Voda je izvor Života - Zavod RS za varstvo narave

61. PROJEKTNO PODRUČJE I VODAProjektno područje obuhvaća Belu krajinu (općine Črnomelj, Metliku i Semič) sa slovenske strane te Park prirodeŽumberak – Samoborsko gorje s hrvatske strane granice. Osnovne karakteristike projektnog područjauglavnom proizlaze iz geološke građe i strukture koja utječe na formu reljefa, te prema tome i na razlike uvegetaciji i na raznolikost voda.Bela je krajina pretežno krški krajolik gdje se susreću niski i visoki krš. Na projektnom području pada dovoljnokiše, ali, unatoč tomu, vode nestaje. Ona naime prolazi u podzemlje kroz brojne tanke pukotine koje je kišnicastvorila otapanjem vapnenca. Zbog tog procesa u Beloj krajini ima malo površinskih voda, a od tekućica održalesu se rijeke Kupa, Lahinja, Dobličica, Krupa, Podturnščica te nekoliko manjih potoka. Ostala voda prisutna jeu obliku izvora, lokvi i krških podzemnih voda. Zadnje spomenute nastaju kada voda prodire do nepropusnogsloja i dolazi na površinu u obliku izvora ili zdenaca, odnosno krških spilja s vodom. U Beloj krajini ima više od200 krških izvora. Bela je krajina dakle siromašna površinskim vodama, tako da su krški izvori, krške spilje svodom i lokve osobito važni za različite oblike opskrbe vodom te su utjecali i na izgradnju naselja. Zbog prevladavanjavapnenca i niskog krša, velike tektonske razlomljenosti stijena, kao i skromne debljine tla, Bela jekrajina jedna od najosjetljivijih slovenskih regija.Područje na kojem se prostire Park prirode Žumberak – Samoborsko gorje sastoji se uglavnom od trijaskih ikrednih karbonatnih stijena (dolomita i vapnenaca). Prema tome, ovdje nalazimo brojne površinske (uvale islijepe doline) i podzemne (ponori i spilje) krške oblike. Posebice su u zapadnom dijelu Parka, u blizini granicesa Slovenijom, česti ponori i kratke ponornice. Park se nalazi u središnjem zapadnom dijelu Hrvatske, a u njemuse mogu vidjeti krške (krški reljef), alpske (strmi i oštri grebeni), kao i panonske (blaga i brežuljkasta brda)karakteristike. Dakle, Park karakterizira velika raznolikost reljefa, rijetka naselja i sve veća nenastanjenost područja(zbog iseljavanja stanovnika). Tradicionalan način života i korištenje zemljišta doveli su do oblikovanjatipičnog mozaičkog krajolika, gdje su sela i zaselci isprepleteni poljima, livadama, pašnjacima i šumama. PodručjeParka bogato je i izvorima. Prema dosad prikupljenim podacima, u Parku ima više od 800 izvora.Za svaku su regiju karakteristična vrlo raspršena naselja, što je izraženije u višim dijelovima ovog područja. Velikje problem tog tipa naseljavanja napuštanje tradicionalnog korištenja zemljišta i sve manji broj stanovnikana tom području.ŠTO JE VAPNENAC? Vapnenac je sedimentna karbonatna stijena koja sadrži više od 50% mineralakalcita, koji voda uz odgovarajuće uvjete polako, ali stalno otapa.ŠTO JE DOLOMIT? Dolomit je sedimentna karbonatna stijena koja sadrži više od 50% zrna mineraladolomita. Također je podložna procesu okršavanja.ŠTO JE KRŠ? Krš je posebno područje, gdje utjecaj vode na topive i raspucane stijene stvara posebnepovršinske i podzemne oblike, te karakteristično podzemno tečenje voda.