swiat 09 - Świat Architektury

Wywiad z prof. Marianem Fikusem, głównym projektantem Biblioteki Technicznej w PoznaniuW wywiadach podkreśla Pan, że wizjabudynku pojawiła się od razu, podczaswizyty na działce. Jakie elementyją budowały?Idea, pomysł – tak zwykliśmy określaćto, co jest istotą, zaczynem, sednem, kanwąkażdego dobrego rozwiązania przestrzennego.Niekiedy na jej sformułowaniepotrzebujemy wielu dni i nocy, a nawettygodni czy miesięcy, mozolnie dążąc doświatła ukrytego w mroku przestrzeni,której tajemnicy odkryć nie potrafimy.Niekiedy zaś jest to błysk, promień jasności– tak było tym razem.We wrześniu 1999 r. ogłoszono konkursna koncepcję urbanistyczno-architektonicznąCentrum Wykładowego i BibliotekiPolitechniki Poznańskiej w paśmieWarta. Kiedy stanąłem na środku działkiprzy ul. Piotrowo-Berdychowo, wyznaczonejna budowę przyszłego kompleksu,ujrzałem widok niezwykły – wspaniałąpanoramę śródmieścia Poznania spotęgowanąjej odbiciem w lustrze wody rzekiWarty, z trzema strzelistymi dominantami:z lewej – wieżyce kościoła Bernardynów,na wprost – niewysłowionej urody wieżaratusza, z prawej – masyw katedry archidiecezjalnej.Wszystko stało się jasne.Punkt, w którym stałem, to środek forumakademickiego, gdzie mają swój początektrzy osie – pasaże sprzęgnięte widokowoz historycznymi subdominantami StaregoMiasta, łączące teraźniejszość z przeszłościąi przyszłością.Już tylko z przyzwyczajenia wykonałemkilka notatek terenowych, potemszybko wróciłem do pracowni, by odnotowaćw formie szkiców zalążkowych odkrytegenius locci. Nie było wątpliwości– kod tkwiący w tym miejscu (jego duch)został odkryty. Objawioną przestrzeń należałowypełnić treścią. Po to, przez lata,ćwiczymy 24 godziny na dobę, by móctego dokonywać. Udało się – wygraliśmykonkurs!Czy projektowanie dla uczelni wyższejjest zadaniem wymagającym?Uczelnie wyższe, obok obiektów kulturywysokiej (opery, teatry, muzea, kościoły),należą do zadań projektowych o najwyższymstopniu trudności. Nasza pracowniaspecjalizuje się w tego typu architekturze.Jeden z najwybitniejszych architektówXX wieku, Kenzo Tange, powiedział, żebez miłości nie można być architektem.Spełniamy ten warunek, naszą grupę autorskąłączy pasja, umiłowanie zawodu.Wysoki stopień znajomości specyfikiprojektowania zespołów-ośrodkówkampusówszkół wyższych wymaganatomiast wielu lat pracy, konfrontacji,doświadczeń. To kilkanaście wykonanych,dużych projektów konkursowych, z którychdo najważniejszych należą:• Wyższa Szkoła Pedagogiczna i WyższaSzkoła Inżynierska w Opolu (wyróżnienie,1965),• Uniwersytet Śląski i Politechnika Śląskaw Centrum GOP (III nagroda, 1972),• Uniwersytet A. Mickiewicza w Poznaniu-Morasku(I nagroda, 1974),• Widok obiektu z lotu ptaka• Strefa wejściowafot. Studio Fikus, Politechnika Poznańska• Zespół Szkół Artystycznych w Poznaniu(II nagroda, 1978),• Europejski Uniwersytet Viadrinawe Frankfurcie n/Odrą (I nagroda, 1994),• Kampus 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego(I nagroda, 1997),• Centrum Wykładowe i Biblioteka PPw kampusie Warta (I nagroda, 1999);oraz kilkanaście projektów realizacyjnych,między innymi:– I etap realizacji UAM w Poznaniu-Morasku(1974–1990),– budowa Kampusu 600-lecia UJ w Krakowie(1997–2002),– program realizacyjny ArchidiecezjalnegoCentrum Wykładowo-Konferencyjnegona Ostrowie Tumskim w Poznaniu (1998).To bezcenny kapitał, baza umożliwiającapodjęcie najbardziej wymagających zadańprojektowo-realizacyjnych z zakresu architekturyszkół wyższych.Jakie elementy związane z dynamicznymrozwojem nauki i „epoką wiedzy”znalazły się w projekcie?Potrzeby społeczeństwa „epoki wiedzy“oraz dynamiczny rozwój nauki, badańi dydaktyki mogą się realizować pod warunkiemspełnienia szeregu wymogów w ska-lach: krajowej, regionalnej i miejscowej.W skali miejscowej trzy elementy wydająsię kluczowe:• dalekosiężna wizja programowa – kształtujeją uczelnia;• właściwa lokalizacja pozwalająca nautworzenie współczesnego forum wymianymyśli, idei, ludzi, integrującegouczelnię, włączającego społeczność miasta,tworzącego sieciową platformę powiązańmiędzynarodowych i globalnych– o tym współdecydują miasto i uczelnia;• właściwa wizja urbanistyczna oraz odpowiednioelastyczna, podatna na zmianyi przekształcenia w czasie strukturaprzestrzenno-techniczna realizowanychobiektów – kształtuje ją architekt.Wizja rozwoju Politechniki Poznańskiej,ujęta w rozbudowanym programie WielkopolskiegoCentrum ZaawansowanychTechnologii Informacyjnych w paśmie Warta,uwzględniającym również oddany doużytku obiekt Biblioteki i Centrum Wykładowego,jest imponująca – w przygotowaniusą kolejno: Mechatronika, Chemia Nieorganiczna,Centrum Badawcze PolskiegoInternetu Optycznego. To ostatnie przedsięwzięciestanowi kooperacyjną realizacjęPolskiej Akademii Nauk. W centrum miasta,prawie u stóp tysiącletniej katedry, powstajeInternetowa Dolina Warty.Właściwą lokalizację – już przesądzonąuchwalonym w 2007 r. Planem Miejscowymi „utrwaloną” pierwszą inwestycją – takżeuznać można za dar nadzwyczajny, wymarzony.Fenomenalna lokalizacja nad rzeką,vis-à-vis Starego Miasta, na granicy z wielkimkompleksem sportowo-rekreacyjnymMalta, to wielka szansa dla Poznania – miastaprzyszłości, „epoki wiedzy”, historiiz tysiącletnią tradycją. Otwarta uczelnia,spięta siecią przejść pieszych ze StarymMiastem i z Maltą, może stworzyć wielkieforum wymiany myśli, idei ludzkich, służącenie tylko dwudziestotysięcznej rzeszystudentów, ale także społeczności miejskiej,kontaktom regionalnym, krajowymi międzynarodowym.Trzeci składnik, elastyczna strukturaarchitektoniczna – mimo szczególnych uwarunkowańmiejsca, które wyznaczyły przestrzeńz okrągłym placem, Wieżą Światłai Wody (punkt) oraz trzema osiami – pasażami,wokół których rozlokowano wynikające z programufunkcje – została wykonana jako zasadniczaosnowa konstrukcyjno-technologiczna52 świat architekturyświat architektury 53