPAHIGAYON NA ANGPAGHUSAY.MAS MAAYO KUNG IMONG SUGDANANG TIBUOK PROCESO PINAAGI SAUSA KA PAG-AMPO…UNYA HATAGIANG MATAG PARTIDO UG HIGAYONNGA MAKAPASABOT SA ILANG BAHIN. AYAWTUGUTI NGA MUSAL-OT ANG USA KA PARTIDOSAMTANG NAGPASABOT ANG PIKAS PARTIDO.PATIWASON UNA ANG USA KA BAHIN AYHAMUBALOS UG PAGPASABOT ANG PIKAS. PANGUTAN-PA ANG DUHA KA BAHIN UG ILAMBIGIT ANG DUHA KA PUNDOK/PARTIDO SA PAGPANGITA UG SOLUSYON SA ILANG PANAGBANGI.MURA’G SAYON RA MAN DIAY…KAPOY KAAYO KINI NGA PROCESO UG NAGKINAHANGLANKINI UG DAKUNG PAGTAGAD UG PAGPAMINAW.HINUMDUMI NGA DILI KA USA KA HUWES APAN USA KATIGPATUNGA…TUGUTI ANG DUHA KA BAHIN SAPAGPANGITA UG SOLUSYON SA ILANG PANAGBAGI.UG MAGKASINABOT O MAGKA-UYON NA SILA, KINAHANGLANBA NGA ISULAT GYUD SA PAPELANG MGA KUNDISYUNES SAILANG PANAGSABOT?KINAHANGLAN GYUD, UGKINI ANGAYAN NGAHIMUON SAPINULUNGAN NGAMASAB-TAN SADUHA KA BAHIN.30 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 16: AMICABLE SETTLEMENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/s— against —Barangay Case No. ________________For: ________________________________________________________________________________________________________________________________Respondent/sAMICABLE SETTLEMENTWe, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do herebyagree to settle our dispute as follows:______________________________________________________________________________________________________________________________and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms ofsettlement.Entered into this ______ day of __________, 19_______.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________ATTESTATIONI hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by theparties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature andconsequence of such settlement.______________________________Punong Barangay/Pangkat ChairmanUNSAON MAN NATO PAGSIGURO NGA ILANGTUMANON ANG ILANG GIKASABUTAN?HUMAN SA NAPULO KA ADLAW, ANG ILANGKASABUTAN MAMAHIMO NANG IPATUMANUG KINI DUNAY KUSOG UG EPEKTO SAMA SAUSA KA DESISYON SA KORTE.KATARUNGANG PAMBARANGAY31

UNSAY MAHITABU KUNG ANGUSA SA MGA PARTIDO ANGNAPUGOS LAMANG SA PAG-SULOD SA KASABUTANGUMIKAN SA TIKASNGA PAMAAGI, PAG-PANGHULGA O SABISAN UNSANGPINUGOS NGAPAMAAGI?SA MAONG SITWASYON,ANG BISAN KINSA SA MGANALAMBIGIT NGA PARTIDOMAMAHIMONG MUPRO-TESTA SA MAONG KA-SABUTANSULOD SANAPULO KA ADLAW.KINI TUNGOD KAYPAGKAHUMAN SANAPULO KA ADLAW,MAMAHIMO NANGEPEKTIBO ANG GIKA-SABUTAN O HUSAY.UNSAON MAN PAGTUMAN SAGIREKLAMO SA MAONGKASABUTAN?BOLUNTARYO NIYANGTUMANON ANG MGA GIKA-SABUTAN SULOD SA LIMA KAADLAW. KUNG SIYA MAPAK-YAS, MAMAHIMONG KUHAANSIYA SA IYANG PAGKABU-TANG. ATO KINING HISGU-TAN UNYA SA UNAHAN.KUNG MAPAKYAS ANG HUSAYUG WALAY KASABUTAN NGAMAKAB-OT ANG DUHA KABAHIN, DUNA BAY LAINGPAMAAGI NGA MAHUSAY ANGNAGKABANGI NGA PARTIDO?ADUNA. ILAWOM SA ATONGKULURA, DUNAY DAGHANGPAMAAGI SA PAGSULBAD SAMGA PANAGBANGI. USA NANIINI MAO ANG AGSULBADPINAAGI SA GRUPO SA MGAMAGHUHUSAY (CONCI-LIATORS) NGA INILA UGGIRESPETO SA DUHA KAPAR-TIDO…SA ILAWOM SALOCAL GOVERNMENT CODE,KINI SILA MAOY GITAWAGNGA PANGKAT TAGAPAG-KASUNDO.32 USA KA HANDBOOK

K A P I T U L O I I IPAGHUSAY PINAAGISA PANGKATTAGAPAGSUNDOKAP, UNSA MAY AKONG HIMUON KUNG BISAN PA MAN NGA AKONANG GIHIMO ANG TANAN ARON MAGKASINABOT ANG NAGKA-BANGI NGA PARTIDO APAN NAPAKYAS GIHAPON SILA SA PAG-KAB-OT UG USA KA MALINAWONG PANAG-UYON? MAMAHIMO NABA NILANG ISANG-AT ANG KASO NGADTO SA KORTE?DI PA! ANG MAGKA-ATBANG NGA PAR-TIDO KINAHANGLAN PA NGA MUPAILA-WOM SA PROCESO SA PAGHUSAY OKUN “CONCILIATIONPROCEEDINGS.”IKAW, ISIP PUNONG BARANGAY MAOY MUTUKODUNSA MANKANANG GITAWAGNGA PROCESO SAPAGHUSAY?O MUPAHILUNASA GITAWAG UGPANGKAT NGTAGAPAGKASUNDOSULOD SA KINSEKA ADLAW GIKANSA ULAHINGADLAW SA IMONGPAGPATALIWALASA MGA PARTIDO.SA DI PA TAMUPADAYON, UNSAMAY KALAINAN SA“CONCILIATION” UG“MEDIATION”?ANG PAGPATUNGA O PAGPATALIWALA UGANG HUSAY PAREHO LANG. APAN ANG“MEDIATION” O PAGPATUNGA O PAGPA-TALIWALA ANHA HIMUONATUBANGAN SA PUNONGBARANGAY, SAMTANG ANG“CONCILIATION” O GITAWAG UGHUSAY ANHA IPAHIGAYONATUBANGAN SA PANGKAT TAGAPAGKASUNDOPINANGULUHAN SA CHAIRPERSON NIINI.

SAMA SA “MEDIATION”, ANG “CONCILIATION” MAO ANG PAGPATU-NGA TALI SA DUHA O SOBRA PA SA DUHA KA PARTIDO SA TUMONGNGA KAPUNGGAN O HUMANON ANG PANAGBANGI NGA WALAYKASABUTAN NGA TUMANON ANG DESISYON SA CONCILIATOR.KINSA MAN ANG MAHIMONG ITUDLOISIP MIYEMBRO SA PANGKAT?ANG TULO KA MIYEMBRO SA PANGKATPILION GIKAN SA MGA MIYEMBRO SALUPON. ANG TAGREKLAMO UG ANGGIREKLAMO O SINUMBONG MAOY MUPILIKUNG KINSA ANG GUSTO NILA NGA MAHIMONGMIYEMBRO SA PANGKAT NGA MAOY MUHUSAY SAILANG PANAGBANGI.KP FORM # 10: NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKATRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYNOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKATTO: __________________ ______________________________________ ____________________Complainant/sRespondent/sYou are hereby required to appear before me on the ______ day of_________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon for theconstitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate yourdispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear onthe aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine themembership thereof by drawing lots.This ________ day of ____________, 19_____.____________________Punong BarangayNotified this _________ day of _________, 19_____.TO: __________________ _____________________________________ ____________________Complainant/sRespondent/s34 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 11: NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBERRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER(Date)TO: ________________Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ngTagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the aboveentitledcase.____________________________Punong Barangay/Lupon SecretaryReceived this ________ day of __________, 19_____.________________Pangkat MemberUNSAY MAHITABU KUNG ANG DUHA KA PARTIDO DIMAGKAUYON KUNG KINSA ANG ILANG PILION ISIPMIYEMBRO SA PANGKAT?IKAW, ISIP CHAIRPERSON SA LUPON MAOY MUPILI UGMUTUDLO SA TULO KA MIYEMBRO SA PANGKATPINAAGI SA “BUNOT-BUNOT” (DRAWING OFLOTS).KATARUNGANG PAMBARANGAY35

HUMAN MAPILI ANG MIYEMBRO SA PANGKAT, UNSAYSUNOD NGA LAKANG?ANG MGA NAPILING MIYEMBRO SA PANGKAT MAOMISMO ANG MUPILI KUNG KINSA KANILA ANGMULINGKOD ISIP CHAIRPERSON UGSEKRETARYA. ANG TANANG RECORD SAMAONG KASO ANG ITUGYAN SA LUPON SECRETARYNGADTO SA SEKRETARYA SA PANGKAT ARON NGAKINI KATUN-AN SA MGA MIYEMBRO SA MAONGPANGKAT.SAMA SA MGA MIYEMBRO SA LUPON,MAMAHIMO BA USAB NGA PALAGPUTONANG USA KA MIYEMBRO SA PANGKAT?ANG USA KA MIYEMBRO SA PANGKAT MAMAHIMONG TANGTANGONBISAN PA NGA SIYA NATUDLO NA ISIP MIYEMBRO GUMIKAN SAMUSUNOD NGA MGA HINUNGDAN: KUNG SIYA KABANAY O PARYENTESA USA SA MGA MGA PARTIDO, DUNAY GIDAPIGAN, O MGA UBANPANG SUSAMA NGA INTERES. ANG PAGTANGTANG SA USA KAMIYEMBRO SA PANGKAT DESISYUNAN PINAAGI SA BOTO SAMAYORIYA SA MIYEMBRO SA MAONG PANGKAT UG ANG NASANGPITNGA DESISYUN IPATUMAN GILAYON.UNSAON MAN PAGHULIP SA NABAKANTE NGA MIYEMBRO SAPANGKAT?HUMAN MADESISYUNAN SA PANGKAT NGA TANGTANGON ANGUSA SA MGA MIYEMBRO NIINI, ANG DUHA KA PARTIDO(TAGREKLAMO UG SINUMBONG) MAOY MUPILI KUNG KINSA ANGILANG IHULIP. APAN KUNG DI SILAMAGKASABOT KUNG KINSA ANG IHULIP, ANGCHAIRPERSON SA LUPON MAO NA USAB ANGMUTUDLO PINAAGI SA “BUNOT-BUNOT”. KININGA PAMAAGI SA PAGHULIP SANABAKANTE NGA MIYEMBRO SAPANGKAT MAO USAB ANGPAGASUNDON KUNG ANGPAGKABAKANTE RESULTA SA UBANPANG HINUNGDAN.36 USA KA HANDBOOK

MURAG NAHAYAGAN NA KO NIINING MGA BUTANGAKARON! APAN SA UNANG PANAGTIGOM O PANAGTAGBU,UNSA MAN ANG HINANALING TUMONG UG UNSAON MANSA PANGKAT SA PAGPAHIGAYON SA IYANG MGAGIMBUHATON?MANAGTABU ANG PANGKAT ARON PAMINAWON ANG DUHAKA BAHIN NGA NAGKABANGI, UG MANGITA UG MGAPAMAAGI ALANG SA MALINAWONG PANAGSABOT SULOD SAKINSE KA ADLAW. KINING KINSE KA ADLAW MAMAHIMO PA NGALUGYAWAN NGADTO SA LAING PANG KINSE KA ADLAW.KP FORM # 13: SUBPOENA LETTERRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/s— against —Barangay Case No. ________________For: ________________________________________________________________________________________________________________________________Respondent/sS U B P O E N ATO: ____________________ _____________________________________________ _________________________WitnessesYou are hereby commanded to appear before me on the ______ day of_________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testify in thehearing of the above-captioned case.This ______ day of _________, 19____._______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever one is not applicable).KATARUNGANG PAMBARANGAY37

UNSAY MAHITABU KUNGDUNAY USA SA MGA PAR-TIDO NGA MAPAKYAS SAPAGPATIM-AW DIHA SAPANGKAT?ANG PANGKAT CHAIRPERSON MUTAKDAUG PETSA ALANG SA PARTIDO NGA WAMAKATAMBONG ARON SAPAG-ATUBANG DIHA KANIYAUG IPASABOT ANG MGAHINUNGDAN SA IYANGKAPAKYAS SA PAGPATIM-AWO PAGPAKITA SA GITAK-DANG “HEARING” O PAG-DUNGOG SA ILANG KASO.UNSAY MAHITABU KUNG MASAYRAN NGA WALA SILA’Y IGONG RASONSA ILANG KAPAKYAS SA PAGTAMBONG SA HEARING?MAAYO KANA NGA PANGUNATA. KUNG ANG TAGREKLAMO WALAYIGONG HINUNGDAN SA IYANG KAPAKYAS SA PAGTAMBONG SAPAGDUNGOG SA REKLAMO NGA IYANG GISANG-AT, ANG PANGKATCHAIRPERSON DUNAY KATUNGOD SA PAGHIMO SA MGA MUSUNOD:1. PAGBALEWALA O PAGBASURA ANG REKLAMO2. PAGPAGAWAS G SERTIPIKASYON NGANAGDUMILI SA TAGREKLAMO SA PAGPASAKA SAMAONG REKLAMO NGADTO SA KORTE O SABISAN ASA NGA BUHATAN SA GOBYERNO3. PAGHANGYO SA KORTE NGA SILOTAN ANGNAGMAHAGI NGA PARTIDO GUMIKAN SA PAG-INSULTO SA GAHUM SA KORTE.UG KUNG ANG SINUMBONG MAOY MAPAKYAS SAPAGTAMBONG SA PAGDUNGOG, ANG PANGKATMAHIMONG:1. MUBALEWALA SA IYANG KONTRA-REKLAMOBATUK NGADTO SA TAGREKLAMO2. MUPAGAWAS UG SERTIPIKASYON NGA NAGDUMILI SASINUMBONG SA PAGPASAKA SA IYANG KONTRA-38 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 18: NOTICE OF HEARING FOR COMPLAINANTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/s— against —Barangay Case No. ________________For: ________________________________________________________________________________________________________________________________Respondent/sNOTICE OF HEARING(RE: FAILURE TO APPEAR)TO:_______________________________Complainant/sYou are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ dayof _________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon toexplain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on_____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, acertificate to bar the filing of your action on court/government office shouldnot be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court forwillful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ngTagapagkasundo.This ________ day of ___________, 19____._____________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever is not applicable)Notified this _________ day of ________, 19_____.Complainant/s____________________________________Respondent/s____________________________________KATARUNGANG PAMBARANGAY39

KP FORM # 19: NOTICE OF HEARING FOR RESPONDENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF HEARING(RE: FAILURE TO APPEAR)TO:______________________________Respondent/sYou are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/afternoon toexplain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from thecomplaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of saidcounterclaim in court/government office should not be issued, and contemptproceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal toappear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.This ________ day of _________, 19_____._____________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever is not applicable)Notified this ________ day of _____________, 19____.Respondent/s:________________________________________Complainant/s:____________________________________________40 USA KA HANDBOOK

REKLAMO NGADTO SA KORTE O SA BISAN ASA NGA BUHATANSA GOBYERNO3. PUGNGAN ANG SINUMBONG DIHA SA PAGPASAKA OG KONTRA-REKLAMO NGADTO SA KORTE O SA MASKI UNSANG OPISINASA PANGGAMHANAN4. MAGPASAKA OG REKLAMO SA KORTE O SA MASKI UNSANGOPISINA SA PANGGAMHANAN UG ANG PAGTUMAN SAFORM 20KP FORM # 20: CERTIFICATE TO FILE ACTION (FROM LUPONSECRETARY)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There has been a personal confrontation between the parties before thePunong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo;2. A settlement was reached;3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before thePunong Barangay by ______________ on ground of ______________; and4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed incourt/government office.This _________ day of __________, 19____.___________________Lupon SecretaryAttested:__________________Lupon ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY41

SA SUSAMANG PAMAAGI, ANG PANGKATCHAIRPERSON, DUNAY KATUNGOD SA PAGHANGYO SAKORTE NGA SILOTAN PINAAGI SA “CONTEMPT OFCOURT” ANG MGA TESTIGO NGA TUYO’NGNAGMAGAHI O MIBALIBAD SA PAGTAMBONG SAPAGDUNGOG.KP FORM # 22: CERTIFICATION TO FILE ACTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There was a personal confrontation between the parties before the PunongBarangay but mediation failed;2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution ofthe Pangkat;3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiablereason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed incourt/government office._________________Pangkat SecretaryAttested by:___________________Pangkat Chairman42 USA KA HANDBOOK

KUNG MILAMPOSANG PANGKAT SAPAGHUSAY SA KASO,UNSAMA’Y SUNODNGA MAHITABU?APAN SAYOD MANKITA KAP NGA DUNAYMGA KASO DIIN ANGKASABUTAN NAKAB-OT GUMIKAN SATIKAS NGA PAMAAGI,PAGPANGHULGA, OPAGPAMUGOS NGADTOSA USA KA PARTIDO?ANG ILANG GIKASABUTAN ISULAT SA PAPELSA PULONG NGA ILANG NASAB-TAN UG KINIPAMATUD-AN SA LUPON CHAIRMAN O DI BAKAHA SA PANGKAT CHAIRMAN. ANGMALINAWONG GIKASABUTAN (AMICABLESETTLEMENT) DUNAY KUSOG UG EPEKTOSAMA SA USA KA PINAL NGA DESISYON SAUSA KA KORTE. MU EPEKTO KINI HUMAN SANAPULO KA ADLAW GIKAN SA PETSA SAKASABUTAN, GAWAS NA LAMANG KUNG KINIBALIBARAN, PAMATUKAN, SUPAKON O DILIDAWATON (REPUDIATE) SA USA SA MGAPARTIDO. ANG PANGKAT SECRETARY MAOYMUHIKAY SA MGA PAPELES LABOT SAKASABUTAN UG IPADALA KINI NGADTO SATUKMANG KORTE. ANG PAGSANG-AT SAKASABUTAN ARON APRUBAHAN SA KORTEKINAHANGLAN NGA INUBANANKINI SA “TRANSMITTAL FORM“NGA HIKAYON O HIMUON SAPANGKAT SECRETARY.ANG APEKTADO NGA PARTIDOMAHIMONG MUBALEWALA OMUBALIBAD SA PAGTUMAN SAKASABUTAN SULOD SA NAPULO KA ADLAWGIKAN SA PETSA SA KASABUTAN PINAAGISA PAG-FILE DIHA SA LUPON CHAIRMANO SA PANGKAT UG USA KA SINUMPAANNGA PAMAHAYAG DIIN IYANG IBATBATANG MGA HINUNGDAN SA IYANG DI-PAGDAWAT SA MAONG KASABUTAN. KUNGSIYA MAPAKYAS SA PAGHAGIT SA MAONGKASABUTAN SULOD SA NAPULO KAADLAW, PAGAISIPON NGA IYA KININGGIDAWAT UG MAWAD-AN NA SIYA UGKATUNGOD SA PAGBALEWALA NIINIPINASIKAD SA MAONG MGA HINUNGDAN.KATARUNGANG PAMBARANGAY43

KP FORM # 28: MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTSRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPAOFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN____________________, 20____DateMONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTSTo: City/Municipal Judge______________________(City/Municipality)Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputesand arbitration awards made by the Barangay Captain/PangkatTagapagkasundo in the following cases:Barangay Case No.1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.TITLE(Complainant, et al vs. Respondent, et al)___________________________Lupon/Pangkat SecretaryReceived this __________ day of _____________________, 20_____.______________________________(Clerk of Court)IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the firstfive days of each month the final reports for preceding month.44 USA KA HANDBOOK

UNSA ANG PAMAAGI SA PAGPATUMAN SA KASABUTANNGA NAKAB-OT SA MALINAWONG PANAG-UYON SAPANGKAT?ANG MALINAWONG GIKASABUTAN DUNAY KUSOG UG EPEKTOSAMA SA USA KA PINAL NGA DESIS-YON SA KORTE. MUEPEKTO KINIHUMAN MULAPAS ANG NAPULO KAADLAW GIKAN SA PETSA SAKASABUTAN SAMA SA ATONANG NAHISGUTAN SA UNAHAN.KINI MAMAHIMONG IPATUMAN SALUPON SULOD SA UNOM KA BULANGIKAN SA PETSA SA MAONGKASABUTAN. HUMAN SA UNOM KABULAN, ANG KASABUTAN MAHIMO NGA IPATUMAN PINAAGISA PAGPASAKA UG MOSYON NGADTO SA MUNICIPAL TRIALCOURT SA LUGAR DIIN GIHIMO ANG MAONG KASABUTAN.UNYA, KUNG WALAY WALAY MAKAB-OT NGAKASABUTAN TALI SA NAGKABANGI NGA PARTIDOBISAN PA SA TANANG PANINGKAMOT ARON SILAMAHUSAY, UNSA MA’Y SUNOD NAKONG BUHATON?MAO NA KANA ANG HIGAYON NGA MUHIMO KAUG “CERTIFICATION TO FILE ACTION”,PIRMAHAN KINI SA PANGKAT SECRETARY UGSA PANGKAT CHAIRMAN DIIN ILANGPAMATUD-AN NGA WALAY NAKAB-OT NGAKASABUTAN BISAN PA SA PANINGKAMOT NGA HUSAYON ANGDUHA KA PARTIDO. ANG “CERTIFICATION TO FILE ACTION”ISUMITE NGADTO SA TUKMANG KORTE O BUHATAN SAGOBYERNO ALANG SA PAGPASAKA SA TUKMANG KASO.KATARUNGANG PAMBARANGAY45

KP FORM # 21: CERTIFICATION TO FILE ACTION (FROM PANGKATSECRETARY)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There has been a personal confrontation between the parties before thePunong Barangay but mediation failed;2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personalconfrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed incourt/government office.This _________ day of _________, 19_____._________________Pangkat SecretaryAttested by:____________________Pangkat ChairmanNAGLIBOG PA GIHAPON KO KUNG UNSAON PAGPATUMAN SAGIKASABUTAN?ANG USA SA MGA PARTIDO KINAHANGLAN PA NGMUPASAKA DIHA SA BUHATAN SA PUNONG BARANGAYUG USA KA “MOTION FOR EXECUTION” O HANGYONGA IPATUMAN ANG GIKASABUTAN.UNYA, ANG PUNONG BARANGAY MUPAHIGAYON UG PAGDUNGOG SA PETSANGA GITAKDA SA NAGHANGYO NGA PARTIDO. ANG PETSA SA PAGDUNGOG46 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 25: MOTION FOR EXECUTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sMOTION FOR EXECUTIONComplainant/s/Respondent/s state as follows:1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicablesettlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/Pangkat ng Tagapagkasundo;2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired withoutany of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlementbefore the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration awardin court; and3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory.WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the correspondingwrit of execution be issued by the Lupon Chairman in this case._______________(Date)_______________________Complainant/s/Respondent/sKINAHANGLAN NGA ITAKDA SULOD SA LIMA KA ADLAW GIKAN SA PETSASA PAGPASAKA SA NASANGPIT NGA “MOTION FOR EXECUTION”.DIHA SA PAGDUNGOG, SAYRON SA PUNONG BARANGAY ANG MGAHINUNGDAN O MGA PANGHITABU NGANO NGA WALA MATUMAN ANGGIKASABUTAN. IYA USAB NGA DASIGON ANG HINGTUNGDAN NGAPARTIDO SA PAGTUMAN SA MAONG KASABUTAN. KUNG WALAYBOLUNTARYO NGA PAGTUMAN SA KASABUTAN HUMAN SA LIMA KAADLAW, ANG PUNONG BARANGAY MUPAGAWAS NA UG “NOTICE OFEXECUTION” O PAHIBALO SA PAGPATUMAN SA KASABUTAN.KATARUNGANG PAMBARANGAY47

KP FORM # 27: NOTICE OF EXECUTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF EXECUTIONWHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed bythe parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered bythe Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo];WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portionof the award. read:___The said settlement/award is now final and executory;WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not compliedvoluntarily with the aforestated amicable settlement/arbitration award, withinthe period of five (5) days from the date of hearing on the motion forexecution;NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue ofthe powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Lawand Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of__________________ (name of party obliged) the sum of_________________ (state amount of settlement or award) upon in the saidamicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unlessvoluntary compliance of said settlement or award shall have been made uponreceipt hereof.Signed this _________ day of ___________, 19____.___________________Punong BarangayCopy furnished:________________________________________Complainant/s______________________________________Respondent/s48 USA KA HANDBOOK

SULOD ASA UNOM KA BULAN GIKAN SA PETSA SA KASABUTAN, ANGLUPON, PINAAGI SA PUNONG BARANGAY, MA-O NA ANG MUPATUMANSA MAONG KASABUTAN.ANG AKTUWAL NGA PAGPATUMAN SA KASABU-TAN MAMAHIMONG IPAHIGAYON PINAAGI SAPAGBAYAD UG KWARTA ISIP DANYOS. APANKUNG ANG GIREKLAMO MAPAKYAS SA BOLUN-TARYO NGA PAGTUMAN SA KASABUTAN, ANGIYANG MGA PERSONAL NGA KABTANGAN/PROPEDAD MAMAHIMO NGAHUPTAN O KUHAON SA PUNONG BARANGAY. ANG NASANGPIT NGAMGA KABTANGAN O PROPEDAD IBALIGYA NGADTO SA PUBLIKO PINA-AGI SA USA KA SUBASTA (PUBLIC AUCTION) UG ANG HALIN NIINIMAO ANG IBAYAD SA KANTIDAD SA KASABUTAN.UNSAON MAN PAGKUHA SA MAONG MGA PROPEDAD?KUNG ANG PROPEDAD NAA NAHIMUTANG SA BARANGAY,ANG PUNONG BARANGAY MAO ANG MUKUHA NIINIGIKAN SA TAG-IYA NGA OBLIGADO ILAWOM SAKASABUTAN UG IYA KINING IPAHIMUTANG SAPAGHUPOT O POSESYON SA PARTIDO NGA DUNAYKATU-NGOD SA PAGDAWAT NIINI SUMALA MAONGKASABUTAN. KUNG ANG PROPEDAD NAANAHIMUTANG GAWAS SA BARANGAY APAN SULODSA SAMANG SYUDAD O LUNGSOD, ANG PUNONGBARANGAY MUHATAG UG OTORIDAD NGADTO SAPUNONG BARANGAY SA MAONG DAPIT NGAKUAHON UG HUPTAN ANG PROPEDAD SAOBLIGADO NGA PARTIDO. ANG PUNONGBARANGAY MUMANDO SA SEKRETARYA SA PAGHIMO UGMGA LAKANG ARON MABALHIN ANG PAGPANAG-IYA SAMAONG MGA PROPEDAD NGADTO SA AGRABYADO NGAPARTIDO, UBAN ANG MGA GIKINA-HANGLAN NGADOKUMENTO UG PAPELES, UG LAKIP NA USAB ANGPAGHIMO SA UBAN PANG MGA TUKMANG LAKANG. ANGGASTO SA MAONG PAGPATUMAN BAYRAN SA PARTIDONGA NAGMAGAHI SA PAGTUMAN SA KASABUTAN.KATARUNGANG PAMBARANGAY49

UNSAON MAN PAGBALIGYA SA MGA PERSONAL NGA KABTANGAN?DUNAY PAHIBALO ALANG SA SUBASTA (NOTICE OF SALE)NGA IMANTALA O IPASKEL SA TULO KA PAMPUBLIKONGLUGAR SA BARANGAY. KINAHANGLAN NGA IPAHIGAYONANG SUBASTA SULOD SA LIMA HANGTUD NAPULO KAADLAW GIKAN SA ADLAW NGA ANG MAONG PROPE-DAD GIHUPTAN SA PUNONG BARANGAY. APAN KUNGANG MGA PAGKABUTANG DALING MADAUT O MAPAN-OS, ANGPAGSUBASTA NIINI KINAHANGLAN IPAHIGAYON SULOD SA 24 ORASSUKAD NGA KINI GIHUPTAN SA PUNONG BARANGAY.ANG SUBASTA (PUBLIC AUCTION) KINAHANGLAN IPAHIGAYON GIKANALAS OTSO SA BUNTAG NGADTO SA ALAS SINGKO SA HAPON. ANGTAG-IYA SA MAONG MGA BUTANG MAOY MUPADAGAN SA PAGSUBAS-TA. ANG PUNONG BARANGAY, SEKRETARYA O BISANG KINSA NGAMIYEMBRO SA LUPON ANG GIDUMILIAN SA PAGPASAKOP SASUBASTA.ANG AGRABYADO NGA PARTIDO BAYARAN SA KANTIDAD SA OBLIGAS-YON SUMALA SA KASABUTAN GIKAN SA HALIN SA MAONG SUBASTA.ANG SOBRA NIINI IBALIK NGADTO SA PARTIDO NGA OBLIGADO SAPAGBAYAD. KUNG ANG AGRABYADO NGA PARTIDO MAO ANG NAKAPA-LIT SA GISUBASTA NGA KABTANGAN, IYANG IBALIK NGADTO SAPIKAS PARTIDO ANG SOBRA SA KANTIDAD NIINI.ANG TANAN BA NGAPROPEDAD MAMAHI-MONG BIRAHON ARONISUBASTA?DILI TANAN. DUNAY MGAPROPEDAD NGA DILIMAHIMONG BIRAHON UGISUBASTA.50 USA KA HANDBOOK

MGA PROPEDAD NGA DILI MAHIMONG BIRAHON UGIBALIGYA SA SUBASTADILI TANANG KABTANGAN MAHIMONG IBALIGYA SA SUBASTA SAMA SA MGAMUSUNO:1. BALAY DIIN NAGPUYO ANG PAMILYA SA NAKAUTANG OOBLIGADO NGA PARTIDO.2. MGA KAHIMANAN NGA PERSONAL NIYANG GIKINAHANGLAN UGGIGAMIT ALANG SA IYANG TRABAHO O PANGINABUHIAN.3. DUHA KA KABAYO, DUHA KA BAKA, O DUHA KA KABAW UG UBANPANG MGA HAYOP SA PAG-UMA NGA PILION SA OBLIGADO NGAPARTIDO NGA IYANG GIKINAHANG-LAN SA YANO NGAPANGINABUHIAN.4. MGA BESTE UG SANINA NGA GINAHANGLAN SA OBLIGADO NGAPARTIDO UG SA IYANG PAMILYA.5. MGA GAMIT SA PANIMALAY UG KUSINA NGA GIKINAHANGLAN SAOBLIGADO NGA PARTIDO DIHA SA ILANG PAGPUYO UBAN SA IYANGPAMILYA.6. PAGKAON ALANG KANIYA UG SA IYANG PAMILYA SULOD SA UPAT KABULAN NGA KUNSUMO.7. MGA LIBRO NGA GIKINAHANGLAN SA MGA ABOGADO, HUKOM,DOKTOR, “PHARMACIST”, DENTISTA, ENHINYERO, “SURVEYORS”,MGA PARI UG PASTOR, MAGTUTUDLO UG UBAN PANG MGAPROFESSIONALS, ALANG SA ILANG TAGSA-TAGSA KA PROPESYON.8. USA KA BANGKA ALANG PAGPANAGAT, PUKOT UG UBAN PANGKAHIMANAN SA PAGPANGISDA KUNG SIYA USA KA MANGINGISDA UGANG PAG GAMIT SA MAONG MGA BUTANG SUBAY SA BALAUD MAOYIYANG PANGINABUHIAN.9. KINITAAN O SUWELDO SA OBLIGADONG PARTIDO GIKAN SA IYANGPAGPANARBAHO SULOD SA USA KA BULAN UG GIKINAHANGLANARON IYANG KASUPORTAHAN ANG IYANG PAMILYA.10. TANANG KWARTA, BENEPISYO, PRIBILIHEYO O GANANSIYA GIKANSA BISAN UNSANG MATANG SA PASIGURO SA IYANG KINABUHI (LIFEINSURANCE) NGA DI MULAPAS SA KANTIAD NGA P100,000.00.11. ANG KATUNGOD SA PAGDAWAT UG SUPORTANG LEGAL O KWARTAO PROPEDAD, O BISAN UNSANG PENSYON O GANTING KABUBUT-ON(GRATUITY) GIKAN SA GOBYERNO.12. “COPYRIGHTS” UG UBAN PANG MGA PROPEDAD NGA GIDUMILIANSA BALAUD ANG PAGBIRA UG PAGBALIGYA NIINI SA SUBASTA.KATARUNGANG PAMBARANGAY51

KARON, AKO NANG NAPASABOT KANIMO ANG DUHA KA PAMAAGI SAPAGSULBAD SA MGA PANAGBANGI O AWAY SA INYONG BARANGAY.UNA MAO ANG “MEDIATION” NGA ANHA IPAHIGAYON SA IMONGBUHATAN, UG ANG IKADUHA MAO ANG “CONCILIATION” NGAIPAHIGAYON PINAAGI SA PANGKAT. SA BISAN ASA NGABAHIN NIINING DUHA KA PROCESO, PWEDE NGAMUSULOD ANG USA PA KA PAMAAGI SA PAGSULBADSA MGA KASO ILAWOM SA IMONGJURISDICTION. KINI MAO ANGPROCESO SA “ARBITRATION”.UNSA MAN USAB KANANG “ARBITRATION?”KADAGHAN NA SA MGA BAG-ONG BUTANG NGAAKONG NASAYRAN KARON.CELIA, USAHAY, KAPOY ANG PAG-ALAGAD SA PUBLIKO APAN DUNAUSAB KINI MGA GANTI. GUSTO PA BANIMO UG LAING TASA SAKAPE? NAG-ANDAM NA UGPAINIT (MERIENDA) ANDAKONG ASAWA, KAMOTEUG SAGING SAB-A.SALAMAT. UNSA MANANG BUOT IPASABOTSA “ARBITRATION?”“ARBITRATION” USA KA PAMAAGI SAPAGHUSAY DIIN ANG NAGKABANGI NGAPARTIDO NAGKA-UYON NGAMUTUDLO UG USA KA TAWO OBUHATAN HULIP SA USA KAREGULAR NGA TRIBUNA/HUSGADO. ANG DUHAKA PARTIDO NAGKASINABOTNGA ILANG TUMANON ANGDESISYON SA TAWO OBUHATAN NGA ILANG GIPILI NGA MAOYMUTIMBANG-TIMBANG SA ILANG KASO.K A P I T U L O I VARBITRATION

KANUS-A MAN PWEDENG IPAHIGAYON KINING“ARBITRATION?”MAHIMO KINI NGA IPAHIGAYON BISAN KANUS-ASULOD SA PANAHON SA PAGHUSAY. APANKINAHANGLAN NGA ANG DUHA KA PARTIDO MULAGDA SA USA KAKASABUTAN NGA ILANG TAHURON UG TUMANON ANG DESISYONSA LUPON O PANGKAT. BUOT IPASABOT, BISAN KINSA SA LUPONCHAIRPERSON, O SA PUNONG BARANGAY, O SA PANGKATCHAIRPERSON ANG MAMAHIMONG MUTINDOG ISIP ARBITRATOR.PANAHON SA “MEDIATION” UG “CONCLIATION”, ANG LUPONCHAIRPERSON O ANG PANGKAT MUABAG LANG SA MGA PARTIDOSA PAGSABOT SA MGA ISYU UG SA PAGPANGITA UG SOLUSYON SATUMONG NGA MAKAMUGNA UG USA KA MALINAWONG KASABUTANNGA MAHIMONG DAWATON SA MAGKA-ATBANG NGA BAHIN. SA“ARBITRATION”, AND LUPON CHAIRPERSON O ANG PANGKAT ANGGIHATAGAN UG PODER SA PAGHIMO UG DESISYON SA USA KAKASO UBOS SA KASABUTAN NGA TUMANON UG RESPETUHON KINISA MGA HINGTUNDAN NGA PARTIDO. ANG DUHA KABAHIN HATAGAN UG HIGAYON SA PAGPAHAYAGATUBANGAN SA “ARBITRATOR” SA MGA MATUODNGA PANGHITABU, UBAN SA ILANG MGA EBI-DENSIYA UG SA BALAUD NGA MAOY GIBASE-HAN SA ILANG REKLAMO UG DEPENSA.PINASIKAD SA MGA EBIDENSIYA, ANG“ARBITRATOR” MUHIMO UG DESISYONNGA SA IYANG PAGTU-O PATAS, HUSTOUGMATARONG. SA MAONG HIGAYON, ANG“ARBITRATOR” KINAHANGLAN NGA“NEUTRAL” O WALAY GIDAPIGAN UGKINAHANGLAN USAB NGA ANG DESISYONHA-OM UG TUKMA SA MAGKA-ATBANG NGA BAHIN.UNSA MAN GYUD ANG MGA LAKANG NGA MAHITABU SA“ARBITRATION?”UNA SA TANAN, MAO ANG PAGPASAKA UG REKLAMONGADTO SA BUHATAN SA PUNONG BARANGAY UG ANG PAGBAYAD SAGIKINAHANGLAN NGA BAYRONON (FILING FEE). APAN KUNG ANGKATARUNGANG PAMBARANGAY53

DUHA KA PARTIDO NAGKA-UYON NGA MUPAILAWOM SA PROCESO SA“ARBITRATION” SA BISAN ASA NGA BAHIN SA“MEDIATION” O “CONCILIATION”, MAMAHIMO NA NGAIPAHIGAYON ANG “ARBITRATION”.HUMAN NGA SILA MAKAPIRMA NA SA ARBITRATIONAGREEMENT, ADUNA SILAY LIMA KA ADLAW SAPAG-ATRAS (WITHDRAW) GIKAN SA MAONGKASABUTAN PINAAGI SA PAGSUMITE UG SINUMPAANNGA PAMAHAYAG DIIN IYANG IBATBAT ANGHINUNGDAN NGA ANG MAONG KASABUTAN NAKAB-OT GUMIKAN SA TIKAS, PINUGOS NGA PAMAAGIUG PAGPANGHULGA (KUNG MAO KANA ANGTINUOD NGA NAHITABU)KUNG MAO KANA ANG PANGLANTAW SA USA KAPARTIDO, ANGAYAN LANG USAB NGA MAO KANA ANGIYANG BUHATON?HUSTO KA, UG KINAHANGLAN NGAIMO NANG ITUNOL ANG KASO NGAD-TO SA KORTE PINAAGI SA PAGHIMOUG SERTIPIKO SA PAGPASAKA UGKASO UG TUGUTI ANGTAGREKLAMO NGA DAL-ONNA ANG IYANG REKLAMOSA HAWANAN SAKORTE.APAN UNSAY MAHITABUKUNG WALAY MUBIYASA KASABUTAN SAPAGPAILAWOM SA“ARBITRATION?”MAMAHIMO KA NA NGA MUPADAYON SA PAGDUNGOGSA KASO. UNA, IMONG ITAKDA ANG PETSA SAPAGDUNGOG UG KINAHANGLAN NGA MAKADAWAT UGOPISYAL NGA PAHIBALO BAHIN NIINI ANG DUHAKA PARTIDO PINAAGI SA PAGPADALA UG “NOTICEOF HEARING” UG “SUMMON” NGADTO KANILA.54 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 14: AGREEMENT FOR ARBITRATIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sAGREEMENT FOR ARBITRATIONWe hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable)and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon.We have made this agreement freely with a full understanding of its nature andconsequences.Entered into this _____ day of _________, 19____.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________ATTESTATIONI hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered intoby the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the natureand the consequences of such agreement.______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever one is not applicable.)UNSAY MAHITABU KUNG USA KANILA ANG MAPAKYASSA PAGPAKITA SA HEARING? MAMAHIMO NA BA NGAGAMITON ANG PROCESO SA “MEDIATION” O“CONCILIATION” GUMIKAN SA WALAY HINUNGDANNGA PAGPASAGAD SA TAGREKLAMO UG SA GIREKLAMO?TINUOD KANA KAPITANA. KUNG TINUYO UG WALAY IGONGHINUNGDAN ANG KAPAKYAS SA TAGREKLAMO SA PAGPAKITA SAHEARING, MAMAHIMO GILAYON NGA IBASURA ANG IYANG REKLAMOKATARUNGANG PAMBARANGAY55

UG MAWAD-AN SIYA UG KATUNGOD SA PAGSANG-AT SA MAONGREKLAMO NGADTO SA KORTE. SA PIKAS BAHIN, KUNG MASAYRANNGA TINUYO UG WALAY IGONG HINUNGDAN ANG KAPAKYAS SASINUMBONG SA PAGPAKITA SA HEARING, MAMAHIMO KA NGAMUPAGAWAS UG “CERTIFICATE TO FILE ACTION” PABOR SATAGREKLAMO, UG SERTIPIKO NGA NAGDUMILI SA GIREKLAMO SAPAGPASAKA UG KONTRA-REKLAMO BATUK SA TAGREKLAMO.PROCESO SA ARBITRATIONSTEP 1. ANG ARBITER MUMANDO SAIYANG SECRETARYA SAPAGTAWAG SA KASO;STEP 2. ANG SECRETARYA MUPAILA SA TANANG PARTIDONGA MITAMBONG UG IYA KINING ISULOD SA RECORD SAMAONG PROCESO;STEP 3. TAWGON SA ARBITER ANG TAGREKLAMO ARON SAPAGBATBAT SA IYANG KASO UBAN SA IYANG MGAEBIDENSIYA;NOTE: ANG SI BISAN KINSA NGA MU TESTIGO DIHA SAARBITRATION ANG KINAHANGLAN NGA MANUMPA NGASILA MUTUG-AN SA TINUOD UG WA NAY LAIN GAWAS SAKAMATUURAN LANG.STEP 4. KUNG KINAHANGLAN ANG TESTIGO, IPATAWAG KINIPINAAGI SA SUMMON ARON SA PAGHATAG SA IYANGTESTIMONIYA DIHA SA ARBITRATION (GINAMIT ANG KPFORM 13)STEP 5. TAWGON SA ARBITER ANG SINUMBONG (RESPONDENT)ARON SA PAGBATBAT SA IYANG DEPENSA, SA PAGPRESENTAUG EBIDENSIYA UG SA IYANG MGA TESTIGO SA SAMANGPAMAAGI NGA GIHATAG SA TEGREKLAMO;STEP 6. HUMAN MAKUMPLETO SA DUHA KA PARTIDO ANGPAGPRESENTA SA ILANG KASO, EBIDENSIYA UG MGATESTIGO, SIRAD-AN NA ANG KASO ALANG SA RESOLUSYONO DESISYON. (NIINING BAHINA, KUMPLETO NA ANG VISTAO PAGDUNGOG SA KASO)56 USA KA HANDBOOK

APAN KUNG NAA ANG DUHA KA PARTIDO, UNSAON MANNAKO PAGPAHIGAYON SA “ARBITRATION?” MURA NAMAN KO UG HUWES NIINING HIGAYONA…BITAW…. ISIP ARBITER,MUPAHIGAYON KA UG HEARING SAMASA GINBUHATON SA KORTE SAPAGDUNGOG UG MGA KASO.DIHA SA ARBITRATION HEARING, ANGTAGREKLAMO UG ANG SINUMBONG HA-TAGAN UG HIGAYON SA PAGPRESENTASA ILANG KASO UG MGA EBIDENSIYA.ANG LUPON CHAIRPERSON O ANGPANGKAT MUPAGAWAS UG RESOLUSYONBASE SA MERITO SA KASO, TESTIMONIYA SA MGA SAKSI UG SAEBIDENSIYA NGA GIPAPAKITA.MAO NA BA KANAANG GITAWAG NILAUG “ARBITRATIONAWARD?”MA-O NA KANA. KINING“ARBITRATION” SAMA USABSA MALINAWONG PANAGSABOT(AMICABLE SETTLEMENT) NGAISULAT GAYUD SA PAPEL SAPULONG NGA MASABTAN SADUHA KA PARTIDO UGPIRMAHAN SA LUPON OPANGKAT CHAIRPERSON.KATARUNGANG PAMBARANGAY57

KP FORM # 15: ARBITRATION AWARDRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA______________________________________Complainant/sBarangay Case No. ________________For: ____________________________________________________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sARBITRATION AWARDAfter hearing the testimonies given and careful examination of the evidencepresented in this case, award is hereby made as follows:______________________________________________________________________________________________________________________________Made this _____ day of _____________, 19____ at _______________.______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman *__________________Member_________________MemberATTESTED:___________________________Punong Barangay/Lupon Secretary *** To be signed by either, whoever made the arbitration award.** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the PangkatChairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the PunongBarangay.58 USA KA HANDBOOK

PILA KA ADLAW ANG GITAGAL KANAKO SA PAGHIMO UGPAGPAGAWAS UG DESISYON?DUNA KAY KINSE KA ADLAW, APAN DILI MASMUSAYO SA UNOM KA ADLAW GIKAN SA PETSA SAKATAPUSANG HEARING, SA PAGTIMBANG-TIMBANG SAMGA ISYU UG SA “ARBITRATION AWARD”. PAGKAHUMAN SA MAONGPANAHON, SULOD SA LIMA KA ADLAW, ANG IMONG SEKRETARYAMAOY MUHATOD SA KOPYA SA ARBITRATION AWARD NGADTO SADUHA KA PARTIDO; PAGBILIN UG KOPYA ALANG SA “FILE” SA LUPON;HATAGI UG KOPYA ANG CITY/MUNICIPAL COURT.GILAYON BA NGAMAHIMONGEPEKTIBO ANGAKONG DESISYON?SUMALA SA BALAUD, ANG DUHA KA BAHINDUNAY NAPULO KA ADLAW SA PAGHAGITSA DESISYON. HUMAN SA NAPULO KAADLAW NGA WALAY MUHAGIT SA IMONGDESISYON, MAMAHIMO NAKINING PINAL UG MAHIMONA NGA IPATUMAN.UNSAON MAN PAGPATUMAN SA AWARD O DESISYON?SAMA SA PAMAAGI SA PAGPATUMAN UG MGA KASABUTAN NGANAKAB-OT PINAAGI SA “MEDIATION” O “CONCILIATION”. KLARO BAANG AKONG PAGPASABOT NIMO? AYAW PAGPANUKO SA PAGPANGU-TANA KUNG DUNAY MGA BUTANG NGA DI PA KAAYO KLARO NGANHAKANIMO. PASAYLU-A ANG GAMAY NAKO’NG KATAKUS SA PAGPASA-BOT KANIMO.KARON PA NAKO NAKITA UG UNSA KA DAKUNG HAGIT KININGMAHIMO KA NGA PUNONG BARANGAY…SALAMAT KAAYO KAPITAN.IMO AKONG NALAMDAGAN SA AKONG PAPEL SA LUPONGTAGAPAMAYAPA. APAN DITO SA MGA LUGAR DIINNANIMUYO ANG MGA IGSU-ON NATONG MUSLIMUG MGA LUMAD, MAMAHIMO BA USAB NGAIPATUMAN KINING KATARUNGANG PAMBARANGAY?KATARUNGANG PAMBARANGAY59

K A P I T U L O VLUMADNON NGA PAMAAGI SAPAGSULBAD SA PANAGBANGIKAP, DUNAY PIPILA KA BAHINSA AKONG BARANGAY DIINANG NAGPUYO MAO ANG MGAIGSUON NATONG MUSLIM UGUBAN KANILA MGA LUMAD.MAHIMO BA NGA IPATUMANKANILA ANGKATARUNGANGPAMBA-RANGAY?UNSA MAN ANGILANG MGAGIKINAHANGLAN?SA MGA BARANGAY DIINMAYORIYA SA NANIMUYO ANGNAGIKAN SA PUNDOK SA MGALUMAD, ADUNA SILAY SISTEMASA PAGHUSAY SA ILANG PANAG-AWAY PINAAGI SA KONSEHO SAKATIGULANGAN SA ILANGTRIBU UG UBAN PA NGAMATANG SA TRADISYONAL NGAPAMAAGI. APAN, SA MGA MGABARANGAY DIIN MGA MUSLIMANG MAYORIYA SA NAGPUYO,ANG BALUD SA SHARIAH MAOANG ANGAY NGA TUMANON.KINI GIILA ILAWOM SA LOCALGOVERNMENT CODE.ANG BUHATANPROBINSYAL SANATIONAL STATIS-TICS OFFICE (NSO)KINAHANGLAN NGA MUPAGAWAS UG SERTIPIKO NGA MAYORIYA(MAYORIDAD) SA MGA NANIMUYO SA MAONG BARANGAY ANGSAKOP SA KOMUNIDAD SA MGA LUMAD. KINAHANGLAN NGAILANG IAP-REHISTRO ANG PANGALAN SA GI-ILA NILANGA DATU O KATIGULANGAN DIHA SA BUHATAN SAMAYOR/ALKALDE SA HINGTUNDAN NGA SYUDAD OLUNGSOD. ANG MGA KATIGULANGAN O DATU MAOANG MUHATAG UG SERTIPIKO SA LUMADNONGPAMAAGI SA PAGSULBAD SA AWAY PINAAGI SAHINGTUNDAN NILA NGA KONSEHO SA MGA DATU,LIDER/PANGULO SA TRIBU O MGA KATIGULANGAN.

UNSA ANG MAHITABU KUNGANG USA MGA PARTIDO ANGNAHISAKOP SA USA KAPUNDOK LUMADNON SAMTANGSA PIKAS PUNDOK USAB ANGPIKAS NGAPARTIDO?SILANG DUHA ANGMAGSABOT KUNG KANGKINSA NGA LUMADNONGSISTEMA MAOY MUDUMALASA HUSAY.UNYA UG DILI SILAMAGKASINABOT SALUMADNONG SISTEMA NGAGAMITON SA HUSAY?MA-O NA KANA ANG HIGAYONNGA SUNDON ANG PROCESONGA GILATID SAKATARUNGANG PAMBARANGAY.UNSA ANG MAHITABU KUNG MAHUSAY RA SILA PINAAGI SALUMADNONG SISTEMA? KINAHANGLAN PA BA KINI NGAIPAABOT O IPAHIBALO KANAKO SA MGA LIDER SA TRIBU?HUSTO KA. ANG KONSEHO SA TRIBU (TRIBALCOUNCIL) KINAHANGLAN GAYUD NGAMUSUMITE NGADTO SA PUNONG BARANGAYUG KOPYA SA HUSAY, PINIRMAHAN SA MGALIDER SA KONSEHO SA TRIBU.KATARUNGANG PAMBARANGAY61

ANG HUSAY DIHA SA MGA LIDER SA TRIBU ADUNA BAYSUSAMANG EPEKTO SA MALINAWONG PANAGSABOT ILAWOMSA KATARUNGANG PAMBARANGAY?TINUOD NA. ANG HUSAY ILAWOM SA LUMADNONGSISTEMA NGA PINIRMAHAN SA MGA LIDER SATRIBU ANG DUNAY KUSOG UG EPEKTO SAMA SAHUSAY NGA NAKAB-OT ILAWOM SA PROCESOSA KATARUNGANG PAMBARANGAY.UNYA, KUNG ANG USA SA MGAPARTIDO ANG WALA MATAGBAWSA KASABUTAN NGA NAHIMO?SAMA SA ARBIRTATION AWARD,ANG MAONG HUSAY(SETTLEMENT) MAMAHIMONGIBALEWALA SULOD SASUSAMANG PANAHON UGPINASASIKAD SA SAMANGHINUNGDAN NGA GILATID SAKATARUNGANG PAMBARANGAY.APAN KUNG ANG DUHA KABAHIN PAKYAS SA PAGKAB-OTUG MALINAWONG HUSAYILAWOM SA LUMADNONGSISTEMA?KONSEHO MUHIMO UGSERTIPIKO ISIP PAMATUOD NGAPAKYAS ANG HUSAY UGITUGYAN NA SA PUNONGBARANGAY ANG MAONG KASO.UNSA MAN ANG MGAKATUNGDANAN SA LUPONSECRETARY KALABOT SASERTIPIKO SA PAGKAB-OT UGHUSAY UG SA SERTIPIKO SAPAKYAS NGA HUSAY ILAWOM SALUMADNONG PAMAAGI?ANG LUPON SECRETARY MAOANG MUTAGO SA KOPYA SAMAONG MGA SERTIPIKO NGAGITUGYAN NGADTO SA PUNONGBARANGAY UG IYA USAB NGAKINI NGA IPADALA NGADTO SATUKMANG KORTE.62 USA KA HANDBOOK

ANG PAGPATUMAN SAINDIGENOUS PEOPLES’ RIGHTSACT OF 1998 DUNA BAY GIDALANGA KABAG-UHAN SA MAONGPROCESO?WALA. ANG IPRA WALAY GIBAG-O SA MAONG PROCESO, BISANPA NGA KINI NAG-ILA SAKATUNGOD SA MGA LUMAD SAPAG GAMIT SA ILANG KAUGA-LINGON NGA SISTEMASA HUSTISYA, IN-STITUSYON SAPAGSULBAD UGKAGUBOT,SISTEMA SAPAGPATUNHAY SA KALINAW UGUBAN PANG NAANDAN NA NGABALAUD, KINAIYA UG PAMAAGISA HINGTUNDAN NGAKOMUNIDAD SA MGA LUMAD.APAN DUNA BAY LAINGMIKANISMO O ISTRUKTURA NGAGILATID SA IPRA LAW SAPAGSULBAD SA DIPAGSINABTANAY TALI KANILA?GAWAS SA NAANDAN NA NGABALUD UG TRADISYON, ANGNATIONAL COMMISSION ONINDIGENOUS PEOPLES (NCIP)ANG DUNAY GAHUM SA MGAKAGUBOT NGA NAGLAMBIGIT SAKATUNGOD SA MGA LUMAD.BUOT IPASABOT,MAMAHIMO BA NGA ANGUSA KA LUMAD DIREKTANGA MUPASAKA UG KASONGADTO SA NCIP?WALA. ANG BALAUD NAGKANAYONNGA KINAHANGLANG TUMANON ANGTANANG REMEDYO O PAMAAGI NGAGILATID DIHA SA NAANDAN NGALUMADNONG BALAUD SA DI PAIPASAKA ANG KASONGADTO SA NCIP.KATARUNGANG PAMBARANGAY63

UNSAON MAN PAGHISAYOD SA NCIP NGA NAHUROT NAANG TANANG PAMAAGI SA LUMADNONG SISTEMA SAHUSAY AYHA GISANG-AT ANG KASO SA ILANGBUHATAN?KINAHANGLAN NGA IPAKITA/ISUMITE ANG USA KA SERTIPIKO NGAPINIRMAHAN SA MGA SAKOP SA KONSEHO SA KATIGULANGAN, MGADATU, O MGA LIDER SA TRIBU NGADTO SA NCIP DIINILANG PAMATUD-AN NGA PAKYAS ANG HUSAY TALI SADUHA KA PARTIDO. KUNG WALA KINI NGA SERTIPIKO,DILI MAHIMONG ISANG-AT ANG KASO NGADTO SA NCIP.UNSA MAN ANG EPEKTO SA PAGHUSAY SA KAGUBOT NIININGBAHINA?SUMALA SA LOCAL GOVERNMENT CODE, ANG HUSAY SA KASODUNAY EPEKTO SUSAMA SA HUSAY NGA NAKAB-OT ODESISYON NGA GIHIMO ILAWOM SA PAGSULONDAN SA NCIP.UNSAY MAHITABUKUNG PAKYAS ANGHUSAY?KUNG PAKYAS ANG HUSAY, ANG PUNDOK SAMGA MAGHUHUSAY SA LUMADNONG AWAY,O ANG KONSEHO SA KATIGULANGAN, MGADATU, O MGA LIDER SA TRIBUMUPAGAWAS UG SERTIPIKO NGANAGPAMATUOD NGA WALAY NAKAB-OTNGA HUSAY BISAN PA SA TANANGPANINGKAMOT ILAWOM SALUMADNONG PAMAAGI.64 USA KA HANDBOOK

DUNAY BAY FORMA SA SERTIPIKASYON NGA ANGAYANG SUNDON?WALA. ANG MAONG SERTIPIKASYON MAHIMONG ISULAT SA BISANUNSA KA PAMAAGI UG PORMA. ANG IMPORTANTE NGA IBATBAT SAMAONG SERTIPIKASYON NGA PKYAS ANG HUSAY BISAN PA SATANANG PANINGKAMOT GINAMIT ANG TANANG LUMADNONGPAMAAGI SA HUSAY. KINI ISIP PAG-ILA SA NAANDAN NA NGALUMADNONG BALAUD.KUNG WALAYSERTIPIKASYONGIKAN SA PUNDOKSA LUMADNONGPANAGHUSAY NGAISUMITE NGADTOSA NCIP, UNSAYMAHITABU?DILI DAWATON SA NCIP ANGMAONG KASO APAN ANGPAGBALE-WALA NIINI WALANAGPASABOT NGA DILI NA KINIMAHIMONG IPASAKA PAG USAB.DUNA BAY MGA HIGAYON DIIN DILI NA KINAHANGLAN ANGNASANGPIT NGA SERTIPIKASYON?TINUOD NA. DILI NA KINAHANGLAN ANG MAONG SERTIPIKASYON SAMUSUNOD NGA MGA SITWASYON:1. DIIN ANG USA SA MGA PARTIDO USA KA PAMPUBLIKO OPRIBADO NGA KORPORASYON, PARTNERSHIP, KAPUNONGAN(ASSOCIATION) O “JURIDICAL PERSON;” KUNG ANG USA SAMGA PARTIDOS USA KA OPISYAL O EMPLEYADO SAGOBYERNO UG ANG KASO DUNAY KALAMBIGITAN SAPAGTUMAN SA IYANG OPISYAL NGA KATUNGDANAN;KATARUNGANG PAMBARANGAY65

2. KUNG ANG USA SA MGA PARTIDO DILI USA KA LUMAD OWALA NAHISAKOP SA SAMANG KOMUNIDAD SA MGA LUMAD,GAWAS NA LAMANG KUNG BOLUNTARYO SIYA NGAMUPAILAWOM SA GAHUM SA KONSEHO SA MGAKATIGULANGAN O LIDER SA TRIBU;3. DIIN ANG KASO NAGTUMONG SA PAGBABAG SA BISANUNSA NGA GRABE, GIPAABOT, UG DI-KAPULIHAN NGA DANYOSO PAGKASAMAD NGA MAHIMONG MAHITABO KUNG DILIMAHATAGAN UG HINANALING PAGTAGAD O AKSYON, UG;4. KUNG ANG KONSEHO SA MGA TIGULANG O LIDER SA TRIBUNAGMAKULI SA PAGHATAG SA GIKINAHANGLAN NGASERTIPIKASYON NGA WALAY IGONG HINUNGDAN OKAPASIKARAN.ANG TANAN BA NGA PROBISYON SA LOCALGOVERNMENT CODE UG SA INDIGENOUS PEOPLESRIGHTS ACT KALABOT SA LUMADNONG SISTEMASA HUSAY MAHIMO USAB NGA IPATUMAN SAARMM?TATAW KAAYO KANA. ANG LOCAL GOVERNMENT CODE SAARMM DUNAY SUSAMA NGA PROBISYON SA HUSAYTALI SA MGA MIYEMBRO SA LUMAD NGAKOMUNIDAD NGA NAGMANDU NGA ANG TANANGCUSTOMBRE, KINAIYA UG TRADISYON SA MGALUMAD MAO ANG TUMANON SA PAGKAB-OT SAMALINAWONG HUSAY. ANG PANGREHIYONAL NGABALAY BALAURANAN (REGIONAL LEGISLATIVEASSEMBLY) MIPASAR UG USA KA RESOLUSYON NGANAGHIMO SA IPRA ISIP SUMBANAN SA PAG-ILA SAMGA KATUNGOD SA MGA LUMAD SA MAONGREHIYON.66 USA KA HANDBOOK

GI-UNSA MAN PAGSUBAY ANG LUMADNONG SISTEMA SAHUSAY SULOD SA ARMM?MANAGLAHI ANG PAGSUBAY NIINI DEPENDE SA NAANDANNGA KINAIYA SA KOMUNIDAD SA ISTRUKTURA SA LUMAD-NONG HUSTISYA. SA LUNGSOD SA UPI, MAGUINDANAO, ANGLOKAL NGA PANG-GAMHANAN MI-ILA SA TULO KA MANAGLA-HING TRIBU O PUNDOK SA LUMADNONG PULONG NGA GILANG-KUBAN SA MGA MUSLIM, TEDURAY UG MGA KRISTIYANO.PINASIKAD NIINI NGA KONSEPTO, DUNAY NAMUGNA NGAPINASAHI NGA PUNDOK SALUMADNONG MAGHUHUSAYDIHA SA MUNISIPYO UGKINI ILANG GITAWAG UGMAYOR’S COUNCIL. ANG MGAMIYEMBRO NIINI NAGA-GIKAN SA MGA TIGLAWASSA MGA LIDER SA MATAG TRIBU NGA NA-ILA GUMIKAN SAILANG LIDERATO UG INTEGRIDAD. GIMUGNA KINI ARON SAPAG-ABAG SA SISTEMA SA KATARUNGANG PAMBA-RANGAY SAPAGHUSAY UG MGA KAGUBOT O PANAG-AWAY.SA UBANG BAHIN SA ARMM DIIN MAYORIYA SANANIMUYO MAO ANG MGA MUSLIM, GIN-UNSA MANPAGTUKOD SA ISTRUKTURA ALANG SA PAGHUSAY SALUMADNONG KAGUBOT?ANG MATAG LOKAL NGA GOBYERNO DUNAY MANAGLAHI NGAISTRUKTURA O PUNDOK SA PAGHUSAY SA LUMADNONG KAGUBOT.ANG KASAGARAN NGA ISTRUKTURA NAGA-GIKAN DIHA SA TRADIS-YONAL NGA ISTRUKTURA SA LIDERATO SAMA SA PAGDUMALA SAMGA SULTAN, MGA DATU UG UBAN PANG INSTITUSYON SA TINUHU-ANG ISLAM UG NIADTONG PANAHON NGA WALA PA NAHIDANGATANG ISLAM SA MAONG LUGAR. APAN ANG NAGDOMI-NAR NGAPUNDOK-MAGHUHUSAY ANG NA-IMPLUWENSIYAHAN NA SAPAGSAGOL UG TRADISYONAL NGA ISTRUKTURA SA HUSTISYANGADTO SA MGA PUNDOK NGA GIGAMHAN SA LOKAL NGA GOBYERNOSAMA SA KONSEHO SA KAHAPSAY UG KALINAW (PEACE AND ORDERKATARUNGANG PAMBARANGAY67

COUNCIL), KATARUNGANG PAMBARANGAY UG UBAN PA, LAKIP NA ANGGIMUGNA SA PROBINSIYA NGA TASK FORCE KALILINTAD.KINI BA NGA LOKAL NGA ISTRUKTURA O MEKANISMO SAHUSAY DIHA SA ARMM NAHISUBAY SA NASUDNONGLEGAL NGA SUMBANAN?TINUOD KANA. ANG BATAKANG-BALAUD SA 1987(THE 1987 CONSTITUTION) NAG-ILA UG NAGPA-LAMBO SA KATUNGOD SA KOMUNIDAD SA MGA LUMADILAWOM SA SUMBANAN SA NASUDNONG PANAGHI-USA UGKALAMBUAN. NAGMANDU USAB KINI SA PAGPASAR UGORGANIC ACT ALANG SA ARMM. ANG GIPANDAY NGA ORGANICACT, NAG-ILA, NAGPANALIPOD UG NAGHATAG UG KASIGU-RUHAN ALANG SA KAGAWASAN SA RELIHIYON, PAGTU-O,CUSTOMBRE/KINAIYA, O TRADISYON NGADTO SA BISANKINSA NGA PUNDOK. NAGMANDU USAB KINI SA REHIYONALNGA BALAY-BALAURANAN (REGIONAL LEGISLATIVEASSSEMBLY) SA PAGMUGNA UG USA KA KODIGO SA TANANGBALAUD SA MGA LUMAD UG PAGTIGOM SA TANANG BALAUDSUBAY SA KUSTOMBRE/PAMATASAN SA MGA MUSLIM UG SAUBAN PANG PUNDOK SA MGA LUMAD SA ARMM.USA KINI KA HIMSOG UGMAPISKAY NGA PANAGHINABIUG DAGHAN GAYUD AKO UGNAKAT-UNAN KALABOT SAPAGPADAGAN UG PAGPATUMANSA HUSTISYA SA BARANGAYSA AKONG BARANGAY. DAG-HANG KAAYONG SALAMAT!WALAY SAPAYAN, CELIA.KUNG BUHI PA LANG IMONGAMAHAN NGA MAO ANGAKONG KAUBAN KANIADTO,SIGURADO AKO NGA IYAGAYUD IKAW NGAIKAPASIGARBO…68 USA KA HANDBOOK

IKADUHANG BAHINMGA BENEPISYO,INSENTIBOUG GANTI

K A P I T U L O ILIBRENG PAG- ESKWELAMAAYONGBUNTAG,KAPITANPEDRING.MAAYONG BUNTAG USAB KAPITANA CELIA.MNSA MAY AKONG IKA-ALAGAD NIMO?MA-O KINI SI MARIA, ANAK SIYA SAUSA KA AKTIBO NGA MIYEMBRO SALUPON SA AKONG BARANGAY.MUTUNGHA NA SIYA SA KOLEHIYO SASUNOD TUIG UG USA SIYA KA HONORSTUDENT. IMO KUNG GI-INGNANNIADTONG MILABAY NGA ADLAW NGA DUNAY SCHOLARSHIPPROGRAM ALANG SA MGA LEHITIMO NGA ANAK SA MIYEMBRO SALUPON. DUNA BAYTSANSA NGAMAKASULOD SIMARIA SA MAONGPROGRAMA?DUNA. NAHISAKOP SIYA SA CHED ORDER 62“SUMBANAN SA PAGPATUMAN SA PROGRAMA NGALIBRENG ESKWELA ALANG SA MGA OPISYAL SABARANGAY UG SA ILANG MGA LEHITIMO NGAANAK”. MA-O USAB KINI ANG KAMANDU-AN NGAMUGAHUM SA ATONG MGA ANAK.

DIAY BA...KINSA MAN ANG KWALIPIKADONGA MAHIMONG ISKOLAR ILAWOM NINGPROGRAMA? UNSAY MGA KUNDISYONESARON MAKA-QUALIFY SA PROGRAMA?KINAHANGLAN NGA ANAK SIYA SA MIYEMBRO SA LUPONGTAGAPAMAYAPA. DI MULAPAS UG 21ANYOS, GRADWADO SA HIGHSCHOOL, NAKAPASAR SA ENTRANCEEXAM SA PAMPUBLIKO NGAKOLEHIYO O UNIBERSIDAD DIINSIYA GUSTONG MUTUNGHA, UG ANG KITA SA IYANG GINIKANAN KINAHANGLAN DI MULAPASSA 72 MIL MATAG TUIG.UNSA MAN ANG MGA DOKUMENTO NGAGIKINAHANGLAN? SERTIPIKASYON GIKAN SA BUHATAN SA MAYOR NGANAGPAMATUOD NGA ANG APLIKANTE ANAK SA USA KAOPISYAL SA BARANGAY, BIRTH CERTIFICATE, HIGH SCHOOL REPORT CARD, RESULTA SA ENTRANCE EXAMINATION, INCOME TAX RETURN, UG CERTIFICATE OF GOOD MORAL CHARACTERGIKAN SA PRINCIPAL O GUIDANCECOUNSELOR.72 USA KA HANDBOOK

DUNA BAY MGA KUNDISYONES NGA ANGAYANGTUMANON ALANG SA PADAYON NGA PAG-AGOMSA MAONG SCHOLARSHIP?ANG ISKOLAR KINAHANGLAN NGA MU-ENROLL SATANANG SUBJECTS NGA GIKINAHANGLAN ALANG SAUSA KA SEMESTER (FULL SEMESTRAL LOAD PERSEMESTER), UG KINAHANGLAN NGA IYANG TIWASONANG KURSO SULOD SA TUKMANG PANAHON, UG SIGURUHON NGAMAKAANGKON UG PASADO NGA GRADO SA TANANG SUBJECTS.DUNA PAY UBANG MGA KUNDISYONES.ANG ISKOLAR KINAHANGLANNGA WALAY LAING SCHOLAR-SHIP SA PANAHON SA IYANGPAG-APPLY SA SCHOLARSHIPALANG SA MGA ANAK SAOPISYAL SA BARANGAY.APAN DUHA LAMANG KA ANAKSA MIYEMBRO SA LUPON ANGTUGUTAN SA MAONGSCHOLARSHIP.MAMAHIMO BA SIYA NGAMUBAYLO UG KURSO?MAHIMO LAMANG KANA KUNGMAKAKUHA NA SIYA UG PAGTUGOTGIKAN SA REGISTRAR.KATARUNGANG PAMBARANGAY73

MAHIMO BANG PUTLON ANG SCHOLARSHIP?SIYEMPRE…MAPUTOL ANG SCHOLARSHIP KUNG ANGISKOLAR MAHAGBONG SA IYANG MGA SUBJECTS, OIYANG GI-USAB ANG IYANG RECORDS, O MUBALHINSA LAING ESKWELAHAN NGA WALAY PAGTUGOTSA REGISTRAR SA ESKWELAHAN, O KUN SIYAMU-APIL SA MGA SUBERSIBONG PUNDOK, OGUMIKAN NGA MAWAD-AN NA UG PONDO ALANG SASCHOLARSHIP.NGANONG MAWAD-AN MAN UG PONDO? ASA BADIAY ANG TINUBDAN SA PONDO ALANG SASCHOLARSHIP?DIAY BA...MA-O GANI, MARIA,AYAW NA PAGLANGAN. ADTU-AGILAYON ANG LABING DUOLNGA PAMPUBLIKO NGAKOLEHIYO DIRI SA ATONGDAPIT UG TAN-AWA KUNGDUNA BA SILAY SCHOLARSHIPPROGRAM ILAWOM SA CHEDORDER 62 UG DAD-A USABKINING LISTAHAN SA MGAREKISITOS (REQUIREMENTS).ANG HINGTUNDAN NGAPAMPUBLIKO NGA KOLEHIYOUG UNIBERSIDADGIMANDUAN SA PAGLAKIPSA ILANG GAHIN (BUDGET)SA PONDO ALANG SAGALASTUHAN PARA SABENEPISARYO ILAWOM SACHED ORDER 62.74 USA KA HANDBOOK

NAKABATI KA NA BA BAHIN SATUIGAN NGA PAGPANGITA UGOUTSTANDING LUPONGTAGAPAMAYAPA?O, APAN UNSAONMAN PAG-APIL SAPROCESO SAPAGPILI?UNA, KINAHANGLAN NGA MUSALMOTKITA SA PROCESO SA PAGPILI SALUNGSODNON NGA ANG-ANG(MUNICIPAL LEVEL)APAN UNSA MAN ANGILANG TAKSANAN(CRITERIA) SA PAGSUSISA SUMASALMOT NGALUPON?DUNAY TULO KA TAKSANAN. UNA, ANG KA-EPEKTIBO O “EFFICIENCY” SA PAGPADAGAN SALUPON NGA MAKIT-AN DIHA SA GIDAGHANONSA MGA KASO NGA NAHUSAY ITANDI SA KASONGA NAPASAKA.K A P I T U L O I IINSENTIBO UG MGAGANTING PASIDUNGOG

PAGSUBAY SA PROCESO SA HUSAY…BUOT IPASABOT, ANGPAGHUSAY SA MGA KASO DIHA SA LUPON PINASUBAY SAGIMANDU NGA PROCESO UG KINI NAGLANGKUB SA TUKMA NGAPAGSULAT/PAGTIPIG SA MGA REKLAMO, PAGPADALA UGSUMMONS, PAGTUMAN SA GITAKDANG PANAHON DIINANGAYAN NGA HUSAYON ANG KASO, UG UBAN PANG KALABOTNGA MGA PROCESO.ILAWOM SA “CRITERIA” NGA “EFFIICIENCY” SA PAGPADAGANSA LUPON, NALAKIP NIINI ANG PAGSUNOD SA MGADEADLINES…BUOT IPASABOT NIINI MAO ANG PAGHUSAY SAMGA KASO DIHA SA LUPON SULOD SA GITAKDANG PANAHONUG SA PAGKAB-OT UG MALINAWONG HUSAY O RESOLUSYONSA KAGUBOT SULOD SA KINSE KA ADLAW.TAN-AWON USAB SA MGA TIG-SUSI(“EVALUATORS”) ANG SISTEMA SAPAGTIPIG SA RECORD SA MGA KASO SALUPON DIIN LAKIP NIINI ANG TANANGRECORD SA MGA REKLAMO NGAGIPASAKA, NAHUSAY O NASULBAD SALUPON UG ANG TUKMA UG DUNAYSISTEMANG PAGTAGO SA MGADOKUMENTO NGA GISUMITE SA LUPONNGADTO SA UBANG AHENSIYAISIP KATUMANAN O ALANG SATUKMANG LAKANG.SA KATAPUSAN, ILAWOM SA PAGPADAGAN SA LUPON MAOANG PAGSUMITE UG MGA “TRANSMITTAL REPORTS” KALABOTSA MGA HUSAY UG “ARBITRATION AWARDS” NGADTOSAKORTE UG UBAN PANG AHENSIYA SA GOBYERNO; ANGGIDAGHANON SA REGULAR NGA PANAGTIGOM NGAGIPAHIGAYON SA LUPON SA TUMONG NGA MAHATAGAN UGLUGAR ANG PAGBINAYLU-AY UG IDEYA TALI SA MGAMIYEMBRO NIINI UG SA PUBLIKO.76 USA KA HANDBOOK

UNSA MAN ANG IKADUHA NGA TAKSANAN?“RESOURCEFULNESS OR CREATIVITY”O KATAKUS SA MGA MAGHUHUSAY UGTIGPATALIWALA SA PAGPANGITA OPAGMUGNA UG MGA PAMAAGI.MA-O BA…UNSAON MAN NILA PAG-EVALUATE? UNSA MAN ANG ILANGBASIHAN?PINAAGI SA MGA “RECORDS” UG“MINUTES” NGA GIPREPARAR SALUPON SECRETARY. GIKAN DIDTO, MASYRAN NA SA MGAEVALUATORS ANG MGA PINASAHI NGA PAMAAGI UG KATAKUS SAMGA TIGPATUNGA UG MGA MAGHUHUSAY UG ANG ILANGPAGPAKIGLAMBIGIT NGADTO SA TUKMA NGA AHENSIYA SAGOBYERNO SAMA SA PNP UG MTC.UNSA MAN ANG KATAPUSANG TAKSANAN?ANG KATAPUSAN NGA TAKSANON NAG SENTRO DIHA SA PAGKAEPEKTIBO SA LUPON SA PAGKAB-OT SA MGA TUMONG SAKATARUNGANG PAMBARANGAY. MAHIMO KINI NGA MASUKODPINAAGI SA GIDAGHANON SA MGA KASO NGAGIBALEWALA O GISUPAK ITANDINGADTO SA GIDAGHANON SAMGA KASO NGA NAHUSAY UG SADI-PAGBALIK-BALIK SA MGA KASONGA NAHUSAY NA.KINSA MAN ANG MU-EVALUATENATO? UNSAON MAN NILA PAG GRADO O PAGSUKOD SA“PERFORMANCE” SA MATAG LUPON?ANG DILG NAGMANDU SA PAGTUKOD UG LUPONG TAGAPAMAYAPAAWARDS COMMITTEE GIKAN SA MUNICIPAL, PROVINCIAL, REGIONALUG NATIONAL LEVEL.KATARUNGANG PAMBARANGAY77

ANG AWARDS COMMITTEE MAO ANG MAGSILBIISIP “TEAM OF EVALUATORS;” SA MAONGKATUNGDANAN, ILANG GRADUHAN ANG MGA LUPONSUBAY SA NAHISGUTANG MGA TAKSANAN,GINIYAHAN SA USA KA “RATING SCALE” OSUKDANAN NGA IHATAG NGADTO KANILA.SILA MUPILI UG UPAT KA NAG-UNA NGA MGA LUPONISIP NATIONAL AWARDEES NGA GILANGKUBAN SA: “LUPON TAGAPAMAYAPA IN HIGHLYURBANIZED CITIES;” “LUPON TAGAPAMAYAPA IN COMPONENTCITIES;” “LUPONG TAGAPAMAYAPA IN 1ST TO 3RDCLASS MUNICIPALITIES;” AT “LUPONG TAGAPAMAYAPA IN 4TH TO 6THCLASS MUNICIPALITIES.”UNSA MAN ANG NAGPA-ABOT NGA GANTI?GAWAS SA PASIDUNGOG UG PAG-ILAGIKAN SA PRESIDENTE SA NASUD, DUNAYPREMYONG KWARTA. SA NATIONAL LEVEL,MUKABAT NGADTO SA 300 MIL PESOS ANGIHATAG SA BARANGAY PINAAGI SAGRANTS/TABANG.78 USA KA HANDBOOK

AKONG INGNON ANG AKONG LUPONSECRETARY SA PAGTAGO SA RECORDSSA LUPON SA LABING MAAYO UGEPEKTIBO NGA PAMAAGI UGMUSALMOT KAMI SA “SEARCH” SASUNOD TUIG, DAGHAN KAAYONGSALAMAT KAPITAN PEDRING.WALAY SAPAYAN,KAPITANA CELIA. AYAWPAGDUHA-DUHA SAPAGDUOL KANAKO KUNGADUNA KA PAY MGAPANGUTANA. IPANGHI-NAUT KO ANG IMONGKALAMPUSAN, KAPITANA.KATARUNGANG PAMBARANGAY79

ANNEXESKPFORMS

KP FORM # 1: NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYNOTICE TO CONSTITUTE THE LUPONTo All Barangay Members and All Other Persons Concerned:_________, 20__In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, LocalGovernment Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of theKatarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitutethe Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I amconsidering for appointment are the following:1. _________________ 13. _________________2. _________________ 14. _________________3. _________________ 15. _________________4. _________________ 16. _________________5. _________________ 17. _________________6. _________________ 18. _________________7. _________________ 19. _________________8. _________________ 20. _________________9. _________________ 21. _________________10. _________________ 22. _________________11. _________________ 23. _________________12. _________________ 24. _________________25. _________________They have been chosen on the basis of their suitability for the task ofconciliation considering their integrity, impartiality, independence ofmind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age,social standing in the community, tact, patience, resourcefulness,flexibility, open mindedness and other relevant factors. The lawprovides that only those actually residing or working in the barangaywho are not expressly disqualified by law are qualified to be appointedas Lupon members.All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of theiropposition to or endorsement of any or all the proposed members orKATARUNGANG PAMBARANGAY83

ecommend to me other persons not included in the list but not laterthan the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting thisnotice)._________________Punong BarangayIMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3)conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeksWARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject topunishment according to law.KP FORM # 2: APPOINTMENT LETTERTO: ___________Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYAPPOINTMENT_________, 20 ____(Date)Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER ofthe Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking youroath of office and until a new Lupon is constituted on the third yearfollowing your appointment.__________________Punong BarangayATTESTED:__________________Barangay Secretary84 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 3: NOTICE OF APPOINTMENT___________________________________________________Sir/Madam:Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYNOTICE OF APPOINTMENT_________, 20 ____(Date)Please be informed that you have been appointed by the PunongBarangay as a MEMBER OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA,effective upon taking your oath of office, and until a new Lupon isconstituted on the third year following your appointment. You maytake your oath of office before the Punong Barangay on ________.Very truly yours,________________Barangay SecretaryKATARUNGANG PAMBARANGAY85

KP FORM # 4: LIST OF APPOINTED LUPON MEMBERSRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYLIST OF APPOINTED LUPON MEMBERS_________, 20 ____(Date)Listed hereunder are the duly appointed members of the LupongTagapamayapa in this Barangay who shall serve as such upon takingtheir oath of office and until a new Lupon is constituted on the thirdyear following their appointment.1. _________________ 11. _________________2. _________________ 12. _________________3. _________________ 13. _________________4. _________________ 14. _________________5. _________________ 15. _________________6. _________________ 16. _________________7. _________________ 17. _________________8. _________________ 18. _________________9. _________________ 19. _________________10. _________________ 20. ________________________________Punong BarangayATTESTED:______________________Barangay/Lupon SecretaryIMPORTANT: The list shall be posted in three (3) conspicuous placesin the barangay for the duration of the terms of office of those namedabove.WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject topunishment according to law.86 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 5: LUPON MEMBER OATH STATEMENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYOATH OF OFFICEPursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being dulyqualified and having been duly appointed MEMBER of the LupongTagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm)that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of myability, my duties and functions as such member and as member of thePangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that Iwill bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines;that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legalorders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; andthat I voluntarily impose upon myself this obligation without anymental reservation or purpose of evasion.SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will beomitted.)_____________MemberSUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this_____ day of __________, 20____.__________________Punong BarangayKATARUNGANG PAMBARANGAY87

KP FORM # 6: WITHDRAWAL OF APPOINTMENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPATO: _______________WITHDRAWAL OF APPOINTMENT_________, 20 ____(Date)After due hearing and with the concurrence of a majority of all theLupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointmentas member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof,on the following ground/s:[ ] incapacity to discharge the duties of your office as shown by_______________________________[ ] unsuitability by reason of _______________________________(Check whichever is applicable and detail or specify the act/s oromission/s constituting the ground/s for withdrawal.)____________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanCONFORME (Signatures):1. _________________ 7. _________________2. _________________ 8. _________________3. _________________ 9. _________________4. _________________ 10. ________________5. _________________ 11. ________________6. _________________Received this __________ day of _____________, 19____.__________________Signature88 USA KA HANDBOOK

NOTE:The members of the Lupon conforming to the withdrawal mustpersonally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spacesabove. The withdrawal must be conformed to by more than one-half ofthe total number of members of the Lupon including the PunongBarangay and the member concerned.KP FORM # 7: COMPLAINANT’S FORMRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s __________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sC O M P L A I N TI/WE hereby complain against above named respondent/s for violatingmy/our rights and interests in the following manner:___________________________________________________________________________________________________________THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/us in accordance with law and/or equity:____KATARUNGANG PAMBARANGAY89

Made this _______ day of ___________, 19____.________________Complainant/sReceived and filed this ________ day of __________, 19____.___________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanKP FORM # 8: NOTICE OF HEARINGRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPATO: ________________________________Complainant/sNOTICE OF HEARING(MEDIATION PROCEEDINGS)You are hereby required to appear before me on the ______ day of_______, 19___ at ________ o’clock in the morning/afternoon for thehearing of your complaint.This ________ day of ____________, 19____.____________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanNotified this ________ day of __________, 19____.Complainant/s______________________________90 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 9: SUMMON FOR THE RESPONDENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sS U M M O N STO: ____________________ _____________________________________________ _________________________RespondentsYou are hereby summoned to appear before me in person, togetherwith your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at____________ o’clock in the morning/afternoon, then and there toanswer to a complaint made before me, copy of which is attachedhereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s.You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear inobedience to this summons, you may be barred from filing anycounterclaim arising from said complaint.FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court.This _______ day of ____________, 19___._____________________________Punong Barangay/Pangkat ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY91

Back pageOFFICER’S RETURNI served this summons upon respondent _________________________on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent___________________________ on the day of ________________,19____, by:(Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/wereserved.)Respondent/s__________________________ 1. handing to him/them saidsummons in person, or__________________________ 2. handing to him/them saidsummons and he/they refused toreceive it, or__________________________ 3. leaving said summons at his/their dwelling with __________(name) a person of suitable ageand discretion residing therein,or__________________________ 4. leaving said summons at his/their office/place of businesswith ________, ( name) acompetent person in chargethereof._____________OfficerReceived by Respondent/s representative/s:___________________Signature___________________Signature__________________Date__________________Date92 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 10: NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKATRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYNOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKATTO: __________________ ______________________________________ ____________________Complainant/s Respondent/sYou are hereby required to appear before me on the ______ day of_________, 19____, at ________ o’clock in the morning/afternoon forthe constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shallconciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkatmembership or to appear on the aforesaid date for the constitution ofthe Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots.This ________ day of ____________, 19_____.____________________Punong BarangayNotified this _________ day of _________, 19_____.TO: __________________ _____________________________________ ____________________Complainant/s Respondent/sKATARUNGANG PAMBARANGAY93

KP FORM # 11: NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBERRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBERTO: ________________(Date)Notice is hereby given that you have been chosen member of thePangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute betweenthe par in the above-entitled case.____________________________Punong Barangay/Lupon SecretaryReceived this ________ day of __________, 19_____.______________Pangkat Member94 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 12: NOTICE OF HEARING (CONCILIATION PROCEEDINGS)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE PUNONG BARANGAYTO: __________________ _____________________________________ ____________________Complainant/s Respondent/sNOTICE OF HEARING(CONCILIATION PROCEEDINGS)You are hereby required to appear before the Pangkat on the ________day of _____________, 20____, at _________ o’clock for a hearing ofthe above-entitled case.This ________ day of ___________, 20____.___________________Pangkat ChairmanNotified this _____ day of __________, 19____.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________KATARUNGANG PAMBARANGAY95

KP FORM # 13: SUBPOENA LETTERRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sS U B P O E N ATO:____________________ _____________________________________________ _________________________WitnessesYou are hereby commanded to appear before me on the ______ day of_________, 19___, at ___________ o’clock, then and there to testifyin the hearing of the above-captioned case.This ______ day of _________, 19____._______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever one is not applicable.)96 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 14: AGREEMENT FOR ARBITRATIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sAGREEMENT FOR ARBITRATIONWe hereby agree to submit our dispute for arbitration to the PunongBarangay/Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever isnot applicable) and bind ourselves to comply with the award that maybe rendered thereon. We have made this agreement freely with a fullunderstanding of its nature and consequences.Entered into this _____ day of _________, 19____.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________ATTESTATIONI hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration wasentered into by the parties freely and voluntarily, after I had explainedto them the nature and the consequences of such agreement._______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever one is not applicable.)KATARUNGANG PAMBARANGAY97

KP FORM # 15: ARBITRATION AWARDRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sARBITRATION AWARDAfter hearing the testimonies given and careful examination of theevidence presented in this case, award is hereby made as follows:______________________________________________________________________________________________________________________________Made this _____ day of _____________, 19____ at ______________.______________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman *__________________Member__________________MemberATTESTED:___________________________Punong Barangay/Lupon Secretary *** To be signed by either, whoever made the arbitration award.** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by thePangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made bythe Punong Barangay.98 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 16: AMICABLE SETTLEMENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sAMICABLE SETTLEMENTWe, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, dohereby agree to settle our dispute as follows:______________________________________________________________________________________________________________________________and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the aboveterms of settlement.Entered into this ______ day of __________, 19_______.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________ATTESTATIONI hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered intoby the parties freely and voluntarily, after I had explained to them thenature and consequence of such settlement.______________________________Punong Barangay/Pangkat ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY99

KP FORM # 17: REPUDIATIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sR E P U D I A T I O NI/WE hereby repudiate the settlement/agreement for arbitration on theground that my/our consent was vitiated by:(Check out whichever is applicable)[ ] Fraud. (State details) _______________________________________________________________________________________________________________________________[ ] Violence. (State details)______________________________________________________________________________________________________________________________[ ] Intimidation. (State details) ___________________________________________________________________________________________________________________________This ________ day of _____________, 19____.Complainant/s______________________________________Respondent/s____________________________________SUBSCRIBED AND SWORN TO before me this ________ day of__________, 19____ at _____________.100 USA KA HANDBOOK

_____________________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman/MemberReceived and filed * this ______ day of ______________, 19_____.____________________Punong Barangay* Failure to repudiate the settlement or the arbitration agreement withinthe time limits respectively set (ten [10] days from the date ofsettlement and five[5] days from the date of arbitration agreement)shall be deemed a waiver of the right to challenge on said grounds.KATARUNGANG PAMBARANGAY101

KP FORM # 18: NOTICE OF HEARING FOR COMPLAINANTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF HEARING(RE: FAILURE TO APPEAR)TO:______________________________Complainant/sYou are hereby required to appear before me/the Pangkat on the______ day of _________, 19____, at ________ o’clock in themorning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on _____________, 19____ and why yourcomplaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of youraction on court/government office should not be issued, and contemptproceedings should not be initiated in court for willful failure or refusalto appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.This ________ day of ___________, 19____._____________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever is not applicable.)Notified this _________ day of ________, 19_____.102 USA KA HANDBOOK

Complainant/s____________________________________Respondent/s____________________________________KATARUNGANG PAMBARANGAY103

KP FORM # 19: NOTICE OF HEARING FOR RESPONDENTRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF HEARING(RE: FAILURE TO APPEAR)TO:______________________________Respondent/sYou are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ dayof ____________, 19____, at __________ o’clock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on ____________, 19___ and why yourcounterclaim (if any) arising from the complaint should not bedismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/government office should not be issued, and contempt proceedingsshould not be initiated in court for willful failure or refusal to appearbefore the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo.This ________ day of _________, 19_____._____________________________Punong Barangay/Pangkat Chairman(Cross out whichever is not applicable.)Notified this ________ day of _____________, 19____.104 USA KA HANDBOOK

Respondent/s:Complainant/s:____________________ __________________________________________ ______________________KP FORM # 20: CERTIFICATION TO FILE ACTION (FROM LUPONSECRETARY)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There has been a personal confrontation between the parties beforethe Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo;2. A settlement was reached;3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to beforethe Punong Barangay by ______________ on ground of______________; and4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now befiled in court/government office.This _________ day of __________, 19____.___________________Lupon SecretaryAttested:__________________Lupon ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY105

KP FORM # 21: CERTIFICATION TO FILE ACTION (FROM PANGKATSECRETARY)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There has been a personal confrontation between the parties beforethe Punong Barangay but mediation failed;2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personalconfrontation before the Pangkat likewise did not result into asettlement; and3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now befiled in court/government office.This _________ day of _________, 19_____._________________Pangkat SecretaryAttested by:_________________Pangkat Chairman106 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 22: CERTIFICATION TO FILE ACTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO FILE ACTIONThis is to certify that:1. There was a personal confrontation between the parties before thePunong Barangay but mediation failed;2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for theconstitution of the Pangkat;3. The respondent willfully failed or refused to appear withoutjustifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat;and4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now befiled in court/government office._________________Pangkat SecretaryAttested by:_________________Pangkat ChairmanKATARUNGANG PAMBARANGAY107

KP FORM # 23: CERTIFICATION TO BAR ACTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO BAR ACTIONThis is to certify that the above-captioned case was dismissed pursuantto the Order dated ______________, for complainant/s_______________ (name) and ______________ (name) willful failureor refusal to appear for hearing before the Punong Barangay/Pangkatng Tagapagkasundo and therefore complainant/s is/are barred fromfiling an action in court/government office.This ________ day of ______________, 19____._____________________________Lupon Secretary/Pangkat SecretaryAttested:________________________________Lupon Chairman/Pangkat ChairmanIMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the LuponChairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, thePangkat Chairman attests.108 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 24: CERTIFICATION TO BAR COUNTERCLAIMRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sCERTIFICATION TO BAR COUNTERCLAIMThis is to certify that after prior notice and hearing, the respondent/s__________________ (name) and _________________ (name) havebeen found to have willfully failed or refused to appear withoutjustifiable reason before the Punong Barangay/Pangkat ngTagapagkasundo and therefore respondent/s is/are barred from filinghis/their counterclaim (if any) arising from the complaint in court/government office.This ____________ day of _________, 19___.______________________________Lupon Secretary/Pangkat SecretaryAttested:____________________________Lupon Chairman/Pangkat ChairmanIMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the LuponChairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, thePangkat Chairman attests.KATARUNGANG PAMBARANGAY109

KP FORM # 25: MOTION FOR EXECUTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sMOTION FOR EXECUTIONComplainant/s/Respondent/s state as follows:1. On _____________ (Date) the parties in this case signed anamicable settlement/received the arbitration award rendered by theLupon/Chairman/Pangkat ng Tagapagkasundo;2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expiredwithout any of the parties filing a sworn statement of repudiation of thesettlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of thearbitration award in court; and3. The amicable settlement/arbitration award is now final andexecutory.WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that thecorresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman inthis case._______________(Date)_______________________Complainant/s/Respondent/s110 USA KA HANDBOOK

KP FORM # 26: NOTICE OF HEARING (RE: MOTION FOR EXECUTION)Republic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF HEARING(RE: MOTION FOR EXECUTION)TO:_____________________ _____________________________________________ ________________________Complainant/s Respondent/sYou are hereby required to appear before me on _________ day of_________ 19____ at _________ o’clock in the morning/afternoon/evening for the hearing of the motion for execution, copy of which isattached hereto, filed by ____________ (Name of complainant/s/respondent/s)________________(Date)___________________________Punong Barangay/Lupon ChairmanNotified this ________ day of ___________, 19____._____________________ ____________________(Signature)(Signature)Complainant/sRespondent/sKATARUNGANG PAMBARANGAY111

KP FORM # 27: NOTICE OF EXECUTIONRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA___________________ Barangay Case No. _____________________________ For: ______________________Complainant/s ___________________________________________________— against —____________________________________Respondent/sNOTICE OF EXECUTIONWHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement wassigned by the parties in the above-entitled case [or an arbitration awardwas rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo];WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositiveportion of the award. read:___The said settlement/award is now final and executory;WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has notcomplied voluntarily with the aforestated amicable settlement/arbitration award, within the period of five (5) days from the date ofhearing on the motion for execution;NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and byvirtue of the powers vested in me and the Lupon by the KatarungangPambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from thegoods and personal property of __________________ (name of partyobliged) the sum of _________________ (state amount of settlementor award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the saidarbitration award], unless voluntary compliance of said settlement oraward shall have been made upon receipt hereof.112 USA KA HANDBOOK

Signed this _________ day of ___________, 19____.___________________Punong BarangayCopy furnished:____________________ _______________________________________ ___________________Complainant/s Respondent/sKATARUNGANG PAMBARANGAY113

KP FORM # 28: MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTSRepublic of the PhilippinesProvince of __________CITY/MUNICIPALITY OF ______________Barangay _________________OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPAOFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN____________________, 20____DateMONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTSTo: City/Municipal Judge______________________(City/Municipality)Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes andarbitration awards made by the Barangay Captain/ PangkatTagapagkasundo in the following cases:Barangay Case No.1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.TITLE(Complainant, et al vs. Respondent, et al)____________________________(Clerk of Court)IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later thanthe first five days of each month the final reports for preceding month.114 USA KA HANDBOOK