Y Tincer 330 Meh 10 - Hafan gwefan gymunedol Trefeurig

More documents

Recommendations

Info

12 Y TINCER MEHEFIN 2010RHOI`R FFIDIL YN Y TO AR ÔL 50 MLYNEDD:MAIR LEWIS YN HOLI VERNON JONESWedi`r holl edrych ymlaen a`r holl baratoi maeEisteddfod Genedlaethol yr Urdd drosodd amflwyddyn arall ac mae`n rhaid i mi gyfaddef bodyna wacter mawr yn tñ ni ar ôl yr holl gyffro. Yroeddwn wedi breuddwydio ers tro am wythnoswrth fy modd ac yn dychmygu y byddwn ynôl ar yr aelwyd adref yng Nghwm Cilio ynEifionnydd yng nghanol y pethe fel petai; llondy lle o fwyd, llond tñ o Gogs, ac eraill yn galw igael tro dros eu Cerdd Dant, eu hunawd offerynpres a`u hadrodd cyn mynd am y rhagbrofion.Rhai yn lwcus ac yn cyrraedd y llwyfan a rhaiddim mor ffodus y tro hwn. `Roedd y Gogs fuefo ni yn meddwl bod y Cardis wedi trefnuchwip o `Steddfod a bod y tywydd wedi bod yngoron ar y cyfan. Do mi gefais wythnos wrth fymodd.“Wedi elwch tawelwch fu” yw geiriau llinell ynun o`r ceddi Cymraeg hynaf sydd ar gael, achan mai cryn dawelwch sydd yn teyrnasu yntñ ni erbyn hyn y mae rhywun yn cael cyflei edrych yn ôl a hel meddyliau. Ac wrth helmeddyliau sylweddoli fy mod wedi byw ynBow Street am dros ddeng mlynedd ar hugainbellach ac yn ystod y cyfnod hwnnw wedicael cyfle helpu rhai degau o blant oedd ynymddiddori mewn adrodd - llefaru yn iaithheddiw. Sylweddoli hefyd gymaint o bleser syddi`w gael yng nghwmni`r plant hyn ac wrth eugweld yn llwyddo yn eu dewis feysydd ac o droi dro yn galw heibio i ddweud eu hanes ac yndweud eu bod yn teimlo bod dysgu adrodda chystadlu mewn eisteddfodau wedi bod ynbrofiad gwerthfawr iawn iddynt. Cofio hefydam sgwrs a gefais efo Vernon Jones, Gaerwen,yn Eisteddfod Teulu James Pantyfedwen ymMhontrhydfendigaid flwyddyn yn ôl ac yntau`ndweud wrthyf ei fod wedi penderfynu ymddeolo fod yn feirniad ar ôl bod wrthi am droshanner can mlynedd.Yr oedd gwrando ar Vernon yn beirniadu mewneisteddfod yn bleser bob amser ac yn esiampl osut i feirniadu i lawer beirniad arall; yn llefaru`nglir a`r Gymraeg yn llifo fel grisial pur. Diolch ogallon iddo am ei gefnogaeth gadarn i ddegau oeisteddfodau bach a mawr ar hyd a lled y wlada phob dymuniad da iddo ar y cystadlu o hynymlaen.Mae`n rhaid cofio nad yw beirniad byth ynplesio pawb. Mi fydde dad bob amser yn dweudbod steddfod a sioe yn tynnu`r gwaethaf allan obobl; o gael gwobr gan feirniad mae o`n feirniadda, o beidio cael gwobr tydio`n deall dim ac wedirhoi cam i chi! Wel Vernon medrwch gysgu`ndawel o hyn ymlaen! Dyma ddeg cwestiwn agyflwynais i Vernon yn ddiweddar ynghñd â`rdeg ateb:ML: Fedrwch chi gofio`r profiad o fod ynfeirniad am y tro cyntaf?VJ: Gaeaf 1954. Cyrraedd i Sosial Bont-goch acyn ystod y te, Wil Defi Saer yn gofyn i mi “Wneidi feirniadu`r plant yn adrodd heno?” Y cyfandwi`n cofio nawr yw am Tegwen Cwmglo ynadrodd Guto Penfelyn. Bu rhaid aros tan 1960cyn cael gwahoddiad go iawn sef i EisteddfodCapeli cylch Gosen, Rhydyfelin. Hynny o flaencynulleidfa oedd o bosib yn fy nghofio yngwrthod dweud adnod yn y sêt fawr oherwyddswildod. Dwy flynedd yn ddiweddarachcychwynais ar feirniadu eisteddfodau y “ceffylaurasus” chwedl Cassie Davies, a hynny yn ddigonpell o gartref yn Abergorlech, Sir Gaerfyrddin.ML: Oeddech chi wedi arfer cystadlu aradrodd (llefaru) cyn hynny?VJ: Na, dim cyn Bont-goch. Wedi hynny ycychwynais adrodd – diolch i Glwb FfermwyrIeuainc Tal-y-bont. Y tro cyntaf i mi fynd “allan”oedd i Eisteddfod y Groglith Llanilar 1955 achystadlu ar yr “adrodd twps”. Adroddiad i raiheb ennill o`r blaen oedd yr enw swyddogolwrth gwrs.ML: Beth wnaeth eich ysgogi i ddechraubeirniadu?VJ: Wnes i erioed chwenych y job na chynt nachwedyn. Cael fy nhaflu i mewn iddi, a chael fymherswadio i fynd i Gosen (fy hen gartref), acyna mynd digon pell o gartref i Abergorlech.ML: A oes yna dro trwstan yn dod i`rmeddwl wrth gofio`n ôl?VJ: Nac oes. Diolch byth.ML: Beth oedd rhai o`r prif bwyntiauoeddech chi yn chwilio amdanynt wrthwrando ar unigolion yn adrodd?VJ: Naturioldeb yn cael ei gynnal drwy`rperfformiad a hynny heb ddatgelu dim oddylanwad yr hyfforddwr/wraig. Llefaru clir achynnal y frawddeg gan ddatgelu`r ystyr. Gydagoedolion – ceisio gweld gwreiddioldeb yngngoleuni eu dehongliad.ML: Beth yn eich barn chi y mae plant aphobl ifanc yn ei ennill wrth gystadlu felhyn?VJ: Hyder i wneud gwaith cyhoeddus yny dyfodol. Cyfarwyddo â barddoniaeth allenyddiaeth eu gwlad. Gwrandewch heddiw argyflwynwyr radio a theledu - y rhai sydd wedibod drwy`r felin eisteddfodol yw y llefarwyrgorau.ML: Wrth edrych yn ôl ydech chi`n meddwlbod safon y cystadlu cystal ag y bu?VJ: Siãr o fod. Mae`r niferoedd yn llawer llaimewn cystadlaethau ac efallai mai ond ygoreuon a ddaw i`r llwyfan bellach. Yn yr Urdda`r Genedlaethol y gwelir bod y safon wedicodi fwyaf, hynny oherwydd bod cymaint ohyfforddi proffesiynol yn mynd ymlaen. Ychydigiawn o redeg o dñ i dñ sydd bellach i fynd drosddarn adrodd gyda rhyw hen adroddwr/wraigar y funud olaf. Yn eu dydd fe wnaeth y rhainwaith clodwiw.ML: A yw gweld Osian (y mab) yn cymrydat feirniadu yn rhoi boddhad i chi?VJ: Ydy. Rwyn deall ei fod wedi beirniaduddwywaith yn Eisteddfod Daleithiol Powys, chesi ddim gwahoddiad i fynd yno mewn hannercan mlynedd!ML: Pa gyngor sydd gennych i rywunifanc sydd yn dechrau beirniadu yn yreisteddfodau y dyddiau hyn?VJ: Ewch i`r eisteddfod gyda meddwl agored.Nawr rwy`n cyfyngu ateb y cwestiwn ymai`r adran llên a barddoniaeth. Cymerwch eichgwaith o ddifri. O fod felly mi enillwch barch acymddiriedaeth yr ymgeiswyr. Gwnewch ddwyfeirniadaeth, un fer i`w thraddodi o`r llwyfana`r llall yn gynhwysfawr ar bob cyfansoddiad.Siom oedd clywed yn ystod y blynyddoedddiwethaf hyn am feirniaid ifanc, - yn feirdd allenorion cenedlaethol – heb drafferthu i luniobeirniadaeth ysgrifenedig i`r cystadleuwyr, rhaihefyd yn colli`r gwaith neu heb ddychwelydy cyfansoddiadau i`r ysgrifenyddion. Dymaddanseilio holl bwrpas yr eisteddfod.ML: Ai chwaeth bersonol yw barn ybeirniad yn y pen draw?VJ: Naw gwaith allan o ddeg – ie. Yn enwedig osyw`r nifer yn fawr.Mair LewisCLWB CW^LPenrhyn-cochAr Agor Llun - Gwener3.30 - 5.30£5 y sesiwn . £4 ail blentynBwyd a Diod Iachus yn GynwysedigGofal Plant CofrestredigI fwcio cysylltwch âNicola Meredith 07972 315392Neu cipiwch i mewn i’r clwb ar ôl Ysgol
Y TINCER MEHEFIN 2010 13COLOFN MRS JONESCOLOFNYDD Y MISPethau rhyfedd yden ni bobl,mi ryden ni yn treulio y rhanfwyaf o’r flwyddyn yn cwynoei bod hi yn rhy oer neu ynbwrw ac yn cwyno ei bod hi ynrhy boeth ar yr adegau prinionhynny pan mae yna ychydig owres. Ond y dyddiau diwethafyma, rydw i yn meddwl fy modi wedi deall paham ein bod yncwyno pan yw hi yn braf. Ydrwg ydi nad ydym ni yn rhoiamser o’r neilltu i fwynhautywydd trwy drefnu i weithiogyda’r nos neu yn gynnar ybore.Deuthum i’r casgliad hwn ydydd o’r blaen a hynny yn gwblddamweiniol.Yr oeddwn wedicymryd ychydig o ddyddiauo wyliau i baratoi ar gyferymweliad teulu ac i fod ar gaeliddynt pan gyrhaeddent. Ac yroedd yn braf a chynnes, rêl ymath o dywydd y byddaf i ynei fwynhau a minnau yn gorfodymlafnio yn yr ardd ac yn y tñyn y gwres. Nes i mi gael syniad,paham na weithiwn fel petawnyn Nhwrci? Cyhyd a bod ygwaith yn cael ei wneud, a oeddots pryd yn union y gwnawnef? A chyhyd, wrth gwrs, nadoeddwn yn cadw pobl yn effroyn hwfro neu dorri gwair aradegau anghymdeithasol.Y canlyniad oedd i mi fedrumwynhau yr haul heb ei weldyn ormod a medru gweithioheb chwysu a blino.Mae’namlwg mai dyma, i mi o leiaf, yffordd orau o ddelio â’r haf ac yrwyf yn tybio y byddai hyn ynwir am bawb. Ac efallai y gallemberswadio cyflogwyr i fod ynfwy hylaw ar gyfnodau o wreseithriadol. Mae nhw yn dweudwrthyf i fod pobl Canadayn derbyn yn awtomatig fodpopeth yn cau os yw tywyddmawr yn taro, paham na fedrwnninnau wneud yr un peth argyfnod o gynhesrwydd? Hynnyyw, unwaith y proffwydai’rMet Office gyfnod hir ohaf, byddai pob gweithle ynsymud i weithio, dyweder felesiampl, wyth y bore tan ddega phedwar y prynhawn tannaw - a gwell fyth fyddai rhoidiwrnod o wyliau i bawb panaddewir tywydd braf. Gellidgwneud hyn yn lle gwyliaubanc set fel sydd gennym ar hyno bryd.Un o’r pethau y daeth yteulu i lawr i’w wneud oeddclirio sied fawr yr ardd.TeyrnasMeirion oedd hon ac nidoeddwn i yn gwneud dim â hiac eithrio ei hagor o bryd î’wgilydd a gwaredu a chau’r drwsyn sydyn. Yr oedd Meirionyn ddyn trefnus iawn ymmhob peth ond ei sied fawr, yroedd honno ar gychwyn -fely dywedir yn y gogledd amle blêr. Yn wir, credaf ei bodwedi pasio ar gychwyn ac wedicyrraedd gradd eithaf blerwchgogleddol, bod fel tñ Jeroboamfab Nebat ei hun. A sylwer, gydallaw, mai gwaredu yn yr ystyrogleddol, yr wyf, gwaredu felrhyfeddu, petai Meirion wedigwaredu mwy yn ei ystyr efei hun i’r gair, diau y buaswninnau wedi gwaredu llai yn fyystyr i!Roeddwn wedi rhybuddiomab a ãyr Meirion o hyn ond,er hynny, roedd eu hwynebauyn bictiwr pan agorodd yddau ddrws y sied a gweld nadoedd dim o’r llawr yn y golwg.Chwarae teg iddynt, aethantdrwy bob peth a didoli athaflu gan ofyn yn achlysurolpaham y cadwyd, er enghraifft,hen beiriant Hwfyr a digono hen blygiau i gadw Curry’si fynd – o a chortyn beindaram a welech chi. A bellach,mae gan y sied lawr a medrafinnau gyrraedd yr addurniadauNadolig a’r ychydig bethaueraill yr oedd gennyf euhangen.Un o’r pethau y dymunai’rddau ei daflu oedd cryman fynhaid. Ond glynais ato. Saesonyw plant Meirion, wrth gwrs,a synnai fy mab gwyn fy modam gadw cryman,’but Lona,you’ve got a strimmer and thisis blunt…’Yes’ atebais innau yndalog.’I feel more comfortablewith a sickle and I can alwayssharpen it…’’ with what?’oeddyr ateb – a chredwch neubeidio,bu’n rhaid i mi fynd i’rtñ i nôl geiriadur, nid oeddwnerioed wedi trafod calen hogiyn Saesneg a beth wyddwn imae ‘whetstone’ oedd y gair….Achan fy mod wedi arfer adefnyddio cryman tra bodstrimmer yn beth dieithr iawni mi, diau fod y cryman ynddiogelach. Yn sicr, y mae’n fwy‘gwyrdd’ ac nid oes rhaid wrthdywydd braf i’w ddefnyddiosydd yn ystyriaeth ddigonpwysig gan na wyddom ambaint y mae’r tywydd da ynmynd i barhau.John HayesMae’n arwydd sicr o fynd ynhyn fy mod bellach wedi bywyn hirach yng Nghaerdydd nawnes i yn Borth, fy mhentrefgenedigol a lle bum yn byw nesi mi symud i’r Brifddinas ymmis Medi 1988. Mae atgofiono fy mhlentyndod yn parhauyn fyw iawn yn y cof ac yncael eu hymfywiogi drwy fyymweliadau cyson â’r ardal agan yr amryw luniau sydd arfuriau’r tñ yn yr Eglwys Newydda’m swyddfa yn Ysgol GyfunGymraeg Plasmawr.Rwyn ffodus iawn fy modwedi cael magwraeth gefnogola chariadus ar aelwyd ‘Dunstall’mewn ardal odidog yn edrychmas dros Fae Ceredigion ac wediderbyn addysg mor arbennig ynYsgol Rhydypennau ac yna ynYsgol Penweddig.Rwy’n argyhoeddiedig fody profiadau cadarnhaol achefnogol a gefais yn ddisgybla’m hysgogodd i ddilyn gyrfa felathro.Bob tro rwy’n teithio drwyBow Street ar y ffordd o’r Dei’r Gogledd ac yn pasio YsgolRhydypennau ac yna yn edrychi fyny ar yr ysgol ‘dop’ mae’ratgofion yn llifo’n ol. Wythbachgen yn unig oedd yn fymlwyddyn yn Rhydypennau –fi, Alan Evans, Eirion Jenkins,Gerwyn Davies, Bedwyr Evans,Geraint Lewis, Martin a MarkHorwood, ond cawsom laweriawn o hwyl yn enwedig pansymudon ni lawr o’r ysgol dopi’r ysgol newydd sbon yn ypentref ar gyfer safon 1.Roedd dylanwad Brian Daviesyn gryf arnaf, ei ddiddordebamlwg mewn daearyddiaetha chwaraeon yn ysgogi fymrwdfrydedd am y pynciauhynny a’i hiwmor iach yn profii mi fod dysgu yn medru bodyn hwyl!Mae fy atgofion oarweinyddiaeth awdurdodolEddie Jones yn parhau ynddylanwad mawr arnaf, eiangerdd am Gymreictod,diwylliant Cymru a’r ardal leolyn agwedd rwy’n ceisio efelychuyn fy ngwaith bob dydd.Pan ddechreuais fel athrodaearyddiaeth yn Ysgol GyfunGymraeg Glantaf nôl ym misMedi 1988 prin feddyliais ybyddwn yn parhau i fyw yn ybrifddinas dros ugain mlyneddyn ddiweddarch, yn briodac yn dad i ddau o blant acyn Bennaeth ar Ysgol GyfunGymraeg Plasmawr.Mae Caerdydd wedi bodyn dipyn o fagned i blant yrHayes’s, mae Sharon a Mikewedi ymgartrefu yma hefyda Tim yn byw prin awr iffwrdd. Mae’n hyfryd bod ygenhedlaeth nesaf o Hayes’sbach yn cael eu magu gyda’igilydd o fewn cymdeithasGymreig y brifddinas a’ichyffiniau.Teimlaf hi’n fraint fy modyn rhan o’r twf aruthrolsydd i addysg Gymraeg yngNghaerdydd. Pan symudaisyma yn ’88, un ysgol uwchraddgyfrwng Gymraeg oedd yma,bellach mae yna ddwy gydathrydydd yn agor yn 2012 aphedwerydd i agor cyn diweddy ddegawd. Gyrrir y twfhyn gan yr 17 ysgol gynraddgyfrwng Cymraeg sydd wedi eugwasgaru ar draws y brifddinas,a Mike yn bennaeth ar unohonynt.Fe ddylem ymfalchïo yn yffaith fod 20% o ddysgwyr einprifddinas yn derbyn addysgtrwy gyfrwng y Gymraeg acymhyfrydu yn y ffaith bodcymaint o blant ardal y Tinceryn chwarae rhan bwysig yn ychwyldro hwn boed yn rieni,athrawon neu’n swyddogionaddysg.ytincer@googlemail.com
Page 1: Y TINCERPRIS£1Rhif 330Mehefin2010P
Page 4 and 5: 4 Y TINCER MEHEFIN 2010Y BORTHSulia
Page 6 and 7: 6 Y TINCER MEHEFIN 2010PEN-LLWYN /
Page 8 and 9: 8 Y TINCER MEHEFIN 2010PENRHYN-COCH
Page 10 and 11: 10 Y TINCER MEHEFIN 2010Capel y Gar
Page 14 and 15: 14 Y TINCER MEHEFIN 2010CYNGOR CYMU
Page 16 and 17: 16 Y TINCER MEHEFIN 2010YSGOL PEN-L
Page 18 and 19: 18 Y TINCER MEHEFIN 2010YSGOL PENRH
Page 20: 20 Y TINCER MEHEFIN 2010TASG Y TINC

Y Tincer 330 Meh 10 - Hafan gwefan gymunedol Trefeurig

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?